ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ» Δράσεις που υλοποιήθηκαν με τη Δ2 Τάξη του 1 ου Δημοτικού Σχολείου Διαβατών Ιανουάριος Ιούνιος 2013
Συντελεστές του προγράμματος Οι μαθητές/ριες του τμήματος Δ2 του 3 ου σχολείου Διαβατών με την εκπαιδευτικό της τάξης. Δημοτικού Συντονιστής: Δημήτρης Αγγελάκης Υπεύθυνη των παρεμβάσεων στη μουσική εκπαίδευση: Ελένη Λαπιδάκη. 1
Σκοπός του προγράμματος είναι η δημιουργία κειμένου βασισμένου σε συγκεκριμένες λέξεις, με τη βοήθεια των μουσικών οργάνων, έτσι ώστε να αυξηθεί η ικανότητα της ανάγνωσης και της γραφής μέσα από μουσικές διαδικασίες. Στόχοι ανάπτυξη ομαδικής επικοινωνίας ηχητικοί πειραματισμοί με στόχο τη σύνδεση τους με διάφορες λέξεις ανάγνωση και γραφή δημιουργία ευχάριστης και δημιουργικής ατμόσφαιρας γνωριμία με την έννοια του «ήχου» ανάπτυξη μουσικής δημιουργικότητας και έκφρασης ανάπτυξη μουσικής έκφρασης ανάπτυξη της συνδυαστικής σκέψης 2
Συνοπτική παρουσίαση του προγράμματος Το πρόγραμμα διήρκησε έξι ώρες. Τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να παίξουν με τα μουσικά όργανα, να αντιστοιχίσουν λέξεις με ήχους και να δημιουργήσουν ένα κείμενο. Το project χωρίστηκε σε δύο ενότητες. Στην πρώτη ενότητα ασχοληθήκαμε με την αντιστοίχιση συναισθημάτων και μουσικής έκφρασης και στη δεύτερη, με τη δημιουργία κειμένου με στόχο τη μουσική επένδυσή του με κρουστά. Οι δύο ενότητες αλληλοσυμπληρώνονται καθώς, όπως θα δούμε και παρακάτω, η μία ενότητα αποτελεί τη συνέχεια της άλλης. Πρώτη ενότητα Στην πρώτη ενότητα δουλέψαμε την απόδοση λέξεων με μουσικά όργανα. Πιο συγκεκριμένα, 3
διαλέξαμε κάποιες λέξεις τις οποίες πρώτα αναλύσαμε νοηματικά και μάθαμε να τις διαβάζουμε και να τις γράφουμε. Αφού τα παιδιά κατάλαβαν τη σημασία της κάθε λέξης, προσπαθήσαμε να τους εξηγήσουμε πως να εκφράσουν σωματικά και με εκφράσεις του προσώπου την κάθε λέξη. Όταν τα παιδιά μπόρεσαν να εκφράσουν αυτές τις λέξεις με το σώμα προχωρήσαμε και στη μουσική έκφραση των λέξεων. Ζητήθηκε από τα παιδιά να αποτυπώσουν τα συναισθήματα που τους προκαλούσαν οι λέξεις, με τα μουσικά όργανα. Τα αποτελέσματα φαίνονται παρακάτω: Εκνευρισμός = εναλλαγή αργού και γρήγορου ρυθμού με τύμπανα Χαρά = γρήγορο ρυθμικό από τις μαράκες Έκπληξη = κοφτό δυνατό χτύπημα στο ντέφι Θυμός = συνεχόμενο δυνατό χτύπημα στο πιατίνι Ηρεμία = παίξιμο της κουρτίνας 4
Σε παρτιτούρα αυτό μπορεί να μεταγραφτεί ως εξής: Πέρα όμως από την μουσική ομάδα υπήρχε και ένας μαέστρος ο οποίος έδινε το σινιάλο στα υπόλοιπα παιδιά φωνάζοντας την κάθε λέξη ξεχωριστά. Η κάθε ομάδα μάλιστα δεν έβλεπε στον πίνακα και περίμενε τον μαέστρο για να παίξει. Με αυτόν τον τρόπο η ομάδα, 5
ήταν πολύ συγκεντρωμένη στο να ακούει συνέχεια τον μαέστρο αλλά και τις λέξεις τις οποίες φώναζε. Το κορίτσι στον πίνακα στον ρόλο του μαέστρου (παιδί Ρομά) 6
Δεύτερη ενότητα Η δεύτερη ενότητα αποτελεί συνέχεια της πρώτης καθώς σε αυτό το μάθημα τοποθετήσαμε σε ένα ενιαίο κείμενο τις λέξεις που δουλέψαμε την προηγούμενη φορά (θυμός, έκπληξη, εκνευρισμός, χαρά και ηρεμία). Κατά τη διάρκεια γραφής του κειμένου, το κάθε παιδί ανέβαινε στον πίνακα και έγραφε την ιδέα του έτσι ώστε να εξασκηθούν στην γραφή. Έπειτα το κάθε παιδί έπρεπε να διαβάσει δυνατά το κείμενο για να δουλέψουμε και την ανάγνωση. Η μεγαλόφωνη ανάγνωση τονίζει την αυτοπεποίθηση παιδιών που δεν έχουν κατακτήσει πλήρως το μηχανισμό της ανάγνωσης. Το κείμενο που δημιουργήθηκε από τα παιδιά είναι το εξής: «Ένας κύριος κάθεται στο μπαλκόνι του και απολαμβάνει το τσάι του με ηρεμία. 7
Αισθάνεται χαρούμενος ώσπου βλέπει με έκπληξη μια γλάστρα να σπάει στο μπαλκόνι του. Εκνευρισμένος από το γεγονός αρχίζει να αισθάνεται πολύ θυμωμένος». Αφού γράψαμε το κείμενο περάσαμε στη μουσική του επένδυση: ένα παιδί ήταν ο αφηγητής ενώ τα υπόλοιπα ήταν η μουσική ομάδα η οποία έπαιζε ανάλογα με τις λέξεις που άκουγε. Δεν έλειψαν και οι φορές που πολλά παιδιά έβρισκαν δικά τους ηχοχρώματα ενώ πολλά από αυτά δημιούργησαν και ρυθμικά μοτίβα. Προκειμένου να περάσουν όλα τα παιδιά από το στάδιο της ανάγνωσης, τα παιδιά εναλλάσσονταν στην ανάγνωση του κειμένου. 8
Παιδί Ρομά στο ρόλο της αφηγήτριας. Δραστηριότητες αυτοσχεδιασμός με κρουστά όργανα σύνδεση λέξεων με τη μουσική εξερεύνηση ηχοχρωμάτων ανάγνωση και γραφή μέσα από συγκεκριμένες 9
διαδικασίες ρυθμικοί αυτοσχεδιασμοί γνωριμία με μουσικά όργανα δημιουργία μουσικών συνόλων έκφραση συναισθημάτων μέσω της κίνησης και της μουσικής Η δημιουργία ενός κειμένου που προέρχεται από τη φαντασία των παιδιών και βασισμένο σε συγκεκριμένες λέξεις δημιούργησε πολύ θετική ατμόσφαιρα στην τάξη, καθώς τα περισσότερα παιδιά συμμετείχαν θέλοντας να εκφράσουν την γνώμη τους για τη συνέχεια της ιστορίας. Παράλληλα, επιτεύχθηκε και ο στόχος της γραφής και της ανάγνωσης καθώς τα παιδιά έπρεπε όχι μόνο να διαβάσουν αλλά και να γράψουν τις ιδέες τους στον πίνακα. Τα παιδιά Ρομά της τάξης που αρχικά ήταν διστακτικά, ίσως λόγω των δυσκολιών τους στη γλώσσα, φάνηκε ότι απέκτησαν όχι μόνο αυτοπεποίθηση αλλά και εξέφρασαν και συγκεκριμένες 10
απόψεις σχετικά με την εξέλιξη του κειμένου. Κλείνοντας, θα ήθελα να σημειώσω ότι οποιαδήποτε δραστηριότητα κάναμε γινόταν (σχεδόν) πάντα σε ομαδικό επίπεδο έτσι ώστε να αναπτυχθεί η επικοινωνία μεταξύ των παιδιών και να δημιουργηθούν καλές σχέσεις συνεργασίας. Αποτύπωση συναισθημάτων με τα μουσικά όργανα singing bowls και wah wah tube 11