ΗΓΕΣΙΑ & ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ: Πολυτέλεια ή Αναγκαιότητα; ρ. Όλγα Επιτροπάκη Eπίκουρος Καθηγήτρια Οργανωσιακής Συµπεριφοράς & ιοίκησης Ανθρωπίνων Πόρων, ALBA
Επισκόπηση της παρούσας οµιλίας Έχει το συναίσθηµα θέση στον επιχειρησιακό κόσµο; Τι είναι η συναισθηµατική νοηµοσύνη; Γιατί ένας ηγέτης πρέπει να είναι συναισθηµατικά νοήµων; Ποιοι τύποι ηγεσίας εµπερικλείουν στοιχεία συναισθηµατικής νοηµοσύνης; Υπάρχουν δυνατότητες εκµάθησης και βελτίωσης της συναισθηµατικής νοηµοσύνης;
Αντιµετώπιση του συναισθήµατος (emotion) στον επιχειρησιακό χώρο Παραδοσιακή Σηµάδι αδυναµίας εν έχει θέση στον εργασιακό χώρο Να αποφεύγεται µε κάθε τρόπο Να δίδεται προσοχή µόνο στη λογική σκέψη Να χρησιµοποιούνται λέξεις που δεν είναι φορτισµένες συναισθηµατικά Επηρεάζει αρνητικά την ορθή κρίση Αποδιοργανώνει Είναι εµπόδιο στο στρατηγικό σχεδιασµό Σύγχρονη Σηµάδι δύναµης Είναι ουσιαστικό για τον εργασιακό χώρο Είναι πηγή µάθησης Να καταγράφονται οι συναισθηµατικές αντιδράσεις Να χρησιµοποιούνται συναισθηµατικά φορτισµένες λέξεις Είναι απολύτως απαραίτητο για ορθή κρίση ραστηριοποιεί κι ενθουσιάζει Φέρνει δηµιουργικότητα, ανανέωση και καινοτοµία
Τι είναι Συναισθηµατική Νοηµοσύνη; Goleman (1995): «Η ικανότητα να αναγνωρίζει κανείς τα δικά του συναισθήµατα και αυτά των άλλων και να µπορεί να διαχειρίζεται αποτελεσµατικά τα συναισθήµατα και τις διαπροσωπικές του σχέσεις» Salovey & Mayer (1990): «Η ικανότητα να µπορεί κανείς να παρακολουθεί και να ρυθµίζει τα δικά του συναισθήµατα και αυτά των άλλων και να χρησιµοποιεί τα συναισθήµατα ως οδηγό για σκέψη και δράση»
Σύστηµα συναισθηµατικών ικανοτήτων κατά Goleman Εαυτός Αυτεπίγνωση Άλλοι Κοινωνική επίγνωση Συναισθηµατική αυτεπίγνωση Ακριβής αξιολόγηση εαυτού Αυτοπεποίθηση Ενσυναίσθηση Κατεύθυνση προς παροχή υπηρεσιών (Εξυπηρετικότητα) Οργανωσιακή επίγνωση ιαχείριση εαυτού Συναισθηµατικός αυτοέλεγχος Αξιοπιστία Ευσυνειδησία Προσαρµοστικότητα Κίνητρα επιτυχίας Πρωτοβουλία ιαχείριση σχέσεων Ανάπτυξη άλλων Επιρροή Επικοινωνία Χειρισµός συγκρούσεων Ηγεσία µε όραµα Καταλύτης αλλαγής Χτίσιµο δεσµών Οµαδική εργασία και συνεργασία
Ηγεσία και συναισθηµατική νοηµοσύνη 10 βασικές συµπεριφορές του συναισθηµατικά νοήµονα ηγέτη κατά Ryback (1998) Κάνει εποικοδοµητική κριτική ιαθέτει ενσυναίσθηση (empathy) και δείχνει κατανόηση Είναι ειλικρινής για τα συναισθήµατα και τις προθέσεις του Είναι πάντα παρών, έτοιµος να αναλάβει τις ευθύνες του ίνει σηµασία στη λεπτοµέρεια, χωρίς όµως να ξεχνά τη µεγαλύτερη εικόνα Είναι υποστηρικτικός και κάνει τους υφισταµένους να αισθάνονται αναντικατάστατοι Είναι αποφασιστικός και επιλύει τις συγκρούσεις άµεσα είχνει ζήλο και κυνηγάει την επιτυχία, χωρίς όµως αυτό να του γίνεται βραχνάς Έχει αυτοπεποίθηση και αφήνει στους γύρω του χώρο να αναπνεύσουν
Ο ρόλος της συναισθηµατικής νοηµοσύνης για αποτελεσµατική ηγεσία Σηµαντική επίπτωση στο οργανωσιακό κλίµα Williams (1994): συναισθηµατική νοηµοσύνη κέρδη + ρυθµός ανάπτυξης της εταιρείας McClelland (1998): συναισθηµατική νοηµοσύνη επίτευξη στόχων κατά 15 έως 20% περισσότερο
Ρόλος της συναισθηµατικής νοηµοσύνης για την επιλογή ανώτατων στελεχών 100 80 79 71 71 74 Εµπειρία 60 40 20 24 48 Γνωστική νοηµοσύνη Συναισθηµατική νοηµοσύνη 0 Αποτυχηµένοι Επιτυχηµένοι Προφίλ των αποτυχηµένων και επιτυχηµένων ανώτατων διευθυντικών στελεχών κατά τον Fernadez-Araoz (2001)
Συναισθηµατική νοηµοσύνη & τύποι ηγεσίας Τύποι ηγεσίας Iκανότητες συναισθηµατικής νοηµοσύνης Συνήθης τρόπος εκδήλωσης του τύπου ηγεσίας Ο τύπος ηγεσίας µε µια λέξη Συνθήκες κάτω από τις οποίες δουλεύει καλύτερα ο συγκεκριµένο τύπος Συνολικό αποτέλεσµα για τον οργανισµό Καταπιεστικός (Coercive) Κίνητρα επιτυχίας, πρωτοβουλία, συναισθηµατικός αυτοέλεγχος Απαιτεί άµεση υπακοή Κάντε ό,τι σας λέω Σε περιόδους κρίσης, στα πολύ αρχικά στάδια µιας αλλαγής ή όταν υπάρχουν προβληµατικοί εργαζόµενοι Αρνητικό Οραµατιστικός (Visionary) Αυτοπεποίθηση, ενσυναίσθηση, καταλύτης αλλαγής Κινητοποιεί τα άτοµα προς ένα όραµα Ακολουθείστε µε Όταν απαιτείται ένα νέο όραµα ή όταν χρειάζεται να δοθεί µια ξεκάθαρη κατεύθυνση Θετικό Ανθρωπιστικός (Affilative) Ενσυναίσθηση, δηµιουργία σχέσεων, επικοινωνία ηµιουργεί αρµονία και χτίζει συναισθηµατικούς δεσµούς Οι άνθρωποι είναι πάνω απ όλα Για το κλείσιµο ρηγµάτων στις σχέσεις µιας οµάδας ή για την εµψύχωση ανθρώπων σε περιόδους κρίσεως Θετικό ηµοκρατικός (Democratic) Συνεργασία, οµαδική ηγεσία, επικοινωνία Φέρνει συναίνεση µέσω συµµετοχικών διαδικασιών Εσείς τι νοµίζετε; Για να φέρει συµφωνία ή για να φέρει στο προσκήνιο τη γνώµη των εργαζοµένων Θετικό Καθοδηγητικός (Pacesetting) Ευσυνειδησία, κίνητρα επιτυχίας, πρωτοβουλία Θέτει υψηλά στάνταρ απόδοσης Κάντε ό,τι κάνω, τώρα Για να φέρει γρήγορα αποτελέσµατα από µια ενθουσιώδη και ικανότατη οµάδα Αρνητικό Συµβουλευτικός (Coaching) Ανάπτυξη άλλων, ενσυναίσθηση, αυτογνωσία Αναπτύσσει τα άτοµα για το µέλλον οκιµάστε αυτό Για να βοηθήσει έναν εργαζόµενο να βελτιώσει την απόδοση του ή να αναπτύξει µακρόχρονες δυνάµεις Θετικό
Εκµάθηση και βελτίωση της συναισθηµατικής νοηµοσύνης Συνεχής η διαδικασία εκµάθησης και βελτίωσης Εκπαιδευτικά προγράµµατα ναι, αλλά όχι οποιοδήποτε πρόγραµµα Πρόγραµµα του Boyatzis στο Case Western Reserve University σε φοιτητές ΜΒΑ => Βελτίωση των ικανοτήτων ιαχείρισης Εαυτού: 71% το full-time, 71% το part-time Βελτίωση των ικανοτήτων Κοινωνικής Επίγνωσης: 100% το full-time, 50% το part-time Βελτίωση των ικανοτήτων ιαχείρισης Σχέσεων: 50% το full-time, 83% το part-time
Βασικά βήµατα ενός προγράµµατος εκπαίδευσης συναισθηµατικής νοηµοσύνης Αξιολόγηση της εργασίας Αξιολόγηση του ατόµου Ερµηνεία και συζήτηση των αποτελεσµάτων Αξιολόγηση της ετοιµότητας για αλλαγή Παροχή κινήτρων Αυτο-υποκινούµενη αλλαγή Ξεκάθαροι και εφικτοί στόχοι Πρόβλεψη της πιθανότητας υποτροπής Ανάδραση της απόδοσης (performance feedback) Συνεχής εξάσκηση ηµιουργία υποστηρικτικών οµάδων
Μοντέλο Cherniss & Goleman (2001) Αρχική σκέψη Προετοιµασία ράση Συντήρηση ηµιουργία ενθαρρυντικού περιβάλλοντος Αξιολόγηση της ετοιµότητας για αλλαγή Ξεκάθαροι, εφικτοί στόχοι µε νόηµα Χρήση µοντέλων Αναγνώριση του οφέλους από τον εκπαιδευόµενο Αξιολόγηση της ΣΝ και συζήτηση των αποτελεσµάτων Συνεχής εξάσκηση και ανάδραση της απόδοσης Εµβολιασµός ενάντια στις υποτροπές Αυτο-υποκινούµενη µάθηση Μετέπειτα υποστήριξη Ανάπτυξη θετικών προσδοκιών
Συµπέρασµα Η συναισθηµατική νοηµοσύνη είναι αναγκαιότητα και όχι περιττή πολυτέλεια για το σηµερινό ηγέτη Ένας συναισθηµατικά νοήµων ηγέτης διαθέτει: αυτογνωσία αυτοπεποίθηση αυτοέλεγχο ακεραιότητα κίνητρα επιτυχίας ενσυναίσθηση οργανωσιακή επίγνωση επιρροή ενδιαφέρον για την ανάπτυξη των άλλων ικανότητα χειρισµού των συγκρούσεων επικοινωνία
Και τώρα τί; Ποτέ δεν είναι αργά! Βελτιώστε τη συναισθηµατική νοηµοσύνη σας τώρα! Αρκεί να είστε έτοιµοι για µια τέτοια αλλαγή. Επιλέξτε προσεκτικά το εκπαιδευτικό πρόγραµµα που θα ακολουθήσετε. Κάντε τη συναισθηµατική νοηµοσύνη κοµµάτι της καθηµερινής σας ζωής. Στην επιχείρησή σας, εντάξτε την στα πλαίσια του υπάρχοντος συστήµατος ανθρώπινων πόρων. Μόνο έτσι η αλλαγή και η βελτίωση θα είναι βιώσιµες.