Ευρωπαϊκή Οικονοµική Ολοκλήρωση Μέγεθος Αγοράς και Εταιρίας

Ευρωπαϊκή Οικονοµική Ολοκλήρωση Μέγεθος Αγοράς και Εταιρίας ΤΕΙ Αθήνας 2010

Σπουδαιότητα Μεγέθους Αγοράς Οι αρχηγοί των Ευρωπαϊκών χωρών ανέκαθεν θεωρούσαν την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση σαν τον τρόπο ώστε να ξεπεράσουν το µικρό µέγεθος της τοπικής αγοράς των Ευρωπαϊκών κρατών Προϋπόθεση: το µέγεθος της αγοράς παίζει σηµαντικό ρόλο στην οικονοµική απόδοση Γεγονότα: η ολοκλήρωση σχετίζεται µε εξαγορές, συγχωνεύσεις κλπ. Στην Ευρώπη και γενικότερα «παγκοσµιοποίηση»

Θεωρία: Η Οικονοµική Λογική του Μεγέθους Απελευθέρωση αγορών Από-κατακερµατισµός Αύξηση Ανταγωνιστικότητας Επιχειρηµατική ανασυγκρότηση (Εξαγορές, συγχωνεύσεις) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ: λιγότερες, µεγαλύτερες, αποτελεσµατικότερες εταιρίες που αντιµετωπίζουν σκληρότερο µεταξύ τους ανταγωνισµό.

ΜΟΝΟΠΩΛΙΟ Οικονοµική Λογική Μεγέθους: Θεµελίωση Price Καµπύλη Ζήτησης Price Καµπύλη Οριακού εσόδου P P Καµπύλη Οριακού Κόστους P* Καµπύλη Ζήτησης B D C E Οριακό Κόστος Q Q +1 Sales Q* Sales

ΜΟΝΟΠΩΛΙΟ Ο µοναδικός περιορισµός που τίθεται είναι η Καµπύλη Ζήτησης χαµηλότερες τιµές υψηλότερες πωλήσεις Το κέρδος του Μονοπωλίου = Α+Β ηλαδή συνολικό έσοδο Α+Β+C -(Κόστος=)C Μια επιπλέον µονάδα πωλήσεων προσφέρει επιπλέον έσοδο D+E αλλά αλλάζει το προηγούµενο έσοδο εξαιτίας της χαµηλότερης τιµής p κατά Α συνολικό αποτέλεσµα θετικό(δηλαδή µεγαλύτερο κέρδος) αν D->Ε Μεγιστοποίηση κέρδους όταν Οριακό έσοδο = Οριακό κόστος Οι εταιρίες που λειτουργούν κάτω από µονοπωλιακό ή κοντά σε µονοπωλιακό ανταγωνισµό έλλειψη ανταγωνισµού- ενδιαφέρονται άµεσα για την πτώση τιµών από την πώληση επιπλέον µονάδων προϊόντων, δηλαδή την επιφάνεια Α Προϋποθέσεις Οι καταναλωτές είναι απλοί λήπτες τιµών. εν υφίσταται αντίδραση από ανταγωνιστές. Στον τέλειο ανταγωνισµό, οι επιχειρήσεις δεν επηρεάζουν τις τιµές. Πλησιάζει την πραγµατικότητα όταν το µερίδιο αγοράς είναι κοντά στο µηδέν.

price Οικονοµική Λογική Μεγέθους: Θεµελίωση υοπώλιο, παράδειγµα ελλιπούς ανταγωνισµού Εκτιµώµενες πωλήσεις Q 2 της εταιρίας 2 από την εταιρία 1 price Εκτιµώµενες πωλήσεις Q 1 της εταιρίας 1 από την εταιρία 2 p 1 Καµπύλη Ζήτησης (D) Υπολειπόµενη Καµπύλη Ζήτησης Εταιρίας 1 (RD1) p 2 1 MC 2 Καµπύλη Ζήτησης (D) Υπολειπόµενη Καµπύλη Ζήτησης Εταιρίας 2 (RD2) MC x 1 Πωλήσεις εταιρίας 1 x 2 Πωλήσεις εταιρίας 2 Καµπύλη Υπολειπόµενου Οριακού εσόδου εταιρίας 1 (RMR1) Καµπύλη Υπολειπόµενου Οριακού εσόδου εταιρίας 2 (RMR2)

ΥΟΠΩΛΙΟ Το πρόβληµα της ανάλυσης είναι ότι οι εκτιµήσεις καθεµιάς εταιρίας σχετικά µε τις πωλήσεις της ανταγωνίστριάς τους έπεσαν έξω (x 2 Q 2,x 1 Q 1 ). Επιπλέον οι τιµές του προϊόντος στην αγορά διαφέρουν (p 1 p 2 ). Συνεπώς δεν υφίσταται ισορροπία στην αγορά. Υποθέτουµε συµµετρική ισορροπία, δηλαδή ότι κάθε εταιρία πωλεί την ίδια ποσότητα στην αγορά. Η υπολειπόµενη καµπύλη Ζήτησης είναι η µισή της συνολικής. Κάθε εταιρία εξισώνει την υπολειπόµενη Καµπύλη Οριακού εσόδου µε τοοριακότηςκόστος. Οι συνολικές πωλήσεις της αγοράς είναι 2x* και είναι συµβατές µε τηντιµή p* που καθεµιά αναµένει να πάρει. Υπάρχει ισορροπία της προσφερόµενης ποσότητας.

Οικονοµική Λογική Μεγέθους: Θεµελίωση υοπώλιο και Ολιγοπώλιο, ισορροπία price Τυπικά εκτιµώµενο µέγεθος πωλήσεων ανταγωνιστών price Τυπικά εκτιµώµενο µέγεθος πωλήσεων ανταγωνιστών p* RD D p** D RD RMR x* υοπώλιο MC RMR 2x* sales x** Ολιγοπώλιο MC sales 3x**

ΟΛΙΓΟΠΩΛΙΟ Παρόλο που η µελέτη δύο εταιριών είναι πιο ρεαλιστική από το µονοπώλιο, προκειµένου να εξετάσουµε την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση θα πρέπει να εξετάσουµε έναν απροσδιόριστο αριθµό εταιριών που συνιστούν ένα ολιγοπώλιο. Όσο αυξάνεται ο αριθµός των εταιριών στο ολιγοπώλιο, τόσο συρρικνώνεται η υπολειπόµενη καµπύλη Ζήτησης. Η τιµή που εξισώνεται το οριακό Κόστος µε το υπολειπόµενοοριακόέσοδοείναιχαµηλότερη, όπως και η ποσότητα.

Το διάγραµµα BE-COMP σε κλειστή οικονοµία Το διάγραµµα BE- COMP συµπεριλαµβάνει αριθµό εταιριών, τιµές και ποσότητες Το βασικό διάγραµµα απεικονίζει τον αριθµό εταιριών στην αγορά ως προς το περιθώριο κέρδους που µεγιστοποιεί το κέρδος. Η ισορροπία δίνεται από την τιµή τωνκαµπυλών BE και COMP Mark-up (µ) µ mono µ duo µ n BE (break-even) curve COMP curve n=1 n=2 Αριθµός εταιριών

price Καµπύλη COMP Mark-up p' µ mono p" B x duo D µ duo Περιθώριο υοπωλίου Περιθώριο Μονοπωλίου R-D ( υοπωλίου) COMP curve MC B x duo R-MR Καµπύλη Οριακού Κόστους MR (Μονοπωλίου) Typical firm s sales x mono n=1 n=2 Αριθµός εταιριών

Καµπύλη COMP Η µεγιστοποίηση του κέρδους σε συνθήκες µη τελείου ανταγωνισµού δηµιουργεί στις εταιρίες περιθώριο πώλησης πάνω από το Οριακό Κόστος. Το Περιθώριο κέρδους µ ισούται µε την διαφορά µεταξύ οριακού κόστους και τιµής. Στην περίπτωση Μονοπωλίου είναι µέγιστο, ενώ γίνεται µηδενικό σε συνθήκες πλήρους ανταγωνισµού. Ηκαµπύλη COMP(=ανταγωνισµού) µας δείχνει ότι όσο αυξάνει ο ανταγωνισµός (το n) τόσο µειώνεται η τιµή Οι εταιρίες βρίσκονται πάντα στην καµπύλη COMP εφόσον ανταποκρίνονται γρήγορα µε τις τιµές τους στην είσοδο νέων ανταγωνιστών στην αγορά.

Καµπύλη BE (Νεκρού Σηµείου) euros p o =µ o +MC price Εγχώρια Αγορά Καµπύλη Ζήτησης Mark-up (i.e., p-mc) BE C>p o p o C o =p o µ o Ολιγοπώλιο B Κατακερµατισµένη C<p o B C x = C o /n x = C o /n MC Πωλήσεις Ανά εταιρία C o Συνολικές Πωλήσεις n n o n Αριθµός εταιριών x o =C o /n o

Καµπύλη ΒΕ-Νεκρού Σηµείου Όταν ένας κλάδος χαρακτηρίζεται από αυξανόµενες οικονοµίες κλίµακας υπάρχει χώρος µόνο για ορισµένο αριθµό εταιριών στην αγορά συγκεκριµένου µεγέθους. Περισσότερες εταιρίες µπορούν να επιζήσουν όσο υψηλότερο το περιθώριο κέρδους τους µ. Για δεδοµένο µ ηκαµπύλη ΒΕ µας δείχνει τον αριθµό εταιριών που µπορούν να κερδίζουν ικανοποιητικό κέρδος ώστε να καλύπτουν το σταθερό τους κέρδος, π.χ. το κόστος να στήσουν ένα εργοστάσιο. Σηµειώνουµε, οι εταιρίες δεν βρίσκονται πάντα στο σηµείο της καµπύλης ΒΕ, καθόσον µπορεί βραχυπρόθεσµα να κερδίζουν υπερκέρδη ή υποκέρδη. Μακροπρόθεσµα, εταιρίες εισέρχονται ή αποχωρούν από την αγορά ώστε τελικά οι εταιρίες µόλις καλύπτουν τα σταθερά τους κέρδη.

Ισορροπία BE COMP κλειστής οικονοµίας euros Price Εγχώρια Αγορά Mark-up Καµπύλη Ζήτησης BE p E E p µ' E C MC n COMP Αριθµός εταιριών x Πωλήσεις Ανά εταιρία C Συνολικές Πωλήσεις

Ισορροπία ΒΕ-COMP κλειστής οικονοµίας Όταν ισορροπεί τέµνει- ηκαµπύλη ΒΕ µε τηνcomp υπάρχει ισορροπία στην αγορά. Ηκαµπύλη COMP µας δείχνει ότι οι εταιρίες χρεώνουν περιθώριο κέρδους µ όταν υπάρχουν n εταιρίες στην αγορά Ηκαµπύλη ΒΕ µας δείχνει ότι όταν το περιθώριο κέρδους είναι µ τότε µόνο n εταιρίες µπορούν να βρίσκονται ίσα - ίσα στο Νεκρό τους Σηµείο ισορροπίας. Ητιµή ισορροπίας, µε βάση τον ορισµό του Περιθωρίου Κέρδους µ, είναι το Οριακό κόστος MC συν το Περιθώριο µ. Με βάση την καµπύλη MC η τιµή ισορροπίας είναι p δηλαδή MC συν µ. Η συνολική κατανάλωση µε βάσητηντιµή ισορροπίαςp είναι C. Με βάση το αριστερό διάγραµµα των πωλήσεων ανά εταιρία βρίσκουµε τοµέγεθος εταιρίας στην ισορροπία της αγοράς x. Όταν η τιµή ισούταιµε το Μέσο Κόστος, το συνολικό έσοδο ισούται µε το συνολικό κόστος και συνεπώς το κέρδος είναι ίσο µε µηδέν. Κατά συνέπεια το µέγεθος της µέσης εταιρίας στην ισορροπία θα είναι x ώστε να είναι το µέσο κόστος της ίσο µε p.

Ισορροπία BE COMP µετά την Οικονοµική Ολοκλήρωση euros price Μόνο Εγχώρια Αγορά Mark-up Καµπύλη Ζήτησης BE BE FT p p E E C p p p C E E µ' µ E E 1 COMP MC n n 2n Αριθµός εταιριών x x Πωλήσεις C C Ανά εταιρία Συνολικές Πωλήσεις

Ισορροπία ΒΕ-COMP µετά την Οικονοµική Ολοκλήρωση Ολοκλήρωση: Από χωρίς Εµπόριο σε Ελεύθερο -Εµπόριο: Ηκαµπύλη BE µετατοπίζεται στο σηµείο 1: σε κάθε περιθώριο κέρδους µ περισσότερες εταιρίες µπορούν να επιζήσουν στο Νεκρό τους Σηµείο Υποθέτουµε ίδιες αγορές Από-κατακερµατισµός Πριν την ολοκλήρωση, η αντιπροσωπευτική εταιρία πωλεί το 100% των πωλήσεων στην εγχώριο αγορά, 0% εκτός; ΜΕΤΑ: 50-50 γιατί η αγορά διπλασιάζεται. εν φαίνεται στο διάγραµµα Αποτέλεσµα Αύξησης Ανταγωνισµού: Η ισορροπία µετατοπίζεται σχεδόν αυτόµατα από το E στο : Εταιρίες ζηµιώνονται (κάτω από BE) Αποτέλεσµα Αύξησης Ανταγωνισµού = Μείωση περιθωρίου Κέρδους Βραχυπρόθεσµη µεταβολή τιµής από p σε p χάνουν οι εταιρίες Επιχειρηµατική Αναδιάρθρωση σε E Αριθµός εταιριών από 2n σε n. Οι εταιρίες µεγαλώνουν το µερίδιο αγοράς και την παραγωγή, Πιο αποτελεσµατικές εταιρίες, το C µειώνεται από p σε p, Αύξηση Περιθωρίου Κέρδους, Επιστροφή στην κερδοφορία Αποτέλεσµα: µεγαλύτερες, λιγότερες, πιο αποτελεσµατικές εταιρίες αντιµετωπίζοντας σκληρότερο ανταγωνισµό Ευηµερία: Κέρδος C

Ισορροπία ΒΕ-COMP µετά την Οικονοµική Ολοκλήρωση Η ευηµερία C είναι µακροπρόθεσµη. Οι εταιρίες πριν και µετά την απελευθέρωση κερδίζουν µηδενικά κέρδη. Υπάρχουν µεσοπρόθεσµα κόστη που αφορούν τη διαδικασία ανασυγκρότησης των επιχειρήσεων. Πολλές κυβερνήσεις εµποδίζουν την ανασυγκρότηση µέσω επιδοτήσεων, και πολιτική αντι-εξαγορών και αντι-συγχωνεύσεων Τα κέρδη ευηµερίας µπορεί να είναι πολύ σηµαντικά: % πτώση τιµών επί το ποσοστό του πραγµατικού ΑΕΠ που αφορά ο κλάδος που απελευθερώνεται. Π.χ. βλέπε καµποτάζ.

εδοµένα Ε.Ε. Υψηλή δραστηριότητα Εξαγορών & Συγχωνεύσεων Η πλειονότητα αφορά συγχωνεύσεις εντόςτηςίδιαςχώρας 55% εγχώρια Το υπόλοιπο 45% µοιράζεται µεταξύ: ΠεριπτώσειςεταιρίαςεκτόςΕΕ(24%) ιαφορετικό κράτος έδρας των εταιριών εντός ΕΕ (15%) Υπόλοιπο (6%)

Η κατανοµή των Εξαγορών και Συγχωνεύσεων ποικίλει: Οι µεγαλύτερες 4 χώρες απαρτίζουν µικρότερο µερίδιο Εξαγορών και Συγχωνεύσεων (Ε&Σ) από το µερίδιό τους στο ΑΕΠ της ΕΕ. Ιταλία, Γαλλία, Γερµανία 36% των Ε&Σ ενώ59% του ΑΕΠ Εξαίρεση το Η.Β. Τα µικρότερα κράτη µέλη απαρτίζουν δυσανάλογα µερίδια Ε&Σ εδοµένα

εδοµένα Ε.Ε. Για ποιο λόγο Ε&Σ συχνότερα εντός ΕΕ? Γιατί το µερίδιο του Η.Β. είναι τόσο µεγάλο? εν υφίστανται εναρµονισµένοι κανόνες εξαγορών Ορισµένα κράτη έχουν πολύ περιοριστικούς κανόνες εξαγορών, γεγονός που καθιστά τις Ε&Σ πολύ δύσκολες Άλλα όπως π.χ. το Η.Β. έχουν πολύ απελευθερωµένους κανόνες Ε&Σ Η έλλειψη εναρµονισµένων κανόνων σηµαίνει ότι η επίδραση των αναδιοργανώσεων των επιχειρήσεων διαφέρει από κράτος σε κράτος

Κρατικές Ενισχύσεις Τίθενται 2 άµεσες ερωτήσεις: Καθώς µειώνεται, µε την αναδιοργάνωση, ο αριθµός των δραστηριοποιούµενων επιχειρήσεων στο κράτος, δεν υπάρχει µια τάση στις εναποµείνασες επιχειρήσεις να συµπράξουν, ώστε να διατηρούν τις τιµές υψηλά? εδοµένου ότι οι κυβερνήσεις σπάνια επιδιώκουν την αναδιοργάνωση των επιχειρήσεων, εξαιτίας του πολιτικού κόστους που συνεπάγεται, δεν υφίσταται κίνδυνος να προσπαθούν να συντηρήσουν ζηµιογόνες επιχειρήσεις µέσω Κρατικών Ενισχύσεων και άλλων ενισχυτικών πολιτικών? Η απάντηση και στα 2 είναι θετική Εξετάζουµε κατ αρχήν τις Κρατικές Ενισχύσεις και την πολιτική της ΕΕ, από την οικονοµική της σκοπιά.

Οικονοµική Ανάλυση Εµποδίων Αναδιοργάνωσης Εξετάζουµε τις Κρατικές Ενισχύσεις που εµποδίζουν την αναδιοργάνωση Συγκεκριµένα, υποθέτουµε ότι το κάθε κράτος ετησίως πληρώνει στις ζηµιογόνες επιχειρήσεις το ετήσιο ποσό που ζηµιώνονται ηλαδή, όλες οι 2n επιχειρήσεις στο σχήµα ίσα που λειτουργούν στο Νεκρό τους Σηµείο, αλλά όχι οι νεοεισερχόµενες επιχειρήσεις Ηοικονοµία σταθεροποιείται στο σηµείο Α Με τον τρόπο αυτό, αντί να πληρώνουν µόνο οι καταναλωτές για τις αναποτελεσµατικές µικρότερες εταιρίες, πληρώνουν όλοι οι φορολογούµενοι Mark-up µ' µ E n E n 1 BE 2n BE FT COMP Number of firms

Εµπόδια Αναδιοργάνωσης: Κόστος Προ-αναδιοργάνωσης:Σταθερά κόστη = Λειτουργικό Κέρδος = Επιφάνεια «a+b» Μετά-αναδιοργάνωσης: Λειτουργικό Κέρδος= «b+c» Συνεπώς, ελάχιστο Κόστος Επιδότησης = «a-c» (b+c+a-c=a+b) p euros C MC x x = 2C /2n p p Price Πωλήσεις Ανά εταιρία Καµπύλη Ζήτησης a b E C C c Mark-up Συνολικές Πωλήσεις COMP E BE FT 2n Αριθµός εταιριών

Εµπόδια Αναδιοργάνωσης: Ευηµερία Πλεόνασµα Παραγωγού: µηδέν (µηδενικά κέρδη προ και µετά) Πλεόνασµα Καταναλωτή: a+d Κόστος Επιδότησης: a-c Συνολικό αποτέλεσµα: d+c p euros C MC x x = 2C /2n p p Πωλήσεις Ανά εταιρία Price Καµπύλη Ζήτησης a b E d C C c Mark-up Συνολικές Πωλήσεις COMP E BE FT 2n Αριθµός εταιριών

Μερικές Κρατικές Ενισχύσεις: Αθέµιτος Ανταγωνισµός Στην περίπτωση που η ξένη χώρα πληρώσει µόνο στις ξένες επιχειρήσεις την Κρατική Ενίσχυση προκειµένου να καλύψει τις ζηµιές τους Όλη η αναδιοργάνωση πραγµατοποιείται στην εγχώρια αγορά Ο αριθµός των εταιριών µειώνεται από 2n σε n, όµως η έξοδος των επιχειρήσεων πραγµατοποιείται αποκλειστικά από τις εγχώριες Αδικία Υποβαθµίζει την πολιτική υποστήριξη της απελευθέρωσης

Ελλιπής Ανταγωνισµός Ησύµπραξη επιχειρήσεων απασχολεί σηµαντικά την ΕΕ Ο κίνδυνος αυξάνεται όσο µειώνεται ο αριθµός των επιχειρήσεων Σύµπραξη στο διάγραµµα ΒΕ-COMP Ηκαµπύλη COMP αφορά τέλειο, µη ολιγοπωλιακό ανταγωνισµό Υποτίθεται ότι οι επιχειρήσεις δεν συντονίζουν τις τιµές και τις πωλήσεις Το άλλο άκρο είναι η «απόλυτη σύµπραξη» Οι επιχειρήσεις συντονίζουν απόλυτα τις τιµές και πωλήσεις τους Το µέγιστο κέρδος από την αγορά είναι το µονοπωλιακό, µε αντίστοιχες τιµές και ποσότητες πωλήσεων Η «απόλυτη σύµπραξη» προϋποθέτει ότι οι επιχειρήσεις χρεώνουν τιµές µονοπωλίου και µοιράζονται τις πωλήσεις µεταξύ τους

Οικονοµική Ανάλυση Σύµπραξης Με τη σύµπραξη δεν κατορθώνουν τελικά οι επιχειρήσεις να ανεβάσουν τις τιµές τους σε επίπεδο υπερ-κερδών Οαριθµός 2n εταιριών είναι πολύ υψηλός ώστε όλες οι επιχειρήσεις να καταφέρουν να βρεθούν στο Νεκρό τους Σηµείο Η αναδιοργάνωση των εταιριών προχωράει µεν, αλλά µόνο µέχρι το σηµείο n B. Στο σηµείο Β τα κέρδη όλων είναι µηδενικά Οι τιµές ανεβαίνουν, p B >p Μικρότερες εταιρίες, υψηλότερο µέσο κόστος Mark-up µ mono p B p E n=1 n B n B 2n BE FT Τέλεια σύµπραξη Μερική σύµπραξη COMP Αριθµός εταιριών

Οικονοµική Ανάλυση Σύµπραξης: Ευηµερία Το κόστος ευηµερίας από τη σύµπραξη (σε σύγκριση µε µη-σύµπραξη) Η επιφάνεια του τραπεζίου p p B BE price p mono Καµπύλη Ζήτησης µ mono Mark-up BE FT Πλήρης σύµπραξη p B p B E E B Μερική σύµπραξη C B n=1 n n B Συνολικές Πωλήσεις COMP Αριθµός εταιριών

Πολιτική Ανταγωνισµού ΕΕ Προκειµένου να αποτραπούν πολιτικές σύµπραξης, η πολιτικήτηςεεεστιάζεταισε δύο άξονες: Αντιτράστ και καρτέλ. Η Κοµισιόν προσπαθεί: Να εξαλείψει συµπεριφορές που περιορίζουν τον ανταγωνισµό (π.χ. καρτέλ και µηχανισµοί σταθεροποίησης τιµών) Να απαλείψει κατάχρηση δεσπόζουσα θέσης από επιχειρήσεις µε µονοπωλιακή ισχύ Έλεγχο συγχωνεύσεων. Η Κοµισιόν επιδιώκει: Να αποτρέπει συγχωνεύσεις που θα δηµιουργούσαν εταιρίες µε δεσπόζουσα θέση