Ε. Ανδριώτης Μαρμαρά Ελένη 1, Νταβατζίκος Χρήστος 2 1.ΕΚΠΑ,Τμήμα Επιστημών Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, Εργαστηριο Αθλητιατρικής, Δάφνη, Αθήνα ΠΕΔΥ, Μονάδα Υγείας Αιγάλεω, Αθήνα 2. ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΠΙΒΛΕΨΗ Διαγνωστικά Εργαστήρια, Τμήμα Μέτρησης Οστικής Πυκνότητας, Δάφνη, Αθήνα
Σκοπός Οι αθλήτριες έχουν αυξημένη οστική πυκνότητα (Bass, Pearce, Young, Seeman, 1994) Στις αμμηνορροικές αθλήτριες η οστική πυκνότητα μειώνεται και αυξάνεται η πιθανότητα κατάγματος λόγω έλλειψης οιστρογόνων (Nichols, Rauh, Lawson, Ji, Barkai, 2006) Δεν έχει διερευνηθεί αν στην αμμηνόρροια λόγω άσκησης μεταβάλλεται και η γεωμετρία του οστού, η οποία είναι δείκτης σκελετικής αντοχής, σε σχέση με αθλήτριες με φυσιολογική έμμηνη ρύση ή με μη αθλήτριες
Στις μετρήσεις συμμετείχαν 155 γυναίκες 18-35 ετών χωρισμένες σε 3 ομάδες: Υλικό - Μέθοδοι Αμμηνορροικές αθλήτριες αντοχής (ομάδα ΑΡ-Α, n=22) Αθλήτριες αντοχής με φυσιολογική έμμηνο ρύση (ΦΕΡ-Α, n=24) Ομάδα ελέγχου (ΦΕΡ-ΜΑ, n= 89)
Υλικό - Μέθοδοι Με τη μέθοδο DEXA scan στον αυχένα του μηριαίου μετρήθηκαν οι εξης παράμετροι: Η οστική πυκνότητα (BMD) Το εύρος του αυχένα του μηριαίου Η επιφάνεια διατομής (CSA) H ροπή αντίστασης Ζ (Faulkner, Wacker, Barden, Simonelli, Burke, Racki, et. al., 2006)και Ο δείκτης ισχύος strength index (Yoshikawa, Turner, Peacock, Selementa, Weaver, Teegarden, et.al., 1994)
Υλικό - Μέθοδοι Οι συμμετέχουσες κατηγοριοποιήθηκαν αναλόγως της συχνότητας της εμμήνου ρύσεως ως: Ομάδα με φυσιολογική έμμηνο ρύση με 10 και πλέον περιόδους το προηγούμενο έτος και Ομάδα αμμηνορροικών αθλητριων με 3 ή λιγότερες περιόδους το προηγούμενο έτος
Υλικό - Μέθοδοι Η στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων πραγματοποιήθηκε με το στατιστικό πακέτο SPSS 17.0 H παρουσίαση των ανθρωπομετρικών χαρακτηριστικών των συμμετεχόντων έγινε με περιγραφική στατιστική Η συγκριτική ανάλυση μεταξύ των ομάδων έγινε με τη μέθοδο ANOVA και το Tukey s post hoc test
Αποτελέσματα ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Φυσικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων αναλόγως της εμμηνορυσιακής τους λειτουργίας Μέση τιμή (τυπική απόκλιση SD) ΕΜΜΗΝΟΡΥΣΙΑΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΦΕΡ-ΜΑ ΦΕΡ-Α ΑΡ-Α n=89 n=24 n=22 ΗΛΙΚΙΑ (έτη) 23,6 (7,4) 25,9 (7,1) 24,8 (6,1) ΒΑΡΟΣ ΣΩΜΑΤΟΣ (kg) 60,5 (5,2) 58,2 (6,1) 57,9 (5,1) ΥΨΟΣ (m) 1,64 (0,21) 1,67 (0,1)* 1,68 0,23)* BMI (kg/m 2 ) 22,5 (3,1) 20,5 (1,8)* 19,2 (1,3)* Σωματικό λίπος (%) 21,5 (5,5) 17,6 (2,2)* 16,5 (2,5)* Ηλικία εμμηναρχής (έτη) 13,5 (0,5) 13,9 (0,3) 14,8 (0,2) Ωρες προπόνησης/εβδομάδα - 12,9 (4,5) 13,8 (3,5) Χωρίς στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των ομάδων ΦΕΡ-Α και ΑΡ-Α ΦΕΡ-ΜΑ: ομάδα ελέγχουμε φυσιολογική έμμηνο ρύση, ΦΕΡ-Α: αθλήτριες με φυσιολογική έμμηνο ρύση, ΑΡ-Α: αμμηνοροικές αθλήτριες *: στατιστικά σημαντική διαφορά από την ομάδα ΦΕΡ-Α (p<0,005, ANOVA) μεtukey s post hoc test)
Αποτελέσματα ΠΙΝΑΚΑΣ 2 Συγκριτική ανάλυση της BMD και των γεωμετρικών χαρακτηριστικών του αυχένα του μηριαίου μεταξύ αθλητριών αντοχής και ομάδας ελέγχου αναλόγως της εμμηνορυσιακής τους λειτουργίας ΦΕΡ-ΜΑ ΦΕΡ-Α ΑΡ-Α n=89 n=24 n=22 BMD αυχένα μηριαίου (g/cm 2 ) 0,997 (0,011) 1,119 (0,012) a 1,021 (0,017) b BMD Σ.Σ (Ο1-Ο4) (g/cm 2 ) 1,182 (0,011) 1,144 (0,019) 1,095 (0,020) a Γεωμετρικές παράμετροι αυχένα του μηριαίου CSA (mm 2 ) 139 (3) 161 (2) 148 (3) b Ελάχιστο εύρος του αυχένα του μηριαίου (mm) 28,5 (0,3) 28,3 (0,3) 28,6 (0,4) Ροπή αντίστασης (Ζ, mm 3 ) 592 (9) 667 (16) a 625 (19) Δείκτης ισχύος 1,60 (0,02) 2,04 (0,05) a 1,91 (0,07) a ΦΕΡ-ΜΑ: ομάδα ελέγχου με φυσιολογική έμμηνο ρύση, ΦΕΡ-Α: αθλήτριες με φυσιολογική έμμηνο ρύση, ΑΡ-Α: αμμηνοροικές αθλήτριες Στατιστικά σημαντική διαφορά από a ΦΕΡ-ΜΑ, b ΦΕΡ-Α (p<0,005, ANOVA με Tukey s post hoc test)
Συμπεράσματα Η ομάδα ΑΡ-Α είχαν χαμηλότερη οστική πυκνότητα από την ΦΕΡ-Α (8,8%) αλλά και πάλι υψηλότερη από την ομάδα ελέγχου (2,4%) (Bass, 2003) Η παρατεταμένη αερόβια άσκηση μπορεί να αντιστρέψει εν μέρει την επίδραση των χαμηλών οιστρογόνων στην οστική πυκνότητα των αμμηνορροικών αθλητριών Παρομοιες διαφορές μεταξύ των ομάδων παρατηρήθηκαν και για την ροπή αντίστασης Ζ (αντίσταση σε δυνάμεις εφελκυσμού) του αυχένα του μηριαίου (Di Vasta, Beck, Petit, Feldman, LeBoff, Gordon, 2007)
Συμπεράσματα Το εύρος του αυχένα του μηριαίου δε διέφερε μεταξύ των ομάδων (Nikander, Sievanen, Heinonen, Kannus, 2005) Τα ευρήματα αυτά υποδεικνύουν ότι οι ασκησιογενείς οστικές αλλαγές είναι ενδοοστικές προσαρμογές παρά περιοστικές Η αμμηνόρροια περιορίζει τα ασκησιογενή οστικά ωφέλη στις αθλήτριες και αυξάνει τις πιθανότητες οστικής δυσλειτουργίας (Duckham, Pierce, Bailey, Summers, Cameron, Brooke-Wavell, 2013)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Bass, SL. (2003). The structural adaptations of cortical bone to loading during different stages of maturation. Journal of Musculoskeletal Neuronal Reaction, 3, 345-347. Bass, S, Pearce, G, Young, N, Seeman, E. (1994). Bone mass during growth: the effects of exercise. Acta Universitatis Carolinae Medica, 40, 3-6. Di Vasta, AD, Beck, TJ, Petit, MA, Feldman, HA, LeBoff, MS, Gordon, CM. (2007). Bone cross-sectional geometry in adolescents and young women with anorexia nervosa: a hip structural analysis study. Osteoporosis International, 18, 797-804. Duckham, RL, Pierce, N, Bailey, CA, Summers, G, Cameron, N, Brooke-Wavell, K. (2013). Bone Geometry according to menstrual function in female endurance athletes. Calcified Tissue International, 92, 444-450. Faulkner, KG, Wacker, WK, Barden, HS, Simonelli, C, Burke, PK, Racki, S, et. al., (2006). Femur strength index predicts hip fracture independent of bone density and hip axis length. Osteoporosis International, 17, 593-599. Nichols,JF, Rauh, MJ, Lawson, MJ, Ji, M, Barkai, HS. (2006). Prevalence of the female athlete triad syndrome among high school athletes. Archives of Pediatric and adolescence medicine, 160, 137-142. Nikander, R, Sievanen, H, Heinonen, A, Kannus, P. (2005). Femoral neck structure in adult female athletes subjected to different loading madalities. Journal of bone and mineral research, 20, 520-528. Yoshikawa, T, Turner, C, Peacock, M, Selementa, C, Weaver, C, Teegarden, D, et.al., (1994). Geometric structure of the femoral neck using dual-energy X ray absorptiometry. Journal of bone and mineral research, 9, 1053-1064.