Διατροφική θεραπευτική αγωγή Medical Nutrition Treatment (MNT) Κατευθυντήριες οδηγίες ADA/EASD Καρατζίδου Κυπαρισσία Γ.Ν.Θ. Παπαγεωργίου
Δήλωση συμφερόντων Έχω λάβει τιμητική αμοιβή για δορυφορικές ομιλίες ή/και συμβουλευτικές υπηρεσίες (τα τελευταία 2 έτη) από: 1. Φαρμασέρβ Lilly 2. Novo Nordisk
IDF Atlas 2015
IDF Diabetes Atlas estimates 2015 2040 Total world population 7.3 billion 9.0 billion Number of people with diabetes 415 million 642 million Diabetes (20-79 years) 8.8% 10.4% Total health expenditure (USD) 673 billion 802 billion From 387 M in 2014 to 415 M in 2015(542000 children have type 1 diabetes!) with estimates of 642 M by 2040!...The epidemic doesn t stop
IDF Atlas 2015 7 th Edition Key Messages
IDF Diabetes Atlas estimates In addition to the 415 million adults who are estimated to currently have diabetes there are 318 million adults with impaired glucose tolerance, which puts them at high risk of developing the disease in the future
Age-adjusted Percentage of U.S. Adults with Obesity or Diagnosed Diabetes Obesity (BMI 30 kg/m 2 ) O BE 1994 2000 2009 S I T Y Diabetes D IA No Data <14.0% 14.0-17.9% 18.0-21.9% 22.0-25.9% >26.0% 1994 2000 2009 B ET E S No Data <4.5% 4.5-5.9% 6.0-7.4% 7.5-8.9% >9.0% CDC s Division of Diabetes Translation. National Diabetes Surveillance System available at http://www.cdc.gov/diabetes/statistics
Διατροφική θεραπευτική αγωγή Μεταβολικοί στόχοι γλυκόζη αίματος λιπίδια αρτηριακή πίεση Πρόληψη επιπλοκών ΣΔ με τροποποίηση των διατροφικών συνηθειών και του τρόπου ζωής του ασθενούς. Να ληφθούν υπόψη οι προτιμήσεις των ασθενών καθώς και οι τοπικές και εθνικές διατροφικές συνήθειες. ADA: there is not a one-size-fits-all eating pattern
Στόχοι της διατροφικής θεραπευτικής αγωγής HbA1c < 7% ΑΠ <140/80 mmhg LDL <100 mg/dl;triglycerides <150 mg/dl;hdl >40 mg/dl for men;hdl >50 mg/dl for women Απώλεια και διατήρηση του σωματικού βάρους στόχου
ΜΝΤ Στον Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 1 Αδυναμία έκκρισης ινσουλίνης Τύπου 2 Μειωμένη έκκριση ινσουλίνης Κ.Φ. Ευαισθησία των ιστών στην ινσουλίνη Αυξημένη αντίσταση των ιστών στην ινσουλίνη Ανάγκη συνεχούς κάλυψης με ινσουλίνη Παχυσαρκία Σωματικό βάρος φυσιολογικό ή ελαττωμένο
Oδηγίες διατροφής (1) Στον τύπου 1 διαβήτη απαραίτητη ενέργεια για ομαλή ανάπτυξη. (Παιδιά: 1000 Kcal +100 Kcal για κάθε χρόνο ηλικίας, max:2500kcal). Τιτλοποίηση προγευματικής ινσουλίνης. Δίαιτες χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη :μείωση HbA1c (Εurodiab,2800 type 1) Στον τύπου 2 διαβήτη μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη και καλύτερη μεταβολική ρύθμιση. Δίαιτες χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη: Αύξηση HDL & μείωση ινσουλινοαντίστασης
Oδηγίες διατροφής (2) Για τους ασθενείς που θεραπεύονται με ινσουλίνη ή δισκία πρόληψη ή αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας και των προβλημάτων που δημιουργούνται κατά την διάρκεια της ασθένειας ή της άσκησης. Για άτομα που παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη άσκηση και τροφές με τις οποίες μπορεί να μειωθεί το σωματικό βάρος ή τουλάχιστον να διατηρηθεί το ίδιο.
Γυναίκες στην κύηση Επαρκείς θερμίδες, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία 1 ο τρίμηνο ίδιες θερμίδες 2 ο 3 ο τρίμηνο + 300 (Εάν ΒΜΙ προ εγκυμοσύνης> 30 +100Kcal) Πρωτεΐνες 0,8 g/kg + 10 g Κύηση σε διαβήτη Κατανομή υδατανθράκων Αποφυγή υπογλυκαιμίας Aποφυγή νηστείας (Αύξηση καταβολισμού λίπους κετοναιμία, κετονουρία) Κύηση και ΣΒ Νορμοβαρείς 1,4 2,3 Kg/μήνα 1 ο τρίμηνο, 0,5 0,9 Kg/εβδομάδα 2 ο, 3 ο τρίμηνο ΒΜΙ μεταξύ 25 και 30 το ήμισυ των ανωτέρω BMI > 30 περίπου 7Kg Αποφυγή παχυσαρκίας μετά την κύηση Θηλασμός Μικρό γεύμα πριν τον θηλασμό Θερμίδες + 200
Οξείες καταστάσεις Υπογλυκαιμία 15 20 g γλυκόζης 50 mg (εάν BG 50-60mg/dl) Γλυκόζη 35%,3-5 amp. i.v.ή γλυκαγόνη 1 mg s.c. σε μη συνεργάσιμο/κωματώδη ασθενή Γεύμα μετά την ανάταξη Ασθένεια 150 200 g υδατανθράκων σε μικρά γεύματα
Συνυπάρχουσες καταστάσεις Υπέρταση Περιορισμός άλατος < 6 g ημερησίως Μείωση σωματικού βάρους Δυσλιπιδαιμία Καλύτερη ρύθμιση Άσκηση κεκορεσμένων λιπών 7% χοληστερόλης 200 mg Νεφροπάθεια πρωτεΐνης 0,8 g/kg ημερησίως
Συστατικά Των Τροφών Θρεπτικά Λοιπά Υδατάνθρακες(4 θερμ./1 γρ.υα) Πρωτεΐνες(4 θερμ./1 γρ Πρωτείνης) Άλατα Βιταμίνες ιχνοστοιχεία Λίπη(9 θερμ./1 γρ Λίπους) Νερό
Συστατικά των τροφών Υδατάνθρακες :κύριοι υπεύθυνοι για την αύξηση του μεταγευματικού σακχάρου ΥΑ ταχείας απορρόφησης:ζάχαρη,μέλι,μαρμελάδα,γλυκίσματα ΥΑ μέσης απορρόφησης:ψωμί,αμυλούχα ΥΑ βραδείας απορρόφησης:φρούτα,λαχανικά,γαλακτοκομικά Πρωτεΐνες και λίποι: δεν επηρεάζουν άμεσα το μεταγευματικό σάκχαρο,αλλά έμμεσα, διότι καθυστερούν την απορρόφηση των υδατανθράκων με αποτέλεσμα να ανεβαίνει το σάκχαρο ώρες μετά την λήψη της συγκεκριμένης τροφής.
Σύσταση Διαιτολογίου Υδατάνθρακες 50%(όχι < 130 γρ) Πρωτείνες 20% φυτικές - ζωικές λίπη 30% Κεκορεσμένα(στα ζωικά προϊόντα) 10% Πολυακόρεστα(σπορέλαια) 10% Μονοακόρεστα(ελαιόλαδο,πιο υγειεινά) 10% Χοληστερόλη 300 mg Φυτικές ίνες 20-25 g Βιταμίνες, άλατα, ιχνοστοιχεία
Γλυκαντικά: Acceptable Daily Intake - ADI Ασπαρτάμη 50 mg/kg Ζαχαρίνη 5 mg/kg Σουκραλόζη 5 mg/kg
Το σύστημα ισοδύναμων τροφών Ως ισοδύναμο τροφής ορίζεται μια ποσότητα τροφής που παρέχει τις ίδιες θερμίδες με ορισμένες ποσότητες άλλων τροφών,οι οποίες υπάγονται στην ίδια κατηγορία και περιέχουν παρόμοιες αναλογίες θρεπτικών συστατικών
Ισοδύναμα Τροφών Iσοδύναμο Υδατανθ Πρωτείνες Λίπος θερμίδες Γάλακτος 10 7 7 130 Λαχανικών 12 - - 48 Φρούτου 12 48 Αρτου 25 5 ίχνη 120 Κρέατος - 25 10-20 190 Λίπος - - 10 90
Γλυκαιμικός δείκτης Η μεταγευματκή υπεργλυκαιμία που προκαλείται σε φυσιολογικά και σε διαβητικά άτομα μετά από λήψη διαφόρων τροφών που περιέχουν υδατάνθρακες δεν είναι ίδια,ακόμη και όταν λαμβάνονται οι ίδιες ακριβώς ποσότητες υδατανθράκων Ο ΓΔ δηλώνει την μαθηματική έκφραση της υπεργλυκαιμίας που προκύπτει από την υπό εξέταση τροφή σε σχέση με την υπεργλυκαιμία που προκαλεί η λήψη άσπρου ψωμιού με την ίδια πάντοτε ποσότητα υδατανθράκων Οσο μεγαλύτερος ο γλυκαιμικός δείκτης, τόσο μεγαλύτερη η μεταγευματική υπεργλυκαιμία
Γλυκαιμικός Δείκτης
ΗΜΕΡΗΣΙΕΣ ΘΕΡΜΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Βασικές θερμ. Ανάγκες ΕΒΣ x 22 Ελαφρά δραστηριότητα ΕΒΣ x 6,6 Μέτρια δραστηριότητα ΕΒΣ x 11 Μεγάλη δραστηριότητα ΕΒΣ x 22
Υπολογισμός θερμίδων Άνδρας ΣΔ 2 98kg 1,75 m οικοδόμος Βασικές ανάγκες 75*22=1650 θερμ. Μεγάλη δραστηριότητα 75*22=1650 θερμ. Απώλεια βάρους 3300-500=2800 θερμίδες
Σύσταση διαιτολογίου Υπολογισμός υδατανθράκων 50*2800 = 1400 θερμ. 1400/4 = 350 g υδατάνθρακες Υπολογισμός πρωτεϊνών 20*2800 = 560 θερμ. 560/4 =140 g πρωτεΐνης Υπολογισμός λιπών 30*2800 = 840 θερμ. 840/9 = 94 g λίπους
Κατανομή υδατανθράκων ανά γεύμα Πρωινό: 20% Snack (πρωινό): 10% Μεσημεριανό: 30% Snack (απογευματινό): 10% Βραδινό: 30%
Ειδικές Οδηγίες Διατροφής σε ΣΔτ1 και ινσουλινοθεραπευόμενο ΣΔτ2 ΣΔτ1 :απαραίτητη η εκμάθηση του υπολογισμού των Υδατανθράκων Σε θεραπεία με πολλαπλές ενέσεις ή με αντλία ινσουλίνης: γευματική ινσουλίνη πριν κάθε γεύμα βάσει υδατανθράκων τροφής, τα γεύματα μπορούν να προσαρμοστούν στον τρόπο ζωής του ασθενούς, μείωση της δόσης της γευματικής ινσουλίνης εάν ακολουθήσει φυσική δραστηριότητα 1-2 ώρες μετά την ένεση. Σε θεραπεία με μίγματα ινσουλίνης:η ινσουλίνη και τα γεύματα πρέπει να λαμβάνονται σε σταθερές ώρες κάθε μέρα, να μην παραλείπετε κάποιο γεύμα, εάν ακολουθήσει φυσική δραστηριότητα να υπάρχει πάντα πηγή ΥΑ Σε θεραπεία με σταθερή δόση ινσουλίνης:απαραίτητα ίδια ποσότητα ΥΑ κάθε μέρα
Καθορισμός Δόσης Ινσουλίνης Υπολογίζονται οι υδατάνθρακες της τροφής, όχι όμως οι πρωτεΐνες ή το λίπος, εάν είναι σε μικρή ποσότητα. Εάν η ποσότητα του κρέατος ή του κοτόπουλου υπερβαίνει τα 120 γρ, προσθέτουμε για κάθε 120 γρ ένα ισοδύναμο υδατανθράκων. Στο ψάρι εάν > 150 γρ,προσθέτουμε ένα ισοδύναμο υδατανθράκων για κάθε 150 γρ. Εάν η τροφή έχει μεγάλη περιεκτικότητα λίπους, υπολογίζουμε το λίπος υπό τη μορφή ισοδυνάμων υδατανθράκων, όταν το λίπος υπερβαίνει τα 15 γρ.
Καθορισμός δόσης ινσουλίνης(οδηγός Διατροφής ΕΔΕ 2013)
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΜΝΤ ΜΝΤ: HbA1C κατά 1% σε ΣΔ τύπου 1 ΜΝΤ: HbA1C έως 2% σε ΣΔ τύπου 2 ΜΝΤ & lifestyle interventions: 5-10% απώλεια βάρους μακροχρονίως, TG, LDL,ολικής χοληστερόλης, πρόσληψης λίπους, θερμίδων Look-AHEAD Trial(5200 υπέρβαροι ή παχύσαρκοι ΣΔτ2):καλύτερη ρύθμιση των παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου, λιγότερες νοσηλείες, λιγότερα φάρμακα, μείωση του κόστους Δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων (<130 γρ./ημέρα) δεν συνιστώνται Βαριατρική χειρουργική σε ασθενείς με ΣΔ τύπου 2 και ΒΜΙ>35: βελτίωση της γλυκαιμίας
Σας ευχαριστώ ολύ για την ροσοχή σας