Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Ιατρικής Εργαστήριο Ακτινολογίας Ιατρικής Απεικόνισης Διδάσκοντες Ιωάννης Β. Φεζουλίδης Καθηγητής Μαριάννα Βλυχού Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Έφη Καψαλάκη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αικατερίνη Γ. Βάσιου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Χρήστος Ρούντας Επίκουρος Καθηγητής Βιβλιογραφία: Ελληνικό Κολλέγιο Ακτινολογίας, Κλινική Ακτινολογία Κωνσταντάρας Ιατρικές Εκδόσεις 2012 2016/2017
ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΙΝΩΣΗ ΣΑΡΚΟΕΙΔΩΣΗ ΑΜΙΑΝΤΩΣΗ ΠΥΡΗΤΙΑΣΗ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΣΚΛΗΡΟΔΕΡΜΑ ΜΕΤΑΚΤΙΝΙΚΗ ΙΝΩΣΗ ΚΥΨΕΛΙΔΙΚΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΣΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΙΣΤΙΟΚΥΤΤΩΣΗ ΛΕΜΦΑΓΓΕΙΟΜΥΟΜΑΤΩΣΗ
Δευτερογενές λοβίδιο (2ης τάξεως Πνευμονικά λοβίδια) 2ης τάξεως Πνευμονικά λοβίδια Διακλαδώσεις βρόγχων και πνευμονικών αρτηριών Μεσολοβιδιακά διαφραγμάτια Διακλαδώσεις πνευμονικών φλεβών
Διαβοτρυδιακός διάμεσος ιστός Κεντροβοτρυδιακός διάμεσος ιστός Διαβοτρυδιακό διάφραγμα (όριο διακριτικής ικανότητας HRCT) Υποϋπεζωκοτικός διάμεσος ιστός Περιαγγειακός περιβρογχικός διάμεσος ιστός 2ης τάξεως πνευμονικό λοβίδιο, 1 έως 2,5 εκ., απαρτίζεται από 3-14 βοτρύδια
ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΙΝΩΣΗ ΟΡΙΣΜΟΣ: Ειδικός τύπος χρόνιας ινωτικής διάμεσης πνευμονίας που περιορίζεται στους πνεύμονες και σχετίζεται με τον ιστολογικό τύπο της συνήθους διάμεσης πνευμονίας. Ακτινολογικά ευρήματα: Α/Α θώρακος: Χαρακτηρίζεται από δικτυακό πρότυπο με κυρίαρχη εντόπιση στην περιφέρεια και στις βάσεις των πνευμόνων. Υπολογιστική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας (ΥΤ): Παρουσία δικτυωτού προτύπου υποϋπεζωκοτικά με κυρίαρχη εντόπιση στις πνευμονικές βάσεις και συνοδό παρουσία βρογχεκτασιών και βρογχιολεκτασιών από έλξη. Συνυπάρχει εικόνα μελικυρήθρας στις βάσεις και εικόνα θολής υάλου σε μικρότερη όμως έκταση από το δικτυωτό πρότυπο. Ιδιοπαθής πνευμονική ίνωση. Εικόνα διάχυτων δικτυωτού τύπου σκιάσεων σε αμφότερους τους πνεύμονες
ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΙΝΩΣΗ Ακτινολογικά ευρήματα: Α/Α θώρακος: Ιδιοπαθής πνευμονική ίνωση. Ελάττωση του όγκου των πνευμόνων με εικόνα δικτυωτού προτύπου κυρίως περιφερικά, καθώς και ασαφοποίηση των ημιδιαφραγμάτων και της καρδιακής σκιάς.
ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΙΝΩΣΗ Ιδιοπαθής πνευμονική ίνωση. Υψηλής ευκρίνειας Υπολογιστική Τομογραφία, σε πνευμονικό παράθυρο στο επίπεδο των άνω λοβών και των κάτω λοβών. Παρατηρείται εικόνα εκτεταμένης μελικυρήθρας και βρογχεκτασιών από έλξη υποϋπεζωκοτικά τόσο στους άνω, όσο και στους κάτω λοβούς με κυρίαρχη όμως εντόπιση στους κάτω λοβούς.
ΣΑΡΚΟΕΙΔΩΣΗ ΟΡΙΣΜΟΣ: Συστηματική φλεγμονώδης νόσος άγνωστης αιτιολογίας, που αφορά πολλά όργανα και χαρακτηρίζεται από τη δημιουργία μη - τυροειδοποιημένων κοκκιωμάτων. Πάχυνση του διάμεσου δικτύου σε αμφότερους τους πνεύμονες διόγκωση της δεξιάς πνευμονικής πύλης, πιθανόν από λεμφαδένες (σαρκοείδωση) Ακτινολογικά ευρήματα: Α/Α θώρακος: Στάδιο 0: Φυσιολογική ακτινογραφία θώρακος 10%. Στάδιο 1: Πυλαία και μεσοθωρακική λεμφαδενοπάθεια με φυσιολογικό πνευμονικό παρέγχυμα 40%. Στάδιο 2: Πυλαία και μεσοθωρακική λεμφαδενοπάθεια με συνυπάρχουσα παρεγχυματική βλάβη (35%). Στάδιο 3: Μόνο παρεγχυματική βλάβη (10%). Στάδιο 4: Πνευμονική ίνωση (5%). Η παρεγχυματική βλάβη χαρακτηρίζεται από παρουσία οζιδιακού ή δικτυοζώδους προτύπου με αμφοτερόπλευρη συμμετρική κατανομή. ΥΤ: Παρουσία καλά περιγεγραμμένων μικροοζιδίων (2-5χιλ.) με περιλεμφιαγγειακή εντόπιση, οζιδιακή κομβολογιοειδής πάχυνση βρογχοαγγειακών δεματίων, μεσολοβίων, σχισμών, υπεζωκότα και μεσολοβιδίων διαφραγματίων. Ευρήματα πνευμονικής ίνωσης στους άνω λοβούς. Αμφοτερόπλευρη συμμετρική πυλαία και παρατραχειακή λεμφαδενοπάθεια ενίοτε με επασβεστώσεις.
ΣΑΡΚΟΕΙΔΩΣΗ Α/Α θώρακος: Σαρκοείδωση. Δικτυοοζώδεις σκιάσεις κυρίως περιπυλαία αμφοτερόπλευρα και διογκωμένοι λεμφαδένες δεξιά παρατραχειακά και στις πύλες άμφω.
ΣΑΡΚΟΕΙΔΩΣΗ Σαρκοείδωση. Υψηλής ευκρίνειας ΥΤ στο επίπεδο των άνω λοβών σε πνευμονικό και σε μεσοθωρακικό παράθυρο. Περιβρογχοαγγειακη εντόπιση μικροοζιδίων και πυκνώσεων και πάχυνση μεσολοβιδίων διαφραγματίων. Διόγκωση λεμφαδένων συμμετρικά στις πύλες άμφω, στο αζυγοοισοφαγικό κόλπωμα και παραοισοφαγικά.
ΑΜΙΑΝΤΩΣΗ ΟΡΙΣΜΟΣ: Διάχυτη διάμεση πνευμονική ίνωση που προκαλείται από την εισπνοή υπερβολικών ποσοτήτων ινών αμίαντου. Α/Α θώρακος: Αμιάντωση. Πολλαπλές ακτινοσκιερές βλάβες καλά αφοριζόμενες σαν αμπελόφυλλα πίσω από τις πλευρές και στα ημιδιαφράγματα καθώς και ήπια ασαφοποίηση των ημιδιαφραγμάτων. Αύξηση του όγκου των πνευμόνων και επιπέδωση των ημιδιαφραγμάτων λόγω συνυπάρχοντος εμφυσήματος. Ακτινολογικά ευρήματα: Α/Α θώρακος: Ψευδώς φυσιολογική 15-20% των περιπτώσεων. Αμφοτερόπλευρες γραμμοειδείς δικτυωτές σκιάσεις, πιθανή παρουσία πλακών αμιάντου υποϋπεζωκοτικά ή διάχυτης παχυπλευρίτιδας. Υπολογιστική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας (ΥΤ): Δικτυωτό πρότυπο υποϋπεζωκοτικά στις πνευμονικές βάσεις το οποίο χαρακτηρίζεται από την παρουσία ενδολοβιδιακών γραμμοειδών σκιάσεων, ανώμαλης πάχυνσης των μεσολοβιδίων διαφραγματίων, υποϋπεζωκοτικών μικροοζιδιακών ή διακλαδιζόμενων σκιάσεων και γραμμών παράλληλων με τον υπεζωκότα και παρεγχυματικών ζωνών. Συνύπαρξη επασβεστωμένων πλακών στο 95-100% των περιπτώσεων.
ΑΜΙΑΝΤΩΣΗ Αμιάντωση. Υψηλής ευκρίνειας υπολογιστική τομογραφία ΥΤ των κάτω λοβών σε πνευμονικό παράθυρο. Παρατηρείται δικτυωτό πρότυπο υποϋπεζωκοτικά στις πνευμονικές βάσεις που χαρακτηρίζεται από την παρουσία γραμμοειδών και μικροοζιδιακών σκιάσεων, πάχυνση των μεσολοβιδίων διαφραγματίων, γραμμών παράλληλων με τον υπεζωκότα και παρεγχυματικών ζωνών. Διάχυτη πάχυνση του υπεζωκότα στις πνευμονικές βάσεις αμφοτερόπλευρα.
ΠΥΡΙΤΙΑΣΗ ΟΡΙΣΜΟΣ: Επαγγελματικό νόσημα (επαγγέλματα που σχετίζονται με δημιουργία σηράγγων και αμμοβολής και με εξορύξεις). Οφείλεται στην εισπνοή πυριτίου (διοξειδίου του πυριτίου) που προκαλεί κοκκιωματώδεις και ινωτικές αλλοιώσεις στο πνευμονικό παρέγχυμα. Πυριτίαση.Πολλαπλά μικροοζίδια κυρίως στους άνω λοβούς άμφω και πολλαπλοί διογκωμένοι και επασβεστωμένοι λεμφαδένες. Ακτινολογικά ευρήματα: Α/Α θώρακος: Μικροοζιδική απεικόνιση διάσπαρτα με κυρίαρχη εντόπιση στους άνω λοβούς. Επασβεστώσεις μικροζιδίων στο 20% των περιπτώσεων. Διόγκωση πυλών άμφω. Υπολογιστική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας (ΥΤ): Παρουσία καλά περιγεγραμμένων μικροοζιδίων (2-5χιλ.) κεντρολοβιαδιακά και υποϋπεζωκοτικά με κυρίαρχη εντόπιση στα άνω και οπίσθια τμήματα των πνευμόνων άμφω. Διόγκωση μεσοθωρακικών και πυλαίων λεμφαδένων με αδρές επασβεστώσεις.
ΠΥΡΙΤΙΑΣΗ Πυριτίαση. ΥΤ Υψηλής ευκρίνειας στο επίπεδο των άνω λοβών σε πνευμονικό και μεσοθωρακικό παράθυρο. Καλά περιγεγραμμένα μικροοζίδια κεντρολοβιαδικά και υποϋπυζωκοτικά στους άνω λοβούς άμφω. Στο μεσοθωρακικό παράθυρο αναδεικνύονται διογκωμένοι λεμφαδένες στις πύλες άμφω με επασβεστώσεις.
ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΟΡΙΣΜΟΣ: Η ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ) είναι αυτοάνοσο νόσημα άγνωστης αιτιολογίας με πολυσυστηματικές κλινικές εκδηλώσεις. Ακτινολογικά ευρήματα: Α/Α θώρακος: Πλευριτική συλλογή, παχυπλευρίτιδα, δικτυωτό ή δικτυοζώδες πρότυπο, εμβαλοματοειδείς πυκνώσεις (ως αποτέλεσμα συνυπάρχουσας οργανούμενης πνευμονίας), ρευματοειδείς όζοι. Υπολογιστική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας: Ευρήματα πνευμονικής ίνωσης με παρουσία θολής υάλου και δικτυωτού προτύπου υποϋπεζωκοτικά και στους κάτω λοβούς. Βρογχεκτασίες, εμβαλοματοειδείς περιοχές χαμηλής πυκνότητας και αγγειακής ερήμωσης (λόγω συνυπάρχουσας αποφρακτικής βρογχιολίτιδας). Λιγότερο συχνά ευρήματα: Περιβρογχιαγγειακές πυκνώσεις κεντρολοβιδιακά και περιβρογχοαγγειακά μικροοζίδια (θυλακιώδης βρογχιολίτιδα), περιφερικοί όζοι βάσεως, (νεκροβιωτικοί όζοι).
ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ Υπολογιστική Τομογραφία υψηλής ευκρίνειας: Πνευμονικό παράθυρο στο επίπεδο του δεξιού κάτω λοβού. Δικτυωτό πρότυπο υποϋπεζωκοτικά και περιβρογχοαγγειακά με συνοδές βρογχεκτασίες από έλξη και εικόνα θολής υάλου. Τα ευρήματα είναι συμβατά με πνευμονική ίνωση σε έδαφος ρευματοειδούς αρθρίτιδας
ΣΚΛΗΡΟΔΕΡΜΑ ΟΡΙΣΜΟΣ: Αυτοάνοσο πολυσυστηματικό νόσημα που χαρακτηρίζεται από υπερβολική παραγωγή κολλαγόνου, αγγειακές βλάβες, φλεγμονή. Σκληρόδερμα. Υψηλής ευκρίνειας υπολογιστική τομογραφία σε πνευμονικό παράθυρο στο επίπεδο των πνευμονικών βάσεων. Εικόνα θολής υάλου με συνοδές βρογχεκτασίες και βρογχιολεκτασίες από έλξη υποϋπεζωκοτικά. Συνυπάρχει ελάχιστο παραδιαφραγματικό εμφύσημα καθώς και ελάχιστη εικόνα μελικηρήθρας. Τα ευρήματα είναι συμβατά με πνευμονική ίνωση σε έδαφος σκληρού δέρματος. Ακτινολογικά ευρήματα: Α/Α θώρακος: Διάχυτο συμμετρικό δικτυοζώδες πρότυπο πνευμονικών βάσεων. Διατεταμένος οισοφάγος. ΥΤ υψηλής ευκρίνειας: Ευρήματα πνευμονικής ίνωσης που χαρακτηρίζονται από την παρουσία κυρίως θολής υάλου υποϋπεζωκοτικά στις βάσεις, λεπτοφυούς δικτυωτού προτύπου και ελάχιστης ή καθόλου μελικηρύθρας. Συνοδά ευρήματα: Πυκνώσεις, διάταση οισοφάγου, διάταση πνευμονικής αρτηρίας, λεμφαδενοπάθεια πυλών και μεσοθωρακίου.
ΜΕΤΑΚΤΙΝΙΚΗ ΙΝΩΣΗ ΟΡΙΣΜΟΣ: Ο τραυματισμός και η καταστροφή του παρακείμενου φυσιολογικού πνευμονικού παρεγχύματος ως αποτέλεσμα ακτινοβολίας καρκίνου πνεύμονα ή άλλων καρκίνων σε δομές παρακείμενων των πνευμόνων. Ακτινολογικά ευρήματα: Α/Α θώρακος: Καλά περιγεγραμμένη περιοχή ελάττωσης όγκου, ρικνωτικών ατελεκτασιών, πύκνωσης και βρογχεκτασιών από έλξη. Πολύ σαφής διάκριση μεταξύ υγιούς και παθολογικού πνεύμονα. Υπολογιστική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας (ΥΤ): Καλά αφοριζόμενη περιοχή πύκνωσης με αεροβρογχόγραμμα στο εσωτερικό της και βρογχεκτασίες από έλξη που σχετίζονται με σημαντική ελάττωση του όγκου. Μετακτινική ίνωση σε ασθενή μετά από ακτινοβολία για λέμφωμα μεσοθωρακίου. Υψηλής ευκρίνειας υπολογιστική τομογραφία ΥΤ σε πνευμονικό παράθυρο στο επίπεδο των άνω λοβών. Αναδεικνύεται υποτμηματική ρικνωτική ατελεκτασία πύκνωση στις έσω περιοχές (παρά το μεσοθωράκιο στο πεδίο ακτινοβόλησης) των άνω λοβών άμφω με παρουσία βρογχεκτασιών από έλξη στο εσωτερικό τους.
ΚΥΨΕΛΙΔΙΚΗ ΠΡΩΤΕΙΝΩΣΗ ΟΡΙΣΜΟΣ: Η κυψελιδική πρωτεϊνωση ή κυψελιδική λιποπρωτείνωση είναι ένα σπάνιο νόσημα, που χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση πρωτεϊνικού και λιποπρωτεϊνικού υλικού μέσα στους κυψελοχώρους. Ακτινολογικά ευρήματα: Α/Α θώρακος: Αμφοτερόπλευρες συμμετρικές εμβαλοματοειδείς πυκνώσεις, συνήθως περιπυλαία άμφω. Ενίοτε μπορεί οι διηθήσεις να έχουν υφή θολής υάλου, μπορεί να είναι ασύμμετρες ή ετερόπλευρες. Υπολογιστική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας (ΥΤ): Εμβαλοματοειδείς περιοχές θολής υάλου που παρεμβάλονται από σαφών ορίων υγιής περιοχές και οι οποίες χαρακτηρίζονται από πάχυνση των μεσολοβιδίων διαφραγματίων και του ενδολοβιδιακού διάμεσου δικτύου (εικόνα τρελού μωσαϊκού). Συνύπαρξη πνευμονικών λοιμώξεων (Nocardia, ασπέργιλλος, πνευμονοκύστη). Κυψελιδική πρωτεϊνωση, εικόνα αυξημένης ακτινοσκιερότητας θολής υάλου στα μέσα και κάτω πνευμονικά πεδία.
ΚΥΨΕΛΙΔΙΚΗ ΠΡΩΤΕΙΝΩΣΗ Κυψελιδική πρωτείνωση. Υψηλής ευκρίνειας ΥΤ σε πνευμονικό παράθυρο στο επίπεδο των άνω λοβών. Αναδεικνύονται γεωγραφικές περιοχές θολής υάλου με συνοδό ομαλή πάχυνση των μεσολοβιδίων διαφραγματίων (εικόνα τρελού μωσαϊκού) κυρίως περιπυλαία αλλά και με επέκταση προς την περιφέρεια των πνευμόνων.
ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΙΣΤΙΟΚΥΤΩΣΗ ΟΡΙΣΜΟΣ: Πρόκειται για σπάνιο νόσημα σχετιζόμενο με το κάπνισμα, άγνωστης αιτιολογίας, που χαρακτηρίζεται από συσσώρευση κυττάρων Langerhans στους πνεύμονες. Συνήθως απαντάται μεμονωμένα αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σαν μέρος πολυσυστηματικού νοσήματος. Ακτινολογικά ευρήματα: Α/Α θώρακος: Δικτυοζώδες πρότυπο με εντόπιση κυρίως στα άνω και μέσα πνευμονικά πεδία. Διατηρημένος ή αυξημένος όγκος πνευμόνων. Πιθανή επιπλοκή από πνευμοθώρακα. Υπολογιστική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας: Προοδευτική εξέλιξη μικροοζιδίων με συνύπαρξη οζιδίων και κύστεων, στη συνέχεια υποχώρηση των οζιδίων και επικράτηση των κύστεων (περίεργα τριφυλλοειδή σχήματα). Α/Α θώρακος προσθιοπίσθια. Παρατηρείται αύξηση του όγκου των πνευμόνων με συνοδό παρουσία δικτυοζώδους προτύπου.
ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΙΣΤΙΟΚΥΤΩΣΗ Πνευμονική ιστιοκύττωση. Υψηλής ευκρίνειας υπολογιστική τομογραφία ΥΤ σε πνευμονικό παράθυρο στο επίπεδο των άνω λοβών. Πολλαπλές συρρέουσες κύστεις με περίεργα σχήματα (τριφυλλοειδή) που έχουν ποικίλο πάχος τοιχώματος. Αναγνωρίζεται καθετήρας εντός της δεξιάς υπεζωκοτικής κοιλότητας για την παροχέτευση πνευμοθώρακα. Παρουσία υποδορίου εμφυσήματος στο δεξιό πρόσθιο θωρακικό τοίχωμα.
ΛΕΜΦΑΝΓΓΕΙΟΛΕΙΟΜΥΟΜΑΤΩΣΗ ΟΡΙΣΜΟΣ: Σπάνιο νόσημα άγνωστης αιτιολογίας, που χαρακτηρίζεται από την υπερπλασία λείων μυϊκών ινών με αποτέλεσμα τη δημιουργία πνευμονικών κύστεων, ανωμαλιών του λεμφικού συστήματος και δημιουργία κοιλιακών όγκων. Ακτινολογικά ευρήματα: Α/Α θώρακος: Δικτυωτό πρότυπο, διατηρημένος ή αυξημένος όγκος. Υπολογιστική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας: Λεπτοτοιχωματικές κύστεις διάσπαρτα στους πνεύμονες χωρίς κυρίαρχη εντόπιση. Το ενδιάμεσο πνευμονικό παρέγχυμα μεταξύ κύστεων είναι φυσιολογικό. Πλευριτική συλλογή (χυλοθώρακας). Αυτόματος πνευμοθώρακας. Πιθανά αγγειομυολιπώματα νεφρών και ενδοκοιλιακά λεμφαγγειολειομυώματα. Λεμφαγγειολειομυομάτωση. Α/Α θώρακος οπισθοπρόσθια. Αύξηση του όγκου των πνευμόνων με συνοδό παρουσία δικτυωτού προτύπου διάσπαρτα στους πνεύμονες άμφω.
ΛΕΜΦΑΝΓΓΕΙΟΛΕΙΟΜΥΟΜΑΤΩΣΗ Λεμφαγγειολειομυομάτωση. Υψηλής ευκρίνειας υπολογιστική τομογραφία ΥΤ σε πνευμονικό παράθυρο στο επίπεδο του μέσου λοβού και της γλωσσίδας. Αναδεικνύονται πολλαπλές λεπτοτοιχωματικές κύστεις ποικίλου μεγέθους διάσπαρτες στο πνευμονικό παρέγχυμα.
Τέλος παρουσίασης