ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΑΡΙΑΝΝΑ Α. ΝΤΑΛΑΜΑΓΚΑ, MD, MSc, MPH, PhD ΙΑΤΡΟΣ-ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΕΠ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΠΑΝ/ΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ «ΑΤΤΙΚΟΝ»

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ, Ο ΦΟΙΤΗΤΗΣ ΘΑ ΜΠΟΡΕΙ: ΝΑ ΑΠΑΡΙΘΜΗΣΕΙ ΤΙΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ ΝΑ ΑΠΑΡΙΘΜΗΣΕΙ ΤΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΒΙΟΧΗΜΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΕΙ ΤΗ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΔΙΗΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΣΩΛΗΝΑΡΙΑΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΝΑ ΠΕΡΙΓΡΑΨΕΙ ΤΙΣ ΒΙΟΧΗΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΗΝ ΟΞΕΙΑΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΝΑ ΕΜΠΕΔΩΣΕΙ ΤΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ ΜΕΣΩ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 2

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΝΕΦΡΟΥ Ρύθμιση νερού και ηλεκτρολυτών Ρύθμιση οξεοβασικής ισορροπίας Αποβολή άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού (ουρία, ουρικό οξύ, κρεατινίνη, κ.α.) Ενδοκρινική λειτουργία: ρενίνη, ερυθροποιητίνη, βιταμίνη D (υδροξυλίωση στους νεφρούς και στο ήπαρ) ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 3

ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 4

ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΝΕΦΡΩΝ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 5

ΟΙ ΔΥΟ ΝΕΦΡΟΙ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΟΠΙΣΘΟΠΕΡΙΤΟΝΑΪΚΟ ΧΩΡΟ, ΣΤΑ ΠΛΑΓΙΑ ΤΗΣ ΟΣΦΥΊΚΗΣ ΜΟΙΡΑΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ, ΑΚΟΥΜΠΩΝΤΑΣ ΣΤΟ ΔΙΑΦΡΑΓΜΑ, ΣΤΟΝ ΜΕΙΖΟΝΑ ΨΟΪΤΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ ΟΣΦΥΪΚΟ ΜΥ. ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 6

ΝΕΦΡΩΝΑΣ: δομική και λειτουργική μονάδα (1.2 εκατ. νεφρώνες ανά νεφρό) ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 7

ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 8

ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 9

Η νεφρική λειτουργία συνίσταται: 1. Σπειραματική διήθηση 2. Σωληναριακή έκκριση ουσιών 3. Σωληναριακή επαναρρόφηση ουσιών Η ΣΩΣΤΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΫΠΟΘΕΤΕΙ: 1) Φυσιολογική αιματική ροή, 2) Επαρκή σπειραματική διήθηση, 3) Φυσιολογική λειτουργία νεφρικών σωληναρίων και 4) ελεύθερη ροή των ούρων στο ουροποιητικό σύστημα ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 10

ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 11

ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ; ΣΕ ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ: 1) ΟΥΡΙΑ ΚΑΙ 2) ΚΡΕΑΤΙΝΙΝΗ ΑΙΜΑΤΟΣ, 3) ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ, 4) ΚΑΘΑΡΣΗ ΚΡΕΑΤΙΝΙΝΗΣ ΆΛΛΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ: 1) U/S 2) ΑΠΛΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΝΟΚ 3) ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑ ΠΥΕΛΟΓΡΑΦΙΑ 4) ΡΑΔΙΟΪΣΟΤΟΠΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ 5) ΝΕΦΡΙΚΗ ΒΙΟΨΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 12

ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 13

ΟΥΡΙΑ ΟΡΟΥ (15-45mg/dL) Η ΟΥΡΙΑ ΠΑΡΑΓΕΤΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΣΤΟ ΗΠΑΡ ΩΣ ΤΕΛΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ ΤΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΠΡΩΤΕΊΝΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΒΑΛΛΕΤΑΙ ΣΥΝΕΧΩΣ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΝΕΦΡΟΥΣ ΤΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΠΟΣΟ ΤΗΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ ΑΠΌ ΤΟ ΠΟΣΟ ΤΩΝ ΛΕΥΚΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΤΡΟΦΗΣ ΣΤΗΝ ΟΥΡΙΑ ΠΕΡΙΕΧΕΤΑΙ ΤΟ 50% ΟΛΟΥ ΤΟΥ ΜΗ ΠΡΩΤΕΪΝΙΚΟΥ ΑΖΩΤΟΥ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΟΥΡΙΑΣ (ΑΖΩΘΑΙΜΙΑ): ΣΕ ΝΕΦΡΙΚΕΣ ΝΟΣΟΥΣ ΑΛΛΑ Η ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΝ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΠΑΝΤΑ ΕΝΔΕΙΞΗ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΒΛΑΒΗΣ ΓΙΑΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΕ ΠΡΟΝΕΦΡΙΚΟΥΣ, ΜΕΤΑΝΕΦΡΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΠΧ σε αφυδάτωση, έγκαυμα, αιμορραγία, καρδιακή ανεπάρκεια, κλπ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 14

ΚΡΕΑΤΙΝΙΝΗ (CRE) ΟΡΟΥ (0.7-1.3 mg/dl) ΠΡΟΪΟΝ ΑΠΟΔΟΜΗΣ ΤΗΣ ΚΡΕΑΤΙΝΗΣ, Η ΟΠΟΙΑ ΠΑΡΑΓΕΤΑΙ ΣΤΟ ΗΠΑΡ, ΠΑΓΚΡΕΑΣ, ΝΕΦΡΟΥΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΟΥ ΜΥΣ ΟΠΟΥ ΦΩΣΦΟΡΥΛΙΩΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΩΣ ΦΩΣΦΟΚΡΕΑΤΙΝΗ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΠΗΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ. ΈΝΑ ΠΟΣΟΣΤΟ 1-2% ΤΗΣ ΚΡΕΑΤΙΝΗΣ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΤΑΙ ΣΕ ΚΡΕΑΤΙΝΙΝΗ, ΟΥΣΙΑ ΑΧΡΗΣΤΗ ΠΟΥ ΑΠΟΒΑΛΕΤΑΙ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΝΕΦΡΟΥΣ. ΤΟ ΠΟΣΟ ΤΗΣ CRE ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΌ ΤΗ ΜΑΖΑ ΤΩΝ ΜΥΩΝ ( CRE). ΜΙΚΡΗ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ ΜΕΤΑ ΑΠΌ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ ΚΡΕΑΤΟΣ ΜΕ ΠΕΤΣΑ. ΣΤΑΘΕΡΟ ΑΤΟΜΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΚΆΘΕ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ ΣΕ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΝΕΦΡΩΝ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΤΟ ΓΙΓΑΝΤΙΣΜΟ-ΜΕΓΑΛΑΚΡΙΑ 15

Σπειραματικό διήθημα Το 20% της καρδιακής παροχής αίματος κατευθύνεται δια της κοιλιακής αορτής και των νεφρικών αρτηριών στους νεφρώνες. Στο αγγειώδες σπείραμα, το αίμα φιλτράρεται (διηθείται) Υπερδιήθημα πλάσματος χωρίς πρωτεϊνες (< 25 mg το 24ωρο) Καθημερινά παράγονται από τα νεφρικά σπειράματα 180 λίτρα πρόουρου (πλάσμα χωρίς πρωτεϊνες) από το οποίο περίπου το 99% επαναρροφάται από τα ουροφόρα σωληνάρια. Τελικά προκύπτουν 1-2 λίτρα ούρων το 24ωρο περίπου. Το πλάσμα διηθείται με ρυθμό 80-120 l/min=ρυθμός σπειραματικής διήθησης (GFR). O GFR εξαρτάται από το μέγεθος του σώματος, την ηλικία, το φύλο, τη νεφρική αιματική ροή και πίεση. Εκτίμηση με τη χρήση ραδιοϊσοτόπων και την κάθαρση 16

ΚΑΘΑΡΣΗ Κάθαρση ή clearance μιας ουσίας είναι ο όγκος πλάσματος που καθαρίζεται από τους νεφρούς πλήρως από μια ουσία ανά μονάδα χρόνου. Κάθαρση κρεατινίνης= U (κρεατινίνη ούρων) x V (όγκος ούρων/min) 80-120 ml/min P (κρεατινίνη πλάσματος) ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 17

ΠΟΙΑ ΟΥΣΙΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΕΙ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΘΑΡΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΗΣ GFR ΙΔΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ: Να μην ενώνεται με τα λευκώματα (πρωτεϊνες) του αίματος. Να διηθείται πλήρως στα νεφρικά σπειράματα. Να μην επαναρροφάται ούτε να απεκκρίνεται στα ουροφόρα σωληνάρια. Να μην καταστρέφεται κατά τη διέλευσή της στο νεφρό. Προτιμάται ο υπολογισμός της κάθαρσης της κρεατινίνης γιατί η Cre είναι ενδογενής ουσία (δεν χρειάζεται να γίνει έγχυση αυτής), έχει σταθερό ρυθμό παραγωγής, δεν επηρεάζεται σημαντικά από τη διατροφή και δεν επαναρροφάται ούτε απεκκρίνεται στα ουροφόρα σωληνάρια. Η τιμή κάθαρσης που προκύπτει αντιστοιχεί σε άτομα με έκταση επιφάνειας σώματος 1.73 m 2. H επιφάνεια σώματος υπολογίζεται με νορμογράμματα βάσει του ύψους και του ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 18 βάρους

ΣΥΛΛΟΓΗ ΟΥΡΩΝ 24ΩΡΟΥ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 19

ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 20

ΚΑΘΑΡΣΗ Κάθαρση ή clearance μιας ουσίας είναι ο όγκος πλάσματος που καθαρίζεται από τους νεφρούς πλήρως από μια ουσία ανά μονάδα χρόνου. Κάθαρση κρεατινίνης= U (κρεατινίνη ούρων) x V (όγκος ούρων/min) 80-120 ml/min P (κρεατινίνη πλάσματος) ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 21

ΝΟΡΜΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΒΑΣΕΙ ΥΨΟΥΣ ΚΑΙ ΒΑΡΟΥΣ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 22

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ GFR AΠO TON ΤΥΠΟ Cockcroft-Gault ΧΩΡΙΣ ΣΥΛΛΟΓΗ ΟΥΡΩΝ ΕΧΟΝΤΑΣ ΚΡΕΑΤΙΝΙΝΗ ΟΡΟΥ, ΒΑΡΟΣ ΣΩΜΑΤΟΣ, ΗΛΙΚΙΑ, ΦΥΛΟ Plasma creatinine (mg/dl) Age (yr) Body mass (kg) Estimated creatinine clearance (ml/min) female male ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 23

Για την εκτίμηση της νεφρικής λειτουργίας χρησιμοποιείται η μέτρηση της ουρίας και της κρεατινίνης. Πιο ευαίσθητος δείκτης για την εκτίμηση της σπειραματικής λειτουργίας είναι η κάθαρση κρεατινίνης. Η ελάττωση της κάθαρσης Cre που παρατηρείται στη νεφρκή ανεπάρκεια συμβαίνει πολύ πριν την αύξηση της ουρίας και της κρεατινίνης του αίματος ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 24

ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 25

ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΠΡΩΤΕΪΝΟΥΡΙΑΣ Η ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΒΑΣΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΙ ΤΗ ΔΙΟΔΟ ΛΕΥΚΩΜΑΤΙΝΗΣ ΚΑΙ ΛΕΥΚΩΜΑΤΩΝ. ΑΝ ΕΧΟΥΜΕ > 250 mg/24ωρο ΕΧΕΙ ΣΥΜΒΕΙ ΒΛΑΒΗ ΤΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ. ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΛΕΥΚΩΜΑΤΙΝΗΣ ΣΤΑ ΟΡΙΑ 25-300 mg/24ωρο ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ ΜΙΚΡΟΛΕΥΚΩΜΑΤΟΥΡΙΑ. ΣΤΟ ΝΕΦΡΩΣΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΧΟΥΜΕ ΒΑΡΕΙΑ ΠΡΩΤΕΪΝΟΥΡΙΑ: >3.5 g/24ωρο. Η ΟΡΘΟΣΤΑΤΙΚΗ ΠΡΩΤΕΪΝΟΥΡΙΑ ΕΊΝΑΙ ΚΑΛΟΗΘΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ, ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΣΤΕΚΟΝΤΑΙ ΟΡΘΙΑ (ΕΦΗΒΟΥΣ) ΚΑΙ ΕΊΝΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΗΣ 26 ΥΔΡΟΣΤΑΤΙΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΣΤΙΣ ΝΕΦΡΙΚΕΣ ΦΛΕΒΕΣ.

180 ΛΙΤΡΑ ΥΓΡΩΝ ΠΕΡΝΟΥΝ ΚΆΘΕ ΗΜΕΡΑ ΣΤΟ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΔΙΗΘΗΜΑ. TO ΑΡΧΙΚΟ ΔΙΗΘΗΜΑ ΕΠΑΝΑΡΡΟΦΑΤΑΙ ΚΑΤΆ 99%. ΜΟΝΟ 1% ΑΠΕΚΚΡΙΝΕΤΑΙ. ΑΝ ΔΕΝ ΓΙΝΟΤΑΝ ΑΥΤΌ, ΘΑ ΕΙΜΑΣΤΑΝ ΧΩΡΙΣ ΥΓΡΑ. ΩΣΜΩΣΗ 27

ΑΔΡΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΩΛΗΝΑΡΙΑΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Ειδικό βάρος ούρων: Το ειδικό βάρος των ούρων κυμαίνεται. Δεν είναι 1000 (δεν είναι απεσταγμένο νερό) Μέτρηση ωσμωτικότητας ούρων/πλάσματος σε φυσιολογικά άτομα με μέση πρόσληψη υγρών η αναλογία ωσμωτικότητας ούρων/πλάσματος είναι 1-3 ΑΡΑ ΤΑ ΟΥΡΑ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΣΥΜΠΥΚΝΩΜΕΝΑ ΑΠΌ ΤΟ ΠΛΑΣΜΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 28

ΕΙΔΙΚΟ ΒΑΡΟΣ ΚΑΙ ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙΔΙΚΟ ΒΑΡΟΣ: ΛΟΓΟΣ ΜΑΖΑΣ ΕΝΌΣ ΔΙΑΛYMATΟΣ ΠΡΟΣ TON ΟΓΚΟ TOY. ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΌ ΤΗ ΦΥΣΗ, ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΣΩΜΑΤΙΔΙΩΝ TOY KAI TO MB. ΟΙ ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΛΥΜΑΤΟΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟ ΕΒ ΤΟΥ. ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑ: ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΩΣΜΩΤΙΚΑ ΕΝΕΡΓΩΝ ΣΩΜΑΤΙΔΙΩΝ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΔΙΑΛΥΜΕΝΑ ΣΤΟ ΝΕΡΟ. ΡΥΘΜΙΖΕΙ ΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΝΕΡΟΥ ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ (ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΟΣ- ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΟΣ ΟΓΚΟΣ). ΟΙ ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ ΔΕΝ ΠΑΙΖΟΥΝ ΡΟΛΟ ΣΤΗΝ ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑ Posm πλάσματος: 2 Χ Να + + (Σάκχαρο/18 + ουρία/6) Πρακτικά: Posm πλάσματος: 2 Χ Να+ =270-285 mosmol/kg Posm ούρων: 500-850 mosmol/kg OTAN H AΝΑΛΟΓΙΑ ωσμωτικότητας ούρων/πλάσματος είναι 1 ή 29 λιγότερο, τα νεφρικά σωληνάρια δεν επαναρροφούν νερό.

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΠΟΛΥΟΥΡΙΑΣ ΜΕ ΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΤΕΡΗΣΗΣ ΥΓΡΩΝ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 30

ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 31

ΑΛΛΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ: ΓΛΥΚΟΖΟΥΡΙΑ- ΑΜΙΝΟΟΞΥΟΥΡΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 32

ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ ΛΙΘΟΙ ΟΞΑΛΙΚΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ, ΦΩΣΦΟΡΙΚΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ, ΜΑΓΝΗΣΙΟΥ-ΦΩΣΦΟΡΙΚΟΥ ΕΝΑΜΜΩΝΙΟΥ, ΟΥΡΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ, ΚΥΣΤΙΝΗΣ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 33

ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 34

ΟΞΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Μείωση νεφρικής λειτουργίας (σε ώρες-μέρες ή εβδομάδες) με αποτέλεσμα την εμφάνιση προϊόντων μεταβολισμού και άθροισή τους. Η ΟΝΑ αφορά και στους δύο νεφρούς και μπορεί να αναστραφεί. Αίτια: 1) προνεφρικά (μείωση άρδρευσης νεφρών), 2) νεφρικά (βλάβη στο σπείραμα, σωληνάρια, διάμεσο ιστό, κ.α.) και 3) μετανεφρικά (παρεμπόδιση ούρων από πχ λιθίαση, υπερτροφία προστάτη, όγκουςκ.α) Συμπτώματα: 1) Ολιγουρία (<500 ml/24h) ή 2) Ανουρία (<100 ml/24h) ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 35

ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 36

ΒΑΣΙΚΑ ΒΙΟΧΗΜΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΟΝΑ Αύξηση ουρίας και κρεατινίνης στο αίμα, πτώση GFR Μεταβολική οξέωση λόγω μη απέκκρισης Η+ Υπερκαλιαιμία (λόγω μειωμένου GFR) Διαταραχές ωσμωτικότητας ούρων ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 37

ΠΡΟΝΕΦΡΙΚΑ ΑΙΤΙΑ: Κλινικά σημεία υποογκαιμίας: ιστορικό εμέτων, διάρροιας, εγκαύματος, αιμορραγίας, εφιδρώσεων Ή ιστορικό οξέος αγγειακού επεισοδίου (κοιλιακός τραυματισμός, επέμβαση στην αορτή,κλπ) ΑΝ Ο ΛΟΓΟΣ ΟΥΡΙΑ ΑΙΜΑΤΟΣ/ΚΡΕΑΤΙΝΙΝΗ ΑΙΜΑΤΟΣ >40 ΝΑΤΡΙΟ ΟΥΡΩΝ <20 mmol/l ΚΛΑΣΜΑΤΙΚΗ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ Να+ <1% [Να+ούρων x κρεατινίνη αίματος / Να+αίματος x κρεατινίνη ούρων]= το μέρος της διηθούμενης ποσότητας στο σπείραμα νατρίου που τελικά απεκκρίνεται στα ούρα. Η ΟΥΡΙΑ ΔΙΗΘΕΙΤΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΣΤΟ ΣΠΕΙΡΑΜΑ ΑΛΛΑ ΕΠΑΝΑΡΡΟΦΑΤΑΙ ΣΕ ΠΟΣΟΣΤΟ 40%. ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 38

ΠΡΟΝΕΦΡΙΚΗ ΟΥΡΑΙΜΙΑ Η ΠΡΟΝΕΦΡΙΚΗ ΟΥΡΑΙΜΙΑ ΕΊΝΑΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΥΠΟΟΓΚΑΙΜΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΜΕΙΩΣΗ GFR ΑΛΛΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΩΛΗΝΑΡΙΑΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ. ΔΙΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΡΕΝΙΝΗΣ-ΑΓΓΕΙΟΤΕΝΣΙΝΗΣ ΙΙ- ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΤΙΔΙΟΥΡΗΤΙΚΗΣ ΟΡΜΟΝΗΣ ΕΧΕΙ ΩΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ: ΟΥΡΑ ΜΙΚΡΟΥ ΟΓΚΟΥ ΜΕ ΧΑΜΗΛΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΝΑΤΡΙΟΥ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 39

ΟΞΕΙΑ ΣΩΛΗΝΑΡΙΑΚΗ ΝΕΚΡΩΣΗ Ισχαιμικού τύπου Νεφροτοξικού τύπου (Τοξίνες Ενδογενείς- Εξωγενείς): 1) αμινογλυκοζίτες 2) μυοσφαιρινουρία (crush syndrome) 3) αιμοσφαιρινουρία 4) σηπτικό shock ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 40

ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 41

ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Προοδευτική μη-αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας Αίτια: αίτια ΟΝΑ που δεν ανεστράφησαν, χρόνια υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, χρόνια λήψη φαρμάκων, βλάβες διάμεσου ιστού-σπειραμάτων, πολυκυστική νόσος νεφρών Ο ασθενής δεν παρουσιάζει συμπτώματα μέχρι ο GFR να πέσει κάτω από 20 ml/min ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 42

ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 43

1) ΟΡΘΟΧΡΩΜΗ ΟΡΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ ΑΠΌ ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΡΥΘΡΟΠΟΙΗΤΙΝΗΣ 2) ΟΓΚΟ- ΝΑ+ΕΞΑΡΤΩΜΕΝΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ 3) ΝΕΦΡΙΚΗ ΟΣΤΕΟΔΥΣΤΡΟΦΙΑ: Α) ΚΥΣΤΙΚΗ ΙΝΩΔΗΣ ΟΣΤΕΪΤΙΣ Β ΠΑΘΗΣ ΥΠΕΡΑΠΑΡΑΘΥΡΕΟΙΔΙΣΜΟΣ Β) ΟΣΤΕΟΜΑΛΑΚΙΑ ΑΠΌ ΜΕΙΩΣΗ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΣΤΑ ΟΣΤΑ ΚΑΙ ΕΝΑΠΟΘΕΣΗ AL ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 44

ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 45

ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 46

ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 47

ΠΕΡΙΤΟΝΑΪΚΗ ΔΙΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 48

ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΣΤΗ ΔΙΑΛΥΣΗ ΕΊΝΑΙ Η ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΜΙΑΣ ΗΜΙΔΙΑΠΕΡΑΤΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΟΠΟΙΑΣ ΤΑ ΙΟΝΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΜΙΚΡΑ ΜΟΡΙΑ (ΠΑΡΟΝΤΑ ΣΤΟ ΠΛΑΣΜΑ ΣΕ ΥΨΗΛΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΣ) ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΔΙΑΧΥΘΟΥΝ ΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΧΑΜΗΛΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΑΛΥΤΙΚΟΥ ΥΓΡΟΥ. ΣΤΗΝ ΑΙΜΟΔΙΑΛΥΣΗ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΜΙΑ ΤΕΧΝΗΤΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ. ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΤΟΝΑΪΚΗ ΔΙΑΛΥΣΗ ΤΟ ΥΓΡΟ ΔΙΑΛΥΣΗΣ ΤΟΠΟΘΕΤΕΙΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΤΟΝΑΪΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΜΟΡΙΑ ΜΕΤΑΚΙΝΟΥΝΤΑΙ ΑΠΌ ΤΑ ΑΙΜΟΦΟΡΑ ΑΓΓΕΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΤΟΝΑΪΚΟΥ ΤΟΙΧΩΜΑΤΟΣ. Η ΣΥΝΕΧΗΣ ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΤΟΝΑΪΚΗ ΔΙΑΛΥΣΗ (CAPD) ΕΊΝΑΙ ΕΝΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗΣ ΤΩΝ ΑΧΡΗΣΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ. ΤΟ ΥΓΡΟ ΔΙΑΛΥΣΗΣ ΑΝΤΙΚΑΘΙΣΤΑΤΑΙ ΑΝΑ 6 ΩΡΕΣ. ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 49

ΑΙΜΟΔΙΑΛΥΣΗ Ι ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 50

ΑΙΜΟΔΙΑΛΥΣΗ ΙΙ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 51

ΧΩΡΟΙ ΥΓΡΩΝ ΣΩΜΑΤΟΣ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΥΓΡΟ=28 L ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΥΓΡΟ=14 L 1) ΠΛΑΣΜΑ=3.5 L 2) ΕΝΔΙΑΜΕΣΟ ΥΓΡΟ=10.5 L ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 52

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗΣ Σφυγμός: αυξημένος Αρτηριακή πίεση: μειωμένη Σπαργή δέρματος: μειωμένη Βλεννογόνος γλώσσας: ξηρός Αποβολή ούρων: μειωμένη Συνείδηση: ελαττωμένη ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 53

ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ ΚΑΙ ΥΠΕΡΥΔΑΤΩΣΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 54

ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ: θετικά ή αρνητικά φορτισμένα ιόντα τα οποία είναι διαλυμένα στα υγρά του σώματος Κύριο εξωκυττάριο κατιόν= Νάτριο (Να+) Κύριο ενδοκυττάριο κατιόν= Κάλιο (Κ+) Κύρια εξωκυττάρια ανιόντα= Χλώριο και διττανθρακικά Κύρια ενδοκυττάρια ανιόντα= Πρωτεϊνες και φωσφορικό ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ: είναι συνάρτηση δύο μεταβλητών: του ποσού της διαλυμένης ουσίας πχ γλυκόζη και του ποσού του διαλύτη, δηλαδή του όγκου του νερού Να+= 145 mmol/l, Glu= 105 mg/dl ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑ: είναι ο συνολικός αριθμός των διαλυμένων μορίων ανά kg διαλύτη (νερό)= 285 mmol/kg ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑ= 2 Χ νάτριο ορού ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 55

ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 56

ΡΥΘΜΙΣΗ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΝΕΡΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΔΙΟΥΡΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 57

ΡΥΘΜΙΣΗ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΝΑΤΡΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 58

ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ 1) ΕΞΑΝΤΛΗΣΗ ΝΕΡΟΥ (ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΡΟΥ Ή ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ) 2) ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΝΑΤΡΙΟΥ (υπέρτονοι οροί NaCl) ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 59

ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ 1) ΚΑΤΑΚΡΑΤΗΣΗ ΝΕΡΟΥ (σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης αντιδιουρητικής ορμόνης) 2) ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΑΤΡΙΟΥ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 60