ΑΛΓΕΒΡΑ ΤΑΝΥΣΤΩΝ. 1. Εισαγωγικά. Υποθέτουµε ότι ο αναγνώστης γνωρίζει τα περιεχόµενα στην ενότητα Γραµµικές Μορφές.

Σχετικά έγγραφα
... λέγονται στοιχεία του πίνακα Α και οι δείκτες i και j δηλώνουν τη γραμμή και τη στήλη, αντίστοιχα, που ανήκει το στοιχείο α

αναφέρετε τις θεµελιώδεις υποθέσεις της ειδικής θεωρίας της σχετικότητας προσδιορίσετε πώς µετασχηµατίζεται ένας τανυστής 2ης τάξης

τις διαφορετικές μεταξύ τους τιμές της Y ( λ ν )

Παράδειγμα Το γνωστό παράδειγμα με τα βάρη 30 ατόμων ταξινομημένα σε 5 ομάδες. Η μέση τιμή για το δείγμα έχει βρεθεί x = 77. = =

4.6. Μη γραµµικοί ταξινοµητές Ν Back error propagation

ΣΤ. ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΤΡΑ ΓΙΑ GOMPERTZ ΚΑΙ MAKEHAM

Κεφάλαιο 4. Θεωρήµατα οµής

Πληθυσμός μιας έρευνας λέγεται το σύνολο των αντικειμένων που εξετάζουμε ως προς ένα ή περισσότερα χαρακτηριστικά.

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Γενικές έννοιες

Γ. ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Σ Τ Α Τ Ι Σ Τ Ι Κ Η. Μαθηματικά Γενικής Παιδείας. Γ Λυκείου

4.7 ΙΣΟΫΠΟΛΟΙΠΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ

78 Ερωτήσεις Θεωρίας Στα Μαθηματικά Γενικής Παιδείας

ονοµάζεται γεωµετρική πολλαπλότητα αυτής. Τα ιδιοδιανύσµατα αυτά είναι βάση του διανυσµατικού υποχώρου E ( λ 0 ), που ονοµάζεται ιδιόχωρος

xf(y) + yf(x) = (x + y)f(x)f(y)

Ο μαθητής που έχει μελετήσει τo κεφάλαιο αυτό θα πρέπει να είναι σε θέση:

ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ

Σ Τ Α Τ Ι Σ Τ Ι Κ Η Μέτρα Θέσης

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 19/03/2017 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: Μαρίνος Ιωάννου, Στέφανος Γεροντόπουλος, Σταυρούλα Γκιτάκου

Εισαγωγή στη Φυσική Στερεάς Κατάστασης Μάθηµα ασκήσεων 11/12/2006

ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ. Θεωρία Άλυτες Ασκήσεις Θέματα εξετάσεων

ΜΕΤΡΑ ΘΕΣΗΣ ΜΕΤΡΑ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ

Μιγαδικοί Αριθμοί. Μαθηματικά Γ! Λυκείου Θετική και Τεχνολογική Κατεύθυνση. Θεωρία - Μέθοδοι

ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

{[ 140,150 ),[ 160,170 ),...,[ 200, 210]

ΛΥΚΕΙΟ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ 2014 ΒΑΣΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΑΛΓΕΒΡΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΕΩΡΙΑ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΩΝ ΛΥΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ

ΑΛΥΤΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ( ) Να αποδείξετε ότι για κάθε θετικό ακέραιο ν ισχύει : ! + 2 2! + 3 3! + +ν ν! = (ν + 1)!

1. Το σύνολο των μιγαδικών αριθμών

ΑΛΓΕΒΡΑ ΤΗΣ Β ΤΑΞΗΣ. ορισµοί. Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΩΝ (κεφ. 2 )

Μαθηµατική Επαγωγή 175.

ΠΡΟΤΥΠΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΝΑΒΡΥΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟ «ΘΑΛΗΣ» TAΞΗ Α ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΥΝΑΜΕΙΣ - ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΟΠΟΙΗΣΗ (Μέρος πρώτο) ΒΑΣΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΘΕΩΡΗΜΑ BOLZANO. και επιπλέον. Αν μία συνάρτηση f είναι ορισμένη σε ένα κλειστό διάστημα [α,β] η f είναι συνεχής στο [α,β]

είναι οι τιμές μιας μεταβλητής Χ, που αφορά τα άτομα ενός δείγματος μεγέθους v,. Συχνότητα (απόλυτη) νi

4.3 ΔΙΑΙΡΕΤΟΤΗΤΑ. Εισαγωγή

Ε 1. Διαφορικός λογισμός (Κανόνες παραγώγισης)

ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

FAX : spudonpe@ypepth.gr) Φ. 12 / 600 / /Γ1

οποίο ανήκει και π ο γνωστός αριθµός.

3. Χαρακτηριστικές Παράμετροι Κατανομών

Ο μαθητής που έχει μελετήσει το κεφάλαιο αυτό θα πρέπει:

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Παρατηρήσεις 1 Για α ααζητήσουµε το όριο της f στο, πρέπει η f α ορίζεται όσο θέλουµε κοτά στο, δηλαδή η f α είαι ορισµέη σ έα σύολο της µορφής ( α, )

2.2 ΠΡΑΞΕΙΣ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ R ΤΩΝ ΜΙΓΑΔΙΚΩΝ

Σωστό - Λάθος Επαναληπτικές

Α. ΟΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΟΥΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΕ ΥΠΑΡΧΕΙ ( ) τέµνει σε άπειρα σηµεία την πλάγια ασύµπτωτή της; 9. Υπάρχει συνάρτηση που να µην είναι η σταθερή η οποία έχει άπειρες

Μάθηµα 7 ο ΚΑΝΟΝΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ AA A A

6. Ανάλυση χαρακτηριστικών

ΔΙΑΙΣΘΗΤΙΚΑ ΑΣΑΦΗ ΣΥΝΟΛΑ Intuitionistic Fuzzy Sets. Ανέστης Χατζημιχαηλίδης Μαθηματικός, Υπ. Διδάκτορας

ΧΙΙ. ΑΠΟ ΚΟΙΝΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΕΙΣ

Τι είναι εκτός ύλης. Σχολικό έτος

ΒΑΣΙΚΕΣ ΙΑΚΡΙΤΕΣ ΚΑΤΑΝΟΜΕΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΠΟΛΥΩΝΥΜΑ

(Καταληκτική ημερομηνία αποστολής 15/11/2005)

ΙΚΤΥΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ C.A.M.

lim f (x) = +. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Μη πεπερασμένο όριο στο x 0 R

+ + = + + α ( β γ) ( )

Συνδυαστική Ι. Περιληπτική Θεωρία Τμήμα κ. Οικονόμου. Χατζηδάκης Αλέξανδρος

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2013 Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ & ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ / ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

iii. Ακόμα, αλλάζουμε πρόσημα (όλα!) όποτε θέλουμε : α α, α β β α

2.1 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΚΛΑΣΜΑΤΟΣ

4 ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ 4.1 Η ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΑΓΩΓΗ. Εισαγωγή

β± β 4αγ 2 x1,2 x 0.

στους μιγαδικούς αριθμούς

1. [0,+ , >0, ) 2. , >0, x ( )

λ n-1 λ n Σχήµα 1 - Γράφος µεταβάσεων διαδικασίας γεννήσεων- θανάτων

3.2 ΚΑΝΟΝΙΚΑ ΠΟΛΥΓΩΝΑ

Κι όµως, τα Ρολόγια «κτυπούν» και Εξισώσεις: Η Άλγεβρα των εικτών του Ρολογιού

Δυνάμεις πραγματικών αριθμών

Μαθηματικά κατεύθυνσης Γ Λυκείου. Όλη η θεωρία και οι ασκήσεις των πανελλαδικών εξετάσεων. Στέλιος Μιχαήλογλου Δημήτρης Πατσιμάς

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ

0..1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

(, )

A 1 y 1 (t) + A 2 y 2 (t)

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ & ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ

x [ ] T ( ) Μάθηµα 6 ο ΙΑΓΩΝΟΠΟΙΗΣΗ ΠΙΝΑΚΑ Λυµένες Ασκήσεις * * * * * * Θεωρία : Γραµµική Άλγεβρα : εδάφιο 5, σελ

ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ 9o ΓΕΛ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ είναι τέλεια, να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης: Α = (1 + i) v - (1 - i) v. 15. Αν z μιγαδικός και f (ν) = i

Λύση. Λύση Άσκηση 3. Λύση. ( Α Α Α Ι ) Α. Α Α=Ιν. Άσκηση 4. επαληθεύει τη σχέση Χ. Λύση.

Ι δ ι ο τ η τ ε ς Π ρ ο σ θ ε σ η ς - Π ο λ λ α π λ α σ ι α σ μ ο υ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΘΕΣΗ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ

Εικονογραφημένο Λεξικό Το Πρώτο μου Λεξικό

Μάθηµα 4 ο ΟΡΘΟΓΩΝΙΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ. Λυµένες Ασκήσεις * * * Θεωρία : Γραµµική Άλγεβρα : εδάφιο 7, σελ Ασκήσεις : 1, 2, 3, σελ. 107.

(πολλδ β) = πολλδ + ( 1) ν β ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΚΩΣΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΕΘΟ ΙΚΟ ΙΑΙΡΕΤΟΤΗΤΑ

ΑΛΓΕΒΡΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ. Η ΕΞΙΣΩΣΗ αx+β=0

ΗΛΙΑΣ Γ. ΚΑΡΚΑΝΙΑΣ - ΕΦΗ Ι. ΣΟΥΛΙΩΤΟΥ ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΠΡΩΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ. τ... μαθητ... ΤΑΞΗ Α ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ... Β Τεύχος

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΥΠΟΥ ΣΩΣΤΟ - ΛΑΘΟΥΣ

ΑΛΓΕΒΡΑ. Για να βρούµε την δύναµη i (όπου κ ακέραιος), διαιρούµε το κ µε το 4 και σύµφωνα µε την ταυτότητα της διαίρεσης ισχύει κ=4ρ+υ όπου ρ Ζ

Α. Οι Πραγματικοί Αριθμοί

Ε π ι μ έ λ ε ι α Κ Ο Λ Λ Α Σ Α Ν Τ Ω Ν Η Σ

{[ 140,150 ),[ 160,170 ),...,[ 200, 210]

ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑ ΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2013

Ορισµοί, ισότητα, µέτρο, άθροισµα µιγαδικών αριθµών. Μιγαδικό επίπεδο. Γεωµετρική παράσταση του αθροίσµατος µιγαδικών αριθµών.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΝΟΝΙΚΩΝ ΠΟΛΥΓΩΝΩΝ ΓΙΑΝΝΗΣ ΞΕΙ ΑΚΗΣ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Β. Να βρεθεί ο γεωμετρικός τόπος των εικόνων των μιγαδικών z για τους οποίους ισχύει:

1. * Δύο κανονικά οκτάγωνα είναι όμοια. Σ Λ 2. * Δύο κανονικά πολύγωνα με τον ίδιο αριθμό πλευρών είναι όμοια.

1. Υπάρχουν κανονικά πολύγωνα των οποίων οι εξωτερικές γωνίες είναι αµβλείες ; Απάντηση Ναι. Είναι το ισόπλευρο τρίγωνο

Α. ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ = Γ. β1 = β2

ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΙ Ορισμός Συνδυασμός ν στοιχείων ανά κ είναι μια μη διατεταγμένη συλλογή κ στοιχείων από τα ν.

ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΚΛΑΔΟΣ: ΠΕ 03 Μαθηματικών

ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑ ΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ηµεροµηνία: Κυριακή 1 Απριλίου 2012 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

Transcript:

ΑΛΓΕΒΡΑ ΤΑΝΥΣΤΩΝ Εισαγωγιά Υποθέτουε ότι ο ααγώστης γωρίζει τα περιεχόεα στη εότητα Γραιές Μορφές Γειές υποθέσεις Συβοισοί Ο χώρος, στοιχεία του οποίου χρησιοποιούε, είαι έας γραιός (αυσατιός) χώρος V επί εός σώατος F, συήθως το σώα τω πραγατιώ αριθώ V είαι ο δυϊός χώρος του V, αι f γραιές ορφές που αποτεού τη δυϊή βάση της τυχούσης βάσεως { },, του V Έχουε, οιπό, ότι, f ( ) = δ Ορισός Η βάση τω βάσης { } του V f του V, αείται ατίστροφη βάση (recrocl ses) της Φαερά, για το τυχό x V, x = χ, ισχύου οι σχέσεις, f (x) = χ Θα δούε, τώρα, ε πιο τρόπο εταβάεται η δυϊή βάση, ότα στο χώρο V, αάξουε τη βάση, από { } σε { }, έσω εός η ιδιάζοτος ετασχηατισού, (βέπε εότητα Γραιές απειοίσεις 4, 5) που έχει πίαα Ρ Α ο ετασχηατισός ας είαι ο = ρ, δείξαε ότι, οι τειές συτεταγέες β του x = β συδέοται ε τις αρχιές συτεταγέες του x = α έσω τω σχέσεω = σ α + K + σ α σ α, όπου ο πίαας Q ( σ ) β = = είαι ο ατίστροφος του ααστρόφου του πίαα Ρ Ισχύου, δηαδή, οι σχέσεις (P Q = ), αι (Q P = ) Γράφουε αι ( ρ )( σ ) = δ, ως επίσης ( ρ )( σ ) = δ Ερχόαστε, τώρα, στο δυϊό χώρο V του V Με g θα συβοίζουε τα στοιχεία της ατιστρόφου βάσεως της βάσεως { }, αι ε f τα στοιχεία της ατιστρόφου βάσεως της βάσεως { } Ε V έχουε τις σχέσεις f ( ) = δ αι g ( ) = δ Ο γραιός ετασχηατισός της βάσεως { f } στη βάση { g }, έχει τη γειή ορφή g (x) = f (x) Θα πρέπει α υποογίσουε τα στοιχεία του πίαα ( ) Για το σοπό αυτό, εφαρόζουε το ετασχηατισό Τ στα στοιχεία f αι έχουε ότι, δ = g ( ) = g ( ρ ) = g ( ) ρ = f ( ) ρ = ρ f ( ) = ρ Είαι, δηαδή, ρ = δ Σε συβοισό πιάω, η σχέση αυτή γράφεται TP = I () Σηείωση Ότα από τους συβοισούς ε τους δείτες περάε σε συβοισούς ε πίαες, θα πρέπει α προσέχουε α ο αθροιζόεος δείτης αφορά οώες ή γραές, έτσι ώστε το γιόεο τω πιάω α είαι δυατό Εδώ, το αθροιζόεο στη σχέση ρ αφορά τις γραές του πίαα Ρ αι, συεπώς, ο τειά σηειού εος ποαπασιασός, για α είαι δυατός, πρέπει α γραφεί TP, αι όχι TP Η () δίδει αι τη T = (P ) = Q αι άρα, g (x) = σ f (x) Σηείωση Σχηατιά, έχουε τη εξής ατάσταση:

P V { } { } V V {f } { g } V Ότα, οιπό, οι βάσεις στο χώρο V αάζου ε το ετασχηατισό που έχει πίαα Ρ, οι ατίστροφες βάσεις του δυϊού χώρου αάζου ε έα ετασχηατισό, που έχει πίαα (P Q = ) (P ) Τη ατάσταση αυτή τη χαρατηρίζουε έγοτας ότι τα αύσατα του αυσατιού χώρου ετασχηατίζοται ε το ίδιο τρόπο, cor, (δείτες άτω), τα αύσατα του δυϊού χώρου (δείτες άω) ετασχη- ατίζοται ε αάστροφο ατίστροφο τρόπο corr Παρατηρούε ότι, τα στοιχεία του σώατος F, δε αοιώοται από τους ετασχηατισούς αυτούς Παραέου, δηαδή, r (ααοίωτα) Τα εγέθη αυτά χαρατηρίζοται ως οόετρα (sclr) εγέθη ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ Έστω ο διαυσατιός χώρος V (F), d V =, αι F ο χώρος τω συτεταγέω του Έστω Τ έας η ιδιάζω γραιός ετασχηατισός του χώρου V στο εαυτό του Το x V απειοίζεται στο x = xt V Α ία βάση του V, έχουε ότι, T = ρ (προστίθεται τα στοιχεία-οώες), αι γράφουε ισοδύαα, = P, όπου έας πίαας, στοιχεία του οποίου είαι τα V αύσατα αι P έας πίαας, ο πίαας του Τ ως προς τη βάση Ας δούε πως ετασχηατίζεται η ειόα του x στο χώρο F Είαι, x = χ = χ Άρα, αι x = = χ T = χ ( ρ + ρ + K+ ρ ) + χ ( ρ + ρ + K+ ρ ) + K χ K+ χ ( ρ + ρ + K+ ρ ) = ( χ ρ + χ ρ + K+ χ ρ ) + K+ ( χ ρ + χ ρ + K+ χ ρ ) (προστίθεται τα στοιχεία-γραές) χ χ Στο χώρο τω συτεταγέω, οιπό, έχουε τη σχέση M = P M, ή χ χ X = P X Α Q ο ατίστροφος πίαας του πίαα Ρ, τότε, X = QX Άρα αι, Q cor τρόπο, τα στοιχεία του χώρου τω συτεταγέω ετασχηατίζοται ατά cor r τρόπο (P = ) Συπέρασα: Ότα τα στοιχεία του χώρου V ετασχηατίζοται ατά Συβοισοί, οροογία Συήθως, τα ατιείεα που θα αούε ταυστές παρίσταται ε πίαες Θα πρέπει α προσέχουε όως, τη θέση στη οποία βρίσοται οι εεύθεροι δείτες τω στοιχείω τους Γειός αώ: είτες άτω σηαίει cor ετασχηατισός είτες άω, σηαίει cor r ετασχηατισός Τα οόετρα εγέθη δε έχου εεύθερους δείτες Παράδειγα οι πίαες: ( ) = ( ) = ( ) =

Είαι εδεχόεο, όως, α εφαίζοται αι ταυστές ε περισσότερους δείτες, k όπως για παράδειγα ο, ο οποίος είαι έας, που ατιστοιχεί στους k k k ( ) = ( ) = ( ) = Ο ααγώστης ατααβαίει πέο τις περιπτώσεις που έχουε αόα πιο ποούς δείτες, αι άιστα α βρίσοται σε θέσεις πάω αι άτω Το γιόεο τω u αι,,, πιαοποιείται ατά το προφαή τρόπο: u u u u = u u u u u u Στη περίπτωση, που έχουε επαααβαόεο δείτη, αυτός οείται ότι αθροίζεται αι τειά εξαφαίζεται Παράδειγα: A A A A = A A A ( ) Εδώ έχουε α ποαπασιάσουε έα A A A πίαα επί έα Ο ποαπασιασός αυτός γίεται ατά το τρόπο που δείχουε: A A A A A A A + A + A A = A A A = A A A = A + A + A = A A A A A A A A A + + ( ) B Σύφωα ε τη ογιή αυτή, είαι σωστό α γράφουε A = B Κατασευή ταυστιού χώρου Ξειάε τη ατασευή εός χώρου ταυστώ χρησιοποιώτας δύο αυσατιούς χώρους U αι V Θεωρούε το U V αι θα συβοίζουε ε u τα στοιχεία του Το σύοο τω υποσυόω του U V αποτεεί αυτό που θα αούε χώρο ταυστώ Τ Έα τυπιό στοιχείο, οιπό, του Τ είαι το = {u, K, u } () Ε γέει u u Συφωούε ατί της σχέσεως (), α γράφουε τη = u u + K + Το u αείται αι συβοιό γιόεο τω u αι, εώ το αείται αι συβοιό άθροισα Στο σύοο Τ εισάγουε τις εξής σχέσεις ισοδυαίας: ) ύο συβοιά αθροίσατα είαι ίσα, ε τη ίδια έοια, που δύο σύοα είαι ίσα ) ( + c) = + c, όπου, U αι c V Επίσης όπου, U αι, c V ) = ( ) = ( ), όπου F,, U αι V Οι τρεις αυτές σχέσεις ισοδυαίας, ας επιτρέπου τις εξής εταβοές επί του στοιχείου : ) Οιαδήποτε ετάθεση τω u ) ατιατάσταση άποιου u σύφωα ε τη σχέση ισοδυαίας ) αι ) τη ατιατάσταση άποιου u σύφωα ε τη σχέση ισοδυαίας ) Τα στοιχεία αι του Τ θα έγοται ίσα, =, τότε αι όο, α έσω άποιας επιτρεπόεης εταβοής, τα σύοα αι είαι ίσα Στο σύοο Τ εισάγουε ία πρόσθεση αι έα οόετρο ποαπασιασό, έτσι ώστε α γίει αυτό διαυσατιός χώρος Έτσι, για άθε, T ορίζεται το

4 + = { } { } αι = u + K + u Παρατηρούε ότι, το ηδειό στοιχείο του χώρου Τ είαι το ζεύγος, που αποτεείται από τα ηδειά στοιχεία τω ατίστοιχω αυσατιώ χώρω Ορισός Ο έτσι ατασευασθείς χώρος Τ, αείται ταυστιό γιόεο τω αυσατιώ χώρω U αι V T = U V Θεωρούε, τώρα, αι τους δυϊούς χώρους U αι V ατίστοιχα, τω U αι V ε τις ατίστοιχες ατίστροφες βάσεις Α T αι f V, εισάγουε τη εξής πράξη corco (από δεξιά) T V (u, f) f ()u = u U Ατίστοιχα, έχουε αι τη corco (από αριστερά) U T (f, u) f (u) = V Γράφουε αι U T, αι έε, ότι ετεούε ία συπύωση του ταυστή Συήθως η ατασευή του ταυστιού χώρου γίεται πάω στο T = V V Τοποθετούε δείτες πάω ή άτω, αάογα ε το α οι ετασχηατισοί ου είαι cor r ή cor Έτσι, γράφουε T αι δηώουε ότι το ταυστιό ας γιόεο προέρχεται από δύο ίδιους cor r χώρους, πχ χώρους τω συτεταγέω Το T δηώει ότι προέρχεται από δύο ίδιους cor χώρους Το T δηώει ότι έχουε έα cor αι έα cor χώρο Στη περίπτωση αυτή, ισχύει ότι T = V V = V V Βέβαια, η γειότερη ορφή αυτώ τω συβόω είαι η T, ε το προφαές όηα 4 Βάση ταυστιού γιοέου Έστω ο T = U V, d U =, d V =, ε βάσεις u αι ατίστοιχα Α V, u u αι u +K + u =, τότε αι = για Πράγατι, ία corco από αριστερά, U T εφαροζόεη στη προηγούεη ισότητα δίδει f (u ) = = για όα τα ΠΡΟΤΑΣΗ Τα στοιχεία u T αποτεού βάση του Τ Άρα d T = Απόδειξη α) Είαι γραιά αεξάρτητα Θεωρούε τη u = Το διπό αυτό άθροισα γράφεται αι u ( ) =, άρα αι =, αι επειδή τα, για άθε αι άθε, = β) Παράγου το Τ Φαερά, για το τυχό T, = + K +, επειδή έχουε α β ότι η = u η α, η, α αι θ = θ β, θ, β, ιά αι u α u ατίστοιχα β, είαι αι, = τ u Η παραπάω πρόταση, ισχύει αι για τις περιπτώσεις T, T, T Τα στοιχεία του χώρου T = V V έχου τη ορφή τ,,, αι αούται cor r ταυστές τάξεως δύο επί του χώρου V τ είαι οι συτεταγέες τους ως προς τη βάση Τα στοιχεία του χώρου T = V V έχου τη ορφή τ f f,,, αι αούται cοr ταυστές τάξεως δύο επί του χώρου V τ είαι οι συτεταγέες τους ως προς τη ατίστροφη βάση f Τέος άθε T = V V έχει τη ορφή = τ f αι αείται ιτός ταυστής τάξεως

5 δύο Α θέουε α δούε ε ποιο τρόπο αάζου οι συτεταγέες εός ταυστή ότα αάζει η βάση του χώρου, εργαζόαστε σύφωα ε το που βρίσοται οι δείτες, ως εξής: Για το στοιχείο = τ T, έας ετασχηατισός u = ρ της βάσης στη βάση u, ετασχηατίζει τις συτεταγέες του σύφωα ε το αόα αβ ξ = τ σα σβ, όπου ε ρ σηειώουε τα στοιχεία του πίαα Ρ του ετασχηατισού u αι ε σ τα στοιχεία του πίαα (P Q = ) Για το στοιχείο = τ f f T, έας ετασχηατισός g = σ f της βάσης f στη βάση g, ετασχηατίζει τις συτεταγέες του σύφωα ε το αόα α β ξ = ταβρ ρ, όπου ε σ σηειώουε τα στοιχεία του πίαα Q του ετασχηατισού f g αι ε ρ τα στοιχεία του πίαα (Q P = ) Για το στοιχείο, τέος, = τ f T, έας ετασχηατισός u = ρ της βάσης στη βάση u αι έας ετασχηατισός g = σ f της βάσης f στη βάση g, ετασχηατίζει τις συτεταγέες του σύφωα ε το αόα α β ξ = τ βσα ρ, όπου ε ρ σηειώουε τα στοιχεία του πίαα Ρ του ετασχηατισού u αι ε σ σηειώουε τα στοιχεία του πίαα Q του ετασχηατισού f g ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ) Ο χώρος T αποτεείται από το σύοο τω οόετρω εγεθώ ) Ο χώρος V είαι έας T χώρος Ο χώρος V είαι έας T χώρος ) Ο χώρος T = V V αποτεείται από στοιχεία της ορφής ( f, g) = βf f Θεωρούε, τώρα, το ( x, y) V V Α τα x, y έχου τις εφράσεις x = χ αι y ψ =, όπου ατίστροφη βάση της f, τότε, ως γωστό, ισχύει ότι xf = χ αι yf = ψ Ορίζεται, συεπώς, η διγραιή ορφή : V F y) = (f g)(x, y) = β χ ψ = f (x)g(y) (x, y) β (f f )(x, y) = β χ ψ V από τη σχέση (x, Είαι, οιπό, = () Ιδιαίτερα, (, ) = β Το παραάτω ατιεταθετιό διάγραα διευριίζει τη ατάσταση στη οποία ευρισόεθα: V V (x, y) f(x) g(y) F Η απειόιση είαι ία διγραιή ορφή, η απειόιση ατιστοιχίζει τη βάση του V, στη ατίστροφή της βάση του V, αι, τέος, είαι ισοορφισός, που είει το ατιεταθετιό V V (f, g) διάγραα Λόγω αυτού του γεγοότος, πορούε α ταυτίσουε το χώρο τω διγραιώ ορφώ ε το χώρο T Η ισότητα (), α άβουε υπ όψη το τρόπο ε το οποίο ετασχηατίζοται οι συτεταγέες ότα αάζουε τη βάση του χώρου, αποδειύει ότι, η διγραιή ορφή = β (f f ) παραέει ααοίωτος ως προς τους ετασχηατισούς τω βάσεω του χώρου (που αποτεού τη οάδα τω η ιδιαζότω γραιώ ετασχηατισώ GL(V, ) ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ Αυτό, που ουσιαστιά γίεται εδώ, είαι η απειόιση : V V = T (f, g) f (x)g(y) F Τη απειόιση αυτή, πορούε α τη άβουε αι άοτας δύο συπυώσεις του ταυστή (f, g), ως εξής: Α = (f, g) = β f f, τότε, x y = χ ψ = β χ ψ F

6 Γράφουε αι = f f ) Η ατίστοιχος ε τη παραπάω διαδιασία, δίδει το ισοορφισό : V V = T (x, y) f (x)g(y) F ε δύο συπυώσεις ε τα διαύσατα f = ξ f V αι = g η f V ως εξής: f g f xy f = ξ η = β ξη F, όπου β είαι η τιή της διγραιής ορφής : V V F επί τω στοιχείω της ατιστρόφου βάσεως f του V, δηαδή, β = (f, f ) Είαι, οιπό, T = T Γράφουε, αι, = x y 4) Ο χώρος T = V V αποτεείται από στοιχεία της ορφής ( x, f) = χ ξ f Το ισοορφισό : V V = T (x, f) β χ ξ F το αβαίουε ε δύο συπυώσεις )f (y) = β χ ξ = g (x, f) y = g(, όπου β (, f ) Γράφουε, αι, = x f 5 Συτεταγέες ταυστού Όπως είδαε στη προηγούεη παράγραφο, α είαι T = U V, ε d U =, d V =, αι ε βάσεις u αι ατίστοιχα, τότε, το τυχό στοιχείο T έχει τη έφραση = β u = β u, () ε, u u αι = =, η οποία προύπτει από τη ατασευή του Τ αι τις βάσεις u αι τω διαυσατιώ χώρω U αι V ατίστοιχα Πράγατι, το T είαι ε ατασευής το = + K + όπου = α u U αι = β V, αι, συεπώς, το έχει τη έφραση () Στη περίπτωση, που ο Τ έχει προύψει από τους χώρους V αι V, έχουε, για το T = V V τη έφραση = β, για το T = V V τη έφραση = βf f, αι, τέος, για το T = V V = V V τη έφραση = β f Οι εφράσεις αυτές είαι οοσήατες, για δεδοέη βάση του V Οι συτεεστές β αούται συτεταγέες του ως προς τη βάση που χρησιοποιούε Οι συτεεστές αυτοί, αποτεού τα στοιχεία εός πίαα, ο οποίος αι ορίζει το έσω τω συτεταγέω του (βέπε αι ) Η ααγή της βάσεως του χώρου V έχει ως συέπεια τη ααγή τω συτεεστώ β, έτσι ώστε το α παραέει ααοίωτο, σύφωα ε τους αόες cor αι corr Έτσι, για το T = V V έχουε, για τη έα βάση του V, η οποία συδέεται ε τη πααιά βάση του V έσω τω σχέσεω = ρ, ε πίαα P = ( ρ ), αι = σ ε πίαα Q ( = σ ) αι ( ρ )( σ ) = δ, συτεεστές β = β σ σ, όπως προύπτει από τις ισότητες = β = β ( σ )( σ ) = ( β σ σ ) Εξ άου, είαι αι = β, άρα αι β = β σ σ Το γεγοός ότι ο παραέει ααοίωτος ως προς τους ετασχηατισούς ααγής βάσης, προύπτει από τις ισότητες: αβ αβ = β = ( β σ ασ β )( ρ )( ρ ) = β ( σ αρ )( σ βρ ) Αάογα ισχύου αι για τις περιπτώσεις = β T αι αβ δ α δ β T Οι συτεταγέες του αθροίσατος s + T δύο ταυστώ s, T, είαι, όπως εύοα πορούε α δούε, το άθροισα τω συτεταγέω τω s, Α οι s,, παρίσταται υπό τη ορφή πιάω, έχουε τότε, όους τους αόες που διέπου = β =

7 το άθροισα δύο πιάω Το ίδιο ισχύει αι για το οόετρο γιόεο T, F, T Ας δούε, τώρα, πως εεργεί η πράξη συπύωση σε έα ταυστή, που το έχουε ε τις συτεταγέες του Για παράδειγα, έστω ο T, = βf f επί του οποίου ετεούε ία από δεξιά συπύωση ε το cor άυσα = α V Είαι = ( βf f ) ( α ) = βα f f = βα f δ = βα f Το αποτέεσα της πράξεως αυτής, είαι το corr άυσα ( β α ) f V Στη περίπτωση, που είαι T = V V πορούε α έχουε ία συπύωση από τα αριστερά ε έα corr άυσα αι ία συπύωση από τα δεξιά ε έα cor άυσα Το αποτέεσα θα είαι έα οόετρο έγεθος: f = ( γ f ) ( β f ) ( α ) = γ β α f f = γ β α δ δ γ β α = 6 Επαγωγιά, θα ορίσουε το ταυστιό γιόεο περισσοτέρω τω δύο αυσατιώ χώρω Έστω, οιπό, ότι δίδοται οι γραιοί χώροι V, Το σύοο T = ( Vα Vβ ) Vγ, V α, Vβ, Vγ, α, β, γ αποτεείται από όα τα συβοιά αθροίσατα όω τω συβοιώ γιοέω της ορφής ( ) c Οι δύο σχέσεις ισοδυαίας που θεσοθετήθηα για το ταυστιό γιόεο δύο παραγότω, επετείοται αι στη περίπτωση τω τριώ, ε επιπέο σχέση, τη ( )c = (c) Η σχέση αυτή, εξασφαίζει τη ταυτότητα ( Vα Vβ ) Vγ = Vα ( Vβ Vγ ), αι ας επιτρέπει α θεωρούε στοιχεία της ορφής c T Με άθε V, θεωρούε αι το δυϊό του V, οπότε ε γέει, έα ταυστιό γιόεο έχει τη ορφή T, όπου, επαγωγιά,, αι Συήθως θεωρούε χώρους της ορφής T = V L V V L V όπου έχουε αυσατιούς χώρους V αι V, δυϊούς του V Έα στοιχείο T αείται ταυστής φορές corr αι φορές cor Η πρόσθεσις ταυστώ που αήου σε διαφορετιά ταυστιά γιόεα, δε ορίζεται Ατίθετα, το γιόεο u τω στοιχείω u T, T ορίζεται, αι είαι έα στοιχείο του + ταυστιού γιοέου T T Φαερά, u T T = T + Έα cor άυσα του T είαι δυατό α υποστεί συπύωση ε έα corr άυσα του T Το αποτέεσα της πράξεως αυτής, είαι η δηιουργία εός οοέτρου εγέθους (= στοιχείο του σώατος F), αι η ατιατάσταση του T από το T Στη περίπτωση, που =, η φορές επαάηψη της πράξης συπύωση, οδηγεί στη ατιατάσταση του T από έα οόετρο έγεθος Μία βάση του T ατασευάζεται ως εξής: Θεωρούε τη βάση { },, του V αι { f }, του V Στη συέχεια σχηατίζουε όα τα τυπιά γιόεα της ορφής K f Kf,, Το σύοο τω τυπιώ αυτώ γιοέω, που περιέχει στοιχεία αποτεεί ία βάση του T Το τυχό στοιχείο T έχει στη συγεριέη βάση τη έφραση = τ K K f Kf Οι συτεεστές τ αούται συτεταγέες του ταυστή ως προς τις βάσεις { } αι K

8 { f },, Ότα αάζουε βάση, άθε συτεταγέη που έχει άω δείτη ετασχηατίζεται ατά corr τρόπο εώ άθε συτεταγέη που έχει άτω δείτη, ατά cor τρόπο έτσι ώστε, ο ταυστής α παραέει ααοίωτος Ο έχει απά διαφορετιές εφράσεις, σε συάρτηση ε τις χρησιοποιούεες βάσεις Επιτρεπτές πράξεις ε T : Η πρόσθεση δύο στοιχείω του T Αυτή έχει ως αποτέεσα έα στοιχείο του T, αι α τα στοιχεία αυτά είαι εφρασέα στη ίδια βάση, οι συτεταγέες του αθροίσα τους είαι το άθροισα τω ατίστοιχω συτεταγέω Ποαπασιασός επί οόετρο έγεθος ίδει πάι ταυστή του K K ιδίου χώρου Α = τ K K f Kf, τότε αι = τ K K f Kf, δηαδή, άθε συτεταγέη του, ποαπασιάζεται επί Συπήωση Η πράξη αυτή, έχει ως συέπεια ταυστή στο χώρο T, εάχιστο τω, 4 Τέος, έχουε αι τη πράξη ποαπασιασός Κατά το ποαπασιασό του r T ε + το s T αβαίουε το rs T + Στη περίπτωση, που r = ρ T ( ) = V αι s = σ T ( = V), το γιόεο rs = ρ σ T Φαερά, rs sr 7 Εξωτεριά γιόεα Στη εότητα Γραιές Μορφές ορίσαε τη πράξη [ ] για δύο γραιές ορφές Θα εταφέρουε τη πράξη αυτή στα στοιχεία τω χώρω T Για στοιχεία του χώρου T θέτουε [ ] = Για στοιχεία του χώρου T θέτουε [ ] = ( )! Για στοιχεία c του χώρου T θέτουε [ c] = (c + c + c c c c)! Επαγωγιά, θέτουε, () K() T [ ] = δ,, K, () () () T! Όπου δ, το δ του Kroecker όπως ορίσθηε στη της εότητας Γραιές Μορφές Η πράξη αυτή έχει τις ιδιότητες: Είαι γραιή σε άθε της παράγοτα Ισχύει δηαδή, [ K ( + ) ] = [ K ] + [ K ] Ατισυετριή για άθε ατιετάθεση δύο παραγότω Ισχύει δηαδή, [ K ] = [ K ] Είαι ηδέ, γιά άθε δύο ίδιους παράγοτες V 4 Είαι ηδέ, στη περίπτωση που έχουε γραιή εξάρτηση αάεσα στους παράγοτες 5 Α το πήθος τω παραγότω είαι εγαύτερο από τη διάσταση του χώρου V, τότε αι πάι το αποτέεσα της πράξεως αυτής είαι το T

9