Grunnvatn og vatnati lskipun ESB Árni Hjartarson ÍSOR Fagfundur Sam orku Hitaveitur Fráveitur Vatnsveitur Menntaskólinn á Egilsstöðum 28-29. maí 2009 ÍSLENS KAR ORKURANNSÓKNIR ÁH 1
Vatn á Íslandi reiknað sem meðaltal yfir allt landið Vatnsmagn (m) Grunnvatn 100 Jöklar 3040 Stöðuvötn 0.13 Lofthjúpurinn yfir landinu 0.007 Vatnsföll 0.005 Frá TJ, ýmsar heimildir Vatnsból og vatnstökumöguleikar ÁH 2
Grunnvatnsverkefni sem vatnatilskipunin setur á dagskrá Skilgreining og kortlagning grunnvatnshlota Mat á grunnvatnshlotum (mengunarh ætta, áhrif vatnstöku) Ástandsgreining grunnvatns Skráning vatnsverndarsvæða Skilgreining allra vatnshlota sem nýtt eru eða áætlað er að nota til neysluvatnsöflunar fyrir 50 manns eða ef teki n eru > 10 m 3 á dag að jafnaði Áætlun um eftirlit með vatnafari Túlkun á niðurstöðum mælinga Ítarlegt mat á grunnvatnshlotum sem teljast í hættu ÁH 3
- GAGNAGRUNNAR - Vatnsbólaskrá Borholuskrá Efnagreiningagrunnur Vatnsverndarsvæði Vatnafarskort ÁH 4
Vatnsból í vatnsbólaskrá ÍSOR 2009 ÁH 5
Sýnishorn úr Vatnsbólaskrá ÁH 6
Heiti vatnsbóls, vatnstökusvæðis X Y Veitur (Aquifer) Afköst l/s Gerð vatnsbóla Veitusvæði Vatnstöku- Hafi. Akranes Óslækur í Akrafjalli 356770 430525 Berghlaup 17 Lindir OR Akranes Slaga við Akrafjall 356120 428787 Skriður 12 Brunnar OR Akranes Berjadalsá. 355743 428388 Yfirborðsvatn 80 Hreinsistöð OR ÁH 7
Sýnishorn úr borholuskrá ÁH 8
Efni Dæmi úr gagnagrunni um efnainnihald vatns (Kaldárbotnar) mg/l ph 8,9 Leiðni Kísill Si 6,27 Klór Cl 10,3 Natríum Na 9,32 Kalsíum Ca 4,71 Magníum Mg 1,76 Kalíum 0,65 Súlfat SO 4 2,0 70 S/cm Járn Fe 0,0018 Flúor F 0,0078 CO 2 18,7 Uppleyst efni alls 56,7 Vatnsból og vatnstökumöguleikar ÁH 9
Úr gagnagrunni ÍSOR um vatnsverndarsvæði ÁH 10
Verndarsvæði í Fannardal í Norðfirði ÁH 11
ÁH 13
ÁH 14
Vatnshlot - Grunnvatnsstraumur ÁH 15
ÁH 16
ÁH 17
Lekt íslenskra jarðefna Vatnsból og vatnstökumöguleikar ÁH 18
Vatnsból og vatnstökumöguleikar ÁH 19
Stórar lindir og lindasv æði Lindasvæði 5 m 3 /s Lindasvæði 1-5 m 3 /s Vatnsból og vatnstökumöguleikar ÁH 20
Stærstu lindasvæði Íslands Nr. Lindasvæði Rennsli m³/s Flatarm. km² Veitir 1 Þingvallavatn 85 5 Sprungur, hraun 2 Brúará 36 10 Hraun, móberg 3 Eldvatn í Meðallandi 35 24 Hraun 4 Mývatn 32 7,5 Sprungur, hraun 5 Haukadalur 26 12 Grágrýti 6 Hraunfossar-Húsafell 20-25 7 Hraun 7 Rangárvellir 21 10 Hraun 8 Lón í Kelduhverfi 19 3,5 Sprungur 9 Svartá við Vaðöldu 18 2,5 Hraun, grágrýti 10 Rangárbotnar 15 3 Hraun 11 Suðurá, Bárðardal 15 7 Hraun Vatnsból og vatnstökumöguleikar ÁH 21
Stærsta lindasvæðið Vatnsból og vatnstökumöguleikar ÁH 22
Afrennsli grunnvatns Heildarafrennsli grunnvatns 1000 m 3 /s Þar af í byggð 400 m 3 /s ÁH 23
Vatnsveitur Á gosbeltum landsins og hraunasvæðum sækja flestar byggðir neysluvatn sitt til hrauna eða sprungusvæða. Gvendarbrunnahús í Heiðmörk ÁH 24
Grágrýtis- og móbergssvæðin Á grágrýtis- og móbergssvæðunum eru vatnsból oft í lindum sem koma úr vatnsgæfum jarðmyndunum í berggrunni ellegar í holum sem boraðar hafa verið í þær. Djúpidalur undir Ingólfsfjalli ÁH 25
Lekur blágrýtisstafli Víða á Vestfjörðum þar sem tertíeri blágrýtisstaflinn hefur umtalsverða lekt fæst neysluvatn úr lindum sem spretta úr berginu og úr borholum í berggrunni. Á örfáum stöðum öðrum hafa verið gerð vatnsb ól sem nýta vatn úr blágrýtinu svo sem á Akureyri. ÁH 26
Grunnvatn streymir úr Breiðadalsg öngum ÁH 27
Þétt blágrýtissvæði Þar sem berggrunnur er þéttur, svo sem títt er á hinum tertíeru svæðum landsins, Austf jörðum, Eyjafjarðarsvæðinu, víða á Vestfjörðum og fleiri stöðum, er neysluvatn sótt til lausra jarðlaga svo sem í áreyrar, urðir, skriður og jafnvel jökulruðning Safnbrunnur í Óslæk hjá Pyttum í Akrafjalli ÁH 28
Hreinsistöðvar Á örfáum stöðum er vatnsgæfar jarðmyndanir ekki að f inna, hvorki í berggrunni né lausum jarðlögum. Þar hefur orðið að grípa til hreinsunar á yfirborðsvatni. ÁH 29
Jarðfræðileg gerð vatnsb óla Jarðmyndun Sprungusvæði Gjár Hraun Grágrýti Bólstraberg Blágrýti Áreyrar Berghlaupsurð Jökulurð Hreinsað yfirborðsvatn Óhreinsað yfirborðsvatn Dæmi Reykjavík Vatnsv. Suðurnesja Þorlákshöfn Sandgerði Ólafsvík Akureyri Egilsstaðir Breiðdalsvík Eskifjörður (að hluta) Seyðisfjörður Vatnsból og vatnstökumöguleikar ÁH 30
Vatnsveitur með yfir 1000 manns á kerfinu Reykjavík, Seltjarnarnes Mosfellsbær Akranes Borgarnes Snæfellsbær Stykkishólmur Ísafjörður, Hnífsdalur Sauðárkrókur Siglufjörður Ólafsfjörður Dalvík Akureyri Húsavík Egilsstaðir Neskaupstaður Höfn Vestmannaeyjar Selfoss Hveragerði Þorlákshöfn Grindavík Sandgerði Garður Reykjanesbær Hafnarfjörður Kópavogur, Garðabær, Álftanes Vatnsból og vatnstökumöguleikar ÁH 31
Vatnsveitur með yfir 1000 manns á kerfinu Vatnsból og vatnstökumöguleikar ÁH 32
Kaldavatnsnotkun á Íslandi Vatnsnotandi Almannaveitur 2,6 Fiskeldi 2,1 Hitaveitur (varmaskiptar) 0,8 Stóriðja 0,5 Einkaveitur 0,2 ALLS 6,2 Magn (m 3 /s) 2003 Magn (m 3 /s) 2009 ÁH 33
98% af neysluvatni Íslendinga er grunnvatn að uppruna 2% er hreinsað yfirborðsvatn Vatnsból og vatnstökumöguleikar ÁH 34
KÆRAR ÞAKKIR