Ολιγοπώλιο και αρχιτεκτονική των επιχειρήσεων - 2

Ολιγοπώλιο και αρχιτεκτονική των επιχειρήσεων - 2

Σύµπραξη Συνεργασία ανάµεσα σε επιχειρήσεις για να περιοριστεί ο ανταγωνισµός και να αυξηθούν τα κέρδη φανερή ή άµεση συµφωνία µεταξύ των επιχειρήσεων (επίσηµη( συµφωνία ανάµεσα στις επιχειρήσεις-µέλη - για τον καθορισµό µιας µονοπωλιακής τιµής και τον περιορισµό της παραγωγής - - υπάρχει κίνητρο για εξαπάτηση). Σιωπηρή ή έµµεση (άτυπη συµφωνία µεταξύ των επιχειρήσεων για τον ηγετικό ρόλο στην τιµή). ύσκολο να αποδειχθεί στην πράξη η εν λόγω συµφωνία.

Κεντρικά ελεγχόµενο καρτέλ (centralized cartel) Επίσηµη συµφωνία µεταξύ ολιγοπωλητών µε σκοπό: Τον καθορισµό µονοπωλιακή τιµής Την κατανοµή της παραγωγής µεταξύ των µελών του καρτέλ Τον µερισµό των κερδών µεταξύ των µελών του καρτέλ Παράδειγµα: OPEC Οργανισµός Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (Καρτέλ εξαγωγέων πετρελαίου µε σκοπό την αύξηση των κερδών των µελών του) Συνθήκες αύξησης της τιµής αργού πετρελαίου 1985 1999: συνθήκες πλεονάζουσας προσφοράς. Η τιµή του πετρελαίου µικρότερη των 20 δολ. ανά βαρέλι. 2000 2003: 20 30 δολ. ανά βαρέλι.

2004 2005: 41 55 δολ. ανά βαρέλι (κυρίως από αύξηση της κατανάλωσης από Κίνα, πόλεµος Ιράκ, πολιτικές διαταραχές Νιγηρία, Βενεζουέλα κ.α.). 2005: 70 δολ. ανά βαρέλι (Τυφώνας Κατρίνα, προσωρινή αδυναµία των ΗΠΑ να αντλήσουν πετρέλαιο από τον κόλπο του Μεξικού) Λόγοι που θα επηρεάσουν τις τιµές του αργού πετρελαίου στο µέλλον Το µέγεθος της αύξησης της παγκόσµιας ζήτησης σε σχέση µε την παγκόσµια προσφορά και το κατά πόσο είναι διατεθειµένα τα µέλη του OPEC ή άλλες συνεργαζόµενες χώρες (Ρωσία, Μεξικό, Νορβηγία) να ανταποκριθούν στην αύξηση της ζήτησης. Η πολιτική κατάσταση των χωρών της Μέσης Ανατολής και άλλων πετρελαιοεξαγωγικών χωρών

Καρτέλ µερισµού της αγοράς (market sharing cartel) Σύµπραξη για τον µερισµό των αγορών (το κάθε µέλος του καρτέλ κατέχει το αποκλειστικό δικαίωµα που απορρέει από την συµφωνία να λειτουργεί σε συγκεκριµένη γεωγραφική αγορά) Παράδειγµα: Αγορά χηµικών προϊόντων Καρτέλ µεταξύ των εταιριών Du Pont & Imperial Chemicals για µερισµό της αγοράς σε ορισµένα χηµικά προϊόντα. Η Du Pont, βάσει της συµφωνίας, είχε το αποκλειστικό δικαίωµα να πουλάει τα προϊόντα της στην Βόρεια και Κεντρική Αµερική, ενώ η Imperial Chemicals στις Βρετανικές κτήσεις και στην Αίγυπτο.

Αγορά Ομοιογενούς Προϊόντος 50

Από το διάγραµµα 9.3 προκύπτει ότι τα κέρδη της 2 ης επιχείρησης είναι µεγαλύτερα από αυτά της 1 ης επιχείρησης. Η 1 η επιχείρηση µπορεί να ζητήσει µια καλύτερη για την ίδια αναδιανοµή των κερδών υπό την απειλή να αποχωρήσει από το καρτέλ. Επίσης, κάποιοµέλος του καρτέλ µπορεί να «εξαπατήσει» τα άλλα µέλη του πουλώντας υψηλότερη ποσότητα από την ποσότητα που έχει συµφωνηθεί να πουλάνε. Ταµονοπωλιακά κέρδη του καρτέλ προσελκύουν και είσοδο νέων επιχειρήσεων στην αγορά.

Κεντρικά ελεγχόµενο καρτέλ µε 2 επιχειρήσεις: Q = 120 10P (1) καµπύλη ζήτησης του καρτέλ P = 12 0,1Q (2) αντίστροφη καµπύλη ζήτησης Συναρτήσεις συνολικού κόστους των 2 επιχειρήσεων: TC 1 = 4Q 1 + 0,1Q 2 1 (3) TC 2 = 2Q 2 + 0,1Q 2 2 (4) Από (1) και (2) προκύπτει ότι TR = PQ = 12Q - 0,1Q 2 (5) Η 1 η παράγωγος της (5) ως προς Q µας δίνει τα οριακά έσοδα του καρτέλ (MR):

MR = dtr / dq = 12-0,2Q (6) Από (3) και (4) προκύπτει ότι MC 1 = dtc 1 / dq 1 = 4 + 0,2Q 1 (7) MC 2 = dtc 2 / dq 2 = 2 + 0,2Q 2 (8) Για να υπολογίσουµε την ΣMC του καρτέλ επιλύουµε τις (7) και (8) ως προς Q 1 & Q 2 αντίστοιχα: Q 1 = -20 + 5MC 1 (9) Q 2 = -10 + 5MC 1 (10)

Η οριζόντια άθροιση των (9) και (10) µας δίνει την συνάρτηση παραγωγής του καρτέλ: Q = -30 + 10ΣMC (11) Επιλύοντας την (11) ως προςσmcσ προκύπτει ότι: ΣMC = 3 + 0,1Q (12) Τα µέλη του καρτέλ µεγιστοποιούν τα κέρδη τους ότανσmc = MR. Από (6) και (12) προκύπτει ότι: Q = 30 (13)

Αν αντικαταστήσουµε την (13) ποσότητα ισορροπίας στην (2) αντίστροφη καµπύλη ζήτησης και στην (6) συνάρτηση οριακών εσόδων - προκύπτει η τιµή ισορροπίας και τα οριακά έσοδα του καρτέλ: P = 9 (14) MR = 6 (15) Από την εξίσωση της συνάρτησης (7) και της συνάρτησης (8) µε την (15) προκύπτουν οι ποσότητες ισορροπίας του κάθε ένα µέλους του καρτέλ:

Q 1 = 10 (16) Q 2 = 20 (17) Εποµένως, τα κέρδη για κάθε ένα µέλος του καρτέλ και συνολικά για το καρτέλ είναι: π 1 = TR 1 TC 1 = PQ 1 4Q 1 0,1Q 1 2 = 40 (18) π 2 = TR 2 TC 2 = PQ 2 2Q 2 0,1Q 2 2 = 100 (19) π 1 + π 2 =π καρτελ = 140

Η αγοραία ζήτηση για ένα καρτέλ µε 2 ίδιου µεγέθους επιχειρήσεις είναι: Q = 120 10P (1) Το συνολικό κόστος του αντιπροσωπευτικού δυοπωλητή είναι: TC δυοπωλητή = 0,1Q 2 (2) Ο αντιπροσωπευτικός δυοπωλητής ικανοποεί την µισή αγορά. Από (1) αυτή είναι: Q δυοπωλητή = 60 5P (3) ή P δυοπωλητή = 12 0,2Q (4)

Από (4) τα συνολικά έσοδα του αντιπροσωπευτικού δυοπωλητή είναι: TR δυοπωλητή = P δυοπωλητή* Q δυοπωλητή = (12 0,2Q) * Q 2 δυοπωλητή = 12Q 0,2Q (5) Η πρώτη παράγωγος της (5) ως προς Q µας δίνει τα MR του αντιπροσωπευτικού δυοπωλητή: MR δυοπωλητή = d TR δυοπωλητή / Q = 12 0,4Q (6) Από (2), το οριακό και µέσο συνολικό κόστος του αντιπροσωπευτικού δυοπωλητή είναι: MC δυοπωλητή = d TC δυοπωλητή / Q = 0,2Q (7) ATC δυοπωλητή = TC δυοπωλητή / Q = 0,1Q (8)

Ο αντιπροσωπευτικός δυοπωλητής µεγιστοποιεί τα κέρδη του όταν MR δυοπωλητή = MC δυοπωλητή. Από την εξίσωση αυτή προκύπτει ότι η ποσότητα ισορροπίας του δυοπωλητή είναι: MR δυοπωλητή = MC δυοπωλητή 12 0,4Q δυοπωλητή = 0,2Q δυοπωλητή Q δυοπωλητή = 20 (9) Από (4)και (9)προκύπτειότιητιµήισορροπίαςτου δυοπωλητή είναι: P δυοπωλητή = 12 0,2Q δυοπωλητή = 8 (10)

Εποµένως, από (5), (9) και (10) τα συνολικά έσοδα του αντιπροσωπευτικού δυοπωλητή είναι: TR δυοπωλητή = P δυοπωλητή* Q δυοπωλητή = 160 (11) Από (2), και (11) τα κέρδη του αντιπροσωπευτικού δυοπωλητή είναι: π δυοπωλητή = TR δυοπωλητή - TC δυοπωλητή = 160 0,1(20) 2 = 160 40 = 120 (12) Από (12) τα κέρδη του δυοπωλίου είναι: π δυοπωλίου = 2*π δυοπωλητή = 240 (13)

Ηγέτης τιµής η επιχείρηση που αλλάζει την τιµή της αγοράς και οι υπόλοιπες επιχειρήσεις αυτής την ακολουθούν Η επιχείρηση που έχει το µεγαλύτερο µέγεθος, την πιο δεσπόζουσα θέση στην αγορά κυρίαρχη επιχείρηση. Η επιχείρηση που έχει το χαµηλότερο κόστος στον κλάδο (βαροµετρική επιχείρηση). Η βαροµετρική επιχείρηση εγγυάται την αλλαγή της τιµής όταν οι συνθήκες ζήτησης και κόστους της αγοράς µεταβάλλονται

Κυρίαρχη επιχείρηση συµπληρωµατική µονοπωλιακή επιχείρηση Στην περίπτωση της ηγεσίας τιµής από την κυρίαρχη επιχείρηση της αγοράς η εν λόγω επιχείρηση καθορίζει την τιµή που µεγιστοποιεί τα συνολικά κέρδη και επιτρέπει στις µικρότερες επιχειρήσεις της αγοράς να πωλούν όσοι ποσότητα θέλουν σε αυτή την τιµή και εν συνεχεία έρχεται η ίδια να καλύψει το υπόλοιπο της αγοράς. Η καµπύλη ζήτησης ορίζεται ως η καµπύλη αγοραίας ζήτησης µείον την προσφορά εκ µέρους των µικρότερων επιχειρήσεων Επιχειρήσεις-µιµητές - ανταγωνιστές Θεωρούν ως δεδοµένη την αγοραία τιµή (λήπτες τιµών) και συµπεριφέρονται σαν να επικρατεί καθεστώς τέλειου ανταγωνισµού

Αγορά Ομοιογενούς Προϊόντος Για P = 7, οι ανταγωνιστές πωλούν 50 μονάδες προϊόντος και ο Ηγέτης καμία. Για P = 6, οι ανταγωνιστές πωλούν 40 μονάδες (JR) προϊόντος και ο Ηγέτης πουλάει 20 μονάδες (RC = JN) προϊόντος. Για P = 2, οι ανταγωνιστές πωλούν 0 μονάδες (T) προϊόντος και ο Ηγέτης πουλάει 100 μονάδες (TF) προϊόντος(όλες). Συνολικό οριακό κόστος ανταγωνιστών. Οι μικρότερες επιχειρήσεις παράγουν στην τιμή που ορίζει ο ηγέτης Σημείο ισορροπίας ηγέτη: P = 6 & Q = 60 Καμπύλη ζήτησης Ηγέτη: D T ΣMC F, όπου ΣMC F : καμπύλη ζήτησης ανταγωνιστών Καμπύλη οριακών εσόδων Ηγέτη

Οι 5 διαρθρωτικοί παράγοντες που έχει προτείνει ο Porter αποτελούν τις στρατηγικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις για την μεγιστοποίηση των κερδών τους. Τα κέρδη κάθε ολιγοπωλητήείναι μεγαλύτερα από τα μέσα κέρδη της αγοράς αν δεν αντιμετωπίζουν τις εν λόγω προκλήσεις. Όσο μεγαλύτερη είναι η διαφοροποίηση του προϊόντος, τόσο μεγαλύτερη η αφοσίωση στη μάρκα, τόσο υψηλότερη η τιμή της και φυσικά τα κέρδη του ολιγοπωλητή.

Όσο μικρότερη είναι η διαπραγματευτική δύναμη αγοραστών και πωλητών (άρα και η συγκέντρωση τους στην αγορά), τόσο μεγαλύτερη είναι η αποδοτικότητα του ολιγοπωλητή. Π.χ. η Media Marktμπορεί να ασκήσει πιέσεις σε προμηθευτές της για χαμηλότερη τιμή αγοράς των προϊόντων σε σχέση με άλλους ανταγωνιστές της. Αν η Media Marktπουλάει τα προϊόντα της και σε μη οργανωμένους καταναλωτές (εμάς δηλ.) τότε μπορεί να αποκομίσει ικανοποιητικά % κέρδους από τις πωλήσεις της.

Επίσης, όσο μικρότερη είναι η ένταση του ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων στην αγορά, τόσο μεγαλύτερο το κέρδος του ολογοπωλητή. Η ένταση μεταξύ των επιχειρήσεων είναι μικρότερη όσο μεγαλύτερος είναι ο βαθμός συγκέντρωσης της αγοράς μεγαλύτερος είναι ο ανταγωνισμός που δεν στηρίζεται στην τιμή σε σχέση με αυτόν που στηρίζεται στην τιμή

όσο μεγαλύτερα είναι τα εμπόδια εξόδου όσο μεγαλύτερος είναι ο λόγος του σταθερού με το συνολικό κόστος όσο μεγαλύτερο είναι το κόστος στροφής σε εναλλακτική πηγή όσο υψηλότερο είναι το % ανάπτυξης της αγοράς

Παράδειγμα: πριν από μερικά χρόνια το λειτουργικό σύστημα των Windows της Microsoft. Ελάχιστα και ατελή υποκατάστατα Περιορισμένη απειλή εισόδου νέων επιχειρήσεων λόγω υψηλού κόστους εισόδου Εμπόδια εισόδου από την Microsoft με την προεγκατάστασητου λειτουργικού της συστήματος σε όλους τους νέους υπολογιστές

Παράδειγμα: λόγω υψηλού βαθμού συγκέντρωσης της αγοράς αναψυκτικών η Coca Cola και η Pepsi Cola έμαθαν να ανταγωνίζονται με βάση την διαφοροποίηση των προϊόντων τους και βάση της διαφήμισης και όχι τόσο της τιμής. Οι 2 εταιρίες κάνουν υψηλά κέρδη διότι υπάρχουν στην αγορά: Υψηλά εμπόδια εξόδου Το σταθερό κόστος είναι υψηλό σε σχέση με το συνολικό κόστος Αδυναμία στροφής σε άλλη εναλλακτική πηγή (από ένα κανάλι διανομής σε ένα άλλο) προμήθειας του προϊόντος

Η τιµή συνήθως είναι µεγαλύτερη από το µακροχρόνιο µέσο κόστος (LAC) και έτσι οι ολιγοπωλητές αποκοµίζουν µακροχρόνια κέρδη. Η παραγόµενη ποσότητα συνήθως δεν αντιστοιχεί στο ελάχιστο LACόπως στον ανταγωνισµό. Η τιµή συνήθως είναι µεγαλύτερη από το µακροχρόνιο οριακό κόστος (LMC) και συνεπώς υπάρχει άνιση κατανοµή των πόρων της οικονοµίας. Όταν παράγεται ένα διαφοροποιηµένο προϊόν, ένα πολύ µεγάλο χρηµατικό ποσό µπορεί να δαπανηθεί για διαφηµίσεις και αλλαγές στο µοντέλο.