Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά τη διάρκεια υποσιτισµού ή βαριάς µη θυρεοειδικής νόσου, παρατηρούνται µεταβολές των επιπέδων των θυρεοειδικών ορµονών στο αίµα, που περιγράφονται µε τους όρους: Σύνδροµο νοσούντος ευθυρεοειδικού (Εuthyroid Sick Syndrome) ή Σύνδροµο µη θυρεοειδικής νόσου (Non Thyroidal Illness Syndrome NTIS).
Εuthyroid Sick Syndrome: µεταβολές επιπέδων θυρεοειδικών ορµονών σε πάσχοντες από σοβαρές µη θυρεοειδικές παθήσεις όχι πρωτοπαθής θυρεοειδική νόσος αλλά προσαρµοστική διαταραχή περιφερικού µεταβολισµού και µεταφοράς ορµονών πλήρως αναστρέψιµη
ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΟΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΘΕΙ ΤΟ ΣΥΝ ΡΟΜΟ σοβαροί τραυµατισµοί κακοήθειες σοβαρές λοιµώξεις-σηψαιµία µείζονες χειρουργικές επεµβάσεις οξύ έµφραγµα µυοκαρδίου αρρύθµιστος σακχαρώδης διαβήτης περιορισµός θερµίδων (νηστεία-κακή διατροφή) ηπατική νόσος (οξεία-χρόνια ενεργός ηπατίτις) νεφρική νόσος (ΧΝΑ) γήρας εγκαύµατα ψυχώσεις AIDS
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ Εuthyroid Sick Syndrome Αρχικά παρατηρείται πτώση των επιπέδων της Τ 3. Σε παράταση ή επιδείνωση της νόσου εµφανίζεται ελάττωση των επιπέδων των Τ 3 και Τ 4.
Εuthyroid Sick Syndrome:µορφές σύνδροµο χαµηλής Τ 3 σύνδροµο χαµηλών Τ 3 -Τ 4 σύνδροµο χαµηλής Τ 4
ΣΥΝ ΡΟΜΟ ΧΑΜΗΛΗΣ Τ 3 ως και 26% νοσηλευόµενων ιδίως εντατικής ελάττωση Τ 3 και FT 3 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ - µειωµένη περιφερική µετατροπή Τ 4 µειωµένη πρόσληψη Τ 4 από τους ιστούς -ίσως µειωµένη θυρεοειδική παραγωγή Τ 3
ΣΥΝ ΡΟΜΟ ΧΑΜΗΛΗΣ Τ 3 Συνοδεύεται από βιολογικούς δείκτες υποθυρεοειδισµού, όπως µείωση του βασικού µεταβολικού ρυθµού. Πρόκειται, πιθανώς, για προσαρµοστική ανταπόκριση του οργανισµού στη χαµηλή θερµιδική πρόσληψη. Συνήθως δεν επηρεάζει την πρόγνωση της κύριας νόσου.
ΣΥΝ ΡΟΜΟ ΧΑΜΗΛΗΣ Τ 3 πολύ χαµηλά επίπεδα Τ 3 και µη αύξηση της µετά την αντιµετώπιση της υποκείµενης νόσου κακός προγνωστικός δείκτης
ΣΥΝ ΡΟΜΟ ΧΑΜΗΛΩΝ Τ 3 -Τ 4 σε πολύ σοβαρές µη θυρεοειδικές παθήσεις (στους περισσότερους ασθενείς των µονάδων εντατικής θεραπείας) ως εξέλιξη του σ.χαµηλής Τ 3 πτώση Τ 4 αλλά µε FT 4 φυσιολογική σε πτώση Τ 4 < 4 µg/dl αύξηση θνητότητας
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΣΥΝ ΡΟΜΟ ΧΑΜΗΛΩΝ Τ 3 -Τ 4 Τ 3 ορού µικρότερη του φυσιολογικού. Τ 4 ορού µικρότερη του φυσιολογικού. TSH φυσιολογική ή ελαττωµένη. FT 4 ελαττωµένη (όχι σε όλες τις µελέτες). FT 3 ελαττωµένη (όχι σε όλες τις µελέτες).
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝ ΡΟΜΟΥ ΧΑΜΗΛΩΝ Τ 3 -Τ 4 Ελαττωµένη έκκριση TRH από τον υποθάλαµο. Μειωµένη έκκριση και βιοδραστικότητα της TSH. Ελαττωµένη παραγωγή Τ 4. Μειωµένη είσοδος Τ 4 στα κύτταρα. Ελαττωµένη περιφερική παραγωγή Τ 3. Χαµηλά επίπεδα Τ 3 και Τ 4 στην κυκλοφορία και τους ιστούς.
ΠΙΘΑΝΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗΣ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ TRH - TSH Μείωση της λεπτίνης της κυκλοφορίας. Αύξηση των κυτοκινών (IL-1, IL-6, TNFα). Αυξηµένα επίπεδα κορτιζόλης.
ΑΙΤΙΑ ΜΕΙΩΜΕΝΗΣ ΕΙΣΟ ΟΥ ΤΗΣ Τ 4 ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Μείωση του ενδοκυττάριου ATP. Παρουσία τοξινών στους ιστούς (ουραιµικές τοξίνες, χολερυθρίνη).
ΑΛΛΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΛΛΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΛΑΤΤΩΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΟΥΜΕΝΩΝ Τ 3 ΚΑΙ Τ 4 Μείωση των πρωτεϊνών του πλάσµατος που δεσµεύουν τις θυρεοειδικές ορµόνες. Κυκλοφορία ουσιών που αναστέλλουν τη δέσµευση των θυρεοειδικών ορµονών (ελεύθερα λιπαρά οξέα).
ΙΑΦΟΡΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ Euthyroid Sick Syndrome µεγαλύτερη πτώση Τ 3 παρά Τ 4 TSH φυσιολογική ή µέτρια αυξηµένη FT 4 φυσιολογική Πρωτοπαθής Υποθυρεοειδισµός µεγαλύτερη πτώση Τ 4 παρά Τ 3 TSH πολύ αυξηµένη FT 4 µειωµένη
ΙΑΦΟΡΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝ ΡΟΜΟΥ ΜΗ ΘΥΡΕΟΕΙ ΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ πρέπει να γίνει και από: Χορήγηση φαρµάκων που ανταγωνίζονται τη δέσµευση των θυρεοειδικών ορµονών στην TBG Σαλικυλικά ιφαινυλυδαντοΐνη Καρβαµαζεπίνη φουροσεµίδη Χορήγηση φαρµάκων που καταστέλλουν την έκκριση TSH ή τη µετατροπή της Τ 4 σε Τ 3 Ντοπαµίνη Γλυκοκορτικοειδή προπρανολόλη
στο AIDS ΣΥΝ ΡΟΜΟ ΧΑΜΗΛΗΣ Τ4 πολύ κακή προγνωστική σηµασία
ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝ ΡΟΜΟΥ ΧΑΜΗΛΩΝ Τ 3 -Τ 4 Η πρόγνωση των ασθενών µε το σύνδροµο χαµηλών Τ 3 και Τ 4 είναι φτωχή. Τα επίπεδα της Τ 4 εµφανίζουν αντίστροφη συσχέτιση µε τη θνητότητα των νοσηλευοµένων σε µονάδα εντατικής θεραπείας.
ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΡΜΟΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΣΤΟ ΣΥΝ ΡΟΜΟ ΧΑΜΗΛΩΝ Τ 3 -Τ 4 Σε ανάνηψη του ασθενούς: Άνοδος των Τ 3, Τ 4 σε φυσιολογικά επίπεδα. Προσωρινή άνοδος της TSH σε υψηλότερα του φυσιολογικού επίπεδα. Σε επιδείνωση της κύριας νόσου: Περαιτέρω µείωση των T 3, T 4, TSH.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝ ΡΟΜΟΥ ΧΑΜΗΛΩΝ Τ 3 -Τ 4 Η αναγκαιότητά της θεραπείας δεν είναι κοινά αποδεκτή. Η ΕΦ χορήγηση Τ 4, σε µελέτες, δεν αποκαθιστά τα επίπεδα της Τ 3 και δεν βελτιώνει την πρόγνωση. Η ΕΦ χορήγηση Τ 3, ακόµα και σε µεγάλες δόσεις, δεν είχε εµφανείς ανεπιθύµητες ενέργειες. Η χορήγηση Τ 3, σε κάποιες µελέτες, παρουσίασε πιθανά οφέλη στην καρδιακή λειτουργία, δεν βελτίωσε όµως την πρόγνωση των ασθενών. θεραπεία της υποκείµενης νόσου αποκαθιστά και το σύνδροµο
ΚΛΙΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝ ΡΟΜΟΥ ΜΗ ΘΥΡΕΟΕΙ ΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ: δυσκολοαπάντητα ερωτήµατα Πρόκειται για ευθυρεοειδική κατάσταση; Πρόκειται για υποθυρεοειδισµό «ωφέλιµο» λόγω χαµηλής θερµιδικής πρόσληψης; Πρόκειται για επίκτητο κεντρικό υποθυρεοειδισµό που επιβαρύνει την κατάσταση του ασθενούς;