Μικροοικονοµική Θεωρία Κώστας Ρουµανιάς Ο.Π.Α. Τµήµα. Ε. Ο. Σ. 22 Σεπτεµβρίου 2014 Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 1 / 40 Ζήτηση ενός αγαθού ως συνάρτηση της τιµής εδοµένου ότι ένας καταναλωτής επιλέγει πάντα να καταναλώσει το καλάθι που µεγιστοποιεί τη χρησιµότητά του, µπορούµε να εξετάσουµε πώς µεταβάλλεται η Ϲήτησή του για ένα αγαθό όταν µεταβάλλεται η τιµή του. Εστω ότι µεταβάλλεται η τιµή του αγαθού από p σε p. Σ αυτήν την περίπτωση, είδαµε ότι η ευθεία του εισοδηµατικού περιορισµού κάνει «pivot» αλλάζοντας κλίση. Η ποσότητα αγαθού που µπορεί να αγοράσει ο καταναλωτής µε το εισόδηµά (αν το ξοδέψει ολόκληρο για αγορά αγαθού ) του παραµένει η ίδια (/p ). Η ποσότητα αγαθού όµως που ϑα αγόραζε αν αφιέρωνε όλο του το εισόδηµα σε αγορά µεταβάλλεται από /p σε /p. Ετσι το άριστο καλάθι µεταβάλλεται από (, ) σε (, ) και η Ϲήτηση για µεταβάλλεται: Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 2 / 40 p p p Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 3 / 40 p p p p Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 4 / 40
p p p p p Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 5 / 40 p p * p p p p * Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 6 / 40 p p * * p p p p p * * Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 7 / 40 p p * * * p p p p p p * * * Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 8 / 40
p p * * * p p p p p p * * * Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 9 / 40 p Καμπύλη τιμής-κατανάλωσης p * * * p p p p p p Συνάρτηση ζήτησης * * * Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 10 / 40 Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο µπορούµε να δούµε τί επιπτώσεις έχει πάνω στη συνάρτηση Ϲήτησης ενός αγαθού, µια µεταβολή στο εισόδηµα του καταναλωτή από σε. Μια τέτοια µεταβολή (ας πούµε αύξηση), µετατοπίζει τον εισοδηµατικό περιορισµό παράλληλα προς τα πάνω. Για κάθε δεδοµένη τιµή p, η Ϲήτηση του προϊόντος αυξάνει. Αρα η καµπύλη Ϲήτησης µετατοπίζεται προς τα ϐορειοανατολικά: Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 11 / 40 p p Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 12 / 40
p p p Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 13 / 40 p p p p Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 14 / 40 p * p p p p * Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 15 / 40 p * * p p p p * * Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 16 / 40
p * * * p p p p p * * * Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 17 / 40 p * * * p p p p p * * * Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 18 / 40 Καμπύλη εισοδήματος-κατανάλωσης p * * * p p p p p * * * Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 19 / 40 Οταν µεταβάλλεται (π.χ. πέφτει) η τιµή ενός αγαθού, εκτός από το ότι το αγαθό αυτό γίνεται ϕθηνότερο σε σχέση µε τα άλλα, ο καταναλωτής γίνεται κατά κάποιο τρόπο «πλουσιότερος» διότι µπορεί να καταναλώσει το ίδιο καλάθι µε πριν και να του περισσεύσουν χρήµατα. Συνεπώς όταν µειώνεται η τιµή ενός αγαθού και ο καταναλωτής προσαρµόζει τη Ϲήτησή του για τα δύο προϊόντα, στη νέα Ϲήτησή του για αγαθό και αγαθό «εµπεριέχονται» δύο αποτελέσµατα: 1 Αυξάνεται η Ϲήτηση του αγαθού διότι λόγω πτώσης της τιµής του γίνεται πιο ϕθηνό σε σχέση µε το. 2 Αυξάνεται η Ϲήτηση των δύο αγαθών διότι λόγω χαµηλότερης τιµής ο καταναλωτής γίνεται πλουσιότερος (το εισόδηµά του ουσιαστικά αυξάνει). Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 20 / 40
Μπορούµε να ξεχωρήσουµε αυτά τα δύο αποτελέσµατα; ηλαδή να δούµε από τη µεταβολή στη Ϲήτησή του, ποιο κοµµάτι οφείλεται στο ότι τώρα το είναι πιο ϕθηνό σε σχέση µε το απ ό,τι ήταν πριν και ποιο κοµµάτι οφείλεται στο ότι τώρα ο καταναλωτής µπορεί να καταναλώσει περισσότερο. Για να εξετάσουµε το παραπάνω ερώτηµα παρατηρούµε ότι γραφικά η µείωση του p έχει δύο αποτελέσµατα: 1 Η κλίση του εισοδηµατικού περιορισµού αλλάζει. 2 Ο εισοδηµατικός περιορισµός µετατοπίζεται προς τα έξω. Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 21 / 40 «Σπάµε» λοιπόν αυτά τα δύο αποτελέσµατα στα δύο: 1 Θεωρούµε ότι οι σχετικές τιµές των δύο αγαθών αλλάζουν (τώρα το είναι ϕθηνότερο ως προς το ) χωρίς όµως ο καταναλωτής να γίνει πλουσιότερος. Πώς το κάνουµε αυτό; αλλάζουµε την κλίση του εισοδηµατικού περιορισµού αφήνοντάς τον στην αρχική καµπύλη αδιαφορίας του. Ετσι ϐλέπουµε πώς υποκαθιστά µε. 2 Στη συνέχεια αφήνουµε τον εισοδηµατικό του περιορισµό να µετακινηθεί παράλληλα προς τα ϐορειοανατολικά και εξετάζουµε πώς µεταβάλλεται η Ϲήτηση του καταναλωτή λόγω αύξησης του εισοδήµατός του: Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 22 / 40 Σχήµα : Αρχική Ϲήτηση. Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 23 / 40 Σχήµα : Μετατόπιση Ϲήτησης. Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 24 / 40
Σχήµα : Αποτέλεσµα υποκατάστασης και εισοδήµατος. Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 25 / 40 Σχήµα : Αποτέλεσµα υποκατάστασης. Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 26 / 40 Σχήµα : Αποτέλεσµα υποκατάστασης. Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 27 / 40 Σχήµα : Αποτέλεσµα εισοδήµατος. Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 28 / 40
*** Ορισµός Πολύ συχνά στα οικονοµικά ϑέλουµε να συγκρίνουµε δύο πιθανές καταστάσεις που ενδέχεται να αντιµετωπίσει ένας καταναλωτής. Ως κριτήριο ϑέτουµε την ευηµερία του καταναλωτή. Για να εκφέρουµε κρίση σχετικά µε την ευηµερία ενός καταναλωτή, πολύ χρήσιµη είναι η έννοια του πλεονάσµατος του καταναλωτή. είναι η διαφορά ανάµεσα στη µέγιστη τιµή που είναι διατεθειµένος να πληρώσει ένας καταναλωτής για ένα αγαθό και στην τιµή που πρέπει να πληρώσει για να το αγοράσει. Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 29 / 40 *** Θεωρήστε ότι έχετε να ϕάτε 4 ηµέρες. Κάποιος σας προσφέρει ένα πιάτο µουσακά. Για το πιάτο αυτό είστε διατεθειµένοι να πληρώσετε 100. Για ένα δεύτερο πιάτο 95. Αν σας έδιναν ένα τρίτο ϑα είσαστε διατεθειµένοι να πληρώσετε 85. Για το τέταρτο 75 κ.ο.κ. Αν η τιµή της ταβέρνας ήταν 78, το πλεόνασµά σας από το πρώτο πιάτο ϑα ήταν 22, από το δεύτερο 17, από το τρίτο 7 ενώ τέταρτο πιάτο δεν ϑα αγοράζατε διότι η τιµή 78 είναι µεγαλύτερη από την τιµή 75 που ϑα είσαστε διατεθειµένοι να πληρώσετε για το τέταρτο πιάτο. Το συνολικό σας πλεόνασµα ϑα ήταν 22+17+7= 46. Γραφικά το πλεόνασµα είναι η µπλε περιοχή: Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 30 / 40 τιμή 100 95 85 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 ποσότητα Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 31 / 40 τιμή 100 95 85 78 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 ποσότητα Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 32 / 40
τιμή 100 95 85 78 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 ποσότητα Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 33 / 40 *** Ακριβώς µε τον ίδιο τρόπο µπορούµε να αναπαραστίσουµε γραφικά το πλεόνασµα του καταναλωτή σε οποιαδήποτε καµπύλη Ϲήτησης. Θεωρήστε την καµπύλη Ϲήτησης. Αν η τιµή του προϊόντος είναι p, το πλεόνασµα του καταναλωτή ϑα είναι η µπλε περιοχή: Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 34 / 40 p Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 35 / 40 *** Μια µείωση εποµένως στην τιµή από p σε p ϑα αυξήσει το πλεόνασµα του καταναλωτή από την περιοχή A σε A + B + C: Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 36 / 40
p Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 37 / 40 p A Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 38 / 40 p p A Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 39 / 40 A p p B C Κώστας Ρουµανιάς (.Ε.Ο.Σ.) Μικροοικονοµική Θεωρία 22 Σεπτεµβρίου 2014 40 / 40