Σχεδιασμός Σταδιοδρομίας & ανάπτυξη δεξιοτήτων στο εκπαιδευτικό περιβάλλον Ανάπτυξη δεξιοτήτων διαχείρισης σταδιοδρομίας
Σταδιοδρομία- Στόχοι- Εκπαιδευτικό Περιβάλλον Επαγγελματική προετοιμασία Διαμόρφωση («Κατασκευή») σταδιοδρομίας Στοχοθέτηση-Διαμόρφωση «έξυπνων» στόχων Ανάπτυξη αίσθησης προσωπικής επάρκειας στο σχεδιασμό της σταδιοδρομίας Διαχείριση λήψης επαγγελματικών αποφάσεων Διερεύνηση ψυχοκοινωνικών δυνάμεών Αίσθηση χρονικής προοπτικής- Σθένος Ανάπτυξη Σχεδίου Δράσης Μετάβαση 2
Διαδικασία Λήψης Αποφάσεων
Στην πραγματικότητα η λήψη αποφάσεων δεν αποτελεί μια αμιγώς λογική διαδικασία αλλά φορτίζεται και συναισθηματικά. Στη συγκέντρωση πληροφοριών υπάρχει κίνδυνος συγκεχυμένων πληροφοριών (ανεπαρκείς συζητήσεις, αδυναμία κάλυψης κενών) Οι αξίες, τα κίνητρα, οι προκαταλήψεις του ατόμου επηρεάζουν την ανάλυση και επεξεργασία των πληροφοριών (Ταμπούρη, 2009)/ επικέντρωση σε ένα μέρος των πληροφοριών/ έλλειψη διάθεσης και υπομονής επεξεργασίας όλων των εναλλακτικών επιλογών. Επιλογή, ενέχει παγίδες καθώς δεν διευκολύνουν πάντα τη ζωή, αλλά τη δυσχεραίνουν, δεν είναι εύκολο κανείς να καταλήξει σε μια επιλογή Προσπαθούμε να διαχειριστούμε την αβεβαιότητα και την αμφιβολία και να επωφεληθούμε από τη μη λογική πλευρά της σκέψης.
Λήψη επαγγελματικών αποφάσεων Οι εκπαιδευτικές και επαγγελματικές αποφάσεις δεν φαίνεται να ακολουθούν μια γραμμική εξέλιξη σε ένα επάγγελμα Οι παραδοσιακές και περιοριστικές απόψεις ότι οι αποφάσεις του ατόμου καθορίζουν σε μέγιστο βαθμό την έκβαση της ζωής του φαίνεται ότι αμφισβητούνται σταδιακά (Savickas, 2011) Η λήψη επαγγελματικών αποφάσεων νοείται ως μια πολυδιάστατη και σύνθετη διαδικασία, με εξακολουθητική και συνεχόμενη πορεία, όπου μια απόφαση μπορεί είτε να μετατραπεί είτε να αντικατασταθεί από μια άλλη (Gadassi, Gati & Dayan, 2012)
Λήψη επαγγελματικών αποφάσεων Δεν είναι δυνατό να προβλέψουμε, πώς θα είναι η μελλοντική αγορά εργασίας, ούτε να έχουμε μια ακριβή εικόνα του πώς θα λαμβάνουν αποφάσεις οι άνθρωποι τα επόμενα χρόνια Ενώ στο παρελθόν, οι δεξιότητες λήψης απόφασης ήταν αρκετές για να εξασφαλίσουν την επαγγελματική αποκατάσταση, οι σημερινές τάσεις στην αγορά εργασίας δείχνουν ότι η επαγγελματική επιτυχία στηρίζεται σε επιπρόσθετες δεξιότητες ή μεταδεξιότητες. Πώς θα σχεδιάσω τη σταδιοδρομία μου με τον καλύτερο δυνατό τρόπο προκειμένου να ανταποκριθώ σε ποικίλες, ευμετάβλητες και απρόβλεπτες εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές; (Argyropoulou, 2017).
Μεταδεξιότητες Ως μεταδεξιότητες θεωρούνται υψηλού επιπέδου δεξιότητες που επιτρέπουν σε άλλες δεξιότητες να χρησιμοποιηθούν και να εξελιχθούν και τις οποίες τα άτομα καλούνται να αναπτύξουν προκειμένου να ανταποκριθούν στη λήψη ανταγωνιστικών αποφάσεων (Sidiropoulou-Dimakakou, Argyropoulou, Drosos, Kaliris, Mikedaki, 2015) Ένας συνδυασμός στοιχείων προσωπικότητας, συμπεριφορών και κοινωνικών δεξιοτήτων που φαίνεται να είναι εξαιρετικά σημαντικές στη διαχείριση της λήψης αποφάσεων στη διερεύνηση της σταδιοδρομίας
Προφίλ (ιδιαίτερα χαρακτηριστικά) λήψης απόφασης o σηματοδοτεί ένα συνδυασμό τρόπων λήψης απόφασης, ο οποίος περιλαμβάνει ένα πλαίσιο πολύπλευρων διαστάσεων που διαμορφώνουν μια απόφαση o ποικίλει ανάλογα με την περίσταση και την περίπτωση o παρέχει περισσότερες και ακριβέστερες πληροφορίες για τα πρότυπα συμπεριφοράς o εστιάζεται τόσο στην προσωπικότητα του ατόμου όσο και σε επιδράσεις που έχουν σχέση με την ίδια την εργασία ή άλλες εξωτερικές καταστάσεις (Σιδηροπούλου-Δημακάκου, Αργυροπούλου, Δρόσος, 2011) o τα προσωπικά χαρακτηριστικά, το περιβάλλον, η οικογένεια, η κοινωνία και τα τυχαία συμβάντα αποτελούν τα συστατικά στοιχεία που επηρεάζουν την λήψη των εκπαιδευτικών και επαγγελματικών αποφάσεων (Bright& Pryor, 2005).
Ευέλικτο προφίλ λήψης επαγγελματικής απόφασης η ολοκληρωμένη συλλογή και επεξεργασία πληροφοριών, η ισχυρή έδρα εσωτερικού ελέγχου, η μεγαλύτερη ταχύτητα στην λήψη αποφάσεων, η λιγότερη αναβλητικότητα, η λιγότερη επιθυμία να ευχαριστήσεις τους άλλους, η επιδίωξη για το ιδανικό επάγγελμα και η χαμηλή προθυμία για συμβιβασμό θεωρούνται λειτουργικά στοιχεία για την όσο το δυνατό καλύτερη ευστοχία στις επαγγελματικές αποφάσεις 9
Δυσκολίες στη λήψη επαγγελματικών αποφάσεων: Αντιμετωπίζοντας την επαγγελματική αναποφασιστικότητα Οι αλλαγές στον κόσμο της εργασίας έχουν οδηγήσει σε αύξηση του αριθμού των μεταβάσεων από τη μια θέση εργασίας στην άλλη, με αποτέλεσμα, όσο περισσότερες αποφάσεις χρειάζεται τα άτομα να λαμβάνουν σχετικές με την επαγγελματική τους πορεία τόσο πιο πιθανό είναι να συναντήσουν δυσκολίες κατά τη λήψη αυτών Οι δυσκολίες αυτές προκαλούν σύγχυση ή άγχος για μια λανθασμένη απόφαση, συμβιβασμό ή διλήμματα ως προς το ποια είναι η καλύτερη δυνατή επιλογή, καθυστέρηση ή αναβολή της διαδικασίας λήψης απόφασης Οι παράγοντες (ή οι πηγές) που ευθύνονται για τις δυσκολίες των αποφάσεων αναφέρονται σε γνωστικούς, συναισθηματικούς, προσωπικούς, περιβαλλοντικούς 10
Δυσκολίες στη λήψη επαγγελματικών αποφάσεων: Αντιμετωπίζοντας την επαγγελματική αναποφασιστικότητα Η διαμόρφωση κατάλληλων παρεμβάσεων βοηθούν το άτομο να: διακρίνει πώς και κατά πόσο οι παράγοντες αυτοί, επηρεάζουν την ικανότητά του να λαμβάνει σωστές και αποτελεσματικές επαγγελματικές αποφάσεις διερευνήσει ομοιότητες και διαφορές μεταξύ των δυσκολιών, να αξιολογήσει τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν οι δυσκολίες αυτές σχετικά με το αποτέλεσμα της επιλογής αντιμετωπίσει την αναποφασιστικότητα στη διερεύνηση της επαγγελματικής τους πορείας, ως πρόκληση και, όχι, ως αδυναμία (Gati & Willner, 2013) Οι στρατηγικές επαγγελματικής αναποφασιστικότητας είναι η σκόπιμη προσπάθεια του ατόμου να αντιμετωπίσει τη διαδικασία λήψης απόφασης 11
Δυσκολίες στη λήψη επαγγελματικών αποφάσεων: Αντιμετωπίζοντας την επαγγελματική αναποφασιστικότητα Καλείται, δηλαδή να απαντήσει κατά πόσο η κατάσταση λήψης απόφασης συνιστά απειλή ή πρόκληση Στη συνέχεια, θέτει στον εαυτό του την ερώτηση «τι μπορώ να κάνω;» και αξιολογεί τις δυνατότητες και τις εναλλακτικές λύσεις που διαθέτει για να αντιμετωπίσει τη διαδικασία λήψης απόφασης Οι στρατηγικές επαγγελματικής αναποφασιστικότητας ταξινομούνται σε παραγωγικές στρατηγικές, μη παραγωγικές και σε στρατηγικές που περιλαμβάνουν ανάγκη στήριξης 12
Παραγωγικές στρατηγικές Λειτουργική αναζήτηση πληροφοριών: ενεργό αναζήτηση πρόσθετων πληροφοριών για τη λήψη επαγγελματικής απόφασης. Συναισθηματική αναζήτηση πληροφοριών αντανακλά την ενεργό αναζήτηση πληροφοριών για τη μείωση της αβεβαιότητας και του άγχους που συνεπάγεται η λήψη μιας επαγγελματικής απόφασης ή η συναισθηματική προετοιμασία στη λήψη αποφάσεων. Επίλυση προβλήματος: δείχνει ότι το άτομο επενδύει στο σχεδιασμό, τη συστηματική ανάλυση των πληροφοριών και τη σύγκριση των πιθανών αποτελεσμάτων των διαφόρων εναλλακτικών λύσεων. Ευελιξία: αντανακλά την προθυμία του ατόμου να αναδεικνύει ευελιξία στις προτιμήσεις του και να εξετάζει τους συμβιβασμούς του σε σχέση με ορισμένους παράγοντες. Προσαρμογή: δείχνει το θετικό τρόπο σκέψης που υιοθετεί κανείς, όταν αντιλαμβάνεται τη λήψης επαγγελματικής απόφασης, ως πρόκληση και όχι ως απειλή. Αυτορρύθμιση: αντανακλά τον έλεγχο των σκέψεων και των συναισθημάτων, τα οποία εμποδίζουν τη λήψη της απόφασης
Αναζήτηση Υποστήριξης Λειτουργική αναζήτηση βοήθειας: δείχνει ότι το άτομο επιδιώκει την καθοδήγηση, τη βοήθεια και τις συμβουλές των άλλων για να αποκτήσει τα αναγκαία εφόδια προκειμένου να λάβει την απόφαση. Συναισθηματική αναζήτηση βοήθειας: αντανακλά την αναζήτηση συναισθηματικής υποστήριξης και κατανόησης από τους άλλους προκειμένου να ασχοληθεί με τις συναισθηματικές συνέπειες της λήψης επαγγελματικών αποφάσεων, όπως άγχος, ανησυχία, απογοήτευση. Ανάθεση σε άλλους: δείχνει ότι το άτομο επιθυμεί να ζητήσει από τους άλλους να λάβουν την απόφαση για το ίδιο ή να μετατοπίσει την ευθύνη της απόφασης στους άλλους.
Μη Παραγωγικές στρατηγικές Αποφυγή: η στρατηγική αυτή δείχνει τις εσκεμμένες ή ασυνείδητες προσπάθειες του ατόμου να ξεφύγει από τη διαδικασία λήψης απόφασης μέσω γνωστικής ή συμπεριφοριστικής αποφυγής Ανικανότητα: δείχνει ότι το άτομο δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να προωθήσει την απόφαση, συμπεριλαμβανομένης της παθητικότητας, της σύγχυσης, και της απαισιοδοξίας Απομόνωση: αντανακλά την προσπάθεια του ατόμου να αποκρύψει τις δυσκολίες που ενέχει η λήψη επαγγελματικών αποφάσεων και να διατηρήσει τα συναισθήματα και τις προσωπικές του ανησυχίες για τον εαυτό του. Υποταγή: δείχνει ότι το άτομο επικεντρώνεται σε δυσμενείς ή δυσάρεστους τρόπους λήψης επαγγελματικών αποφάσεων, όπως άκαμπτη εμμονή, ενοχλητικές σκέψεις και ανησυχία. Εναντίωση: δείχνει ότι το άτομο προβάλλει τις αιτίες των δυσκολιών του όσον αφορά στη λήψη των επαγγελματικών του αποφάσεων, στους άλλους.
Δυσκολίες στη λήψη επαγγελματικών αποφάσεων: Αντιμετωπίζοντας την επαγγελματική αναποφασιστικότητα Στόχος του επαγγελματικού προσανατολισμού είναι η αξιολόγηση του ρεπερτορίου των συμπεριφορών που υιοθετεί ο μαθητής για να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες στη λήψη επαγγελματικών αποφάσεων Η ενθάρρυνση αξιοποίησης παραγωγικών στρατηγικών Η αξιοποίηση τεχνικών για τη μείωση μη παραγωγικών Η ρύθμιση των συναισθημάτων στην επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων σταδιοδρομίας Η κατανόηση της πολυδιάστατης διαδικασίας λήψης επαγγελματικών αποφάσεων 16
Αποφάσεις με χρονική προοπτική η υποκειμενική αίσθησης της χρονικής προοπτικής βοηθά τα άτομα να προσανατολίζονται προς το μέλλον να αντιλαμβάνονται τα μακροπρόθεσμα πλεονεκτήματα της διαδικασίας λήψης απόφασης να παραμένουν σε μια διαρκή επαγρύπνηση στις απαιτήσεις της διαδικασίας λήψης απόφασης Για να μπορεί ο μαθητής να λαμβάνει καλύτερες επαγγελματικές αποφάσεις δεν αρκεί μόνο να ενεργοποιείται προς τη διαδικασία λήψης απόφασης ή να εξοικειώνεται με τα στάδια λήψης απόφασης, αλλά και να διακρίνεται από μια «νοοτροπία εξέλιξης», που θα ενισχύει τους λόγους για τους οποίους ενεργεί με αυτόν τον τρόπο σε καταστάσεις λήψης αποφάσεων (σθένος) ενώ θα αξιολογεί εάν οι συγκεκριμένες ενέργειές του είναι προς την «σωστή» κατεύθυνση (συντελεστικότητα)
Αίσθηση ελέγχου στη λήψη αποφάσεων Ο έλεγχος αναφέρεται στην ανάγκη του ατόμου να ασκεί κάποια επίδραση στο περιβάλλον και στη διαμόρφωση των επαγγελματικών ζητημάτων που το αφορούν. Εκφράζει την ανάγκη του ατόμου για ενσυνείδητη, σκόπιμη και οργανωμένη υλοποίηση των στόχων της επαγγελματικής ανάπτυξης και μετάβασης. Έτσι, ο μαθητής αναλαμβάνει προσωπική ευθύνη για τις αποφάσεις του, ενώ αυξάνεται η αυτονομία και η εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του. Ακόμα και οι μαθητές που έχουν για οποιαδήποτε λόγο μικρότερο εύρος επιλογών, μέσω της άσκησης ελέγχου, καταφέρνουν να διερευνήσουν τον περιορισμένο αριθμό των δυνατοτήτων τους και να δώσουν ένα προσωπικό νόημα στις διαθέσιμες επιλογές τους.
Αίσθηση ελέγχου στη λήψη αποφάσεων Η παρουσία επαγγελματικού ελέγχου ενδυναμώνει την ενεργή στάση απέναντι στις εκάστοτε επαγγελματικές μεταβάσεις & αλλαγές σταδιοδρομίας ενισχύοντας την ανάπτυξη κατάλληλων στρατηγικών λήψης απόφασης ανυπαρξία επαγγελματικού ελέγχου οδηγεί σε επαγγελματική αναποφασιστικότητα και αβεβαιότητα για το μέλλον ή ακόμη, σε σύγχυση, αναβλητικότητα και παρορμητικότητα.
Απόδοση νοήματος στις επαγγελματικές μας αποφάσεις Οι αποφάσεις για τη σταδιοδρομία δεν είναι πλέον μια ενιαία επιλογή που γίνεται σε μια χρονική στιγμή. Η σταδιοδρομία επικεντρώνεται στη δημιουργία, τη διατήρηση και τη συνεχή προσαρμογή των επαγγελματικών αποφάσεων Για το λόγο αυτό, η σταδιοδρομία είναι μια δια βίου διαδικασία που αποτελείται από συνεχείς αποφάσεις που επηρεάζονται ολιστικά. Δηλαδή, η λήψη αποφάσεων δεν βασίζεται μόνο σε ικανότητες ή προσωπικά χαρακτηριστικά, αλλά και σε θέματα ζωής (επιδράσεις του ατόμου από το/τα περιβάλλον/τα που διαβιώνει) όπως η οικογενειακή επιρροή, οι πιέσεις της αγοράς εργασίας, οι κοινωνικές προσδοκίες, οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις) Ο επαγγελματικός προσανατολισμός αξιοποιεί τις ιστορίες ζωής.
Απόδοση νοήματος στις επαγγελματικές μας αποφάσεις Οι ιστορίες ζωής (αφηγήσεις) αποτελούν πολύτιμο εργαλείο για τον προσδιορισμό διαφόρων ζητημάτων, ρόλων ζωής και προβλημάτων που αντιμετωπίζει το άτομο κατά τη διαδικασία λήψης επαγγελματικών αποφάσεων. Οι αφηγήσεις αντανακλούν προσωπικές αξίες, στάσεις και πεποιθήσεις, αποτελούν βασικά συστατικά στοιχεία στη λήψη αποφάσεων, για τα επαγγελματικά σχέδια ή την αναδιαμόρφωση της σταδιοδρομίας. Εκμεταλλευόμενο το άτομο τις ιστορίες της σταδιοδρομίας του, διαμορφώνει μια «μεγάλη ιστορία» για τη σταδιοδρομία του, η οποία λειτουργεί σαν μια «βιογραφική γέφυρα» ανάμεσα στα διλήμματα των αποφάσεων και στην ορθή λήψη απόφασης. Ο προβληματισμός για τις προηγούμενες αποφάσεις (επαναπροσδιορισμός αποφάσεων) μετατρέπεται σε μελλοντικό αναστοχασμό (για τις δυνάμεις, τις δυνατότητες και τους στόχους) και, τελικά, σε σχεδιασμό ζωής
Απόδοση νοήματος στις επαγγελματικές μας αποφάσεις Ο επαγγελματικός προσανατολισμός βοηθάει τους μαθητές να αφηγηθούν και να κατανοήσουν (τις ιστορίες της σταδιοδρομίας τους και στη συνέχεια να εφαρμόσουν αυτές (τις ιστορίες) με πρόθεση και σκοπιμότητα. Ο επαγγελματικός προσανατολισμός αποτελεί μέσο ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης και της ανεξαρτησίας, ενθάρρυνσης μιας θετικής στάσης και ενδυνάμωσης της αυτονομίας των ατόμων - παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της αναποφασιστικότητας και στη λήψη εύστοχων αποφάσεων Ο επαγγελματικός προσανατολισμός αξιοποιεί: α) την κατασκευή της σταδιοδρομίας (μεθοδολογία δομημένης συνέντευξης και αφήγησης ιστοριών), β) ανακατασκευάζει τις μικρές ιστορίες σε μια μεγάλη ιστορία, γ) σύμβουλος και ωφελούμενός διαμορφώνουν από κοινού μια αναθεωρημένη ταυτότητα σταδιοδρομίας με νέες προθέσεις και πιθανές ενέργειες
Θετικές δυνάμεις-πηγές στη λήψη επαγγελματικών αποφάσεων Η χρήση των θετικών συναισθηματικών πηγών (επαγγελματική προσαρμοστικότητα, θάρρος, ελπίδα / αισιοδοξία, ψυχολογική ευεξία) για κινητοποίηση, σχεδιασμό και δράση όπως και η αποτελεσματική διαχείρισή τους θεωρείται πως πρέπει να λαμβάνεται υπ όψη στη λήψη τωνεπαγγελματικών αποφάσεων (Brown, et al., 2003). Η αξιοποίησή τους δίνει υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης & δέσμευσης στη λήψη αποφάσεων, ενώ μειώνει την επαγγελματική αναποφασιστικότητα Όσο περισσότερο οι έφηβοι δηλώνουν ότι είχαν αναπτύξει τις προηγούμενες θετικές πηγές τόσο λιγότερες δυσκολίες αντιμετωπίζουν στη λήψη αποφάσεων σταδιοδρομία (Καλίρης κ. ά., 2017)
Από τη θεωρία στην πρακτική εφαρμογή
Άσκηση: «επιλογή μίας από πολλές ελκυστικές λύσεις» Οι μαθητές να μπορούν να χρησιμοποιούν την τεχνική της «επιλογής μίας από πολλές ελκυστικές λύσεις» ώστε να παίρνουν καλύτερες αποφάσεις όταν αντιμετωπίζουν δύο ή περισσότερες που τις θεωρούν εξίσου κατάλληλες εναλλακτικές λύσεις την τεχνική «Ζυγίζουμε τις αποφάσεις μας» ώστε να διακρίνουν τα θετικά και αρνητικά αποτελέσματα της απόφασης, καθώς και τις συνέπειές της 25
Υπάρχουν πολλές εναλλακτικές και μας αρέσουν όλες/ τι κάνουμε; Κάνουμε έναν κατάλογο με όλες τις αρνητικές πλευρές και αδυναμίες κάθε απόφασης. Επιλέγουμε την εναλλακτική απόφαση με τις λιγότερες αρνητικές πλευρές 26
Φυλλάδιο εργασίας Η περίπτωση του Κωνσταντίνου 27
Άσκηση: «Ζυγίζουμε τις αποφάσεις μας» Σχεδιάζουμε ένα πίνακα με τρεις στήλες: «Θετικά», «Αρνητικά» και «Συνέπειες». Στη στήλη κάτω από τον τίτλο «Θετικά», γράφουμε όλα τα θετικά αποτελέσματα της απόφασης. Κάτω από τα «Αρνητικά» γράφουμε όλες τις αρνητικές πτυχές. Στη στήλη «Συνέπειες» καταγράφουμε όλα τα πιθανά αποτελέσματα κάποιας απόφασης, είτε θετικά είτε αρνητικά. Από το στάδιο αυτό μπορεί να είναι ήδη προφανές αν θα πρέπει ή όχι να υλοποιήσουμε την απόφαση. Αν δεν πρέπει, σκεφτόμαστε κάθε στοιχείο που γράψαμε και του δίνουμε ένα θετικό ή αρνητικό σκορ Αφού ολοκληρώσουμε τη διαδικασία αυτή, προσθέτουμε τα σκορ. Ένα υψηλό θετικό σκορ δείχνει ότι θα πρέπει να αναλάβουμε δράση, ένα υψηλό αρνητικό σκορ δείχνει ότι θα πρέπει να το 28 αποφύγουμε.
Φυλλάδιο εργασίας Η περίπτωση του Αλέξανδρου 29
Άσκηση: «Τι κάνω με τη μουτζούρα μου; Τι κάνω με τη μουντζούρα μου;
Ο σύμβουλος μοιράζει σε όλους τους συμμετέχοντες μια λευκή κόλλα Α4 και λίγους χρωματιστούς μαρκαδόρους οι συμμετέχοντες, με τις οδηγίες του συμβούλου, παίρνουν με το ανάποδο χέρι από αυτό που γράφουν το μαύρο στυλό τους, κλείνουν τα μάτια και ζωγραφίζουν μια μουτζούρα πάνω στο χαρτί. ανοίγουν τα μάτια και με το χέρι που γράφουν, χρησιμοποιώντας τους χρωματιστούς μαρκαδόρους, σχεδιάζουν ένα τοπίο ή μια κατάσταση μέσα στην οποία εντάσσουν τη μουντζούρα, ώστε να είναι λειτουργική και «χρήσιμη». Τι μπορεί να αποτελεί «μουντζούρα» στην επαγγελματική σας ζωή; (προσωπικό λάθος, μη ρεαλιστικοί στόχοι, αποτυχημένη προσπάθεια, αντιξοότητες στην επαγγελματική πορεία, οι συνθήκες της κρίσης.)
- Γιατί τη μουντζούρα την κάναμε με κλειστά μάτια και με το ανάποδο χέρι από αυτό που γράφουμε; ( πχ. κλειστά μάτια: πολλές φορές δε βλέπουμε τα λάθη μας, δεν αντιλαμβανόμαστε εγκαίρως τις δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν, δεν είμαστε ρεαλιστές, δεν ξέρουμε πώς να αντιμετωπίσουμε μια κρίσιμη κατάσταση. ) Τι δείχνει η προσπάθειά σας να μετατρέψετε τη μουντζούρα σε λειτουργικό κομμάτι της ζωγραφιάς; (θετική διάθεση για να ξεπεραστούν οι δυσκολίες, δυνατότητα να αξιοποιούμε τα λάθη ή τις ατυχίες, δυνατότητα να φτιάχνουμε την «τύχη» μας, να ασκούμε έλεγχο στις συνθήκες του περιβάλλοντος, αποφασιστικότητα..) Πώς αισθανθήκατε, όταν είδατε τη ζωγραφιά σας στο τέλος;
Άσκηση: Αγαπημένη ιστορία Σκέψου ένα βιβλίο, θεατρικό έργο ή ταινία που διάβασες/είδες πρόσφατα και σου έκανε εντύπωση ή που θυμάσαι από παλιά γιατί είναι από τα αγαπημένα σου. Μετά γράψε τα εξής: 1. Γράψε μια σύντομη περίληψη της ιστορίας 2. Κάνε επιλογή τριών ηρώων της ιστορίας 3. Γράψε τι αισθάνεται κατά τη γνώμη σου καθένας από τους τρεις ήρωες της ιστορίας και γιατί. 4. Γράψε μερικές σκέψεις για το πώς θα εξελιχθεί η ζωή του καθένα από τους τρεις ήρωες. 33
Άσκηση: Εσωτερικός διάλογος Επίλεξε ένα θέμα που αποτελεί αντικείμενο προβληματισμού σου το τελευταίο διάστημα. Γράψε ένα διάλογο μεταξύ μιας απαισιόδοξης εσωτερικής φωνής και μιας αισιόδοξης. Η απαισιόδοξη τονίζει τις δυσκολίες χωρίς να βλέπει διεξόδους και η αισιόδοξη βρίσκει ελαφρυντικά κατανοώντας τον εαυτό χωρίς να παύει να είναι ρεαλιστική. Στόχος είναι να επικρατήσει η αισιόδοξη και ρεαλιστική φωνή!! Αναγνώριση εσωτερικευμένων φωνών Αποδοχή πολυφωνίας και όχι μόνο μιας κεντρικής φωνής Ενδυνάμωση της πιο θετικής και συμπονετικής Ενίσχυση της δεξιότητας του ελέγχου 34
Άσκηση: Η πυξίδα μου Το παρακάτω σχήμα λειτουργεί σαν την πυξίδα της επαγγελματικής σας πορείας. Στο πάνω αριστερά τεταρτημόριο καταγράψτε τις δυνάμεις, τα χαρακτηριστικά και τις δεξιότητες σας, στα οποία μπορείτε να βασιστείτε και να αξιοποιήσετε κατά τη λήψη των επαγγελματικών σας αποφάσεων. Τέτοια στοιχεία μπορεί να αφορούν στην εκπαίδευσή σας, στην εργασιακή σας εμπειρία ή σε άλλη γνώση που κατέχετε και θεωρείται αξιοποιήσιμη, καθώς και στις μεταβιβάσιμες δεξιότητες σας, όπως είναι για παράδειγμα οι επικοινωνιακές δεξιότητες, το ομαδικό πνεύμα και η ηγετική συμπεριφορά. Στο πάνω δεξιά τεταρτημόριο καταγράψτε τις ανάγκες σας, τα σημεία, δηλαδή, στα οποία αισθάνεστε πιο αδύναμος/η και τα οποία θα θέλατε να βελτιώσετε. Στο κάτω αριστερά τεταρτημόριο καταγράψτε τα ενδιαφέροντά σας, όλα όσα, δηλαδή, κάνετε στον ελεύθερο σας χρόνο και σας ευχαριστούν. 35
Άσκηση: Η πυξίδα μου Τέλος, στο κάτω δεξιά τεταρτημόριο καταγράψτε τις προτιμήσεις σας σχετικά με τις επιλογές σταδιοδρομίας σας, ώστε να είσαστε ικανοποιημένος/η δυνάμεις ανάγκες ενδιαφέροντα προτιμήσεις 36