ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Φυσιολογία Ι Ανοσία - Αναιμία Διδάσκων: Αν. Καθηγήτρια Πατρώνα Βεζυράκη
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.
ΕΠΙΚΤΗΤΗ ΑΝΟΣΙΑ Επίκτητη ανοσία είναι η ικανότητα του ανθρώπου να αναπτύσσει ειδική αντίσταση σε συγκεκριμένους εισβολείς 1.Χυμική ανοσία για την οποία υπεύθυνα είναι τα Β-Λεμφοκύτταρα και την 2.Κυτταρική ανοσία για την οποία υπεύθυνα είναι τα Τ-Λεμφοκύτταρα η χυμική ανοσία διατηρείται 6-12 μήνες ενώ η κυτταρική ανοσία είναι πιο αποτελεσματική και διατηρείται μέχρι και δέκα χρόνια.
ΚΥΤΤΑΡΑ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΚΡΙΣΗ
Ανοσία Η ικανότητα αντίστασης του ανθρώπινου σώματος σε όλους τους μικροοργανισμούς και τις τοξίνες που τείνουν να προκαλέσουν βλάβη σε ιστούς και όργανα ΕΓΓΕΝΗΣ 1.Φαγοκυττάρωση 2.Όξινο έκκριμα στομάχου 3.Αντίσταση δέρματος 4.Παρουσία ουσιών στο αίμα -λυσοζύμη -βασικά πολυπεπτίδια -σύστημα συμπληρώματος 5. Βλέννα-δάκρυα σίελος Εγγενής Ανοσία Ζωονόσοι Ανθρωπονόσοι Παράλυση Ζώων πολυομυελίτιδα Πανώλη Ζώων παρωτίτιδα Χολέρα ορνίθων χολέρα, Ιογενή νόσος κυνών ιλαρά
Αντιγόνο Κάθε ουσία ή υλικό που μπορεί να προκαλέσει ανοσολογική απόκριση Φυσικοχημικές ιδιότητες Αg Α) Μέγεθος: Μ.Β>8.000 Β) Χημική δομή:-πρωτεΐνες -υδατάνθρακες -Λίπη Γ) σφαιρική διάταξη Δ) ενζυματικός καταβολισμός Ε) μικρή ταχύτητα αποβολής Στ) κανονική αλληλουχία προσθετικών ομάδων: επιτοπές Τα χαρακτηριστικά των αντιγόνων είναι: Ανοσογονικότητα (immunogenicity). Aντιγονικότητα (antigenicity). Aλλεργιογονικότητα (allerogenicity). Iκανότητα επαγωγής ανοσιακής ανοχής (tolerogenicity).
Απτίνη Οι απτίνες (hapten) είναι ουσίες, συνήθως μικρού ΜΒ (πολλά μακρομόρια συμπεριφέρονται ως απτίνες), που εμφανίζουν: αντιγονικότητα, χωρίς ανοσογονικότητα Σύνδεση με μακρομοριακές πρωτεΐνες (φορείς) Στο σύμπλεγμα φορέας-απτίνη, η απτίνη συμπεριφέρεται ως: (α) Αντιγονικός επίτοπος (β) Τμήμα του αντιγονικού επιτόπου στο σχηματισμό του οποίου συμμετέχουν και αμινοξέα του φορέα. Απτίνες Φάρμακα χαμηλού μοριακού βάρους Χημικά συστατικά σκόνης Τοξίνη δηλητηριώδους κισσού Προϊόντα εκφύλισης κυττάρων απολέπισης δέρματος Βιομηχανικές ουσίες Χημικές ουσίες
1000 ΓΟΝΙΔΙΑ 10 6 Ειδικότητες μορίων αντισωμάτων Β-λεμφοκυττάρων σημαντήρες Τ-λεμφοκυττάρων
Κατά την διαδικασία της χυμικής ανοσίας ο εισερχόμενος εισβολέας π.χ. μικροοργανισμός συλλαμβάνεται από τα μακροφάγα προκαλείται έτσι η μερική φαγοκυττάρωση του προκειμένου να αποκαλυφθούν οι αντιγονικές ιδιότητες του μικροοργανισμού και στην συνέχεια προσδένεται σε ειδικές θέσεις στην επιφάνεια της κυτταρικής μεμβράνης του μακροφάγου.τα Β- λεμφοκύτταρα τα ειδικά για τον εισβολέα προσδένονται στις ειδικές θέσεις αυτού και με την βοήθεια και των Τ-επικουρικών λεμφοκυττάρων πολλαπλασιάζονται μετατρέπονται σε λεμφοβλάστες στην συνέχεια σε πλασματοκύτταρα τα οποία παράγουν ανοσοσφαιρίνες Οι ανοσοσφαιρίνες ή αντισώματα κυκλοφορούν στον ορό του αίματος και προκαλούν με διάφορους τρόπους καταστροφή των εισερχόμενων αντιγόνων. Μέρος των λεμφοβλαστών παράγουν κύτταρα μνήμης ώστε σε μιά δεύτερη εισβολή του αντιγόνου η αντίδραση να είναι πιο αποτελεσματική.
ΔΙΕΓΕΡΣΗ Β-ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΩΝ ΧΥΜΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑ
ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ
Το Fc σταθερό τμήμα καθορίζει: 1.Φυσικές και χημικές ιδιότητες 2.Ευκολία διάχυσης Αb στους ιστούς 3.Είδος προσκόλλησης σε ειδικές δομών των ιστών 4.Προσκόλληση στο σύμπλεγμα του συμπληρώματος 5.Ευκολία της διόδου από τις μεμβράνες 6.Σύνδεση με υποδοχείς: ουδετεροφίλων μονοπυρήνων λεμφοκυττάρων
ΙgG: Η κύρια ανοσοσφαιρίνη, ευρίσκεται στο πλάσμα σε συγκέντρωση 20% των συνολικών πρωτεϊνών του πλάσματος. Κατευθύνεται ενάντια σε μεγάλο αριθμό αντιγόνων. IgA: Η κύρια ανοσοσφαιρίνη των εξωκρινών εκκρίσεων, γάλακτος, δακρύων, σιέλου, στην βλέννη του αναπνευστικού συστήματος. Προστατεύει τους βλεννογόνους από τους μικροοργανισμούς. ι IgM: H πρώτη ανοσοσφαιρίνη που εμφανίζεται στην αρχή της ανοσοποιητικής αντίδρασης. IgE: Συνδέεται με υποδοχείς στην επιφάνεια των βασεοφίλων και πλασματοκυττάρων. Σημαντικές στην αλλεργική αντίδραση. IgD: Άγνωστης λειτουργικότητας. Πιθανόν να έχουν συντονιστικό ρόλο.
ΑΜΕΣΗ ΔΡΑΣΗ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ 1.Συγκόλληση 2.Καθίζηση 3.Εξουδετέρωση 4.Λύση
ΕΜΜΕΣΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ 1.Λύση 2.Οψωνινοποίηση Φαγοκυττάρωση 4.Εξουδετέρωση ιών 5.Χημειοταξία 6.Ενεργοποίηση 3.Συγκόλληση- Φαγοκυττάρωνουδετερόφιλων 7.Φλεγμονώδεις αντιδράσεις
Κατά την διαδικασία της κυτταρικής ανοσίας ο εισερχόμενος εισβολέας π.χ. μικροοργανισμός συλλαμβάνεται από τα μακροφάγα προκαλείται έτσι η μερική φαγοκυττάρωση του προκειμένου να αποκαλύψει τις αντιγονικές ιδιότητες του μικροοργανισμού, στην συνέχεια προσδένεται σε ειδικές θέσεις στην επιφάνεια της κυτταρικής μεμβράνης του μακροφάγου Τα Τ- λεμφοκύτταρα τα ειδικά για τον εισβολέα προσδένονται στις ειδικές θέσεις αυτού και με την βοήθεια των Τ-επικουρικών λεμφοκυττάρων πολλαπλασιάζονται μετατρέπονται σε λεμφοβλάστες στην συνέχεια σε κυτταροτοξικά Τ-ευαισθητοποιημένα λεμφοκύτταρα που εκκρίνουν περφορίνες διατρητικές πρωτεΐνες φονεύουν τα μικροβιακά κύτταρα.
ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑ
Στην διαδικασία της κυτταρικής ανοσίας εκτός των Τ-επικουρικών συμμετέχουν και Τ-κατασταλτικά κύτταρα προκειμένου να αποφευχθούν υπέρμετρες ανοσολογικές απαντήσεις που θα φέρουν καταστροφή και σε υγιείς ιστούς Μέρος των λεμφοβλαστών παράγουν κύτταρα μνήμης ώστε σε μια δεύτερη εισβολή του αντιγόνου η αντίδραση να είναι πιο αποτελεσματική Η κυτταρική ανοσία είναι πιο ισχυρή ανοσολογική απόκριση σε σύγκριση με την χυμική και είναι υπεύθυνη για ισχυρές μικροβιακές λοιμώξεις όπως π.χ. βρουκελώσεις
Περιοχές προεπεξεργασία ς ΙL-1 Ag MHC Αg 2 Βοηθητικά T- Λεμφοκ. ΛΕΜΦΟΚΙΝΕΣ 4 5 6 2, 4,5 Κυτταρο τοξικά Τ- κύτταρα Κατασταλ τικά Τ- κύτταρα Ag Λεμφοκ ύτταρα Β Πλασματ οκύτταρ α ΙgA IgE IgM IgD I IgG IgM
ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ Προκαλούνται από υπέρμετρες ανοσολογικές αντιδράσεις στην είσοδο ενός αντιγόνου που ονομάζουμε αλλεργιογόνο.
Κοινές πηγές αλλεργιογόνων Κοινά επαγγελματικά αλλεργιογόνα
ΚΟΙΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΩΝ 1.
ΚΟΙΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΩΝ
ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ ΝΟΣΟ
ΗΩΣΙΝΟΦΙΛΙΑ> 500 Α.Α. 1.Αλλεργικό άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα 2.Ευαισθησία σε φάρμακα Στρεπτομυκίνη, πενικιλίνη 3.Δερματικά νοσήματα: έκζεμα ψωρίαση 4. Λοιμώξεις από παράσιτα-εχινόκοκκος 5. Λοιμώξεις στην ανάρρωση-οστρακιά 6. Ηωσινοφιλική λευχαιμία ΗΩΣΙΝΟΠΕΝΙΑ<200 Α.Α. 1.Ακμή των λοιμώξεων: τυφοειδής πυρετός πνευμονία 2. Ένεση κορτιζόνης
ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΣΕ ΑΛΛΕΡΓΙΚΑ ΑΤΟΜΑ
EMBOΛΙΑΣΜΟΣ πίτευξη επίκτητης ανοσίας εναντίον συγκεκριμένων νοσημάτων Β. Τοξίνες που έχουν υποβληθεί σε χημική επεξεργασία για να χάσουν την τοξική επίδραση τους αλλά διατήρησαν την αντιγονική τους ισχύ Τέτανος Αλλαντίαση Τοξικές νόσοι Γ. Ζωντανοί μικροοργανισμοί που μετά από επεξεργασία έχουν υποστεί μετάλλαξη ώστε δεν προκαλούν νόσο αλλά διατηρούν τα αντιγόνα τους Πολυμυελίτιδα Ιλαρά Ευλογιά Ιογενείς νόσοι. Ένεση νεκρών οργανισμών που έχουν χάσει την ικανότητα να ροκαλούν νόσο αλλά έχουν διατηρήσει την αντιγονικότητα τους Τυφοειδής πυρετός Κοκκύτης Διφθερίτις
Τέλος Ενότητας
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
Σημειώματα
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ. http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1058.
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκων: Αν. Καθηγήτρια Πατρώνα Βεζυράκη. «Φυσιολογία Ι. Ανοσία - Αναιμία». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1058.
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1] https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/.