ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (ΛΠΣ) ΕΝΤΑΓΜΕΝΑ ΣΕ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (ERP)

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (ΛΠΣ) ΕΝΤΑΓΜΕΝΑ ΣΕ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (ERP) ΒΑΣΙΚΟΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Χ. ΣΠΑΘΗΣ 2 ος ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Ι. ΣΤΑΜΕΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Ι. ΚΑΝΕΛΛΟΥ ΑΕΜ : 109 ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2007

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Κατ αρχήν θα ήθελα να ευχαριστήσω τον βασικό επιβλέποντά μου, επίκουρο καθηγητή κ. Χαράλαμπο Σπαθή, για τις προσωπικές του συμβουλές και την επιστημονική του καθοδήγηση στη συγκεκριμένη έρευνα. Επίσης θα ήθελα να τον ευχαριστήσω και για την ηθική υποστήριξη που μου προσέφερε. Επίσης ευχαριστώ πολύ τον δεύτερο επιβλέποντα της διπλωματικής μου εργασίας, επίκουρο καθηγητή κ. Ιωάννη Σταμέλο, για όλη τη βοήθεια που μου προσέφερε. Θα ήθελα να εκφράσω ακόμη τις θερμές μου ευχαριστίες σε όλους τους εργαζόμενους των επιχειρήσεων, οι οποίοι αφιέρωσαν χρόνο προκειμένου να συμπληρώσουν τα ερωτηματολόγια της έρευνας. Πολλά ευχαριστώ στην οικογένειά μου και στο φιλικό μου περιβάλλον για την υποστήριξη που μου προσέφεραν και για την κατανόησή που επέδειξαν. 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ 4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 6 ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ 11 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 24 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ 28 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 40 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 44 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 49 3

ΠΕΡΙΛΗΨΗ To θέμα γύρω από το οποίο επικεντρώθηκε η έρευνα, η οποία παρουσιάζεται στη συγκεκριμένη εργασία, είναι το κομμάτι των ERP συστημάτων το οποίο καλύπτει τις λογιστικές διεργασίες και πρακτικές μιας επιχείρησης. Με άλλα λόγια αφορά στο κομμμάτι των ERP το οποίο εφαρμόζεται στο λογιστικό τμήμα μιας επιχείρησης. Για το συγκεκριμένο θέμα δεν υπάρχουν πολλές έρευνες και αυτές που υπάρχουν επικεντρώνονται κυρίως στα οφέλη που προκύπτουν για τη λογιστική από την ένταξή της σε ERP. H παρούσα εργασία όμως εξετάζει και τα προβλήματα ή τις δυσκολίες που μπορεί να προκύπτουν από την ένταξη της λογιστικής σε ERP σύστημα. Η παρούσα έρευνα δηλαδή σκοπό έχει να εξετάσει τα οφέλη, τα πλεονεκτήματα και τα προβλήματα τα οποία προκύπτουν από την ένταξη των λογιστικών διεργασιών σε ένα ERP σύστημα. Ως τελικό στόχο έχει να συμπεράνει κατά πόσο αξίζει τελικά για μια επιχείρηση να εντάξει το οικονομικό της τμήμα σε ένα ολοκληρωμένο επιχειρησιακό σύστημα. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο των ερωτηματολογίων. Απεστάλησαν ερωτηματολόγια σε 60 ελληνικές επιχειρήσεις αλλά τελικά μόνο 27 από αυτές ανταποκρίθηκαν. Άλλες συμπλήρωσαν τα ερωτηματολόγια μέσω e-mail και φαξ και άλλες απάντησαν μέσω τηλεφώνου στις ερωτήσεις. Τα ερωτηματολόγια απευθυνόντουσαν και απαντήθηκαν από υπέυθυνους μηχανογράφησης των επιχειρήσεων, υπέυθυνους λογιστηρίου και εργαζόμενους αυτών των δύο τμημάτων. Οι επιχειρήσεις οι οποίες έλαβαν μέρος στην έρευνα είχαν υιοθετήσει ERP συστήματα εδώ και 4,1 χρόνια κατά μέσο όρο. Σύμφωνα με τα στοιχεία τα οποία συγκεντρώθηκαν από την παρούσα έρευνα, είμαστε σε θέση να συμπεράνουμε ότι γενικά η επένδυση για ERP σύστημα σε μία επιχείρηση αξίζει τον κόπο. Αυτό είναι προφανές, αφού τα οφέλη και τα πλεονεκτήματα τα οποία προκύπτουν είναι πολλά και μάλιστα προκύπτουν σε ικανοποιητικό βαθμό, ενώ τα προβλήματα τα οποία φαίνεται να δημιουργούνται είναι αρκετά περιορισμένα και μειοψηφούν. Εξάλλου από τις 4

επιχειρήσεις οι οποίες έλαβαν μέρος στην έρευνα, το 92,6% δήλωσε ρητά ότι η επένδυση για ERP άξιζε στην περίπτωσή τους. Το γενικό συμπέρασμα δηλαδή είναι ότι η υιοθέτηση ενός ERP συστήματος προάγει και βοηθά τις λογιστικές διεργασίες μιας επιχείρησης σε αρκετά ικανοποιητικό βαθμό. Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής θα είναι χρήσιμα σε επιχειρήσεις οι οποίες είτε έχουν εγκαταστήσει είτε σκέφτονται να εγκαταστήσουν ένα ολοκληρωμένο επιχειρησιακό σύστημα και επίσης θα είναι χρήσιμα σε ερευνητές που ασχολούνται με το ίδιο ή με συναφή θέματα. 5

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με το πέρασμα των χρόνων οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί όντας εξελισσόμενες οντότητες- αλλάζουν μορφή, τρόπο λειτουργίας, οργάνωσης και επικοινωνίας ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες του επιχειρησιακού περιβάλλοντος, τις ανάγκες, την ανταγωνιστικότητα, τις τεχνολογικές καινοτομίες και άλλα. Παλαιότερα, οι διεθνείς φίρμες είχαν οργανώσει τις επιχειρήσεις τους σε επίπεδο χώρας, λειτουργώντας με ξεχωριστά και μη ολοκληρωμένα πληροφοριακά συστήματα. Υπήρχαν μόνο ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως η Hewlett Packard και η Ford, των οποίων οι δραστηριότητες ήταν πιο πολύπλοκες και πιο ευρείς. Kαι βέβαια δεν υπήρχε ανάγκη για πολύ μεγάλες διεθνείς συνεργασίες, καθώς οι περισσότερες επιχειρήσεις ήταν εθνικά οριοθετημένες και καινοτόμες στρατηγικές σχετικές με την αλυσίδα προσφοράς δεν είχαν κάνει ακόμη την εμφάνισή τους (Bokovec και Damij, 2005). Εκείνες τις εποχές κάθε τμήμα της επιχείρησης είχε το δικό του πλήροφοριακό σύστημα. Για παράδειγμα, το τμήμα ανθρωπίνων πόρων είχε ένα δικό του σύστημα, όπως και το τμήμα μισθοδοσίας και το οικονομικό τμήμα. Τα ξεχωριστά αυτά συστήματα επεξεργάζονταν διαφορετικά δεδομένα και πληροφορίες αντίστοιχα, αλλά όλα τα συστήματα βασίζονταν και σε ένα κοινό σύνολο δεδομένων, έτσι ώστε να μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους. Όλο αυτό το υπόβαθρο βέβαια, αύξανε την πολυπλοκότητα και τη δυσκολία των εφαρμογών. Με λίγα λόγια δεν υπήρχε η επιθυμητή ευελιξία. Πρόσφατες αλλαγές όμως στο επιχειρησιακό περιβάλλον, όπως η απελευθέρωση της αγοράς, η παγκοσμιοποίηση και ο ολοένα αυξανόμενος ανταγωνισμός έχουν οδηγήσει στο μετασχηματισμό μεγάλων επιχειρήσεων σε γιγάντιες πολυεθνικές εταιρείες. Το μεταβαλλόμενο αυτό περιβάλλον επιβάλλει στις επιχειρήσεις να ψάξουν καινούριους τρόπους για επιτυχία και επιβίωση. Η 6

τεχνολογία της πληροφορίας έρχεται να καλύψει αυτήν την ανάγκη, καθώς προσφέρει τα απαραίτητα εργαλεία για την αντιμετώπιση των αλλαγών του επιχειρησιακού περιβάλλοντος (Spathis και Constantinides 2004). Συγκεκριμένα τα ERP συστήματα δίνουν τη λύση. Τα αρχικά ERP προέρχονται από τις λέξεις Enterprise Resource Planning, που στο σύνολό τους σημαίνουν προγραμματισμός-ολοκλήρωση των επιχειρηματικών πόρων και διεργασιών. Το όνομά αυτό είναι εμπνευσμένο από το MRP (Manufacturing Requirements Planning), για να τονιστεί η «βιομηχανική» λογική και η αυτοματοποίησή του. Κύριο μέλημά ενός ERP είναι η ευχέρεια πρόβλεψης και σχετικής διόρθωσης σε πραγματικό χρόνο όλων των ζωτικών κινήσεων της παραγωγής σε σχέση με τα οικονομικά δεδομένα σε μια εταιρεία (Σάββας και Μαυρέλλης). Το ERP είναι ένα σύστημα λογισμικού που χρησιμεύει ή τουλάχιστον στοχεύει να χρησιμεύσει ως σπονδυλική στήλη για ολόκληρη την επιχείρησή. Το ERP ενσωματώνει τις βασικές επιχειρηματικές και διοικητικές διαδικασίες για να παρέχει μία υψηλού επιπέδου άποψη για το τι γίνεται σε μία επιχείρηση. Το ERP παρακολουθεί, τα οικονομικά της επιχείρησης, στοιχεία για το ανθρώπινο δυναμικό και πληροφορίες για την παραγωγή, όπως πότε ένα προϊόν πρέπει να φύγει από τις αποθήκες και να πάει στα καταστήματα. Παραδείγματα από κομμάτια ενός ERP που παλαιότερα θα ήταν ξεχωριστά και μόνα τους είναι τα εξής: Manufacturing, Supply Chain, Financials, CRM, Human Resources και Warehouse Management. Πρωταγωνιστής στην αγορά ERP, είναι η Γερμανική SAP AG με την εφαρμογή R/3. Άλλες μεγάλες εταιρίες του χώρου είναι η PeopleSoft Inc, η Oracle Corp, Baan Co NV και η J.D. Edwards & Co. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα ERP σηματοδοτούν την αρχή μιας νέας εποχής, όπου οι επιχειρήσεις ολοκληρώνουν τις επιχειρησιακές τους διαδικασίες και εφαρμογές και αποκρίνονται σε πληροφορίες πραγματικού χρόνου. Με άλλα λόγια τα Enterprise Systems (ES) διατηρούν τις επιχειρήσεις ανταγωνιστικές, καθώς τις βοηθούν να αυτοματοποιήσουν τις διαδικασίες τους, να έχουν κοινά δεδομένα κατα μήκος της επιχείρησης και τελευταίο και 7

σημαντικότερο καθιστούν τις επιχειρήσεις ικανές να παράγουν δεδομένα πραγματικού χρόνου (Spathis, 2006). Σύμφωνα με δύο άλλους συγγραφείς (Poston και Grabski 2001) οι επιχειρήσεις οι οποίες προχωρούν στην εφαρμογή ενός ERP αναμένουν καλύτερες επιδόσεις της επιχείρησης λόγω της αυτοματοποίησης και βελτίωση στη λήψη αποφάσεων λόγω έγκυρης και έγκαιρης ροής πληροφοριών κατά μήκος όλης της επιχείρησης. Πιο συγκεκριμένα οι επιχειρήσεις προσδοκούν τα εξής: μειωμένα κόστη, να προαχθεί η λήψη αποφάσεων, να υπάρχει πιο αξιόπιστη και ακριβής πληροφορία, να γίνεται πιο σωστή διαχείριση των αποθεμάτων, αυξημένα ποσοστά προμήθειας, να βελτιωθεί η ικανοποίηση των πελατών λόγω της ολοκλήρωσης και της αξιοπιστίας της επιχείρησης, να γίνει η επιχείρηση πιο ανταγωνιστική, να υπάρχει πρόσβαση σε διεθνώς ολοκληρωμένη πληροφορία από όλα τα μέρη της επιχείρησης, να προαχθεί η διαδικασία του e-business και να υπάρχει ευελιξία, έτσι ώστε να μετατρέπεται η άρρητη γνώση σε ρητή γνώση. Στο σύνολό τους όλα τα παραπάνω, βοηθούν τελικά την επιχείρηση να αντιμετωπίσει το δυναμικό και ανταγωνιστικό περιβάλλον, μέσα ατο οποίο αυτή δραστηριοποιείται. Όπως αναφέρουν οι Rom και Rohde (2006) σε μία έρευνά τους στη Δανία, το 94,8% από τις 500 πιο μεγάλες επιχειρήσεις της χώρας έχουν αγοράσει και θέσει σε εφαρμογή ERP συστήματα. Το αναφέρουμε, καθώς είναι ένα ενδεικτικό παράδειγμα για την τεράστια τάση των επιχειρήσεων προς τέτοια ή παρόμοια συστήματα. Οι ίδιοι συγγραφείς τονίζουν ότι η σύνδεση αυτών των συστηματων με το διαδίκτυο, τα κάνει δια-επιχειρησιακά και ότι γενικά αυτά τα συστήματα αναπτύσσονται συνεχώς και καθίστανται ολοένα και πιο λειτουργικά. Τεχνικά, ένα πακέτο λογισμικού το οποίο ασχολείται με τη μισθοδοσία και τις λογιστικές λειτουργίες μιας επιχείρησης, θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα ERP σύστημα. Αλλά ο όρος αυτός τείνει να χρησιμοποιείται για μεγαλύτερες και ευρύτερες εφαρμογές. Με τη χρήση των ERP, δύο ή και περισσότερες 8

εφαρμογές ενώνονται και ελαχιστοποείται η ανάγκη για ύπαρξη πολλών ξεχωριστών διεπιφανειών (interfaces), επίσης αυξάνεται η τυποποίηση των εφαρμογών και ελλατώνεται η συντήρηση, καθώς συντηρούμε ένα συνολικό σύστημα και όχι πολλά ξεχωριστά - μεμονωμένα συστήματα. Η υιοθέτηση συστημάτων ERP από επιχειρήσεις συνεχώς αυξάνει με το πέρασμα του χρόνου και είναι μία αρκετά δαπανηρή υπόθεση. Το κόστος ενός τέτοιου συστήματος και το συνεπαγόμενο κέρδος είναι δύσκολο να προσδιοριστούν. Κάτι ακόμη το οποίο είναι χρήσιμο να σημειωθεί είναι το γεγονός ότι από τα ERP συστήματα, πολλές φορές απορέουν οφέλη τα οποία είναι δυσδιάκριτα και όχι εύκολα μετρήσιμα (Murphy και Simon 2002). Ενώ δηλαδή κάποια οφέλη είναι ποσοτικά και μπορούν να μετρηθούν όπως π.χ. η μείωση του χρόνου κλεισίματος των λογαριασμών, κάποια άλλα μπορεί να προκύπτουν αλλά να μην είναι μετρήσιμα, όπως π.χ. η βελτίωση της εξυπηρέτησης των πελατών. Έτσι λοιπόν μπορεί να υποθέσει κανείς ότι από ένα ERP σύστημα, προκύπτουν στην πραγματικότητα περισσότερα πλεονεκτήματα από ότι αυτά τα οποία υπολογίζουμε με βάση διάφορα μεγέθη. Γενικά έχει αποδειχθεί ότι τα ERP βελτιώνουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, τις διαδικασίες σχεδιασμού και ελέγχου και συνεπώς την αποδοτικότητα, τη λειτουργικότητα και την αποτελεσματικότητα ενός οργανισμού (Spathis, 2006). Όπως αναφέρουν σε ένα άρθρο τους οι Newman και Westrup (2005), τα τελευταία 10 χρόνια η πλειοψηφία των μεγάλων επιχειρήσεων έχουν υιοθετήσει ολοκληρωμένα επιχειρησιακά συστήματα και τονίζουν ότι η εφαρμογή των συστημάτων αυτών, δεν είναι απλά μία τεχνολογική υπόθεση. Το να αντικαταστήσει μία επιχείρηση τα παραδοσιακά και ξεχωριστά πληροφοριακά συστήματα που διατηρεί, εγκαθιστώντας ένα ERP σύστημα, είναι μία δύσκολη και πολύπλοκη διαδικασία, καθώς υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ πολλών διαφορετικών ομάδων της επιχείρησης, όπως πωλητές, επιχειρησιακοί σύμβουλοι, μέτοχοι, διαφορετικά τμήματα προσωπικού, 9

πελάτες και άλλοι. Απαιτείται πολύ καλός σχεδιασμός προκειμένου μία τέτοια αλλαγή να αποδειχθεί επιτυχής. Ανακεφαλαιώνοντας, τα ολοκληρωμένα επιχειρησιακά συστήματα ενοποιούν ή τουλάχιστον έχουν σκοπό να ενοποιήσουν όλα τα δεδομένα και τις διαδικασίες μιας επιχείρησης σε ένα μοναδικό και ενιαίο σύστημα. Το πιο σημαντικό για ένα τέτοιο σύστημα είναι η χρήση μίας και μοναδικής ενιαίας βάσης δεδομένων, για την αποθήκευση δεδομένων τα οποία χρησιμοποιούνται από τα διάφορα μέρη-υποσυστήματα του ERP. Απαιτείται ιδιαίτερα προσεκτικός σχεδιασμός για την υλοποίηση ενός τέτοιου συστήματος. Δεδομένης λοιπόν της τάσης της αγοράς προς τα ολοκληρωμένα επιχειρησιακά συστήματα, η έρευνα που παρουσιάζεται παρακάτω, σκοπό έχει να εντοπίσει και να αναλύσει τα οφέλη, τα πλεονεκτήματα αλλά και τα μειονεκτήματα τα οποία προκύπτουν από την ένταξη του οικονομικού-λογιστικού τμήματος μιας επιχείρησης σε περιβάλλον ERP. Σκοπός δηλαδή είναι να φανεί η επίδραση ενός ERP συστήματος στη λογιστική, συγκριτικά με τα παλιότερα λογιστικά συστήματα. 10

ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ To θέμα γύρω από το οποίο επικεντρώθηκε η έρευνα η οποία παρουσιάζεται στη συγκεκριμένη εργασία, είναι το κομμάτι των ERP συστημάτων το οποίο καλύπτει τις λογιστικές διεργασίες και πρακτικές μιας επιχείρησης, δηλαδή το οικονομικό-λογιστικό τμήμα μιας επιχείρησης. Με άλλα λόγια αφορά στο κομμμάτι των ERP το οποίο εφαρμόζεται στο λογιστικό τμήμα μιας επιχείρησης. Τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί κάποιες έρευνες από διάφορους επιστήμονες σχετικά με τη λογιστική και τα ERP συστήματα. Χρήσιμα συμπεράσματα έχουν εξαχθεί, αλλά υπάρχει ακόμη πολύ περιθώριο για περαιτέρω έρευνα, μια και τα ERP θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελούν μία σχετικά πρόσφατη τεχνολογική-πληροφορική ανακάλυψη. Και ενώ για τα ERP συστήματα στο σύνολό τους υπάρχει αρκετή αρθρογραφία, δε συμβαίνει το ίδιο με την αρθρογραφία που αφορά συγκεκριμένα στο λογιστικό κομμάτι των ολοκληρωμένων επιχειρησιακών συστημάτων. Υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για έρευνα σχετική με την επίδραση των ERP συγκεκριμένα στο λογιστικό τμήμα. Παρακάτω παρουσιάζεται μία ανασκόπηση της μέχρι τώρα αρθρογραφίας που σχετίζεται με το θέμα «Λογιστική και ERP», σε μία προσπάθεια να συνδέσουμε την έρευνα που παρουσιάζεται στην παρούσα εργασία με προηγούμενες συναφείς έρευνες. Αρχικά θα πραγματοποιηθεί μία ανασκόπηση της συναφούς βιβλιογραφίας η οποία αφορά στη διεθνή αγορά και στη συνέχεια θα ακολουθήσει η ανασκόπηση της συναφούς βιβλιογραφίας η οποία όμως αναφέρεται συγκεκριμένα στο ελληνικό περιβάλλον. Έρευνες εκτός Ελλάδας Ξεκινώντας λοιπόν με τη βιβλιογραφία της διεθνούς αγοράς, το 2000 παρουσιάστηκε μία έρευνα των Booth, Matolscy και Wieder, η οποία μεταξύ 11

των άλλων, αποσκοπούσε και στο να εξετάσει κατά πόσο η εφαρμογή συστημάτων ERP συνδέεται με την υιοθέτηση ή τη μη υιοθέτεση καινούριων λογιστικών πρακτικών από την επιχείρηση. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε 800 μεγάλες επιχειρήσεις στην Αυστραλία, οι οποίες είχαν εφαρμόσει ERP συστήματα. Τα αποτελέσματα σχετικά με αυτό το θέμα ήταν ότι τα ERP αποτελούν πηγές δεδομένων για καινούριες λογιστικές πρακτικές και είναι σε θέση να τις υποστηρίξουν, παρόλα αυτά τα ίδια τα συστήματα δεν αποτελούν κίνητρο για την υιοθέτηση αυτών των πρακτικών. Σε ένα άρθρο των Granlud και Malmi (2002) παρουσιάζεται μία έρευνα που πραγματοποίησαν οι ίδιοι στη Φινλανδία και πήραν μέρος 10 επιχειρήσεις που είχαν υιοθετήσει ERP. Σκοπός της έρευνας ήταν να εξερευνηθούν οι επιδράσεις των ολοκληρωμένων επιχειρησιακών-πληροφοριακών συστημάτων στο πεδίο του management accounting και στη δουλειά των λογιστών της επιχείρησης. Τα στοιχεία συγκεντρώθηκαν μέσω συνεντεύξεων με το λογιστικό προσωπικό των επιχειρήσεων, project managers και IT managers στο διάστημα 1999 με 2000. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι μέχρι τότε, τα ERP συστήματα είχαν οδηγήσει σε σχετικά μικρές αλλαγές σχετικά με το management accounting και τις διαδικασίες ελέγχου. Ακόμη, στις περισσότερες επιχειρήσεις οι προηγμένες τεχνικές του management accounting λειτουργούσαν σε ξεχωριστά πληροφοριακά συστήματα. Αυτό που αξίζει να σημειωθεί βέβαια, είναι ότι τα ERP συστήματα σε αυτές τις επιχειρήσεις, απάλλαξαν μέχρι κάποιο βαθμό το λογιστικό προσωπικό από εργασίες ρουτίνας και έτσι το τελευταίο είχε περισσότερο χρόνο για ανάλυση. Μία ακόμη σημαντική έρευνα αναπτύχθηκε σε ένα άρθρο του περιοδικού European Accounting Review (Scapens και Jazayeri, 2003) και είχε σαν θέμα τις αλλαγές στη διοικητική λογιστική, οι οποίες σχετίζονται με την υιοθέτηση του ERP. Η έρευνα διεξήχθησε σε μία εταιρεία στην Ευρώπη, η οποία ανήκει σε μία μεγάλη πολυεθνική εταιρεία των Η.Π.Α.. Η επιχείρηση αυτή είχε υιοθετήσει το σύστημα SAP και τα στοιχεία συγκεντρώθηκαν με τη μέθοδο των συνεντεύξεων. Αυτό που προέκυψε ήταν ότι παρόλο που με την 12

υιοθέτηση του SAP δε σημειώθηκαν σημαντικές αλλαγές στη διοικητική λογιστική, επήλθαν αλλαγές στο ρόλο του λογιστικού προσωπικού και συγκεκριμένα οι εξής: μείωση των εργασιών ρουτίνας, ο ρόλος των λογιστών έγινε πιο ευρύς, line managers with knowledge, more forward-looking information. Μία άλλη έρευνα (Ηyvοnen, 2003) πραγματεύτηκε τη σύγκριση μεταξύ των ERP συστημάτων και των συστημάτων BoB (best of breed or standalone systems) κυρίως σε ό,τι αφορά στη λογιστική των επιχειρήσεων. Τα δεδομένα συγκεντρώθηκαν μέσω ερωτηματολογίων τα οποία στάλθηκαν σε 300 μεγάλες και μεσαίου μεγέθους βιομηχανικές μονάδες της Φιλανδίας. Οι ερωτήσεις αφορούσαν στην εφαρμογή πληροφοριακών συστημάτων κυρίως στο λογιστικό τμήμα των επιχειρήσεων. Ένα θέμα σχετικό με το λογιστικό τμήμα ενός ERP συστήματος, είναι και οι λογιστικές ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων (accounting databases). Mε το συγκεκριμένο θέμα ασχολήθηκαν οι Yang, Vasarhelyi και Liu (2003). Συγκεκριμένα οι τρεις επιστήμονες αναφέρουν ότι από την αρθρογραφία προκύπτει ότι λάθη σχετικά με δεδομένα συνδέονται με τις accounting databases. Η έρευνά τους σκοπό έχει να ορίσει τα πιθανά προβλήματα που μπορούν να προκύψουν από τη χρήση ηλεκτρονικών λογιστικών βάσεων δεδομένων και τις αδυναμίες ή τα ελαττώματα που οφείλονται στη χρήση τέτοιων βάσεων. Mέσα από την έρευνα σε βάσεις δεδομένων διαφόρων επιχειρήσεων και κλάδων, βρέθηκε ότι υπάρχουν πολλές διαφορές στον τρόπο με τον οποίο γίνονται αντιληπτές οι λογιστικές μεταβλητές και τα λογιστικά δεδομένα και μεγέθη γενικότερα. Διαφορές παρατηρούνται ανάμεσα σε διαφορετικές επιχειρήσεις αλλά και ανάμεσα σε επιμέρους βάσεις δεδομένων. Οι χρήστες των βάσεων αυτών, επιβάλλεται να είναι ενήμεροι για τις ασυμφωνίες αυτές και για τους τρόπους ώστε να αποφεύγονται τα προβλήματα λόγω των διαφορών αυτών. Ο Caglio (2003) με τη σειρά του, δηλώνει ότι η μελέτη ενός ξεχωριστού case study κάθε φορά, βοηθά πολύ στο να εξεταστεί το κατά πόσο η εφαρμογή 13

ενός συστήματος ERP σε μία επιχείρηση επηρεάζει το ρόλο, τις πρακτικές και τα καθήκοντα των λογιστών της. Γι αυτό το λόγο παρουσίασε ένα case study, το οποίο αφορούσε στη Pharmacon, μία ιταλική, μεσαίου μεγέθους εταιρεία με περίπου 600 άτομα προσωπικό. Το case study αφορούσε στο διάστημα της υιοθέτησης του συστήματος και της χρησιμοποίησής του τον πρώτο καιρό. Τα δεδομένα για την έρευνα συγκεντρώθηκαν κυρίως με συνεντεύξεις πολλών υπευθύνων για την υλοποίηση του συστήματος, άλλων εργαζομένων της επιχείρησης και χρηστών του συστήματος. Ο Caglio κατέληξε στο ότι το καινούριο ERP δημιούργησε δυναμικές, οι οποίες οδήγησαν σε μία αλλάγή των ρόλων και της ειδικότητας των λογιστών και σε καινούριες δομές στην επιχείρηση, οι οποίες με τη σειρά τους οδήγησαν στη δημιουργία υβριδικών λογιστικών θέσεων-πόστων. Και ενώ πριν την υιοθέτηση του ERP συστήματος η κάθε πρακτική και τα αποτελέσματά της ήταν άρρηκτα συνδεδεμένα με μία συγκεκριμένη οργανωσιακή θέση, με το ERP προέκυψαν καινούριες τεχνικές και νέα γνώση, που οδήγησαν σε υβριδικές θέσεις λογιστών και συνδέονται με την ύπαρξη ευέλικτων εργαλείων και τεχνικών που υπάρχουν ανάμεσα στους λογιστές και σε άλλες ομάδες εργαζομένων ή άλλων τμημάτων στα πλαίσια της επιχείρησης. Τονίζει τέλος ο συγγραφέας, ότι παρόλα αυτά οι λογιστές της Pharmacon λόγω της επιτυχημένης αντιμετώπισης των πιέσεων του καινούριου συστήματος, κατάφεραν να διατηρήσουν τη νομιμότητα της θέσης, αυξάνοντας συγχρόνως την επαγγελματική τους αναγνωρισιμότητα και ικανότητα. Σε μία έρευνα των Lodh και Gaffikin (2003) αναφέρεται ότι μέχρι τότε δεν γνωρίζαμε πολλά πράγματα για τον σχεδιασμό και την εγκατάσταση λογιστικών και πληροφοριακών συστημάτων στους σημερινούς οργανισμούς σε όλο τον κόσμο. Η έρευνά τους είχε σκοπό να φωτίσει και να αναλύσει τη διαδικασία απόκτησης, εγκατάστασης και εφαρμογής ενός ολοκληρωμένου λογιστικού πληροφοριακού συστήματος και συγκεκριμένα χρησιμοποιήθηκε το SAP σύστημα ως παράδειγμα σε μία εταιρεία στην Αυστραλία. Το συμπέρασμα που προέκυψε από την έρευνα ήταν ότι ο σχεδιασμός ενός συστήματος είναι μόνο ένα κομμάτι της υλοποίησης του συτήματος. Διαπιστώθηκε δηλαδή ότι 14

εκτός από τον τεχνικό σχεδιασμό, πολύ σημαντικό για τη διαδικασία υλοποίησης ενός συστήματος είναι το να υπάρχουν σε ετοιμότητα δίκτυα, να υπάρχει σωστή αντιμετώπιση της αλλαγής συμπεριλαμβανομένων και των επιπλοκών λόγω συμπεριφοράς κατά τη διαδικασία μετασχηματισμού (translation process). Δύο χρόνια πριν, δημοσιεύτηκε μία έρευνα (Bokovec και Damij, 2005) η οποία ήταν ουσιαστικά ένα case study, το οποίο έγινε σε επιχειρήσεις οι οποίες λειτουργούσαν σε διαφορετικές χώρες, αλλά συγχρόνως ανήκαν όλες σε μία μεγάλη πολυεθνική εταιρεία. Το κύριο θέμα που εξετάστηκε ήταν το ποια στοιχεία είναι εκείνα τα οποία συμβάλλουν στην εφαρμογή ενός διεθνούς μοντέλου λογιστικής για τις επιχειρήσεις αυτές που δρουν σε διαφορετικές χώρες, τη στιγμή που εφαρμόζονται σ αυτές ERP συστήματα. Τα στοιχεία της έρευνας συγκεντρώθηκαν με συνεντεύξεις ανοιχτού τύπου και προέκυψαν τα εξής: τέσσερα είναι τα στοιχεία, τα οποία είναι καταλυτικά στο να εφαρμοστεί επιτυχημένα και αρμονικά σε διεθνές επίπεδο, ένα μοντέλο λογιστικής υποστηριζόμενο από ERP. Είναι η οργανωσιακή δομή, τα διαγράμματα των λογαριασμών και των αποτελεσμάτων, το υπάρχον μοντέλο και η γλώσσα. Οι Newman και Westrup (2005) με τη σειρά τους, πραγματοποίησαν μία έρευνα η οποία πραγματευόταν τη σχέση των ERP συστημάτων με αυτούς που τα χρησιμοποιούν και στη συγκεκριμένη έρευνα αυτά τα άτομα ήταν λογιστές. Βασιζόμενοι σε λογιστές της Μεγάλης Βρετανίας και συνεχίζοντας τη δουλειά των Scarbrough και Corbett, εφάρμοσαν ένα τεχνολογικό μοντέλο το οποίο έδειχνε πως ήταν προγραμματισμένα τα ERP να δουλεύουν και πώς οι διάφοροι ειδικοί (στην προκειμένη περίπτωση οι λογιστές) τα κάνουν να δουλεύουν για δικό τους όφελος και συγχρόνως αναπτύσσουν τα συστήματα αυτά περισσότερο. Η έρευνα έδειξε ότι πλέον υπάρχει μεγάλη σχέση μεταξύ των λογιστών και των ERP συστημάτων, αλλά ότι πολλές φορές άλλα άτομα παίρνουν τον έλεγχο από τους λογιστές και κάνουν τα συστήματα αυτά να δουλεύουν γι αυτούς. 15

Σε ένα πρόσφατα δημοσιευμένο άρθρο (Sayed, 2006) περιγράφεται μία έρευνα η οποία πραγματοποιήθηκε σε μία επιχείρηση στην Αίγυπτο. Σκοπός της έρευνας ήταν να διερευνηθεί η αλληλοσυσχέτιση και η αλληλεπίδραση των λογιστών με τις τεχνολογίες της πληροφορίας (Information Communications Technologies-ICTs) και συγκεκριμένα με το ERP της Oracle. Έγινε προσπάθεια να εξεταστεί το «πώς» οι λογιστές επαναπροσδιορίζουν την εμπειροτεχνία τους σε σχέση με το ERP και το «πώς» λειτουργούν, προκειμένου να απολαύσουν τα οφέλη που απορέουν από τη χρήση ενός τέτοιου συστήματος. Η έρευνα έλαβε χώρα σε μία μεγάλη επιχείρηση της Αιγύπτου, την «Sun Steel» και τα στοιχεία συγκεντρώθηκαν από τρεις επισκέψεις που έγιναν στην εταιρεία στο διάστημα 2000-2002 και από παράλληλες συνεντεύξεις με το προσωπικό. Τα αποτελέσματα παρουσιάζουν αρκετό ενδιαφέρον. Φαίνεται από την έρευνα ότι οι λογιστές παρουσιάζουν τους εαυτούς τους ως τους πλέον ειδικούς στο να φέρουν στην επιφάνεια τα οφέλη από ένα ERP σύστημα και επίσης πιστεύουν ότι οι γνώσεις τους και οι τεχνικές τους είναι απαραίτητες, προκειμένου να λειτουργήσει σωστά και αποτελεσματικά το ERP στην επιχείρηση. Είναι σκόπιμο να αναφερθεί βέβαια και μία άλλη οπτική γωνία σχετικά με την έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί μέχρι τώρα, σε ό,τι αφορά στα ERP συστήματα και τη λογιστική. Σε ένα άρθρο του ο Sutton (2006) παραδέχεται, ότι τα ολοκληρωμένα επιχειρησιακά συστήματα έχουν επηρεάσει δραματικά τον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις συγκεντρώνουν, αποθηκεύουν, επεξεργάζονται και τέλος χρησιμοποιούν τα δεδομένα τους. Παρόλα αυτά τονίζει, ότι υπάρχει επιτακτική ανάγκη για περαιτέρω έρευνα σχετικά με τις επιδράσεις που έχουν τα ERP στις αρχές και στις εκφάνσεις της λογιστικής και στον τρόπο με τον οποίο αυτή αναπτύσσεται στα πλαίσια της επιχείρησης. Θεωρεί επίσης ότι επιβάλλεται να πραγματοποιηθούν πολύ περισσότερες έρευνες πάνω σε αυτό το θέμα, οι οποίες να στηρίζονται απαραίτητα σε εμπειρικά στοιχεία και δεδομένα. Είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι σε μία έρευνα των Rom και Rohde (2006), τονίζεται ότι είναι περιορισμένη η επίδραση των ERP συστημάτων σε ό,τι 16

αφορά στις λογιστικές πρακτικές και τεχνικές μιας επιχείρησης. Ο σκοπός της έρευνας ήταν να διερευνηθεί κατά πόσο τα συστήματα που ανήκουν στην κατηγορία των Integration Information Systems (IIS), όπως τα ERP και τα SEM (Strategic Enterprise Management Systems) βοηθούν στο να επιτευχθούν τελικά διαφορετικοί σκοποί της διοικητικής λογιστικής. Το δείγμα το οποίο συμμετείχε στην έρευνα ήταν 349 επιχειρήσεις της Δανίας που έχουν εφαρμόσει τέτοια συστήματα και λήφθηκαν απαντήσεις τόσο από λογιστές όσο και από μη λογιστές. Χρησιμοποιήθηκαν γραμμικά μοντέλα προκειμένου να εξαχθούν συμπεράσματα. Αυτό το οποίο βρέθηκε, είναι ότι τα ERP συστήματα έχουν περιορισμένη επίδραση στη διοικητική λογιστική. Και ενώ τα ERP φαίνεται να βοηθούν ιδιαίτερα στη συλλογή δεδομένων και στην οργανωσιακή ποιότητα της διοικητικής λογιστικής, δεν υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ αυτών των συστημάτων και των αναφορών και της ανάλυσης, του προϋπολογισμού, των non-financial θεμάτων, του εξωτερικού και ad hoc management accounting. Ανακεφαλαιώνοντας, θα ήταν σκόπιμο να τονιστεί ότι από τη βιβλιογραφία για την διεθνή αγορά, προκύπτουν τα εξής: Πρώτο βασικό συμπέρασμα είναι ότι τα ERP συστήματα φαίνεται να έχουν περιορισμένη επίδραση στη Διοικητική Λογιστική. Παρ όλα αυτά, προκύπτει ότι επηρεάζουν τα καθήκοντα και τις εργασίες των λογιστών και φαίνεται να τους απαλλάσσουν από εργασίες ρουτίνας και να τους αφήνουν χρόνο προκειμένου να ασχοληθούν με πιο ζωτικής σημασίας διεργασίες. Ένα άλλο βασικό συμπέρασμα είναι ότι τα ERP βοηθούν ιδιαίτερα στη συλλογή, επεξεργασία και χρησιμοποίηση των δεδομένων, στην οργάνωση της λογιστικής και γενικά στην ευελιξία. Αυτό όμως που πρέπει να τονιστεί είναι ότι οι έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί σε αυτόν τον τομέα λογιστική και ERP- είναι περιορισμένες. Όπως υποστηρίζει και ο Sutton (2006), υπάρχει επιτακτική ανάγκη για περαιτέρω έρευνα σχετικά με τις επιδράσεις που έχουν τα ERP στις αρχές και στις εκφάνσεις της λογιστικής και στον τρόπο με τον οποίο αυτή αναπτύσσεται στα πλαίσια της επιχείρησης. Θεωρεί επίσης ότι επιβάλλεται να 17

πραγματοποιηθούν πολύ περισσότερες έρευνες πάνω σε αυτό το θέμα, οι οποίες να στηρίζονται απαραίτητα σε εμπειρικά στοιχεία και δεδομένα. Έρευνες στην Ελλάδα Και αφού ολοκληρώθηκε η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας που αφορά σε περιβάλλον εκτός Ελλάδος, παρακάτω θα παρουσιαστεί η βιβλιογραφία η οποία είναι συναφής με το θέμα της έρευνάς μας και αφορά στον ελληνικό χώρο. Σε ένα άρθρο (Spathis και Constantinides 2004), παρουσιάζεται μία άλλη έρευνα, στην οποία πήραν μέρος 26 επιχειρήσεις και στόχος ήταν να εξεταστούν οι βασικοί λόγοι για τους οποίους οι επιχειρήσεις αντικαθιστούν τα παραδοσιακά πληροφοριακά συστήματα (IS), με τα oλοκληρωμένα επιχειρησιακά συστήματα (ERP) και συγχρόνως να εξεταστούν και οι αλλαγές που επέρχονται, κυρίως στις λογιστικές εφαρμογές λόγω αυτής της μετάβασης. Πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις με ερωτήσεις ανοιχτού τύπου με managers επιχειρήσεων που έχουν υιοθετήσει ERP, προκειμένου να βρεθούν κατάλληλοι παράγοντες οι οποίοι οδηγούν στην υιοθέτηση ενός ERP, τα οφέλη και οι αλλαγές από αυτήν την υιοθέτηση. Έτσι συντάχθηκαν πιο εύκολα και καλύτερα οι ερωτήσεις των ερωτηματολογίων. Τα ερωτηματολόγια στάλθηκαν σε 26 επιχειρήσεις που λειτουργούν στην Ελλάδα (ελληνικές και ξένες) και έχουν εφαρμόσει ERP συστήματα και απαντήθηκαν από τους managers αυτών. Όσον αφορά στα αποτελέσματα και συγκεκριμένα στα κίνητρα τα οποία οδήγησαν σε ERP προέκυψε ότι τα τρία πιο σημαντικά είναι τα εξής: 1) αυξανόμενη απαίτηση για πληροφορία σε πραγματικό χρόνο, 2) απαίτηση για πληροφορία decision-making και 3) ανάγκη για ολοκλήρωσηενοποίηση των εφαρμογών και των διαδικασιών. Επίσης δίνεται μια έμφαση στο Business Process re-engineering (BPR) και στην αύξηση των πωλήσεων. Βρέθηκε επίσης, ότι παρόλο που η μισθοδοσία αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της λογιστικής, δεν παίζει σημαντικό ρόλο για την υιοθέτηση ERP. Σε 18

ό,τι αφορά στις αλλαγές που επήλθαν στις λογιστικές διαδικασίες και στις επιδράσεις αυτών των αλλαγών, προέκυψαν τα εξής: οι μόνες αξιοσημείωτες αλλαγές σχετικά με τις λογιστικές μεθόδους και πρακτικές ήταν η αύξηση των εσωτερικών ελέγχων λειτουργίας, η αύξηση της χρήσης μη οικονομικών δεικτών απόδοσης και η αύξηση της χρήσης της ανάλυσης της κερδοφορίας ανά τμήμα και ανά προϊόν. Οι επιδράσεις των συγκεκριμένων αλλαγών είχαν ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη ευελιξία της πληροφορίας, τη μεγαλύτερη ολοκλήρωση των εφαρμογών και την καλύτερη ποιότητα των αναφορών. Τονίζεται στο άρθρο επίσης, ότι όσο περνάει ο καιρός από την εφαρμογή ενός ERP, τόσο περισσότερες αλλαγές και οφέλη θα προκύπτουν. Τέλος αναφέρεται ότι τα οφέλη από την υιοθέτηση ενός ERP επηρεάζουν τις λογιστικές πληροφορίες και πρακτικές και επίσης τον οργανωσιακό σχεδιασμό σε στρατηγικό επίπεδο. Σκοπός μίας έρευνας που διεξήχθησε σε πανεπιστήμιο της Βορείου Ελλάδος (Spathis και Ananiadis, 2005), ήταν να συγκεντρωθούν εμπειρικά στοιχεία (στηριγμένα στις προσδοκίες και στην αντίληψη των χρηστών), σχετικά με το κατά πόσο ένα ERP βελτιώνει την αποδοτικότητα και τη λειτουργικότητα του Πανεπιστημίου και συγκεκριμένα σε ό,τι αφορά στη λογιστική. Επίσης να εξεταστεί σε ποιο βαθμό ήταν ορατά στην έρευνα, τα θεωρητικά πλεονεκτήματα των ERP συστημάτων. Προκειμένου να συγκεντρωθούν τα στοιχεία, στάλθηκαν ερωτηματολόγια (ένα μήνα πριν την υιοθέτηση του ERP και ένα χρόνο μετά) σε 43 ΙΤ χρήστες, οι οποίοι ανήκαν στο προσωπικό του πανεπιστημίου και συγκεκριμένα στο οικονομικό και λογιστικό τμήμα. Τα κύρια αποτελέσματα της έρευνας ήταν ότι με την υιοθέτηση του ERP στο πανεπιστήμιο αυξήθηκε η ευελιξία της πληροφορίας, βελτιώθηκε η εκμετάλλευση του ενεργητικού και η διαχείριση των εσόδων και εξόδων, βελτιώθηκε επίσης και η λήψη αποφάσεων, αυξήθηκε η ποιότητα και η αξιοπιστία των οικονομικών αναφορών και τέλος αυξήθηκε η πληροφορία που χρησιμεύει στον υπολογισμό χρήσιμων δεικτών. Σε ένα άρθρο Spathis (2006), παρουσιάστηκε μία ενδιαφέρουσα έρευνα. Σκοπός της έρευνας ήταν να εξεταστούν τα οφέλη που αποκόμισαν σχετικά με 19

τη λογιστική, επιχειρήσεις οι οποίες έχουν εφαρμόσει ολοκληρωμένα επιχειρησιακά πληροφοριακά συστήματα και συγχρόνως να γίνουν αντιληπτές οι βασικές αιτίες που υποκίνησαν την υιοθέτηση τέτοιων συστημάτων. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο των ερωτηματολογίων σε 73 επιχειρήσεις στην Ελλάδα, που είχαν εφαρμόσει τέτοια συστήματα. Oι ερωτήσεις ήταν εστιασμένες στα κίνητρα και στα οφέλη σχετικά με τη λογιστική και τις απαντήσεις κλήθηκαν να δώσουν οι managers των επιχειρήσεων. Σε ό,τι αφορά στα κίνητρα υιοθέτησης τέτοιων συστημάτων, προέκυψε ότι τα τρία πιο σημαντικά είναι τα εξής: 1) αυξανόμενη απαίτηση για πληροφορία σε πραγματικό χρόνο, 2) απαίτηση για πληροφορία decisionmaking και 3) ανάγκη για ολοκλήρωση-ενοποίηση των εφαρμογών και των διαδικασιών. Σε ό,τι αφορά στα οφέλη, προέκυψε ότι τα πέντε πιο σημαντικά ήταν: 1) μεγαλύτερη ευελιξία της πληροφορίας, 2) μεγαλύτερη ολοκλήρωση των εφαρμογών, 3) καλύτερη ποιότητα των αναφορών, 4) μείωση του χρόνου έκδοσης αναφορών και 5) βελτιωμένες αποφασεις βασισμένες σε έγκαιρες και έγκυρες λογιστικές πληροφορίες. Οι Koh, Simpson, Padmore, Dimitriadis και Misopoulos (2006) πραγματοποίησαν μία έρευνα η οποία είχε σκοπό να εξετάσει την υιοθέτηση ολοκληρωμένων επιχειρησιακών συστημάτων σε ελληνικές επιχειρήσεις και να διερευνήσει τις επιδράσεις των κινδύνων που προκύπτουν από την αβεβαιότητα αναφορικά με τη λειτουργία-απόδοση τέτοιων συστημάτων και τέλος να διερευνήσει τις μεθόδους με τις οποίες θα ήταν δυνατό να αντιμετωπιστεί αυτή η αβεβαιότητα. Η έρευνα αποτελείτο από έξι μελέτες περιπτώσεων (case studies) και τα αποτελέσματα που προέκυψαν συγκρίθηκαν με τα αντίστοιχα των ερευνών που αφορούσαν σε επιχειρήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και της Μεγάλης Βρετανίας. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι υπάρχουν βασικές διαφορές στην υιοθέτηση ERP συστημάτων σε ελληνικές επιχειρήσεις και σε επιχειρήσεις άλλων χωρών. Οι διαφορές αυτές οφείλονται στο ότι η επιτυχία/αποτυχία της υλοποίησης ενός ERP συστήματος στην Ελλάδα, είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ενδοεπιχειρησιακή κουλτούρα της επιχείρησης, τους διαθέσιμους πόρους, τις ικανότητες των εργαζομένων, 20

με τον τρόπο που γίνεται το ERP αντιληπτό και χρησιμοποιείται μέσα στην επιχείρηση και τον τρόπο με τον οποίο το ERP ολοκληρώνει-αυτοματοποιεί τα στάδια-διεργασίες της αλυσίδας αξίας της επιχείρησης. Επίσης προέκυψε από την έρευνα ότι μερικές από τις ελληνικές εταιρείες έχουν υιοθετήση σύστημα διαχείρησης αποθήκης, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την αβεβαιότητα και την πιθανότητα των κινδύνων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης ένα άρθρο των Σάββα και Μαυρέλλη, το οποίο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Financial RAM, με τίτλο «Ελληνικά ERP & Εμπορικές - Λογιστικές Εφαρμογές». Στο παρόν άρθρο τονίζουν, ότι τα πακέτα ERP των ξένων εταιρειών στην Ελλάδα ακρωτηριάστηκαν με πρόσχημα την εντόπια πρωτοτυπία ξεχωριστής Γενικής και Αναλυτικής Λογιστικής και κατέληξαν να γίνουν απλοϊκές πατέντες εγκατάστασης και κοινά εμπορικά και λογιστικά πακέτα. Υποστηρίζουν επίσης, ότι το γεγονός αυτό αποτέλεσε σημαντική ευκαιρία για τις ελληνικές εταιρείες λογισμικού να προτείνουν τις δικές τους λιγότερο φιλόδοξες, πιο οικονομικές και προβλέψιμες και με σαφώς καλύτερη τοπική και συνολική υποστήριξη λύσεις. Στη συνέχεια αναφέρονται στην παρουσίαση 11 τέτοιων ελληνικών πακέτων λογισμικού, η οποία πραγματοποιήθηκε στο συγκεκριμένο τεύχος και αξιολογούν το κατά πόσο τα πακέτα αυτά, αποτελούν πραγματικά ERP συστήματα. Τα συστήματα ήταν των εξής εταιρειών: LogicDIS, Singular, Altec, Entersoft, Q&R,CGSoft Thesis, Megasoft, NCA, Tradesoft, Ecorama, Albasoft και Gnomi. Οι συγγραφείς, μετά τη μελέτη αυτών των πακέτων, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα πακέτα τα οποία όντως μπορούν να ονομάζονται ERP, είναι της LogicDIS, της Singular, της Altec, της Q&R, της Entersoft (ιδίως τεχνολογικά) και της ThesisCGSoft (επιχειρησιακά). Τονίζουν επίσης ότι η Entersoft θα άξιζε βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου σε ό,τι αφορά το σύστημα που υλοποίησε. Ολοκληρώνοντας την ανασκόπηση των ερευνών για τις ελληνικές επιχειρήσεις είναι σκόπιμο να τονίσουμε ότι υπάρχει σημαντική τάση των ελληνικών επιχειρήσεων προς τα ολοκληρωμένα επιχειρησιακά συστήματα. Όπως προκύπτει από την βιβλιογραφία τα κίνητρα τα οποία οδηγούν τις ελληνικές 21

επιχειρήσεις στην υιοθέτηση τέτοιων συστημάτων είναι κυρίως: 1) αυξανόμενη απαίτηση για πληροφορία σε πραγματικό χρόνο, 2) απαίτηση για πληροφορία σχετικής με τη λήψη αποφάσεων και 3) ανάγκη για ολοκλήρωσηενοποίηση των εφαρμογών και των διαδικασιών. Και από τη λειτουργία του ERP οι επιχειρήσεις φαίνται να δικαιώνονται, καθώς τα οφέλη που προκύπτουν για τη λογιστική είναι πολλά, με πιο βασικά 1) μεγαλύτερη ευελιξία της πληροφορίας, 2) μεγαλύτερη ολοκλήρωση των εφαρμογών, 3) καλύτερη ποιότητα των αναφορών, 4) μείωση του χρόνου έκδοσης αναφορών και 5) βελτιωμένες αποφασεις βασισμένες σε έγκαιρες και έγκυρες λογιστικές πληροφορίες. Ακόμη προκύπτει ότι για τις ελληνικές επιχειρήσεις η επιτυχία ή αποτυχία ενός ERP συστήματος εξαρτάται από την ενδοεπιχειρησιακή κουλτούρα, τους διαθέσιμους πόρους, τις ικανότητες των εργαζομένων, με τον τρόπο που γίνεται το ERP αντιληπτό και χρησιμοποιείται μέσα στην επιχείρηση και τον τρόπο με τον οποίο το ERP ολοκληρώνει-αυτοματοποιεί τα στάδια-διεργασίες της αλυσίδας αξίας της επιχείρησης. Φαίνεται από την βιβλιογραφία ότι και στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό όλο και περισσότερες επιχειρήσεις τείνουν να υιοθετούν ολοκληρωμένα επιχειρησιακά συστήματα. Προκύπτει επίσης ότι τα συστήματα αυτά οφελούν τη λογιστική (εφόσον φυσικά αυτή περιλαμβάνεται στο ERP της επιχείρησης) κυρίως στη συλλογή, επεξεργασία και χρησιμοποίηση των δεδομένων, στην αυτοματοποίηση αρκετών λογιστικών διεργασιών και γενικότερα αυξάνουν την ευελιξία σε ό,τι αφορά στο λογιστικό τμήμα μιας επιχείρησης. Είναι σκόπιμο να τονιστεί όμως ότι δεν έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές έρευνες με αυτό το θέμα. Έτσι η παρούσα έρευνα κύριο σκοπό έχει να μελετήσει πιο λεπτομερώς τα οφέλη και τα πλεονεκτήματα τα οποία προκύπτουν για τη λογιστική των επιχειρήσεων από την ένταξη των λογιστικών διεργασιών σε ένα ERP σύστημα, καθώς και να διερευνήσει για πρώτη φορά τα προβλήματα και τα μειονεκτήματα που τυχόν προκύπτουν για τις ελληνικές επιχείρησεις από την ένταξη των λογιστικών διεργασιών τους σε ένα ERP σύστημα. Τελικός σκοπός είναι να συγκριθούν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα, προκειμένου να 22

συμπεράνουμε κατά πόσο συμφέρει τελικά μία επιχείρηση να εντάξει τις λογιστικές της εφαρμογές σε ένα ολοκληρωμένο επιχειρησιακό σύστημα. 23

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο των ερωτηματολογίων. To αρχικό δείγμα ήταν 65 επιχειρήσεις αλλά μετά από επικοινωνία μαζί τους, τελικά μόνο 27 από αυτές ανταποκρίθηκαν και συμπλήρωσαν τα ερωτηματολόγια. Άλλες συμπλήρωσαν τα ερωτηματολόγια μέσω e-mail και φαξ και άλλες απάντησαν μέσω τηλεφώνου στις ερωτήσεις. Τα ερωτηματολόγια απευθυνόντουσαν και απαντήθηκαν από υπέυθυνους μηχανογράφησης των επιχειρήσεων, υπέυθυνους λογιστηρίου και σε εργαζόμενους αυτών των δύο τμημάτων. Ένα ερωτηματολόγιο απαντήθηκε από τον διευθύνοντα σύμβουλο μιας επιχείρησης και ένα άλλο ερωτηματολόγιο απαντήθηκε από τον πρόεδρο μιας άλλης εταιρείας. Συγκεκριμένα 10 ερωτηματολόγια απαντήθηκαν από υπέυθυνους μηχανογράφησης των επιχειρήσεων, 7 από υπέυθυνους λογιστηρίου, 4 από βοηθούς λογιστών, 3 από εργαζόμενους στο τμήμα μηχανογράφησης, 1 από υπέυθυνο της μηχανογράφησης και του λογιστηρίου, 1 από τον πρόεδρο μιας επιχείρησης και 1 από τον διευθύνοντα σύμβουλο μιας άλλης εταιρείας. Από αυτούς οι 21 ήταν άνδρες, οι 6 γυναίκες και ένας δεν απάντησε στο συγκεκριμένο ερώτημα. Τα ερωτηματολόγια απαντήθηκαν στη διάρκεια ενός μηνός (Δεκέμβριος 2006). Ο μέσος όρος ηλικίας των ατόμων που απάντησαν τα ερωτηματολόγια ήταν 37,6 χρονών, ο μέσος όρος συνολικής επαγγελματικής εμπειρίας τους ήταν 13,6 χρόνια και ο μέσος χρόνος παραμονής τους στην τρέχουσα επαγγελματική θέση ήταν 6,2 χρόνια. Όλες οι επιχειρήσεις που έλαβαν μέρος στην έρευνα δραστηριοποιούνται στον ελλαδικό χώρο και η συντριπτική πλειοψηφία αυτών ήταν ανώνυμες εταιρείες. Ο μέσος όρος των εργαζομένων στις 27 επιχειρήσεις που εξετάστηκαν ήταν 271 άτομα. Αυτό είναι λογικό, καθώς ERP συστήματα υιοθετούν συνήθως μεγάλες εταιρείες. Το κριτήριο προκειμένου να απευθυνθούμε σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις ήταν το εάν έχουν ERP σύστημα και επίσης να το 24

έχουν τουλάχιστον 4 μήνες, προκειμένου οι απαντήσεις να είναι αξιόπιστες. Κατά μέσο όρο όλες οι εταιρείες είχαν το ERP περίπου 4 χρόνια. Τα χρόνια αυτά είναι αρκετά έτσι ώστε οι απαντήσεις που δόθηκαν να είναι αξιόπιστες, καθώς με την πάροδο τεσσάρων ετών φαίνονται και τα οφέλη και οι αδυναμίες που προκύπτουν στην ένταξη του λογιστικού τμήματος στα πλαίσια ενός ERP συστήματος. Ο πίνακας που ακολουθεί (Πίνακας Ι) παρουσιάζει συγκεντρωτικά τα δημογραφικά στοιχεία τα οποία αφορούν στις επιχειρήσεις που έλαβαν μέρος στην έρευνα και στους εργαζόμενους αυτών που απάντησαν στα ερωτηματολόγια. ΠΙΝΑΚΑΣ Ι Δημογραφικά στοιχεία Α. Αποκρινόμενοι Μέσος (χρόνια) όρος Συχνότητα % Μέσος όρος Θέση στην επιχείρηση Λογιστική 13 48,15 ΙΤ (ERP) 11 40,74 ΙΤ (ERP) και Λογιστική 1 3,70 Διοίκηση 2 7,41 Σύνολο 27 100,00 Γένος Άνδρας 21 77,77 Γυναίκα 6 22,22 Σύνολο 27 100,00 Ηλικία και Εμπειρία Ηλικία 37,63 Χρόνια στην τρέχουσα θέση 6,15 Συνολικά χρόνια επαγγελματικής εμπειρίας 13,57 Β. Επιχειρήσεις Κλάδος επιχείρησης Τροφίμων 9 33,33 Κατασκευαστικός 5 18,52 25

Έρευνας & Ανάπτυξης - Υπηρεσιών 3 11,11 Άλλο 10 37,04 Σύνολο 27 100,00 Τύπος επιχείρησης Α.Ε. Ο.Ε. Ε.Π.Ε. Άλλο Σύνολο Μέγεθος επιχείρησης Αριθμός εργαζομένων 271,00 Σύνολο ενεργητικού (ευρώ) 78.764.328, 98 Σύνολο Πωλήσεων (ευρώ) 54.036.333,87 Γ. ΕRP Τύπος ERP SAP R/3 (SAP AG) 5 18,51 ATLANTIS ERP (ALTEC) 4 14,81 BUSINESS SUITE ERP (ENTERSOFT) 4 14,81 Άλλο 14 51,85 Σύνολο 27 100,00 Εδώ και πόσα χρόνια έχουν οι επιχειρήσεις ERP 4,1 Οι επιχειρήσεις αυτές ανήκουν σε διάφορους κλάδους. Οι 9 από τις 27 δραστηριοποιούνται στον κλάδο βιομηχανίας τροφίμων, 5 επιχειρήσεις ανήκουν στον κατασκευαστικό κλάδο, 3 εταιρείες ανήκουν στον κλάδο της έρευνας-ανάπτυξης και υπηρεσιών, 2 εταιρείες ανήκουα στον εμπορικό κλάδο, 2 στον κλάδο της πληροφορικής, 2 στον ξενοδοχειακό κλάδο, 2 στον κλάδο ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών, 1 στη βιομηχανία πλαστικών και 1 εταιρεία δραστηριοποιείται στον κλάδο της ξυλείας. Οι επιχειρήσεις που εξετάστηκαν δεν είχαν όλες το ίδιο ERP σύστημα. Αντιθέτως συναντήσαμε μία πληθώρα τέτοιων συστημάτων και συγκεκριμένα 13 διαφορετικά ERP. Αυτά που συναντήσαμε περισσότερο ήταν το SAP R/3 της SAP AG το οποίο το είχαν 5 επιχειρήσεις, 4 επιχειρήσεις είχαν το ATLANTIS ERP της ALTEC, 4 το Business Suite ERP της ENTERSOFT, 3 το LOGIC DIS ERP της COMPUTER LOGIC, 2 επιχειρήσεις είχαν το Momentum 26

ERP της εταιρείας ΛΟΓΙΣΜΟΣ και 2 άλλες είχαν το ERP της J & D EDWARDS & CO. Οι υπόλοιπες είχαν η κάθε μία και από ένα ERP διαφορετικών εταιρειών. Κάποιες από τις επιχειρήσεις αρνήθηκαν να απαντήσουν σε 2 ερωτήσεις που αφορούσαν στο σύνολο των πωλήσεων και του ενεργητικού για το έτος 2005. Κάποιες από αυτές δεν απάντησαν ούτε στην ερώτηση: «Πόσο είναι το συνολικό κόστος απόκτησης και εγκατάστασης του ERP σε σχέση με τον τζίρο της επιχείρησής σας (σε%);». Παρόλ αυτά οι πλειοψηφία απάντησε στη συγκεκριμένη ερώτηση και έτσι μπόρεσαν να εξαχθούν συμπεράσματα για το ερώτημα αυτό. Από τις επιχειρήσεις οι οποίεςς απάντησαν ήταν πάνω από τις μισές και προέκυψε ότι ο μέσος όρος του συνόλου του ενεργητικού των επιχειρήσεων αυτών για το 2005 ήταν περίπου 79.000.000 ευρώ και ο μέσος όρος των πωλήσεων για το 2005 ήταν περίπου 54.000.000 ευρώ. 27

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Στο σημείο αυτό κρίνεται σκόπιμο να παρουσιαστούν τα αποτελέσματα τα οποία προέκυψαν από την παρούσα έρευνα. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω ο μέσος όρος διάρκειας υιοθέτησης των ERP από τις επιχειρήσεις οι οποίες έλαβαν μέρος στην έρευνα ήταν 4,1 χρόνια. Στην ερώτηση Α.3. οι επιχειρήσεις κλήθηκαν να απαντήσουν ποιες από τις εφαρμογές τους λειτουργούν σε περιβάλλον ERP (Πίνακας ΙΙ). Η ερώτηση Α.3.1. αναφερόταν στη Γενική Λογιστική και όλες οι επιχειρήσεις ανεξαιρέτως απάντησαν θετικά, ότι δηλαδή η Γενική Λογιστική είναι ενταγμένη στο ERP περιβάλλον. Η ερώτηση Α.3.2. αναφερόταν στη Διαχείριση Παγίων. 20 επιχειρήσεις από τις 27 απάντησαν ότι λειτουργούν την εφαρμογή αυτή σε περιβάλλον ERP και οι υπόλοιπες 7 απάντησαν αρνητικά. Η Α.3.3. αναφερόταν στη Διοικητική Λογιστική και 19 επιχειρήσεις την έχουν συμπεριλάβει στο ERP ενώ οι 8 όχι. Η ερώτηση Α.3.4. ήταν για την Κοστολόγηση. 21 επιχειρήσεις την έχουν συμπεριλάβει στο ERP και 6 επιχειρήσεις δεν την έχουν συμπεριλάβει. Η Α.3.5. αναφερόταν στην παραγωγή και οι απαντήσεις ήταν μοιρασμένες: 14 επιχειρήσεις λειτουργούν τη συγκεκριμένη εφαρμογή σε περιβάλλον ERP ενώ 13 επιχειρήσεις δεν τη λειτουργούν σε αυτό το περιβάλλον. Σε ό,τι αφορά στην ερώτηση Α.3.6. η οποία είχε να κάνει με τα Logistics, οι απαντήσεις που δόθηκαν ήταν και εδώ μοιρασμένες: 14 επιχειρήσεις απάντησαν θετικά, ότι δηλαδή συμπεριλαμβάνουν τα Logistics στο ERP, ενώ 13 επιχειρήσεις απάντησαν αρνητικά. Η ερώτηση Α.3.7. αναφερόταν στο Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Μόνο 4 επιχειρήσεις απάντησαν θετικά ότι η συγκεκριμένη εφαρμογή λειτουργεί σε ERP περιβάλλον! Οι υπόλοιπες 23 απάντησαν αρνητικά, είτε γιατί δεν είχαν καθόλου αναπτυγμένο το ηλεκτρονικό εμπόριο (οι περισσότερες), είτε γιατί δεν το είχαν συμπεριλάβει στο ERP. Η Α.3.8. αναφερόταν στην εφαρμογή Αποθέματα-Αγορές και 25 επιχειρήσεις απάντησαν θετικά και μόνο 2 αρνητικά. Στην ερώτηση Α.3.9. η οποία αναφερόταν στην εφαρμογή Μισθοδοσία-Προσωπικό, 15 επιχειρήσεις απάντησαν ότι την έχουν συμπεριλάβει στο ERP, ενώ οι υπόλοιπες 12 δήλωσαν ότι την έχουν ενταγμένη σε άλλο σύστημα. Στην ερώτηση Α.3.10. η 28

οποία αφορούσε στη Διοίκηση Ποιότητας, υπήρχαν 8 θετικές απαντήσεις και 19 αρνητικές. Η Α.3.11. αφορούσε στην εφαρμογή Πωλήσεις-Μάρκετινγκ. 21 επιχειρήσεις απάντησαν θετικά και 6 επιχειρήσεις απάντησαν ότι δεν την έχουν συμπεριλάβει στο ERP περιβάλλον. Πίνακας ΙΙ Εφαρμογές που λειτουργούν οι επιχειρήσεις σε περιβάλλον ERP ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ Λετουργεί σε περιβάλλον ERP ΓΕΝΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ 100% ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΓΙΩΝ 74,1% ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ 70,4% ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ 77,8% ΠΑΡΑΓΩΓΗ 51,9% LOGISTICS 51,9% ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ 14,8% ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ-ΑΓΟΡΕΣ 92,6% ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑ-ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ 55,6% ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ 29,6% ΠΩΛΗΣΕΙς-ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ 77,8% Η ερώτηση Β του ερωτηματολογίου σκοπό είχε να να εξετάσει ποια οφέλη και σε τι βαθμό προέκυψαν για τις επιχειρήσεις σχετικά με τη λογιστική, από την ένταξη αυτής σε περιβάλλον ERP. Οι επιχειρήσεις καλούνταν να απαντήσουν σε κάθε υποερώτημα με βάση την εξής κλίμακα: 1=καθόλου, 2=πολύ χαμηλό, 3=χαμηλό, 4=μέτριο βαθμό, 5=υψηλό βαθμό, 6=πολύ υψηλό βαθμό, 7=άριστο βαθμό. Στη συνέχεια παρουσιάζουμε τις απαντήσεις των επιχειρήσεων για τα ερωτήματα Β (Πίνακας ΙΙΙ). Εδώ υπήρχαν 13 οφέλη-χαρακτηριστικά τα οποία 29

θεωρούμε ότι μπορεί να προκύψουν από την ένταξη των λογιστικών διεργασιών σε ERP σύστημα και οι επιχειρήσεις κλήθηκαν να απαντήσουν εάν προέκυψαν αυτά τα οφέλη και εφόσον προέκυψαν σε τί βαθμό. Τα οφέλη αυτά φαίνονται στην πρώτη στήλη του παρακάτω πίνακα, κάθε μία από τις επόμενες στήλες αντιστοιχεί σε έναν βαθμό και φαίνεται το ποσοστό των επιχειρήσεων που έδωσαν τον συγκεκριμένο βαθμό στο χαρακτηριστικό της αντίστοιχης σειράς. Η τελευταία στήλη του πίνακα παρουσιάζει το μέσο όρο του βαθμού που προκύπτει από τις απαντήσεις των επιχειρήσεων για κάθε όφελος. Πίνακας III Οφέλη που προκύπτουν από το ERP σχετικά με τη λογιστική 1=καθόλου, 2=πολύ χαμηλό, 3=χαμηλό, 4=μέτριο βαθμό, 5=υψηλό βαθμό, 6=πολύ υψηλό βαθμό, 7=άριστο βαθμό. ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΟΦΕΛΗ ΜΕΣΟΣ 1 2 3 4 5 6 7 ΟΡΟΣ Μείωση χρόνου κλεισ. μην. 3,7% 7,4% 7,4% 7,4% 48,1% 11,1% 14,8% 5 λογ. Μείωση χρόνου κλεισ. 3,7% 7,4% 7,4% 11,1% 48,1% 11,1% 11,1% 5 τριμην. λογ. Μείωση χρόνου κλεισ. ετησ. 3,7% 3,7% 11,1% 11,1% 51,6% 11,1% 7,4% 5 λογ. Μείωση χρόνου ετοιμ. Αποτ. 3,7% 3,7% 11,1% 14,8% 48,1% 11,1% 7,4% 5 Χρήσης & Ισολογ. Βελτιωμ. Ποιότητα αναφ. & 0% 0% 7,4% 11,1% 40,7% 18,5% 22,2% 5 αποτ. Βελτιωμ. Εσωτ. Έλεγχος 0% 3,7% 3,7% 11,1% 37% 33,3% 11,1% 5 Βελτίωση ελέγχου Κεφ.Κιν. 3,7% 0% 7,4% 44,4% 29,6% 14,8% 0% 4 Άυξηση αναφ. με 18,5% 0% 3,7% 29,6% 33,3% 7,4% 7,4% 4 αριθμοδείκτες Μείωση χρόνου εξαγωγής Μισθοδοσίας 6,7% 6,7% 0% 13,3% 26,7% 20% 26,7% 5 30

Μείωση προσωπικού 51,6% 11,1% 18,5% 7,4% 3,7% 7,4% 0 2 Αυξημ. ευελιξία στη δημιουργία πληροφορίας Αυξημ. ολοκλήρωσηαυτοματοποίηση λογιστικών διεργασιών Βελτιωμ. Λήψη αποφ. λόγω έγκυρης & έγκαιρης λογιστικής πληροφορίας 0% 7,4% 0% 7,4% 44,4% 14,8% 25,9% 5 0% 0% 7,4% 22,2% 37% 25,9% 7,4% 5 3,7% 3,7% 3,7% 18,5% 22,2% 40,7% 7,4% 5 Ο παραπάνω πίνακας παρουσιάζει τις απαντήσεις των επιχειρήσεων σε ποσοστά σε σχέση με το βαθμό στον οποίο έχουν ωφεληθεί σε συγκεκριμένες εφαρμογές-διαδικασίες-χαρακτηριστικά. Στην τελευταία στήλη φαίνεται και ο μέσος όρος του βαθμού που δώσαν οι επιχειρήσεις για κάθε χαρακτηριστικό. Στα 10 από τα 13 οφέλη ο μέσος βαθμός που προκύπτει είναι το 5, δηλαδή υψηλός βαθμός. Σε 2 χαρακτηριστικά ο μέσος βαθμός είναι 4, δηλαδή μέτριος βαθμός και σε 1 χαρακτηριστικό ο μέσος βαθμός είναι 2, δηλαδή πολύ χαμηλός βαθμός. Πιο συγκεκριμένα, το πρώτο χαρακτηριστικό-όφελος ήταν η μείωση του χρόνου κλεισίματος των μηνιαίων λογαριασμών και είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι το 74% των επιχειρήσεων δήλωσε ότι έχει προκύψει το όφελος αυτό στην περίπτωσή τους από υψηλό βαθμό (5) μέχρι και άριστο βαθμό (7). Για τη μείωση του χρόνου κλεισίματος των τριμηνιαίων λογαριασμών το 70,3% των επιχειρήσεων δήλωσε ότι προέκυψε αυτή η μείωση σε βαθμό από υψηλό (5) μέχρι και άριστο (7). Το ίδιο ισχύει και για τη μείωση του χρόνου κλεισίματος των ετήσιων λογαριασμών, όπου το 70,1% των επιχειρήσεων δήλωσαν βαθμό ικανοποίησης από υψηλό (5) μέχρι και άριστο (7). Για το χαρακτηριστικό μείωση του χρόνου ετοιμασίας των Αποτελεσμάτων Χρήσης και του Ισολογισμού το αντίστοιχο ποσοστό των επιχειρήσεων ήταν 66,6%. Για το χαρακτηριστικό βελτιωμένη ποιότητα των αναφορών και των αποτελεσμάτων των λογαριασμών, το ποσοστό των επιχειρήσεων που δήλωσε βαθμό ικανοποίησης από 5 έως 7 ήταν το 81,4%. Αξιοσημείωτο είναι ότι όλες 31

οι επιχειρήσεις δήλωσαν βαθμό ικανοποίσης από 3 και πάνω για το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό. Ίδια εικόνα υπάρχει και για το χαρακτηριστικό Βελτιωμένος εσωτερικός έλεγχος. Καμία επιχείρηση δε δήλωσε βαθμό ικανοποίησης 1, δηλαδή καθόλου. Όλες δήλωσαν από 2 και πάνω. Και πάλι το 81,4% των επιχειρήσεων δήλωσαν βαθμό ικανοποίησης από 5 και πάνω. Για το χαρακτηριστικό βελτίωση του ελέγχου του κεφαλαίου κίνησης τα αποτελέσματα διαφέρουν λίγο σε σχέση με τα προηγούμενα χαρακτηριστικά. Στα προηγούμενα ο μέσος όρος του βαθμού ικανοποίησης είναι το 5, δηλαδή υψηλός βαθμός. Σε αυτό το χαρακτηριστικό προκύπτει ότι ο μέσος όρος του βαθμού ικανοποίησης είναι το 4, δηλαδή μέτριος βαθμός. Συγκεκριμένα το 44,4% των επιχειρήσεων δήλωσε βαθμό ικανοποίησης 4 (μέτριο βαθμό) και ένα άλλο 44,4% δήλωσε βαθμό ικανοποίησης από 5 (υψηλός βαθμός) έως και 6 (πολύ υψηλός βαθμός). Καμία επιχείρηση δεν δήλωσε άριστο βαθμό ικανοποίησης (7), αλλά ούτε και πολύ χαμηλό βαθμό ικανοποίησης (2). Ένα 7,4% δήλωσε ικανοποίση ίση με 3 (χαμηλός βαθμός) και ένα 3,7% δήλωσε βαθμό ικανοποίησης 1 (καθόλου). Σε ό,τι αφορά στην αύξηση αναφορών με αριθμοδείκτες το 48,1% των επιχειρήσεων δήλωσε βαθμό ικανοποίησης από 5 έως και 7. Το 29,6% δήλωσε μέτριο βαθμό ικανοποίησης (4), ένα 3,7% δήλωσε 3 (χαμηλός βαθμός), 0% δήλωσε 2 (πολύ χαμηλός βαθμός) και ένα 18,5% των επιχειρήσεων δήλωσε ότι δεν προέκυψε καθόλου το συγκεκριμένο όφελος γι αυτές, δηλαδή (1). Ο μέσος όρος ικανοποίησης και εδώ όπως και στο προηγούμενο χαρακτηριστικό είναι ίσος με 4 (μέτριος βαθμός). Για το χαρακτηριστικό μείωσης του χρόνου εξαγωγής της μισθοδοσίας, υπάρχει μία ιδιαιτερότητα στα αποτελέσματα για τον εξής λόγο: Την εφαρμογή «Μισθοδοσία-Προσωπικό» την έχουν συμπεριλάβει σε περιβάλλον ERP μόνο οι 15 από τις 27 επιχειρήσεις που έλαβαν μέρος στην έρευνα. Γι αυτό το λόγο στο υποερώτημα της Β ερώτησης που αφορά στη μείωση του χρόνου εξαγωγής της μισθοδοσίας, απάντησαν αυτές οι 15 εταιρείες μόνο και ως αποτέλεσμα τα ποσοστά που προέκυψαν αναφέρονται μόνο στις 15 εταιρείες. Το 73,4% των εταιρειών αυτών, απάντησε ότι υπάρχει μείωση του χρόνου εξαγωγής της μισθοδοσίας λόγω του ERP από βαθμό 5 έως και 7. Ένα 13,3% απάντησε ότι υπάρχει σε μέτριο βαθμό, ένα 6,7% δήλωσε χαμηλό βαθμό και 32