Κλινική αξιολόγηση παθήσεων σπονδυλικής στήλης (2 ο μάθημα) Στόχος αυτού του μαθήματος είναι να μάθει ο σπουδαστής ποιες είναι οι βασικές αρχές της κλινικής αξιολόγησης (αντικειμενικής εξέτασης) των μυοσκελετικών παθήσεων. Ενδεικτικά στο μάθημα αυτό, χρησιμοποιήθηκε ως παράδειγμα η περιοχή της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης (ΟΜΣΣ) μια και η σπονδυλική στήλη αποτελεί το βασικότερο τμήμα του περιγράμματος του μαθήματος αυτού. ΟιΙ βασικές κατηγορίες στην κλινική εξέταση της ΟΜΣΣ περιγράφονται παρακάτω. 1. Παρατήρηση (η οποία χωρίζεται περαιτέρω σε γενική & ειδική. Γενική παρατήρηση (δηλ. παρατήρηση όλου του σώματος /ασθενή) Στάση (ανατρέξτε στο 1 ο μάθημα) Βάδιση /λειτουργικότητα Διάθεση/ συναισθήματα Ειδική παρατήρηση (δηλ. παρατήρηση στην πάσχουσα περιοχή) Μυϊκός τόνος/σπασμός /μαλακά μόρια Οστική συμμετρία /προεξοχές κτλ. Αναπαράσταση επώδυνης κίνησης ** 2. Ενεργητική κίνηση Έλεγχος ενεργητικών κινήσεων (τροχιά-rom, ποιότητα κίνησης, ανταλγική /αντισταθμιστική κίνηση, συμπεριφορά πόνου κατά την κίνηση κτλ.), Εικ. 1. 1
(γ) (δ) Εικόνα 1. Ενεργητικές κινήσεις ΟΜΣΣ. Κάμψη, Έκταση, Πλάγια κάμψη (γ), Στροφή (δ). Παραλλαγές ενεργητικών κινήσεων +/- επαναλαμβανόμενη κίνηση). 3. Νευρολογικός έλεγχος Έλεγχος μυοτομίων ΟΜΣΣ (Εικ. 2) Έλεγχος δερμοτομίων ΟΜΣΣ (Εικ. 3) Έλεγχος αντανακλαστικών ΟΜΣΣ (Εικ. 4) Έλεγχος σημείου Laseque ή άρσης τεταμένου σκέλους (staight leg raise ή SLR), (Εικ. 5). 2
(γ) (δ) (ε) (στ) (ζ) Εικόνα 2. Έλεγχος μυοτομίων. Καμπτήρες ισχίου για Ο1, Ο2, τετρακεφάλου για Ο3, Ο4, καμπτήρες γόνατος για Ο5,Ι1 (γ), ραχιαίοι καμπτήρες ποδοκνημικές για Ο4 (δ), εκτείνων το μεγάλο δάκτυλο για Ο5 (ε), πελματιαίοι καμπτήρες (στ) & γαστροκνήμιος για Ι1 (ζ). 3
Εικόνα 3. Έλεγχος δερμοτομίων. Ο4, Ο5 & Ι1. Εικόνα 4. Έλεγχος αντανακλαστικών τετρακέφαλου (Ο3, Ο4),, αχιλλείου τένοντα (Ι1),. 4
Εικόνα 5. Έλεγχος σημείου Laseque ή άρσης τεταμένου σκέλους (staight leg raise ή SLR). Με αυτήν την δοκιμασία ελέγχεται η τάση του ισχιακού νεύρου (ρίζες Ο4, Ο5, Ι1). Είναι θετικό όταν αναπαράγεται πόνος ή/και υπαισθησία στο κάτω άκρο (συνήθως μεταξύ 30-70 ). 4. Παθητικός έλεγχος 5
(γ) (δ) Εικόνα 6. Παθητική μεσοσπονδυλική κίνηση κάμψης, έκτασης, πλάγιας κάμψης (γ) & στροφής (δ). 5. Έλεγχος μυοτενόντιου συνόλου* Έλεγχος μυϊκής δύναμης (ισομετρικά /ισοτονικά /μειομετρική /πλειομετρική) Ενεργοποίηση /Αντοχή διαφόρων μυών (π.χ. εγκάρσιος κοιλιακός, πολυσχιδής) Έλεγχος ελαστικότητας Σημεία πυροδότησης (trigger points) * Θα βρείτε περισσότερα σε περισσότερα μαθήματα. 6. Ειδικές δοκιμασίες Για παράδειγμα: έλεγχος παθολογίας στις ιερολαγόνιες αρθρώσεις, διαφοροδιαγνωστικές δοκιμασίες, κεντρικής αιτιολογίας πόνος (σημεία κατά Waddell) ή έλεγχος συνδέσμων /μηνίσκων κτλ. (σε άλλες αρθρώσεις) 7. Άλλες δοκιμασίες (λειτουργικά τεστ κτλ.). Βάδιση Ιδιοδεκτικότητα/ νευρομυϊκός συντονισμός 8. Ψηλάφηση Η ψηλάφηση διεξάγεται σε πρηνή θέση και περιλαμβάνει έλεγχο θερμοκρασίας (σύγκριση παρασπονδυλικών περιοχών), οιδήματος, εφίδρωσης, κινητικότητα ιστών /μαλακών μορίων, μυϊκός σπασμός, ευαισθησία (τενόντων,συνδέσμων κτλ.), έλεγχο σημείων πυροδότησης (trigger points), πόνος, οστικές προεξοχές / παραμορφώσεις. Κατά την τεχνική ψηλάφηση, προτείνεται να ψηλαφούμε: το υγιές μέλος πρώτα, να προχωράμε από τους επιφανειακούς προς τους εν τω βάθη ιστούς, χρησιμοποιούμε το minimum της πίεσης & τέλος ψηλαφούμε όλες τις περιοχές κοντά στην άρθρωση 6