ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Α ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΟΓΚΟΙ ΕΠΙΦΥΣΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΒΑΝΤΖΑΣ Επίκουρος Καθηγητής
ΟΓΚΟΙ ΕΠΙΦΥΣΗΣ Επιφυσιοβλάστωµα Επιφυσιοκύττωµα Ογκος επίφυσης ενδιάµεσης διαφοροποίησης Θηλώδης παρεγχυµατικός όγκος της επίφυσης
ΕΠΙΦΥΣΙΟΒΛΑΣΤΩΜΑ Αρχέγονος εµβρυικός όγκος της επίφυσης υψηλής κακοήθειας, ο οποίος αντιστοιχεί ιστολογικά σε βαθµό IV (WHO)
ΕΠΙΦΥΣΙΟΒΛΑΣΤΩΜΑ Σπάνιος ενδοκρανιακός όγκος 45% των παρεγχυµατικών όγκων της επίφυσης Συχνότερος τις δύο πρώτες δεκαετίες της ζωής και κυρίως σε παιδιά
ΕΠΙΦΥΣΙΟΒΛΑΣΤΩΜΑ Κλινική εικόνα (σχετίζεται µε την αυξηµένη ενδοκρανιακή πίεση) Οπτικές διαταραχές Νευρολογικές διαταραχές ιανοητικές διαταραχές
ΕΠΙΦΥΣΙΟΒΛΑΣΤΩΜΑ Μακροσκοπική εικόνα Μαλθακή σύσταση Ασαφή όρια Αιµορραγία ή/και νέκρωση Αποτιτανώσεις (σπάνια) ιήθηση γύρω ιστών (µήνιγγες)
ΕΠΙΦΥΣΙΟΒΛΑΣΤΩΜΑ Ιστοπαθολογία Ογκος µεγάλης κυτταροβρίθειας Μικρού µεγέθους νεοπλασµατικά κύτταρα µε στρογγυλούς έως ανώµαλους πυρήνες και λίγο κυτταρόπλασµα Τα κύτταρα εµφανίζουν συνοχή µεταξύ τους και διατάσσονται σε ταινίες χωρίς ιδιαίτερο pattern Απουσία ροζετών Ροζέτες Homer-Wright και Flexner- Wintersteiner
Νέκρωση ΕΠΙΦΥΣΙΟΒΛΑΣΤΩΜΑ Ιστοπαθολογία Μιτωτική δραστηριότητα (ποικίλλει) Μικροαποτιτανώσεις Θηλώδες pattern (σπάνια) Παραγωγή µελανίνης, χονδρογενής ή ραβδοµυοβλαστική διαφοροποίηση (σπάνια) ιφασικό pattern µε εναλλασσόµενες περιοχές επιφυσιοβλαστώµατος και επιφυσιοκυττώµατος
ΕΠΙΦΥΣΙΟΒΛΑΣΤΩΜΑ Ανοσοϊστοχηµεία Συναπτοφυσίνη (+) NSE (+) NFP (+) Class III beta-tubulin (+) Χρωµογρανίνη Α (+) GFAP (σπάνια +) Desmin (σπάνια +) Αποκλεισµός παγιδευµένων αντιδραστικών αστροκυττάρων
ΕΠΙΦΥΣΙΟΒΛΑΣΤΩΜΑ Γενετική προδιάθεση Αρχέγονοι νευροεπιθηλιακοί όγκοι της επίφυσης µε επιφυσιοβλαστωµατώδη εµφάνιση παρατηρούνται σε ασθενείς µε οικογενές (αµφοτερόπλευρο) ρετινοβλάστωµα, κατάσταση που ονοµάζεται «σύνδροµο του τρίπλευρου ρετινοβλαστώµατος»
Επιθετικός όγκος ΕΠΙΦΥΣΙΟΒΛΑΣΤΩΜΑ Πρόγνωση Εστίες σε κρανίο και σπονδυλική στήλη Σπάνια εξωκρανιακές µεταστάσεις Επιβίωση ενός έτους ασθενών µε σύνδροµο τρίπλευρου ρετινοβλαστώµατος Συνηθέστερες αιτίες θανάτου οι µεταστάσεις στο ΚΝΣ και στη σπονδυλική στήλη 1ετής, 3ετής και 5ετής επιβίωση ασθενών µετά από εφαρµογή θεραπευτικής αγωγής σε ποσοστό 88%, 78% και 58% αντίστοιχα
ΕΠΙΦΥΣΙΟΚΥΤΤΩΜΑ Βραδέως αναπτυσσόµενος παρεγχυµατικός όγκος της επίφυσης µε σχεδόν κυρίαρχη εµφάνιση σε νεαρούς ενήλικες. Αντιστοιχεί ιστολογικά σε βαθµό ΙΙ (WHO).
ΕΠΙΦΥΣΙΟΚΥΤΤΩΜΑ Επίπτωση <1% όλων των ενδοκρανιακών νεοπλασµάτων 45% των παρεγχυµατικών όγκων της επίφυσης Ηλικίες µεταξύ 25-35 ετών
ΕΠΙΦΥΣΙΟΚΥΤΤΩΜΑ Κλινική εικόνα (σχετίζεται µε αυξηµένη ενδοκρανιακή πίεση) Οπτικές διαταραχές Νευρολογικές διαταραχές ιανοητικές διαταραχές
ΕΠΙΦΥΣΙΟΚΥΤΤΩΜΑ Μακροσκοπική εικόνα Καλά περιγεγραµµένο Γκριζόφαιη, οµοιογενής ή κοκκιώδης επιφάνεια διατοµής Εκφυλιστικές αλλοιώσεις: κύστεις, µικρές αιµορραγικές εστίες Νέκρωση
ΕΠΙΦΥΣΙΟΚΥΤΤΩΜΑ Ιστοπαθολογία Καλά διαφοροποιηµένο νεόπλασµα αποτελούµενο από µικρά, οµοιόµορφα, ώριµα κύτταρα που ενθυµίζουν επιφυσιοκύτταρα Τα νεοπλασµατικά κύτταρα διατάσσονται κυρίως σε ταινίες Επιφυσιοκυττωµατώδεις ροζέτες: χαρακτηριστικό εύρηµα του επιφυσιοκυττώµατος ποικίλλουν σε αριθµό και µέγεθος και το κέντρο τους αποτελείται από λεπτές, διαπλεκόµενες κυτταροπλασµατικές αποφυάδες Αγγειοβριθές στρώµα Απουσία µιτώσεων Γιγάντιες µορφές νεοπλασµατικών κυττάρων Μικροαποτιτανώσεις Νέκρωση
ΕΠΙΦΥΣΙΟΚΥΤΤΩΜΑ Ανοσοϊστοχηµεία Ποικίλη έκφραση Συναπτοφυσίνη (+) NSE (+) NFP (+) Class III beta-tubulin (+) Tau protein (+) PGP 9.5 (+) Χρωµογρανίνη Α (+)
ΕΠΙΦΥΣΙΟΚΥΤΤΩΜΑ Πρόγνωση Χαρακτηρίζεται από διάστηµα 4 ετών µεταξύ της εµφάνισης των συµπτωµάτων και της χειρουργικής επέµβασης 5ετής επιβίωση ασθενών µε επιφυσιοκύττωµα χωρίς παρουσία µετάστασης: 86%
ΠΑΡΕΓΧΥΜΑΤΙΚΟΣ ΟΓΚΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΦΥΣΗΣ ΕΝ ΙΑΜΕΣΗΣ ΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗΣ Μονόµορφος όγκος που χαρακτηρίζεται από σχετικά µεγάλη κυτταροβρίθεια, µικρή πυρηνική ατυπία, λίγες µιτώσεις και απουσία ροζετών Αποτελεί το 10% όλων των παρεγχυµατικών όγκων της επίφυσης Μεγαλύτερη επίπτωση στους ενήλικες Ποικίλη κλινική συµπεριφορά Μικρός αριθµός αυτών των όγκων εµφανίζει µεταστάσεις στο ΚΝΣ ή εκτός ΚΝΣ 5ετής επιβίωση παρατηρήθηκε σε ασθενείς που υποβλήθηκαν σε χειρουργική εξαίρεση του όγκου
ΘΗΛΩ ΗΣ ΠΑΡΕΓΧΥΜΑΤΙΚΟΣ ΟΓΚΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΦΥΣΗΣ Σπάνιος νευροεπιθηλιακός όγκος της επίφυσης που χαρακτηρίζεται από θηλώδη αρχιτεκτονική και επιθηλιακή κυτταρική µορφολογία. Θετική έκφραση σε κερατίνες και κάποια υπερµικροσκοπικά χαρακτηριστικά υποδηλώνουν επενδυµατική διαφοροποίηση.
ΘΗΛΩ ΗΣ ΠΑΡΕΓΧΥΜΑΤΙΚΟΣ ΟΓΚΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΦΥΣΗΣ Ιστολογική διαβάθµιση Ποικίλη βιολογική συµπεριφορά που φαίνεται να αντιστοιχεί ιστολογικά σε βαθµούς ΙΙ ή ΙΙΙ (WHO)
ΘΗΛΩ ΗΣ ΠΑΡΕΓΧΥΜΑΤΙΚΟΣ ΟΓΚΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΦΥΣΗΣ Eπίπτωση Μέχρι σήµερα έχουν περιγραφεί 38 περιπτώσεις Εύρος ηλικιών 5-56 έτη (µέση ηλικία 32 έτη)
ΘΗΛΩ ΗΣ ΠΑΡΕΓΧΥΜΑΤΙΚΟΣ ΟΓΚΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΦΥΣΗΣ Κλινική εικόνα Κεφαλαλγία λόγω αποφρακτικού υδροκεφάλου Οπτικές διαταραχές Νευρολογικές διαταραχές ιανοητικές διαταραχές
ΘΗΛΩ ΗΣ ΠΑΡΕΓΧΥΜΑΤΙΚΟΣ ΟΓΚΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΦΥΣΗΣ Μακροσκοπική εικόνα Σχετικά ευµεγέθης περίγραπτος όγκος δυσδιάκριτος µακροσκοπικά από επιφυσιοκύττωµα
ΘΗΛΩ ΗΣ ΠΑΡΕΓΧΥΜΑΤΙΚΟΣ ΟΓΚΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΦΥΣΗΣ Μικροσκοπική εικόνα Επιθηλιόµορφη µορφολογία Θηλώδης αρχιτεκτονική Κυτταροβριθείς περιοχές που θυµίζουν επενδυµατική διαφοροποίηση (αληθείς ροζέτες και σωλήνες) Στις θηλώδεις περιοχές τα αγγεία επενδύονται από στοίχους ευµεγέθων κυλινδρικών κυττάρων µε ηωσινόφιλο κυτταρόπλασµα Στις κυτταροβριθείς περιοχές κύτταρα µε σχετικά διαυγές και κενοτοπιώδες κυτταρόπλασµα καθώς και παρουσία pas(+) ηωσινόφιλου υλικού 0-10 µιτώσεις / 10 HPF Εστίες νέκρωσης Συχνά υαλοειδοποιηµένα αγγεία
ΘΗΛΩ ΗΣ ΠΑΡΕΓΧΥΜΑΤΙΚΟΣ ΟΓΚΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΦΥΣΗΣ Ανοσοϊστοχηµεία Κερατίνες (KL1, AE1/AE3, CAM 5.2, CK18) (+ στις θηλώδεις περιοχές) GFAP (εστιακά+) (δ.δ. από επενδύµωµα) Vim (+) S-100 (+) NSF (+) MAP2 (+) Ki-67 (µέτριος αριθµός κυτταρικού πολλαπλασιασµού)
ΘΗΛΩ ΗΣ ΠΑΡΕΓΧΥΜΑΤΙΚΟΣ ΟΓΚΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΦΥΣΗΣ Πρόγνωση 72% των ασθενών εµφανίζει προοδευτική επιδείνωση προς κακοηθέστερη µορφή Η 5ετής επιβίωση σε σχέση µε την ολική επιβίωση φθάνει στο 73% των περιπτώσεων Η 5ετής επιβίωση σε σχέση µε την ελεύθερη επιδείνωσης επιβίωση φθάνει στο 27% των περιπτώσεων Ατελής εξαίρεση του όγκου και µιτωτική δραστηριότητα (>5 µιτώσειες/10 HPF) συνδυάζονται µε ελάττωση της επιβίωσης και αύξηση των υποτροπών