Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων Ενότητα 2: Κλασική τακτική στη διοίκηση Δρ. Σερδάρης Παναγιώτης Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Κοζάνη)
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής τα βασικά στοιχεία της κλασική τακτικής στη διοίκηση. 4
Περιεχόμενα ενότητας Επιστημονική διοίκηση. Βάσεις της επιστημονικής διοίκησης. Διοικητική σχολή (Η κλασική οργανωτική θεωρία). Οι 14 αρχές της διοίκησης του Any Fayol. Η κλασική τακτική για τον ρόλο του ανθρώπου στην παραγωγή. 5
Επιστημονική διοίκηση Στο τέλος του 19 ου αιώνα και στις αρχές του 20 ου αιώνα και κάποιοι managers στις ΗΠΑ είναι κυριευμένοι από την ιδέα να τελειοποιήσουν τα διοικητική πρακτική. Δύο είναι τα σημεία κλειδιά που τους ανησυχούν: 1. Η ανάπτυξη της παραγωγικότητας του εργαζομένου και 2. Η ανάπτυξη της παραγωγικότητας της οργάνωσης. 6
Αμερικάνικο Σωματείο Μηχανικών και Μηχανοτεχνιτών Σημαντικό ρόλο για την ίδρυση της επιστημονικής διοίκησης έπαιξε ο χώρος στον οποίο εργαζόταν ο Taylor και οι ομοϊδεάτες του. Αυτή η δημιουργική ατμόσφαιρα διαμορφώνεται από το Αμερικάνικο Σωματείο Μηχανικών και Μηχανοτεχνιτών (American Society Mechanical Engineers, ASME), που θεμελιώθηκε το 1880. 7
Διοίκηση επιχείρησης 1 Το 1903 ο Taylor παρουσιάζει στο ASME μια νέα εισήγηση με τον τίτλο «Διοίκηση της επιχείρησης», στην οποία γενικεύει την εμπειρία που συγκεντρώθηκε στο «Teynbar» και αλλού. Ο τόνος και το απόσταγμα της εισήγησής του καταλήγουν στο απόφθεγμα που γίνεται αξίωμα: The Right man on the Right place, δηλαδή ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση. Αυτό το αξίωμα διατυπώθηκε στις ακόλουθες τρεις αρχές: 8
Διοίκηση επιχείρησης 2 1. Σε κάθε εργαζόμενο πρέπει να ανατίθεται ανώτερος τύπος εργασίας, οποία να είναι προσιτή στις γνώσεις και τις ικανότητες του. 2. Κάθε εργαζόμενος πρέπει να ενθαρρύνεται έτσι ώστε να αποδίδει μέγιστο προσιτό για την πρώτη κατηγορία εργαζόμενου σε συγκεκριμένο τμήμα. 3. Κάθε εργαζόμενος που δουλεύει στον ρυθμό της πρώτης κατηγορίας εργαζόμενου πρέπει να παίρνει, σε συνάρτηση με τον χαρακτήρα της εκτελούμενης εργασίας, 30 100 % περισσότερο σε σύγκριση με το μέσο επίπεδο. 9
Βάσεις της επιστημονικής διοίκησης Το 1911 ο Taylor δημοσιεύει τη δεύτερη θεμελιώδη εργασία του με τίτλο «Βάσεις της επιστημονικής διοίκησης». Σ αυτήν μαζί με τη γενίκευση της πρακτικής εφαρμογής των μεθόδων για επιστημονική διοίκηση εκθέτονται και μερικές νέες θέσεις. 10
Διοικητική σχολή (Η κλασική οργανωτική θεωρία) Σημαντική συμβολή στην κλασική τακτική κατέχουν οι διαφορετικές θεωρίες και απόψεις που εξετάζουν τις «μεγάλες οργανώσεις» και «γραφειοκρατικές δομές». Σε ένα μεταγενέστερο στάδιο αυτές συνενώνονται κάτω από την ονομασία κλασική οργανωτική θεωρία ή διοικητική σχολή. 11
Οι 14 αρχές της διοίκησης του Any Fayol - 1 1. Διαχωρισμός της εργασίας. 2. Εξουσιοδότηση και υπευθυνότητα. 3. Πειθαρχία. 4. Μία αρχή. 5. Ενότητα των διοικήσεων. 6. Υποταγή των προσωπικών ενδιαφερόντων στα κοινά. 12
Οι 14 αρχές της διοίκησης του Any Fayol - 2 7. Βράβευση του προσωπικού. 8. Συγκεντρωτισμός. 9. Ιεραρχική αλυσίδα. 10. Τάξη. 13
Οι 14 αρχές της διοίκησης του Any Fayol - 3 11. Δικαιοσύνη. 12. Σταθερότητα του προσωπικού. 13. Πρωτοβουλία. 14. Ενωτικό πνεύμα. 14
Η κλασική τακτική για τον ρόλο του ανθρώπου στην παραγωγή Η κλασική τακτική με τη μορφή των διαφορετικών αντιλήψεων στα όρια της, αρχίζοντας από την επιστημονική διοίκηση και φθάνοντας στη διοικητική σχολή, είναι καρπός της σοβαρής και αντικρουόμενης περιόδου στην οποία γεννιέται πρόκειται για την εποχή της μετάβασης από μια χαμηλότερη φάση αυτή της απλής μηχανικής παραγωγής στην υψηλότερη φάση παραγωγής γραμμής ροής στο μέγεθος του βιομηχανικού τρόπου παραγωγής. Αυτή ξεπερνά τις υπάρχουσες ως τότε αντιλήψεις «στρατιωτικών εντολών» για την οργάνωση της παραγωγής και τον ρόλο του ανθρώπου σε αυτήν. Από την άλλη πλευρά η κλασική τακτική φέρει τα γονικά της ίχνη, μέσω των οποίων μπορεί να εξηγηθεί το ενδιαφέρον της στις τυπικές δομές. 15
Taylorismus και κλασική αμερικανική διοίκηση Σε πρακτικό επίπεδο εισαγωγή του συστήματος Taylor στην οικονομική οργάνωση σημαίνει μετατροπή του «ανθρώπου βίδα» σε «λογικό άνθρωπο». Ο Τυποποιημένος (standard) Άνθρωπος (Τ.Α.), ως οργανωτικό φαινόμενο κλειδί στον Taylorismus, συμπεριλαμβάνει: 1. ποσοτική και ποιοτική άποψη της δραστηριότητας ή του επεξεργασμένου προϊόντος, 2. σταθερό χρόνο, 3. σταθερή μέθοδο, ενώ τον τελευταίο καιρό και 4. κόστος της δραστηριότητας και 5. ασφάλεια. 16
Βιβλιογραφία Σερδάρης, Π. (2008). Ψυχολογία βιομηχανικής επιχειρησιακής διοίκησης. Εκδόσεις University Studio Press, Θεσσαλονίκη. ISBN: 978-960-12-1675-1. 17
Τέλος Ενότητας 18