Θεωρήματα Οικονομικών της Ευημερίας (1) Οι ανταγωνιστικές αγορές συντονίζουν τις αποφάσεις των καταναλωτών και των παραγωγών εξασφαλίζοντας Pareto αποτελεσματικές κατανομές των παραγωγικών πόρων και των προϊόντων. (2) Το κράτος μπορεί να παρέμβει για να υποστηρίξει μια κατά Pareto αποτελεσματική κατανομή με κατάλληλη αναδιανομή των παραγωγικών πόρων (ή/και των μεριδίων ιδιοκτησίας) Βασικές πηγές των «Αποτυχιών της αγοράς»: Δύναμη στην αγορά (market power) Εξωτερικές επιδράσεις και δημόσια αγαθά Περιορισμένη πληροφόρηση ΔΥΝΑΜΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ (Παράδειγμα: ΜΟΝΟΠΩΛΙΟ) Ανταλλαγή στην αγορά: ισορροπία όταν το άτομο Α θέτει τις τιμές Καμπύλη τιμής-κατανάλωσης Αγαθό 2 A x2 B x1 W Η επιλογή των τιμών από τον Α γίνεται με στόχο την μεγιστοποίηση της χρησιμότητας του Α B x2 A x1 ( p1 p2) m Αγαθό 1
ΔΥΝΑΜΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ (Παράδειγμα: ΜΟΝΟΠΩΛΙΟ) Ανταλλαγή στην αγορά: ισορροπία όταν το άτομο Α θέτει τις τιμές B x1 Αγαθό 2 A x2 Στην ισορροπία η κατανομή των αποθεμάτων δεν είναι αποτελεσματική κατά Pareto B x2 W A x1 ( p1 p2) m Αγαθό 1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ Ορισμός Εξωτερικήεπίδρασηείναιηεπίπτωσηπουέχειηενέργειαενός ατόμου (καταναλωτή ή παραγωγού) πάνω στην ευημερία άλλων καταναλωτών ή παραγωγών, επίπτωση που δεν αντανακλάται στις τιμές (δηλαδή, επίπτωση που δεν διευθετείται από το μηχανισμό των τιμών)
Το «κουτί του Edgeworth» Το «κουτί του Edgeworth» Πιθανή τελική κατανομή Κατανομή δικαιωμάτων ιδιοκτησίας επί του αέρα και επί του συνολικού εισοδήματος
Το «κουτί του Edgeworth» Αρχική κατανομή Πιθανή τελική κατανομή Το «κουτί του Edgeworth» Αρχική κατανομή Πιθανή τελική κατανομή
Αγορά για το δικαίωμα καπνού/καθαρού αέρα Ανταγωνιστική ισορροπία Pareto αποτελεσματικότητα Αρχική κατανομή δικαιωμάτων ιδιοκτησίας Αγορά για το δικαίωμα καπνού/καθαρού αέρα Αρχική κατανομή Ανταγωνιστική ισορροπία Pareto αποτελεσματικότητα
Οιονεί γραμμικές προτιμήσεις ( u i ( I i, c) k i I i + i ( c), i A, B) Θεώρημα Coae H αποτελεσματική ποσότητα του αγαθού που προκαλεί την εξωτερικότητα είναι ανεξάρτητη από τη διανομή των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας Οιονεί γραμμικές προτιμήσεις Θεώρημα Coae H αποτελεσματική ποσότητα του αγαθού που προκαλεί την εξωτερικότητα είναι ανεξάρτητη από τη διανομή των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας
Άσκηση 1 a c + I c b 1 c + I Ποια η κοινωνικά άριστη ποσότητα καπνού ( ) αν οι προτιμήσεις A B τωνατόμωνακαιβείναι και ; Εξωτερικές επιδράσεις παραγωγής Επιχείρηση S (Χαλυβουργείο) ( x, ) ( p c x ) max (, ) (, x) <, x [, x*) Επιχείρηση F (Ιχθυοτροφείο) (, x) ( p c x ) max (, ) (, x) > Σύγκρουση συμφερόντων
Εξωτερικές επιδράσεις παραγωγής Συνθήκες ισορροπίας Επιχείρηση S p (*, x*) (*, x*) x x * > Ισορροπία Επιχείρηση F p ( *, x*) (, x*) > Οριακό όφελος ρύπανσης της S (, x) >, x [, x*) Οριακό κόστος ρύπανσης για την F (, x) > Ιδιωτικά άριστη ποσότητα ρύπανσης (*, x*) x * x
Εξωτερικές επιδράσεις παραγωγής Άριστη ποσότητα ρύπανσης Ποσότητα ρύπανσης που μεγιστοποιεί το συνολικό πλεόνασμα Συγχωνευμένη επιχείρηση (,, x) ( p + p c x c x) max (, ) (, ) Συνθήκες αριστοποίησης Εσωτερίκευση της εξωτερικότητας p p ( ˆ, x ˆ) (, ˆ ˆ x) ˆ ˆ ( ˆ (, x), x ˆ) + Οριακό όφελος ρύπανσης της S (, x) >, x [, x*) Οριακό κόστος ρύπανσης για την F (, x) > Ιδιωτικά άριστη ποσότητα ρύπανσης ˆx x * x Κοινωνικά άριστη ποσότητα ρύπανσης ˆ ˆ ( ˆ (, x), x ˆ)
Ερμηνείες τρόποι αντιμετώπισης ΗεπιχείρησηS δεν λαμβάνει υπόψη το συνολικό κοινωνικό κόστος ρύπανσης: (, ) c (, x) x + Πρόταση: επιβολή ποινής (φόρου) ανάλογα με τη ρύπανση ( x, ) ( p c x tx) max (, ) Επιλογή φόρου Εσωτερίκευση της εξωτερικότητας Φόρος Pigou t ( ˆ, x ˆ) (, ˆ ˆ) c ( ˆ, ˆ x) x + Οριακό όφελος ρύπανσης της S (, x) >, x [, x*) Οριακό κόστος ρύπανσης για την F (, x) > ˆx x * Ιδιωτικά άριστη ποσότητα ρύπανσης x Ζήτημα: πώς θα υπολογιστεί το άριστο επίπεδο ρύπανσης; ( ˆ (, x), x ˆ)
Ερμηνείες τρόποι αντιμετώπισης Δημιουργία ανταγωνιστικής αγοράς για ρύπους (αγοραπωλησία δικαιωμάτων ρύπανσης) Παράδειγμα: η F έχει αποκλειστικά δικαιώματα ιδιοκτησίας στο νερό ( x, ) ( p c x qx) max (, ) (, x) ( p c x + qx) max (, ) Ζήτηση δικαιωμάτων ρύπανσης από S Προσφορά δικαιωμάτων ρύπανσης από F (, x) q (, x) q Εσωτερίκευση της εξωτερικότητας Ισορροπία (, ) c (, x) x + Ερμηνείες τρόποι αντιμετώπισης Δημιουργία ανταγωνιστικής αγοράς για ρύπους (αγοραπωλησία δικαιωμάτων ρύπανσης) Παράδειγμα: η S έχει αποκλειστικά δικαιώματα ιδιοκτησίας στο νερό ( x, ) ( p c x + q x x ) max (, ) ( * ) (, x) ( p c x q x x ) max (, ) ( * ) Ζήτηση δικαιωμάτων ρύπανσης από S Προσφορά δικαιωμάτων ρύπανσης από F (, x) q (, x) q Εσωτερίκευση της εξωτερικότητας Ισορροπία (, ) c (, x) x +
Εξωτερικές επιδράσεις Αρνητική εξωτερικότητα: ρύπανση περιβάλλοντος D Οριακό κοινωνικό κόστος παραγωγής φόρος Pigou (t ανά μονάδα) Οριακό κόστος ρύπανσης εσωτερίκευση κόστους ρύπανσης S Αντιπροσωπεύει το οριακό ιδιωτικό κόστος παραγωγής Οριακό κόστος ρύπανσης Κοινωνικά άριστη ποσότητα προϊόντος o y y * Ιδιωτικά άριστη ποσότητα προϊόντος Ποσότητα χημικού προϊόντος Εξωτερικές επιδράσεις φόρος Pigou (t ανά μονάδα) εσωτερίκευση κόστους ρύπανσης Αρνητική εξωτερικότητα: ρύπανση περιβάλλοντος D Κοινωνικά άριστη ποσότητα προϊόντος o y y * Οριακό κοινωνικό κόστος παραγωγής S Ιδιωτικά άριστη ποσότητα προϊόντος Οριακό κόστος ρύπανσης Αντιπροσωπεύει το οριακό ιδιωτικό κόστος παραγωγής Οριακό κόστος ρύπανσης Ποσότητα χημικού προϊόντος
Άσκηση 2 Ανταγωνιστικός κλάδος χημικού προϊόντος με συνάρτηση ζήτησης D( p) 2 p και συνάρτηση προσφοράς S( p) p/2 προκαλεί ρύπανση του περιβάλλοντος με οριακό κοινωνικό κόστος MC ( Q) Q που εκτιμάται σε. ρ Ποιος είναι o φόρος ανά μονάδα προϊόντος ώστε η αγορά να παράγει την οικονομικά αποτελεσματική ποσότητα προϊόντος; Εξωτερικές επιδράσεις και κουπόνια ρύπανσης Αγορά δικαιωμάτων (κουπονιών) ρύπανσης Κόστος επιχείρησης 1 για την επίτευξη ρύπανσης x 1 Κόστος επιχείρησης 2 για την επίτευξη ρύπανσης x2 1 ( c x p x x ) min ( ) ( ) x 2 1 1 1 1 ( c x p x x ) min ( ) ( ) x 2 2 2 2 c ( x ) p( x x ) 1 1 1 1 c ( x ) p( x x ) 2 2 2 2 p c ( x *) 1 1 p c ( x *) 2 2 Έσοδα από την πώληση δικαιωμάτων ρύπανσης (Κόστος αγοράς δικαιωμάτων ρύπανσης) Άριστη ποσότητα ρύπανσης της επιχείρησης 1
Εξωτερικές επιδράσεις και κουπόνια ρύπανσης Αγορά δικαιωμάτων (κουπονιών) ρύπανσης Η (ανταγωνιστική) αγορά εξισώνει το οριακό κόστος αύξησης της ρύπανσης των αγοραστών κουπονιώνμετοοριακόόφελοςμείωσηςτων πωλητών κουπονιών... c ( x *) c ( x *) p 1 1 2 2...ελαχιστοποιώντας το συνολικό κόστος επίτευξης ενός συνολικού επιπέδου ρύπανσης X x1 + x2 ( ) ( x, x ) 1 2 ( c x + c x ) min ( ) ( ) 1 1 2 2 t.. x + x X 1 2 c ( x *) c ( x *) Συνθήκη αριστοποίησης: 1 1 2 2 Κοινοί πόροι Αρνητικές εξωτερικότητες παραγωγής Συνολικό κόστος Συνολική παραγωγή Κόστος κάθε αγελάδας ( ) a Αριθμός αγελάδων
Κοινοί πόροι Αρνητικές εξωτερικότητες παραγωγής Τρόποι αντιμετώπισης; a MP AP Ισορροπία (με ελεύθερη πρόσβαση) Αριθμός αγελάδων Ο κοινωνικά άριστος αριθμός αγελάδων Άσκηση 3 Ποιος είναι ο άριστος αριθμός αγελάδων και ποιος ο αριθμός σε καθεστώς ελεύθερης πρόσβασης σε ένα λιβάδι αν η συνολική παραγωγή με n αγελάδες είναι 1 n και το κόστος κάθε αγελάδας είναι 1; Οι τοπικές αρχές θέλοντας να ελέγξουν την πρόσβαση στο λιβάδι αποφασίζουν να χορηγήσουν άδειες για την πρόσβαση στο λιβάδι σε τιμή P για κάθε αγελάδα. Ποια η άριστη τιμή Ρ;