π π π ª ª ƒ π À π π π π À

Transcript

1 π π π ª ª ƒ π À π π π π À Το κεφάλαιο αυτ έχει σε σχέση µε το προηγο µενο χαρακτήρα εµβάθυνσης µε έντονο προσανατολισµ προς την πράξη. Παράλληλα προϋποθέτει κάποιες γενικές γνώσεις απ το χώρο της τεχνολογίας του ηλεκτρονικο υπολογιστή και του διαδικτ ου, οι οποίες αναφέρονται αποκλειστικά στις περιπτώσεις εφαρµογής που παρουσιάζονται παρακάτω στο κείµενο. Για τη διε ρυνση των γενικών γνώσεων σχετικά µε την τεχνολογία των ηλεκτρονικών µέσων µπορο ν να χρησιµε σουν ως βοήθηµα τα ακ λουθα βιβλία: Feibel: Multimedia für Kids: Spielen und Lernen am Computer. Was Eltern und Pädagogen wissen müssen Kienitz/Grabis: Internet Guide für Schüler Munelly/Holden: ECDL (European Computer Driving Licence). Der Europäische Computer Führerschein. Das Kompatibel Kursbuch Otman: Englisch im Internet 5.1 OÈ appleúôîï ÛÂÈ ÙË Ì ıëûë ÌÂ ÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi appleôïôáèûù Î È ÙÔ È ÎÙ Ô Οι αρχικές προκλήσεις στο χώρο της πράξης αφορο ν στην αντιµετώπιση εννοιών, των οποίων τη σηµασία αγνοο - µε. Το ν ηµά τους µπορο µε να το συναγάγουµε µ νον α ρι- 173

2 174 5 È ÛÎ Ï Î È Ë Ì ıëûë ÌÂ ÙÔÓ /À Î È ÙÔ È ÎÙ Ô στα και κατά περίπτωση µέσα στο πλαίσιο εν ς διαλ γου ή µε βάση τα συµφραζ µενα κάποιου κειµένου. Η αποσαφήνιση κάποιων απ τις εν λ γω έννοιες κρίνεται συνεπώς σκ πι- µη. Η γνώση τους συµβάλλει στην καλλιέργεια της διδακτικής ικαν τητας χρήσης των µέσων στο πλαίσιο δράσης. ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ (Realität) ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ, appleôîâèìâóèî appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ 1 Î È ÂÈÎÔÓÈÎfiÙËÙ Οι ροι Realität και Wirklichkeit χρησιµοποιο νται στη βιβλιογραφία ανάλογα προς την εκάστοτε γνωσιολογική θεωρητική τοποθέτηση άλλοτε ως συνώνυµες και άλλοτε ως ξεχωριστές έννοιες. πως και κατά τις προηγο µενες αναλ σεις µας λαµβάνουµε ως αφετηρία µας και εδώ τις έρευνες της κονστρουκτιβιστικής προσέγγισης και της νευροβιολογίας. Βασικές πληροφορίες απ το προκείµενο πλαίσιο συζήτησης περιέχονται στα ακ λουθα έργα: Roth: Das Gehirn und seine Wirklichkeit Singer: Der Beobachter im Gehirn Watzlawick: Die erfundene Wirklichkeit Με τον ρο αντικειµενική πραγµατικ τητα (Realität) νοείται παρακάτω η παρξη εν ς εξωτερικο κ σµου, ο οποίος απ γνωσιοθεωρητική άποψη απ τον Kant µέχρι και τον G. Roth κατά βάση δεν µπορεί να γνωριστεί απ τον άνθρωπο. εν είµαστε σε θέση να προβο µε σε δηλώσεις σχετικά µε το περιεχ µενο της πραγµατικ τητας (Realität). Το αίτηµα τι ο κ σµος υπάρχει αποτελεί αξίωµα και λαµβάνεται ως προϋπ θεση. Ο G. Roth χαρακτηρίζει επίσης την πραγµατικ τητα (Realität) ως «αντικειµενικ», µη εξαρτώµενο απ τη συνείδηση ή διαφαινοµενικ κ σµο (1997, 324). Ο ορισµ ς αυτ ς νοείται µ νον σε συνάρτηση µε την έννοια της υποκειµενικής πραγ- 1. Η Ελληνική δεν γνωρίζει τη διάκριση µεταξ των εννοιών της Realität (αντικειµενική πραγµατικ τητα) και της Wirklichkeit (υποκειµενική πραγ- µατικ τητα) (σ.τ.µ.).

3 È ÛÎ Ï Î È Ë Ì ıëûë Ì ÙÔÓ /À Î È ÙÔ È ÎÙ Ô ˇˇˇ µατικ τητας (Wirklichkeit). Με το ακ λουθο παραδείγµα καθίσταται πρ δηλη η σ νδεση µεταξ των δ ο ρων (328): ŒÓ appleúfiûˆappleô ÌappleÔÚÂ Ó ıâˆú ÛÂÈ ÙÔ ÚÈ ÙÔ ˆ Î appleôèô ÓÙÈΠ- ÌÂÓÔ, ÙÔ ÔappleÔ Ô Ú ÛÎÂÙ È ÛÙÔ ÙÚ apple È appleï È Û ÏÏ appleú ÁÌ Ù. applefi appleô ÁÓˆÚ ÂÈ ÙÔ appleúfiûˆappleô Ùfi fiùè appleúfiîâèù È ÁÈ ÙÔ ÚÈ ÙÔ ; Ô appleúfiûˆappleô Î Ù ÎÙ Ù ÙË ÁÓÒÛË fi È Ì ÙË ı ÙÔ ÂÚÈÔ ÙÔ, Ï- Ï Ì Ûˆ ÌÈ ÛÎfiappleÈÌË, Î Ù ı ÓfiÌÂÓË applefi Ùfi ÙÔ ÈÔ Î ÓËÛË ÙÔ ÂÚÈÔ Î È ÙË ÛˆÌ ÙÔ ÈÛıËÙËÚÈ Î Ó ÙÚÔÊÔ fiùëûë. ŒÙÛÈ Ô ÂÁÎ Ê ÏÔ Ô ËÁÂ Ù È ÛÙÔ Û Ìapple Ú ÛÌ : Â Ó È ÙÔ ÚÈ ÌÔ. µ Στο παραπάνω παράδειγµα το τραπέζι και το χέρι ανήκουν στον εξωτερικ κ σµο (= Realität), (το χέρι εφ σον δεν είναι συνειδητά ενεργοποιηµένο). Εάν µως το πρ σωπο κινήσει το χέρι, τ τε εκείνο καθίσταται µέσα απ την εν λ γω πράξη «χέρι µου», γίνεται έτσι «πραγµατικ» και κατά συνέπεια εντάσσεται στην υποκειµενική πραγµατικ τητα (Wirklichkeit) του συγκεκριµένου προσώπου. λα αυτά βασίζονται στην υ- π θεση «τι ο εγκέφαλος παράγει την υποκειµενική πραγµατικ τητα (Wirklichkeit) και αναπτ σσει µέσα της λες εκείνες τις διακρίσεις οι οποίες συνιστο ν τον κ σµο των βιωµάτων µας» (328). Παράλληλα µε το βίωµα πρέπει να αναφερθο ν επίσης η σκέψη, η αντίληψη, η αναπαράσταση και η ανάκληση. «Απ τη στιγµή µως που δέχοµαι τι η υποκειµενική πραγµατικ τητα αποτελεί κατασκε ασµα του εγκεφάλου, εί- µαι ταυτ χρονα αναγκασµένος να δεχτώ έναν κ σµο στον οποίο ο εγκέφαλος αυτ ς αποτελεί τον κατασκευαστή» (324). Απ πρακτική άποψη προκ πτουν απ τα παραπάνω τα ακ λουθα: Οι άνθρωποι αλληλεπιδρο ν βέβαια εντ ς και µέσω της αντικειµενικής πραγµατικ τητας. Ωστ σο δρουν µε τα πράγµατα της αντικειµενικής πραγµατικ τητας µε βάση τις σηµασίες στις οποίες οδηγο ν τα κατασκευάσµατα της υποκειµενικής πραγµατικ τητάς τους. Τα ακ λουθα δ ο παραδείγµατα πρ κειται να συµβάλουν στην αποσαφήνιση της παραπάνω διαπίστωσης. È Ô ÌÂ Ó Î ÌÂÓÔ. Ô Î ÌÂÓÔ appleôùâïâ Ù È applefi appleúôù ÛÂÈ, Ï - ÍÂÈ, ÎÂÓ È ÛÙ Ì Ù Î È ÁÚ ÌÌ Ù. Ù appleôùâïô Ó ÙËÓ ÓÙÈÎÂÈÌÂ- µ

4 176 5 È ÛÎ Ï Î È Ë Ì ıëûë Ì ÙÔÓ /À Î È ÙÔ È ÎÙ Ô ÓÈÎ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ ÙÔ ÎÂÈÌ ÓÔ ÛÙÔ ÚÙ. Ó ÁÓˆÛË fiìˆ ÙÔ ÎÂÈÌ ÓÔ Â Û Ó ÛÙ Ù È ÛÙËÓ appleâúèû ÏÏÔÁ appleúôù ÛˆÓ, Ï ÍÂˆÓ Î È ÁÚ ÌÌ ÙˆÓ, ÏÏ ÛÙËÓ ÂÊ ÚÌÔÁ ÙË appleúôûˆappleèî ÁÓÒÛË Ì ÛÙfi Ô ÙËÓ Î Ù ÓfiËÛË ÙË ÛËÌ Û ÙˆÓ appleúôù ÛˆÓ, ÙˆÓ Ï ÍÂˆÓ Î È ÙˆÓ ÁÚ ÌÌ ÙˆÓ. È ÙËÓ Ó ÁÓˆÛË ÂÓfi ÎÂÈÌ ÓÔ Ô Ì ÛÙË È ıâû Ì Ó ÔappleÏÔÛÙ ÛÈÔ ÛËÌ ÛÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ÁÓÒÛˆÓ, ÔÈ ÔappleÔ Â ÌappleÔÚÔ Ó Ó ıâˆúëıô Ó ˆ Î Ù ÛÎÂ. Ù Û ÓÈÛÙÔ Ó ÙËÓ appleô- ÎÂÈÌÂÓÈÎ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ, Ë ÔappleÔ appleúôû ÂÈ ÛÙËÓ Ó ÁÓˆÛË Ì ÓfiËÌ Î È Âapple ÚÎÂÈ ( Ó ÁÓˆÛÙÈÎ ÈÎ ÓfiÙËÙ ). ÏÏËÏÂappleÈ ÚÔ Ì - È Ì ÙËÓ ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ, applefi ÙËÓ ÏÏË fiìˆ È - ÌÔÚÊÒÓÔ ÌÂ Î È ÔÈ ÈÔÈ Ì Û Ì Ì appleúôûˆappleèî appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ, Ì ÛË ÙËÓ ÔappleÔ ÙÔ ÂappleÈÙÂÏÔ Ì Ùfi. ŒÓ appleâú ÈÙ Úˆ apple Ú ÂÈÁÌ ı ÂappleÈÙÚ ÂÈ ÙËÓ ÂÌ ı ÓÛË ÛÙÔ ÂÓ ÏfiÁˆ Û ÏÏÔÁÈÛÌÔ. Ò È Ú Ì Ù ÂÈ È È ÈÙ Úˆ ÛËÌ ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ Î appleôèô fiúá ÓÔ ˆ «È - ÌÂÛÔÏ ËÙ». ŒÓ Î appleâù ÓÈÔ, Ô ÔappleÔ Ô ÛÂ Ì ÛÎÔÙÂÈÓ Î È ı ÂÏÏÒ Ë Ó Ù ÂappleÈı ÌÂ Ó È Û ÛÂÈ Ó Ó ÂappleÈÎ Ó ÓÔ ÏÔ, ÚËÛÈÌÔappleÔÈ fiï Ù fiúá Ó appleïô ÁËÛË. fiúá Ó appleôùâïô Ó ÁÈ ÙfiÓ Ô ıëì ÂÓ fi ÂÈ ÙÔ ÁÂÁÔÓfiÙÔ fiùè ÂÓ ÌappleÔÚÂ Ó ÂÈ ÌÂÛË Âapple Ê Ì ÙÔÓ Â͈ÙÂÚÈÎfi ÎfiÛÌÔ. ª Ûˆ ÙÒÓ ÂÓ ÌappleÔÚ fiìˆ Ó apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ ÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË ı Ï ÛÛ, Î ıò Ù fiúá Ó ÂÓ appleúôûê ÚÔ Ó Ï ÂÈ fiappleˆ ÔÈ ÈÓÙÂÔÎ ÌÂÚÂ, ÏÏ appleúôûîôì Ô Ó ÌfiÓÔÓ ÌÂÙÚ ÛÈ- Ì ÙÈÌ Î È Â ÔÌ Ó, fiappleˆ ÙÔ ıô Î È Ë ıâúìôîú Û. O Î - appleâù ÓÈÔ Û Óı ÙÂÈ ÙÈ È ÎÔapple ÂÈÛÂÚ fiìâóâ appleïëúôêôú Â Ì Ûˆ ÂÓfi appleúô apple Ú ÔÓÙÔ Û Ì ÙÔ ÍÈÔÏfiÁËÛË Î È appleôïôáèûìô Î È ËÌÈÔ ÚÁÂ Ì ÂÛˆÙÂÚÈÎ ÂÈÎfiÓ. Ù ÙË Ó Ù Ù Î Ù ÛΠÂÈ ÙËÓ appleúôûˆappleèî ÙÔ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ ÙË ı Ï ÛÛ. O Î appleâù ÓÈÔ ÏÔÈapplefiÓ ÂÓÂÚÁÂ È ÚÎÒ Ì ٠ ÔÌ Ó, Ù ÔappleÔ Ï Ì ÓÂÈ applefi ÙÔÓ Â͈ÙÂÚÈÎfi ÎfiÛÌÔ, ˆÚ apple Ú ÏÏËÏ Ó Ï appleâè ÙÔÓ Â͈ÙÂÚÈÎfi Ùfi ÎfiÛÌÔ Î È Î Ù ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiappleÔ Ô ËÁ ÛÊ ÏÒ Î È appleôùâïâ- ÛÌ ÙÈÎ ÙÔ appleïô Ô ÙÔ ÛÙÔ ÛÙfi Ô. Τα δ ο αυτά παραδείγµατα καθιστο ν προφανές το γεγον ς τι δεν είµαστε σε θέση να προβο µε σε αληθείς δηλώσεις σχετικά µε την ίδια την αντικειµενική πραγµατικ τητα, αλλά µ νον σχετικά µε τα κατασκευάσµατα τα οποία δηµιουργο µε για προσωπική µας χρήση, προκειµένου να είµαστε σε θέση να δρο µε κατάλληλα µέσα στην αντικειµενική πραγµατικ τητα.

5 È ÛÎ Ï Î È Ë Ì ıëûë Ì ÙÔÓ /À Î È ÙÔ È ÎÙ Ô ˇˇˇ Τα κατασκευάσµατα συνιστο ν την προσωπική µας πραγ- µατικ τητα, βάσει της οποίας δρο µε και αλληλεπιδρο µε. Εν περιλήψει θα µπορο σε να ειπωθεί το εξής: η υποκειµενική πραγµατικ τητα αποτελεί ένα κατασκε ασµα ή µοντέλο της αντικειµενικής πραγµατικ τητας. Αυτ ς είναι ένας ορισµ ς στον οποίο προέβη η γνωσιολογική θεωρητική τοποθέτηση της κονστρτουκτιβιστικής προσέγγισης (Glasersfeld 2000). Εάν αφήσουµε να ακουστεί επίσης και η προοπτική της νευροβιολογίας, ο ορισµ ς έχει ως εξής: YappleÔÎÂÈÌÂÓÈÎ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ (Wirklichkeit) «appleôîâèìâóèî appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ Î È Î Ù Âapple ÎÙ ÛË Ù ÈÒÌ Ù, Ë Û ÓÂÈ ËÙfiÙËÙ, ÔÈ ÓÙÈÏ ÂÈ, ÔÈ Ó apple Ú ÛÙ ÛÂÈ, ÔÈ Ó ÌÓ ÛÂÈ Î.Ïapple. appleôùâïô Ó Û ÌÊˆÓ Ì ÙËÓ applefiıâû Ì Ì ÂÊ ÚÂÛË ÙÔ ÂÁÎÂÊ ÏÔ Ó ÊÂÚfiÌÂÓË ÛÙËÓ ÂÓÛˆÌ ÙˆÛË appleôï ÈÛıËÙËÚÈ ÎÒÓ appleïëúôêôúèòó, ÛÙË È ÌfiÚÊˆÛ ÙÔ Ì Ûˆ ÈˆÌ ÙÈÎÒÓ appleâúèâ Ô- Ì ÓˆÓ, Ù ÔappleÔ È Ù ıâóù È ÛÙË ÌÓ ÌË, Î È ÛÙËÓ ÂÍ ÛÊ ÏÈÛË ÙË Ó ÙfiÙËÙ Û Â È ÛÌÔ ÙË Ú ÛË. apple Ú apple Óˆ Ú ÔÓÙ È ÛÂ Û ÌÊˆÓ Ì ÙÔ ÁÂÁÔÓfi fiùè Ë Û ÓÂÈ ËÙ ˆÛË Û ÓÙÂÏÂ Ù È ÌfiÓÔÓ, ÂÊfiÛÔÓ appleú appleâè Ó ÂÓÛˆÌ Ùˆı ΠÙÈ ÙÔ Ó Ô (Î È ÛËÌ ÓÙÈÎfi) Î ÙÈ ÙÔ ÔÈÎÂ Ô ÌÂ Ó ÌÔÚÊ Î È ÂÊfiÛÔÓ appleú appleâè Ó È ÌÔÚʈıÔ Ó Ó appleúôáú ÌÌ Ù Ú ÛË. È ÙÔ ÛÎÔapplefi Ùfi ÎÚ ÓÂÙ È Ì ÏÈÛÙ apple Ú - ÙËÙË Ë Î Ù ÛΠÂÓfi appleôîâèì ÓÔ Û Ó ËÛË Î È ˆÛË Ì ÙË ÌÔÚÊ ÂÓfi ÁÒ.  fiïâ ÙÈ ÏÏ appleâúèappleùòûâè ÂÓ Ô ÌÂ Ó - ÁÎË ÙË Û ÓÂÈ ËÙ ˆÛË» (Roth 1997, 328). Στο σηµείο αυτ κρίνεται σκ πιµος ο σχολιασµ ς των συλλογισµών του παραπάνω παραθέµατος. Απ νευροβιολογική άποψη έχει σηµασία να επιστήσουµε την προσοχή στο γεγον ς τι ο αντικειµενικά πραγµατικ ς εγκέφαλος υπάρχει ανεξαρτήτως της ανθρώπινης συνείδησης ως φυσιολογικ µ ρφωµα και τι ο υποκειµενικά πραγµατικ ς εγκέφαλος είναι εκείνος, ο οποίος µπορεί να κατασκευάσει την εν λ γω διάκριση. Βάσει της διάκρισης αυτής µπορεί επίσης ο υποκειµενικά πραγµατικ ς εγκέφαλος να ξεχωρίσει τον υλικ εξωτερικ κ σµο απ το ίδιο του το σώµα ως κ σµο και απ τον πνευµατικ και το βιωµατικ κ σµο (Roth 1997, 324). Κατ αυτ ν τον τρ πο το άτοµο έχει επίσης τη δυνατ τητα να κατασκευάσει ένα Εγώ, προκειµένου να προσδώσει µία σχετική σταθερ τητα στις δραστηρι τητές του. Για τη ιδακτική των Μέσων αποκτά 12

6 178 5 È ÛÎ Ï Î È Ë Ì ıëûë ÌÂ ÙÔÓ /À Î È ÙÔ È ÎÙ Ô εδώ σηµασία το γεγον ς τι οι νέοι άνθρωποι κατασκευάζουν µία υποκειµενική πραγµατικ τητα, η οποία περιστρέφεται γ ρω απ τη βίωση του νέου και του ενδιαφέροντος, καθώς και απ το µετασχηµατισµ των σχεδίων δράσης τους. Απ νευροβιολογική άποψη αποδίδονται στην υποκειµενική πραγµατικ τητα τρεις διαστάσεις (Roth 1997): 1. ο κ σµος των νοητικών καταστάσεων και του Εγώ, 2. ο κ σµος του προσωπικο σώµατος και 3. ο εξωτερικ ς κ σµος. Ο Roth επιµένει ιδιαίτερα στην εν τητα των τοµέων αυτών και παραθέτει παραδείγµατα νοητικών και σωµατικών δυσλειτουργιών, πως π.χ. αναπηρίες, απ τις οποίες η καθεµία οδηγεί σε διαφορετικές κατασκευές πραγµατικ τητας. Αναφορικά µε το παράδειγµα του καπετάνιου µπορεί να ειπωθεί τι αυτ ς, κατά τους υπολογισµο ς του, οι οποίοι εκτυλίσσονται ως νοητικές διαδικασίες, θα επιλέξει µία πορεία που θα του προσφέρει ασφαλή δίοδο µέσα απ το δίαυλο. Μέσα απ ένα πλήθος νοητικών συγκρίσεων και διαδικασιών λήψης αποφάσεων ο καπετάνιος κατασκευάζει ένα µοντέλο, στην περίπτωση αυτή π.χ. την πορεία της επιλογής του. Εάν η επιλογή του είναι επιτυχηµένη, µπορεί να υποθέσει τι η πορεία του είναι υποκειµενικά πραγµατική, χωρίς να γνωρίζει στ αλήθεια τίποτε σχετικά µε τη φ ση της επιφάνειας της θάλασσας ή µε το πλήθος των εναλλακτικών πορειών, στις οποίες θα µπορο σαν να οδηγήσουν οι υπολογισµοί του (Watzlawick 2000, 15). Στην προκειµένη περίπτωση το κατασκε ασµα ή το µοντέλο υπήρξε κατάλληλο σον αφορά στο στ χο που έθεσε ο καπετάνιος και επιβεβαιώθηκε απ τις συνέπειες της δράσης του. Η βεβαι τητα για την πραγµατικ τητα του κατασκευάσµατ ς του συνδέεται εποµένως µε την επιτυχία την οποία ο ίδιος κατ ρθωσε να σηµειώσει µέσω των προσωπικών του υπολογισµών, δηλαδή κατασκευών της πραγµατικ τητας. Σε περίπτωση αποτυχίας θα έπρεπε ο καπετάνιος να αναγνωρίσει τι το κατασκε ασµά του δεν υπήρξε κατάλληλο. Σε αυτ ακριβώς το σηµείο τοµής καθίστανται πρ δηλοι οι περιορισµοί των κατασκευών πραγ- µατικ τητας. Ας συγκρατήσουµε πάντως το ακ λουθο συ- µπέρασµα: Οι άνθρωποι δεν είναι σε θέση να (ανα)γνωρίζουν άµεσα την αντικειµενική πραγµατικ τητα, αλλά µ νον εκείνο, το οποίο δεν είναι η πραγµατικ τητα ή µε άλλα λ -

7 È ÛÎ Ï Î È Ë Ì ıëûë Ì ÙÔÓ /À Î È ÙÔ È ÎÙ Ô ˇˇˇ για να διαπιστώνουν άν το προσωπικ τους κατασκε ασµα ανταποκρίνεται ή χι στην αντικειµενική πραγµατικ τητα. Η απ ρριψη µάλιστα εν ς κατασκευάσµατος θεωρείται ως το ψιστος βαθµ ς (ανα)γνώρισης (Glaserfeld 2000, 23). Η έννοια χρησιµοποιείται απ τα τέλη της δεκαετίας του 1990 πολ συχνά και σε µία πληθώρα πλαισίων αναφοράς. Στην καθηµερινή του χρήση ισοδυναµεί µε εκείνον της προσοµοίωσης: Κατά την προσοµοίωση µία διαδικασία εκτυλίσσεται ηλεκτρονικά µ νον στην οθ νη. Αυτ συµβαίνει κατά καν να στα παιχνίδια του ηλεκτρονικο υπολογιστή. Εδώ απαντάται επίσης ο ρος της «εικονικής πραγµατικ τητας». Στην περίπτωση αυτή πρ κειται για µία υποστηριζ µενη απ τον ηλεκτρονικ υπολογιστή δυνατ τητα, κατά την οποία οι παίκτες κινο νται σε έναν προσοµοιωµένο απ τον υπολογιστή κ σµο (κυβερνοχώρος). Τεχνολογική προϋπ θεση για τη δηµιουργία της σ νδεσης µεταξ του προσφερ µενου απ τον υπολογιστή κυβερνοχώρου και της εµπειρίας της «εικονικής πραγµατικ τητας» απ τον παίκτη αποτελεί η διαθεσιµ τητα συσκευών διεπαφής, πως π.χ. γυαλιά τρισδιάστατης ρασης. Απ την άποψη της ιδακτικής των Μέσων ο ρος της εικονικ τητας χρησιµοποιείται εδώ και αρκετά χρ νια κατά το χαρακτηρισµ διαδικασιών διδασκαλίας και µάθησης που συνδέονται µε τα Νέα Μέσα (Mader-Stöckl 1999). Η εικονικ τητα αναφέρεται εδώ σε ένα συγκρ τηµα δυνατοτήτων αντικατάστασης της πραγµατικ τητας µέσω της χρήσης του ηλεκτρονικο υπολογιστή και του διαδικτ ου (Schulmeister 2001). Η εν λ γω διαδικασία συντελείται π.χ. µέσω της επίσκεψης εν ς εικονικο µουσείου ή της παρακολο θησης εν ς επί γραµµής σεµιναρίου σε κάποιο εικονικ πανεπιστήµιο. Η χρήση αυτή του ρου είχε µ.ά. ως συνέπεια να χρησιµοποιείται ο ρος της «εικονικής µάθησης» ως συνώνυµος µε εκείνον της τηλεµάθησης, της βασιζ µενης στο δίκτυο µάθησης ή του e-learning. Εάν αναγάγουµε την εικονική µάθηση σε γενική έννοια, µπορο µε να θεωρήσουµε τι σε λες τις προαναφερθείσες διαδικασίες πρ κειται για µάθηση µε τα Νέα Μέσα. Ως παραδείγµατα µπορο ν να αναφερθο ν στο σηµείο αυτ οι ακ λουθες περιπτώσεις: το υποστηριζ µενο απ τον ηλεκτρονικ υπολογιστή µάθηµα (CSL), η υποστηριζ µενη απ ÈÎÔÓÈÎfiÙËÙ ÂÈÎÔÓÈÎfiÙËÙ applefi ÙËÓ appleô Ë ÙË È ÎÙÈÎ ÙˆÓ ª ÛˆÓ

8 180 5 È ÛÎ Ï Î È Ë Ì ıëûë ÌÂ ÙÔÓ /À Î È ÙÔ È ÎÙ Ô ÂÈÎÔÓÈÎfiÙËÙ (Virtualität) ˆ Ô ÓÙ ıâùô applefiïô ÙË appleú ÁÌ ÙÈÎfi- ÙËÙ (Realität) µ τον ηλεκτρονικ υπολογιστή συνεργατική µάθηση (CSCL), το κατευθυν µενο απ τον ηλεκτρονικ υπολογιστή µάθηµα, η βασιζ µενη στο newsgroup µάθηση, το Computer Based Training (CBT), το Web Based Training (WBT), το Computer Support, η τηλεµάθηση (Open Distance Learning), το tele-tutoring, το tele-teaching κοκ. Σε λες αυτές τις µορφές πρ κειται για πραγµατικές αλληλεπιδράσεις, οι οποίες συντελο νται µε τα Νέα Μέσα. Το κ ριο γνώρισµα της εικονικής µάθησης έγκειται εδώ στο γεγον ς τι οι άνθρωποι επικοινωνο ν µεταξ τους µέσω δεδοµένων τεχνολογικών συστηµάτων. Στο πλαίσιο αυτ η εικονικ τητα ορίζεται µε βάση τις λειτουργίες εν ς αντικειµένου και χι µε βάση τα φυσικά του δεδοµένα. Η εικονικ τητα προσδιορίζεται απ δυναµικά, δηλαδή απ δυνατ τητες, οι οποίες έχουν την ιδι τητα εν δυνάµει εκφράσεων. Εδώ προϋποτίθεται τι η εικονικ τητα µπορεί να αναπτ ξει µία δική της δυναµική. Αυτ συµβαίνει µέσω της δη- µιουργίας διαφορών και εναλλακτικών. Η εικονικ τητα αναπαράγεται µε αυτήν την έννοια ως συµπληρωµατικ ς αντίθετος π λος της αντικειµενικής πραγµατικ τητας. Η ισχ η της έγκειται εποµένως αφεν ς στη δ ναµή της να σχετικοποιεί την υποκειµενική πραγµατικ τητα µέσω εναλλακτικών και αφετέρου στο να προκαταλαµβάνει µελλοντικές πραγµατικ τητες. Η εικονικ τητα µπορεί εποµένως να θεωρηθεί πως και η αντικειµενική πραγµατικ τητα ως µία προϋπ θεση της δηµιουργίας υποκειµενικών πραγµατικοτήτων. Έτσι π.χ. µία εικονική εικ να αποτελεί αρχικά ένα διαθέσιµο στο διαδίκτυο δυνητικ φορέα πληροφοριών, ο οποίος τίθεται σε ισχ µ λις κατά την αντίστοιχη ενεργοποίησή του απ τους χρήστες. Εν σω δεν ενεργοποιείται, η εικονικά υ- πάρχουσα εικ να παραµένει λανθάνουσα. Με άλλα λ για: Οι χρήστες είναι εκείνοι οι οποίοι καθιστο ν πραγµατικ τητα τις διαθέσιµες στο διαδίκτυο εικ νες. Στο πλαίσιο αυτ προϋποτίθεται αυτον ητα η τεχνολογική βάση, πως π.χ. ένας η- λεκτρονικ ς υπολογιστής µε πρ σβαση στο διαδίκτυο. OÈ ÓÓÔÈÂ ÙË ÓÈÎÂÈÌÂÓÈÎ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ, ÙË appleôîâèìâóèî appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ Î È ÙË ÂÈÎÔÓÈÎfiÙËÙ ÌappleÔÚÔ Ó Ó Á ÓÔ Ó Î Ù - ÓÔËÙ ÛÙÔ apple Ú ÂÈÁÌ ÙË ÓÙ ÏË Ë ÙË Î ÛÙ ÓÈ :

9 È ÛÎ Ï Î È Ë Ì ıëûë Ì ÙÔÓ /À Î È ÙÔ È ÎÙ Ô ˇˇˇ ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ : ËÓ Î ÛÙ ÓÈ ÂÓ ÌappleÔÚÔ ÌÂ Ó ÙË ÁÓˆÚ ÛÔ Ì ˆ «appleú ÁÌ Î ıâ Ùfi», ÂÓ ÌappleÔÚÔ ÌÂ Ó Î ÓÔ Ì Ë- ÏÒÛÂÈ Û ÂÙÈÎ Ì ÙËÓ Ô Û ÙË. ÀappleÔÎÂÈÌÂÓÈÎ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ : Î ÛÙ ÓÈ Ê ÛÙ Ù È ÛÙÔ Ì Ïfi Ì ˆ Î Ù ÛÎÂ. ªappleÔÚÔ Ó Ó ÂÎÊÂÚıÔ Ó appleôïï ËÏÒÛÂÈ Û Â- ÙÈÎ Ì ٠Ó. O ÈÔÏfiÁÔ ı apple ÚÈıÌ ÛÂÈ ÙÈ ÔÙ ÓÔÏÔÁÈÎ È Èfi- ÙËÙ ÙÔ ÓÙÚÔ, ÔÚ ÔÓÙ ÙÔ ÙÛÈ Ì ÛË ÙËÓ ÂappleÈÛÙ ÌË ÙÔ. O È ÙË ı ÌappleÔÚÔ ÛÂ Ó ÂÎı ÛÂÈ ÙÈ ÈˆÌ Ó applefi ÙÔÓ ÈÔ Û Ó È- ÛıËÌ ÙÈÎ ÂappleÈ Ú ÛÂÈ ÙË Î ÛÙ ÓÈ. ÈÎÔÓÈÎfiÙËÙ : O ʈÙÔÁÚ ÊÔ appleô ʈÙÔÁÚ Ê ÂÈ ÙËÓ Î ÛÙ ÓÈ, Ô ˆÁÚ ÊÔ appleô ÙË ˆÁÚ Ê ÂÈ, Ô Ú ÛÙË ÂÓfi appleúôáú ÌÌ ÙÔ ˆ- ÁÚ ÊÈÎ appleô apple Ú ÏÏ ÛÛÂÈ Ì appleôıëîâ Ì ÓË ÊˆÙÔÁÚ Ê ÙÔ ÓÙÚÔ ÙÔ Û Â È ÂÈ ÂÎ Ó Ô fiïâ Ù ÔÈ Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ appleôùâïô Ó ËÌÈÔ ÚÁ  ÂÈÎÔÓÈÎÒÓ ÓÙÚˆÓ ÏËÚÔÊÔÚ Î È ÁÓÒÛË Eννοιες πως εκείνες της πληροφορίας και της γνώσης παραπέµπουν επίσης αµοιβαία η µία στην άλλη, ενώ παράλληλα αποδίδεται σ αυτές ένα πλήθος ορισµών. Εµείς θα ορίσουµε παρακάτω τις δ ο έννοιες αντίστοιχα προς τη δική µας προοπτική. Στην καθοµιλουµένη θεωρείται ως πληροφορία η σηµασία εν ς προφορικο ή γραπτο µην µατος. Στις κοινωνικές επιστήµες αποτελο ν πληροφορίες κάθε είδους σηµεία τα οποία ισοδυναµο ν µε µία είδηση ή αναπαριστο ν µία νοηµατική εν τητα (σηµασία). Εποµένως κάθε µήνυµα βασίζεται σε ση- µεία και απ τεχνολογική άποψη σε σήµατα. Τα σηµεία ση- µαίνουν τον εαυτ τους. Μ νον εφ σον υποβληθο ν σε κάποια ταξιν µηση, εκπληρώνουν τη λειτουργία τους και αποκτο ν κάποια σηµασία µέσω των ανθρώπων που τα ταξινοµο ν ή τα διαβάζουν (G. Roth 1997, 105). Συνεπώς ένας προϊστάµενος δε θα πει: «Τα σηµεία µο µεταδ θηκαν εγκαίρως µέσω της οθ νης». Είναι πιθαν τερο τι θα δηλώσει στους υφιστά- µενο ς του τι έλαβε εγκαίρως τις αναµεν µενες πληροφορίες και τι θα τους εκθέσει το αντίστοιχο σηµασιολογικ περιεχ µενο. ÏËÚÔÊÔÚ

10 182 5 È ÛÎ Ï Î È Ë Ì ıëûë ÌÂ ÙÔÓ /À Î È ÙÔ È ÎÙ Ô ÓÒÛË ο στοιχεία του παραδείγµατος αυτο παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Αρχικά ο προϊστάµενος έχει µία προσδοκία, δηλαδή µία κατευθυν µενη συνείδηση ή ένα κατασκε ασµα, µε βάση την οποία αποδίδει µία σηµασία στο κεί- µενο της οθ νης. Απ την οπτική της νευροβιολογικής (G. Roth 1996) και της διαδρασιακής κονστρουκτιβιστικής προσέγγισης (Oevermann 1979, βλ. επίσης Κεφ κ ) αυτ σηµαίνει: Ο προϊστάµενος αλληλεπιδρά µε την πραγµατικ τητα των σηµείων και αποδίδει σε αυτά σηµασία µέσω του κατασκευάσµατ ς του. Παράλληλα συγκροτεί την πραγµατικ τητα εκείνη η οποία παρέχει ν ηµα και καθοδηγεί τη δράση για τον ίδιο και τους συνεργάτες του. Πρέπει να αναφερθεί επίσης ως ένα δε τερο στοιχείο, τι το ίδιο σηµείο, π.χ. το ελληνικ -α- µπορεί να λάβει κάθε φορά άλλη σηµασία για διαφορετικά πρ σωπα σε διαφορετικές καταστάσεις. Αντιστρ φως µπορεί επίσης το ίδιο σηµασιολογικ φορτίο να αναπαρασταθεί µε διαφορετικά σηµεία (Roth 1997, 105). Πρέπει λοιπ ν να γίνεται ρητή διάκριση µεταξ σηµείων και σηµάτων στην αντικειµενική πραγµατικ τητα και των σηµασιών τους στην υποκειµενική πραγµατικ τητα των ατ µων. Κατ επέκταση είναι επίσης παράλογο να εξάγουµε τη σηµασία µίας πληροφορίας απ τη συχν τητα εκποµπής και εµφάνισης του σηµείου. «Ο δέκτης είναι εκείνος ο οποίος προσδίδει τη ση- µασία» (Roth 1997, 107). Εποµένως οι νευρωνικές καταστάσεις διέγερσης που προκαλο νται απ τα αισθητήρια ργανα αποτελο ν απλά και µ νον σήµατα, στα οποία το σηµασιολογικ φορτίο προσαρτάται αποκλειστικά απ το γνωστικ σ στηµα. Αναφορικά µε την εργασία µε τον ηλεκτρονικ υπολογιστή και το διαδίκτυο, τα εµφανιζ µενα στην οθ νη σηµεία λαµβάνουν τη σηµασία τους αποκλειστικά µέσω των χρηστών, οι οποίοι εξερευνο ν µε τα κατασκευάσµατά τους το διαδίκτυο. Οι τελευταίοι εξετάζουν µε γνώµονα ένα ερώτηµα ή ένα πρ βληµα τις πιθανές σηµασίες των παρουσιαζ µενων κειµένων, προκειµένου να µπορέσουν να δώσουν απάντηση στα εκάστοτε ερωτήµατα και προβλήµατα. Η γνώση µπορεί να νοηθεί ως µία υποκειµενική βεβαι τητα, στην οποία οι πληροφορίες σχετικά µε ένα θέµα συγκεκριµενοποιο νται µε αποτέλεσµα να καθίσταται δυνατή η

11 È ÛÎ Ï Î È Ë Ì ıëûë Ì ÙÔÓ /À Î È ÙÔ È ÎÙ Ô ˇˇˇ ανάπτυξη σχεδίου δράσης. Προηγείται η διαδικασία της εξέτασης των πληροφοριών, η οποία εν µέρει µπορεί να εκτελεστεί µέσω της εφαρµογής των καν νων της λογικής, αλλά καθορίζεται ουσιαστικά απ τη µνήµη (Κεφ ). Απ την άποψη της ιδακτικής των Μέσων αποκτά επο- µένως σηµασία η διευθέτηση της εργασίας µε τον ηλεκτρονικ υπολογιστή και το διαδίκτυο κατά τρ πο τέτοιο, ώστε οι µαθητές να κατακτήσουν τη δυνατ τητα εφαρµογής των κατασκευασµάτων τους, προκειµένου να µπορέσουν να µετασχηµατίσουν τις πληροφορίες σε γνώση. Το αίτηµα αυτ έχει ως προϋπ θεση ένα άλλο, το οποίο αναφέρεται προπάντων στην οργανωµένη διδασκαλία και µάθηση: οι δάσκαλοι και οι δασκάλες πρέπει να προετοιµάζουν ένα θέµα έτσι, ώστε να ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντα των µαθητών και των µαθητριών, προκειµένου να ενεργοποιήσουν τα αντίστοιχα κατασκευάσµατα. Η γνώση πρέπει συνεπώς να θεωρηθεί ως διαδικασία και χι αποκλειστικά ως προϊ ν. Αυτή η διαδικασία της κατασκευής της γνώσης µέσω του µετασχηµατισµο πληροφοριών εκτελείται απ τους αναπτυσσ µενους ανθρώπους σχεδ ν αυτον ητα κατά την καθηµερινή τους επαφή µε τα Νέα Μέσα. Ωστ σο οι τελευταίοι µέσα απ το ρ λο τους ως µαθητών και µαθητριών βρίσκονται στο µάθηµα σε µία διαφορετική κατάσταση. Εκεί τους προσφέρεται κατά καν να οργανωµένη γνώση, έτσι πως αυτή προδιαγράφεται απ τα προγράµµατα διδασκαλίας, τα σχολικά βιβλία, αλλά και απ τις προφορικές ρυθµίσεις. Στο σχολείο και στο µάθηµα πρέπει συνεπώς η γνώση να θεωρηθεί ως µία συνάρτηση παραγ ντων, η οποία βάσει της σ µβασης και της παράδοσης αποκτά σηµασία σε κοινωνικ επίπεδο. Με αυτήν ρυθµίζονται οι κοινωνικές διαδράσεις και οι ερµηνείες, προτο τα άτοµα µπορέσουν να προβο ν στις προσωπικές τους ερµηνείες (Berger/Luckmann 1977). Μία λειτουργία την οποία αναλαµβάνει η κοινή για λους τους συµ- µετέχοντες γνώση είναι τι έτσι µπορο ν να αποφευχθο ν σε µεγάλο βαθµ οι συγκρο σεις κατά την εξέλιξη των αλληλεπιδράσεων. Η κωδικοποιηµένη γνώση ρυθµίζει τα δρώµενα του µαθήµατος, καθιστώντας κατ αυτ ν τον τρ πο δυνατή την αναπαραγωγή της γνώσης και του κωδικοποιηµένου ση-

12 184 5 È ÛÎ Ï Î È Ë Ì ıëûë Ì ÙÔÓ /À Î È ÙÔ È ÎÙ Ô Ô È ÎÙ Ô ˆ ÈˆÌ ÙÈÎfi appleâ Ô µασιολογικο φορτίου, αλλά επίσης και του σχολείου ως υποσυστήµατος της κοινωνίας. Στη βασική αυτή δοµή στηρίζονται κατά καν να η αγωγή και η διδασκαλία. Παράλληλα µως αλλοιώνεται η αυθεντική προσωπική εµπειρία και ερµηνεία και κατ επέκταση η ενεργητική διαµ ρφωση της γνώσης. Ωστ σο η προδιαγεγραµµένη αυτή γνώση απ διαλεκτική άποψη αποτελεί ταυτοχρ νως προϋπ θεση, για να καταστεί δυνατή η αυθεντική έκφραση της µοναδικ τητας του κάθε ατ µου στη ζωή και στη µάθηση. «Σε γενικές γραµµές αντιλαµβαν µαστε τον κ σµο έτσι πως µάθαµε τι αυτ ς πρέπει να είναι» (Roth 1996, 324). Απ την άποψη της ιδακτικής των Μέσων ενδιαφέρει η αντιστροφή των παραπάνω: Μ νον ποιος έχει εκµάθει την καθοδηγο µενη απ καν νες κατάκτηση της γνώσης µπορεί να καταστεί υποκειµενικά δηµιουργικ ς µε την προϋπ θεση τι θα λάβει καθοδήγηση προς την εν λ γω κατε θυνση και τι θα του προσφερθο ν τα βιω- µατικά εκείνα πεδία τα οποία επιτρέπουν τη µάθηση µέσω της ανάπτυξης της δηµιουργικ τητας και τη διαµ ρφωση των συνακ λουθων κατασκευών γνώσης. Στο προκείµενο πλαίσιο το διαδίκτυο µπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα βιωµατικ πεδίο, το οποίο επιτρέπει τη διαµ ρφωση γνώσης µέσω της προσωπικής δηµιουργικ τητας και υπευθυν τητας µε προϋπ θεση την κατάλληλη χρήση του. Μολον τι τα περιεχ µενα που τοποθετο νται στο διαδίκτυο και οι µορφές παρουσίασής τους αποτελο ν παράγωγα κοινωνικών οµαδοποιήσεων δηλαδή κατά τους Berger και Luckmann κοινωνικά κατασκευάσµατα, δεν καθίστανται πρ δηλες ο τε οι κωδικοποιήσεις και οι τυποποιήσεις τους ο τε οι συνυφασµένες µε αυτές παραδ σεις και εξουσιαστικές τάσεις, µε αποτέλεσµα ο χρήστης να µην είναι σε θέση να τις αντιληφθεί ή να τις αναγνωρίσει άµεσα. Επιπλέον οι ποικίλες προσφορές επάνω στο ίδιο θέµα τοποθετο νται σε διαφορετικά επίπεδα απ άποψη περιεχοµένου και µορφής. Συνεπώς σχετικοποιο νται οι εξουσιαστικές τάσεις εφ σον βέβαια αυτές καθίστανται αναγνωρίσιµες. Εν ψει του ετερ κλητου πλήθους τους οι προσφορές γνώσης για το ίδιο θέµα κρίνονται µάλλον αποσπασµατικές και αποκτο ν πληροφοριακή αξία µ νον εφ σον ελεγχθο ν, ταξινοµηθο ν, αξιολογηθο ν και υποβληθο ν στη διαδικασία της διαλογής, προκειµένου

13 È ÛÎ Ï Î È Ë Ì ıëûë Ì ÙÔÓ /À Î È ÙÔ È ÎÙ Ô ˇˇˇ να µετασχηµατιστο ν κατ πιν σε αποδεκτή γνώση. Επίσης οι κοινωνικά κατασκευασµένες προσφορές πληροφορίας και γνώσης στο διαδίκτυο µάλλον δεν αποκτο ν το κ ρος της δεσµευτικής και «απ λυτης» γνώσης εξαιτίας της εικονικ τητας του µέσου. Εκτ ς αυτο το διαδίκτυο αποτελεί µία πληροφοριακή ζο γκλα, στην οποία κάθε άτοµο πρέπει να µάθει να δηµιουργεί το προσωπικ του πλαίσιο γνώσης. Ίσως µάλιστα το ε ρος και η ποικιλία των πληροφοριακών και γνωστικών προσφορών να αποτελο ν τα στοιχεία τα οποία κυρίως θέλγουν τους αναπτυσσ µενους ανθρώπους και τους ωθο ν σε εξερευνητικά ταξίδια εντ ς του περιβάλλοντος του µέσου, που ελε θεροι απ διάφορες αυθεντίες, πως οι γονείς και οι δάσκαλοί τους, προβαίνουν σε προσωπικές κατασκευές πραγµατικ τητας. 5.2 È ÙË È ÎÙÈÎ ÙˆÓ ª ÛˆÓ εδοµένου του πρακτικο προσανατολισµο των σχεδίων της ιδακτικής των Μέσων δεν είναι πάντα εφικτή η α- π λυτα διακριτή παρουσίαση τους. Εποµένως ενδέχεται να περιέχονται σε ένα σχεδιασµ στοιχεία των υπολοίπων. Με τον ρο του σχεδίου της ιδακτικής των Μέσων εννοο µε ένα συλλογιστικ εργαλείο, ένα εσωτερικ πλάνο, που µας χρησιµε ει, προκειµένου να µπορέσουµε να δράσου- µε σκ πιµα, λειτουργικά και ε στοχα σε συγκεκριµένες καταστάσεις, πως π.χ. στο µάθηµα. Παρακάτω θα παρουσιαστο ν ÈÔ ÙË È ÎÙÈÎ ÙˆÓ ª ÛˆÓ ÂˆÚ - ªÔÓÙ ÏÔ - ÈÔ (Konzept) OÈ ıâˆú  appleôùâïô Ó ÙË ÛË ÙË ÂappleÈÛÙË- ÌÔÓÈÎ ÂÚÁ Û ÂÓ Á ÓÂÈ. Ó È apple Ú ÁˆÁ ÁÓÒÛˆÓ, Ù ÔappleÔ appleúô Î Ó ÛÂÈ ÂappleÈÛÙË- ÌÔÓÈÎÒÓ Î ÓfiÓˆÓ Î È È Ù appleòóôóù È Ì Ûˆ appleúôù ÛˆÓ. ÌÔÓÙ Ï ÌappleÔÚÔ Ó ÊÂÓfi Ó ıâˆúëıô Ó ˆ Ì appleúfi ÚÔÌË ÌÔÚÊ ÙˆÓ ıâˆúèòó, Î ıò appleâúèï Ì ÓÔ Ó ÛÙÔÈ Â ÙˆÓ ÙÂÏ - Ù ˆÓ. ÊÂÙ ÚÔ Ó Ê ÚÔÓÙ È ÛÂ Û ÁÎÂÎÚÈ- Ì Ó ÂÌappleÂÈÚ Â Î È ÂÓ ÚÁÂÈÂ. Ó Ï Ì ÓÔ Ó ÂappleÔÌ Óˆ Ì È ÌÂÛÔÏ ËÙÈÎ ÏÂÈÙÔ ÚÁ ÌÂÙ Í ıâˆúèòó Î È Û Â ˆÓ. Û È Û ÔÓÙ È ÙfiÛÔ Û ıâˆú Â Î È ÌÔÓÙ Ï fiûô Î È ÛÙËÓ ÂÌappleÂÈÚ. appleôùâïô Ó ÓÔËÙÈÎ Û È (Î Ù ÛΠÛÌ Ù ) ÁÈ ÙË ÌÂÏ- ÏÔÓÙÈÎ Ú ÛË, ËÏ appleúôû È Ú ÛË.

14 186 5 È ÛÎ Ï Î È Ë Ì ıëûë ÌÂ ÙÔÓ /À Î È ÙÔ È ÎÙ Ô τα ακ λουθα σχέδια, τα οποία έχουν τα εξής σηµεία αναφοράς: 1. ÙÔ ÛÎ ÏÔ 2. ÙÈ Â ÏÈÎÙÂ ÚıÚˆÙ ÂÓfiÙËÙÂ 3. ÙËÓ ÂÚÁ Û 4. ÙËÓ appleúôáú ÌÌ ÙÈÛÌ ÓË Ì ıëûë 5. ÙËÓ Ó Î Ï Ë 6. ÙË Ú ÛË Περαιτέρω αναλ σεις των σχεδιασµών αυτών περιέχονται στα ακ λουθα έργα: Gutheil/Mügge: Schule Direkt. Die Praxisreihe für Selbst-Management, Organisationsentwicklung und Unterricht Issing/Klimsa: Information und Lernen mit Multimedia Kerres: Multimediale und telemediale Lernumgebungen. Konzeption und Entwicklungen Tully: Lernen in der Informationsgesellschaft. Informelle Bildung durch Computer und Medien Tulodziecki: Medien in Erziehung und Bildung. Grundlagen und Beispiele einer handlungs- und entwicklungsorientierten Medienpädagogik appleèî ÓÙÚˆÛË ÛÙÔ ÛÎ ÏÔ Οι δάσκαλοι και οι δασκάλες χρησιµοποιο ν τα µέσα, για να µεταδώσουν περιεχ µενα µαθήµατος, για να αναθέσουν εργασίες και για να διενεργήσουν µαθησιακο ς ελέγχους. Στο προκείµενο πλαίσιο η διαδικασία διδασκαλίας και µάθησης είναι επικεντρωµένη στο δάσκαλο, δηλαδή οι µαθήτριες και µαθητές καθοδηγο νται κατά κ ριο λ γο µέσω προφορικών οδηγιών, επικεντρωµένη στην οµάδα της τάξης, δηλαδή η µαθησιακή προσφορά έχει τυποποιηθεί για έναν περιορισµένο αριθµ ατ µων, και

15 È ÛÎ Ï Î È Ë Ì ıëûë Ì ÙÔÓ /À Î È ÙÔ È ÎÙ Ô ˇˇˇ επικεντρωµένη στο θέµα, δηλαδή η γνώση προσανατολίζεται προς θεµατικο ς τοµείς, οι οποίοι είναι επεξεργασµένοι σε µικρές εν τητες εργασίας. Οι δάσκαλοι αναλαµβάνουν εδώ κεντρικ ρ λο: Σχεδιάζουν το µάθηµα, επιλέγουν κατάλληλα περιεχ µενα και κατευθ νουν τη συλλογική µαθησιακή διαδικασία προς προδιαγεγραµµένους στ χους. Οι διαδράσεις των µαθητών βρίσκονται σε συνάρτηση µε τη σκ πιµη δράση του δασκάλου. Η κατά µέτωπο διδασκαλία, οι παρουσιάσεις και η ατοµική εργασία αποτελο ν κάποιες απ τις µορφές µαθήµατος του σχεδίου αυτο. ªÔÚÊ apple ÚÔ Û ÛË ÙˆÓ Ì ÛˆÓ ÛÂ È È- Î Û Â È ÛÎ Ï Î È Ì ıëûë Ú ÁÌ ÙÈÎ apple ÚÔ Û ÛË: ÕÌÂÛË ÂÌappleÂÈÚ Ì Ûˆ ÙË apple Ú Ù ÚËÛË Î È ÙË Ú ÛË Û ÔÚÁ ÓˆÌ Ó appleï ÛÈ, fiappleˆ apple.. ÙÔ ÂÚÁ ÛÙ - ÚÈÔ. ÚÔ Û ÛË Ì Ûˆ ÌÔÓÙ ÏÔ : È ÌÂÛÔÏ Ë- Ì ÓË ÂÌappleÂÈÚ Ì Ûˆ ÙË Ó apple Ú ÁˆÁ ÙË appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ Û ÌÔÓÙ Ï. Ú ÛÙ ÙÈÎ apple ÚÔ Û ÛË: È ÌÂÛÔÏ ËÌ - ÓË ÂÌappleÂÈÚ Ì Ûˆ appleâèîôó ÛÂˆÓ ÓÙÈÎÂÈÌ ÓˆÓ Î Ù ÛÙ ÛÂˆÓ appleú ÁÌ ÙˆÓ. Ì ÔÏÈÎ apple ÚÔ Û ÛË: È ÌÂÛÔÏ ËÌ ÓË ÂÌappleÂÈÚ Ì Ûˆ Û ËÌ ÙˆÓ, Ù ÔappleÔ Ó ÁÔ Ó appleâú appleïôîâ Î Ù ÛÙ ÛÂÈ appleú ÁÌ ÙˆÓ ÛÂ Ï Á ÛËÌ ÓÙÈÎ ÁÓˆÚ ÛÌ Ù. ÈÓÔ ÌÂÓË apple ÚÔ Û ÛË: È ÌÂÛÔÏ ËÌ ÓË ÂÌappleÂÈÚ Ì Ûˆ ÎÈÓÔ Ì ÓˆÓ Û Â ˆÓ Î È È- ÓÙÂÔÛÂÈÚÒÓ, ÔÈ ÔappleÔ Â appleôû ÊËÓ Ô Ó Î Ù - ÛÙ ÛÂÈ appleú ÁÌ ÙˆÓ Ó ÊÔÚÈÎ Ì ÂappleÈÏÂÁÌ - Ó applefi ÂÈ. Στο προκείµενο πλαίσιο η µάθηση γίνεται αντιληπτή ως διαδικασία πρ σληψης πληροφοριών. Οι δάσκαλοι κατευθ νουν τις πληροφοριακές διαδικασίες, οι οποίες µπορο ν να εξηγηθο ν µε το επικοινωνιακ µοντέλο ποµπο -δέκτη. Παράλληλα µε το δάσκαλο ως διευθ νοντα οργανισµ µπορεί επίσης να λειτουργήσει ενισχυτικά και το περιβάλλον µέσω π.χ. των κλασικών µέσων (χάρτες, πίνακες, φωτογραφίες), συσκευών (µηχανές προβολής, βιντεοκάµερες), µεθ δων (διαγωνίσµατα) και των Νέων Μέσων (beamer, ηλεκτρονικ ς υπολογιστής). Τα τεχνολογικά µέσα υποστηρίζουν τη διαβίβαση πληροφοριών µεταξ ποµπο και δέκτη. Εποµένως τα µέσα µπορο ν να οπτικοποιήσουν καταστάσεις πραγµάτων.

16 188 5 È ÛÎ Ï Î È Ë Ì ıëûë Ì ÙÔÓ /À Î È ÙÔ È ÎÙ Ô ÃÚ ÛË ÙˆÓ ˆÓ ª ÛˆÓ Συµβάλλουν στην εκµάθηση αναπαραστάσεων απ µέρους των µαθητών, οι οποίες απεικονίζουν την αντικειµενική πραγ- µατικ τητα. Κατά καν να γίνεται διάκριση µεταξ πέντε µορφών παρουσίασης (βλ. Πλαίσιο). µως η χρήση των Νέων Μέσων αναλαµβάνει και περαιτέρω λειτουργίες και διανοίγει νέες διδακτικές δυνατ τητες. Μέσω του ηλεκτρονικο προβολέα (beamer) µπορο ν να συ- µπεριληφθο ν στο µάθηµα εν τητες επιλεγµένων προγραµ- µάτων, προκειµένου να αποσαφηνιστεί στις µαθήτριες και στους µαθητές κάποια κατάσταση πραγµάτων (αναπαραστατική λειτουργία). Σε δικτυωµένες αίθουσες ηλεκτρονικών υπολογιστών µπορο ν να αξιοποιηθο ν πιο επίκαιρες εφαρ- µογές, πως το aristoclass, το και το «master-eye». Το «mastereye» είναι ένα λογισµικ, το οποίο επιτρέπει την ελεγχ µενη εργασία σε δίκτυα. Στο προκείµενο πλαίσιο ο δάσκαλος χαρακτηρίζεται ως «master» και µπορεί να αποφασίζει ποιο σ στηµα (modus) θα χρησιµοποιήσει (βλ. Πλαίσιο). Ê ÚÌÔÁ ÙÔ «master-eye» ÛÙËÌ apple ÚÔ Û ÛË : OÈ Ì ıëù Î È ÔÈ Ì ı ÙÚÈÂ Ô Ó ÙË Ó ÙfiÙËÙ Ó Ï appleô Ó ÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË ÔıfiÓË ÙÔ ÛÎ ÏÔ applefi Ù ÌÂÌÔÓˆÌ Ó ÙÂÚÌ ÙÈÎ. ŒÙÛÈ ÌappleÔÚÔ Ó Ó apple Ú ÎÔÏÔ ıô Ó ÙÔ ÙÚfiappleÔ Âapple Ï ÛË Â- Ófi appleúô Ï Ì ÙÔ. ÚfiÎÂÈÙ È ÏÔÈapplefiÓ ÁÈ Ì apple ÚÔ Û ÛË ÙˆÓ ÌÂÌÔÓˆÌ ÓˆÓ ËÌ ÙˆÓ. OÈ Ì ıëù Î È ÔÈ Ì ı ÙÚÈÂ Ô Ó fiìˆ Î Ù Âapple ÎÙ ÛË ÙË Ó ÙfiÙËÙ Ó ÎÏ ÛÔ Ó ÙÔ apple - Ú ı ÚÔ ÙÔ master, appleúôîâèì ÓÔ Ó ÂÚÁ - ÛÙÔ Ó ÙfiÓÔÌ Âapple Óˆ ÛÙËÓ ÛÎËÛ ÙÔ. Ó Ó ÁÎË ÌappleÔÚÔ Ó Ó Î Ï ÛÔ Ó apple ÏÈ ÙÔ appleúfiù appleô. applefi ÙËÓ ÏÏË appleïâ Ú appleúô Ï appleâù È ÙÔ ÎÏ ˆÌ ÙÔ appleôóùèîèô Î È ÙÔ appleïëîùúô- ÏÔÁ Ô ÙˆÓ Ì ıëùòó applefi Ì ÚÔ ÙÔ master, appleúôîâèì ÓÔ Ë appleúôûô ÙÔ Ó ÂappleÈÎÂÓÙÚÒ- ÓÂÙ È ÛÙËÓ apple ÚÔ Û ÛË. ÛÙËÌ appleôáú ÌÌÈÛË : ÚfiÎÂÈÙ È ÁÈ Ì appleôûùëúèîùèî È ÎÙÈÎ ÏÂÈÙÔ ÚÁ. ª ÁÚ ÌÌ ÂÚÁ Ï ˆÓ Ì appleâú appleô 20 ÂÚÁ Ï ÂappleÈÙÚ appleâè ÛÙÔÓ master Ó appleôáú ÌÌ ÂÈ Ù ÛËÌ ÓÙÈÎ Ì Ù Î Ù ÙËÓ ÂÍ ÏÈÍË ÙË apple - ÚÔ Û ÛË. ÛÙËÌ ÂappleÔappleÙ : ÙÔ Û ÛÙËÌ Ùfi Ô master ÂÈ ÙË Ó ÙfiÙËÙ Ó apple Ú ÎÔÏÔ ıâ applefi ÙÔÓ appleôïôáèûù ÙÔ ÙÈ ÔıfiÓÂ ÙˆÓ Ì - ıëùòó/ì ıëùúèòó. Ù ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiappleÔ Â - Ó È Û ı ÛË Ó ÂappleÔappleÙ ÂÈ ÙÈ Ú ÛÙËÚÈfiÙË- Ù ÙÔ Î È ÂÓ ÔÙÂ Ó apple ÚÂÌ ÓÂÈ. ÛÙËÌ ÂÏ Á Ô ÂÍ appleôûù Ûˆ : Ò Ô ÛÎ ÏÔ ÌappleÔÚ applefi ÙÔÓ appleôïôáèûù ÙÔ Ó Î ÓÂÈ Û ÛÙ ÛÂÈ ÛÙÔ Ì ıëù Î È ÛÙÈ Ì ı ÙÚÈÂ Î È ÂÓ ÔÙÂ Ó ÈÔÚıÒÓÂÈ ÛÊ ÏÌ Ù Î Ù ÙËÓ Âapple Ï ÛË ÙˆÓ ÛÎ ÛˆÓ. ÛÙËÌ ÎÏÂÈ ÒÌ ÙÔ : ÏÔ Ô master ÌappleÔ- Ú ÌÂ Ì ÙÔ ÂÓÙÔÏ Ó appleôîïâ ÛÂÈ ÌÂÌÔÓˆ- Ì ÓÔ Î È fiïô ÙÔ Ì ıëù applefi ÙÔ appleúfiáú ÌÌ Ì Ûˆ ÙÔ ÎÏÂÈ ÒÌ ÙÔ ÙÔ Ì Ú ÛÌ ÙÔ ÙË ÔıfiÓË.

17 È ÛÎ Ï Î È Ë Ì ıëûë Ì ÙÔÓ /À Î È ÙÔ È ÎÙ Ô ˇˇˇ Η εργασία αυτο του τ που µε τον υπολογιστή εκτελείται κατά καν να σε υποστηριζ µενες απ τον ηλεκτρονικ υπολογιστή διαδικασίες διδασκαλίας και µάθησης, έτσι πως αυτές µας είναι γνωστές απ τα κλασικά γλωσσικά εργαστήρια ÚÔÂÙÔÈÌ Û ÚÔ Û ÛË È Ú ÛË Ù ıâúôappleô ËÛË ªÂÙ ÊÔÚ ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù ÙË Ê ÛË Ù ÔÚÁ ÓÒÓÔÓÙ È applefi ÙÔ ÛÎ ÏÔ È ÊÔÚÂÙÈÎ appleï ÛÈ Û Û ÂÙÈÛÌÒÓ, Ù ÔappleÔ appleôûùëú Ô Ó ÙËÓ Ó ÎÏËÛË ÁÂÓÈÎÒÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ, ÌÂıfi- ˆÓ, È ÈÎ ÛÈÒÓ Î.Ïapple. ÚfiÎÂÈÙ È ÏÔÈapplefiÓ ÁÈ Ì ÁÂÊ ÚˆÛË ÙË apple Ú Ô Û, appleôúú Ô Û applefi ÙÈ ÂÌappleÂÈÚ Â ÙˆÓ Ì ıëùòó ÁÓÒÛË Î È ÙÔ Ó Ô Ì ıëûè ÎÔ Î È È ÎÙÈÎÔ appleâúèâ ÔÌ ÓÔ. OÈ ÛÎ ÏÔÈ Ó appleù ÛÛÔ Ó appleôïï ÊÔÚ appleúˆùfi- Ù apple È ÎÙÈÎ ÏÈÎ ÙÚÔappleÔappleÔÈÔ Ó applefi Ù Ë apple Ú ÔÓÙ ÂÎÂ Ó Ù ÔappleÔ ÎÚ ÓÔÓÙ È Î Ù ÏÏËÏ ÁÈ ÙËÓ ÂÚÁ Û Ì ٠ª Û. applefi ÙËÓ appleô Ë ÙË È- ÎÙÈÎ ÙˆÓ ª ÛˆÓ ı appleúâappleâ Î Ù ÙËÓ appleúôîâ ÌÂÓË È ÈÎ Û Ó Û Ó appleôïô- Á ÔÓÙ È ÔÈ ÙÔÌÈÎ ÈÎ ÓfiÙËÙÂ Î È ÂÍÈfiÙËÙÂ ÙˆÓ Ì ıëùòó. OÈ ÛÎ ÏÔÈ ÌÂÙ Ô Ó Â Ò Ù ÔÌËÌ Ó Î Ù Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓË ÛÂÈÚ Ó appleâúèâ- fiìâó ÌÂÙ ÓÔÓÙ ÔÌ Ï applefi ÙÔ Ó ÛÙÔ ÏÏÔ ÛÂ Ì ÔÚÁ ÓˆÌ ÓË ÎÔÏÔ ı. Ù Î ÓfiÓ ÙÔ Ó Ô appleâúèâ fiìâóô ÌÂÙ ÂÙ È Û ÌÂÌÔÓˆÌ Ó Ì Ù. - Ùfi ÌappleÔÚÂ Ó Û Ì Â ÛÙËÓ Ù ÍË Ì Ûˆ ÌÔÓÙ ÚÓˆÓ Û ÛÙËÌ ÙˆÓ ÌÂÙ ÔÛË, fiappleˆ apple.. ÙÔ "master-eye" Âapple ÛË È ÙÔappleÈÎ Ì Ûˆ ÙË ÙËÏÂÌ ıëûë. Ò Â Ó È ıâìâ- ÏÈ Î Ë ÛËÌ Û ÙË Ù ÓÔÏÔÁÈÎ ÈÎ ÓfiÙËÙ Ú ÛË ÙˆÓ Ì ÛˆÓ applefi Ì ÚÔ ÙÔ ÛÎ ÏÔ, Î ıò Ë ÂappleÈÙ ÌÂÙ ÔÛË ÙË Ó ÁÓÒÛË ÌappleÔÚÂ Ó appleô- ÛÙËÚÈ Ù applefi ÙËÓ Î Ù ÏÏËÏË Ú ÛË ÙÔ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ ÏÈÎÔ Î È ÙÔ ÏÔÁÈÛÌÈ- ÎÔ Û ÓÙ ıâùë appleâú appleùˆûë Ó apple Ú ÎˆÏ ıâ. Ù ÙË Ê ÛË Ù ÔÈ Ì ıëù apple Ú ÎÈÓÔ ÓÙ È ÛÂÈ ÌÈ ÛÂÈÚ ÂÚˆÙËÌ ÙˆÓ Î È ÛÎ ÛÂˆÓ Ó appleô  ÍÔ Ó fiùè Ô Ó Î Ù ÓÔ ÛÂÈ ÙÈ Ó Â appleïëúôêôú Â Î È fiùè ÌappleÔÚÔ Ó ÓÙ ÛÙÔÈ Ó ÙÈ ÂÚÌËÓ ÛÔ Ó. OÈ ÛÎ ÏÔÈ ÌappleÔÚÔ Ó Î Ù Û Ó appleâè Ó ı ÙÔ Ó ÛÙÔ Ì ıëù ÂÚˆÙ Ì Ù Î Ù ÓfiËÛË ÌÂÌÔÓˆÌ ÓˆÓ ÓÙÈÎÂÈÌ ÓˆÓ, fiúˆó Û Ì fiïˆó. OÈ Ì ıëù Î ÏÔ ÓÙ È Ó appleô ÒÛÔ Ó ÂÏ ıâú ÙË ÛËÌ Û ÙˆÓ apple Ú apple Óˆ. Ú ÏÏËÏ Î ÏÏÈÂÚÁÂ Ù È Ë ÂÚÌËÓ ÙÈÎ ÙÔ ÈÎ ÓfiÙËÙ. Ô ËÙÔ ÌÂÓÔ Â Ó È Â Ò Ë ÂÊ ÚÌÔÁ ÙË Ó ÁÓÒÛË ÛÂ Û ÁÎÂÎÚÈÌ Ó ÛÎ - ÛÂÈ, ÔÈ ÔappleÔ Â Ô Ó appleúôapple Ú ÛΠÛÙ applefi ÙÔ ÛÎ ÏÔ. ÙÔ ÛËÌÂ Ô Ùfi - Ô Ó ÔÈ ÛÎ ÏÔÈ ÙË Ó ÙfiÙËÙ Ó apple Ú ÎÔÏÔ ıô Ó Î È Ì Ûˆ apple.. ÙË Û Ì Ô - Ï ÙÈÎ Ó ÂÓÈÛ Ô Ó ÛÎfiappleÈÌ ÙÈ Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ ÙˆÓ Ì ıëùòó. ÓÙ ÏÂÈ ÔÈ appleôîùëì Ó ÈÎ ÓfiÙËÙÂ Î È ÂÍÈfiÙËÙ ÌappleÔÚÔ Ó Ó ÌÂÙ ÊÂÚıÔ Ó ÛÂ Ó Â Î Ù ÛÙ ÛÂÈ. Ò apple ÚÔÙÚ ÓÔÓÙ È ÔÈ Ì ıëù Ó ÂappleÈÏ ÛÔ Ó Ó Â ÛÎ ÛÂÈ ÛÙËÚÈ fiìâóôè ÛÙÔ fiúô, ÛÙÈ ÁÓÒÛÂÈ Î È ÛÙÈ ÌÂıfi Ô appleô Ô Ó Ë Î - Ù ÎÙ ÛÂÈ. Ò ÍÈÔÏÔÁÔ ÓÙ È ÔÈ ÂappleÈ fiûâè ÙˆÓ Ì ıëùòó, apple.. Ë appleôèfiùëù ÙˆÓ Ï ÛˆÓ, fiappleˆ Û ÓËı ÂÙ È ÛÙÔ appleï ÛÈÔ ÙË Î ÓÔÓÈÎ È ÛÎ Ï. Ô ÛËÌÂ Ô ÂÛÙ ÛË ÙÔappleÔıÂÙÂ Ù È ÛÙËÓ Î Ù ÏÏËÏË ÂÊ ÚÌÔÁ ÙË Ó ÁÓÒÛË. OÈ appleôîï ÓÔ ÛÂ Ï - ÛÂÈ ÍÈÔÏÔÁÔ ÓÙ È ˆ ÂÛÊ ÏÌ ÓÂ. ÈÎfiÓ 7: Àapplefi ÂÈÁÌ ÂÊ ÚÌÔÁ ÁÈ ÙËÓ ÂappleÈÎÂÓÙÚˆÌ ÓË ÛÙÔ ÛÎ ÏÔ Ú ÛË ÙˆÓ Ì ÛˆÓ

18 190 5 È ÛÎ Ï Î È Ë Ì ıëûë ÌÂ ÙÔÓ /À Î È ÙÔ È ÎÙ Ô (Κεφ ). Εδώ πρ κειται για αίθουσες ηλεκτρονικών υπολογιστών µε ικανοποιητικά εξοπλισµένες συσκευές, οι οποίες είναι εκεί σταθερά εγκατεστηµένες. Ο υπολογιστής αναλαµβάνει έναν υποστηρικτικ και µεταδοτικ ρ λο. Αυτοί που µαθαίνουν αντιµετωπίζουν στην προκειµένη περίπτωση α- σκήσεις, τις οποίες µπορο ν να φέρουν εις πέρας ή να επιλ σουν µέσω της χρήσης του υπολογιστή. Η υποστηριζ µενη απ τον υπολογιστή διδασκαλία, η τηλεδιδασκαλία (Tele- Teaching), η τηλεµάθηση (Tele-Learning) και η τηλεποπτεία (Tele-Tutoting) αποτελο ν ε χρηστους σχεδιασµο ς εργασίας της ιδακτικής των Μέσων. Εποµένως τα Νέα Μέσα χρησιµοποιο νται εδώ ως διδακτικά «ερείσµατα» (Κεφ ). Ως τέτοια αποτελο ν για τους δασκάλους στοιχεία τα οποία είναι χρήσιµα για την επιτυχή µετάδοση πληροφοριών. Μέσω της ανατροφοδ τησης µπορο ν οι δασκάλες και οι δάσκαλοι να παρεµβαίνουν σκ πιµα και εξατοµικευµένα και να προσφέρουν βοήθεια. Στο πλαίσιο της επικέντρωσης στο δάσκαλο µπορο ν οι Νέες Τεχνολογίες να ενσωµατωθο ν ως εργαλεία στις υπάρχουσες δοµές οργάνωσης του µαθήµατος. Εντο τοις στις µαθήτριες και στους µαθητές εξακολουθεί να αναγνωρίζεται σε περιορισµένο µ νον βαθµ η ελευθερία λήψης αποφάσεων αναφορικά µε την επιλογή µαθησιακών περιεχοµένων και οδών, καθώς τα θέµατα κατά καν να είναι προδιαγεγραµµένα σε θεσµικ επίπεδο. Με βάση τα παραπάνω µπορεί να αναπαραχθεί το ακ λουθο υπ δειγµα σχεδιασµο για τη διαµ ρφωση της διδασκαλίας (βλ. Εικ να 7). ÏÈÎÙË ÚıÚˆÙ ÂÓfiÙËÙ (module) ÚÔÛ Ó ÙÔÏÈÛÌfi appleúô ÌÈ Â ÏÈÎÙË ÚıÚˆÙ ÂÓfiÙËÙ Ως ευέλικτη αρθρωτή εν τητα (module) ορίζεται µία τυποποιηµένη πληροφοριακή µονάδα, η οποία παράγεται και οργανώνεται µε τη µορφή προπαρασκευασµένων µαθησιακών και εργασιακών υλικών των εκπαιδευτικών και των γειτονικών προς εκείνες της εκπαίδευσης δοµών. Η ιδιαίτερη δοµή των ευέλικτων αρθρωτών µονάδων διαφοροποιείται ανάλογα µε το µέσο και το σκοπ της χρήσης του. Στο πλαίσιο του εν λ γω διδακτικο σχεδίου η µάθηση γίνεται αντιληπτή ως θεσµικά οργανωµένη διαδικασία, η οποία