ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ & ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

Transcript

1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ & ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 16 (ο ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΟ) ΔΕΛΤΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ & ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Προβλέψεις ΔΝΤ για πραγμ. ΑΕΠ & πληθωρισμό Πραγματικό ΑΕΠ Πληθωρισμός Παγκοσμίως 3, 3,1 3, Ευρωζώνη*, 1,7 1,5,,3 1,1 Γερμανία* 1,5 1,7 1,,1, 1,5 Γαλλία* 1,3 1,3 1,3,1,3 1, Ιταλία*,8,8,9,1 -,1,5 Ισπανία* 3, 3,1, -,5 -,3 1, Ελλάδα* -,,1,8-1,1 -,1,6 ΗΠΑ,6 1,6,,1 1,,3 Κίνα 6,9 6,6 6, 1,,1,3 Ιαπωνία,5,5,6,8 -,,5 Ην. Βασίλειο*, 1,8 1,1,1,7,5 * ΕνΔΤΚ Πηγή: IMF (16): "World Economic Outlook ", October, p. - & 35. Τράπεζα Πειραιώς Οικονομική Ανάλυση & Επενδυτική Στρατηγική researchdivision@piraeusbank.gr Bloomberg: <PBGR> Βασ. Σοφίας 9 & Κερασούντος , Αθήνα Τηλ: (+3) Φάξ: (+3) ΕΛΛΑΔΑ Στο Εurogroup της 1 ης Οκτωβρίου δόθηκε θετική εισήγηση προς τον ESM για την εκταμίευση μέρους της δεύτερης υπο-δόσης ύψους 1,1 δισεκ., μετά την επίτευξη των 15 προαπαιτούμενων που υπολείπονταν για την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης. Ωστόσο, συνεχίζει να εκκρεμεί η περαιτέρω αξιολόγηση της πορείας αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του δημοσίου προς ιδιώτες με στόχο την εκταμίευση και του υπόλοιπου μέρους της υπο-δόσης ύψους 1,7 δισεκ., ποσό το οποίο θα διατεθεί για την περαιτέρω μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Στο προσχέδιο του προϋπολογισμού 17 σε μακροοικονομικό επίπεδο διατηρούνται αμετάβλητοι οι αισιόδοξοι στόχοι για ανάπτυξη,7% και αποπληθωρισμό,8% το 17, όπως άλλωστε περιγράφονται στο πρόγραμμα οικονομικής πολιτικής, ενώ το πρωτογενές πλεόνασμα αναμένεται οριακά υψηλότερο (κατά 139 εκατ.) έναντι του στόχου για 3, δισεκ.. Ταυτόχρονα, το πρωτογενές πλεόνασμα του 16 προβλέπεται σε 1,1 δισεκ., όμως για να επιτευχθεί το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν νέα μέτρα ύψους 1, δισεκ.. Αντίστοιχα, το πλεόνασμα του 17 υπολογίζεται σε 3,3 δισεκ. (δηλαδή, αύξηση, δισεκ. έναντι του 16) και για να επιτευχθεί η αύξηση αυτή (και παρά την ανάπτυξη στη οικονομία) θα χρειαστούν σωρευτικά τη διετία μέτρα ύψους δισεκ.. Το ΔΝΤ αντίστοιχα προβλέπει για το 16 οριακή ανάπτυξη,1% και συνέχιση του αποπληθωρισμού -,1% για η συνεχόμενη χρονιά. Για το 17, προβλέπεται ανάπτυξη,8% και θετικός πληθωρισμός στο,6%. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Σύμφωνα με τα πρακτικά της συνεδρίασης της FED του Σεπτεμβρίου, αυξάνεται η πιθανότητα να προχωρήσει σε αύξηση του παρεμβατικού επιτοκίου στην τελευταία συνεδρίαση του 16, η οποία θα πραγματοποιηθεί το Δεκέμβριο. Η ενίσχυση των πρόδρομων επιχειρηματικών δεικτών (ISM) και η επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης των μισθών συντείνουν σε τέτοιου είδους απόφαση. Επιπλέον, ο ρυθμός ανάπτυξης εκτιμάται ότι επιταχύνθηκε κατά τη διάρκεια του γ τριμήνου (από το 1,% του β τριμήνου). Τα διαθέσιμα στοιχεία του γ τριμήνου σηματοδοτούν ότι η οικονομία της Ευρωζώνης κινήθηκε κατά τη διάρκειά του με περίπου ίδιο ρυθμό με εκείνον του προηγούμενου τριμήνου (,3%). Παράλληλα, ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε το Σεπτέμβριο στο,% που αποτελεί το υψηλότερο επίπεδο από τον Οκτώβριο του 1. Εκτιμούμε ότι η σταδιακή επιτάχυνση του πληθωρισμού θα συνεχιστεί και θα πλησιάσει το 1,% κατά τη διάρκεια του α τριμήνου του 17. Επιπλέον, σημαντική εξέλιξη αποτελεί η σημαντική διολίσθηση της ισοτιμίας της στερλίνας ενόψει των διαπραγματεύσεων του «Brexit».

2 ΕΛΛΑΔΑ Κατατέθηκε το προσχέδιο του προϋπολογισμού 17. Μικρότερο έλλειμμα έναντι του στόχου του κρατικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου - Αυγούστου 16. Το ελληνικό Δημόσιο άντλησε μέσω ΕΓΕΔ 1, δισεκ.. Βελτίωση του δείκτη οικονομικού κλίματος τον Αύγουστο. Στο 3,% το ποσοστό ανεργίας τον Ιούλιο. Στο -1,% ο πληθωρισμός και στον -,1% ο εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή το Σεπτέμβριο. Πτώση του δείκτη βιομηχανικής παραγωγής και του δείκτη τιμών παραγωγού στη βιομηχανία τον Αύγουστο. Αύξηση στους δείκτες κύκλου εργασιών και όγκου στο λιανικό εμπόριο τον Ιούλιο. Αύξηση στις οικοδομικές άδειες τον Ιούλιο. Στο -1,7% ο ρυθμός μείωσης της τραπεζικής χρηματοδότησης τον Αύγουστο. Στις 3 Οκτωβρίου κατατέθηκε το προσχέδιο του προϋπολογισμού 17. Σε μακροοικονομικό επίπεδο οι αισιόδοξοι στόχοι για ανάπτυξη,7% και αποπληθωρισμό,8% το 17 διατηρούνται αμετάβλητοι όπως αυτοί περιγράφονται στο πρόγραμμα οικονομικής πολιτικής, ενώ το πρωτογενές πλεόνασμα το 17 αναμένεται οριακά υψηλότερο (κατά 139 εκατ.) έναντι του στόχου για 3, δισεκ.. Τα έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού παραμένουν ουσιαστικά στα επίπεδα του 16 παρά το γεγονός ότι εκτιμάται σημαντική αύξηση των έμμεσων φόρων κατά 1,6 δισεκ.. Παράλληλα, φαίνεται ότι αποδεχόμαστε τη μη-επιστροφή (τουλάχιστον μέσα στο 17) των κερδών των Κεντρικών Τραπεζών (πλην ΤτΕ) από τα ελληνικά ομόλογα. Από την πλευρά των δαπανών του τακτικού προϋπολογισμού προβλέπεται συνολική μείωση κατά 1,3 δισεκ. με την εξοικονόμηση να προέρχεται από ένα μεγάλο εύρος κωδικών. Στο ΠΔΕ τόσο τα έσοδα (εισροές από ΕΕ) όσο και οι δαπάνες (συγχρηματοδοτούμενο σκέλος) περιορίζονται, όμως η απόκλιση από την πλευρά των δαπανών αναμένεται να καλυφθεί από αύξηση των δαπανών του εθνικού σκέλους Πρωτογενές Ισοζύγιο & Δημόσιο Χρέος Ωστόσο, εάν συγκρίνουμε το ύψος των πρωτογενών πλεονασμάτων, με βάση τους όρους του ΠΟΠ, με το ύψος των νέων μέτρων που χρειάστηκαν για να επιτευχθούν αυτά τα πλεονάσματα, διαπιστώνουμε ότι το πρωτογενές πλεόνασμα του 16 προβλέπεται σε 1,1 δισεκ. έναντι πλεονάσματος 1,3 δισεκ. το 15, όμως για να επιτευχθεί το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν νέα μέτρα ύψους 1, δισεκ.. Αντίστοιχα, το πλεόνασμα του 17 υπολογίζεται σε 3,3 δισεκ. (δηλαδή, αύξηση, δισεκ. έναντι του 16) και για να επιτευχθεί η αύξηση αυτή (και παρά την ανάπτυξη στη οικονομία) θα χρειαστούν μέτρα ύψους δισεκ.. Δημόσιο Χρέος, LHS Πρωτογενές Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης (κατά ΠΟΠ), RHS Πηγή: IMF, Fiscal Monitor (Οκτ. 16), Προσχέδιο Προϋπολογισμού 17, Piraeus Bank Research Το δημόσιο χρέος το 16 αναμένεται να φτάσει τα 315, δισεκ. (178,9% του ΑΕΠ) και το 17 να αυξηθεί κατά 3,5 δισεκ. μέσω της αύξησης των δανείων κατά 1,5 δισεκ. και της μείωσης των ομολόγων κατά 7, δισεκ.. Ωστόσο, η αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ κατά 6,1 δισεκ. θα οδηγήσει σε μείωση του λόγου Χρέος / ΑΕΠ στο 17,8%.

3 εκατ. (τροποποιημένη ταμειακή βάση) Ιαν.-Αυγ Ιαν.-Αυγ. Ιαν.-Αυγ. Εκτιμήσεις Προϋπολογισ Διαφορά Πραγμ. / μού 16 /1 Εκτιμήσεις Προϋπολογισμού 16 /3 1 Τακτικός Προϋπολογισμός (α) (β) (γ)=(β-α) (δ) (ε)=(β-δ) (στ) (ζ) Καθαρά έσοδα 8,699 9,878 1,179 9, ,589 9,17 Εσοδα προ επιστροφών φόρων 3 (Τακτικά + Μη τακτικά) 3,58 31,76 1,69 31, ,57 5,573 Τακτικά Έσοδα 8,768 31,5,8 3, ,3 8,35 5 Άμεσοι φόροι 11,57 11, ,18-19,758,8 6 Έμμεσοι φόροι 1,6 16,5 1,63 15, ,773,738 7 Σύνολο μη φορολογικών εσόδων,6 3,33 33, ,91 3,539 8 Μη Τακτικά Έσοδα 1, ,85,69 9 Έσοδα καταργηθέντων ειδικών λογαριασμών Έσοδα προγράμματος ενίσχυσης της ρευστότητας λόγω της 1 χρηματοπιστωτικής κρίσης , Έσοδα ΝΑΤΟ Μεταφορά αποδόσεων από τη διακράτηση ομολόγων του Ε.Δ. 1 στα χαρτοφυλάκια των Κεντρικών Τραπεζών του Ευρωσυστήματος (ANFAs & SMPs) , Έσοδα αποκρατικοποιήσεων / ,8 1 Επιστροφές εσόδων 1,77 1, ,89 97,9 3,68 15 Δαπάνες T.Π 3,36 3, ,359 -,56 8,55 9,1 16 Πρωτογενείς Δαπάνες,7 5, ,585 -, 1,98 1, Εξοπλιστικά προγράμματα Υπ. Εθνικής Αμυνας (ταμειακή βάση) Καταπτώσεις εγγυήσεων σε φορείς εντός/εκτός Γενικής 18 Κυβέρνησης Τόκοι (καθαρή βάση),9, , ,8 5,93 Προμήθειες τραπεζών, προμήθειες EFSF και λοιπές δαπάνες δημόσιου χρέους Έλλειμμα(-) ή Πλεόνασμα (+) Τ.Π. -1, ,9-1, ΠΔΕ Εκτέλεση Κρατικού Προϋπολογισμού 16 3 Έσοδα,67,67 3,115-1,8,83, Δαπάνες 1,563, , ,6 6,75 5 Έλλειμμα(-) ή Πλεόνασμα (+) Π.Δ.Ε ,57 -,33 6 Καθαρά Έσοδα Κρατικού Προϋπολογισμού 3,765 31,95 1,18 3, ,1 53,57 7 Δαπάνες Κρατικού Προϋπολογισμού 31,869 3,985 1,116 36,1-3,9 5,951 55,751 8 Ισοζύγιο Κρατικού Προυπολογισμού -1,1-1, -3,88-3,53 -, 9 Πρωτογενές Αποτέλεσμα Κρατικού Προυπολογισμού 3,798 3,751 98,7 3,76 Σημειώσεις: 1/ Στόχοι του Προϋπολογισμού, προσαρμοσμένοι στα συνολικά μεγέθη όπως αποτυπώνονται στις εκτιμήσεις της εισηγητικής έκθεσης του Προϋπολογισμού 16. / Τα στοιχεία των εσόδων και των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού για το έτος 15, είναι προσωρινά και θα οριστικοποιηθούν με την κύρωση του Απολογισμού Εσόδων και Εξόδων του Κράτους οικονομικού έτους 15. 3/ Ετήσιες εκτιμήσεις όπως αποτυπώνονται στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 16. / Στα έσοδα αποκρατικοποιήσεων περιλαμβάνονται μόνο τα ποσά εκείνα τα οποία συνιστούν μη χρηματοοικονομική συναλλαγή. Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών, Piraeus Bank Research Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΥΠΟΙΟ, σε ταμειακά τροποποιημένη βάση, o κρατικός προϋπολογισμός την περίοδο Ιανουαρίου-Αύγουστου 16 παρουσίασε έλλειμμα ύψους -1, δισεκ. έναντι στόχου για έλλειμμα της τάξεως των -3,9 δισεκ. και έναντι ελλείμματος -1,1 δισεκ. την αντίστοιχη περίοδο του 15. Η καλύτερη εικόνα έναντι του στόχου οφείλεται στις χαμηλότερες δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού κατά -3, δισεκ. ενώ τα καθαρά έσοδα είναι μειωμένα κατά 589 εκατ. λόγω των εισπράξεων του ΠΔΕ. Σημειώνουμε ότι οι ετήσιοι στόχοι θα πρέπει να αναπροσαρμοστούν σύμφωνα με τους νέους ετήσιους στόχους που τέθηκαν στο προσχέδιο του προϋπολογισμού 17. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι στα φορολογικά έσοδα (άμεσοι & έμμεσοι φόροι) οι ετήσιοι στόχοι δεν αλλάζουν ουσιαστικά και τους τελευταίους τέσσερις μήνες του έτους θα πρέπει τα εισπραχθούν άμεσοι φόροι ύψους 8, δισεκ. και έμμεσοι 8,6 δισεκ. Αντίθετα, στις πρωτογενείς δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού εκτιμάται ότι το αποθεματικό θα είναι μειωμένο το 16 σε σχέση με την αρχική πρόβλεψη κατά εκατ., όμως αντίστοιχη αύξηση καταγράφεται στις λειτουργικές δαπάνες. Διαφορά Το ελληνικό Δημόσιο πραγματοποίησε στις 5/1, μέσω των Βασικών Διαπραγματευτών Αγοράς, δημοπρασία ΕΓΕΔ 6 εβδ. αντλώντας συνολικά 1, δισεκ. με απόδοση,97%, ενώ η έκδοση καλύφθηκε 1,3 φορές. Το Σεπτέμβριο, σύμφωνα με τη σχετική έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και βάσει των εποχικά εξομαλυμένων στοιχείων, ο δείκτης οικονομικού κλίματος περιορίστηκε στις 91, μονάδες (Αυγ. 16: 9,5 μνδ). Η πτώση του 3

4 δείκτη επιχειρηματικών προσδοκιών σε βιομηχανία, υπηρεσίες και κατασκευές υπερκέρασε τη βελτίωση σε λιανικό εμπόριο και στο δείκτη εμπιστοσύνης καταναλωτή. Πιο αναλυτικά, στη βιομηχανία ο δείκτης προσδοκιών περιορίστηκε στις -6, μνδ (Αυγ. 16: -5,1 μνδ), καθώς οι επιχειρήσεις διατυπώνουν αρνητικότερες προβλέψεις για την εξέλιξη της παραγωγής βραχυπρόθεσμα ενώ το επίπεδο αποθεμάτων διατηρείται με μεγαλύτερη ένταση σε επίπεδα ανώτερα του κανονικού για την εποχή. Αντίθετα, λιγότερο αρνητικές είναι οι εκτιμήσεις τους για το επίπεδο παραγγελιών. Στις κατασκευές ο δείκτης μειώθηκε στις -59,5 μνδ (Αυγ. 16: -5,5 μνδ), καθώς διατυπώνονται πιο απαισιόδοξες εκτιμήσεις για την πορεία της απασχόλησης και το επίπεδο του προγράμματος εργασιών. Τέλος, ο δείκτης προσδοκιών στις υπηρεσίες υποχώρησε στις -6,9 μνδ (Αυγ. 16: -, μνδ), καθώς οι επιχειρήσεις διατύπωσαν αρνητικές προβλέψεις για την πορεία της ζήτησης βραχυπρόθεσμα και την τρέχουσα επιχειρηματική κατάσταση. Αντίθετα, ο δείκτης προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο αυξήθηκε για τρίτο διαδοχικά μήνα φτάνοντας τις 15 μνδ (Αυγ. 16: 9,3 μνδ), καθώς οι επιχειρήσεις διατύπωσαν θετικότερες εκτιμήσεις για την τρέχουσα και αναμενόμενη πορεία των πωλήσεων. Επίσης, ο δείκτης εμπιστοσύνης καταναλωτών βελτιώθηκε στις -65,9 μνδ (Αυγ. 16: -7,1 μνδ), καθώς οι καταναλωτές εμφανίζονται λιγότερο απαισιόδοξοι για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού, τη γενικότερη κατάσταση της οικονομίας, την πορεία της ανεργίας και την πρόθεση αποταμίευσης. Τον Ιούλιο το ποσοστό ανεργίας, σύμφωνα με τα εποχικά διορθωμένα στοιχεία, διαμορφώθηκε στο 3,% έναντι,8% τον Ιούλ. 15 (Ιούν. 16: 3,%). Σε ετήσια βάση, οι απασχολούμενοι αυξήθηκαν κατά 8,6 χιλ. άτομα (,% ΥοΥ) και οι άνεργοι μειώθηκαν κατά 76,8 χιλ. άτομα (-6,% YoY). Το Σεπτέμβριο ο πληθωρισμός συνέχισε την αποπληθωριστική του πορεία και διαμορφώθηκε στο -1,% ΥοΥ (Σεπτ. 15: -1,7%, Αυγ. 16: -,9%). Ταυτόχρονα, ο εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή σε ετήσια βάση μειώθηκε οριακά κατά -,1% (Σεπτ. 15: -,8%, Αυγ. 16:,%). Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (sa) Πηγή: European Commission, DG ECFIN Ποσοστό ανεργίας (%) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research Δείκτες Τιμών Καταναλωτή Αναφορικά με τις εξελίξεις σε επιμέρους τομείς της οικονομίας, βάσει στοιχείων της ΕΛΣΤΑT: Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research Τον Αύγουστο, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής μειώθηκε -,3% ΥοΥ (Αύγ. 15:,%,). Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στην πτώση των δεικτών των ορυχείων-λατομείων και της παραγωγής ηλεκτρισμού παρά την άνοδο των δεικτών της μεταποίησης και της παροχής νερού. Σύμφωνα με τα εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής αυξήθηκε οριακά κατά,% και κατά,% σε ετήσια και σε μηνιαία βάση αντίστοιχα. Τον Αύγουστο, ο δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία μειώθηκε κατά -,% σε ετήσια βάση (Αύγ. 15: -9,9% YoY), κυρίως λόγω της μείωσης του δείκτη τιμών ενεργειακών αγαθών (-8,% ΥοΥ). Ο δείκτης εγχώριας αγοράς μειώθηκε κατά -,1% (Αύγ. 15: -8,% YoY), ενώ ο δεί- Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research Σκοπός του ΔΒΠ είναι η σύγκριση του μεγέθους (όγκου) της εκάστοτε τρέχουσας μηνιαίας παραγωγής προς την αντίστοιχη παραγωγή μιας δεδομένης σταθερής περιόδου, η οποία λαμβάνεται ως βάση.

5 κτης εξωτερικής αγοράς υποχώρησε κατά -3,9% YoY (Αύγ. 15: -1,6% YoY). Δείκτης Τιμών Παραγωγού στη Βιομηχανία (YoY%) Σύμφωνα με εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία, τον Ιούλιο, οι δείκτες κύκλου εργασιών και όγκου στο λιανικό εμπόριο (εκτός καυσίμων και λιπαντικών) αυξήθηκαν τόσο σε ετήσια όσο και σε μηνιαία βάση όταν αντίστοιχα πέρυσι είχαν υποχωρήσει σημαντικά. Σημειώνεται ωστόσο ότι ο Ιούλιος του 15 ήταν ο πρώτος μήνας επιβολής των capital controls. Ειδικότερα, ο δείκτης κύκλου εργασιών αυξήθηκε κατά 6,5% σε ετήσια και κατά,5% σε μηνιαία βάση (Ιούλ. 15: -5,9% ΥοΥ, -,9% ΜοΜ) και ο δείκτης όγκου αυξήθηκε κατά 8,% και κατά 3,9% αντίστοιχα (Ιούλ. 15: -5,7% ΥοΥ, -5,% ΜοΜ). Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus bank research Τον Ιούλιο, ο αριθμός των νέων οικοδομικών αδειών (σύνολο ιδιωτικών-δημοσίων) αυξήθηκε κατά 35,% ΥοΥ (Ιούλ. 15: -31,6% ΥοΥ), ενώ μειώθηκε η επιφάνεια (σε m ) και ο όγκος (σε m 3 ) κατά -39,3% ΥοΥ και -7,% ΥοΥ αντίστοιχα. Τον Αύγουστο ο ετήσιος ρυθμός μείωσης της τραπεζικής χρηματοδότησης του εγχώριου ιδιωτικού τομέα διαμορφώθηκε στο -1,7%. Αναλυτικότερα ο ετήσιος ρυθμός χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις διαμορφώθηκε στο -,5% ΥοΥ (Ιούλ. 16: -,3% ΥοΥ), προς τα νοικοκυριά στο -,8% (Ιούλ. 16: -,8% ΥοΥ) και προς ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις στο -1,8% (Ιούλ. 16: -1,7% ΥοΥ). Χρηματοδότηση Εγχώριων επιχειρήσεων και νοικοκυριών (Υπόλοιπο σε εκατ. & % μεταβολή) Αυγ. 15 Ιουλ.. 16 Αυγ. 16 ΣΥΝΟΛΟ Υπόλοιπο χρηματοδ (%) 1μηνη μεταβολή -,% -1,6% -1,7% ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Υπόλ. χρηματοδ (%) 1μηνη μεταβολή -1,% -,3% -,5% ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΑΓΡΟΤΕΣ & ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Υπόλ. χρηματοδ (%) 1μηνη μεταβολή -1,6% -1,7% -1,8% ΙΔΙΩΤΕΣ & ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ Υπόλ. χρηματοδ (%) 1μηνη μεταβολή -3,% -,8% -,8% 1. Στεγαστικά Υπόλ. χρηματοδ (%) 1μηνη μεταβολή -3,% -3,3% -3,%. Καταναλωτικά Υπόλ. χρηματοδ (%) 1μηνη μεταβολή -1,5% -1.% -,9% 3. Λοιπά Υπόλ. χρηματοδ (%) 1μηνη μεταβολή -9,8% -9,9% -9,5% Δείκτης κύκλου εργασιών & όγκου στο λιανικό εμπόριο (YoY% & ΜοΜ%) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus bank research Οικοδομική δραστηριότητα (6μηνο κινητό άθροισμα) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus bank research 5

6 ΕΥΡΩΖΩΝΗ Μεικτή η εικόνα των πρόδρομων δεικτών το Σεπτέμβριο. Ρυθμό ανάπτυξης 1,7% προβλέπει για το 16 το ΔΝΤ, όσο ήταν και το α εξάμηνο. Σημαντικά μικρότερη η άνοδος των λιανικών πωλήσεων τον Ιούλιο και οριακή μείωσή τους τον Αύγουστο. Αυξημένη η βιομηχανική παραγωγή τον Αύγουστο. Στο,% εκτιμάται ο πληθωρισμός το Σεπτέμβριο. Αμετάβλητο στο 1,1% το ποσοστό ανεργίας τον Αύγουστο. Η οικονομική δραστηριότητα κατά το γ τρίμηνο δεν φαίνεται να διαφοροποιείται σημαντικά από αυτήν του β τριμήνου βάσει της εξέλιξης των πρόδρομων δεικτών των επιχειρήσεων και του καταναλωτή. Ειδικότερα, ο δείκτης οικονομικού κλίματος που εξάγει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βελτιώθηκε το Σεπτέμβριο ανερχόμενος στο 1,9 έναντι 13,5 που ήταν τον Αύγουστο και που προέβλεπε η αγορά. Η τιμή αυτή αποτελεί την υψηλότερη από τον φετινό Ιανουάριο. Ανοδικά κινήθηκαν όλοι οι επιμέρους επιχειρηματικοί δείκτες εντονότερα όμως ο τομέας της βιομηχανίας. Σε λιγότερο αρνητικό έδαφος βρέθηκε και ο πρόδρομος δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης, στο -8, έναντι -8,5 τον Αύγουστο. Συνεπώς, το γ τρίμηνο ο δείκτης οικονομικού κλίματος διαμορφώθηκε στο 1,3, όσο ήταν και κατά το β τρίμηνο. Αντίθετα, ελαφρά μειωμένος ήταν κατά το ίδιο διάστημα ο σύνθετος επιχειρηματικός δείκτης PMI που εξάγει η εταιρεία Markit. Ειδικότερα, ο δείκτης διαμορφώθηκε στο 5,6 έναντι 5,9 τον Αύγουστο, τη χαμηλότερη τιμή από τον Ιανουάριο του 15. Η εξέλιξη αυτή προήλθε από την πτώση του επιμέρους δείκτη των υπηρεσιών που εν μέρει αντισταθμίστηκε από την άνοδο αυτού στη μεταποίηση. Συνεπώς, κατά το γ τρίμηνο η μέση τιμή του σύνθετου δείκτη PMI διαμορφώθηκε στο 5,9, ελαφρά χαμηλότερα από το β τρίμηνο (53,1), που είναι το χαμηλότερο επίπεδο από το δ τρίμηνο του 1. Πρόδρομοι Δείκτες Ιαν- Ιαν- Ιαν- Ιαν-6 Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-1 Ιαν-1 Ιαν-16 Πρόδρομος Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (Α) Πρόδρομος Δείκτης Καταναλωτή (Δ) Την παραπάνω εικόνα συμμερίζεται και το ΔΝΤ καθώς στις επικαιροποιημένες προβλέψεις του εκτιμά ότι το πραγματικό ΑΕΠ της Ευρωζώνης θα αυξηθεί κατά 1,7% το 16, όσο δηλαδή ήταν και κατά το α εξάμηνο του έτους, και κατά 1,5% το 17. Η ανάπτυξη ευνοείται από τις σχετικά χαμηλές τιμές της ενέργειας, την ήπια δημοσιονομική επέκταση σε ορισμένα κράτη-μέλη και την επεκτατική νομισματική πολιτική. Προς την αντίθετη κατεύθυνση επιδρούν η αυξημένη αβεβαιότητα για τη μορφή της σχέσης της Μ. Βρεταννίας με την υπόλοιπη Ευρώπη, τα προβλήματα στους τραπεζικούς ισολογισμούς, τα υψηλά ποσοστά ανεργίας και δημοσίου χρέους. Ενδιαφέρουσα, όμως, είναι και η εκτίμηση ότι προκειμένου ο πληθωρισμός να φθάσει στο στόχο του % θα απαιτηθούν ακόμη πέντε χρόνια (έως δηλαδή το 1), καθώς η αύξησή του αναμένει να είναι ιδιαίτερα αργή. Εκτιμήσεις ΔΝΤ για βασικά μακροοικονομικά μεγέθη Πραγματικό ΑΕΠ (ετήσια % μεταβολή) Δείκτης τιμών καταναλωτή (%) Ευρωζώνη, 1,7 1,5,,3 1,1 3, 3, 3,1 1,9 1, 9,7 Γερμανία 1,5 1,7 1,,1, 1,5 8, 8,6 8,1,6,3,5 Γαλλία 1,3 1,3 1,3,1,3 1, -, -,5 -, 1, 9,8 9,6 Ιταλία,8,8,9,1 -,1,5,, 1,9 11,9 11,5 11, Ισπανία 3, 3,1, -,5 -,3 1, 1, 1,9 1,7,1 19, 18, Πηγή: IMF (16): "World Economic Outlook",October, p.. Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Ανεργία (%) Μεικτή ήταν η εικόνα των λιανικών πωλήσεων και της βιομηχανικής παραγωγής τον Αύγουστο. Ειδικότερα, δυσμενέστερη των προβλέψεων ήταν η εξέλιξη των λιανικών πωλήσεων καθώς, ναι μεν η πτώση τους τον Αύγου- 6

7 στο ήταν ελαφρά μικρότερη, αναθεωρήθηκε όμως σημαντικά προς τα κάτω το ποσοστό ανόδου τους τον Ιούλιο. Συγκεκριμένα, οι (εποχικά διορθωμένες) λιανικές πωλήσεις μειώθηκαν κατά,1% σε σχέση με αυτές του Ιουλίου έναντι πτώσης,3% που γενικά αναμενόταν και αύξησής τους κατά,3% τον Ιούλιο (αρχικά: 1,1%). Είναι η δεύτερη φορά που καταγράφεται μείωσή τους φέτος. Από τις επιμέρους κατηγορίες, ισχυρότερα πτωτικά κινήθηκαν οι πωλήσεις τροφίμων-ποτών-καπνού. Σε επίπεδο διμήνου, ωστόσο, η εικόνα παραμένει θετική καθώς οι πωλήσεις συγκριτικά με αυτές του β τριμήνου παρουσιάζουν άνοδο,% (β τρίμ. 16/α τρίμ. 16:,%). Αντίθετα, την ίδια περίοδο η βιομηχανική παραγωγή (εκτός των κατασκευών) κατέγραψε αξιοσημείωτη άνοδο, αντισταθμίζοντας την πτώση που είχε εμφανίσει ένα μήνα πριν. Αναλυτικότερα, αυξήθηκε κατά 1,6% (εποχικά διορθωμένα στοιχεία), ποσοστό υπερδιπλάσιο από ό,τι γενικά αναμενόταν (,7%), έναντι μείωσής της κατά,7% τον Ιούλιο. Σε σχέση με τον περυσινό Αύγουστο η παραγωγή αυξήθηκε κατά 1,8% (Ιούλ. 16: -,5%). Επομένως, το δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε κατά,1% συγκριτικά με αυτήν του β τριμήνου (β τρίμ. 16/α τρίμ. 16: -,%). Ελαφρά ανοδικά φαίνεται πως κινείται το Σεπτέμβριο ο πληθωρισμός. Ειδικότερα, βάσει του εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή (ΕνΔΤΚ), η ετήσια μεταβολή των τιμών εκτιμάται στο,%, όσο και η μέση εκτίμηση της αγοράς, έναντι,% τον Αύγουστο. Συνεπώς, βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο από τον Οκτώβριο του 1. Αφαιρουμένων των τροφίμων/ αλκοολούχων ποτών/ καπνού και της ενέργειας ο πληθωρισμός (δομικός) παρέμεινε, για δεύτερο διαδοχικό μήνα, αμετάβλητος στο,8%. Αμετάβλητο στο 1,1% για πέμπτο διαδοχικό μήνα παρέμεινε τον Αύγουστο το ποσοστό ανεργίας, το χαμηλότερο ποσοστό των τελευταίων πέντε ετών. Σημειώνεται ότι τον Αύγουστο του 15 ήταν 1,7%. Ο αριθμός των ανέργων εκτιμάται στα 16,33 εκατ. άτομα, αυξημένος κατά 8. άτομα σε σχέση με ένα μήνα πριν αλλά μειωμένος κατά 875 χιλ. άτομα σε σχέση με τον περυσινό Αύγουστο. Παραγωγή & Πωλήσεις Ιαν-11 Ιαν-1 Ιαν-13 Ιαν-1 Ιαν-15 Ιαν-16 Βιομηχανική Παραγωγή (%,Υ/Υ) (Α) Λιανικές Πωλήσεις (%,Υ/Υ) (Δ) Πληθωρισμός Ιαν-6 Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-1 Ιαν-1 Ιαν-16 Πληθωρισμός (Α) Δομικός Πληθωρισμός (Δ) Αγορά Εργασίας Ελαφρά επιτάχυνση σημείωσε τον Αύγουστο ο ρυθμός αύξησης της προσφοράς χρήματος. Βάσει του ορισμού Μ3 διαμορφώθηκε στο 5,1% ετησίως (Ιούλ. 16:,9%), ενώ με τον στενότερο ορισμό Μ1 στο 8,9% (Ιούλ. 16: 8,%). Παράλληλα, συνεχίστηκε η άνοδος τόσο των καταθέσεων όσο και της τραπεζικής χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας. Συγκριτικά με τα μεγέθη του Ιουλίου, οι καταθέσεις των νοικοκυριών αυξήθηκαν κατά 38 δισ. (Ιούλ. 16: + δισ.) ενώ των επιχειρήσεων (εκτός του χ/ο τομέα) παρέμειναν αμετάβλητες (Ιούλ. 16: + δισ.). Σε σχέση με τον περυσινό Αύγουστο, οι καταθέσεις των νοικοκυριών αυξήθηκαν κατά 5,% (Ιούλ. 16:,8%) και των επιχειρήσεων κατά 7,1% (Ιούλ. 16: 7,3%). Ταυτόχρονα, στο 1,3% σε ετήσια βάση διατηρήθηκε ο ρυθμός επέκτασης της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα ή στο 1,7% εάν συνυπολογιστούν οι τιτλοποιήσεις και οι πωλήσεις δανείων. Πιο αναλυτικά, ο ρυθμός αύξησης της χρηματοδότησης των νοικοκυριών παρέμεινε στο,% ενώ των επιχειρήσεων επιβραδύνθηκε οριακά στο 1,% (Ιούλ. 16: 1,3%). 7 - Ιαν-6 Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-1 Ιαν-1 Ιαν-16 Ποσοστό Ανεργίας (Α) Αριθμός Ανέργων (%,Υ/Υ) (Δ) Τραπεζικές Χορηγήσεις Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-1 Ιαν-1 Ιαν-16 Eπιχειρηματικά Δάνεια (%,Y/Y) Καταναλωτικά Δάνεια (%,Y/Y) Στεγαστικά Δάνεια (%,Υ/Υ) 7

8 ΗΠΑ Άνοδος του πραγματικού ΑΕΠ κατά 1,% το β σε σχέση με το α τρίμηνο του 16. Ελαφρά κατώτερα των προσδοκιών τα στοιχεία για την αγορά εργασίας το Σεπτέμβριο. Σημαντική βελτίωση των πρόδρομων δεικτών το Σεπτέμβριο. Ελαφρά άνοδος του προσωπικού εισοδήματος, συγκράτηση της προσωπικής καταναλωτικής δαπάνης και ενίσχυση του πληθωρισμού (βάσει του δείκτη τιμών PCE) τον Αύγουστο. Υψηλότερος ήταν τελικά ο ρυθμός ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας κατά το β τρίμηνο. Ειδικότερα, συγκριτικά με το α τρίμηνο το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,% (ετησιοποιημένος ρυθμός) έναντι ανόδου του κατά 1,1% της προγενέστερης εκτίμησης και κατά,8% το α τρίμηνο του 16. Επίσης, σε σχέση με το β τρίμηνο του 15, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,3% (α τρίμ. 16: 1,6%). Η ιδιωτική κατανάλωση είχε τη μεγαλύτερη συμβολή στην άνοδο του ΑΕΠ σε τριμηνιαία βάση (,88 μον., α τρ. 16: 1,11 μον.), προερχόμενη σχεδόν ισομοιρασμένα τόσο από τις υπηρεσίες, όσο και από τα αγαθά. Θετικά, επίσης, συνέβαλαν οι καθαρές εξαγωγές (,18 μον., α τρ. 16:,1 μον.), αντανακλώντας αυξημένη ζήτηση από το εξωτερικό. Αντίθετα, αρνητική παρέμεινε η συμβολή των ακαθάριστων ιδιωτικών επενδύσεων (-1,3 μον., α τρ. 16: -,56 μον.) λόγω τόσο των μειωμένων πάγιων επενδύσεων (-,18 μον.), όσο και της σχετικά υψηλής δυσμενούς επίδρασης από τη μεταβολή των αποθεμάτων (-1,16 μον.). Προς την ίδια κατεύθυνση επέδρασαν και οι δημόσιες δαπάνες (-,3 μον., α τρ. 16:,8 μον.), συγκρατημένες σε πολιτειακό και τοπικό επίπεδο Πραγματικό ΑΕΠ Πραγματικό ΑΕΠ (%, Q/Q-AR) (A) Πραγματικό ΑΕΠ (%, Υ/Υ) (Δ) Κατανάλωση 3 1 Παράλληλα, η εταιρική κερδοφορία (κέρδη μετά από φόρους χωρίς αποτίμηση αποθεμάτων και προσαρμογή αποσβέσεων κεφαλαίου) εκτιμάται το β τρίμηνο του 16 στα $1,637 τρισ. σε ετησιοποιημένη, εποχικά προσαρμοσμένη βάση. Επομένως, ήταν μειωμένη κατά 1,7% σε σχέση με το αντίστοιχο περυσινό τρίμηνο αλλά αυξημένη κατά 5,6% σε σχέση με το α τρίμηνο του Real Personal Outlays (%, Q/Q-AR) (LHS) Real Personal Outlays (%, Υ/Υ) (RHS) Χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης και υψηλότερο πληθωρισμό αναμένει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) κατά τη διετία σύμφωνα με τις επικαιροποιημένες προβλέψεις του. Οι χαμηλότερες από ό,τι εκτιμούσε επιχειρηματικές επενδύσεις και τα περιορισμένα εταιρικά αποθέματα αποτελούν την κύρια αιτία αυτής της εξέλιξης. Ειδικά για τις επενδύσεις, απέδωσε την υστέρηση κυρίως στην αρνητική συμβολή του ενεργειακού τομέα, στην ανατίμηση του δολλαρίου, στην αναταραχή στις χρηματοοικονομικές αγορές και την αβεβαιότητα λόγω του εκλογικού κύκλου. Ταυτόχρονα, θεωρεί ότι ο πληθωρισμός θα ευνοηθεί από τη σταδιακή εξάντληση των επιπτώσεων από την προγενέστερη μείωση των τιμών των καυσίμων και της ανατίμησης του δολλαρίου. Προβλέψεις ΔΝΤ για βασικά μακροοικονομικά Ετήσια % μεταβολή πραγματικού,6 1,6, Πρόβλεψη Ιουλίου 16,,,5 Δείκτης τιμών καταναλωτή (%),1 1,,3 Πρόβλεψη Απριλίου 16,1,8 1,5 Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (ως % του ΑΕΠ) -,6 -,5 -,7 Πρόβλεψη Απριλίου 16 -,7 -,9-3,3 Ανεργία (%) 5,3,9,8 Πρόβλεψη Απριλίου 16 5,3,9,8 Πηγές: IMF (16): "World Economic Outlook", October, p., IMF (16): "World Economic Outlook", April, p.38 & IMF (16): "World Economic Outlook Update", July, p.9 8

9 Ελαφρά κατώτερα των προσδοκιών ήταν τα πιο πρόσφατα στοιχεία για την αγορά εργασίας που αφορούν το Σεπτέμβριο. Ειδικότερα, από την έρευνα βάσει των καταστάσεων μισθοδοσίας προκύπτει ότι το Σεπτέμβριο δημιουργήθηκαν σε εποχικά προσαρμοσμένη βάση 156 χιλ. νέες θέσεις εργασίας έναντι 168 χιλ. της μέσης εκτίμησης της αγοράς και 167 χιλ. τον Αύγουστο (αρχικά: 151 χιλ.). Συνεπώς, το γ τρίμηνο δημιουργήθηκαν συνολικά 575 χιλ. νέες θέσεις εργασίας έναντι 39 χιλ. το β τρίμηνο. Ευνοϊκότερη εικόνα προκύπτει από την έρευνα που βασίζεται στα νοικοκυριά καθώς ναι μεν το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε οριακά στο 5,%, σημειώθηκε όμως αξιοσημείωτη αύξηση του αριθμού των εργαζομένων και ταυτόχρονα σημαντικός αριθμός από όσους δεν αναζητούσαν εργασία επέστρεψαν στην αγορά εργασίας. Ως αποτέλεσμα, αυξήθηκε οριακά το ποσοστό συμμετοχής του εργατικού δυναμικού στο σύνολο του πληθυσμού (6,9%). Επίσης, ο ρυθμός αύξησης του μέσου ωρομισθίου επιταχύνθηκε στο,6% σε ετήσια βάση (Αύγ. 16:,%). Ενθαρρυντική ήταν το Σεπτέμβριο η εξέλιξη των πρόδρομων δεικτών. Ειδικότερα, ο πρόδρομος δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης του Conference Board ανήλθε στο 1,1, υπερβαίνοντας το άνω όριο των εκτιμήσεων της αγοράς (1,3) έναντι 11,8 τον Αύγουστο. Η εν λόγω τιμή αποτελεί την υψηλότερη από τον Αύγουστο του 7. Ανοδικά κινήθηκαν και οι δύο επιμέρους δείκτες, περισσότερο όμως αυτός που αναφέρεται στην τρέχουσα περίοδο. Βελτιωμένος ήταν και ο αντίστοιχος δείκτης της έρευνας του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν. Διαμορφώθηκε στο 91, από 89,8 τον Αύγουστο, που αποτελεί την υψηλότερη τιμή των τελευταίων τριών μηνών. Από τους επιμέρους δείκτες, ανοδικά κινήθηκε αυτός που αποτυπώνει τις προσδοκίες των καταναλωτών για το προσεχές διάστημα ενώ μείωση εμφάνισε αυτός που αναφέρεται στην τρέχουσα κατάσταση. Στις επιχειρήσεις η εικόνα ήταν ακόμα καλύτερη. Στη μεταποίηση ο πρόδρομος δείκτης ISM αυξήθηκε περισσότερο από ό,τι αναμενόταν έχοντας παραμείνει στη φάση της συρρίκνωσης μόνο για ένα μήνα. Συγκεκριμένα, το Σεπτέμβριο ανήλθε στο 51,5 έναντι 5, της μέσης εκτίμησης της αγοράς και 9, τον Αύγουστο. Ανοδικά κινήθηκε η πλειοψηφία των επιμέρους δεικτών και ιδίως των νέων παραγγελιών (+6, μον.) και της παραγωγής (+3, μον.), όπως και ο λόγος των νέων παραγγελιών προς τα αποθέματα (111,3%, Αύγ. 16: 1,%). Σε επίπεδο τριμήνου, ωστόσο, σημειώθηκε ελαφρά μείωση (51,, β τρίμ. 16: 51,8) Αγορά Εργασίας Ιαν-1 Ιουλ-1 Ιαν-15 Ιουλ-15 Ιαν-16 Ιουλ-16 Monthly Change in Nonfarm Payrolls (LHS) Unemployment Rate (RHS) Πρόδρομοι Δείκτες Καταναλωτή Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-1 Ιαν-1 Ιαν Conference Board University of Michigan Πρόδρομοι Επιχειρηματικοί Δείκτες 3 Ιαν- Ιαν- Ιαν- Ιαν-6 Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-1 Ιαν-1 Ιαν-16 ISM Nonmanufacturing ISM Manufacturing Ισχυρότερη άνοδο κατέγραψε ο πρόδρομος δείκτης ISM στους εκτός μεταποίησης τομείς που έφθασε στο 57,1 έναντι 5,9 που γενικά αναμενόταν και 51, τον Αύγουστο. Η τιμή αυτή αποτελεί την υψηλότερη από τον περυσινό Οκτώβριο. Από τους επιμέρους δείκτες, σχεδόν όλοι κινήθηκαν ανοδικά και περισσότερο των νέων παραγγελιών (+8,6) και ιδίως από το εξωτερικό (+1,), της επιχειρηματικής δραστηριότητας (+8,5), της απασχόλησης, όπως και ο λόγος των νέων παραγγελιών προς τα αποθέματα (στο 116,5, Αύγ. 16: 17,1). Συνεπώς, το γ τρίμηνο ο δείκτης διαμορφώθηκε στο 5,7 (β τρίμ. 16: 55,). 9

10 Συγκράτηση της προσωπικής καταναλωτικής δαπάνης και επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου του προσωπικού εισοδήματος καταδεικνύουν τα πιο πρόσφατα στοιχεία που αφορούν τον Αύγουστο που συγκρίνονται, ωστόσο, με τα ιδιαίτερα ενθαρρυντικά στοιχεία του Ιουλίου. Ειδικότερα, βάσει των εποχικά εξομαλυμένων στοιχείων και σε τρέχουσες τιμές, το προσωπικό και το διαθέσιμο προσωπικό εισόδημα αυξήθηκαν σε μηνιαία βάση κατά,% έκαστο (Ιούλ. 16/Ιούν. 16:,% έκαστο), με σημαντική συμβολή των αυξημένων εισοδημάτων από μισθωτή εργασία και των μερισμάτων. Αντίθετα, η προσωπική καταναλωτική δαπάνη παρέμεινε αμετάβλητη (Ιούλ. 16/Ιούν. 16:,%), με μόνο τις δαπάνες για υπηρεσίες να καταδεικνύουν αύξηση. Ταυτόχρονα, ο δείκτης τιμών της προσωπικής καταναλωτικής δαπάνης (PCE) αυξήθηκε κατά 1,% σε ετήσια βάση (Ιούλ. 16:,8%) αποκλίνοντας ακόμη σημαντικά έναντι του στόχου της Fed (%). Εάν, όμως, αφαιρεθεί η επίδραση των τροφίμων και της ενέργειας (core PCE), ο δείκτης διαμορφώνεται υψηλότερα: στο 1,7% (Ιούλ. 16: 1,6%). Επομένως, απομονώνοντας την επίδραση των τιμών, το διαθέσιμο προσωπικό εισόδημα και η προσωπική καταναλωτική δαπάνη μεταβλήθηκαν σε μηνιαία βάση κατά,1% και -,1% αντίστοιχα (Ιούλ.. 16:,3% έκαστο). Στο επίπεδο του Ιουλίου παρέμειναν τον Αύγουστο οι νέες παραγγελίες για διαρκή αγαθά. Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι σε μηνιαία βάση παρατηρείται έντονη μεταβλητότητα προερχόμενη σε σημαντικό βαθμό από τον κλάδο των αεροσκαφών. Αναλυτικότερα, βάσει των εποχικά προσαρμοσμένων στοιχείων, οι νέες παραγγελίες διαρκών αγαθών εμφάνισαν μηδενική μεταβολή έναντι μείωσής τους κατά 1,9% που γενικά αναμενόταν και αύξησής τους κατά 3,6% τον Ιούλιο. Εξαιρουμένου του τομέα των μεταφορών, μειώθηκαν κατά,% (Ιούλ. 16: 1,1%). Επίσης, καταγράφηκε μικρή διεύρυνση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου (εποχικά διορθωμένου), στα $-,7 δισ. έναντι $-39, δισ. που γενικά αναμενόταν και $-39,5 δισ. τον Ιούλιο. Η εξέλιξη αυτή ήταν αποτέλεσμα της μεγαλύτερης αύξησης των εισαγωγών (,1%) από αυτήν των εξαγωγών (1,5%). Τιμές Καταναλωτικής Δαπάνης Γενικός Δείκτης Τιμών PCE (%,Y/Y) Δομικός Δείκτης Τιμών PCE (%,Y/Y) Εμπορικό Έλλειμμα (σε $δισ.) Ιαν-1 Ιαν-11 Ιαν-1 Ιαν-13 Ιαν-1 Ιαν-15 Ιαν-16 Oνομαστικό Πραγματικό Σταθεροποιητικά κινήθηκαν, για τέταρτο διαδοχικό μήνα, οι τιμές των κατοικιών βάσει του δείκτη S&P Case-Shiller. Συγκεκριμένα, οι εποχικά προσαρμοσμένες τιμές των κατοικιών στις μεγαλύτερες αμερικανικές πόλεις παρέμειναν τον Ιούλιο στο επίπεδο του Ιουνίου (Ιούν. 16: -,1%), αν και σε ετήσια βάση σημείωσαν άνοδο κατά 5,% (Ιούν. 16: 5,1%). 1

11 ΛΟΙΠΕΣ ΜΕΓΑΛΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ KINA Στο 6,6% προβλέπει το ΔΝΤ το ρυθμό ανάπτυξης το 16. Οριακή άνοδος του πρόδρομου δείκτη PMI στη μεταποίηση το Σεπτέμβριο. Μικρή περαιτέρω συρρίκνωση των συναλλαγματικών διαθεσίμων το Σεπτέμβριο. Ως εφικτός κρίνεται ο κυβερνητικός στόχος για ρυθμό ανάπτυξης το 16 που θα κινείται «μεταξύ του 6,5%-7%» καθώς κατά το α εξάμηνο η οικονομική δραστηριότητα επεκτάθηκε με ετήσιο ρυθμό 6,7%. Σύμφωνα με τις επικαιροποιημένες προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, η οικονομία το 16 προβλέπεται να αναπτυχθεί με ρυθμό 6,6% και να επιβραδυνθεί στο 6,% το 17. Η εν λόγω εξέλιξη αποτυπώνει κατά κύριο λόγο την υπόθεση ότι θα συνεχιστεί η στροφή από τις επενδύσεις και την παραγωγή στην κατανάλωση και τις υπηρεσίες, ενώ θα εξακολουθήσουν οι μεταρρυθμίσεις στον χρηματοοικονομικό τομέα προς την κατεύθυνση της διαμόρφωσης ενός πλαισίου λειτουργίας πιο απελευθερωμένου από τις κρατικές παρεμβάσεις. Ωστόσο, σημαντικό κίνδυνο για την ανάπτυξη αποτελεί μεσοπρόθεσμα ο μη διατηρήσιμος ρυθμός επέκτασης του χρέους των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Οριακή άνοδος του πρόδρομου δείκτη Caixin PMI στον τομέα της μεταποίησης καταγράφεται το Σεπτέμβριο ο οποίος διαμορφώθηκε στο 5,1 έναντι 5, τον Αύγουστο. Υπενθυμίζεται ότι το 5 αποτελεί το όριο που διαχωρίζει τη φάση επέκτασης του τομέα από αυτήν της συρρίκνωσης. Ταυτόχρονα, συνεχίστηκε η ελαφρά πτωτική πορεία των συναλλαγματικών διαθεσίμων τα οποία στα τέλη Σεπτεμβρίου διαμορφώθηκαν στα $3.166 δισ., μειωμένα κατά $18,8 δισ. συγκριτικά με τον Αύγουστο. Το ύψος αυτό αποτελεί το χαμηλότερο των τελευταίων πέντε ετών. Προβλέψεις ΔΝΤ για βασικά μακροοικονομικά μεγέθη Ετήσια % μεταβολή πραγματικού ΑΕΠ 6,9 6,6 6, Πρόβλεψη Ιουλίου 16 6,9 6,6 6, Δείκτης τιμών καταναλωτή (%) 1,,1,3 Πρόβλεψη Απριλίου 16 1, 1,8, Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (ως % του ΑΕΠ) 3,, 1,6 Πρόβλεψη Απριλίου 16,7,6,1 Ανεργία (%),1,1,1 Πρόβλεψη Απριλίου 16,1,1,1 Πηγές: IMF (13): "World Economic Outlook", October, p. 3, IMF (16): "World Economic Outlook Update", July p.9 & IMF (16): "World Economic Outlook", April, p Σεπ-1 Μαρ-13 MARKIT - PMI Manufacturing Σεπ-13 Μαρ-1 Σεπ-1 Πηγή: TR Datastream, Bloomberg PB Economic Research Εξέλιξη Συναλλαγματικών Διαθεσίμων Κίνας (σε δισ. $) Μαρ-15 Σεπ-15 Μαρ-16 Σεπ Ιαν- Ιαν- Ιαν-6 Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-1 Ιαν-1 Ιαν-16 11

12 ΙΑΠΩΝΙA Συγκριτικά χαμηλά παρέμεινε ο δείκτης Τάνκαν το γ τρίμηνο. Στο,5% ο ρυθμός ανάπτυξης το 16 σύμφωνα με το ΔΝΤ. Στο -,5% ο πληθωρισμός τον Αύγουστο. Χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας κατά το δεύτερο εξάμηνο προδιαγράφει η εξέλιξη του πρόδρομου επιχειρηματικού δείκτη Τάνκαν. Αναλυτικότερα, η τιμή του δείκτη για τις μεγάλες επιχειρήσεις της μεταποίησης παρέμεινε αμετάβλητη στο 6 κατά τα πρώτα τρία τρίμηνα του τρέχοντος έτους, ενώ και στο δ τρίμηνο δεν προβλέπεται να διαφοροποιηθεί. Η εν λόγω τιμή αποτελεί τη χαμηλότερη από το β τρίμηνο του 13. Ταυτόχρονα, για τις μεγάλες επιχειρήσεις στους εκτός μεταποίησης τομείς συνεχίστηκε κατά το γ τρίμηνο, αλλά με επιβραδυνόμενο ρυθμό, η πτωτική τάση του δείκτη καθώς διαμορφώθηκε στο 18 (β τρίμ. 16: 19), τη χαμηλότερη τιμή από το α τρίμηνο του 15. Για το τελευταίο τρίμηνο του έτους προβλέπεται περαιτέρω μείωσή του στο 16. Ο πολύ χαμηλός ρυθμός ανάπτυξης της ιαπωνικής οικονομίας αναμένεται να συνεχιστεί και κατά τη διετία 16-17, σύμφωνα με τις επικαιροποιημένες προβλέψεις του ΔΝΤ. Βραχυπρόθεσμα, οι αυξημένες δημοσιονομικές δαπάνες, η αναβολή της αύξησης του συντελεστή ΦΠΑ και η ιδιαίτερα επεκτατική νομισματική πολιτική θα συνεχίσουν να στηρίζουν την ανάπτυξη αντισταθμίζοντας εν μέρει την αρνητική επίδραση της πρόσφατης ανατίμησης του γιεν, την αύξηση της αβεβαιότητας και το χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης παγκοσμίως. Μεσοπρόθεσμα η πληθυσμιακή συρρίκνωση θα αποτελέσει έναν σημαντικό επιπρόσθετο αρνητικό παράγοντα. Ενθαρρυντική ήταν τον Αύγουστο η εξέλιξη της βιομηχανικής παραγωγής καθώς αυξήθηκε συγκριτικά με τον Ιούλιο κατά 1,5% (εποχικά διορθωμένα στοιχεία) έναντι,5% της μέσης εκτίμησης της αγοράς και μείωσής της κατά,% τον Ιούλιο. Επισημαίνεται, ωστόσο, η ιδιαίτερα ευμετάβλητη φύση αυτών των στοιχείων σε μηνιαία βάση Πραγματικό ΑΕΠ & Δείκτης TANKAN Πραγματικό ΑΕΠ (ετήσιος ρυθμός μεταβολής) (Α) Πρόδρομος Δείκτης TANKAN (Δ) Εκτίμηση Πρόδρομου Δείκτη TΑΝΚΑΝ για το επόμενο τρίμηνο (Δ) Πηγή: TR Datastream, Bloomberg PB Economic Research Προβλέψεις ΔΝΤ για βασικά μακροοικονομικά μεγέθη Ετήσια % μεταβολή πραγματικού ΑΕΠ,5,5,6 Πρόβλεψη Ιουλίου 16,5,3,1 Δείκτης τιμών καταναλωτή (%),8 -,,5 Πρόβλεψη Απριλίου 16,8 -, 1, Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (ως % του ΑΕΠ) 3,3 3,7 3,3 Πρόβλεψη Απριλίου 16 3,3 3,8 3,7 Ανεργία (%) 3, 3, 3, Πρόβλεψη Απριλίου 16 3, 3,3 3,3 Πηγές: IMF (13): "World Economic Outlook", October, p. 3, IMF (16): "World Economic Outlook Update", July p.9 & IMF (16): "World Economic Outlook", April, p Παρά την ιδιαίτερα χαλαρή νομισματική πολιτική, ο πληθωρισμός δεν εμφανίζει ενδείξεις ενίσχυσης. Τον Αύγουστο διαμορφώθηκε στο -,5%, μειωμένος οριακά έναντι του -,% τον Ιούλιο. Αφαιρουμένων των νωπών τροφίμων, η εικόνα δεν διαφοροποιείται καθώς παρέμεινε στο -,5%. Για το Σεπτέμβριο, σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία για τον πληθωρισμό που αφορούν την περιοχή του Τόκιο, δεν αναμένεται ουσιαστική διαφοροποίηση Πληθωρισμός Βασικός δομικός πληθωρισμός (εξ. νωπών τροφίμων) Δομικός πληθωρισμός (εξ. τροφίμων και ενέργειας) Γενικός πληθωρισμός Στόχος % 1

13 Ημερομηνία Ανακοίνωσης Ανακοινώσεις / Γεγονότα ΗΠΑ Περίοδος Αναφοράς 13/1/16 Εκτέλεση Προϋπολογισμού Σεπτέμβριος 16 1/1/16 Λιανικές Πωλήσεις Σεπτέμβριος 16 1/1/16 Εταιρικά αποθέματα Αύγουστος 16 1/1/16 Δείκτης Τιμών Παραγωγού Σεπτέμβριος 16 1/1/16 Πρόδρομος Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτή (Παν/μιο Μίσιγκαν) Σεπτέμβριος 16 (1η εκτ.) 17/1/16 Βιομηχανική Παραγωγή Σεπτέμβριος 16 18/1/16 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Σεπτέμβριος 16 18/1/16 Πρόδρομος Δείκτης Κατασκευαστών Κατοικιών (NAHB) Οκτώβριος 16 19/1/16 Στοιχεία Ενάρξεων Ανέγερσης Νέων Κατοικιών Σεπτέμβριος 16 5/1/16 Τιμές Κατοικιών Αύγουστος 16 5/1/16 Πρόδρομος Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτή (Conference Board) Οκτώβριος 16 6/1/16 Πωλήσεις Νεόδμητων Κατοικιών Σεπτέμβριος 16 7/1/16 Νέες Παραγγελίες Διαρκών Αγαθών Σεπτέμβριος 16 8/1/16 ΑΕΠ-Εθνικοί Λογαριασμοί Γ Τρίμηνο (1η εκτ.) 8/1/16 Πρόδρομος Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτή (Παν/μιο Μίσιγκαν) Οκτώβριος 16 31/1/16 Στοιχεία Προσωπικού Εισοδήματος & Δαπάνης Σεπτέμβριος 16 ΕΥΡΩΖΩΝΗ 1/1/16 Στοιχεία Εξωτερικού Εμπορίου Αύγουστος 16 17/1/16 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Σεπτέμβριος 16 18/1/16 ΕΚΤ-Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Γ Τρίμηνο 16 19/1/16 Δείκτης Παραγωγής στις Κατασκευές Αύγουστος 16 /1/16 Συνεδρίαση Δ.Σ. της ΕΚΤ - 1/1/16 Στοιχεία για το Δημόσιο Χρέος & Έλλειμμα 15 (η κοινοποίηση) 1/1/16 Πρόδρομος Δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης Οκτώβριος 16 (1 η εκτ.) /1/16 Στοιχεία για το Δημόσιο Χρέος & Έλλειμμα Β Τρίμηνο /1/16 Πρόδρομος Επιχειρηματικός Δείκτης PMI (σύνθετος) Οκτώβριος 16 (1 η εκτ.) 7/1/16 Προσφορά Χρήματος & Πιστωτική Επέκταση Σεπτέμβριος 16 8/1/16 Πρόδρομος Δείκτης Οικονομικού Κλίματος Οκτώβριος 16 31/1/16 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Οκτώβριος 16 (1 η εκτ.) 31/1/16 ΑΕΠ-Εθνικοί Λογαριασμοί Γ Τρίμηνο (1η εκτ.) ΕΛΛΑΔΑ 1/1/16 Ετήσιοι Εθνικοί Λογαριασμοί (προσωρινά στοιχεία) 15 /1/16 Δημοσιονομικά Στοιχεία (η κοινοποίηση) 1-15 /1/16 Δείκτης Κύκλου Εργασιών στη Βιομηχανία Αύγουστος 16 1/1/16 Ισοζύγιο Πληρωμών Αύγουστος 16 5/1/16 Τριμηνιαίοι Μη Χρηματοοικονομικοί Λογαριασμοί Γενικής B Τρίμηνο Κυβέρνησης 6/1/16 Τριμηνιαίοι Μη Χρηματοοικονομικοί Λογαριασμοί Θεσμικών B Τρίμηνο Τομέων 7/1/16 Δείκτης Τιμών Παραγωγού στη Βιομηχανία Σεπτέμβριος 16 7/1/16 Εκτέλεση Κρατικού Προϋπολογισμού Σεπτέμβριος 16 13

14 7/1/16 Τραπεζική Χρηματοδότηση Σεπτέμβριος 16 8/1/16 Πρόδρομος Δείκτης Οικονομικού Κλίματος Οκτώβριος 16 31/1/16 Δείκτης Κύκλου Εργασιών στο Λιανικό Εμπόριο Αύγουστος 16 1

15 Οικονομική Ανάλυση & Επενδυτική Στρατηγική Λεκκός Ηλίας Chief Economist Πατίκης Βασίλειος Head Παπιώτη Λιάνα Secretary Ελληνική Οικονομία Στάγγελ Ειρήνη Manager Αγγελοπούλου Αναστασία Economist Ανεπτυγμένες Οικονομίες Πολυχρονόπουλος Διονύσης Senior Economist Παπακώστας Χρυσοβαλάντης Economic Analyst

16 Disclaimer: Το παρόν έντυπο εκδόθηκε από την υπηρεσία Οικονομικής Ανάλυσης και Επενδυτικής Στρατηγικής της Τράπεζας Πειραιώς (εφεξής η «Τράπεζα»), η οποία εποπτεύεται από την Τράπεζα της Ελλάδος, και αποστέλλεται ή τίθεται στη διάθεση τρίτων χωρίς να υπάρχει υποχρέωση προς τούτο από το συντάκτη του. Το παρόν κείμενο ή μέρος του δεν μπορεί να αναπαραχθεί με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς την προηγούμενη γραπτή έγκριση από τον συντάκτη του. Οι περιλαμβανόμενες στο παρόν πληροφορίες ή απόψεις απευθύνονται σε υφιστάμενους ή δυνητικούς πελάτες με γενικό τρόπο, χωρίς να έχουν λάβει υπ' όψιν τις εξατομικευμένες περιστάσεις, τους επενδυτικούς στόχους, την οικονομική δυνατότητα και την πείρα ή γνώση των πιθανών παραληπτών του παρόντος και, ως εκ τούτου, δεν συνιστούν και δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως πρόταση ή προσφορά για τη διενέργεια συναλλαγών σε χρηματοπιστωτικά μέσα ή νομίσματα, ούτε ως σύσταση ή συμβουλή για τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων σχετικά με αυτά. Λαμβάνοντας υπ όψιν τα παραπάνω, ο λήπτης της παρούσας πληροφόρησης πρέπει να προχωρήσει στη δική του έρευνα, ανάλυση και επιβεβαίωση της πληροφορίας που περιέχεται σε αυτό το κείμενο και να αναζητήσει ανεξάρτητες νομικές, φορολογικές και επενδυτικές συμβουλές από επαγγελματίες, πριν προχωρήσει στη λήψη της επενδυτικής του απόφασης. Οι πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν βασίζονται σε πηγές που η Τράπεζα θεωρεί αξιόπιστες και παρατίθενται αυτούσιες, αλλά η Τράπεζα δεν μπορεί να εγγυηθεί την ακρίβεια και πληρότητά τους. Οι απόψεις και εκτιμήσεις που εκτίθενται στο παρόν αφορούν την τάση της εγχώριας και των διεθνών χρηματοοικονομικών αγορών κατά την αναγραφόμενη ημερομηνία (τιμές κλεισίματος) και υπόκεινται σε μεταβολές χωρίς ειδοποίηση. H Τράπεζα ενδέχεται, ωστόσο, να συμπεριλάβει στο παρόν έρευνες στον τομέα των επενδύσεων, οι οποίες έχουν εκπονηθεί από τρίτα πρόσωπα. Στην περίπτωση αυτή, η Τράπεζα δεν τροποποιεί τις ως άνω έρευνες, αλλά τις παραθέτει αυτούσιες και, συνεπώς, δεν αναλαμβάνει οποιαδήποτε ευθύνη για το περιεχόμενο αυτών. Η Τράπεζα δεν υποχρεούται να επικαιροποιεί τις πληροφορίες που εμπεριέχονται στο παρόν. Λαμβάνοντας υπ' όψιν τα ανωτέρω, η Τράπεζα, τα Μέλη του Διοικητικού της Συμβουλίου και τα υπεύθυνα πρόσωπα ουδεμία ευθύνη αναλαμβάνουν ως προς τις πληροφορίες που περιλαμβάνονται στο παρόν ή/και την έκβαση τυχόν επενδυτικών αποφάσεων που λαμβάνονται σύμφωνα με αυτές. Ο Όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς είναι ένας οργανισμός με σημαντική ελληνική, αλλά και αυξανόμενη διεθνή παρουσία και μεγάλο εύρος παρεχόμενων επενδυτικών υπηρεσιών. Στο πλαίσιο των επενδυτικών υπηρεσιών που παρέχει η Τράπεζα ή/και άλλες εταιρείες του Ομίλου της ενδέχεται να ανακύψουν περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων σε σχέση με τις παρεχόμενες στο παρόν πληροφορίες. Σχετικά επισημαίνεται ότι η Τράπεζα, τα υπεύθυνα πρόσωπα ή/και οι εταιρείες του Ομίλου της μεταξύ άλλων: α) Δεν υπόκεινται σε καμία απαγόρευση όσον αφορά στη διαπραγμάτευση για ίδιο λογαριασμό ή στο πλαίσιο διαχείρισης χαρτοφυλακίου πριν από τη δημοσιοποίηση του παρόντος εντύπου, ή την απόκτηση μετοχών πριν από δημόσια εγγραφή ή την απόκτηση λοιπών κινητών αξιών. β) Ενδέχεται να παρέχουν έναντι αμοιβής υπηρεσίες επενδυτικής τραπεζικής σε κάποιον από τους εκδότες, για τους οποίους τυχόν παρέχονται με το παρόν πληροφορίες. γ) Ενδέχεται να συμμετέχουν στο μετοχικό κεφάλαιο εκδοτών ή να αποκτούν άλλους τίτλους εκδόσεως των εν λόγω εκδοτών ή να έλκουν άλλα χρηματοοικονομικά συμφέροντα από αυτούς. δ) Ενδέχεται να παρέχουν υπηρεσίες ειδικού διαπραγματευτή ή αναδόχου σε κάποιους από τους τυχόν αναφερόμενους στο παρόν εκδότες. ε) Ενδεχομένως να έχουν εκδώσει σημειώματα διαφορετικά ή μη συμβατά με τις πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν. Η Τράπεζα και οι λοιπές εταιρίες του Ομίλου της έχουν θεσπίσει, εφαρμόζουν και διατηρούν αποτελεσματική πολιτική, η οποία αποτρέπει τη δημιουργία καταστάσεων συγκρούσεως συμφερόντων και τη διάδοση των κάθε είδους πληροφοριών μεταξύ των υπηρεσιών ("σινικά τείχη"), καθώς επίσης συμμορφώνονται διαρκώς με τις προβλέψεις και τους κανονισμούς σχετικά με τις προνομιακές πληροφορίες και την κατάχρηση αγοράς. Επίσης, η Τράπεζα βεβαιώνει ότι δεν έχει οποιουδήποτε είδους συμφέρον ή σύγκρουση συμφερόντων με α) οποιαδήποτε άλλη νομική οντότητα ή πρόσωπο που θα μπορούσαν να συμμετάσχουν στην προετοιμασία της παρούσας έρευνας και β) με οποιαδήποτε άλλη νομική οντότητα ή πρόσωπο τα οποία δεν θα μπορούσαν να συμμετάσχουν στην προετοιμασία της παρούσας έρευνας, αλλά που είχαν πρόσβαση στην παρούσα έρευνα πριν από τη δημοσιοποίησή της. Ρητά επισημαίνεται ότι οι επενδύσεις που περιγράφονται στο παρόν έντυπο εμπεριέχουν επενδυτικούς κινδύνους, μεταξύ των οποίων και ο κίνδυνος απώλειας του επενδεδυμένου κεφαλαίου. Ειδικότερα επισημαίνεται ότι: α) τα αριθμητικά στοιχεία αναφέρονται στο παρελθόν και ότι οι προηγούμενες επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων, β) εφόσον τα αριθμητικά στοιχεία αποτελούν προσομοίωση προηγούμενων επιδόσεων, οι προηγούμενες αυτές επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων, γ) η απόδοση ενδέχεται να επηρεαστεί θετικά ή αρνητικά από συναλλαγματικές διακυμάνσεις, σε περίπτωση που τα αριθμητικά στοιχεία είναι εκπεφρασμένα σε ξένο (πλην του ευρώ) νόμισμα, δ) οι τυχόν προβλέψεις σχετικά με τις μελλοντικές επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων, ε) η φορολογική μεταχείριση των αναφερόμενων στο παρόν πληροφοριών και συναλλαγών εξαρτάται και από τα ατομικά δεδομένα εκάστου επενδυτή και ενδέχεται να μεταβληθεί στο μέλλον. Ως εκ τούτου ο παραλήπτης οφείλει να αναζητήσει ανεξάρτητες συμβουλές ως προς την εκάστοτε εφαρμοστέα φορολογική νομοθεσία. Η διανομή του παρόντος εντύπου εκτός Ελλάδος ή/και σε πρόσωπα διεπόμενα από αλλοδαπό δίκαιο μπορεί να υπόκειται σε περιορισμούς ή απαγορεύσεις σύμφωνα με την εκάστοτε εφαρμοστέα νομοθεσία. Για το λόγο αυτό, ο παραλήπτης του παρόντος καλείται να αναζητήσει ανεξάρτητες συμβουλές ως προς την εκάστοτε εφαρμοστέα νομοθεσία, ώστε να διερευνήσει τυχόν τέτοιους περιορισμούς ή/και απαγορεύσεις. 16