ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ & ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

Transcript

1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ & ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 217 (2ο ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΟ) ΔΕΛΤΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ & ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΔΝΤ: Μεσοπρόθεσμες Προβλέψεις ΔΝΤ: Μεσοπρόθεσμες Προβλέψεις Πραγματικό ΑΕΠ (% μεταβολή) Ποσοστό Ανεργίας Εν. ΔΤΚ (% μεταβολή) Πρωτογενές Αποτέλεσμα Δημόσιο Χρέος (% του ΑΕΠ) Πηγή: ΔΝΤ, Piraeus Bank Research ΕΛΛΑΔΑ Στις 6 Φεβρουαρίου 217, το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ ολοκλήρωσε τη διαβούλευση βάσει του Άρθρου IV. Σύμφωνα με την έκθεση η Ελλάδα αναμένεται να επιστρέψει σε οριακή ανάπτυξη το 216 με ρυθμό,4%. Μεσοπρόθεσμα - υπό την προϋπόθεση της πλήρους και έγκαιρης υλοποίησης του προγράμματος προσαρμογής, συμπεριλαμβανομένης της ταχείας άρσης των capital controls - αναμένεται επιτάχυνση της ανάπτυξης με ρυθμούς της τάξεως του 2,7% και 2,6% το 217 και 218 αντίστοιχα. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι σε μακροπρόθεσμη βάση η Ελλάδα θα μπορεί να αναπτύσσεται με ρυθμό κοντά στο 1% και να έχει πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα περίπου 1,5% του ΑΕΠ, επίπεδο ωστόσο χαμηλότερο του στόχου που έχει τεθεί στο πρόγραμμα του ESM (3,5% του ΑΕΠ). Παράλληλα, αναγνωρίζεται ότι οι κίνδυνοι στη μακροοικονομική και δημοσιονομική προοπτική της χώρας παραμένουν σημαντικοί και σχετίζονται με την ατελή ή καθυστερημένη υλοποίηση του προγράμματος, ενώ επισημαίνονται 4 βασικές προκλήσεις: (α) ένα μη βιώσιμο μείγμα δημοσιονομικής πολιτικής με συντάξεις που χρηματοδοτούνται από υψηλούς φορολογικούς συντελεστές σε μια περιορισμένη φορολογική βάση, (β) μια αναποτελεσματική φορολογική διοίκηση, αδύναμη κουλτούρα πληρωμών και αύξηση των φορολογικών χρεών, (γ) ασθενείς ισολογισμοί τραπεζών και θέματα εταιρικής διακυβέρνησης και (δ) διαρθρωτικές δυσκαμψίες, οι οποίες εμποδίζουν την ανάπτυξη. Το δημόσιο χρέος χαρακτηρίζεται μη βιώσιμο. Το 216 το χρέος αναμένεται να αυξηθεί στο 183,9% του ΑΕΠ (215: 179,4%), ενώ με βάση το βασικό σενάριο, το 22 αναμένεται στο 17% του ΑΕΠ για να περιοριστεί στο 164% το 222, αλλά να φτάσει στο 275% το 26. Ταυτόχρονα, οι χρηματοδοτικές ανάγκες θα ξεπεράσουν το όριο του 15% του ΑΕΠ το 224 και το 2% το 231 για να φθάσουν κοντά στο 33% το 24 και κοντά στο 62% το 26. Τράπεζα Πειραιώς Οικονομική Ανάλυση & Επενδυτική Στρατηγική researchdivision@piraeusbank.gr Bloomberg: <PBGR> Βασ. Σοφίας 94 & Κερασούντος , Αθήνα Τηλ: (+3) Φάξ: (+3) Στο πλαίσιο αυτό το ΔΝΤ εκτιμά ότι πέρα από τα βραχυπρόθεσμα μέτρα που έχουν ήδη ανακοινωθεί, απαιτείται μια ουσιαστική αναδιάρθρωση του χρέους από την πλευρά της Ευρωζώνης, η οποία δύναται να περιλαμβάνει μέτρα όπως: Παράταση έως το 24 της περιόδου χάριτος, δηλαδή παράταση κατά 6 χρόνια των δανείων του ESM και κατά 17 έως 2 ετών για τα διακρατικά δάνεια και τα δάνεια του EFSF. Παράταση του χρόνου λήξης των δανείων έως το 27, το οποίο οδηγεί σε παράταση του χρόνου αποπληρωμής των διακρατικών δανείων κατά 3 χρόνια, κατά έως και 14 χρόνια για τα δάνεια του EFSF και κατά 1 χρόνια για τα δάνεια του ESM.

2 Αναβολή στην καταβολή τόκων έως το 24 για το σύνολο των δανείων (διακρατικά, ESM, EFSF). Η αποπληρωμή τους με τόκο προτείνεται να πραγματοποιηθεί με ισόποσες δόσεις έως το 27. Κατάργηση του step-up interest margin στα EFSF buyback tranche από το 217 και έπειτα και επιστροφή των κερδών SMP και ANFA. "Κλείδωμα του επιτοκίου στα δάνεια του ΕFSF και του ESM (περίπου για ποσό 2 δισεκ. ή το 113% του ΑΕΠ) για 3 χρόνια, σε επίπεδο που δεν θα υπερβαίνει το 1,5%. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Επιβράδυνση του ρυθμoύ ανάπτυξης (σε 1,9% από 3,5%) σημειώθηκε στην αμερικανική οικονομία το δ τρίμηνο του 216. Στην πρόσφατη συνεδρίασή της η FED αποφάσισε να κρατήσει στάση αναμονής χωρίς να δώσει κάποια σαφή ένδειξη για αύξηση του βασικού επιτοκίου. Τα στοιχεία της αγοράς εργασίας του Ιανουαρίου κατέδειξαν ισχυρή αύξηση της απασχόλησης, αλλά και επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των μισθών. Επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης (σε.5% από.3% σε τριμηνιαία βάση) σημειώθηκε στην οικονομία της Ευρωζώνης το δ τρίμηνο του 216. Επίσης, μεγάλη επιτάχυνση του πληθωρισμού (στο 1,8% από 1,1%) σημειώθηκε τον Ιανουάριο με ταυτόχρονη παραμονή των πρόδρομων οικονομικών δεικτών σε υψηλό επίπεδο. Η ΕΚΤ εκτιμάται ότι θα συνεχίσει την εφαρμογή του προγράμματος της ποσοτικής χαλάρωσης έως το τέλος του 217 διότι το πολύ χαμηλό επίπεδο του δομικού πληθωρισμού (,9%) καταδεικνύει τον προσωρινό χαρακτήρα της επιτάχυνσης του συνολικού πληθωρισμού (λόγω των αυξημένων διεθνών τιμών της ενέργειας και των τροφίμων). 2

3 ΕΛΛΑΔΑ Διατήρηση του δείκτη οικονομικού κλίματος τον Ιανουάριο στις 95,1 μνδ. Μικρότερο το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού για το 216 έναντι του στόχου και έναντι του 215. Μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος και αρνητικό ποσοστό αποταμίευσης νοικοκυριών και ΜΚΙΕΝ το γ τρίμηνο του 216. Το ελληνικό Δημόσιο άντλησε μέσω ΕΓΕΔ 2, δισεκ.. Αύξηση του δείκτη τιμών παραγωγού στη βιομηχανία το Δεκέμβριο, ενώ το 216 ο δείκτης υποχώρησε. Αύξηση του δείκτη κύκλου εργασιών στην μεταποίηση το Νοέμβριο. Αύξηση του δείκτη κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο το Νοέμβριο. Πτώση του αριθμού των οικοδομικών αδειών τον Οκτώβριο. Στα -1,2 δισεκ. το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το Νοέμβριο. Στο -1,5% ο ρυθμός μείωσης της τραπεζικής χρηματοδότησης το Δεκέμβριο. Τον Ιανουάριο, σύμφωνα με τη σχετική έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και βάσει των εποχικά εξομαλυμένων στοιχείων, ο δείκτης οικονομικού κλίματος διατηρήθηκε στις 95,1 μονάδες (Δεκ. 16: 95,1 μνδ.). Η διατήρηση του δείκτη στα ίδια επίπεδα οφείλεται στη βελτίωση των δεικτών επιχειρηματικών προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο και στη βιομηχανία, η οποία όμως αντισταθμίστηκε από την επιδείνωση τόσο του δείκτη εμπιστοσύνης καταναλωτών, όσο και των δεικτών επιχειρηματικών προσδοκιών στις κατασκευές και στις υπηρεσίες. Πιο συγκεκριμένα, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο βελτιώθηκε στις 12,9 μνδ. (Δεκ. 16: 9,8 μνδ.), καθώς οι επιχειρήσεις διατυπώνουν θετικές εκτιμήσεις για την τρέχουσα και τη βραχυπρόθεσμη πορεία των πωλήσεων, ενώ επίσης εκτιμούν την αύξηση των αποθεμάτων σε επίπεδα ανώτερα από τα φυσιολογικά της περιόδου. Ταυτόχρονα, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στη βιομηχανία βελτιώθηκε στις -5, μνδ. (Δεκ. 16: -5,7 μνδ.), καθώς οι επιχειρήσεις είναι περισσότερο αισιόδοξες για την εξέλιξη της παραγωγής βραχυπρόθεσμα και εκτιμούν ότι το επίπεδο αποθεμάτων θα διατηρηθεί σε χαμηλά επίπεδα, αν και διατυπώνουν αρνητικότερες εκτιμήσεις για το επίπεδο παραγγελιών. Αντίθετα, ο δείκτης εμπιστοσύνης καταναλωτών επιδεινώθηκε στις -67,8 μνδ. (Δεκ. 16: -64,4 μνδ.), καθώς οι καταναλωτές εμφανίζονται περισσότερο απαισιόδοξοι αναφορικά με τη γενικότερη κατάσταση της οικονομίας, την πρόθεση αποταμίευσης, την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού και την πορεία της ανεργίας τους προσεχείς 12 μήνες. Παράλληλα, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις κατασκευές επιδεινώθηκε στις -45,3 μνδ. (Δεκ. 16: -44, μνδ.), καθώς οι επιχειρήσεις αν και διατυπώνουν λιγότερο αρνητικές εκτιμήσεις για το επίπεδο των εργασιών εμφανίζονται αρκετά απαισιόδοξες για την πορεία της απασχόλησης. Τέλος, ο δείκτης προσδοκιών στις υπηρεσίες επιδεινώθηκε οριακά στις -3,2 μνδ. (Δεκ. 16: -3,1 μνδ.), καθώς εντάθηκαν οι αρνητικές εκτιμήσεις Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (sa) Πηγή: European Commission, DG ECFIN, Piraeus Bank Research 3

4 Εκτέλεση Κρατικού Προϋπολογισμού 216 των επιχειρήσεων για την τρέχουσα πορεία της ζήτησης, ενώ παρουσιάζονται λιγότερο απαισιόδοξοι για την τρέχουσα επιχειρηματική κατάσταση και παραμένουν το ίδιο αρνητικοί για την πορεία της ζήτησης βραχυπρόθεσμα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΥΠΟΙΟ, σε ταμειακά τροποποιημένη βάση, o κρατικός προϋπολογισμός την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 216 παρουσίασε έλλειμμα ύψους -1,1 δισεκ. έναντι στόχου για έλλειμμα της τάξεως των -3,6 δισεκ. και έναντι ελλείμματος -3,5 δισεκ. την αντίστοιχη περίοδο του 215. Η καλύτερη εικόνα έναντι του στόχου οφείλεται τόσο στις χαμηλότερες δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού κατά -791 εκατ. (μείωση των δαπανών του τακτικού προϋπολογισμού κατά -329 εκατ. αλλά και μείωση των δαπανών ΠΔΕ κατά -462 εκατ.), όσο και στην υπέρβαση των καθαρών εσόδων κατά 1,7 δισεκ., καθώς η αύξηση των εσόδων του τακτικού προϋπολογισμού κατά 1,9 δισεκ. (κυρίως λόγω της αύξησης των φορολογικών εσόδων κατά 1,7 δισεκ.) υπερκέρασε την μείωση των εσόδων του ΠΔΕ κατά -198 εκατ.. Το πρωτογενές πλεόνασμα του κρατικού προϋπολογισμού για το 216 διαμορφώνεται σε 4,4 δισεκ., έναντι στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 2, δισεκ. και έναντι πρωτογενούς πλεονάσματος 2,3 δισεκ. το Ιαν.-Δεκ Διαφορά Εκτιμήσεις Εκτιμήσεις Εκτιμήσεις Ιαν.-Δεκ. Ιαν.-Δεκ. Προϋπολογισμο Διαφορά Πραγμ. /2 Προϋπολογισμο Προϋπολογισμο ύ 217 /1 ύ 217 /3α ύ 216 /3β 1 Τακτικός Προϋπολογισμός (α) (β) (γ)=(β-α) (δ) (ε)=(β-δ) (στ) (ζ) (η) (ζ-η) 2 Καθαρά έσοδα 46,589 49,86 3,271 47,976 1,884 46,589 47,976 49,17-1,131 Εσοδα προ επιστροφών φόρων 3 (Τακτικά + Μη τακτικά) Διαφορά 49,257 53,18 3,761 51,14 1,878 49,257 51,14 5, Τακτικά Έσοδα 47,432 52,214 4,782 5,351 1,863 47,432 5,351 48,35 2,46 5 Άμεσοι φόροι 19,758 21,839 2,81 2,711 1,128 19,758 2,711 2, Έμμεσοι φόροι 23,773 25,68 1,97 25, ,773 25,18 24, Σύνολο μη φορολογικών εσόδων 3,91 4, , ,91 4,532 3, Μη Τακτικά Έσοδα 1, , , ,269-1, Έσοδα καταργηθέντων ειδικών λογαριασμών Έσοδα προγράμματος ενίσχυσης της ρευστότητας λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης 1, , , Έσοδα ΝΑΤΟ εκατ. (τροποποιημένη ταμειακή βάση) Μεταφορά αποδόσεων από τη διακράτηση ομολόγων του Ε.Δ. στα χαρτοφυλάκια των Κεντρικών Τραπεζών του Ευρωσυστήματος (ANFAs & SMPs) ,691-1, Έσοδα αποκρατικοποιήσεων / ,82-1, Επιστροφές εσόδων 2,922 3, , ,922 3,287 3, Δαπάνες T.Π 48,545 48, , ,545 49,22 49, Πρωτογενείς Δαπάνες 41,298 42, , ,298 42,473 41, Εξοπλιστικά προγράμματα Υπ. Εθνικής Αμυνας 17 (ταμειακή βάση) Καταπτώσεις εγγυήσεων σε φορείς εντός/εκτός 18 Γενικής Κυβέρνησης Τόκοι (καθαρή βάση) 5,8 5, ,6-23 5,8 5,6 5,93-33 Προμήθειες τραπεζών, προμήθειες EFSF και λοιπές 2 δαπάνες δημόσιου χρέους Έλλειμμα(-) ή Πλεόνασμα (+) Τ.Π. -1, ,244-1,956-1, ΠΔΕ 23 Έσοδα 4,832 4, , ,832 4,376 4, Δαπάνες 6,46 6, , ,46 6,75 6,75 25 Έλλειμμα(-) ή Πλεόνασμα (+) Π.Δ.Ε. -1,574-2,11-2,374-1,574-2,374-2,33 26 Καθαρά Έσοδα Κρατικού Προϋπολογισμού 51,421 54,38 2,617 52,352 1,686 51,421 52,352 53,527-1, Δαπάνες Κρατικού Προϋπολογισμού 54,951 55, , ,951 55,97 55, Ισοζύγιο Κρατικού Προυπολογισμού /5-3,53-1,14-3,617-3,53-3,617-2, Πρωτογενές Αποτέλεσμα Κρατικού Προυπολογισμού 2,27 4,437 1,983 2,27 1,983 3,76 1/ Στόχοι του Προϋπολογισμού, προσαρμοσμένοι στα συνολικά μεγέθη όπως αποτυπώνονται στις εκτιμήσεις της εισηγητικής έκθεσης του Προϋπολογισμού / Τα στοιχεία των εσόδων και των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού για το έτος 215, είναι προσωρινά και θα οριστικοποιηθούν με την κύρωση του Απολογισμού Εσόδων και Eξόδων του Κράτους οικονομικού έτους α/ Ετήσιες εκτιμήσεις όπως αποτυπώνονται στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού β/ Ετήσιες εκτιμήσεις όπως αποτυπώνονται στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού / Στα έσοδα αποκρατικοποιήσεων περιλαμβάνονται μόνο τα ποσά εκείνα τα οποία συνιστούν μη χρηματοοικονομική συναλλαγή. 5/ Το Ισοζύγιο Κρατικού Προϋπολογισμού περιλαμβάνει 31,6 εκατ. ευρώ εσόδων και 27,8 εκατ. ευρώ δαπανών τα οποία δεν είχαν λογιστικοποιηθεί την στιγμή της δημοσίευσης του δελτίου. Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών, Piraeus Bank Research Διαθέσιμο Εισόδημα & Καταναλωτική Δαπάνη Σύμφωνα με τα τριμηνιαία στοιχεία μη χρηματοοικονομικών λογαριασμών το γ τρίμηνο του 216, το ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) μειώθηκε κατά -2,3% σε ετήσια βάση και διαμορφώθηκε στα 28,9 δισεκ. (Q3/15: 29,5 δισεκ.). Ωστόσο, τα νοικοκυ- Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research 4

5 ριά φαίνεται να καταναλώνουν περισσότερο από το διαθέσιμο εισόδημα τους, καθώς η τελική καταναλωτική δαπάνη αυξήθηκε κατά 5,5% και διαμορφώθηκε στα 31,8 δισεκ. Το ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών και ΜΚΙΕΝ (ακαθάριστη αποταμίευση/ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα) διατηρείται αρνητικό και διαμορφώνεται στο -1,2%. Δείκτης Τιμών Παραγωγού στη Βιομηχανία (YoY%) Το ελληνικό Δημόσιο πραγματοποίησε, μέσω των Βασικών Διαπραγματευτών Αγοράς, δύο δημοπρασίες εντόκων γραμματίων (ΕΓΕΔ) αντλώντας συνολικά 2, δισεκ.. Πιο συγκεκριμένα στις 11/1/17 άντλησε μέσω ΕΓΕΔ 13 εβδ. ποσό ύψους 1, δισεκ. με απόδοση 2,7% και στην 1/2/17 άντλησε μέσω ΕΓΕΔ 26 εβδ. ποσό ύψους 1 δισεκ. με απόδοση 2,97%. Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research Αναφορικά με τις εξελίξεις σε επιμέρους τομείς της οικονομίας, βάσει στοιχείων της ΕΛΣΤΑT: Από την πλευρά των τιμών, ο δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία αυξήθηκε το Δεκέμβριο κατά 5,1% (Δεκ. 15: -7,8% YoY) μετά από 29 μήνες πορείας σε αρνητικό έδαφος, κυρίως λόγω της αύξησης των τιμών των ενεργειακών αγαθών (13,2%ΥοΥ). Στην εγχώρια αγορά ο σχετικός δείκτης αυξήθηκε κατά 2,9% (Δεκ. 15: -5,7% ΥοΥ), ενώ η αύξηση στην εξωτερική αγορά ήταν 12,7% YoY (Δεκ. 15: -14,% YoY). Το 216 ο δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία υποχώρησε κατά -5,7% (215: -7,2%), καθώς οι τιμές των ενεργειακών αγαθών μειώθηκαν κατά -12,1% (215: -18,3%). Το Νοέμβριο, ο δείκτης κύκλου εργασιών στην μεταποίηση παρουσίασε αύξηση κατά 1,9% YoY (Νοε. 15: -9,7% ΥοΥ), ως αποτέλεσμα της αύξησης του δείκτη εγχώριας αγοράς κατά 4,1% YoY (Νοε. 15: -7,5% ΥοΥ), καθώς ο δείκτης εξωτερικής αγοράς υποχώρησε κατά -,9% YoY (Νοε. 15: -12,3% ΥοΥ). Δείκτης Κύκλου Εργασιών στην Μεταποίηση Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research Δείκτης κύκλου εργασιών & όγκου στο λιανικό εμπόριο (YoY% & ΜοΜ%) Το Νοέμβριο, ο δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο (εκτός καυσίμων και λιπαντικών), σύμφωνα με τα εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία, αυξήθηκε κατά 2,9% σε ετήσια βάση (Νοε. 15: -3,1% YoY), όπως και ο αντίστοιχος δείκτης όγκου (4,9% YoY, Νοε. 15: -3,2% YoY). Σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα οι δύο δείκτες αυξήθηκαν κατά,1% και,5% αντίστοιχα (Νοε. 15: -1,6% ΜοΜ και -1,8% ΜοΜ αντίστοιχα). Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research Οικοδομική δραστηριότητα (6μηνο κινητό άθροισμα) Ταυτόχρονα τον Οκτώβριο, ο αριθμός των νέων οικοδομικών αδειών (σύνολο ιδιωτικών-δημοσίων) μειώθηκε κατά -5,7% ΥοΥ (Οκτ. 15: -11,3% ΥοΥ). Ωστόσο η επιφάνεια (σε m2) και ο όγκος (σε m3) αυξήθηκαν κατά 14,1% ΥοΥ και κατά 14,8% ΥοΥ αντίστοιχα. Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research 5

6 Το Νοέμβριο, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσίασε έλλειμμα -1,2 δισεκ. περίπου στα ίδια επίπεδα με εκείνο του Νοεμβρίου του 215, καθώς όλα τα επιμέρους ισοζύγια δεν σημείωσαν αξιόλογες μεταβολές. Πιο συγκεκριμένα το έλλειμμα του ισοζυγίου αγαθών αυξήθηκε κατά 44 εκατ. (στα εκατ.), καθώς η βελτίωση κατά 113 εκατ. του ισοζυγίου χωρίς καύσιμα υπερκεράστηκε από την αύξηση του ελλείμματος στο ισοζύγιο καυσίμων κατά 158 εκατ.. Αντίθετα, το πλεόνασμα στο ισοζύγιο υπηρεσιών αυξήθηκε κατά 61 εκατ. και διαμορφώθηκε στα 462 εκατ. κυρίως λόγω της βελτίωσης του ισοζυγίου μεταφορών και λοιπών υπηρεσιών, καθώς το ταξιδιωτικό ισοζύγιο περιορίστηκε κατά 49 εκατ., εξέλιξη η οποία συνδέεται με την μείωση των ταξιδιωτικών εισπράξεων κατά -13,8% ΥοΥ, λόγω της μείωσης της μέσης δαπάνης ανά ταξίδι κατά -24%, αφού η εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση αυξήθηκε κατά 11,7%. Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, το ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών παρουσίασε μικρότερο έλλειμμα εκατ. έναντι αντίστοιχου ελλείμματος εκατ. το Νοέμβριο του 215. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ρυθμός αύξησης των συνολικών εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών παρουσιάζεται μεγαλύτερος εκείνου των αντίστοιχων εισαγωγών (9,7% έναντι 6,7%). Το Δεκέμβριο ο ετήσιος ρυθμός μείωσης της τραπεζικής χρηματοδότησης του εγχώριου ιδιωτικού τομέα διαμορφώθηκε στο -1,5%. Αναλυτικότερα, ο ετήσιος ρυθμός χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις διαμορφώθηκε στο -,1% ΥοΥ (Νοε. 16:,2% ΥοΥ), προς τα νοικοκυριά στο -2,8% (Νοε. 16: -2,8% ΥοΥ) και προς ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις στο -1,9% (Νοε. 16: -2,1% ΥοΥ). Ελλάδα: Ισοζύγιο Πληρωμών (δισεκ. ) Ιαν.- Νοε. 215 Ιαν.- Νοε. 216 Νοε. 215 Νοε. 216 Τρεχουσών Συναλλαγών Αγαθών & Υπηρεσιών Αγαθών Καυσίμων Πλοίων Χωρίς καύσιμα & πλοία Υπηρεσιών Ταξιδιωτικό Μεταφορές Λοιπές Υπηρεσίες Πρωτογενών Εισοδημάτων Δευτερογενών Εισοδημάτων Κεφαλαίων Χρηματ/κών Συναλλαγών Τακτοποιητέα στοιχεία Πηγή: ΤτΕ, Piraeus Bank Research Χρηματοδότηση Εγχώριων επιχειρήσεων και νοικοκυριών (Υπόλοιπο σε εκατ. & % μεταβολή) Δεκ. 15 Νοε. 16 Δεκ. 16 ΣΥΝΟΛΟ Υπόλοιπο χρηματοδ. 24,34 198,49 195,16 (%) 12μηνη μεταβολή % -1.5% ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Υπόλ. χρηματοδ. 96,364 93,969 94,581 (%) 12μηνη μεταβολή -.9.2% -.1% ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΑΓΡΟΤΕΣ & ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Υπόλ. χρηματοδ. 13,42 13,189 13,128 (%) 12μηνη μεταβολή % -1.9% ΙΔΙΩΤΕΣ & ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ Υπόλ. χρηματοδ. 94,573 91,332 87,451 (%) 12μηνη μεταβολή % -2.8% 1. Στεγαστικά Υπόλ. χρηματοδ. 67,593 65,7 61,398 (%) 12μηνη μεταβολή % -3.5% 2. Καταναλωτικά Υπόλ. χρηματοδ. 25,59 24,925 24,651 (%) 12μηνη μεταβολή % -.8% 3. Λοιπά Υπόλ. χρηματοδ. 1,471 1,4 1,43 (%) 12μηνη μεταβολή % -9.2% Στα υπόλοιπα περιλαμβάνονται τα δάνεια και οι τοποθετήσεις σε εταιρικά ομόλογα, ανεξάρτητα από το αν έχουν τιτλοποιηθεί. Οι καθαρές ροές και οι ρυθμοί μεταβολής υπολογίζονται αφού ληφθούν υπόψη οι αναταξινομήσεις και μεταβιβάσεις δανείων / εταιρικών ομολόγων, οι διαγραφές, καθώς και οι συναλλαγματικές διαφορές. Πηγή: ΤτΕ, Piraeus Bank Research 6

7 ΕΥΡΩΖΩΝΗ Αμετάβλητη διατήρησε η ΕΚΤ τη νομισματική πολιτική. Αύξηση κατά,5% του πραγματικού ΑΕΠ σε τριμηνιαία βάση. Στο 1,7% ο ρυθμός ανάπτυξης το 216. Έντονη ενίσχυση του πληθωρισμού τον Ιανουάριο. Ενθαρρυντική παρέμεινε η εικόνα των πρόδρομων δεικτών τον Ιανουάριο. Περαιτέρω μείωση των λιανικών πωλήσεων το Δεκέμβριο. Όπως αναμενόταν, το Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) αποφάσισε στην πρόσφατη συνεδρίασή του να διατηρήσει αμετάβλητη την ακολουθούμενη νομισματική πολιτική. Συνεπώς, τα επιτόκια των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης, της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων παρέμειναν στο,%,,25% και -,4% αντιστοίχως. Επανέλαβε, δε, την εκτίμησή του ότι τα εν λόγω επιτόκια θα παραμείνουν στο τρέχον ή και σε ακόμα χαμηλότερο επίπεδο για μεγάλη χρονική περίοδο που θα εκτείνεται αρκετά πέραν του χρονικού σημείου της ολοκλήρωσης του προγράμματος αγοράς περιουσιακών στοιχείων (ΑPP). Παράλληλα, θα συνεχιστεί η επανεπένδυση του κεφαλαίου των τίτλων που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος APP και έληξαν. Αναφορικά με το πρόγραμμα ΑPP, επιβεβαίωσε τη διενέργεια αγορών ύψους 8 δισ. μηνιαίως έως τα τέλη Μαρτίου του 217 και την πρόθεση για αγορές ύψους 6 δισ. μηνιαίως από τον Απρίλιο του 217 και έως τα τέλη Δεκεμβρίου ή και περαιτέρω και πάντως έως ότου διαπιστώσει διατηρήσιμη κίνηση του πληθωρισμού προς το στόχο. Δήλωσε ότι το ύψος των 6 δισ. μπορεί να αυξηθεί εάν οι συνθήκες μεταβληθούν καθιστώντας δυσκολότερη τη διατηρήσιμη κίνηση του πληθωρισμού προς το στόχο Εξέλιξη Πληθωρισμού Το Δ.Σ. της ΕΚΤ απέδωσε την πρόσφατη ενίσχυση του πληθωρισμού σε μεγάλο βαθμό στο αποτέλεσμα βάσης των τιμών της ενέργειας και τόνισε ότι οι πληθωριστικές πιέσεις παραμένουν ήπιες. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία που αφορούν τον Ιανουάριο, ο πληθωρισμός κατά το μήνα αυτό φαίνεται πως επιταχύνθηκε σημαντικά ανερχόμενος στο υψηλότερο σημείο από τις αρχές του 213. Ειδικότερα, βάσει του εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή (ΕνΔΤΚ), η ετήσια μεταβολή των τιμών εκτιμάται στο 1,8%, υψηλότερα τόσο από ό,τι γενικά αναμενόταν (1,6%), όσο και από του Δεκεμβρίου (1,1%), συγκλίνοντας σημαντικά στο στόχο της ΕΚΤ (2%). Η εξέλιξη αυτή ήταν αποτέλεσμα κυρίως των υψηλότερων σε σχέση με τον Ιανουάριο του 216 τιμών του πετρελαίου και των μη επεξεργασμένων τροφίμων. Ωστόσο, ο δομικός πληθωρισμός (=αφαιρουμένων των τροφίμων/ αλκοολούχων ποτών/ καπνού και της ενέργειας) παρέμεινε αμετάβλητος στο,9% για δεύτερο συνεχή μήνα. Επίσης, το Δ.Σ. της ΕΚΤ επισήμανε ότι τα θετικότερα πρόσφατα οικονομικά στοιχεία προδιαγράφουν έναν ελαφρά ισχυρότερο ρυθμό ανάπτυξης κατά το δ τρίμηνο. Τα πρώτα στοιχεία της Eurostat επιβεβαιώνουν αυτήν την εκτίμηση. Αναλυτικότερα, το πραγματικό ΑΕΠ εκτιμάται πως το δ τρίμηνο Πηγές: TR Datastream, Bloomberg PB Economic Research Πληθωρισμός (Α) Πραγματικό ΑΕΠ Δομικός Πληθωρισμός (Δ) Πραγματικό ΑΕΠ (%, Q/Q) (A) Πραγματικό ΑΕΠ(%, Y/Y) (Δ)

8 αυξήθηκε σε τριμηνιαία βάση κατά,5% (γ τρίμ. 16:,4%), ενώ σε ετήσια κατά 1,6%. Συνεπώς, συνολικά το 216 η οικονομική δραστηριότητα στην Ευρωζώνη φαίνεται πως αναπτύχθηκε με ρυθμό 1,7% (215: 2,%). Την ίδια εκτίμηση υιοθετεί και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Για το τρέχον έτος προβλέπει ότι ο ρυθμός ανάπτυξης θα διαμορφωθεί στο 1,6% (από 1,5% προηγουμένως), ενώ για το 218 δεν αναμένει μεταβολή του. Ενθαρρυντικές, όμως, είναι και οι πρώτες ενδείξεις για την εξέλιξη της οικονομικής δραστηριότητας στις αρχές του 217. Ειδικότερα, ο δείκτης οικονομικού κλίματος που εξάγει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμπλήρωσε τον Ιανουάριο πέντε διαδοχικούς μήνες ανόδου και διαμορφώθηκε στο 17,9 έναντι 17,8 που γενικά αναμενόταν και ήταν το Δεκέμβριο. Η εν λόγω τιμή αποτελεί την υψηλότερη από το Μάρτιο του 211. Ωστόσο, η εικόνα των επιμέρους δεικτών είναι μεικτή καθώς μικρή βελτίωση παρουσίασαν μόνο ο τομέας της βιομηχανίας και οι προσδοκίες των καταναλωτών, ενώ οι υπόλοιποι επιδεινώθηκαν ελαφρά. Συγκριτικά υψηλά διατηρήθηκε το ίδιο διάστημα και ο σύνθετος επιχειρηματικός δείκτης PMI που εξάγει η εταιρεία Markit. Ειδικότερα, τον Ιανουάριο διαμορφώθηκε στο 54,4, όσο δηλαδή ήταν και το Δεκέμβριο, που αποτελεί μία από τις υψηλότερες τιμές των τελευταίων πέντε και πλέον ετών. Από τους δύο επιμέρους δείκτες, μικρή άνοδο κατέγραψε αυτός στη μεταποίηση (+,3 μον.), ενώ αμετάβλητος παρέμεινε αυτός των υπηρεσιών. Πτωτική ήταν, για δεύτερο συνεχόμενο μήνα, η εικόνα των λιανικών πωλήσεων το Δεκέμβριο, κυρίως λόγω των περιορισμένων πωλήσεων καυσίμων. Ειδικότερα, σε εποχικά εξομαλυμένη βάση, οι λιανικές πωλήσεις ήταν απρόσμενα μειωμένες κατά,3% σε σχέση με αυτές του Νοεμβρίου (Νοέμ. 16: -,6%) αντίθετα από τη μέση εκτίμηση της αγοράς για άνοδό τους κατά,3%. Σε επίπεδο τριμήνου, όμως, λόγω της μεγάλης ανόδου τους τον Οκτώβριο ήταν αυξημένες κατά,9% έναντι αυτών του γ τριμήνου (γ τρίμ. 16/β τρίμ. 16:,3%). Προβλέψεις ΔΝΤ για την εξέλιξη του πραγματικού ΑΕΠ Προβλέψεις Ιαν. 17 Προβλέψεις Οκτ Ευρωζώνη Γερμανία Γαλλία Ιταλία Ισπανία Πηγές: IMF (216): "World Economic Outlook", October, p. 42. IMF (217): "World Economic Outlook Update", Jan, p Πρόδρομοι Οικονομικοί Δείκτες 6 Ιαν- Ιαν-2 Ιαν-4 Ιαν-6 Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-12 Ιαν-14 Ιαν Πρόδρομος Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (Α) Αγορά Εργασίας Πρόδρομος Δείκτης Καταναλωτή (Δ) Στο 9,6% διαμορφώθηκε το Δεκέμβριο το ποσοστό ανεργίας (εποχικά διορθωμένο), οριακά μειωμένο σε σχέση με ένα μήνα πριν, αποτελώντας το χαμηλότερο από το Μάιο του 29. Σημειώνεται ότι το Δεκέμβριο του 215 ήταν 1,5%. Ο αριθμός των ανέργων εκτιμάται στα 15,57 εκατ. άτομα, χαμηλότερος κατά 121 χιλ. άτομα σε σχέση με ένα μήνα πριν και κατά χιλ. άτομα σε σχέση με το Δεκέμβριο του Ιαν-15 Ιουλ-15 Ιαν-16 Ιουλ-16 Mηνιαία Μεταβολή του Αριθμού των Ανέργων Ατόμων (Α) Ποσοστό Ανεργίας (Δ) 9.5 Ελαφρά επιτάχυνση παρουσίασε τον ίδιο μήνα ο ρυθμός αύξησης της προσφοράς χρήματος. Συγκεκριμένα, βάσει του ορισμού Μ3 διαμορφώθηκε στο 5,% ετησίως (Νοέμ. 16: 4,8%), ενώ βάσει του στενότερου ορισμού Μ1 στο 8,8% (Νοέμ. 16: 8,5%). Συνεπώς, το 216 η προσφορά χρήματος Μ3 αυξήθηκε κατά 5,% (214: 4,7%), ενώ του Μ1 κατά 9,2% (214: 1,6%). Ταυτόχρονα, οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα εμφάνισαν συγκριτικά με το Δεκέμβριο του 215 ελαφρά επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου τους 8

9 σε αντίθεση με το ρυθμό επέκτασης της τραπεζικής χρηματοδότησής του που ενισχύθηκε οριακά. Αναλυτικότερα, ο ρυθμός αύξησης των καταθέσεων διαμορφώθηκε στο 5,3% για τα νοικοκυριά (Νοέμ. 16: 5,4%) και στο 6,7% για τις επιχειρήσεις (Νοέμ. 16: 7,1%). Αντίθετα, ο ρυθμός επέκτασης της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα επιταχύνθηκε στο 2,2% σε ετήσια βάση (Νοέμ. 16: 2,1%) ή στο 2,3% (Νοέμ. 16: 2,2%) εάν συνυπολογιστούν οι τιτλοποιήσεις και οι πωλήσεις δανείων. Ειδικότερα, ο ρυθμός αύξησης της χρηματοδότησης των νοικοκυριών επιταχύνθηκε στο 2,2% (Νοέμ. 16: 2,1%) και των επιχειρήσεων στο 2,% (Νοέμ. 16: 1,8%). Ελαφρά πιο αυστηρά κριτήρια έγκρισης/χορήγησης δανείων προς τις επιχειρήσεις αλλά και στον τομέα της στεγαστικής πίστης υιοθέτησαν οι τράπεζες κατά το τελευταίο τρίμηνο του 216, σύμφωνα με σχετική έρευνα της ΕΚΤ κυρίως λόγω της μεγαλύτερης αποστροφής των τραπεζών στην ανάληψη κινδύνων. Αντίθετα, μικρή χαλάρωση των κριτηρίων διαπιστώνει στην καταναλωτική πίστη. Ταυτόχρονα, καταγράφηκε βελτίωση στους όρους/συνθήκες χρηματοδότησης που εκφράστηκε κυρίως μέσω της σμίκρυνσης του καθαρού περιθωρίου επιτοκίου. Αναφορικά με το τρέχον τρίμηνο, οι τράπεζες αναμένουν μικρή χαλάρωση των κριτηρίων, ιδίως στον τομέα των στεγαστικών δανείων. Από την πλευρά της ζήτησης, αύξηση διαπιστώνεται για όλους τους τύπους των δανείων και ιδίως στη στεγαστική πίστη επηρεασμένη θετικά από τα χαμηλά επιτόκια, τη δραστηριότητα συγχωνεύσεων/εξαγορών και τις συνεχιζόμενες ευοίωνες προοπτικές των ακινήτων. Για το τρέχον τρίμηνο, οι τράπεζες αναμένουν περαιτέρω αύξηση της ζήτησης για όλους τους τύπους των δανείων. Τέλος, μικρή αύξηση κατέγραψε κατά το γ τρίμηνο του 216 το δημοσιονομικό έλλειμμα (εποχικά προσαρμοσμένο) ως ποσοστό του ΑΕΠ στην Ευρωζώνη. Ειδικότερα, ανήλθε στο 1,7% του ΑΕΠ (β τρίμ. 16: 1,5%). Από τις μεγαλύτερες χώρες για τις οποίες υπάρχουν στοιχεία, μόνο η Γερμανία και η Ολλανδία εμφάνισαν δημοσιονομικό πλεόνασμα που εκτιμάται στο,3% και,4% του ΑΕΠ αντίστοιχα (β τρίμ. 16:,7% και,5% αντίστοιχα). Τραπεζική Χρηματοδότηση Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-12 Ιαν-14 Ιαν-16 Eπιχειρηματικά Δάνεια (%,Y/Y) Καταναλωτικά Δάνεια (%,Y/Y) Στεγαστικά Δάνεια (%,Υ/Υ) Αντίθετα, βελτιωμένη ήταν η εικόνα στο δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ καθώς συνολικά στην Ευρωζώνη περιορίστηκε το γ τρίμηνο του 216 στο 9,1% (β τρ. 16: 91,2%). Τους χαμηλότερους δείκτες είχαν η Εσθονία (9,6%) και το Λουξεμβούργο (21,5), ενώ τους υψηλότερους η Ελλάδα (176,9%), η Πορτογαλία (133,4%) και η Ιταλία (132,7%). Παράλληλα, αξιοσημείωτη είναι η συνεχής μείωση του δημόσιου χρέους που πετυχαίνει η Γερμανία από το γ τρίμηνο του 212 και μετά. Δημόσιο χρέος ως % του ΑΕΠ γ τρ. 15 δ τρ. 15 α τρ. 16 β τρ. 16 γ τρ. 16 Γερμανία Γαλλία Ιταλία Ισπανία Ελλάδα Πορτογαλία Ιρλανδία Ευρωζώνη ΕΕ Πηγή: Eurostat. 9

10 ΗΠΑ Αμετάβλητη η νομισματική πολιτική της Fed. Άνοδος του πραγματικού ΑΕΠ κατά 1,9% το δ σε σχέση με το γ τρίμηνο του 216. Συγκριτικά υψηλά οι πρόδρομοι δείκτες τον Ιανουάριο. Ανοδικά κινήθηκαν η βιομηχανική παραγωγή και οι λιανικές πωλήσεις το Δεκέμβριο. Μεικτή η εικόνα στην αγορά εργασίας τον Ιανουάριο. Άνοδος του προσωπικού εισοδήματος, της προσωπικής καταναλωτικής δαπάνης και του πληθωρισμού το Δεκέμβριο. Όπως γενικά αναμενόταν, η αρμόδια για τη νομισματική πολιτική επιτροπή της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (FOMC) στην πρόσφατη συνεδρίασή της αποφάσισε ομόφωνα να την αφήσει αμετάβλητη. Υπενθυμίζεται ότι στην αμέσως προηγούμενη συνεδρίασή της είχε αυξήσει κατά 25 μονάδες βάσης το παρεμβατικό επιτόκιο που πλέον διαμορφώνεται στο εύρος,5%-,75%. Ταυτόχρονα αποφάσισε τη συνέχιση της πολιτικής επανεπένδυσης του κεφαλαίου των αξιογράφων που κατέχει και τα οποία λήγουν σε αντίστοιχα νέα. Αναφορικά με τις μελλοντικές κινήσεις της επανέλαβε ότι η αύξηση του παρεμβατικού επιτοκίου θα γίνεται σταδιακά και η καταλληλότητα της χρονικής στιγμής θα αξιολογείται σε κάθε συνεδρίαση βάσει των πιο πρόσφατων στοιχείων της οικονομίας. Υπενθυμίζουμε ότι, βάσει των προβλέψεων του Δεκεμβρίου, τα μέλη της Επιτροπής προβλέπουν τρεις αυξήσεις του παρεμβατικού επιτοκίου εντός του 217 αντί δύο προηγουμένως, πιθανότατα κατά 25 μ.β. έκαστη. Επίσης, θα εξακολουθήσει την πολιτική επανεπένδυσης του κεφαλαίου των αξιογράφων που λήγουν έως ότου η πορεία προς μία πιο «κανονική» νομισματική πολιτική θα έχει προχωρήσει αρκετά. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία για τον πληθωρισμό φαίνεται να συνηγορούν προς μία σαφή παρότι βραδεία άνοδό του. Ειδικότερα, βάσει του δείκτη τιμών της προσωπικής καταναλωτικής δαπάνης (PCE), ο πληθωρισμός αυξήθηκε το Δεκέμβριο κατά 1,6% σε ετήσια βάση (Νοέμ. 16: 1,4%). Αφαιρουμένης, όμως, της επίδρασης των τροφίμων και της ενέργειας (core PCE), ο δείκτης παρέμεινε στο 1,7% (Νοέμ. 16: 1,7%). Παρόμοια ήταν και η εξέλιξη του δείκτη τιμών καταναλωτή που το Δεκέμβριο αναρριχήθηκε στο 2,1% (Νοέμ. 16: 1,7%), κυρίως λόγω της αυξημένης τιμής του πετρελαίου. Εξαιρουμένων των τροφίμων και της ενέργειας, ο πληθωρισμός (δομικός) ανήλθε στο 2,2% (Νοέμ. 16: 2,1%). Για το προσεχές διάστημα, η εξέλιξη του δείκτη τιμών παραγωγού φαίνεται να προδιαθέτει για ενίσχυση των πληθωριστικών πιέσεων καθώς το Δεκέμβριο συνεχίστηκε η τάση ανόδου του και διαμορφώθηκε στο 1,6% σε ετήσια βάση (Νοέμ. 16: 1,3%) Πραγματικό ΑΕΠ Χαμηλότερα των προσδοκιών φαίνεται πως κινήθηκε η οικονομική δραστηριότητα κατά το δ τρίμηνο του 216. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία του υπουργείου Εμπορίου, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας των ΗΠΑ κατά το δ τρίμηνο διαμορφώθηκε στο 1,9% (ετησιοποιημένος, εποχικά διορθωμένος ρυθμός) έναντι 2,2% που εκτιμούσε γενικά η α Πραγματικό ΑΕΠ (%, Q/Q-AR) (A) Πραγματικό ΑΕΠ (%, Υ/Υ) (Δ) Πηγές: TR Datastream, Bloomberg PB Economic Research. 1

11 γορά και ανόδου του κατά 3,5% το γ τρίμηνο του 216. Σε σχέση με το δ τρίμηνο του 215, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,9% (γ τρίμ. 16: 1,7%). Συνεπώς, η οικονομία των ΗΠΑ το 216 αναπτύχθηκε με ρυθμό 1,6% περίπου. Η ιδιωτική κατανάλωση είχε τη μεγαλύτερη συμβολή στην άνοδο του ΑΕΠ σε τριμηνιαία βάση (1,7 μον., γ τρ. 16: 2,3 μον.), προερχόμενη κατά τα 2/3 από τα αγαθά και κατά το υπόλοιπο από τις υπηρεσίες. Σημαντικά, επίσης, συνέβαλαν η μεταβολή των αποθεμάτων (1, μον., γ τρίμ. 16:,49 μον.) και οι επενδύσεις σε πάγια (,67 μον., γ τρίμ. 16:,2 μον.), ενώ θετικά επέδρασαν και οι δημόσιες δαπάνες (,21 μον., γ τρ. 16:,14 μον.) που κατέγραψαν μικρή αύξηση σε τοπικό και πολιτειακό επίπεδο. Αντίθετα, περιοριστικά λειτούργησαν οι καθαρές εξαγωγές (-1,7 μον., γ τρ. 16:,85 μον.), αντανακλώντας περισσότερο την αύξηση των εισαγωγών. Για το προσεχές διάστημα, σύμφωνα με τις νέες προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, προσδοκάται επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης και συγκεκριμένα στο 2,3% το 217 και στο 2,5% το 218. Εκτιμάται αλλαγή του μίγματος οικονομικής πολιτικής με χαρακτηριστικά την πιο επεκτατική δημοσιονομική πολιτική και την ταχύτερη επιστροφή στην «κανονικότητα» από την πλευρά της νομισματικής προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ισχυρότερες πληθωριστικές πιέσεις από την τόνωση της ζήτησης. Σημαντική επίδραση στην εξέλιξη της οικονομικής δραστηριότητας αναμένεται να έχει και η στάση της νέας διακυβέρνησης απέναντι στο διεθνές εμπόριο (π.χ. εισαγωγή δασμών στις εισαγωγές). Όσον αφορά τις τρέχουσες εξελίξεις, αρκετά αισιόδοξοι εξακολουθούν να εμφανίζονται οι καταναλωτές μετά την εκλογή του νέου Αμερικανού προέδρου, βάσει των δύο βασικότερων ερευνών καταναλωτικής εμπιστοσύνης. Ειδικότερα, μικρή περαιτέρω άνοδο παρουσίασε τον Ιανουάριο ο γενικός πρόδρομος δείκτης του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν ανερχόμενος στο 98,5 (Δεκ. 16: 98,2), που είναι το υψηλότερο σημείο από τον Ιανουάριο του 24. Αντίθετα, μικρή πτώση εμφάνισε ο αντίστοιχος δείκτης της έρευνας του Conference Board και διαμορφώθηκε στο 111,8 (Δεκ. 16: 113,3), ελαφρά χαμηλότερα από τη μέση εκτίμηση της αγοράς (112,2). Ωστόσο, οι τιμές των δύο τελευταίων μηνών αποτελούν τις υψηλότερες από τον Ιούλιο του 27. Πρόδρομοι Δείκτες Καταναλωτή Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-12 Ιαν-14 Ιαν-16 Conference Board University of Michigan Ανάλογη ήταν η εικόνα τον Ιανουάριο και στις επιχειρήσεις. Στον τομέα της μεταποίησης, ο πρόδρομος δείκτης ISM συνέχισε για πέμπτο διαδοχικό μήνα την ανοδική πορεία του και διαμορφώθηκε στο 56,, υψηλότερα τόσο από την τιμή του το Δεκέμβριο (54,5), όσο και από τη μέση εκτίμηση της αγοράς (55,). Η τιμή αυτή αποτελεί την υψηλότερη από το Νοέμβριο του 214. Μεγάλη άνοδο εμφάνισαν, μεταξύ άλλων, οι επιμέρους δείκτες της απασχόλησης, της παραγωγής, των τιμών, ενώ και των νέων παραγγελιών παρέμεινε ιδιαίτερα υψηλά. Αντίθετα, μειωμένος ήταν ο λόγος των νέων παραγγελιών προς τα αποθέματα (124,5%, Δεκ. 16: 128,3%). Ταυτόχρονα, συγκριτικά υψηλά διατηρήθηκε και ο πρόδρομος δείκτης ISM στους εκτός μεταποίησης τομείς. Διαμορφώθηκε στο 56,5 (Δεκ. 16: 56,6), ελαφρά χαμηλότερα από ό,τι γενικά αναμενόταν (57,) Πρόδρομοι Επιχειρηματικοί Δείκτες ISM Toμέας Υπηρεσιών ISM Τομέας Mεταποίησης 11

12 Σημαντική αύξηση των νέων θέσεων εργασίας καταγράφηκε τον Ιανουάριο. Από την έρευνα βάσει των καταστάσεων μισθοδοσίας προκύπτει ότι αυτόν το μήνα δημιουργήθηκαν σε εποχικά προσαρμοσμένη βάση 227 χιλ. νέες θέσεις εργασίας, περισσότερες από ό,τι εκτιμούσε γενικά η αγορά (175 χιλ.), έναντι 157 χιλ. το Δεκέμβριο. Το ποσοστό ανεργίας, βάσει της έρευνας που βασίζεται στα νοικοκυριά, αυξήθηκε οριακά στο 4,8% (Δεκ. 16: 4,7%), καθώς ένας αριθμός ανθρώπων που δεν αναζητούσαν εργασία επέστρεψε στην αγορά εργασίας. Ταυτόχρονα μειώθηκε και ο πληθυσμός. Ως αποτέλεσμα αυξήθηκε το ποσοστό συμμετοχής του εργατικού δυναμικού στο σύνολο του πληθυσμού (62,9%, Δεκ. 16: 62,7%). Από την άλλη, όμως, ο ρυθμός αύξησης του μέσου ωρομισθίου επιβραδύνθηκε στο 2,5% σε ετήσια βάση (Δεκ.: 2,8%), ένδειξη ότι οι πληθωριστικές πιέσεις λόγω της αύξησης των μισθών παραμένουν σχετικά ήπιες. Ανοδικά κινήθηκαν το Δεκέμβριο τόσο οι λιανικές πωλήσεις, όσο κι η βιομηχανική παραγωγή. Ειδικότερα, βάσει των εποχικά εξομαλυμένων στοιχείων, οι λιανικές πωλήσεις παρουσίασαν σε μηνιαία βάση άνοδο κατά,6%, όσο περίπου αναμενόταν, έναντι αύξησής τους κατά,2% το Νοέμβριο. Από πλευράς κλάδων, οι περισσότεροι κινήθηκαν ελαφρά ανοδικά με τη μεγαλύτερη αύξηση να καταγράφουν αυτοί των μηχανοκίνητων οχημάτων και των καυσίμων. Χωρίς τις πωλήσεις των οχημάτων, ο ρυθμός ανόδου περιορίστηκε στο,2% (Νοέμ. 16:,3%). Η εικόνα είναι πιο ενθαρρυντική σε επίπεδο τριμήνου καθώς το δ τρίμηνο οι λιανικές πωλήσεις υπερέβησαν αυτές του γ τριμήνου κατά 1,6% (γ τρίμ. 16/β τρίμ. 16:,9%). Άνοδο κατά,8% συγκριτικά με το Νοέμβριο κατέγραψε το Δεκέμβριο η βιομηχανική παραγωγή, εντονότερη από ό,τι γενικά αναμενόταν (,6%), αντισταθμίζοντας ουσιαστικά τη σημαντική πτώση του Νοεμβρίου (-,7%, αρχικά: -,4%). Η εξέλιξη αυτή προήλθε από την αυξημένη, λόγω καιρού, παραγωγή των εταιρειών κοινής ωφελείας (6,6%), ενώ θετικά συνεισέφερε και ο τομέας της μεταποίησης (+,2%). Ως αποτέλεσμα, το ποσοστό χρησιμοποίησης της παραγωγικής δυναμικότητας αυξήθηκε στο 75,5% από 74,9% ένα μήνα πριν. Σε επίπεδο τριμήνου, ωστόσο, η παραγωγή ήταν μειωμένη κατά,6% σε σχέση με το γ τρίμηνο (γ τρίμ. 16: 1,8%) Αγορά Εργασίας Mηνιαία Μρταβολή των Νonfarm Ρayrolls (Α) Ποσοστό Ανεργίας (Δ) Παραγωγή & Πωλήσεις -2 Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-12 Ιαν-14 Ιαν-16 Bιομ. Παραγωγή (%,Y/Y) Λιανικές Πωλήσεις (%,Υ/Υ) Mεταπ. Παραγωγή (%,Υ/Υ) Σημαντική αύξηση της προσωπικής καταναλωτικής δαπάνης, που υπερέβη αυτήν του προσωπικού εισοδήματος, καταδεικνύουν τα πιο πρόσφατα σχετικά στοιχεία που αφορούν το Δεκέμβριο. Αναλυτικότερα, βάσει των εποχικά εξομαλυμένων στοιχείων και σε τρέχουσες τιμές, το προσωπικό και το διαθέσιμο προσωπικό εισόδημα αυξήθηκαν κατά,3% σε μηνιαία βάση (Νοέμ. 16/Οκτ. 16:,1% έκαστο). Από την άλλη, ο ρυθμός ανόδου της προσωπικής καταναλωτικής δαπάνης διαμορφώθηκε στο,5% (Νοέμ. 16/Οκτ. 16:,2%), κυρίως λόγω των αυξημένων δαπανών για διαρκή αγαθά. Ως αποτέλεσμα, το ποσοστό αποταμίευσης περιορίστηκε το Δεκέμβριο στο 5,4% (Νοέμ. 16: 5,6%). Απομονώνοντας την επίδραση των τιμών, το διαθέσιμο προσωπικό εισόδημα και η προσωπική καταναλωτική δαπάνη αυξήθηκαν σε μηνιαία βάση κατά,1% και,3% αντίστοιχα (Νοέμ. 16:,% και,2% αντίστοιχα). 12

13 KINA Άνοδος κατά 6,8% του πραγματικού ΑΕΠ το δ τρίμηνο του 216. Οριακή επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης των λιανικών πωλήσεων και ελαφρά επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου της βιομηχανικής παραγωγής το Δεκέμβριο. Νέα μείωση των συναλλαγματικών διαθεσίμων τον Ιανουάριο. Με ρυθμό 6,7% έναντι 6,9% το 215 αναπτύχθηκε το 216 η οικονομία της Κίνας, με τα τρία πρώτα τρίμηνα να αναπτύσσεται με ρυθμό 6,7% ετησίως και το τελευταίο με 6,8%. Τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης κατά το 216 πέτυχε ο τριτογενής τομέας (7,8%), ακολούθησε ο δευτερογενής (6,1%), ενώ τελευταίος κατατάχθηκε ο πρωτογενής (3,3%). Επομένως, για το 216 επιτεύχθηκε ο κυβερνητικός στόχος για ρυθμό ανάπτυξης «μεταξύ του 6,5%-7,%». Οριακή επιτάχυνση κατέδειξε το Δεκέμβριο ο ρυθμός αύξησης των λιανικών πωλήσεων, ενώ της βιομηχανικής παραγωγής επιβραδύνθηκε ελαφρά. Αναλυτικότερα, οι λιανικές πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 1,9% σε ετήσια βάση (Νοέμ. 16: 1,8%). Άρα, το δ τρίμηνο οι πωλήσεις ήταν αυξημένες έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 215 κατά 1,6% (γ τρίμ. 16: 1,5%) και συνολικά το 216 κατά 1,4% (215: 1,7%). Ταυτόχρονα, η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε το Δεκέμβριο κατά 6,% (Νοέμ. 16: 6,2%) ενώ το δ τρίμηνο ήταν αυξημένη κατά 6,1% (γ τρίμ. 16: 6,1%) και το 216 κατά 6,% (215: 6,1%). Ενθαρρυντική ένδειξη για το προσεχές διάστημα αποτελεί το συγκριτικά υψηλό επίπεδο του πρόδρομου δείκτη Caixin PMI στον τομέα της μεταποίησης παρά τη μικρή μείωση που κατέγραψε ο δείκτης τον Ιανουάριο στο 51, (Δεκ. 16: 51,9), καθώς οι τιμές του δείκτη τους τέσ-σερις τελευταίους μήνες είναι οι υψηλότερες από τον Ιούλιο του 214. Νέα μείωση εμφάνισαν τον Ιανουάριο τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Κίνας, συμπληρώνοντας τον έβδομο διαδοχικό μήνα συρρίκνωσης. Διαμορφώθηκαν στα $2.998,2 τρισ., μειωμένα κατά $12,3 δισ. σε σχέση με το Δεκέμβριο, που είναι τα χαμηλότερα από το Φεβρουάριο του 211. Εννέα μήνες συνεχούς πτώσης συμπλήρωσαν το Δεκέμβριο οι εξαγωγές της Κίνας σε αντίθεση με τις εισαγωγές που κινήθηκαν ανοδικά για δεύτερο διαδοχικό μήνα. Ειδικότερα, οι εξαγωγές σε δολλάρια περιορίστηκαν κατά 6,1% (Νοέμ. 16: -1,6%) ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 3,1% (Νοέμ. 16: 4,7%). Συνεπώς, το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας συρρικνώθηκε στα $4,8 δισ. έναντι $44,2 δισ. το Νοέμβριο Εξέλιξη πραγματικού ΑΕΠ Πηγή: National Bureau of Statistics of China Πραγμ. ΑΕΠ (τριμηνιαία % μεταβολή) (Α) Πραγμ. ΑΕΠ (% ετήσια μεταβολή)(δ) Εξέλιξη Συναλλαγματικών Διαθεσίμων Κίνας (σε δισ. $) Ιαν-2 Ιαν-4 Ιαν-6 Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-12 Ιαν-14 Ιαν Πηγές: TR Datastream, Bloomberg PB Economic Research. 13

14 Ημερομηνία Ανακοίνωσης Ανακοινώσεις / Γεγονότα ΗΠΑ Περίοδος Αναφοράς 1/2/17 Πρόδρομος Δείκτης Καταναλωτή (Παν/μιο Μίσιγκαν) Φεβ. 217 (1η εκτ.) 1/2/17 Εκτέλεση Προϋπολογισμού Ιαν /2/17 Λιανικές Πωλήσεις Ιαν /2/17 Εταιρικά αποθέματα Δεκ /2/17 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Ιαν /2/17 Βιομηχανική Παραγωγή Ιαν /2/17 Πρόδρομος Δείκτης Κατασκευαστών Κατοικιών (NAHB) Φεβ /2/17 Στοιχεία Ανέγερσης Νέων Κατοικιών Ιαν /2/17 Δημοσίευση των Πρακτικών της Συνεδρίασης της Fed - 24/2/17 Πωλήσεις Νέων Κατοικιών Ιαν /2/17 Πρόδρομος Δείκτης Καταναλωτή (Παν/μιο Μίσιγκαν) Φεβ. 217 (τελ. εκτ.) ΕΥΡΩΖΩΝΗ 14/2/17 ΑΕΠ Εθνικοί Λογαριασμοί Δ Τρίμηνο (2η εκτ.) 14/2/17 Βιομηχανική Παραγωγή Δεκ /2/17 Στοιχεία Εξωτερικού Εμπορίου Δεκ /2/17 Πρόδρομοι Επιχειρηματικοί Δείκτες ΡΜΙ Φεβ /2/17 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Ιαν. 217 (τελ. εκτ.) ΕΛΛΑΔΑ 9/2/17 Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής Δεκέμβριος 216 9/2/17 Έρευνα Εργατικού Δυναμικού (μηνιαία αποτελέσματα) Νοέμβριος 216 9/2/17 Οικοδομική Δραστηριότητα Νοέμβριος /2/17 Δείκτης Τιμών Εισαγωγών στη Βιομηχανία Δεκέμβριος /2/17 Τριμηνιαίοι Εθνικοί Λογαριασμοί (εκτιμήσεις) Δ' τρίμηνο /2/17 Εθνικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Ιανουάριος /2/17 Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Ιανουάριος 217 2/2/17 Ισοζύγιο Πληρωμών Δεκέμβριος 216 2/2/17 Δείκτης Κύκλου Εργασιών στη Βιομηχανία Δεκέμβριος /2/17 Δείκτες Κύκλου Εργασιών στον Τομέα των Αυτοκινήτων Δ' τρίμηνο /2/17 Δείκτης Κύκλου Εργασιών στο Χονδρικό Εμπόριο Δ' τρίμηνο /2/17 Δείκτης Τιμών Παραγωγού στη Βιομηχανία Ιανουάριος

15 Οικονομική Ανάλυση & Επενδυτική Στρατηγική Λεκκός Ηλίας Chief Economist Πατίκης Βασίλειος Head Παπιώτη Λιάνα Secretary Ελληνική Οικονομία Στάγγελ Ειρήνη Manager Αγγελοπούλου Αναστασία Economist Ανεπτυγμένες Οικονομίες Πολυχρονόπουλος Διονύσης Senior Economist Παπακώστας Χρυσοβαλάντης Economic Analyst

16 Disclaimer: Το παρόν έντυπο εκδόθηκε από την υπηρεσία Οικονομικής Ανάλυσης και Επενδυτικής Στρατηγικής της Τράπεζας Πειραιώς (εφεξής η «Τράπεζα»), η οποία εποπτεύεται από την Τράπεζα της Ελλάδος, και αποστέλλεται ή τίθεται στη διάθεση τρίτων χωρίς να υπάρχει υποχρέωση προς τούτο από το συντάκτη του. Το παρόν κείμενο ή μέρος του δεν μπορεί να αναπαραχθεί με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς την προηγούμενη γραπτή έγκριση από τον συντάκτη του. Οι περιλαμβανόμενες στο παρόν πληροφορίες ή απόψεις απευθύνονται σε υφιστάμενους ή δυνητικούς πελάτες με γενικό τρόπο, χωρίς να έχουν λάβει υπ' όψιν τις εξατομικευμένες περιστάσεις, τους επενδυτικούς στόχους, την οικονομική δυνατότητα και την πείρα ή γνώση των πιθανών παραληπτών του παρόντος και, ως εκ τούτου, δεν συνιστούν και δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως πρόταση ή προσφορά για τη διενέργεια συναλλαγών σε χρηματοπιστωτικά μέσα ή νομίσματα, ούτε ως σύσταση ή συμβουλή για τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων σχετικά με αυτά. Λαμβάνοντας υπ όψιν τα παραπάνω, ο λήπτης της παρούσας πληροφόρησης πρέπει να προχωρήσει στη δική του έρευνα, ανάλυση και επιβεβαίωση της πληροφορίας που περιέχεται σε αυτό το κείμενο και να αναζητήσει ανεξάρτητες νομικές, φορολογικές και επενδυτικές συμβουλές από επαγγελματίες, πριν προχωρήσει στη λήψη της επενδυτικής του απόφασης. Οι πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν βασίζονται σε πηγές που η Τράπεζα θεωρεί αξιόπιστες και παρατίθενται αυτούσιες, αλλά η Τράπεζα δεν μπορεί να εγγυηθεί την ακρίβεια και πληρότητά τους. Οι απόψεις και εκτιμήσεις που εκτίθενται στο παρόν αφορούν την τάση της εγχώριας και των διεθνών χρηματοοικονομικών αγορών κατά την αναγραφόμενη ημερομηνία (τιμές κλεισίματος) και υπόκεινται σε μεταβολές χωρίς ειδοποίηση. H Τράπεζα ενδέχεται, ωστόσο, να συμπεριλάβει στο παρόν έρευνες στον τομέα των επενδύσεων, οι οποίες έχουν εκπονηθεί από τρίτα πρόσωπα. Στην περίπτωση αυτή, η Τράπεζα δεν τροποποιεί τις ως άνω έρευνες, αλλά τις παραθέτει αυτούσιες και, συνεπώς, δεν αναλαμβάνει οποιαδήποτε ευθύνη για το περιεχόμενο αυτών. Η Τράπεζα δεν υποχρεούται να επικαιροποιεί τις πληροφορίες που εμπεριέχονται στο παρόν. Λαμβάνοντας υπ' όψιν τα ανωτέρω, η Τράπεζα, τα Μέλη του Διοικητικού της Συμβουλίου και τα υπεύθυνα πρόσωπα ουδεμία ευθύνη αναλαμβάνουν ως προς τις πληροφορίες που περιλαμβάνονται στο παρόν ή/και την έκβαση τυχόν επενδυτικών αποφάσεων που λαμβάνονται σύμφωνα με αυτές. Ο Όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς είναι ένας οργανισμός με σημαντική ελληνική, αλλά και αυξανόμενη διεθνή παρουσία και μεγάλο εύρος παρεχόμενων επενδυτικών υπηρεσιών. Στο πλαίσιο των επενδυτικών υπηρεσιών που παρέχει η Τράπεζα ή/και άλλες εταιρείες του Ομίλου της ενδέχεται να ανακύψουν περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων σε σχέση με τις παρεχόμενες στο παρόν πληροφορίες. Σχετικά επισημαίνεται ότι η Τράπεζα, τα υπεύθυνα πρόσωπα ή/και οι εταιρείες του Ομίλου της μεταξύ άλλων: α) Δεν υπόκεινται σε καμία απαγόρευση όσον αφορά στη διαπραγμάτευση για ίδιο λογαριασμό ή στο πλαίσιο διαχείρισης χαρτοφυλακίου πριν από τη δημοσιοποίηση του παρόντος εντύπου, ή την απόκτηση μετοχών πριν από δημόσια εγγραφή ή την απόκτηση λοιπών κινητών αξιών. β) Ενδέχεται να παρέχουν έναντι αμοιβής υπηρεσίες επενδυτικής τραπεζικής σε κάποιον από τους εκδότες, για τους οποίους τυχόν παρέχονται με το παρόν πληροφορίες. γ) Ενδέχεται να συμμετέχουν στο μετοχικό κεφάλαιο εκδοτών ή να αποκτούν άλλους τίτλους εκδόσεως των εν λόγω εκδοτών ή να έλκουν άλλα χρηματοοικονομικά συμφέροντα από αυτούς. δ) Ενδέχεται να παρέχουν υπηρεσίες ειδικού διαπραγματευτή ή αναδόχου σε κάποιους από τους τυχόν αναφερόμενους στο παρόν εκδότες. ε) Ενδεχομένως να έχουν εκδώσει σημειώματα διαφορετικά ή μη συμβατά με τις πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν. Η Τράπεζα και οι λοιπές εταιρίες του Ομίλου της έχουν θεσπίσει, εφαρμόζουν και διατηρούν αποτελεσματική πολιτική, η οποία αποτρέπει τη δημιουργία καταστάσεων συγκρούσεως συμφερόντων και τη διάδοση των κάθε είδους πληροφοριών μεταξύ των υπηρεσιών ("σινικά τείχη"), καθώς επίσης συμμορφώνονται διαρκώς με τις προβλέψεις και τους κανονισμούς σχετικά με τις προνομιακές πληροφορίες και την κατάχρηση αγοράς. Επίσης, η Τράπεζα βεβαιώνει ότι δεν έχει οποιουδήποτε είδους συμφέρον ή σύγκρουση συμφερόντων με α) οποιαδήποτε άλλη νομική οντότητα ή πρόσωπο που θα μπορούσαν να συμμετάσχουν στην προετοιμασία της παρούσας έρευνας και β) με οποιαδήποτε άλλη νομική οντότητα ή πρόσωπο τα οποία δεν θα μπορούσαν να συμμετάσχουν στην προετοιμασία της παρούσας έρευνας, αλλά που είχαν πρόσβαση στην παρούσα έρευνα πριν από τη δημοσιοποίησή της. Ρητά επισημαίνεται ότι οι επενδύσεις που περιγράφονται στο παρόν έντυπο εμπεριέχουν επενδυτικούς κινδύνους, μεταξύ των οποίων και ο κίνδυνος απώλειας του επενδεδυμένου κεφαλαίου. Ειδικότερα επισημαίνεται ότι: α) τα αριθμητικά στοιχεία αναφέρονται στο παρελθόν και ότι οι προηγούμενες επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων, β) εφόσον τα αριθμητικά στοιχεία αποτελούν προσομοίωση προηγούμενων επιδόσεων, οι προηγούμενες αυτές επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων, γ) η απόδοση ενδέχεται να επηρεαστεί θετικά ή αρνητικά από συναλλαγματικές διακυμάνσεις, σε περίπτωση που τα αριθμητικά στοιχεία είναι εκπεφρασμένα σε ξένο (πλην του ευρώ) νόμισμα, δ) οι τυχόν προβλέψεις σχετικά με τις μελλοντικές επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων, ε) η φορολογική μεταχείριση των αναφερόμενων στο παρόν πληροφοριών και συναλλαγών εξαρτάται και από τα ατομικά δεδομένα εκάστου επενδυτή και ενδέχεται να μεταβληθεί στο μέλλον. Ως εκ τούτου ο παραλήπτης οφείλει να αναζητήσει ανεξάρτητες συμβουλές ως προς την εκάστοτε εφαρμοστέα φορολογική νομοθεσία. Η διανομή του παρόντος εντύπου εκτός Ελλάδος ή/και σε πρόσωπα διεπόμενα από αλλοδαπό δίκαιο μπορεί να υπόκειται σε περιορισμούς ή απαγορεύσεις σύμφωνα με την εκάστοτε εφαρμοστέα νομοθεσία. Για το λόγο αυτό, ο παραλήπτης του παρόντος καλείται να αναζητήσει ανεξάρτητες συμβουλές ως προς την εκάστοτε εφαρμοστέα νομοθεσία, ώστε να διερευνήσει τυχόν τέτοιους περιορισμούς ή/και απαγορεύσεις. 16