ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA ΤΟΜΟΣ Γ

Transcript

1 eksofillo Platon tomos C :15 ÂÏ 1

2

3 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA ΤΟΜΟΣ Γ

4 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA ΤΟΜΟΣ Γ BIBΛION E - ΣT Tίτλος: Πλάτωνος Πολιτεία, Τ μος Γ Mετάφρασις-Σημειώσεις: Iωάννης Aθανασ πουλος Eκδ σεις: ΓEΩPΓIAΔH - «BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN» Yπε θυνος Eκδ σεως: Λεωνίδας Aθ. Γεωργιάδης Eπιμέλεια: Απ στολος Μ. Τζαφερ πουλος Σελιδοποίησις: Iωάννης Πάτμιος Eξώφυλλο: Δημήτρης Μπιλιλ ς copyright κδ σεις Λ. Γεωργιάδης 2011 ISBN: SET: Mετάφρασις-Σημειώσεις: Iωάννης Aθανασ πουλος Eπιμέλεια: Απ στολος Μ. Τζαφερ πουλος Kεντρική διάθεσις: Tηλ Bιβλιοπωλε α: Kηφισίας 263, Kηφισιά T.K , Tηλ sales@georgiadesbooks.com Απαγορε εται ναδημοσίευσις λ κληρης μέρους τ ς παρο σης μελέτης, μ ποιοδήποτε μέσον, χωρ ς τ ν γραπτ δεια το κδ του τ ν νομίμων κληρον μων του. Επιτρέπεται ναφορ στ παρ ν βιβλίο στ περιεχ μεν του μ νον σ περίπτωσι πο παρουσιάζονται ρητ ς τ στοιχε α α το.

5

6 Στ Ε βιβλίο ναπτ σσεται διεξοδικ τ θέμα τ ν γυναικ ν. Εχουν λα τ προσ ντα ν γίνουν μέχρι κα φ λακες κα ρχοντες. Θ ζο ν στ δια κοιν βια μ το ς ρρενες φ λακες. Ομως στ ζευγάρωμά τους θ παρεμβαίνη πολιτεία μ κληρώσεις ρυθμιζ μενες, στε ν γίνωνται ο δανικο συνδυασμο γι τ ν γέννηση τέλειων παιδι ν. Γι σεξουαλικ ς παφ ς χωρ ς σκοπ τ ν τεκνογονία, ο τε κ ν γίνεται λ γος. Μ νο στ ς γυνα κες μετ τ 40 κα το ς νδρες (φ λακες) μετ τ 50 πιτρέπεται λε θερη ρωτικ σχέση.τ καθήκοντα τ ν φυλακίδων θ προσαρμ ζωνται φυσικ στ ν σωματική τους δυνατ τητα. Ομως θ χουν τ ν δια παιδεία μ το ς νδρες κα θ γυμνώ-νωνται στ Γυμναστήρια, χωρ ς α σθημα ντροπ ς! (Θ χουν ς μάτια τ ν ρετή τους). Μέτρα θ λαμβάνωνται κατ τ ς α μομειξίας,παρ λον πο τ παιδι θ γνοο ν το ς γονε ς τους. (Θ μεγαλώσουν βρεφοκ μοι κα παραμάνες σ κοιν βιο τ ς π λεως). Στο ς φ λακες κα τ ς φυλακίδες δ ν πάρχει ο κογενειακ ζω κα περιουσία. Ολα ε ναι κοιν κα ο δίκες περιττές. Μ νο γι το ς δημιουργο ς πιτρέπεται ν χουν ο κογένεια κα τομικ περιουσία κα λε θερη σεξουαλικ ζωή! Οσο γι το ς γέροντες, θ πάρχη σεβασμ ς κα πακοή, φο λοι τους χουν πιθαν τητα ν ε ναι ο γονε ς ν ς νέου! Η ε τυχία τ ν πικο ρων κα τ ν ρχ ντων, πο νήκουν στ ν τάξη τ ν φυλάκων, ε ναι δωρε ν σίτιση, δ ξα τους ς σωτήρων τ ς πολιτείας, δ ν χουν σκοτο ρες γι συντήρηση παιδι ν, δο λων γι κερδοσκοπίες. Κι ν κάποιος μετανοιώση, μπορε ν γίνη πλ ς διώτης. Τ παιδι τ ς τάξης τ ν φυλάκων θ παρακολουθο ν τ ς κστρατε ες πάνω σ λογα, στεν μαθαίνουν τ ν τέχνη το πολέμου, χωρ ς κα ν κινδυνε ουν μεσα. Οσο γι τ πολεμικά, λιποταξία τιμωρε ται μ ποβιβασμ στ ν τάξη τ ν γεωργ ν κα τ ν τεχνιτ ν. Οσοι πιαστο ν α χμάλωτοι ε ναι ξιοι τ ς τ χης τους! Οσοι νδραγαθήσουν χουν τιμές, στεφάνια κα χαίρουν γενικ ς κτιμήσεως. Απαγορε εται ποδο λωση τ ν ντιπάλων, ταν ε ναι Ελληνες! Ο τε ν το ς λαφυραγωγο ν κα ν ξεγυμνώνουν το ς σκοτωμένους τ ν ρα τ ς μάχης. Δ ν θ δενδροτομ ται Ελληνικ γ. Οσο γι τ ν σοδεία τ ς χρονι ς,μ νο α τ πιτρέπεται ν παιτο ν π το ς ντιπάλους - μοεθνε ς τους. Τελικ ς σκοπ ς θ ε ναι συμφιλίωση μ το ς Ελληνες ντιπάλους, χι μως κα μ το ς βαρβάρους. Κάπου δ θέτει Γλα κων τ ρώτημα κατ π σον ε ναι λοποιήσιμη μι τέτοια πολιτεία. Ο Σωκράτης γυρίζει σ μι προηγο μενη συμφωνία, τι δίκαιη πολιτεία, δ ν διαφέρει π τ ν δίκαιο νδρα. Αρα ς δο με τί ε ναι δικαιοσ νη κα τί δικία σ σχέση πάντα μ τ ν ε τυχία το νθρώπου. Κι δ Σωκράτης δηλώνει τ μυστικ τ ς δικαιοσ νης κα ε τυχίας στ ς πολιτε ες: «Αν δ ν γίνουν ρχοντες ο φιλ σοφοι ν δ ν φιλοσοφήσουν ο βασιλε ς, τ βάσανα το κ σμου δ ν θ χουν τέλος!» Κι δ μ ς ξηγε ποιο ς ννοε φιλοσ φους: Δ ν ε ναι πλ ο φιλομαθε ς, λλ α το πο ψάχνουν τ α ώνιο κα μετάβλητο, τ ν «θέα τ ς λήθειας». 7

7 449α Αγαθ ν μ ν τοίνυν τ ν τοια την π λιν τε κα πολιτείαν κα ρθ ν καλ, κα νδρα τ ν τοιο τον κακ ς δ τ ς λλας κα μαρτημένας, ε περ α τη ρθή, περί τε π λεων διοικήσεις κα περ διωτ ν ψυχ ς τρ που κατασκευήν, ν τέτταρσι πονηρίας ε δεσιν ο σας. Ποίας δ τα τας; φη. Κα γ μ ν α τ ς φεξ ς ρ ν, ς μοι φαίνοντο κα- σται ξ λλήλων μεταβαίνειν δ Πολέμαρχος -σμικρ ν γ ρ πωτέρω το Αδειμάντου καθ στο- κτείνας τ ν χε ρα κα λαβ μενος το ματίου νωθεν α το παρ τ ν μον, κε ν ν τε προσηγάγετο κα προτείνας αυτ ν λεγεν ττα προσκεκυφώς, ν λλο μ ν ο δ ν κατηκο σαμεν, τ δε δέ Αφήσομεν ο ν, φη, τί δράσομεν; Ηκιστά γε, φη Αδείμαντος μέγα δη λέγων. Κα γώ,τί μάλιστα, φην, με ς ο κ φίετε; Σέ, δ ς. Οτι, γ ε πον, τί μάλιστα; Απορρ αθυμε ν μ ν δοκε ς, φη,κα ε δος λον ο τ λάχιστον κκλέπτειν το λ γου να μ διέλθ ης, κα λήσειν ο ηθ ναι ε π ν α τ φα λως, ς ρα περ γυναικ ν τε κα παίδων παντ δ λον τι κοιν τ φίλων σται. Ο κο ν ρθ ς, φην, Αδείμαντε; Ναί, δ ς. λλ τ ρθ ς το το, σπερ τ λλα, λ γου b c ΒΙΒΛΙΟΝ Ε 8 ΒΙΒΛΙΟN Ε ΣΩ. Α τ ν τ ν πολιτεία γ τ ν ποκαλ καλ κα σωστή, τ διο κα τ ν νδρα μ α τ τ χαρακτηριστικά. Κακ ς δ κα λαθεμένες θεωρ τ ς λλες, ν α τ ε ναι σωστή, κα σον φορ τ διοίκηση τ ν π λεων-κρατ ν κα τ ν τρ πο πο συγκροτε ται ψυχικ ς κ σμος τ ν πολιτ ν. Κα τέσσερα ε ναι τ ε δη τ ς πονηρίας, στ ν ποία π κεινται. ΓΛ. - Ποι ε ναι α τά; ΣΩ. Κα γ μ ν τοιμαζ μουν ν προχωρήσω κα ν π, π ς μο φαιν ταν τι μία δηγο σε στ ν λλη. Ομως Πολέμαρχος -γιατ καθ ταν λίγο πι πέρα π τ ν Αδείμαντο- Απλώνοντας τ χέρι κα πιάνοντάς του τ φ ρεμα ψηλ π τ ψος το μου τ ν τράβηξε κοντ κα γέρνοντας κάτι το λεγε σκυφτ ς πο δ ν τ ν κο σαμε, παρ μ νο τ ξ ς: - Θ τ φήσουμε λοιπ ν τί θ κάνουμε; ΑΔ. - Καθ λου (ε πε Αδείμαντος μιλώντας τώρα φωναχτά). ΣΩ. - Τί ε ναι κριβ ς α τ πο δ ν φήνετε; ΑΔ. - Εσένα. ΣΩ. - Κα γι ποι λ γο; ΑΔ. - Μοιάζεις ν βαριέσαι κα να μεγάλο κομμάτι τ ς λης συζήτησης τ παρασιωπ ς, γι ν μ ν τ συζητήσης κα νομίζεις π ς θ μ ς ξεγελάσης μ τ ν τ θίξης πλά, τι δηλαδ σχετικ μ τ ς γυνα κες κα τ παιδιά, ε ναι σ λους φανερ τι θ ε ναι κοιν μεταξ φίλων. ΣΩ. - Μήπως, Αδείμαντε, δ ν ε ναι σωστ ; ΑΔ. - Να λλ α τ τ σωστ, χει νάγκη ξηγήσεως. Π ς 9

8 δε ται τίς τρ πος τ ς κοινωνίας πολλο γ ρ ν γένοιντο. d μ ο ν παρ ς ντινα σ λέγεις ς με ς πάλαι περιμένομεν ο μενοί σέ που μνησθήσεσθαι παιδοποιίας τε πέρι, π ς παιδοποιήσονται, κα γενομένους π ς θρέψουσιν, κα λην τα την ν λέγεις κοινωνίαν γυναικ ν τε κα παίδων μέγα γάρ τι ο μεθα φέρειν κα λον ε ς πολιτείαν ρθ ς μ ρθ ς γιγν μενον. ν ν ο ν, πειδ λλης πιλαμβάν η πολιτείας πρ ν τα τα καν ς διελέσθαι, δέδοκται μ ν 450α το το σ κουσας, τ σ μ μεθιέναι πρ ν ν τα τα πάντα σπερ τ λλα διέλθ ης. Κα μ τοίνυν, Γλα κων φη,κοινων ν τ ς ψήφου τα της τίθετε. Αμέλει, φη Θρασ μαχος, π σι τα τα δεδογμένα μ ν ν μιζε, Σώκρατες. Ο ον, ν δ γώ, ε ργάσασθε πιλαβ μενοί μου. σον λ γον πάλιν, σπερ ξ ρχ ς, κινε τε περ τ ς πολιτείας ν ς δη διεληλυθ ς γωγε χαιρον, γαπ ν ε τις άσοι τα τα ποδεξάμενος ς τ τε ρρήθη. ν ν με ς παρακαb λο ντες ο κ στε σον σμ ν λ γων πεγείρετε ν ρ ν γ παρ κα τ τε, μ παράσχοι πολ ν χλον. Τί δέ; δ ς Θρασ μαχος χρυσοχοήσοντας ο ει το σδε ν ν νθάδε φ χθαι, λλ ο λ γων κουσομένους; Ναί, ε πον, μετρίων γε. Μέτρον δέ γ, φη, Σώκρατες, Γλα κων, τοιο των λ γων κο ειν λος βίος νο ν χουσιν. λλ τ μ ν μέτερον α σ δ περ ν ρωτ μεν μηδαμ ς ποκάμ ης σοι c δοκε διεξιών, τίς κοινωνία το ς φ λαξιν μ ν παίδων τε πέρι κα γυναικ ν σται κα τροφ ς νέων τι ντων, τ ς ν 10 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA BIBΛION E ννοε ς τ ν τρ πο λειτουργίας α τ ς τ ς κοινοκτημοσ νης; Γιατ πολλο τρ ποι θ μπορο σαν ν πάρχουν. Μ ν παραλείψης λοιπ ν ν μ ς π ς τ ν τρ πο πο σ ννοε ς. Γιατ με ς π πολλ ρα περιμένουμε λπίζοντας κάπου ν θυμηθ ς κα τ σχετικ μ τ ν τεκνοποίηση, π ς θ τεκνοποιο ν κα θ νατρέφουν τ παιδι κα λα γενικ γι τ ν κοινοκτημοσ νη παιδι ν κα γυναικ ν, πο μ ς λές. Γιατ νομίζουμε π ς χει κεφαλαιώδη σπουδαι τητα τ ν τακτοποιηθ σωστ χι α τ τ θέμα.τώρα λοιπ ν, πειδ σ καταπιάνεσαι μ λλο πολίτευμα, πρ ν ν διεξέλθης κανοποιητικ α τ τ ζήτημα, σκεφθήκαμε α τ πο κουσες, δηλαδ ν μ ν σ φήσουμε ν προχωρήσης πρ ν ν μ ς ναπτ ξης λα α τ πως τ λλα. ΓΛ. - Κι γ ψηφίζω μ τ γνώμη σας. ΘΡ. - Μ σ νοιάζει.ν ξέρεις π ς λοι α τ τ γνώμη χουμε Σωκράτη. ΣΩ. - Τί μο κάνατε κα μ ρπάξατε λοι π τ λαιμ! Τί λ γους ξεσηκώνετε πάλι γι τ ν πολιτεία μας πάλι π τ ν ρχή! Κι γ χαιρ μουνα π ς τώρα πι ε χα διεκπεραιώσει α τ τ δουλει κα θ μουν κανοποιημένος, ν κάποιος φηνε α τ τ θέμα δεχ μενος σα ε πα στ ν ρχή. Τώρα σε ς πο προκαλε τε α τ ς τ ς συζητήσεις,δ ν ξέρετε π σο πλ θος λ γων ξεσηκώνετε. Α τ βλέποντας γ π τ τε,παρέλειψα τ ν νάπτυξή τους γι ν μ σ ς κουράσω. ΘΡ. - Τί λοιπ ν; Νομίζεις, τι α το δ λθαν γι ν βγάλουν χρυσάφι, κα χι ν κο σουν νάπτυξη θέματος; ΣΩ. - Ναί, βέβαια, λλ μ μέτρο. ΓΛ. - Μέτρον γι τέτοια θέματα, Σωκράτη, ε ναι ν τ κο ς μι λ κληρη ζωή, κατ τ ν γνώμη τ ν ρθοφρονο ντων. Μ σ νοιάζει λοιπ ν γι μ ς. Μ νο σ μ ν βαρεθ ς καθ λου ν ναπτ ξης σα σ ρωτ με, πως νομίζεις καλ τερα. Ποι κοινοκτημοσ νη θ χουν ο φ λακές μας σχετικ μ τ παιδι κα τ ς γυνα κες κα τ ν νατροφ τ ν παιδι ν στ διάστημα π τ γέν- 11

9 τ μεταξ χρ ν ω γιγνομένης γενέσεως τε κα παιδείας, δ πιπονωτάτη δοκε ε ναι.πειρ ο ν ε πε ν τίνα τρ πον δε γίγνεσθαι α τήν. Ο άδιον, ε δαιμον, ν δ γώ, διελθε ν πολλ ς γ ρ πιστίας χει τι μ λλον τ ν μπροσθεν ν διήλθομεν. κα γ ρ ς δυνατ λέγεται, πιστο τ ν, κα ε τι μάλιστα γέ- νοιτο, ς ριστ ν ε η τα τα, κα τα τ η πιστήσεται. δι δ κα κνος τις α τ ν πτεσθαι, μ ε χ δοκ ε ναι λ γος, φίλε τα ρε. Μηδέν, δ ς, κνει ο τε γ ρ γνώμονες ο τε πιστοι ο τε δ σνοι ο κουσ μενοι. Κα γ ε πον Ω ριστε, που βουλ μεν ς με παραθαρρ νειν λέγεις; Εγωγ, φη. Π ν τοίνυν, ν δ γώ, το ναντίον ποιε ς. πιστε οντος μ ν γ ρ μο μο ε δέναι λέγω, καλ ς ε χεν παραμυθία ν γ ρ φρονίμοις τε κα φίλοις περ τ ν μεγίστων τε κα φίλων τ ληθ ε δ τα λέγειν σφαλ ς κα θαρραλέον, πιστο ντα δ κα ζητο ντα μα το ς λ γους ποιε σθαι, δ γ δρ, φοβερ ν τε κα σφαλερ ν, ο τι γέλωτα φλε ν- παιδικ ν γ ρ το τ γε- λλ μ σφαλε ς τ ς ληθείας ο μ νον α τ ς λλ κα το ς φίλους συνεπισπασάμενος κείσομαι περ κιστα δε σφάλλεσθαι.προσκυν δ Αδράστειαν, Γλα κων, χάριν ο μέλλω λέγειν λπίζω γ ρ ο ν λαττον μάρτημα κουσίως τιν ς φονέα γενέσθαι πατε να καλ ν τε κα γαθ ν κα δικαίων νομίμων πέρι. το το ο ν τ κινδ νευμα κινδυνε ειν ν χθρο ς κρε ττον φίλοις, στε ε με παραμυθ. Κα Γλα κων γελάσας, Αλλ Σώκρατες, φη, άν τι d e 451α b BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN 1. Αδράστεια: θε της θωωτικ γι κο σιους φ νους. 12 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA BIBΛION E νηση μέχρι τ ν παροχ κάποιας παιδείας, διάστημα πο θεωρε ται κα τ πι κουραστικ. Προσπάθησε λοιπ ν α τ ν τ ν περίοδο ν μ ς ναπτ ξης π ς θ νατραφο ν. ΣΩ. - Δ ν ε ναι ε κολο, καλέ μου, ν τ ναπτ ξουμε. Γιατ πολ μεγαλ τερη δυσπιστία θ π ρχε γι τ ν λοποίηση α τ ν παρ σων ναπτ ξαμε προηγουμένως. Γιατ πάρχει δυσπιστία κατ π σον α τ μπορο ν ν γίνουν, μ κι ν κ μα γίνουν, θ πάρχη δυσπιστία κατ π σον ε ναι τ καλ τερα δυνατά. Γι α τ κα διστάζω ν γγίξω α τ τ θέμα, μήπως λ γος μου θεωρηθ πλ ε χολ γιο, φίλε μου. ΓΛ. - Μ διστάζεις καθ λου. Α το πο θ σ κο σουν δ ν ε ναι χάριστοι ο τε κακ πιστοι ο τε χθρικο πέναντί σου. ΣΩ. - Ε λογημένε, μήπως τ λ ς γι ν μο δώσης θάρρος; ΓΛ. - Μάλιστα. ΣΩ. - Ομως πετυχαίνεις τ ντελ ς ντίθετο. Γιατί, ν ε χα τ ν δέα τι γνωρίζω καλ σα λέω, θ πιανε τ πο παρηγοριά σου. Γιατ ν ξερε κανε ς τ ν λήθεια ν π σ νθρώπους συνετο ς κα γαπητο ς γι πράγματα σπουδα α κα προσφιλ, θ ταν σφαλ ς κα θ το δινε θάρρος. Οταν μως δ ν ε ναι σίγουρος κα ψάχνει τ ν ρα πο μιλάει, πως κάνω γώ, ε ναι α τία φ βου κα πικίνδυνο, χι τ σο ν γελοιοποιηθ -τέτοιος φ βος ταιριάζει σ παιδιά- λλ μήπως πέφτοντας ξω σχετικ μ τ ν λήθεια χι μ νο τ ν αυτ του λλ κα το ς φίλους του το ς παρασ ρη στ λάθος, γι θέματα που δ ν πιτρέπεται καθ λου τ λάθος. Ομως, Γλα κων, γ προσφε γω στ ν Αδράστεια, 1 γι,τι πρ κειται ν π. Γιατ λπίζω ν ε ναι μικρ τερο μάρτημα τ ν σκοτώση κανε ς θελά του, παρ ν ξαπατ τ ν κ σμο σχετικ μ τ καλ, τ σωστ κα τ δίκαιο. Μι τέτοια πικίνδυνη συμπεριφορ θ ταν προτιμ τερη ναντι χθρ ν παρ ναντι φίλων. Ωστε καλ κάνεις κα προσπαθε ς ν μο δώσης κουράγιο. ΓΛ. - (Κα Γλα κων γελώντας). Αν πάθουμε κανένα κακ 13

10 c d e BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN πάθωμεν πλημμελ ς π το λ γου, φίεμέν σε σπερ φ νου κα καθαρ ν ε ναι κα μ πατε να μ ν. λλ θαρρήσας λέγε. Αλλ μέντοι, ε πον, καθαρ ς γε κα κε φεθείς, ς ν μος λέγει ε κ ς δέ γε, ε περ κε, κ νθάδε. Λέγε τοίνυν, φη, το του γ νεκα. Λέγειν δή, φην έγώ, χρ νάπαλιν α ν ν, τ τε σως δει φεξ ς λέγειν τάχα δ ο τως ν ρθ ς χοι, μετ νδρε ον δρ μα παντελ ς διαπερανθ ν τ γυναικε ον α περαίνειν, λλως τε κα πειδ σ ο τω προκαλ. Ανθρώποις γ ρ φ σι κα παιδευθε σιν ς με ς διήλθομεν, κατ μ ν δ ξαν ο κ στ λλη ρθ παίδων τε κα γυναικ ν κτ σίς τε κα χρεία κατ κείνην τ ν ρμ ν ο σιν, νπερ τ πρ τον ρμήσαμεν πεχειρήσαμεν δέ που ς γέλης φ λακας το ς νδρας καθιστάναι τ λ γ ω. Ναί. Ακολουθο μεν τοίνυν κα τ ν γένεσιν κα τροφ ν παραπλησίαν ποδιδ ντες, κα σκοπ μεν ε μ ν πρέπει ο. Π ς; φη. Ωδε, τ ς θηλείας τ ν φυλάκων κυν ν π τερα συμφυλάττειν ο μεθα δε ν περ ν ο ρρενες φυλάττωσι κα συνθηρε ειν κα τ λλα κοιν πράττειν, τ ς μ ν ο κουρε ν νδον ς δυνάτους δι τ ν τ ν σκυλάκων τ κον τε κα τροφήν, το ς δ πονε ν τε κα π σαν πιμέλειαν χειν περ τ ποίμνια; Κοιν, φη πάντα πλ ν ς σθενεστέραις χρώμεθα, το ς δ ς σχυροτέροις. Ο ν τ ο ν, φην γώ, π τ α τ χρ σθαί τινι ζ ώ ω, ν μ 14 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA BIBΛION E π τ ν λ γο σου, Σωκράτη, σ παλλάσσουμε π τ ν κο σιο φ νο κα σ θεωρο με θ ο κα χι σ ν κάποιον πο μ ς ξαπάτησε. Πάρε λοιπ ν θάρρος κα λέγε. ΣΩ. - Μ κα στ ς δίκες ε ναι καθαρ ς, ποιος θωώνεται ς κο σιος φονι ς, σ μφωνα μ τ ν μο. Ε ναι λοιπ ν φυσικ ν συμβαίνη τ διο κα μ μ ς, πως κε. ΓΛ. - Γι α τ, λοιπ ν, κι σ ν μιλήσης. ΣΩ. - Ε ναι νάγκη βέβαια ν νακεφαλαιώσω, πιστρέφοντας σ κε να,πο πρεπε σως τ τε ν τ λέγαμε μ τ σειρά τους! Ισως μως ν ε ναι τσι τ σωστ, δηλαδ μετ τ νδρικ δρ μα πο λοκληρώσαμε, ν φέρουμε σ πέρας κα τ γυναικε ο, φο λλωστε κι σ τ ζητ ς. Δηλαδ γι τ ν γέννηση κα νατροφ τ ν νθρώπων, πως τ ν ναπτ ξαμε, κατ τ ν γνώμη μου, δ ν πάρχει λλος δρ μος σχετικ μ τ ν π κτηση κα χρήση τ ν παιδι ν κα τ ν γυναικ ν, παρ α τ ς πο κολουθήσαμε π τ ν ρχή. Επιχειρήσαμε, νομίζω, ν καταστήσουμε το ς νδρες φ λακες τ ς γέλης, μ σα ε παμε. ΓΛ. - Ναί. ΣΩ. - Ας πάρουμε λοιπ ν παρ μοιο δρ μο ξασφαλίζοντας μοια γέννηση κα νατροφ στ ς γυνα κες, κα ν δο με ν ρμ ζη χι. ΓΛ. - Π ς θ γίνη α τ ; ΣΩ. - Ως ξ ς: Τ θηλυκ σκυλι το ε δους τ ν φυλάκων τί π τ δ ο νομίζουμε: Πρέπει πως τ ρσενικ ν φυλ νε κα ν κυνηγο ν λα τ λλα μαζ τ μ ν θηλυκ ν μένουν σπίτι, σ ν δ ναμα πλάσματα, γι τ ν γέννα κα νατροφ τ ν μικρ ν, τ δ ρσενικ ν ναλάβουν το ς κ πους κα λες τ ς φροντίδες γι τ κοπάδι; ΓΛ. - Ολα ν τάχουν π κοινο. Μ νο πο α τ ς ς πι δ ναμες θ τ ς μεταχειρισθο με νάλογα, ν κείνους ς δυνατ τερους. ΣΩ. - Ε ναι μως δυνατ ν να ζ ο ν τ χρησιμοποιήσης γι 15

11 τ ν α τ ν τροφήν τε κα παιδείαν ποδιδ ς; Ο χ ο ν τε. Ε ρα τα ς γυναιξ ν π τα τ χρησ μεθα κα το ς νδράσι, τα τ κα διδακτέον α τάς. Ναί. Μουσικ μ ν κείνοις γε κα γυμνατικ δ θη. 452α Ναί. Κα τα ς γυναιξ ν ρα το τω τ τέχνα κα τ περ τ ν π λεμον ποδοτέον κα χρηστέον κατ τα τά. Ε κ ς ξ ν λέγεις, φη. Ισως δή, ε πον, παρ τ θος γελο α ν φαίνοιτο πολλ περ τ ν ν λεγ μενα, ε πράξεται λέγεται. Κα μάλα, φη. Τί, ν δ γώ, γελοι τατον α τ ν ρ ς; δ λα δ τι γυμν ς τ ς γυνα κας ν τα ς παλαίστραις γυμναζομένας b μετ τ ν νδρ ν,ο μ νον τ ς νέας, λλ κα δη τ ς πρεσβυτέρας, σπερ το ς γέροντας ν το ς γυμνασίοις, ταν υσο κα μ δε ς τ ν ψιν μως φιλογυμναστ σιν; Ν μ τ ν Δία, φη γελο ον γ ρ ν, ς γε ν τ παρεστ τι, φανείη. Ο κο ν, ν δ γώ, πείπερ ρμήσαμεν λέγειν, ο φοβητέον τ τ ν χαριέντων σκώμματα, σα κα ο α ν ε ποιεν ε ς τ ν τοια την μεταβολ ν γενομένην κα περ τ γυμνάc σια κα περ μουσικ ν κα ο κ λάχιστα περ τ ν τ ν πλων σχέσιν κα ππων χήσεις. Ορθ ς, φη, λέγεις. Αλλ πείπερ λε γειν ρξάμεθα, πορευτέον πρ ς τ τραχ το ν μου, δεηθε σίν τε το των μ τ α τ ν πράττειν λλ σπουδάζειν, κα πομνήσασιν τι ο πολ ς χρ νος ξ ο 16 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA BIBΛION E τ ν διο σκοπ, ν δ ν το δώσης τ ν δια νατροφ κα παιδεία; ΓΛ. - Αδ νατον. ΣΩ. - Αρα ν θ χρησιμοποιήσουμε τ ς γυνα κες γι τ ν διο σκοπ πως το ς νδρες, θ πρέπει ν τ ς κπαιδε σουμε μ τ ν διο τρ πο. ΓΛ. - Ναί. ΣΩ. - Μ γι κείνους καθιερώθηκε μουσικ κα γυμναστική. ΓΛ. - Ναί. ΣΩ. - Αρα κα στ ς γυνα κες πρέπει ν μεταδώσουμε α τ ς τ ς δ ο τέχνες κα τ ν τέχνη το πολέμου κα ν χουν τ ν δια μεταχείριση. ΓΛ. - Ε ναι φυσικ, κατ τ λεγ μενά σου. ΣΩ. - Ισως πολλ π α τ πο λέμε τώρα ν φανο ν γελο α, ν γίνουν πράξη παρ τ ς συνήθειές μας. ΓΛ. - Κα πολ μάλιστα. ΣΩ. - Τί π α τ σο φαίνεται πι γελο ο; Π.χ. τι θ γυμνάζωνται ο γυνα κες στ ς παλα στρες μαζ μ το ς ντρες κα χι μ νο ο νέες λλ κα ο λικιωμένες, πως θέλουν ο γέροντες ν γυμνάζωνται στ γυμναστήρια, παρ λον πο ε ναι ζαρωμένοι κα ποκρουστικο στ ν μφάνισή τους; ΓΛ. - Μ τ ν Δία θ φαιν ταν γελο ο μ βάση τ ς τωρινές μας ντιλήψεις. ΣΩ. - Μ φο ξεκινήσαμε ν τ λέμε, δ ν πρέπει ν φοβ μαστε τ περιπαικτικ λ για τ ν κωμικ ν, σα κα,τι κι ν πο ν γι μι μεταβολ πο γίνεται σχετικ μ τ γυμναστήρια, τ ν μουσικ κα πίσης μ τ ν πλοχρησία κα ππασία. ΓΛ. - Σωστά. ΣΩ. - Αλλ μι κι ρχίσαμε, πρέπει ν βαδίσουμε α τ ν τ ν δ σκολο δρ μο το σχετικο ν μου, κι φο παρακαλέσουμε α το ς το ς νθρώπους ν φήσουν τ συνηθισμένα τους κ λπα κα ν σοβαρευτο ν, ν το ς πενθυμίσουμε τι δ ν πάει 17

12 το ς Ελλησιν δ κει α σχρ ε ναι κα γελο α περ ν ν το ς πολλο ς τ ν βαρβάρων, γυμνο ς νδρας ρ σθαι, κα τε ρχοντο τ ν γυμνασίων πρ τοι μ ν Κρ τες, πειτα Λακεδαιμ νιοι, ξ ν το ς τ τε στείοις πάντα τα τα κωμ ωδε ν. ο κ ο ει; d Εγωγε. Αλλ πειδ ο μαι χρωμένοις μεινον τ ποδ εσθαι το συγκαλ πτειν πάντα τ τοια τα φάνη, κα τ ν το ς φθαλμο ς δ γελο ον ξερρ η π το ν το ς λ γοις μηνυθέντος ρίστου κα το το νεδείξατο, τι μάταιος ς γελο ον λλο τι γε ται τ κακ ν, κα γελωτοποιε ν πιχειρ ν πρ ς λλην τιν ψιν ποβλέπων ς γελοίου τ ν e το φρον ς τε κα κακο, κα καλο α σπουδάζει πρ ς λλον τιν σκοπ ν στησάμενος τ ν το γαθο. Παντάπασι μ ν ο ν, φη. Αρ ο ν ο πρ τον μ ν το το περ α τ ν νομολογητέον, ε δυνατ ο, κα δοτέον μφισβήτησιν ε τε τις φιλοπαίσμων ε τε σπουδαστικ ς θέλει μφισβητ σαι, π τερον 453α δυνατ φ σις νθρωπίνη θήλεια τ το ρρενος γένους κοινων σαι ε ς παντα τ ργα ο δ ε ς ν, ε ς τ μ ν ο α τε, ε ς δ τ ο, κα το το δ τ περ τ ν π λεμον ποτέρων στίν; ρ ο χ ο τως ν κάλλιστά τις ρχ μενος ς τ ε κ ς κα κάλλιστα τελευτήσειεν; Πολ γε, φη. Βο λει ο ν, ν δ έγώ, με ς πρ ς μ ς α το ς π ρ τ ν λλων μφισβητήσωμεν, να μ ρημα τ το τέρου λ γου πολιορκ ται; b Ο δέν, φη, κωλ ει. Λέγωμεν δ π ρ α τ ν τι «Ω Σώκρατές τε κα Γλα κων,ο δ ν δε μ ν λλους μφισβητε ν α το γ ρ ν ρχ τ ς κατοικίσεως, ν κίζετε π λιν, μολογε τε δε ν κατ φ σιν καστον να ν τ α το πράττειν». 18 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA BIBΛION E πολ ς καιρ ς, π τ τε πο ο Ελληνες θεωρο σαν α σχρ κα γελο ο ν βλέπουν ντρα γυμν, πως συμβαίνη τώρα κ μα κα σ πολλο ς βαρβάρους. Ακ μα τι τ ν καιρ πο ο Κρητικο ρχισαν ν σκο νται γυμνο γι πρώτη φορ κα μετ ο Λακεδαιμ νιοι, μπορο σαν ο κωμικο τ ς ποχ ς λα α τ ν τ γελοιοποιο ν. Συμφωνε ς; ΓΛ. - Συμφων. - Αλλ ταν στ ν πράξη φάνηκε καλ τερο ν γδ νονται π τ ν συγκαλ πτουν τ μέλη τους, α τ πο φαιν ταν πτικ γελο ο διαλ θηκε π α τ πο λογικ παρουσίασε ς προτιμ τερο. Κα ποδείχθηκε τι ε ναι φελ ς ποιος θεωρε γελο ο κάτι λλο π τ κακ κα ποιος προσπαθε ν γελοιοποιήση κάτι συγκεντρώνοντας τ ν προσοχή του σ λλη πλευρά, κτ ς π τ ν κακία κα τ ν παραλογισμ. Επίσης ποιος πιδιώκει τ ρα ο βάζοντας γι σημάδι λλον στ χο κτ ς π τ γαθ. ΓΛ. - Σίγουρα ε ναι φελής. ΣΩ. - Μήπως λοιπ ν θ πρέπει ν καταλήξουμε σ συμφωνία γι α τά, ν μπορ ν γίνουν χι κα ν φήσουμε ν μφισβητ ποιος ε ναι κωμικ ς ντιρρησίας κατ π σον χει τ ν δ ναμη γυναικεία νθρώπινη φ ση ν μετέχη σ λα τ ντρικ ργα δ ν ε ναι καν γι κανένα σ μερικ να κα σ λλα χι; Κα δίως τ πολεμικ ργα τίνος δουλει ε ναι; Αρά γε ρχίζοντας κανε ς μ α τ ν τ ν σωστ τρ πο δ ν θ τελειώση κα καλά; ΓΛ. - Κα πολ μάλιστα. ΣΩ. - Θέλεις λοιπ ν με ς ο διοι ν πο με τ ς μφισβητήσεις τ ν λλων στ ν αυτ μας, στε ν μ ν πολιορκο νται βοήθητα τ δικά τους πιχειρήματα; ΓΛ. - Δ ν μ ς μποδίζει τίποτε. ΣΩ. - Ας πο με λοιπ ν γι λογαριασμ τους: «Σωκράτη κα Γλα κων, δ ν χρειαζ μαστε λλους ν σ ς μφισβητο ν. Αφο σε ς ο διοι π τ ν ρχ πο δρ σατε τ ν π λη σας παραδεχ μαστε τι πρέπει καθένας ν ξασκ μία μ νο ργασία, τ δική 19

13 c Ωμολογήσαμεν ο μαι π ς γ ρ ο ; «Εστιν ο ν πως ο πάμπολυ διαφέρει γυν νδρ ς τ ν φ σιν;» Π ς δ ο διαφέρει; «Ο κο ν λλο κα ργον κατέρ ω προσήκει προστάττειν τ κατ τ ν α το φ σιν;» Τί μήν; «Π ς ο ν ο χ μαρτάνετε νυν κα τ ναντία μ ν α το ς λέγετε φάσκοντες α το ς νδρας κα τ ς γυνα κας δε ν τ α τ πράττειν, πλε στον κεχωρισμένην φ σιν χοντας;» ξεις τι, θαυμάσιε, πρ ς τα τ πολογε σθαι; Ως μ ν ξαίφνης, φη, ο πάνυ άδιον λλ σο δεήσομαί τε κα δέομαι κα τ ν π ρ μ ν λ γον, στις ποτ στίν, ρμηνε σαι. Τα τ στίν, ν δ γώ, Γλα κων, κα λλα πολλ τοια - τα, γ πάλαι προορ ν φοβο μην τε κα κνουν πτεσθαι το ν μου το περ τ ν τ ν γυναικ ν κα παίδων κτ σιν κα τροφήν. Ο μ τ ν Δία, φη ο γ ρ ε κ λ ω οικεν. Ο γάρ, ε πον. λλ δ δ χει ντε τις ε ς κολυμβήθραν μικρ ν μπέσ η ντε ε ς τ μέγιστον πέλαγος μέσον, μως γε νε ο δ ν ττον. Πάνυ μ ν ο ν. Ο κο ν κα μ ν νευστέον κα πειρατέον σ ώζεσθαι κ το λ γου, τοι δελφ νά τινα λπίζοντας μ ς πολαβε ν ν τινα λλην πορον σωτηρίαν. Εοικεν, φη. Φέρε δή, ν δ γώ, άν π η ε ρωμεν τ ν ξοδον. μολογο μεν γ ρ δ λλην φ σιν λλο δε ν πιτηδε ειν, γυ- d e BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN 20 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA BIBΛION E του». ΓΛ. - Νομίζω τ συμφωνήσαμε. Γιατί χι; ΣΩ. - «Ε ναι λοιπ ν δυνατ ν ν μ ν διαφέρη σ μεγάλο βαθμ γυναικεία φ ση π τ ν νδρική;» ΓΛ. - Π ς δ ν διαφέρει; ΣΩ - «Επομένως δ ν ε ναι διαφορετικ τ ργο πο ταιριάζει ν ναθέτουμε στ κάθε φ λο νάλογα μ τ φ ση του;» ΓΛ. - Γιατ χι; ΣΩ. - «Π ς λοιπ ν δ ν κάνετε λάθος τώρα ταν μ ς λέτε τ ντίθετα, ποστηρίζοντας τι ο νδρες κα ο γυνα κες πρέπει ν σκο ν τ δια ργα, ν φ ση τους διαφέρει σ πολλά;» θ μπορέσεις, θαυμάσιε μου Γλα κων, ν δώσης μι πάντηση σ α τά; ΓΛ. - Ετσι π τομα,δ ν ε ναι κα τ σο ε κολο. Αλλ θ χρειασθ τ βοήθειά σου κα σ παρακαλ ν κθέσης τ πιχειρήματά μας, ποια κι ν ε ναι. ΣΩ. - Α τ κα λλα παρ μοια ε ναι, Γλα κων, πο προβλέποντας π τ ν ρχ φοβ μουν κα δίσταζα ν γγίξω τ ν ν μο πο φορ στ ν π κτηση γυναικ ν κα παιδι ν κα τ ν διαπαιδαγώγησή τους. ΓΛ. - Μ τ ν Δία, δ ν μοιάζει κα ε κολο. ΣΩ. - Πράγματι ε ναι δ σκολο, λλ χει ς ξ ς: ν κάποιος πέση σ μικρ δεξαμενή στ μεγαλ τερο πέλαγος,κολυμπάει τ διο κα στ ς δ ο περιπτώσεις. ΓΛ. - Σίγουρα. ΣΩ. - Επομένως πρέπει κι με ς ν κολυμπήσουμε κα ν προσπαθήσουμε ν σωθο με, λπίζοντας ν μ ς βάλη στ ν πλάτη του κανένα δελφίνι ν βρεθ κάποια ναπάντεχη σωτηρία. ΓΛ. - Ετσι φαίνεται. ΣΩ. - Ελα ν δο με λοιπ ν, μήπως κάπου βρο με καμι διέξοδο. Γιατ με ς συμφωνο με π ς ο διαφορετικ ς φ σεις πρέπει ν κάνουν κα διαφορετικ ς ργασίες, κα τι γυναικεία φ ση 21

14 454α b c BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN ναικ ς δ κα νδρ ς λλην ε ναι τ ς δ λλας φ σεις τ α τά φαμεν ν ν δε ν πιτηδε σαι. τα τα μ ν κατηγορε ται; Κομιδ γε. Η γενναία, ν δ γώ, Γλα κων, δ ναμις τ ς ντιλογικ ς τέχνης. Τί δή; Οτι, ε πον, δοκο σί μοι ε ς α τ ν κα κοντες πολλο μπίπτειν κα ο εσθαι ο κ ρίζειν λλ διαλέγεσθαι, δι τ μ δ νασθαι κατ ε δη διαιρο μενοι τ λεγ μενον πισκοπε ν, λλ κατ α τ τ νομα διώκειν το λεχθέντος τ ν ναντίωσιν, ριδι, ο διαλέκτ ω πρ ς λλήλους χρώμενοι. Εστι γ ρ δή, φη, περ πολλο ς το το τ πάθος λλ μ ν κα πρ ς μ ς το το τείνει ν τ παρ ντι; Παντάπασι μ ν ο ν, ν δ γώ κινδυνε ομεν γο ν κοντες ντιλογίας πτεσθαι. Π ς; Τ <μ > τ ν α τ ν φ σιν τι ο τ ν α τ ν δε πιτηδευμάτων τυγχάνειν πάνυ νδρείως τε κα ριστικ ς κατ τ νομα διώκομεν, πεσκεψάμεθα δ ο δ π ηο ν τί ε δος τ τ ς τέρας τε κα τ ς α τ ς φ σεως κα πρ ς τί τε νον ριζ μεθα τ τε, τε τ πιτηδε ματα λλ η φ σει λλα, τ δ α τ τ α τ πεδίδομεν. O γ ρ ο ν, φη, πεσκεψάμεθα. Τοιγάρτοι, ε πον, ξεστιν μ ν, ς οικεν, νερωτ ν μ ς α το ς ε α τ φ σις φαλακρ ν κα κομητ ν κα ο χ ναντία, κα πειδ ν μολογ μεν ναντίαν ε ναι, ν φαλακρο σκυτοτομ σιν, μ ν κομήτας, ν δ α κομ ται, μ το ς τέρους. Γελο ον μεντ ν ε η, φη. Αρα κατ λλο τι, ε πον γώ, γελο ον, τι τ τε ο πά- 22 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA BIBΛION E διαφέρει π τ ν ντρική. Ομως τώρα λέμε τ ντίθετο, τι διαφορετικ ς φ σεις πρέπει ν σκο ν τ διο ργο.α τ ε ναι κατηγορία ναντίον μας; ΓΛ. - Απολ τως. ΣΩ. - Ε ναι πραγματικά,γλα κων,σπουδαία δ ναμη τ ς τέχνης τ ς ντιλογίας. ΓΛ. - Γιατί; ΣΩ. - Γιατ πολλο μο φαίνεται π ς θέλητα ξεπέφτουν σ α τ ν κα νομίζουν π ς δ ν φιλονεικο ν, λλ τι διαλέγονται πειδ κριβ ς δυνατο ν ν διαιρέσουν σ ε δη α τ πο συζητο ν κι τσι ν τ ξετάσουν, λλ πιδιώκουν ν νακαλ ψουν ντιφάσεις στηριζ μενοι στ ν δια τ λέξη κι τσι μεταβάλλουν τ ν διάλογο σ λογομαχία. ΓΛ. - Α τ τ παθαίνουν πολλοί. Μήπως μως κοντε ουμε ν τ πάθουμε κι με ς τώρα; ΣΩ. - Εξάπαντος. Χωρ ς ν τ θέλουμε κινδυνε ουμε ν ξεπέσουμε σ πλ ντιλογία. ΓΛ. - Π ς; ΣΩ. - Βασιζ μενοι πάνω στ λέξη πιδιώκουμε ν ποστηρίξουμε σ ν ριστικο τι ο διαφορετικ ς φ σεις δ ν πρέπει ν σχολο νται μ τ δια ργα. Κα δ ν ξετάσαμε ποίου ε δους ε ναι μοια κα δια φ ση, ο τε μ ποι βάση ρίσαμε τ τε τι τ ργα διαφορετικ ν φ σεων ε ναι διαφορετικ κα τ ν μοίων μοια. ΓΛ - Αλήθεια, δ ν τ ξετάσαμε. ΣΩ. - Κι τσι μπορο με ν ναρρωτηθο με κατ π σον ε ναι δια φ ση τ ν φαλακρ ν κα τ ν πυκν μαλλων κα χι διαφορετική.κα π τ ν στιγμ πο συμφωνήσαμε τι διαφέρουν, ν ο φαλακρο ε ναι ποδηματοποιοί, καταλήγουμε ν μ ν δεχ μαστε το ς πυκν μαλλους ντιστρ φως. ΓΛ. - Θ ταν στ σο γελο ο. ΣΩ. - Μήπως θ ταν γελο ο π λλην ποψη, τι δηλαδ 23

15 ντως τ ν α τ ν κα τ ν τέραν φ σιν τιθέμεθα, λλ κε νο τ ε δος τ ς λλοιώσεώς τε κα μοιώσεως μ νον φυλάτd τομεν τ πρ ς α τ τε νον τ πιτηδε ματα; ο ον ατρικ ν μ ν κα ατρικ ν τ ν ψυχ ν [ ντα] τ ν α τ ν φ σιν χειν λέγομεν ο κ ο ει; Εγωγε. Ιατρικ ν δέ γε κα τεκτονικ ν λλην; Πάντως που. Ο κο ν, ν δ γώ, κα τ τ ν νδρ ν κα τ τ ν γυναικ ν γένος, ν μ ν πρ ς τέχνην τιν λλο πιτήδευμα διαφέρον φαίνηται,το το δ φήσομεν κατέρ ω δε ν ποδιδ ναι ν δ α τ το τ ω φαίνηται διαφέρειν, τ τ μ ν e θ λυ τίκτειν, τ δ ρρεν χε ειν, ο δέν τί πω φήσομεν μ λλον ποδεδε χθαι ς πρ ς με ς λέγομεν διαφέρει γυν νδρ ς, λλ τι ο ησ μεθα δε ν τ α τ πιτηδε ειν το ς τε φ λακας μ ν κα τ ς γυνα κας α τ ν. Κα ρθ ς γ, φη. Ο κο ν μετ το το κελε ομεν τ ν τ ναντία λέγοντα 455α το το α τ διδάσκειν μ ς, πρ ς τίνα τέχνην τί πιτήδευμα τ ν περ π λεως κατασκευ ν ο χ α τ λλ τέρα φ σις γυναικ ς τε κα νδρ ς; Δίκαιον γο ν. Τάχα τοίνυν ν, περ σ λίγον πρ τερον λεγες, ε ποι ν κα λλος, τι ν μ ν τ παραχρ μα καν ς ε πε ν ο άδιον, πισκεψαμέν ω δ ο δ ν χαλεπ ν. Ε ποι γ ρ ν. Βο λει ο ν δεώμεθα το τ τοι τα ντιλέγοντος κοb λουθ σαι μ ν, άν πως με ς κείν ω νδειξώμεθα τι ο δέν στιν πιτήδευμα διον γυναικ πρ ς διοίκησιν π λεως; 24 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA BIBΛION E τ τε με ς δ ν καθορίζαμε γενικ τ ν μοια κα διαφορετικ φ ση, λλ συγκρατο σαμε στ μυαλ μας κε νο μ νο τ ε δος σχετικ μ τ ν διαφορ κα τ ν μοι τητα, πο φορ στ δια παγγέλματα; Π.χ. γιατρ ς κα ατρικ ψυχ χουν τ ν δια φ ση. Δ ν τ νομίζεις; ΓΛ. - Ναί. ΣΩ. - Ομως ατρικ ς χαρακτήρας κα ξυλουργικ ς δ ν χουν διαφορετικ φ ση; ΓΛ. - Εξάπαντος. ΣΩ. - Λοιπ ν, ν τ γένος τ ν νδρ ν κα τ ν γυναικ ν διαφέρουν ς πρ ς μία τέχνη πάγγελμα, θ δηλώσουμε π ς α τ τ ν τέχνη πρέπει ν τ ν ναθέσουμε στ να στ λλο φ λο. Αν μως φαν π ς διαφέρουν μ νο στ τι τ θηλυκ γενν, ν τ ρσενικ δίνει σπ ρο, θ πο με τι τίποτε λλο δ ν χει πι ποδειχθ π ς διαφέρει γυνα κα π τ ν ντρα στ θέμα πο τώρα συζητο με. Αντίθετα θ νομίζουμε τι πρέπει ν σκο ν τ δια καθήκοντα ο φ λακες κα ο γυνα κες τους. ΓΛ. - Σωστά. ΣΩ. - Λοιπ ν, μετ π α τ δ ν παιτο με π κε νον πο ποστηρίζει τ ντίθετα ν μ ς ποδείξη σ ποι τέχνη πάγγελμα, π α τ ς πο φορο ν τ ν συγκρ τηση τ ς π λης, διαφέρει γυναικεία π τ ν ντρικ φ ση; ΓΛ. - Ε ναι δίκαιο, βεβαίως. ΣΩ. - Ισως θ λεγε κανε ς λλος,τι λεγες κι σ πρ λίγου, τι δηλαδ δ ν ε ναι ε κολο ν μιλήση κανοποιητικ κ το προχείρου, λλ ν τ σκεφθ κα τ μελετήση, δ ν ε ναι καθ λου δ σκολο. ΓΛ. - Πιθαν ν ν τ π. ΣΩ. - Θέλεις λοιπ ν ν παρακαλέσουμε κε νον πο χει ντιρρήσεις ν μ ς παρακολουθήση, μήπως μπορέσουμε με ς ν ποδείξουμε τι δ ν πάρχει καμία δουλει ποκλειστικ γι γυνα κα στ ν διοίκηση τ ς π λης; 25

16 c d Πάνυ γε. Ιθι δή, φήσομεν πρ ς α τ ν, ποκρίνου ρα ο τως λεγες τ ν μ ν ε φυ πρ ς τι ε ναι, τ ν δ φυ, ν μ ν αδίως τι μανθάνοι, δ χαλεπ ς; κα μ ν π βραχείας μαθήσεως π πολ ε ρετικ ς ε η ο μαθεν, δ πολλ ς μαθήσεως τυχ ν κα μελέτης μηδ μαθε σ ώζοιτο; κα τ μ ν τ το σώματος καν ς πηρετο τ διανοί α, τ δ ναντιο το; ρ λλα ττα στ ν τα τα,ο ς τ ν ε φυ πρ ς καστα κα τ ν μ ρίζου; Ο δείς, δ ς, λλα φήσει. Ο σθά τι ο ν π νθρώπων μελετώμενον, ν ο πάντα τα τα τ τ ν νδρ ν γένος διαφερ ντως χει τ τ ν γυναικ ν; μακρολογ μεν τήν τε φαντικ ν λέγοντες κα τ ν τ ν ποπάνων τε κα ψημάτων θεραπείαν, ν ο ς δή τι δοκε τ γυναικε ον γένος ε ναι, ο κα καταγελαστ τατ ν στι πάντων ττώμενον; Αληθ, φη, λέγεις, τι πολ κρατε ται ν πασιν ς πος ε πε ν τ γένος το γένους. γυνα κες μέντοι πολλα πολλ ν νδρ ν βελτίους ε ς πολλά τ δ λον χει ς σ λέγεις. Ο δ ν ρα στίν, φίλε, πιτήδευμα τ ν π λιν διοικο ντων γυναικ ς δι τι γυνή, ο δ νδρ ς δι τι νήρ, λλ μοίως διεσπαρμέναι α φ σεις ν μφο ν το ν ζ ώοιν κα πάντων μ ν μετέχει γυν πιτηδευμάτων κατ φ σιν, πάν- των δ νήρ, π π σι δ σθενέστερον γυν νδρ ς. Πάνυ γε. Η ο ν νδράσι πάντα προστάξομεν, γυναικ δ ο δέν; e BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN 26 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA BIBΛION E ΓΛ. - Θέλω πολ. ΣΩ. - Ελα λοιπ ν ν το πο με: Απάντησέ μας: λεγες π α τ ν τ ν ποψη π ς λλος ε ναι κατάλληλος κι λλος χι, π τ φ ση τους, πειδ δηλαδ νας μαθαίνει ε κολα κι λλος δ σκολα; Κα τι μ ν νας μ λίγες γνώσεις μπορε ν ε ναι καν ς ν βρίσκη πράγματα πάνω στ σπουδή του, ν κάποιος λλος μετ π μακρ ς σπουδ ς δυνατε ν συγκρατήση κι α τ πο μαθε; Κα κ μα τι σωματικ κατάσταση το ν ς βοηθάει τ ν πνευματική του π δοση, ν το λλου το προκαλε δυσχέρειες; Αρά γε α τ ε ναι τ κριτήρια, βάσει τ ν ποίων προσδιορίζεις τ ν κ φ σεως προικισμένο γι μι δουλει π τ ν μ προικισμένο, κάποια λλα; ΓΛ. - Κανένα λλο. ΣΩ. - Ξέρεις μήπως καμι δουλειά,μ τ ν ποία καταγίνονται ο νθρωποι, στ ν ποία ν μ ν ξεχωρίζουν ο νδρες στ γενική τους π δοση ναντι τ ν γυναικ ν; Η ν φλυαρο με ναφέροντας τ ν φαντικ κα τ ν παρασκευ γλυκ ν κα μαγειρευμάτων, στ πο α ο γυνα κες κάπως διακρίνονται, κα που θ ταν καταγέλαστες, ν μειονεκτο σαν σ λα α τ π το ς νδρες; ΓΛ. - Ε ναι λήθεια τι σ λους το ς τομε ς δραστηρι τητος τ να γένος ε ναι κατώτερο π τ λλο, πως τ λές. Ομως πολλ ς γυνα κες σ πολλ ε ναι καλ τερες π το ς νδρες. Αλλ γενικ ς καν νας ε ναι πως τ ε πες. ΣΩ. - Αρα, φίλε μου, δ ν πάρχει καμι δουλει στ διοίκηση τ ς π λης, ποία ν νατίθεται στ γυνα κα, πειδ ε ναι γυνα κα κα στ ν νδρα πειδ ε ναι νδρας, λλ κα στ δ ο πλάσματα ε ναι μοια μοιρασμένες ο φυσικ ς κλίσεις, κα σ λα τ πιτηδε ματα μετέχει γυνα κα κ φ σεως πως κα νδρας, μ νο πο γυνα κα ε ναι σ λα πι δ νατη π τ ν νδρα. ΓΛ. - Οπωσδήποτε. ΣΩ. - Λοιπ ν λα θ τ ναθέσουμε στο ς νδρες κα τίποτα 27

17 Κα π ς; Αλλ στι γ ρ ο μαι, ς φήσομεν,κα γυν ατρική, δ ο, κα μουσική, δ μουσος φ σει. Τί μήν; 456α [Κα ] γυμναστικ δ ρα ο, ο δ πολεμική, δ π λεμος κα ο φιλογυμναστική; Ο μαι γωγε. Τί δέ; φιλ σοφ ς τε κα μισ σοφος; κα θυμοειδής, δ θυμ ς στι; Κα τα τα. Εστιν ρα κα φυλακικ γυνή, δ ο. ο τοια την κα τ ν νδρ ν τ ν φυλακικ ν φ σιν ξελεξάμεθα; Τοια την μ ν ο ν. Κα γυναικ ς ρα κα νδρ ς α τ φ σις ε ς φυλακ ν π λεως, πλ ν σα σθενεστέρα, δ σχυροτέρα στίν. Φαίνεται. b Κα γυνα κες ρα α τοια ται το ς τοιο τοις νδράσιν κλεκτέαι συνοικε ν τε κα συμφυλάττειν, πείπερ ε σ ν κανα κα συγγενε ς α το ς τ ν φ σιν. Πάνυ γε. Τ δ πιτηδε ματα ο τ α τ ποδοτέα τα ς α τα ς φ σεσιν; Τ α τά. Ηκομεν ρα ε ς τ πρ τερα περιφερ μενοι, κα μολογο μεν μ παρ φ σιν ε ναι τα ς τ ν φυλάκων γυναιξ μουσικήν τε κα γυμναστικ ν ποδιδ ναι. Παντάπασιν μ ν ο ν. Ο κ ρα δ νατά γε ο δ ε χα ς μοια νομοθετο μεν, 28 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA BIBΛION E στ ς γυνα κες; ΓΛ. - Π ς θ γίνη α τ ; ΣΩ. - Μ πάρχουν, νομίζω, γυνα κες μ φυσικ κλίση στ ν ατρικ κι λλες χι, λλ κα μ κλίση στ μουσική, κι λλες χι. ΓΛ. - Γιατί χι; ΣΩ. - Αρα δ ν θ πάρχουν καν ς στ γυμναστικ κα τ ν πολεμικ τέχνη, ν λλες χι; ΓΛ. - Νομίζω. ΣΩ. - Κα γυνα κες μ κλίση στ φιλοσοφία κι λλες χι κα θαρραλέες μερικές, ν κάποιες λλες χι; ΓΛ. - Κι α τ σωστ. ΣΩ. - Αρα πάρχουν κα γυνα κες κατάλληλες γι φ λαξη τ ς π λης, ν ο λλες χι. Η μήπως δ ν κλέξαμε κα το ς νδρες μ βάση τ ν φυσικ κλίση ν φρουρο ν τ ν π λη; ΓΛ. - Βάσει μι ς τέτοιας κλίσης. ΣΩ. - Αρα φυσικ κλίση το νδρ ς κα τ ς γυναικ ς γι φ λαξη τ ς π λης ε ναι δια, μ νο πο γυνα κα ε ναι πι δ νατη κα νδρας δυνατώτερος. ΓΛ. Ετσι φαίνεται. ΣΩ. - Αρα τέτοιες γυνα κες πρέπει ν πιλέγωνται γι ν συγκατοικο ν μ το ς νδρες κα ν φυλ νε μαζ τ ν π λη, μι πο ε ναι καν ς κι χουν τ ν δια φυσικ κλίση μ α το ς. ΓΛ. - Μάλιστα. ΣΩ. - Κα δ ν πρέπει ν νατίθενται ο διες ργασίες σ τομα μ δια φυσικ κλίση; ΓΛ. - Ο διες. ΣΩ. - Εχουμε πομένως φτάσει στ ν ρχική μας θέση μετ π α τ ν τ ν περιπλάνηση κα συμφωνο με π ς δ ν ε ναι φ σικο ν προσφέρουμε στ ς γυνα κες τ ν φυλάκων τ ν μουσικ κα τ ν γυμναστική. ΓΛ. - Οπωσδήποτε. ΣΩ. - Αρα δ ν νομοθετο σαμε δ νατα πράγματα ο τε πλ 29

18 c d πείπερ κατ φ σιν τίθεμεν τ ν ν μον λλ τ ν ν παρ τα τα γιγν μενα παρ φ σιν μ λλον, ς οικε, γίγνεται. Εοικεν. Ο κο ν πίσκεψις μ ν ν ε δυνατά γε κα βέλτιστα λέγοιμεν; Ην γάρ. Κα τι μ ν δ δυνατά, διωμολ γηται; Ναί. Οτι δ δ βέλτιστα, τ μετ το το δε διομολογηθ ναι; Δ λον. Ο κο ν πρ ς γε τ φυλακικ ν γυνα κα γενέσθαι, ο κ λλη μ ν μ ν νδρας ποιήσει παιδεία, λλη δ γυνα κας, λλως τε κα τ ν α τ ν φ σιν παραλαβο σα; Ο κ λλη. Π ς ο ν χεις δ ξης το τοιο δε πέρι; Τίνος δή; Το πολαμβάνειν παρ σεαυτ τ ν μ ν μείνω νδρα, τ ν δ χείρω πάντας μοίους γ ; Ο δαμ ς. Εν ο ν τ π λει ν κίζομεν, π τερον ο ει μ ν μείνους νδρας ξειργάσθαι το ς φ λακας, τυχ ντας ς διήλθομεν παιδείας, το ς σκυτοτ μους, τ σκυτικ παιδευθέντας; Γελο ον, φη, ρωτ ς. Μανθάνω, φην. τί δέ; τ ν λλων πολιτ ν ο χ ο τοι ρι- στοι; Πολ γε. e BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN 30 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA BIBΛION E ε χολ για, φο θεσπίσαμε ν μο σ μφωνο μ τ ν φ ση. Αντίθετα α τ πο συμβαίνουν τώρα ε ναι πι φ σικα, καθ ς φαίνεται. ΓΛ. - Ετσι φαίνεται. ΣΩ. - Μ ξέταση τ ν λεγομένων μας δ ν ταν κατ π σον ε ναι πραγματοποιήσιμα μ νο, λλ κα ν σαν τ καλ τερα δυνατά; ΓΛ. - Πράγματι. ΣΩ. - Κα τι μ ν ταν πραγματοποιήσιμα,τ χουμε δη συμφωνήσει; ΓΛ. - Ναί. ΣΩ. - Κα μετ π α τ χρειάζεται ν συμφωνήσουμε τι ε ναι τ καλ τερα; ΓΛ. - Ε ναι σαφές. ΣΩ. - Μήπως γι ν γίνη γυνα κα κατάλληλη ς φ λακας, θ πρέπει ν τ ν διαμορφώση λλη κπαίδευση π α τ ν τ ν νδρ ν, ξ λλου φο χει λάβει τ ν δια φυσικ κλίση; ΓΛ. - Οχι λλη. ΣΩ. - Ποι ε ναι λοιπ ν γνώμη σου γι α τ τ θέμα, πο θ σο π ; ΓΛ. - Γι ποι ; ΣΩ. - Γι τ ν δική σου γνώμη τι λλος νδρας ε ναι καλ τερος κι λλος χειρ τερος. Η το ς θεωρε ς λους μοιους; ΓΛ. - Καθ λου. ΣΩ. - Στ ν π λη λοιπ ν πο χτίζαμε τί νομίζεις: διαπλάσαμε το ς φ λακες καλ τερους νδρες, μ τ ν παιδεία πο λαβαν, π το ς ποδηματοποιο ς, ο πο οι λαβαν τ ν κπαίδευση τ ς ποδηματοποι ας; ΓΛ. - Μο κάνεις στεία ρώτηση. ΣΩ. - Τ ξέρω, μως τί νομίζεις; α το ο φ λακες δ ν ε ναι ο ριστοι πολ τες; ΓΛ. - Κα πολ μάλιστα. 31

19 Τί δέ; α γυνα κες τ ν γυναικ ν ο χ α ται σονται βέλτισται; Κα το το, φη, πολ. Εστι δέ τι π λει μεινον γυνα κάς τε κα νδρας ς ρίστους γγίγνεσθαι; Ο κ στιν. Το το δ μουσική τε κα γυμναστικ παραγιγν μεναι, ς 457α με ς διήλθομεν, περγάσονται; Π ς δ ο ; Ο μ νον ρα δυνατ ν λλ κα ριστον π λει ν μιμον τίθεμεν. Ο τως. Αποδυτέον δ τα ς τ ν φυλάκων γυναιξίν, πείπερ ρετ ν ντ ματίων μφιέσονται, κα κοινωνητέον πολέμου τε κα τ ς λλης φυλακ ς τ ς περ τ ν π λιν, κα ο κ λλα πρακτέον το των δ α τ ν τ λαφρ τερα τα ς γυναιξ ν το ς νδράσι δοτέον δι τ ν το γένους σθένειαν. b δ γελ ν ν ρ π γυμνα ς γυναιξί, το βελτίστου νεκα γυμναζομέναις, τελ το γελοίου σοφίας δρέπων καρπ ν, ο δ ν ο δεν, ς οικεν, φ γελ ο δ τι πράττει κάλλιστα γ ρ δ το το κα λέγεται κα λελέξεται, τι τ μ ν φέλιμον καλ ν, τ δ βλαβερ ν α σχρ ν. Παντάπασι μ ν ο ν. Το το μ ν τοίνυν ν σπερ κ μα φ μεν διαφε γειν το γυναικείου πέρι ν μου λέγοντες, στε μ παντάπασι κατακλυσθ ναι τιθέντας ς δε κοιν πάντα πιτηδε ειν το ς τε φ λακας μ ν κα τ ς φυλακίδας, λλά π η τ ν λ γον α τ ν c α τ μολογε σθαι ς δυνατά τε κα φέλιμα λέγει; Κα μάλα, φη, ο σμικρ ν κ μα διαφε γεις. 32 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA BIBΛION E ΣΩ. - Τί λοιπ ν; Ο γυνα κες τους δ ν θ ε ναι ο καλ τερες τ ν γυναικ ν; ΓΛ. - Κι α τ πολ σωστ. ΣΩ. - Μ πάρχει τίποτε καλ τερο γι τ ν π λη π τ ν ζο ν μέσα σ α τήν ο καλ τεροι νδρες κα γυνα κες κατ τ δυνατ ν; ΓΛ. - Οχι, δ ν πάρχει καλ τερο πρ γμα. ΣΩ. - Κι α τ θ τ κατορθώσουν μουσικ κα γυμναστική, ταν το ς δοθο ν, πως δη ναφέραμε; ΓΛ. - Χωρ ς μφιβολία. ΣΩ. - Αρα δ ν βάλαμε ναν φαρμ σιμο ν μο μ νο, λλ κα να ριστο ν μο στ ν π λη. ΓΛ. - Ετσι ε ναι. ΣΩ. - Λοιπ ν κα ο γυνα κες τ ν φυλάκων πρέπει ν βγάλουν τ ρο χα τους, φο θ φορ νε τ ν ρετ ντ γι ρο χο, κα ν συμμετέχουν κα στ ν π λεμο κα τ λλα καθήκοντα σφάλειας τ ς π λης, κα ν μ ν χουν λλη σχολία. Αλλ π λα α τ στ ς γυνα κες θ πρέπει ν ναθέτουμε τ λαφρ τερα ργα ναντι τ ν νδρ ν, λ γ ω τ ς φυσικ ς τους δυναμίας. Κι ποιος γελάει μ τ γ μνωμα τ ν γυναικ ν, πειδ θ γυμνάζωνται γι τ ν σπουδαι τερο σκοπ, λ γ ω το τι δ ν ε ναι ρκετ σοφ ς ν γνωρίζη τί ε ναι τ γελο ο, δ ν ξέρει τίποτα, ς φαίνεται, γιατ γελάει κα τί κάνει. Γιατ πολ σωστ λέγεται κα θ λέγεται τι ρα ο ε ναι τ φέλιμο κα σχημο τ βλαβερ. ΓΛ. - Εξ παντος. ΣΩ. - Ας πο με λοιπ ν π ς ξεφε γουμε α τ τ κ μα μιλώντας γι τ ν ν μο σχετικ μ τ ς γυνα κες, στε ν μ ν καταποντισθο με ρίζοντας τι πρέπει π κοινο σ λα ν πιδίδωνται ο φ λακες κα ο φυλακίδες μας, λλ κα ν συμφωνήσουμε κάπως μ τ ν λογική, τι α τ ε ναι κα φαρμ σιμα κα φέλιμα. ΓΛ. - Κα δ ν ε ναι μικρ τ κ μα, πο ξεπερν ς. 33

20 Φήσεις γε, ν δ γώ, ο μέγα α τ ε ναι, ταν τ μετ το το δ ης. Λέγε δή, δω, φη. Το τ ω, ν δ γώ, πεται ν μος κα το ς μπροσθεν το ς λλοις, ς γ μαι, δε. Τίς; Τ ς γυνα κας τα τας τ ν νδρ ν το των πάντων πάσας d ε ναι κοινάς, δί α δ μηδεν μηδεμίαν συνοικε ν κα το ς πα δας α κοινο ς, κα μήτε γονέα κγονον ε δέναι τ ν α το μήτε πα δα γονέα. Πολ, φη, το το κείνου με ζον πρ ς πιστίαν κα το δυνατο πέρι κα το φελίμου. Ο κ ο μαι, ν δ γώ, περί γε το φελίμου μφισβητε σθαι ν, ς ο μέγιστον γαθ ν κοιν ς μ ν τ ς γυνα κας ε ναι, κοινο ς δ το ς πα δας, ε περ ο ν τε λλ ο μαι περ το ε δυνατ ν μ πλείστην ν μφισβήτησιν γενέσθαι. e Περ μφοτέρων, δ ς, ε μάλ ν μφισβητηθείη. Λέγεις, ν δ έγώ, λ γων σ στασιν γ δ μην κ γε το τέρου ποδράσεσθαι, ε σοι δ ξειεν φέλιμον ε ναι, λοιπ ν δ δή μοι σεσθαι περ το δυνατο κα μή. Αλλ ο κ λαθες, δ ς, ποδιδράσκων, λλ μφοτέρων πέρι δίδου λ γον. Υφεκτέον, ν δ γώ, δίκην. τοσ νδε μέντοι χάρισαί μοι 458α ασ ν με ορτάσαι, σπερ ο ργο τ ν διάνοιαν ε ώθασιν στι σθαι φ αυτ ν, ταν μ νοι πορε ωνται. κα γ ρ ο τοιο τοί που, πρ ν ξευρε ν τίνα τρ πον σται τι ν πιθυμο σι, το το παρέντες, να μ κάμνωσι βουλευ μενοι περ το δυνατο κα μή, θέντες ς πάρχον ε ναι βο λονται, δη τ λοιπ διατάττουσιν κα χαίρουσιν διεξι ντες ο α 34 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA BIBΛION E ΣΩ.- Ναί, μ θ παραδεχθ ς π ς δ ν ε ναι κα πολ μεγάλο, ταν ντικρ σης τ π μενο. ΓΛ. - Πές το, ν δ. ΣΩ. - Επακ λουθο τ ν λ γων πο προείπαμε ε ναι α τ ς ν μος, νομίζω. ΓΛ. - Ποι ς ν μος; ΣΩ. - Ο γυνα κες α τ ν τ ν νδρ ν ν ε ναι κοιν ς κα καμιά τους ν μ ν συγκατοικ χωριστ μ κανένα. Μ κα τ παιδιά τους ν ε ναι κοιν κα ν μ ν ξέρη κανένας γονι ς τ ν π γον του, ο τε παιδ τ ν γονι του. ΓΛ. - Πράγματι α τ ε ναι πολ πι πίστευτο κα γι τ ν δυνατ τητα ν γίνη κα γι τ ν φελιμ τητά του. ΣΩ. - Δ ν νομίζω γ τι μπορε ν γερθ μφισβήτηση γι τ ν φελιμ τητά του, δηλαδ τι δ ν ε ναι τ καλ τερο ν ε ναι κοιν ς ο γυνα κες κα τ παιδιά, σο ε ναι δυνατ. Ομως νομίζω π ς θ πάρχη πολλ μφισβήτηση κατ π σον ε ναι φαρμ σιμος α τ ς ν μος. ΓΛ. - Κα γι τ δ ο θ μπορο σε ν γερθ μφισβήτηση. ΣΩ. - Μιλ ς δηλαδ γι σ μπτωση τ ν δ ο λ γων. Μ γ ν μιζα π ς θ πέφευγα τ ν ναν, ν σο φαιν ταν π ς ε ναι φέλιμος α τ ς θεσμ ς, κα π ς θ π μενε ν π γι τ ν δυνατ τητα φαρμογ ς του. ΓΛ. - Δ ν μο ξεφε γεις, κα ν δώσης ξήγηση κα γι τ δυ. ΣΩ. - Πρέπει λοιπ ν ν καταδικασθ. Ομως κάνε μου α τ τ χάρη: Ασε με ν γιορτάσω, πως συνηθίζουν ο πιπ λαιοι ν τρέφωνται μ τ ν φαντασία τους, ταν κάνουν μοναχικο ς περιπάτους. Γιατ α το, πρ ν ν βρο ν τ ν τρ πο πο θ ποκτήσουν,τι πιθυμο ν, φήνοντάς τον κατ μέρος, γι ν μ ν κουράζωνται ν σκεφτο ν ν ε ναι δυνατ ν γίνη, θεωρώντας τι χουν δη α τ πο θέλουν, τακτοποιο ν τ π λοιπα πλέον κα χαίρονται σκεπτ μενοι τί θ κάνουν π κε κα πέρα, κι τσι 35

21 δράσουσι γενομένου, ργ ν κα λλως ψυχήν τι ργοτέ- ραν ποιο ντες. δη ο ν κα α τ ς μαλθακίζομαι, κα κε να μ ν πιθυμ ναβαλέσθαι κα στερον πισκέψασθαι, δυνατά, ν ν δ ς δυνατ ν ντων θε ς σκέψομαι, ν μοι παρι ς, π ς διατάξουσιν α τ ο ρχοντες γιγν μενα,κα τι πάντων συμφορώτατ ν ε η πραχθέντα τ τε π λει κα το ς φ λαξιν. τα τα πειράσομαί σοι πρ τερα συνδιασκοπε σθαι, στερα δ κε να, ε περ παριε ς. Αλλ παρίημι, φη, κα σκ πει. Ο μαι, τοίνυν, ν δ γώ, ε περ σονται ο ρχοντες ξιοι το του το ν ματος, ο τε το τοις πίκουροι κατ τα τά, το ς μ ν θελήσειν ποιε ν τ πιταττ μενα, το ς δ πιτάξειν, τ μ ν α το ς πειθομένους το ς ν μοις, τ δ κα μιμουμένους, σα ν κείνοις πιτρέψωμεν. Ε κ ς, φη. Σ μ ν τοίνυν, ν δ γώ, νομοθέτης α το ς, σπερ το ς νδρας ξέλεξας, ο τω κα τ ς γυνα κας κλέξας παραδώσεις καθ σον ο ν τε μοφυε ς ο δέ, τε ο κίας τε κα συσσίτια κοιν χοντες, δί α δ ο δεν ς ο δ ν τοιο τον κεκτη- μένου, μο δ σονται, μο δ ναμεμειγμένων κα ν γυμνασίοις κα ν λλ η τροφ π νάγκης ο μαι τ ς μφ του ξονται πρ ς τ ν λλήλων με ξιν. ο κ ναγκα ά σοι δοκ λέγειν; Ο γεωμετρικα ς γε, δ ς, λλ έρωτικα ς νάγκαις, α κινδυνε ουσιν κείνων δριμ τεραι ε ναι πρ ς τ πείθειν τε κα λκειν τ ν πολ ν λεών. Κα μάλα, ε πον. λλ μετ δ τα τα, Γλα κων, τάκτως μ ν μείγνυσθαι λλήλοις λλο τιο ν ποιε ν ο τε σιον ν ε δαιμ νων π λει ο τ άσουσιν ο ρχοντες. Ο γ ρ δίκαιον, φη. b c d e BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN 36 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA BIBΛION E κάνουν κ μα πι νωθρ τ ν ψυχή τους. Ετσι λοιπ ν κι γ τεμπελιάζω, κα κε να μ ν πιθυμ ν τ ναβάλω κα ν σχοληθ ργ τερα μαζί τους, ν ε ναι δυνατ χι, ν τώρα θ τ ντιμετωπίσω σ ν ν ε ναι πραγματοποιήσιμα, ν μο πιτρέπης.δηλαδ π ς θ ρίσουν ο ρχοντες τ ν φαρμογή τους κα τι ν γίνουν, θ ε ναι πολ συμφέροντα στ ν π λη κα το ς φ λακες. Α τ θ δοκιμάσω πρ τα ν ξετάσουμε μαζί, ν μο πιτρέπης, κι στερα κε να τ πρ τα. ΓΛ. Σο πιτρέπω κα ρχισε τ ν ξέταση. ΣΩ. - Νομίζω, ν βέβαια ο ρχοντες ε ναι ξιοι το ν ματ ς τους κα ο πίκουροι πίσης, ο μ ν δε τεροι θ κτελο ν πρ θυμα τ ς διαταγές, ο δ πρ τοι θ διατάζουν πακο οντας στο ς ν μους κατ τ πνε μα τ ν ν μων, φ σον το ς τ πιτρέψουμε. ΓΛ. - Φυσικά. ΣΩ. - Εσ λοιπ ν πο ε σαι νομοθέτης τους, πως κανες τ ν πιλογ τ ν νδρ ν, τσι θ κλέξης κα θ παραδώσης στ ν π λη κα τ ς γυνα κες τέτοιες πο ν χουν κατ τ δυνατ ν τ ν δια φυσικ κλίση. Κι α το πειδ θ χουν κοιν σισσίτια κα κατοικίες κα κανένας δ ν θ χη δικ του κάτι τέτοιο, θ ε ναι λοι μαζ κα καθ ς θ συναναστρέφονται κα στ γυμναστήρια κα στ ν λλη κπαίδευση, νομίζω τι π μφυτη νάγκη θ δηγηθο ν ν ζευγαρώσουν μεταξ τους. Η σο φαίνεται π ς λέω κάτι χι παραίτητο; ΓΛ. - Οχι βέβαια π γεωμετρικ ναγκαι τητα, λλ ρωτική, πο ε ναι πι πιτακτικ π το ς ρχοντες, στε ν πείθη κα ν προσελκ η τ ν κ σμο. ΣΩ. - Μάλιστα. Αλλ μετ π α τά, Γλα κων, τ ν ζευγαρώνουν χωρ ς τάξη μεταξ τους ν κάνουν τιδήποτε λλο, ο τε σιο θ ταν γι μι π λη ε δαιμ νων νθρώπων ο τε ο ρχοντες θ τ πιτρέψουν. ΓΛ. - Γιατ δ ν ε ναι δίκαιο. 37

22 Δ λον δ τι γάμους τ μετ το το ποιήσομεν ερο ς ε ς δ ναμιν τι μάλιστα ε εν δ ν ερο ο φελιμώτατοι. Παντάπασι μ ν ο ν. 459α Π ς ο ν δ φελιμώτατοι σονται; τ δε μοι λέγε, Γλα κων ρ γάρ σου ν τ ο κί α κα κ νας θηρευτικο ς κα τ ν γενναίων ρνίθων μάλα συχνο ς ρ ο ν, πρ ς Δι ς, προσέσχηκάς τις το ς το των γάμοις τε κα παιδοποιί α; Τ πο ον; φη. Πρ τον μ ν α τ ν το των, καίπερ ντων γενναίων, ρ ο κ ε σί τινες κα γίγνονται ριστοι; Ε σίν. Π τερον ο ν ξ πάντων μοίως γενν ς, προθυμ τι μάλιστα κ τ ν ρίστων; Εκ τ ν ρίστων. b Τί δ ; κ τ ν νεωτάτων κ τ ν γεραιτάτων ξ κμαζ ντων τι μάλιστα; Εξ κμαζ ντων. Κα ν μ ο τω γενν ται, πολ σοι γ χε ρον σεσθαι τ τε τ ν ρνίθων κα τ τ ν κυν ν γένος; Εγωγ, φη. Τί δ ππων ο ει, ν δ γώ,κα τ ν λλων ζ ώων; λλ η π η χειν; Ατοπον μεντ ν, δ ς, ε η. Βαβα, ν δ γώ, φίλε τα ρε, ς ρα σφ δρα μ ν δε κρων ε ναι τ ν ρχ ντων, ε περ κα περ τ τ ν νθρώπων γένος σα τως χει. c Αλλ μ ν δ χει, φη λλ τί δή; Οτι νάγκη α το ς, ν δ γώ, φαρμάκοις πολλο ς χρ σθαι. ατρ ν δέ που μ δεομένοις μ ν σώμασι φαρμάκων, λλ διαίτ η θελ ντων πακο ειν, κα φαυλ τερον ξαρκε ν γο μεθα ε ναι ταν δ δ κα φαρμακε ειν δέ η, 38 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA BIBΛION E ΣΩ. - Ε ναι λοιπ ν φανερ κατ πιν το του τι θ συνάψουμε γάμους ερο ς κα σχυρο ς, σο γίνεται πι πολ. Κι ς ε ναι ερο ο πι φέλιμοι. ΓΛ. - Οπωσδήποτε. ΣΩ. - Π ς λοιπ ν θ ε ναι φελιμώτατοι; Α τ πές μου το σ, Γλα κων. Γιατ βλέπω στ σπίτι σου κυνηγετικ σκυλι κα καλ ς ράτσας πουλι πολλά. Μήπως λοιπ ν, γι νομα το Δι ς, πρ σεξες τίποτε στο ς γάμους τους κα τ ν παιδοποι α τους; ΓΛ. - Τί κριβ ς; ΣΩ. - Πρ τα-πρ τα π λα α τά, ν κα ε ναι καλ ς ράτσας, δ ν πάρχουν μερικ πο γίνονται ριστα; ΓΛ. - Υπάρχουν. ΣΩ. - Τί π τ δ ο: πιδιώκεις γέννες διακρίτως π λα δείχνεις προτίμηση κυρίως ν τ ς χης π τ καλ τερα; ΓΛ. - Απ τ καλ τερα. ΣΩ. - Τί μως; Απ τ νεώτερα, τ πι γερασμένα π τ πι κμα α; ΓΛ. - Απ τ πι κμα α. ΣΩ. - Κι ν δ ν χης τέτοιες γέννες,πιστε εις τι θ χειροτερέψη πολ τ γένος τ ν πουλι ν κα τ ν σκυλι ν; ΓΛ. - Εγ τουλάχιστον ναί. ΣΩ. - Τί νομίζεις κα γι τ λογα κα τ λλα ζ α;μήπως χεις λλη γνώμη; ΓΛ. - Θ ταν παράλογο. ΣΩ. - Αλοίμονο, φίλε μου, γιατ ο ρχοντές μας θ πρέπει ν βγαίνουν π το ς κορυφαίους, ν συμβαίνη τ διο κα μ τ γένος τ ν νθρώπων. ΓΛ. - Ετσι ε ναι. Αλλ γιατ τ λές; ΣΩ. - Γιατ ε ναι νάγκη ν χρησιμοποιο ν α το πολλ φάρμακα. Νομίζω μως π ς κα νας π το ς χειρ τερους γιατρο ς ε ναι ρκετ ς γι σώματα πο δ ν χουν νάγκη φαρμάκων κα πρ θυμα πακο ουν στ δίαιτα. Οταν χρειάζεται φαρμακευτι- 39

23 σμεν τι νδρειοτέρου δε το ατρο. Αληθ λλ πρ ς τί λέγεις; Πρ ς τ δε, ν δ γώ συχν τ ψε δει κα τ πάτ η κινδυνε ει μ ν δεήσειν χρ σθαι το ς ρχοντας π φελί α d τ ν ρχομένων. φαμεν δέ που ν φαρμάκου ε δει πάντα τ τοια τα χρήσιμα ε ναι. Κα ρθ ς γε, φη. Εν το ς γάμοις τοίνυν κα παιδοποιίαις οικε τ ρθ ν το το γίγνεσθαι ο κ λάχιστον. Π ς δή; Δε μέν, ε πον, κ τ ν μολογημένων το ς ρίστους τα ς ρίσταις συγγίγνεσθαι ς πλειστάκις, το ς δ φαυλοτάτους τα ς φαυλοτάταις το ναντίον, κα τ ν μ ν τ κγονα e τρέφειν, τ ν δ μή, ε μέλλει τ ποίμνιον τι κρ τατον ε ναι, κα τα τα πάντα γιγν μενα λανθάνειν πλ ν α το ς το ς ρχοντας, ε α γέλη τ ν φυλάκων τι μάλιστα στασίαστος σται. Ορθ τατα, φη. Ο κο ν δ ορταί τινες νομοθετητέαι ν α ς συνάξομεν τάς τε ν μφας κα το ς νυμφίους κα θυσίαι κα μνοι ποιη- 460α τέοι το ς μετέροις ποιητα ς πρέποντες το ς γιγνομένοις γάμοις τ δ πλ θος τ ν γάμων π το ς ρχουσι ποιήσομεν, ν ς μάλιστα διασ ώζωσι τ ν α τ ν ριθμ ν τ ν νδρ ν, πρ ς πολέμους τε κα ν σους κα πάντα τ τοια τα ποσκοπο ντες, κα μήτε μεγάλη μ ν π λις κατ τ δυνατ ν μήτε σμικρ γίγνηται. Ορθ ς, φη. Κληρο δή τινες ο μαι ποιητέοι κομψοί, στε τ ν φα λον κε νον α τι σθαι φ κάστης συνέρξεως τ χην λλ μ το ς ρχοντας. 40 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA BIBΛION E κ γωγή, ξέρουμε τι χρειάζεται καλ τερος γιατρ ς. ΓΛ. - Αλήθεια. Αλλ γιατ τ λές; ΣΩ. - Γι τ ν ξ ς λ γο: Θ χρειασθ συχν ρχοντας ν χρησιμοποιήση τ ψέμα κα τ ν πάτη πρ ς φελος τ ν ρχομένων. Κα δεχθήκαμε, νομίζω, π ς λα α τ ε ναι χρήσιμα, ς ε δος φαρμάκου. ΓΛ. - Κα πολ σωστά. ΣΩ. - Φαίνεται λοιπ ν α τ τ σωστ π ς ε ναι σημαντικ γι το ς γάμους κα τ ν παιδοποι α. ΓΛ. - Π ς δηλαδή; ΣΩ. - Ε ναι νάγκη μέν, κατ τ ν συμφωνία μας, ο ριστοι ν ζευγαρώνουν μ τ ς ριστες σο πι συχν γίνεται, ο δ χειρ τεροι ν σμίγουν μ τ ς χειρ τερες, σο πι σπάνια γίνεται. Κα σα παιδι γεννιο νται π το ς πρώτους ν τ ναθρέφουμε, χι μως κα τ ν λλων, ν πρ κειται τ κοπάδι ν γίνη κατ τ δυνατ ν ριστο... Κα λα α τ πρέπει ν γίνωνται κρυφ π λους κτ ς π το ς ρχοντες, ν θέλουμε γέλη τ ν φυλάκων ν ζο ν ε ρηνικά, χωρ ς νταρσίες. ΓΛ. - Πολ σωστά. ΣΩ. - Πρέπει λοιπ ν ν νομοθετηθο ν γιορτές, στ ς πο ες θ συγκεντρώνουμε τ ς ν φες κα το ς γαμπρο ς κα ν συνθέσουν ο ποιητές μας μνους κα θυσίες, πο ν ρμ ζουν στο ς τελο μενους γάμους. Κα τ ν ριθμ τ ν γάμων θ φήσουμε στ ν κρίση τ ν ρχ ντων, στε ν διατηρο ν, σο μπορο ν, τ ν διο ριθμ νδρ ν, λαμβάνοντας π ψιν το ς πολέμους κα τ ς ρρώστιες κα λα τ σχετικά. Κα π λη κατ τ δυνατ ν ο τε ν μεγαλώνει ο τε ν μικραίνη. ΓΛ. - Σωστά. ΣΩ. - Νομίζω λοιπ ν τι κάποιοι κλ ροι πρέπει ν κατασκευασθο ν μ πιτηδει τητα, στε κάθε παρακατιαν ς κα γι ποια κακ συντροφιά του πέση,ν μέμφεται τ ν τ χη κι χι το ς ρχοντες. 41

24 Κα μάλα, φη. b Κα το ς γαθο ς γέ που τ ν νέων ν πολέμ ω λλοθί που γέρα δοτέον κα θλα λλα τε κα φθονεστέρα ξουσία τ ς τ ν γυναικ ν συγκοιμήσεως, να κα μα μετ προφάσεως ς πλε στοι τ ν παίδων κ τ ν τοιο των σπείρωνται. Ορθ ς. Ο κο ν κα τ ε γιγν μενα κγονα παραλαμβάνουσαι α π το των φεστηκυ αι ρχα ε τε νδρ ν ε τε γυναικ ν ε τε μφ τερα - κοινα μ ν γάρ που κα ρχα γυναιξί τε κα νδράσιν- Ναί. c Τ μ ν δ τ ν γαθ ν,δοκ,λαβο σαι ε ς τ ν σηκ ν ο σουσιν παρά τινας τροφο ς χωρ ς ο κο σας ν τινι μέρει τ ς π λεως τ δ τ ν χειρ νων, κα άν τι τ ν τέρων νάπηρον γίγνηται, ν πορρήτ ω τε κα δήλ ω κατακρ ψουσιν ς πρέπει. Ε περ μέλλει, φη, καθαρ ν τ γένος τ ν φυλάκων σεσθαι. Ο κο ν κα τροφ ς ο τοι πιμελήσονται τάς τε μητέρας π τ ν σηκ ν γοντες ταν σπαργ σι, π σαν μηχαν ν μηd χανώμενοι πως μηδεμία τ α τ ς α σθήσεται, κα λλας γάλα χο σας κπορίζοντες, ν μ α τα κανα σι, κα α τ ν το των πιμελήσονται πως μέτριον χρ νον θηλάσονται γρυπνίας δ κα τ ν λλον π νον τίτθαις τε κα τροφο ς παραδώσουσιν; Πολλ ν αστώνην, φη, λέγεις τ ς παιδοποιίας τα ς τ ν φυλάκων γυναιξίν. Πρέπει γάρ, ν δ γώ. τ δ φεξ ς διέλθωμεν προυθέμεθα. φαμεν γ ρ δ ξ κμαζ ντων δε ν τ κγονα γίγνεσθαι. Αληθ. 2. σηκ ς: ε ναι στάνη το κοπαδιο. Εδ ννοε τ πο σφαλ γι τ ν φροντίδα τ ν νεογν ν. 42 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA BIBΛION E ΓΛ. - Οπωσδήποτε. ΣΩ. - Κα στο ς γενναίους νέους στ ν π λεμο, λλο πρέπει ν δίνουμε βραβε α κα παθλα κα ν το ς δίνεται δεια ν πλαγιάζουν μ τ ς γυνα κες πι συχνά,μ σκοπ ν γεννιο νται μ α τ τ ν πρ φαση πολλ παιδι π τέτοιους γονε ς. ΓΛ. - Σωστά. ΣΩ. - Μ κα τ παιδι πο θ γεννιο νται πάντα θ τ παραλαμβάνουν ο ρμ διες ρχ ς ε τε νδρ ν ε τε γυναικ ν ε τε κα τ ν δ ο φ λων μαζί. - Γιατ θ ε ναι κοιν τ ξιώματα γι νδρες κα γυνα κες. ΓΛ. - Ναί. ΣΩ. - Νομίζω, λοιπ ν, π ς τ παιδι τ ν καλυτέρων γονι ν, θ τ παραλαμβάνουν ο ρχ ς κα θ τ δηγο ν στ ν σηκ ν,σ κάποιες παραμάνες πο θ κατοικο ν στ διο μέρος τ ς π λης. Εν τ παιδι τ ν γονέων κατωτέρας ποι τητος, κα ν κανένα γεννηθ νάπηρο, θ κρ βουν σ μυστικ κα φανέρωτο μέρος, πως πρέπει. ΓΛ. - Ναί, ν θέλουμε ν ε ναι καθαρ τ γένος τ ν φυλάκων. ΣΩ. - Μ κα γι τ ν διατροφ τ ν βρεφ ν ο ρχ ς θ πιμελο νται, φέρνοντας τ ς μητέρες στ ν σηκ ν 2 ταν ρθη ρα τους ν θηλάσουν, μετερχ μενοι λα τ κ λπα στε καμιά τους ν μ ν ναγνωρίση τ δικ της παιδί. Κι ν α τ ς δ ν χουν ρκετ γάλα, θ φέρνουν λλες μ πολ γάλα. Κα θ πιβλέπουν ν θηλάζουν μ νο σο χρειάζεται, ν γι τ ξεν χτια κα τ ς λλες φροντίδες θ παραδίδουν τ παιδι στ ς βυζάστρες κα τ ς παραμάνες. ΓΛ. - Πολλ τεμπελι ξασφαλίζεις στ ν παιδοποι α τ ν γυναικ ν τ ν φυλάκων. ΣΩ. - Ετσι ρμ ζει. Στ συνέχεια ς ξετάσουμε κε νο πο προαναφέραμε. Ε παμε δηλαδ τι τ παιδι πρέπει ν γεννιο νται π γονε ς πο ε ναι στ ν κμ τ ς λικίας τους. ΓΛ. - Αλήθεια. 43

25 e 461α b c BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN Αρ ο ν σοι συνδοκε μέτριος χρ νος κμ ς τ ε κοσι τη γυναικί, νδρ δ τ τριάκοντα; Τ πο α α τ ν; φη. Γυναικ μέν, ν δ γώ, ρξαμέν η π ε κοσιέτιδος μέχρι τετταρακονταέτιδος τίκτειν τ π λει νδρ δέ, πειδ ν τ ν ξυτάτην δρ μου κμ ν παρ, τ π το του γενν ν τ π λει μέχρι πεντεκαιπεντηκονταέτους. Αμφοτέρων γο ν, φη, α τη κμ σώματ ς τε κα φρονήσεως. Ο κο ν άντε πρεσβ τερος το των άντε νεώτερος τ ν ε ς τ κοιν ν γεννήσεων ψηται, ο τε σιον ο τε δίκαιον φήσομεν τ μάρτημα, ς πα δα φιτ οντος τ π λει, ς, ν λάθ η, γεννήσεται ο χ π θυσι ν ο δ π ε χ ν φ ς, ς φ κάστοις το ς γάμοις ε ξονται κα έρειαι κα ερε ς κα σ μπασα π λις ξ γαθ ν μείνους κα ξ φελίμων φελιμωτέρους ε το ς κγ νους γίγνεσθαι, λλ π σκ του μετ δειν ς κρατείας γεγονώς. Ορθ ς, φη. Ο α τ ς δέ γ, ε πον, ν μος, άν τις τ ν τι γεννώντων μ συνέρξαντος ρχοντος πτηται τ ν ν λικί α γυναικ ν ν θον γ ρ κα νέγγυον κα νίερον φήσομεν α τ ν πα δα τ π λει καθιστάναι. Ορθ τατα, φη. Οταν δ δ ο μαι α τε γυνα κες κα ο νδρες το γενν ν κβ σι τ ν λικίαν, φήσομέν που λευθέρους α το ς συγγίγνεσθαι ν θέλωσι, πλ ν θυγατρ κα μητρ κα τα ς τ ν θυγατέρων παισ κα τα ς νω μητρ ς, κα γυνα κας α πλ ν ε κα πατρ κα το ς το των ε ς τ κάτω κα π τ νω, κα τα τά γ δη πάντα διακελευσάμενοι προθυμε σθαι μάλιστα μ ν μηδ ε ς φ ς κφέρειν κ ημα μηδέ γ ν, ν γένηται, ν δέ τι βιάσηται, ο τω τιθέναι, ς ο κ ο σης τροφ ς τ τοιο τ ω. 44 ΠΛATΩNOΣ ΠOΛITEIA BIBΛION E ΣΩ. - Μήπως σο φαίνεται κι σένα τι μέσος ρος λικίας τ ν κμαζ ντων ε ναι τ ε κοσι χρ νια γι τ γυνα κα κα τ τριάντα γι τ ν νδρα; ΓΛ. - Απ ποι λικία ως ποιά; ΣΩ. - Γι τ γυνα κα ν τεκνοποι χάριν τ ς π λης π ε κοσι μέχρι τ σαράντα τη τ ς λικίας της. Γι τ ν νδρα, φο περάση ξ τατη ρμή του στ τρέξιμο, π α τ τ ν στιγμ ν γενν μέχρι τ πεν ντα του. ΓΛ. - Οντως α τ ε ναι ποχ τ ς κμ ς το σώματος κα το πνε ματος κα γι τ δ ο φ λα. ΣΩ. - Μ ν κάποιος μεγαλ τερος νεώτερος πάρη μέρος σ α το ς το ς κοινο ς γάμους, θ θεωρήσουμε σέβεια κα δικία τ παραπτώματά του, πειδ σπειρε στ ν π λη παιδί, πο ν γεννηθ λαθρα α, δ ν θ γεννηθ μ θυσίες κα ε χές, πο κάνουν γι κάθε γάμο ο ερε ς κα ο έρειες κα λ κληρη π λη, στε ν γεννιο νται πάντα παιδι π καλο ς γονε ς καλ τερα κα π φέλιμους φελιμώτερα. Γιατ να τέτοιο παιδ θ ε ναι καρπ ς σκοταδισμο κα φοβερ ς κράτειας. ΓΛ. - Σωστά. ΣΩ. - Ο διος ν μος θ σχ η, ν κάποιος π το ς ριμους ζευγαρωθ μ ριμη γυνα κα, χωρ ς τ ν γκριση το ρχοντος. Δηλαδ θ πο με τι παραδίνει στ ν π λη ν θο, νίερο κα φερέγγυο παιδί. ΓΛ. - Οταν μως ο γυνα κες κα ο νδρες περάσουν τ ν καθορισμένη λικία γι τεκνογονία, νομίζω τι θ το ς φήσουμε λε θερους ν χουν σεξουαλικ ς σχέσεις μ ποιους θέλουν, κτ ς π τ ς κ ρες, τ ς μητέρες γγον ς κα γιαγιάδες, γι το ς ντρες κα τ διο γι τ ς γυνα κες. Κα μετ π λες α τ ς τ ς θεσπίσεις ν κάνουν κάθε προσπάθεια γι ν μ συλλάβουν κα φέρουν στ ν κ σμο παιδί. Αν μως συμβ τ νεπιθ μητο κα ναπ φευκτο, ν ρίσουμε τι να τέτοιο παιδ δ ν θ πιβαρ νει τ ν π λη μ τ ν νατροφή του. 45