Physiological and biochemical responses of Hibiscus sabdariffa to drought stress in the presence of salicylic acid

Transcript

1 Iranian Journal of Plant Biology, 9 h Year, No. 32, Summer Physiological and biochemical responses of Hibiscus sabdariffa to drought stress in the presence of salicylic acid Marzieh Mirshekari, Alireza Einali*, Jafar Valizadeh Department of Biology, faculty of science, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran Abstract Salicylic acid (SA) is one of the important signal molecules, which modulates plant responses to environmental stress. In the present work, impact of exogenous SA on some physiological and biochemical traits of Hibiscus sabdariffa in response to drought stress was studied. Hibiscus sabdariffa seedlings were exposed to six drought levels (0, -0.05, -0.1, -0.5, -0.75, and 1 MPa) with two SA concentrations (0 and 500 µm) in 5 days intervals up to 20 days in a factorial design. During drought stress period, the root and shoot growth, relative water content, pigments content, nonreducing sugar and starch content was significantly decreased. SA treatment cause prevention of the growth reduction and improvement of relative water content. Protein concentration was roughly unchanged during drought stress with SA, while, reducing sugars accumulates and non-reducing sugars and starch significantly decreases. The results show that exogenous SA application on leaves during drought stress can ameliorate detrimental effects of stress through reducing water loss and accumulating reducing sugars, which cause preserving turgor pressure of the cells. Key words: osmotic modulation, drought stress, Hibiscus sabdariffa, salicylic acid, starch * aeinali@science.usb.ac.ir Copyright 2017, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License ( which permits others to download this work and share it with others as long as they credit it, but they cannot change it in any way or use it commercially.

2 هب صفحه 1396 تابستان دو و سي شماره نهم سال ايران گياهي زيستشناسي 1395/09/19 مقاله: دريافت تاريخ 1395/11/27 مجدد: بررسي تاريخ نهايي: 1395/11/30 پذيرش تاريخ (Hibiscus پاسخهايفيزيولوژيکوبيوشيمياييگياهچايترش( sabdariffa تنشخشكيدرحضورهورمونساليسيليکاسيد مرضيهميرشكاري عليرضاعينعلي* جعفروليزاده ايران زاهدان بلوچستان و سيستان دانشگاه علوم دانشکدة زيستشناسي گروه چكيده اسات. محيطاي تنشهااي برابر در گياهان پاسخهاي تعديلکنندة مهم سيگنال مولکولهاي از يکي اسيد ساليسيليک يا برگه روي محلولپاشي بهصورت اسيد ساليسيليک بردن بهکار تاثير حاضر پژوهش در يا چ ي گياهچهه ا تارش پروتئينها ميزان فتوسنتزي رنگيزههاي ميزان برگها آب نسبي محتواي رشد ميزان در (Hibiscus sabdariffa (.L قالا در.H sabdariffa گياهچههااي است. شده بررسي خشکي تنش به پاسخ در نشاسته و محلول قندهاي تجمع و 0/1-0/05- صافر اسامزي پتانسايلهااي معار در روز 20 بهمادت و روزه 5 زماني فواصل در فاکتوريل طرح 0/75-0/5 و- رشاد ميازان گرفتناد. قارار اسايد ساليسايليک ميکروماورر 500 و صفر غلظتهاي با مگاپاسکال 1- و کاروتنوئياد و کلروفيالهاا شاامل فتوسانتزي رنگيازههااي ميازان و آب نسبي محتواي هوايي بخشهاي و ريشهها اسايد ساليسايليک باا تيمار کردند. پيدا کاهش بهشدت خشکي تنش در غيراحيايي قندهاي و نشاسته غلظت همچنين سب شاهد گياهان با مقايسه در را برگ آب نسبي محتواي بهبود و رشد کاهش از ممانعت در خشکي تنش ميشود. و غيراحيايي قندهاي ميزان شديد کاهش حاليکه در نميدهد تغيير زياد را پروتئين غلظت اسيد ساليسيليک حضور سب را احيايي قندهاي تجمع و برگها در را نشاسته ساليسايليک باردن کاار باه که ميدهد نشان نتايج اين ميشود. محلاول قنادهاي افزايش و آب اتالف کاهش با را تنش اين زيانبار آثار ميتواند خشکي تنش در برگها روي اسيد کند. برطرف سلولها تورژسانس فشار حفظ نتيجه در و احيايي يا واژهه اسمزي تعديل کليدي: چاي خشکي تنش نشاسته. اسيد ساليسيليک ترش مقدمه. در پيوسااته زراعااي و طبيعااي شاارايط در گياهااان تانش دارناد. قارار محيطاي مختلا تانشهااي معر بار ناامطلوبي باهطاور که خارجي عاملي از است عبارت پاسخهايي بروز ميتواند و ميگذارد اثر گياهان زندگي را ويااژه هماا در مراتاا زنااده موجااود فيزيولوژيااک تماس: شماره aeinali@science.usb.ac.ir الکترونيک: پست نشاني مسؤول: نگارنده * Copyright 2017, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License ( which permits others to download this work and share it with others as long as they credit it, but they cannot change it in any way or use it commercially.

3 زيستشناسي گياهي ايران سال نهم شماره سي و دوم تابستان موج شود. يکي از مهمترين تنشه يا محيطاي تانش خشکي است که به تنش آبي نياز معاروف اسات. تانش خشکي يکي باهشادت از مهمترين تهديدهاي محيطاي اسات کاه بار تولياد و عملکارد گياهاان اثار مايگاذارد.(Anjum et al., 2011b) ريشه و تانش خشاکي توقا رشاد بخش هوايي و همچنين کاهش سطح برگ هاا و در کال کااهش رشاد و نماو گيااه را ساب مايشااود.(Anjum et al., 2011a; Zheng et al., 2016) عااالوهباار اياان تاانش خشااکي ماايتوانااد بااه توليااد راديکالهاي آزاد اکسيژن (ROS) در سلولهاي گياهي و باروز تانش اکسايداتيو منجار شاود (2006.(Asada, سازگاري را در هم به تنشهاي محيطي از جمله خشکي تغييراتاي سطوح فيزيولوژياک موجاود زناده از ساطح آناتوميک و مورفولوژيک تا سطح سلولي متابولياک و مولکاولي موجا مايشاود. تعاديل اسامزي باا سانتز و تجمع مواد حل شوندة سازگار مانناد پارولين و قنادهاي محلول سازگاري فيزيولوژيک و متابوليک مهمي باراي گياهان براي مقاومات در برابار خشاکي در نظار گرفتاه ميشود ميتواند (1984.(Morgan, تجماع اساموليتهاا ناهتنهاا به تنظايم اسامزي منجار شاود بلکاه از سااختار مولکااولهاااي زيسااتي و غشاااها محافظاات ماايکننااد 1998) al.,.(yancey et al., 1982; Hare et همچنين اسموليتها جاروبکنندههاي راديکاله يا و مولکاولهااي DNA را از آساي مايکنناد آزاد هساتند هااي آنهاا حفاظ 2007) Foolad,.(Ashraf and تجماع ايان ترکيبات همگام با کاهش محتواي آب خاک و افزايش سطوح خشکي افازايش مايياباد al., (Nakayama et.)2007; Xiang et al., 2007; Ohashi et al., 2009 افزايش و تجمع قندهاي محلول حفظ فشاار اسامزي را در سلولهاي خشک را برگ و در نتيجه جذب آب از خاکهااي باعث ميشود و بادين ترتيا باا حفاظ فشاار تورژساااانس سااالول تباااادرت گاااازي و رشاااد را در محايطهااي خشاک ممکان مايکناد (White et al., 2000(. ترکيبات فنلي نيز نقش مهماي در جااروبکاردن راديکالهاي آزاد اکسيژن ايفا و گياهاان را در برابار آثاار مخرب اين راديکالها حفاظ مايکنناد al., (Petridis et.)2012 ساليسايليک اسايد ترکيا شبههورمون در نظار گرفتاه مايشاود سازکاره يا دفاعي در برابر تنشه يا فنلاي گيااهي اسات کاه و نقاش مهماي در مختلا زيساتي و غيرزيستي ايفا ميکند (Yalpani et al., 1994; Szalai al., 2000.(et بهکاربردن ساليسيليک اسايد باهصاورت خارجي ميتواند بر بسياري از فرايندهاي فيزيولوژياک و تکاويني از جملاه رواباط آباي گيااه al., (Ying et 2013( فعاليت آنزيمه يا آنتياکسيدان al., (Janda et )1999; Hayat et al., 2008, Hayat et al., 2010 رنگيازههااي فتوسانتزي Blum, (Rajasekaran and (1999 و رشااد گياهااان al., (Sakhabutdinova et cieslak, 2012 (2003; Bandurska and اثار بگاذارد. ايان ترکيا م يا تواناد آنازيمهاايي وياژه را در مساير متابوليک پرولين القا کند و ميزان پارولين را در شارايط تنش افزايش دهد (2009 Saxena,.(Misra and عالوه بر اين گياهاني که با ساليسيليک اسيد تيمار مايشاوند عموماا مقاومات بهتاري نسابت باه تانش خشاکي نشاان مايدهناد 2001) Hamada,.(Al-Hakimi and اثباات شده است که اين مولکول مادهاي ضدتعرق اسات و باا ممانعات از بااز شادن روزناههاا مقاومات را نسابت باه خشکي ساب م يا شاود 1978) Saavedra,.(Larque-

4 23 اسيد ساليسيليک هورمون حضور در خشکي تنش به )Hibiscus sabdariffa( ترش چاي گياه بيوشيميايي و فيزيولوژيک پاسخهاي تعاديالت و اسايد ساليسيليک تيمار بين ارتباط تشخيص است. ضروري گياهان در تنش هنگام متابوليک گيااهي (Hibiscus sabdariffa (.L تارش چااي گيااه ايان است. (Malvaceae) پنيرک خانوادة از علفي و فيباار داشااتن بااهدلياال غااذايي مصاارف باار عااالوه اساتفاده نياز دارويي ويژگيهاي (Da-Costa- مايشاود درباارة متعدد مطالعات وجود با.(Rocha et al., 2014 ايان در اسايد ساليسايليک هورمون تاثير و خشکي تنش دربارة پژوهشي تاکنون گياه نشده انجام آن در اسيد ساليسيليک با خشاکي تيمار کنش برهم و تشاکيل اسات. واکوئالهااي باه آنهاا انتقاال و محلاول قنادهاي تجمع يا سلوله نتيج برخي معار در گياهاان بارگ در خشاکي تانش مايشاود انجام متابوليسمي کنشهاي هم بر پاژوهش از هادف بناابراين.(Campos et al., (1999 رشاد باا اسايد ساليسيليک تيمار ارتباط تشخيص حاضر گياه بر آن چاي ترش و است. خشکي تنش اثر موادوروشها در نشاساته و محلاول قنادهاي تجماع گيااااه مووووادگيووواهيوتيموووارخشوووكي:باااذر از H. sabdariffa سيسااتان اساتان کشااورزي تحقيقاات مرکاز حاااوي سااينيهاااي در و تهيااه بلوچسااتان و پاس شد. کشت گلخانه در خزانه صورت به کوکوپيت ساه ياا دو داراي گياهچاههااي کاشات از هفتاه ساه از پالسااتيکي گلاادانهاااي بااه و همسااانسااازي باارگ )يااک کوکوپياات براباار مقااادير داراي يااکليتااري درجا 29±1 دمااي در ساسس شادند منتقال کيلوگرم( بار فوتاون ميکروماول نور شدت و سانتيگراد پاس 30 روز تاا گياهچهها گرفتند. قرار ثانيه بر مربع متر محلول با کاشت از آبيااري مرت بهطور هوگلند غذايي بار اسايد ساليسايليک و خشاکي تيمارهاي اعمال شدند. گياهااان تصااادفي کااامال بلااوکهاااي طاارح قالاا در فاکتوريل بهصورت از پيش روز سه شد. انجاام تيماار هر براي تکرار شش با غلظاتهااي خشاکي تيماار اعمال ساليسايليک محلول ميکرومورر 500 و صفر يا برگه گياهان روي اسايد باا خشاکي تيمارهااي شادند. اساسري مقاادير باه غاذايي محلاولهااي اسامزي پتانسيل کاهش -0/75-0/5-0/1-0/05 صفر باا مگاپاساکال 1- و اسايد ساليسايليک تيمارهاي با 6000 گليکول اتيلن پلي گياهاان بار روز 20 باهمادت و روزه 5 زماني فواصل در باراي رزم 6000 گليکاول اتايلن پلاي ميازان شد. اعمال رابطا با محلولها اسمزي پتانسيل کاهش.(Michel and Kaufmann, 1973) شاد تعياين 1 Ψs = -( ) C - ( ) C 2 + ( ) CT + (8.39 l0-7 ) C 2 T 1 رابط اساامزي پتانساايل بيااانکنناادة Ψs فرمااول اياان در بارحسا 6000 پلاياتايلنگليکاول غلظات C محلول محلاول دمااي T و غاذايي محلول کيلوگرم هر در گرم است. سانتيگراد درج برحس هوگلناد محلاول که گياهاني پتانسايل باا را معماولي دريافات اسايد ساليسايليک صافر غلظت و صفر اسمزي ايان از پاس شادند. گرفتاه نظار در شااهد بودناد کرده و فيزيولوژياک پاساخهااي بررساي براي گياهان مدت مختلا ساطوح باه بيوشايميايي خشاکي تانش تيماار و از نيمي شدند. آزمايش و آوري جمع اسيد ساليسيليک براي گياهي نمونههاي فيزيولوژياک تحليالهااي انجاام و هاوايي بخاش و ريشهها خشک و تر وزن تعيين شامل شدند. استفاده برگ پهناي به طول نسبت برگ يا ه نايم

5 1396 تابستان دوم و سي شماره نهم سال ايران گياهي زيستشناسي 24 براي نمونهها ديگر شدند. آب تعيينمحتواينسبي اساتفاده بيوشيميايي هاي تحليل انجام نسابي محتاواي هوا: بور Whetherley روش با (RWC) آببرگ تعيين )1950( هار از جاوان بارگهااي بافات از گارم 0/5 مقادار شد. شاد انادازهگياري آنهاا (FW) تر وزن و برداشته تيمار سسس اين نمونهها وزن و شد داده قارار مقطار آب در سااعت 4 مدت به شاد. تعيين (Tw) يافته تورژسانس بافت باا آون در آب کامال دادن دسات از باراي نمونهها اين درج 70 دماي خشک وزن و شدند داده قرار سانتيگراد محتاواي نهايات در شاد. گياري اندازه نيز آنها (DW) رابط با ها برگ آب نسبي شد. حسا بار 2 محاسابه درصاد RWC (%) = (FW DW ) / (TW DW ) 100 2: رابط استخراجواندازهگيريرنگيوزههوايفتوسونتزي: براي 1 مقادار کال کاروتنوئياد و کلروفيلها استخراج بافت از گرم برگ ميلايليتار 15 باا سارد هااون يک در عباور صاافي کاغاذ از سسس و ساييده درصد 80 استون شد. داده ميازان انادازهگياري باراي صاافشاده محلول اساتخراج از حاصال بقايااي رفات. کاار باه رنگيازههاا انادازهگياري باراي خشاکشادن از پاس رنگيازههاا کلروفيلها ميزان شد. استفاده پروتئين و کربوهيدراتها با و اسسکتروفتومتري روش با (Arnon, 5 تا 3 رابطههاي شد. اندازهگيري 1949) Chl a (mg/ml) = A A 645 3: رابط Chl b (mg/ml) = A A 663 4: رابط رابط و Lichtenthaler روش باا نياز کال کاروتنوئياد ميازان باا و ناانومتر 470 ماوج طاول در )2001( Buschmann رابط شد. اندازهگيري 6 Total Car (µg/ml) = (1000A Chl a Chl b)/198 : 6 رابط استخراج استخراجواندازهگيريپروتئينهايکل: بااا )1997( Gifford و Stone روش بااا کاال پااروتئين بقاياي از ميليگرم 10 روش اين در شد. انجام تغييراتي ميلايليتار 0/5 باا فتوسانتزي رنگيازههااي از عاري بافتي مخلاوط ميکروتياوب در (Laemmli, (1970 نمونه بافر 0/06 تاريس بااز از: عبارتسات نمونه بافر ترکي شدند. ساولفات دودسايل ساديم درصاد 2 ph=6/8 باا مورر 10 و (SDS) درج 90 بنماري در ساعت ياک باهمادت ههاا نمونا گليسرول. درصد شادند داده قارار سانتيگراد ههاا نمونا ساسس شادند مخلاوط بهشدت دقيقه 10 هر و از پاس شدند. سانتريفيوژ g در دقيقه 15 بهمدت فااز ساانتريفيوژ هما حااوي کاه بااريي پاروتئينهااي کاار به کل پروتئين اندازهگيري براي بود شده استخراج و Markwell روش باا کال پاروتئين اندازهگيري رفت. نمون با )1981( همکاران شد. انجام آلبومين استاندارد اساتخراج استخراجواندازهگيريقندهايمحلول: همکااران و Omokolo روش باا کال محلاول قنادهاي از ميلايگارم 40 باه منظاور بادين شاد. انجاام )1996( بقاياي 5 مقادار فتوسانتزي رنگيازههااي از عاري بافتي 10 باهمادت و شاده اضاافه درصاد 80 اتاانول ميليليتر باا گرم آب حمام در دقيقه درجا 70 دمااي ساانتيگراد باا اساتخراج عمال و شاد جادا روياي فااز گرفات. قرار 80 اتانول مرتب چهار درصد رساوب شاد. تکارار ديگر نشاساته اندازهگياري براي خشکشدن از پس باقيمانده يا عصارهه شد. استفاده تغلايظ اتاانول تبخيار با حاصل Total Chl (mg/ml) = A 652 /34.5 : 5

6 25 اسيد ساليسيليک هورمون حضور در خشکي تنش به )Hibiscus sabdariffa( ترش چاي گياه بيوشيميايي و فيزيولوژيک پاسخهاي عصاارههاا ايان يافات. کااهش مشخصي حجم به و شد باراي دقيقاه 10 باهمادت 5000 g در ساانتريفيوژ از پس احيايي قندهاي شامل محلول قندهاي انواع اندازهگيري شدند. استفاده کل و غيراحيايي شادند ارزياابي آنتارون روش با کل محلول قندهاي کل قند اندازهگيري براي.(McCready et al., (1950 0/2 معارف ميليليتار 3 با تغليظشده عصارة از ليتر ميلي ميلاايگاارم )150 آنتاارون ميلاايليتاار 100 در آنتاارون 20 باهمادت و شاد مخلوط مورر( 13 اسيد سولفوريک با گرم آب حمام در دقيقه درجا 100 دمااي ساانتيگراد هار جاذب ميزان نمونهها سردشدن از پس گرفت. قرار شد. اندازهگيري نانومتر 620 موج طول در آنها از يک گلاوکز اساتاندارد منحناي باا کال محلول قندهاي ميزان شد. محاسبه اندازهگيري )1959( Miller روش با احيايي قندهاي براي شدند. 1/5 مقادار احياايي قنادهاي گياري انادازه باا محلاول قندهاي حاوي تغليظشدة عصارة از ميليليتر )ياک اسيد ساليسيليک نيترو دي معرف از ميليليتر 1/5 0/05 فنال گارم 0/2 اسايد ساليسايليک نيترو دي گرم در هيدروکساايد ساديم گارم 1 و ساولفيت سديم گرم دقيقه 20 بهمدت و شد مخلوط مقطر( آب ميليليتر 100 دمااي در گرم آب حمام در 0/5 بالفاصله سسس گرفت درجا 90 قارار ساانتيگراد پتاسايم محلاول از ليتار ميلي از پااس و افاازوده آن بااه درصااد 40 تارتااارات سااديم 575 ماوج طاول در نموناههاا جاذب لولاههاا سردشدن منحناي باا احياايي قنادهاي مقادار شاد. خواناده نانومتر شد. اندازهگيري گلوکز استاندارد غياااراحياااايي قنااادهاي شو ر باااا )1968( Handel از ميلايليتار 0/1 مقادار بدينمنظور شدند. اندازهگيري پتاسايم محلاول ليتر ميلي 0/1 با تغليظشده الکلي عصارة در دقيقاه 10 باهمادت و مخلوط درصد 30 هيدروکسيد درج 100 دماي در گرم آب حمام پس شد. 3 لولهها سردشدن از داده قارار سانتيگراد آنتارون معارف ميليليتر گارم آب حمام در دقيقه 20 بهمدت و شد افزوده آن به درج 40 دماي با جاذب ساسس گرفات قرار سانتيگراد خواناده ناانومتر 620 ماوج طاول در نمونههاا از يک هر شاد. اساتاندارد منحناي باا غياراحياايي قنادهاي مقادار شد. اندازهگيري سوکروز و اساتخراج استخراجواندازهگيريميوزاننشاسوته: همکااران و McCready روش باا نشاساته انادازهگياري باافتي بقاياي به نشاسته استخراج براي شد. انجام )1950( آب ميلايليتار 0/2 محلاول قنادهاي اساتخراج از حاصل 0/26 آن باه سسس و گرفت قرار يخ در و شد اضافه مقطر در دقيقاه 15 و اضافه درصد 52 اسيد کلريک پر ميليليتر افاازودن از پااس حاصاال مخلااوط شااد. نگهااداري يااخ سارعت باا دقيقاه 10 باهمادت مقطار آب ميلايليتار 0/4 لول به باريي فاز شد. سانتريفيوژ 10000g منتقال آزمايش بااا نيااز باااقيمانااده رسااوبات شااد. نگهااداري يااخ در و اسايد پرکلرياک ميليليتر 0/13 و مقطر آب ميليليتر 0/1 فااز ساانتريفيوژ از پاس و اساتخراج مجاددا درصاد 52 باريي لول به آن لول درون محلول رسيد فااز حجام نهايات در و شاد منتقال اول آزماايش ميلايليتار 2 باه مقطار آب باا شد. استفاده نشاسته اندازهگيري براي آن از و 0/2 نشاساته اندازهگيري براي عصاارة از ليتار ميلاي مخلاوط آنتارون معارف از ميليليتار 3 با نشاسته حاوي در دقيقه 20 مدت به و شد پس گرفت. قرار درجا 100 دماي ساانتيگراد در نمونهها جذب لولهها شدن سرد از نماودار باا مقاادير شاد. خواناده نانومتر 620 موج طول

7 1396 تابستان دوم و سي شماره نهم سال ايران گياهي زيستشناسي 26 و محاسبه گلوکز استاندارد شد. ضرب 0/9 هم تحليلآماري: در نشاساته ميزان تعيين براي تکارار ساه ميانگين بهصورت نتايج بيااان (Standard deviation, SD) معياار انحاراف ± نموناههااي باين معنايدار آمااري تفااوت وجاود شدند. شاااهد و خشااکي مختلاا سااطوح بااا تيمااارشااده و فاکتوريال طارح قالا در اسايد ساليسايليک تحليال باا 0/05 ساطح در دانکان آزماون و (ANOVA) واريانس شد. تعيين (0.05>P) نتايجوبحث. بر ساليسيليکاسيد اثرپتانسيلاسمزيو آب ومحتواينسوبي بور رشدگياه ساطوح باردن کاار باه : گيااه بار اسامزي پتانسايل کاهش با خشکي تنش مختل چاي ساب را گيااه ايان رشاد کااهش تارش مايشاود )کااهش خشاکي ساطح افازايش باا همگاام بهطوريکاه پتانسيل همچنين و ريشه و هاوايي بخاشهااي خشاک و تر وزن اسمزي( باا مقايساه در برگ پهناي به طول نسبت )جادول ميياباد کاهش بهشدت شاهد گياهان تيماار 1(. را گياهاان رشاد در معنايدار افازايش اسايد ساليسايليک افازايش باا همگاام رشاد کااهش وجود با ميشود. باعث باا نشاده ياا شاده تيماار گيااه دو هار در خشاکي ساطح در نشاده تيماار گياهان در رشد کاهش اسيد ساليسيليک )جادول اسات شاديدتر بسيار شده تيمار گياهان با مقايسه و هاوايي بخاشهااي و ريشاههاا خشاک و تار وزن 1(. همچنين در مفيادي متغيرهاي برگ پهناي به طول نسبت وزن کااهش مايروناد. شمار به گياهان رشد ميزان تعيين افازايش و خشکي مختل سطوح در گياهان خشک و تر رشد منفاي تااثير بياانکننادة اسايد ساليسيليک حضور در در هورماون ايان نقاش و گياهاان رشاد در خشکي تنش آثار کاهش ساليسايليک تيماار است. گياهان در تنش اين ريشا خشاک وزن در را چشامگير افزايشاي اسيد موجا باور سميت هنگام اسات شاده هاويج (Eraslan et al., بهبود همچنين 2007). نتيجا در نياز گندم عملکرد تيماار اسات شاده گازارش شاوري تانش در اسايد ساليسايليک اسيد ساليسيليک بهکاربردن.(Shakirova et al., 2003) يا ه برگ روي لولاهشادن و پيچخوردگي ذرت و گندم تعويا باه خشاکي تانش هنگام را برگها اسات انداختاه.(Kadioglu et al., 2011; Saruhan et al., 2012) لولهشدن ميزان اين بر عالوه تيمار ذرت گياهان در برگ باوده کمتار شااهد باا مقايسه در اسيد ساليسيليک با شده ساليسايليک مثبات تااثير.(Saruhan et al., (2012 است ريش و هوايي بخشهاي رشد در اسيد ساطح و سويا گياه اساات شااده گاازارش پاايشتاار نيااز نيشااکر گياااه باارگ (Dhaliwal et al., 1997; Gutierrez et al., 1998; کااهش خشاکي ساطح افزايش با.(Zhou et al., 1999 گيااه دو هار در برگها آب نسبي محتواي در معنيداري مايشاود مشااهده شااهد و اسايد ساليسيليک با شده تيمار تيماارشاده گياهان در برگها آب نسبي ميزان 1(. )شکل در شاااهد گياهااان بااا مقايسااه در اساايد ساليساايليک بااا نظار از مگاپاساکال 0/5- از منفايتار اسمزي پتانسيلهاي بسيار آماري آب نسبي محتواي مختلاا در کمتاري کااهش حقيقات در است. بيشتر اسامزي پتانسايلهااي اثار بار ها برگ کااه اساات شااده مشااخص ماايشااود. مشاااهده را متابولياک پاسخهااي يکسري انجام اسيد ساليسيليک سب گياهان در گياهاان آباي روابط بر همچنين ميشود. نشاان ماا مطالعاات.(Hayat et al., (2010 ميگذارد اثر گيااه برگهااي روي اسيد ساليسيليک بهکاربردن که داد چاي مختلا پتانسايلهااي اثار بر ترش بهباود اسامزي

8 27 اسيد ساليسيليک هورمون حضور در خشکي تنش به )Hibiscus sabdariffa( ترش چاي گياه بيوشيميايي و فيزيولوژيک پاسخهاي در را آب حفظ موج برگها نسابي محتاواي ميشاود. نظار در گيااه آب ميازان ارزياابي باراي مفيد متغيري آب مايشاود گرفتاه (Gonzales and Gonzales-Vilar و آب پتانسايل افازايش اسايد ساليسايليک تيماار 2001). يا برگه در را آب نسبي محتواي معر سب شوري تنش چااي گياهچهه رشد ويژگيهاي 1- جدول در گوجهفرنگاي گياه.(Tari et al., 2002) ميشاود تجماع و گيااه آب محتاواي باين قوي همبستگي همچنين اسموليتها (Farooq است شده مشاهده خشکي تنش در آب نسبي محتواي بهبود بنابراين.)et al., 2009 نتيجا در اسات ممکان اسايد ساليسيليک تيمار باا برگ تعاديالت گيااه در ساازگار اساموليتهااي تجماع از ناشاي اسمزي باشد. مختل اسمزي پتانسيلهاي به پاسخ در ترش ي هورماون وجاودنداشاتن ياا وجودداشاتن حالت در ساطح در معنايدار تفااوت بياانکننادة ساتون هار در مشترک غير حروف است. معيار انحراف ± تکرار سه ميانگين مقادير اسيد- ساليسيليک است. دانکن آزمون از استفاده با 0.05>P )گرم( تر وزن )گرم( خشک وزن به طول نسبت برگ پهناي هوايي بخش ريشه هوايي بخش ريشه )مگاپاسکال( خشکي سطوح 0 -SA 2.26±0.02 c 0.70±0.06 c 0.52±0.06 c 0.11±0.03 b 2.38±0.15 c +SA 3.35±0.12 f 0.88±0.07 e 0.82±0.03 e 0.26±0.05 d 2.64±0.75 de SA 1.81±0.10 b 0.61±0.03 c 0.47±0.02 c 0.08±0.02 ab 2.03±0.09 b +SA 2.98±0.30 e 0.79±0.06 d 0.73±0.03 d 0.31±0.03 e 2.09±0.05 b SA 1.69±0.05 ab 0.53±0.05 b 0.36±0.06 b 0.09±0.02 ab 2.13±0.34 b +SA 2.72±0.03 d 0.72±0.07 cd 0.64±0.06 d 0.23±0.03 d 2.49±0.17 d SA 1.57±0.05 a 0.47±0.05 b 0.32±0.04 ab 0.08±0.02 ab 1.78±0.19 a +SA 2.53±0.16 d 0.71±0.03 cd 0.58±0.07 c 0.15±0.03 c 2.00±0.38 b SA 1.63±0.06 a 0.36±0.06 a 0.35±0.04 b 0.07±0.01 ab 2.26±0.07 c +SA 2.34±0.14 c 0.76±0.05 cd 0.52±0.10 c 0.12±0.02 b 2.77±0.66 e -1 -SA 1.49±0.06 a 0.28±0.07 a 0.24±0.03 a 0.05±0.01 a 2.05±0.24 b مختل اسمزي پتانسيلهاي اثر 1- شکل - اسايد ساليسايليک هورماون وجودنداشاتن يا وجودداشتن حالت در (RWC) برگ آب نسبي محتواي بر است. دانکن آزمون از استفاده با 0.05>P سطح در معنيدار تفاوت بيانکنندة مشترک غير حروف است. معيار انحراف ± تکرار سه ميانگين مقادير

9 1396 تابستان دوم و سي شماره نهم سال ايران گياهي زيستشناسي 28 بر اسيد ساليسيليک و اسمزي پتانسيل اثر بر فتوسنتزي رنگيزههاي کل کلروفيل بهصورت 0/1 از کمتر رسيد و- معنيداري )شکلهاي کمتر اسمزي پتانسيل نسبت که در به شاهد بالفاصله با کاهش ها: اعمال يافت ميزان و a کلروفيل ميزان و پتانسيل اسمزي پتانسيلهاي در خود ميزان کمترين به مگاپاسکال 0/05-2-A و کلروفيل غلظت C(. b در معنيدار بهطور مگاپاسکال 0/1- از کاهش يافت )شکل 2-B(. تيمار گياهاني در را کل و b کلروفيل ميزان اسيد ساليسيليک پتانسيل اسمزي يل و داد افزايش معنيدار تغييري ساليسيليک به نکرد. اسيد هرحال بر بهصورت کردند رشد صفر آماري نظر از a کلروفيل ميزان تاثير درخورتوجه کلروفيلها تجمع هنگام هورمون تنش اين نقش نشاندهندة شاهد گياهان با مقايسه در خشکي فعاليت حفظ در هورمون تنش با است. وجود فتوسنتزي اين هنگام پتانسيل در بروز اين اسمزي کلروفيلها ميزان در معنيداري تفاوت مگاپاسکال 1- گياهان بين نميشود. مشاهده شاهد و اسيد ساليسيليک با شده تيمار نسبت کلروفيل a/b در هم سطوح خشکي بيشتر کاهش بيانکنندة که مييابد کاهش شاهد به نسبت اين 2-D(. )شکل است b کلروفيل به نسبت a کلروفيل بيانکنندة b کلروفيل ميزان در کمتر کاهش است که اين کلروفيل براي اين شکلگيري حقيقت صحيح کلروپالستهاي در نور جمعآوريکنندة کمسلکسهاي (Eggink است ضروري سبز جلبکهاي و عالي گياهان et al., 2001, Eggink et al., 2004; Biswal et al., از برخي بيان ميتواند b کلروفيل عالوهبراين 2012). پروتئينهاي بدينترتي نتيجه افزايش ويژة افزايش در غشاي اندازة ميزان تيالکوئيد را کمسلکسهاي انتقال الکترون تنظيم را آنتني سب کند و و در شود تيمار.(Tanaka et al., 2001; Biswal et al., 2012) بجز اسيد ساليسيليک با گياهان تاثير مگاپاسکال معنيداري 0/05- اسمزي پتانسيل در بر اين برابر تقريبا تاثير نشاندهندة ميتواند اين ندارد نسبت که هر بر هورمون در کلروفيلها ميزان کاهش باشد. b و a کلروفيل دو تنش نتيج خشکي ممکن اکسيداسيون است نوري.(Anjum et al., 2011b) اکسيداتيو تنش عالمت يا رنگيزهه فتوسنتزي و باشد مختل اسمزي پتانسيلهاي اثر 2- شکل ياا وجاودداشاتن حالت در (D) a/b کلروفيل نسبت و (C) کل کلروفيل (B) b کلروفيل (A) a کلروفيل ميزان بر ساطح در معنايدار تفااوت بياانکننادة مشاترک غيار حاروف اسات. معيار انحراف ± تکرار سه ميانگين مقادير اسيد- ساليسيليک هورمون وجودنداشتن است. دانکن آزمون از استفاده با 0.05>P

10 29 اسيد ساليسيليک هورمون حضور در خشکي تنش به )Hibiscus sabdariffa( ترش چاي گياه بيوشيميايي و فيزيولوژيک پاسخهاي پتانسايلهااي در کال کاروتنوئيادهاي ميزان کاهش )شاکل ميشاود مشاهده مگاپاسکال 0/5- از منفيتر ساليسايليک تيماار 3-A(. موجا را کاروتنوئيدها افزايش مختل صافر پتانسايل در تنهاا اسايد يا م ساطوح در و شاود باين آمااري لحاا از معنيداري تغيير خشکي کاروتنوئيدهاي ميزان وجاود شااهد و شده تيمار گياهان بااه کلروفياال نساابت کاااهش اياان وجااود بااا ناادارد. )شکل کاروتنوئيد تخري افزايش بيانکننادة خشکي تنش هنگام 3-B( اسات. کاروتنوئيادها برابار در کلروفيلها بيشتر اين در اسايد ساليسايليک باا تيماار اثار بر نسبت مختلا اسامزي پتانسايلهااي علات باه اسات ممکان باشاد کاروتنوئيادها با مقايسه در کلروفيل بيشتر افزايش 3-A(. و 2-A )شکل مختلا اسامزي پتانسيلهااي اثر 3- شکل ياا وجاودداشاتن حالات در (B) کاروتنوئياد باه کلروفيال نسابت و (A) کال کاروتنوئياد ميازان بار مشترک غير حروف است. معيار انحراف ± تکرار سه ميانگين مقادير اسيد- ساليسيليک هورمون وجودنداشتن است. دانکن آزمون از استفاده با 0.05>P سطح در معنايدار تفااوت بيانکننادة

11 1396 تابستان دوم و سي شماره نهم سال ايران گياهي زيستشناسي 30 اثرپتانسيلاسمزيوساليسويليکاسويدبورميوزان پتانسايلهااي در کل پروتئينهاي غلظت پروتئينکل: اسمزي منفيتر ييا م افازايش معنايدار بهطاور شااهد باا مقايسه در مگاپاسکال 0/1- از باا تيماار 4(. )شاکل اباد را پاروتئينهاا غلظات افزايش ميتواند اسيد ساليسيليک سب صفر اسمزي پتانسيل در بجاز حاال هار باه شاود. معنايداري تغيير هيچ مگاپاسکال 0/1- اسمزي پتانسيل گياهاان بارگ پاروتئينهااي غلظات در آمااري نظار از ايجااد شااهد باا مقايسه در اسيد ساليسيليک با تيمارشده پاروتئينهاا ميزان دربارة متفاوتي گزارشهاي نميشود. غلظات مثاال باراي اسات. شاده ارائاه خشکي تنش در باهشادت خشاکي تانش در گنادم گيااه در پاروتئينهاا.(Singh and Usha, 2003) اساات يافتااه کاااهش پاروتئينهاا غلظت افزايش برنج گونههاي در برعکس (Zulkarnain et اسات شاده مشااهده خشکي تنش در.)al., 2009 تاانش در جااو گياهچااههاااي در همچنااين هاوايي بخاشهااي و ريشاه پروتئينهااي ميزان شوري بنااابراين.(El-Tayeb, (2005 اساات يافتااه افاازايش ميتوان گياه ييا م پاروتئينهااي غلظات در تغييار که گرفت نتيجه گون نوع به خشکي تنش در نوع همچنين و گياهي مايتواناد محيطاي نامسااعد وضعيت دارد. بستگي بافت القاا تانش پاروتئينهااي باه موساوم را پروتئينهايي بيان تانشهااي برابار در سالولهاا از محافظات در کاه کناد تانشهااي در پاروتئينهاا ايان بيان دارند. نقش محيطي افاازايش خشااکي و شااوري ازجملااه محيطااي مختلاا بناابراين.(Vierling, 1991; Bray, 1993) اباد در تارش چااي گيااه بارگ پروتئينهاي غلظت افزايش منفيتر اسمزي پتانسيلهاي ممکان مگاپاساکال 0/1- از نسابت خشاکي تنش در پروتئينها از برخي بيان به است شود. داده مختل پتانسيلهاي اثر 4- شکل مقاادير - اسايد ساليسايليک هورماون وجاودنداشاتن ياا وجودداشاتن حالت در برگها کل پروتئين ميزان بر است. دانکن آزمون از استفاده با 0.05>P سطح در معنيدار تفاوت بيانکنندة مشترک غير حروف است. معيار انحراف ± تکرار سه ميانگين

12 31 پاسخهاي فيزيولوژيک و بيوشيميايي گياه چاي ترش sabdariffa( )Hibiscus به تنش خشکي در حضور هورمون ساليسيليک اسيد اثرپتانسيلاسمزيوساليسيليکاسيدبورميوزان قندهايمحلولونشاسته: غلظت قنادهاي محلاول شامل قندهاي احيايي و کل همگام با افزايش سطوح تنش خشکي زيااد مايشاود )شاکلهااي 5-A و C(. برعکس غلظت قندهاي غيراحيايي همگام با افزايش سطوح تنش خشکي کااهش م ييا اباد )شاکل 5-B(. افزايش قندهاي احيايي و کاهش قندهاي غيراحياايي در پتانسيلهاي منفيتار از 0/5- مگاپاساکال باهطاور معنيدار در مقايسه با شاهد اتفاق ميافتد )شکلهااي 5-A و B(. تيمارساليسيليک اسيد در پتانسيل اسمزي صفر هايچ تغيياري در ميازان قنادهاي محلاول ايجااد نميکند. درحاليکه در تنش خشکي در حضور هورمااون بااهترتياا اين غلظاات قناادهاي احيااايي و غيراحياايي باهشادت در مقايساه باا شااهد افازايش و کاهش مييابد. غلظت قنادهاي غياراحياايي در تانش خشکي در حضاور ساليسايليک اسايد در مقايساه باا گياهان شاهد بسيار کمتر بودند )شکل 5-B(. بهدليال کاهش غلظت قندهاي غيراحيايي و برعکس افزايش ميزان قنادهاي احياايي در حضاور تيماار ساليسايليک اسيد در مقايسه با شاهد غلظت قندهاي محلاول کال در پتانسايلهااي اسامزي 0/5- مگاپاساکال و کمتار تفااوت معنايداري باا شااهد نداشات )شاکل 5-C(. تجماع قنادهاي احياايي در گياهاان در معار خشکي نتيج تانش يکسري برهم کنشهااي متابوليسامي است که در تشکيل يا انتقال آنهاا در بارگ شارکت دارند (1999 al.,.(campos et نتيج تجمع قندهاي محلاول در تانش خشاکي کااهش سارعت فتوسانتز اساات 1992) Huber,.(Goldschmidt and در حقيقت تعديل اسمزي سازوکار دفاعي است که باا تجمع قنادهاي محلاول در سالولهاا م يا تواناد فشاار تورژسانس آنها را حفظ کناد (1997.(Turner, در بيشتر گونه هاي گيااهي کربوهيادراتهااي محلاول بهويژه قنادهاي احياايي نقاش محافظاتکننادههااي اسمزي را در برابر تنش کمآبي ايفا ميکنند (Li and.(li, 2005 مطالعات انجام شده بار بارگهااي گيااه سويا در تنش خشکي نشان داد که غلظات هگزوزهاا در گياهان در معر تنش در مقايسه با شااهد بسايار بيشتر است و ميزان سوکروز به شدت کاهش مييابد (2004 al., (Liu et که با نتايج ماا مطابقات دارد. از سويي افزايش انواع قندهاي احيايي در تنش خشکي در حضاور تيماار ساليسايليک اسايد باه حفاظ فشاار تورژسانس سلول و درنتيجه سازگاري گياه باه تانش خشکي منجر م يا شاود. بارخاالف نتاايج ماا غلظات قناادهاي محلااول گياااه ذرت در تاانش خشااکي و در حضور تيماار ساليسايليک اسايد در مقايساه باا شااهد کاهش يافت که ممکن است ناشي از متاابوليزهشادن قنادهاي محلاول باراي تشاکيل سااختارهاي سالولي جدياد در حضاور ايان هورماون باشاد (Khodary,.)2004

13 زيستشناسي گياهي ايران سال نهم شماره سي و دوم تابستان شکل 5- اثر پتانسيلهاي اسمزي مختل بر ميزان قندهاي احيايي (A) قندهاي غيراحيايي( B ) و قند کل (C) برگها در حالت وجودداشاتن ياا وجودنداشتن هورمون ساليسيليک اسيد - مقادير ميانگين سه تکرار ± انحراف معيار است. حروف غير مشترک بيانکنندة تفااوت معنايد را سطح 0.05>P با استفاده از آزمون دانکن است. در

14 33 پاسخهاي فيزيولوژيک و بيوشيميايي گياه چاي ترش sabdariffa( )Hibiscus به تنش خشکي در حضور هورمون ساليسيليک اسيد برخالف قندهاي احيايي ميزان نشاست برگها مانند قندهاي غيراحيايي همگام با کاهش پتانسيل اسامزي در حالت وجودداشتن ياا وجاودنداشاتن ساليسايليک اسايد باهشادت کااهش م ييا اباد )شاکل 6(. ايان کااهش در غلظت نشاسته و قندهاي غياراحياايي باا افازايش ميازان قندهاي احيايي هنگام تنش کامال مرتبط است و ممکان است بهدليل تجزي نشاسته و قنادهاي غياراحياايي مانناد سوکروز در تنش خشکي و توليد قندهاي احيايي باشاد. کاهش ميزان نشاسته و قندهاي غياراحياايي بارگ مانناد سوکروز در تنش خشکي در گياهان ديگاري از جملاه سويا (1984 al., (Huber et و ساير گونههااي خاانوادة 1993) Ludlow, Fabaceae (Keller and نيز گزارش شاده اسات کاه ممکان اسات باهدلي لا فتوسنتز ياا افازايش سارعت تجزيا باشد. همچنين در برگه يا کااهش سارعت ساوکروز و نشاساته نوعي لوبيا افزايش فعاليات آنزيمهاي تجزيهکنندة نشاسته )مانند آميالز( و سوکروز )مانند اينورتاز اسيدي و سوکروز سانتاز( مشااهده شاده اسات کاه م يا تواناد کااهش نشاساته و ساوکروز را در برگها و افزايش تجمع قندهاي احياايي را باعاث شاود (1993 Ludlow,.(Keller and تغيير در غلظت نشاست برگها ممکن است مخزن باشد. درحقيقت نشاندهندة تغيير در نسابت منباع باه در تنش خشکي بهدليال کااهش نسبت منبع به مخزن بخشبندي کاربن باين ساوکروز و نشاساته تغييار م يا کناد و صاادرات ساوکروز افازايش مييابد و در نتيجه غلظت نشاساته در بارگهاا کااهش مااييابااد (Goldschmidt and Huber, 1992; Egli, 2000.)Bruening and بنابراين کاهش پتانسايل اسامزي و تيماار ساليسايليک اسايد احتماار نسبت منبع باه مخازن از ياکساو و باا باا تغييار در افازايش فعاليات آنازيمهااي تجزياهکننادة نشاساته و ساوکروز از ساوي ديگر کاهش ميازان نشاساته و ساوکروز را در بارگ و افزايش قندهاي احيايي را باعاث مايشاود. بيشتر بودن غلظت قنادهاي احياايي باا توجاه باه و بار عکاس کمتار بودن غلظت نشاساته و قنادهاي غيار احياايي در حضاور ساليسيليک اسيد نتيجه ميگيريم که اين هورمون نقاش بسيار موثري در مقاومت به تنش خشکي ايفا ميکند. شکل 6- اثر پتانسيلهاي اسمزي مختل بر ميزان نشاست برگها در حالت وجودداشتن يا وجودنداشاتن هورماون ساليسايليک اسايد - مقاادير ميانگين سه تکرار ± انحراف معيار است. حروف غير مشترک بيانکنندة تفاوت معنيدار در سطح 0.05>P با استفاده از آزمون دانکن است.

15 1396 تابستان دوم و سي شماره نهم سال ايران گياهي زيستشناسي 34 جمعبندي از حاصل نتايج اين اعمال که ميدهد نشان بررسي گيااه بر محيط اسمزي پتانسيل کاهش با خشکي تنش محتاواي رشد شديد کاهش ميتواند.H sabdariffa سب را فتوسانتزي رنگيازههااي غلظات و بارگ آب نسابي روي اسايد ساليسيليک محلول بردن کار به شود. کااهش مايتواناد را خشکي تنش مخرب آثار برگها ميازان افازايش باا تانش باه را گيااه ايان تحمل و دهد قنادهاي تجماع همچناين و کلروفيال و کاروتنوئيادها تجزي با احياکننده بنابراين کند. اين القاا نشاساته و غياراحياايي قندهاي موثري بسيار نقش ميتواند هورمون ايفاا تارش چااي گياه در خشکي تنش آثار کاهش در کند. سپاسگزاري و سيسااتان دانشااگاه پژوهشااي معاوناات از اينجااا در ناما پاياان از ماالي حمايات براي بلوچستان کارشناساي ميشود. سساسگزاري ميرشکاري مرضيه خانم ارشد منابع Al-Hakimi, A. M. A. and Hamada, A. M. (2001) Counteraction of salinity stress on wheat plants by grain soaking in ascorbic acid, thiamin or sodium salicylate. Biologia Plantarum 44: Anjum, S. A., Xie, X. Y., Farooq, M., Wang, L. C., Xue, L. L., Shahbaz, M. and Salhab, J. (2011a) Effect of exogenous methyl jasmonate on growth, gas exchange and chlorophyll contents of soybean subjected to drought. African Journal of Biotechnology 10: Anjum, S. A., Xie, X. Y., Wang, L. C., Saleem, M. F., Man, C. and Lei, W. (2011b) Morphological, physiological and biochemical responses of plants to drought stress. African Journal of Agricultural Research 6: Arnon, D. (1949) Copper enzymes in isolated chloroplasts: polyphenoloxidase in Beta vulgaris. Plant Physiology 24: Asada, K. (2006) Production and scavenging of reactive oxygen species in chloroplasts and their functions. Plant Physiology 141: Ashraf, M. and Foolad, M. A. (2007) Improving plant abiotic-stress resistance by exogenous application of osmoprotectants glycine betaine and proline. Environmental and Experimental Botany 59: Bandurska, H. and Cieslak, M. (2012) The interactive effect of water deficit and UV-B radiation on salicylic acid accumulation in barley roots and leaves. Environmental and Experimental Botany 94: Biswal, A. K., Pattanayak, G. K., Pandey, S. S., Leelavathi, S., Reddy, V. S. and Govindjee Tripaty, B. C. (2012) Light intensity-dependent modulation of chlorophyll b biosynthesis and photosynthesis by overexpression of chlorophyllide a oxygenase in tobacco. Plant Physiology 159: Bray, E. A. (1993) Molecular responses to water deficit. Plant Physiology 103: Bruening, W. P. and Egli, D. B. (2000) Leaf starch accumulation and seed set at phloem-isolated nodes in soybean. Field Crops Research 68:

16 35 پاسخهاي فيزيولوژيک و بيوشيميايي گياه چاي ترش sabdariffa( )Hibiscus به تنش خشکي در حضور هورمون ساليسيليک اسيد Campos, P. S., Ramalho, J. C., Lauriano, J. A., Silva, M. J. and do Ceu Matos, M. (1999) Effects of drought on photosynthetic performance and water relations of four Vigna genotypes. Photosynthetica 36: Chang, C. C., Yang, M. H., Wen, H. M. and Chern, J. C. (2002) Estimation of total flavonoid content in propolis by two complementary colorimetric methods. Journal of Food and Drug Analysis 10: Da-Costa-Rocha, I., Bonnlaender, B., Sievers, H., Pischel, I. and Heinrich, M. (2014) Hibiscus sabdariffa L. A phytochemical and pharmacological review. Food Chemistry 165: Dhaliwal, R. K., Malik, C. P., Gosal, S. S. and Dhaliwal, L. S. (1997) Studies on hardening of micropropagated sugarcane (Saccharum officinarum L.) plantlet. II. Leaf parameters and biochemical estimations. Annals of Biology Ludhiana 13: Eggink, L. L., Lobrutto, R., Brune, D. C., Brusslan, J., Yamasato, A., Tanaka, A. and Hoober, J. K. (2004) Synthesis of chlorophyll b: localization of chlorophyllide a oxygenase and discovery of a stable radical in the catalytic subunit. BMC Plant Biology 4: Eggink, L.L., Park, H. and Hoober, J.K. (2001) The role of chlorophyll b in photosynthesis: hypothesis. BMC Plant Biology 1: 2 9. El-Tayeb, M. A. (2005) Response of barley grains to the interactive effect of salinity and salicylic acid. Plant Growth Regulation 45: Eraslan, F., Inal, A., Gunes, A. and Alpaslan, M. (2007) Impact of exogenous salicylic acid on the growth, antioxidant activity and physiology of carrot plants subjected to combined salinity and boron toxicity. Scientia Horticulturae 113: Farooq, M., Basra, S. M. A., Wahid, A., Ahmad, N. and Saleem, B. A. (2009) Improving the drought tolerance in rice (Oryza sativa L.) by exogenous application of salicylic acid. Journal of Agronomy and Crop Science 195: Goldschmidt, E. E. and Huber, S. C. (1992) Regulation of photosynthesis by end-product accumulation in leaves of plants storing starch, sucrose, and hexose sugars. Plant Physiology 99: Gonzales, L. and Gonzales-Vilar, M. (2001) Determination of relative water content. In: Handbook of plant ecophysiology techniques (Ed. Reigosa, M. J.) Kluwer Academic Publishers, Dordrecht. Gutierrez Coronado, M. A., Trejo Lopez, C. and Larque Saavedra, A. (1998) Effects of salicylic acid on the growth of roots and shoots in soybean. Plant Physiology and Biochemistry 36: Handel, E. V. (1968) Direct microdetermination of sucrose. Analytical Biochemistry 22: Hare, P. D., Cress, W. A. and Van Staden, J. (1998) Dissecting the roles of osmolyte accumulation during stress. Plant Cell and Environment 21: Hayat, S., Hasan, S. A., Fariduddin, Q. and Ahmad, A. (2008) Growth of tomato (Lycopersicon esculentum) in response to salicylic acid under water stress. Journal of Plant Interaction 3: Hayat, Q., Hayat, S., Irfan, M. and Ahmad, A. (2010) Effect of exogenous salicylic acid under changing environment: a review. Environmental and Experimental Botany 68: Huber, S. C., Rogers, H. H. and Mowry, F. L. (1984) Effects of water stress on photosynthesis and carbon partitioning in soybean (Glycine max [L.] Merr.) plants grown in the field at different CO 2 levels. Plant Physiology 76:

17 زيستشناسي گياهي ايران سال نهم شماره سي و دوم تابستان Janda, T., Szalai, G., Tari, I. and Paldi, E. (1999) Hydroponic treatment with salicylic acid decreases the effects of chilling injury in maize (Zea mays L.) plants. Planta 208: Kadioglu, A., Saruhan, N., Saglam, A., Terzi, R. and Acet, T. (2011) Exogenous salicylic acid alleviates effects of long term drought stress and delays leaf rolling by inducing antioxidant system. Plant Growth Regulation 64: Keller, F. and Ludlow, M. M. (1993) Carbohydrate metabolism in drought-stressed leaves of pigeonpea (Cajanus cajan). Journal of Experimental Botany 44: Khodary, S. E. A (2004) Effect of salicylic acid on the growth, photosynthesis, and carbohydrate metabolism in salt stressed maize plants. International Journal of Agriculture and Biology 6: 5-8. Laemmli, U. K. (1970) Cleavage of structural proteins during the assembly of the head of bacteriophage T4. Nature 227: Larque Saavedra, A. (1978) The antitranspirant effect of acetylsalicylic acid on Phaseolus vulgaris. Physiologia Plantarum 43: Li, T. H. and Li, S. H. (2005) Leaf responses of micropropagated apple plants to water stress: nonstructural carbohydrate composition and regulatory role of metabolic enzymes. Tree Physiology 25: Lichtenthaler, H. K. and Buschmann, C. (2001) Chlorophylls and carotenoids: measurement and characterization by UV-VIS spectroscopy. Current Protocols in Food Analytical Chemistry F4.3.1 F Liu, F., Jensena, C. J. and Andersen, M. N. (2004) Drought stress effect on carbohydrate concentration in soybean leaves and pods during early reproductive development: its implication in altering pod set. Field Crops Research 86: Markwell, M. A. K., Hass, S. M., Tolbert, N. E. and Bieber, L. L. (1981) Protein determination in membrane and lipoprotein samples: manual and automated procedures. Methods in Enzymology 72: McCready, R. M., Guggolz, J., Silviera, V. and Owens, H. S. (1950) Determination of starch and amylose in vegetables. Analytical Chemistry 22: Michel, B. E. and Kaufmann, M. R. (1973) The osmotic potential of polyethylene glycol Plant Physiology 51: Miller, G. L. (1959) Use of dinitrosalicylic acid reagent for determination of reducing sugars. Analytical Chemistry 31: Misra, N. and Saxena, P. (2009) Effect of salicylic acid on proline metabolism in lentil grown under salinity stress. Plant Science 177: Morgan, J. M. (1984) Osmoregulation and water stress in higher plants. Annual Review of Plant Physiology 25: Nakayama, N., Saneoka, H., Moghaieb, R. E. A., Premachandra, G. S. and Fujita, K. (2007) Response of growth, photosynthetic gas exchange, translocation of 13 C-labelled photosynthate and N accumulation in two soybean (Glycine max L. Merrill) cultivars to drought stress. International Journal of Agriculture and Biology 9: Ohashi, Y., Nakayama, N., Saneoka, H., Mohapatra, P. K. and Fujita, K. (2009) Differences in the responses of stem diameter and pod thickness to drought stress during the grain filling stage in soybean plants. Acta Physiologiae Plantarum 31:

18 37 پاسخهاي فيزيولوژيک و بيوشيميايي گياه چاي ترش sabdariffa( )Hibiscus به تنش خشکي در حضور هورمون ساليسيليک اسيد Omokolo, N. D., Tsala, N. G. and Djocgoue, P. F. (1996) Changes in carbohydrate, amino acid and phenol content in cocoa pods from three clones after infection with Phytophthora megakarya Bra. et Grif. Annals of Botany 77: Petridis, A., Therios, I., Samouris, G. and Tananaki, C. (2012) Salinity-induced changes in phenolic compounds in leaves and roots of four olive cultivars (Olea europaea L.) and their relationship to antioxidant activity. Environmental and Experimental Botany 79: Rajasekaran, L. R. and Blum, T. J. (1999) New plant growth regulators protect photosynthesis and enhance growth under drought of jack pine seedlings. Journal of Plant Growth Regulation 18: Sakhabutdinova, A. R., Fatkhutdinova, D. R., Bezrukova, M. V. and Shakiova, F. M. (2003) Salicylic acid prevents the damaging action of stress factors on wheat plants. Bulgarian Journal of Plant Physiology 29: Saruhan, N., Saglam, A. and Kadioglu, A. (2012) Salicylic acid pretreatment induces drought tolerance and delays leaf rolling by inducing antioxidant systems in maize genotypes. Acta Physiologiae Plantarun 34: Shakirova, F. M., Sakhabutdinova, A. R., Bezrukova, M. R., Fatkhutdinova, R. A. and Fatkhutdinova, D. R. (2003) Changes in the hormonal status of wheat seedlings induced by salicylic acid and salinity. Plant Science 164: Singh, B. and Usha, K. (2003) Salicylic acid induced physiological and biochemical changes in wheat seedlings under water stress. Plant Growth Regulation 39: Stone, S. L. and Gifford, D. J. (1997) Structural and biochemical changes in loblolly pine (Pinus taeda L.) seeds during germination and early seedling growth: I. Storage protein reserves. International Journal of Plant Science 158: Szalai, G., Tari, I., Janda, T., Pestenacz, A. and Paldi, E. (2000) Effects of cold acclimation and salicylic acid on changes in ACC and MACC contents in maize during chilling. Biologia Plantarum 43: Tanaka, R., Koshino, Y., Sawa, S., Ishiguro, S., Okada, K. and Tanaka, A. (2001) Overexpression of chlorophyllide a oxygenase (CAO) enlarges the antenna size of photosystem II in Arabidopsis thaliana. The Plant Journal 26: Tari, I., Csiszar, J., Szalai, G., Horvath, F., Pecsvaradi, A., Kiss, G., Szepesi, A., Szabo, M. and Erdei, L. (2002) Acclimation of tomato plants to salinity stress after a salicylic acid pre-treatment. Proceedings of the seventh Hungarian congress plant physiology. Acta Biologia Szeged 46: Turner, N. C. (1997) Further progress in crop water relations. Advances in Agronomy 58: Vierling, V. (1991) The roles of heat shock proteins in plants. Annual Review of Plant Physiology and Plant Molecular Biology 42: Whetherley, P. E. (1950) Studies in the water relations of cotton plants. I. The field measurement of water deficit in leaves. New Phytologist 49: White, D. A., Turner, N. C. and Galbraith, J. H. (2000) Leaf water relations and stomatal behavior of four allopathic eucalyptus species planted in Mediterranean southwestern Australia. Tree Physiology 20: Xiang, Y., Huang, Y. and Xiong, L. (2007) Characterization of stress-responsive CIPK genes in rice for stress tolerance improvement. Plant Physiology 144:

19 زيستشناسي گياهي ايران سال نهم شماره سي و دوم تابستان Yalpani, N., Enyedi, A. J., Leon, J. and Raskin, I. (1994) Ultraviolet light and ozone stimulate accumulation of salicylic acid and pathogenesis related proteins and virus resistance in tobacco. Planta 193: Yancey, P. H., Clark, M. E., Hand, S. C., Bowlus, R. D. and Somero, G. N. (1982) Living with water stress: evolution of osmolyte systems. Science 217: Ying, Y., Yue, Y., Huang, X., Wang, H., Mei, L., Yu, W. and Wu, J. (2013) Salicylic acid induces physiological and biochemical changes in three red bayberry (Myrica rubra) genotypes under water stress. Plant Growth Regulation 71: Zheng, M., Tao, Y., Hussain, S., Jiang, Q., Peng, S., Huang, J., Cui, K. and Nie, L. (2016) Seed priming in dry direct-seeded rice: consequences for emergence, seedling growth and associated metabolic events under drought stress. Plant Growth Regulation 78: Zhou, X. M., Mackeuzie, A. F., Madramootoo, C. A. and Smith, D. L. J. (1999) Effects of steminjected plant growth regulators, with or without sucrose, on grain production, biomass and photosynthetic activity of field grown corn plants. Journal of Agronomy and Crop Science 183: Zulkarnain, W. M., Ismail, M. R., Ashrafuzzaman, M., Saud, H. M. and Haroun, I. C. (2009) Rice growth and yield under rain shelter house as influenced by different water regimes. International Journal of Agriculture and Biology. 11: