2. KARAKTERISTIKE MATERIJALA ZA IZRADU VIJAKA I MATICA

Transcript

1 lementi strojeva RDNRGNUI VIJCNI OJ ist:. UVOD Vijcani soj riaa širokoj grui rastavljivih sojeva i restavlja najcešce korišteni nacin vezivanja va ili više elemenata. oj može biti izveen sa jenim ili više vijaka, ali se ko viševijcanog soja roracun svoi na roracun jenog vijka. U vijcanom soju ( vijak ologa ) se vec u stanju mirovanja, ri zatezanju vijka, roizvee oreena aksijalna sila M, a nakon slijeganja javlja se sila renaona V. o je staticko oterecenje za vijcani soj, koje u njemu izaziva staticko narezanje i riaajuce elasticne eormacije. U rau na vijcani soj jeluje i oatno rano oterecenje, u obliku stalne ili o velicini romjenjive rane sile. Uslije toga olazi o oatnog izuženja vijka i jelomicnog rasterecenja rethono stegnute ologe.. KRKRIIK MRIJ Z IZRDU VIJK I MIC Materijal za vijke je oijeljen u razree (klase) cvrstoce nr.:.6,.8, , 6.6, 6.8, 8.8, 0.9,.9,.9,..., a.b Vlacna cvrstoca vijka: R a 00 (N/mm ) m Granica razvlacenja (tehnicka granica elasticnosti): b R e 0. 0 ( R ) R (N/mm ) m Celicne matice se ijele u razree cvrstoce nr.: a. Vlacna cvrstoca matice: R m a 00 N/mm Matica i vijak moraju biti istog razrea cvrstoce.

2 lementi strojeva RDNRGNUI VIJCNI OJ ist:. MONŽN I RDNON ko je zaana otrebna sila ritiska Kmin na oirnoj ovršini ologe, taa minimalna otrebna montažna sila renaona iznosi: Mmin v z Kmin gje je: Z - gubitak sile renaona - komonenta sile koja smanjuje ritisak na ologu z U ovoj azi roracuna neoznata je sila renaona može ribližno izracunati:, a se minimalna montažna sila - za vijcane sojeve bez brtve ili sa metalnom brtvom Mmin Kmin Gornja granica montažne sile renaona može se uzeti: Mmax α Mmin gje je: α - aktor ritezanja α,8 za ritezanje moment ljucem i tocnosti ritezanja ±0%. IZBOR VICIN VIJK otrebna ovršina vijka oreuje se na mjestu navoja: Mmax otr ( 0,9R0.)η η 0,8 - aktor iskoristivosti ovršine resjeka Usvaja se vijak cija je romjer struka: otr

3 lementi strojeva RDNRGNUI VIJCNI OJ ist: Za oabrani vijak otrebno je ocitati romjer na korijenu vijka. 5. ODJIVO VIJK Ukuna oatljivost vijka jenaka je sumi arcijalnih oatljivosti segmenata vijka, navoja, glave vijka, matice i oložnih locica te se za svaki segment može oreiti riaajuca oatljivost: li i i gje je moul elasticnosti materijala vijka (za celik 5000 N/mm ) a) elasticni vijak s glavom i maticom

4 lementi strojeva RDNRGNUI VIJCNI OJ ist: oatljivost vijka rema slici: M G 5 K gje je: N K 0, oatljivost ijela glave vijka, užine 0, N i N oatljivost ijelova struka izveenih s romjerom i ovršinom resjeka N i oatljivost ijelova stanjenog struka izveenih s romjerom i ovršinom resjeka 5 5 oatljivost oterecenog ijela navoja. ovršina resjeka reko navoja je G 0,5 oatljivost ijela navoja vijka, užine 0,5 u zahvatu s navojem matice N M 0, oatljivost ijela navoja matice, užine 0, koji je u zahvatu s navojem vijka b) usani vijak

5 lementi strojeva RDNRGNUI VIJCNI OJ ist: 5 oatljivost vijka rema slici: M G G M Krutost vijka: R 6. ODJIVO ODOG U stegnutoj olozi olazi o elasticne eormacije, tj. o skracivanja ologe. oatljivost ologe: K gje je: - moul elasticnosti materijala ologe. - ovršina koja restavlja ovršinu resjeka zamišljenog šuljeg valjka koji ima ista elasticna svojstva (oatljivost) kao i realna ologa ( ) ( ) ( ) [ ] 8 h x D π izraz vrijei ako je: K D gje je:

6 lementi strojeva RDNRGNUI VIJCNI OJ ist: 6 K x D / h romjer rue za vijak. Za visokooterecene vijke h romjer oslonca glave/ matice vijka na ologu. Ko vijaka sa šesterokutnom glavom je an u tablici. Za maticu se može ribližno oreiti 0, 9 s, gje je s otvor kljuca. vijak M8 M0 M M M6 M8 M0 M M M7,6,6 6,6 9,6,6 5, 8,,7,6 8 D - romjer zone utjecaja jenog vijcanog soja na ologu (ogranicen je oblikom ologe) Ukoliko je D, zanemaruje se rugi clan u ormuli za, a se ovršina oreuje: ( h ) Ukoliko je D > K, u roracun ovršine treba uci sa D K. 7. UJCJ HVIŠ RDN I ko je hvatište rane sile iso matice/ glave vijka, taa je aktor hvatišta rane sile: φk ko je hvatište rane sile unutar užine l k, ona je aktor hvatišta rane sile: φ n n aktor rasterecenja ologe (0,5...0,75) l n Kr φ K l K

7 lementi strojeva RDNRGNUI VIJCNI OJ ist: 7 Rai aktora rasterecenja n, ri jelovanju rane sile mijenjaju se oatljivosti vijka i ologe jer se ri tome ovecava užina vijka i smanjuje ebljina ologe. oatljivost ologe za reuciranu užinu stezanja: n r oatljivost vijka za reuciranu užinu stezanja: ( n) r 8. DORMCIJKI DIJGRM VIJCNOG OJ Gubitak sile renaona: Z Z 0, K 0, Z slijeganje ovršine Dinamicka komonenta sile u olozi: ( Kr ) φ

8 lementi strojeva RDNRGNUI VIJCNI OJ ist: 8 Korekcija minimalne montažne sile: Mmin-kor Kmin tvarni aktor ritezanja: z αk max kgmax k Kmax min kgmin kkmin k k max min G min G maks, 0,9, β cos µ β cos µ β cos µ β cos µ G min G min G maks G maks µ K 0...0, - koeicijent trenja izmeu matice (glave vijka) µ G 0...0,8 -koeicijent trenja na navoju korak navoja Reucirani koeicijent trenja: w a k K min µ K min w a k K max µ K max ovršina oira glave vijka i ologe: -vanjski romjer w (oglavlje 6.) -unutarnji romjer a h a, a-skošenje ruba( 0,) Korigirana gornja granica montažne sile renaona: Mmax-kor α Mmin-kor Rana sila renaona može orimiti granicne vrijenosti: Vmin-kor Mmin-kor Z Vmax-kor Mmax-kor

9 lementi strojeva RDNRGNUI VIJCNI OJ ist: 9 Izuženje vijka o jelovanjem rane sile renaona: Vmin-kor mm kracenje ologe o jelovanjem rane sile renaona: Vmin- kor mm ko na vijcani soj jeluje i rana sila, samo io rane sile oatno oterecuje vijak φ Kr Reucirani rogibi r r Vmin-kor Vmin-kor r r Doatno izuženje vijka onosno relaksacija ologe o jelovanjem rane sile: r Ukuno izuženje vijka: u r Ukuno skracenje ologe: u r r U ijagram se ucrtava korigirana vrijenost sile Vmin-kor

10 lementi strojeva RDNRGNUI VIJCNI OJ ist: 0 Maksimalna sila u vijku: < max Mmax-kor 0, R0, 0,

11 lementi strojeva RDNRGNUI VIJCNI OJ ist: U ijagram se ucrtavaju korigirane vrijenosti montažnih sila i sila renaona

12 lementi strojeva RDNRGNUI VIJCNI OJ ist: 9. KONRO NRZNJ U VIJKU taticko narezanje Kontrola na vlak uslije sile renaona: max V σ -za elasticni vijak mjeroavan je romjer struka Kontrola na torziju uslje sile renaona: τ gje je: G G moment trenja na navoju olarni moment otora π 6 Moment trenja G racuna se za oba granicna slucaja i oabire se veci. Gmin Mmin-kor Gmax k Gmax Mmax-kor Gmin k kvivalentno ili reucirano narezanje: σ e σ V τ 0,9 R0, (ili Re ) taticka sigurnost iznosi: s σ R 0, e e,...,6 Ukoliko je s e vece o,6 vijak je reimenzioniran. Dinamicko narezanje Kontrola inamickog narezanja izvoi se u orecnom resjeku korijenog ijela navoja vijka ovršine.

13 lementi strojeva RDNRGNUI VIJCNI OJ ist: Dinamicka komonenta a ± / roizvoi u resjeku inamicko narezanje: σ ± ±σ Za stanarni metricki navoj s trokutnom roilom IO, rezan i nakon toga oboljšan, za vijke M0 o M6 i narezanja zbog renaona, amlituna cvrstoca u navoju iznosi: RZRD N σ mm Dinamicka sigurnost: s D σ >,5 σ 0. MOMN RIZNJ VIJK min Gmin Kmin max Gmax Kmax Moment trenja na olozi: Kmin Mmin -kor k Kmax Mmax-kor k Nazivni moment ritezanja: min max Doušteno ostuanje: max min Kmax Kmin