Ακτινολογική Εκτίμηση Ανταπόκρισης Νόσου στη Θεραπεία: RECIST Κριτήρια

Transcript

1 Ακτινολογική Εκτίμηση Ανταπόκρισης Νόσου στη Θεραπεία: RECIST Κριτήρια

2 Η απεικόνιση αποτελεί σημαντικό βιολογικό δείκτη ανταπόκρισης στη θεραπεία, είτε στα πλαίσια της καθημερινής κλινικής πράξης είτε στη φάση αξιολόγησης νέων φαρμάκων. Στόχος είναι η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας ή μη της θεραπείας με μεγάλη ακρίβεια και όσο το δυνατό πιο σύντομα μετά από την έναρξη της.

3 Η αντικειμενική αξιολόγηση της ανταπόκρισης στηριζόταν μέχρι σήμερα κυρίως σε μορφολογικά κριτήρια (διαστάσεις, αριθμός βλαβών) ως ποσοστό μεταβολής μεταξύ δύο συνεχόμενων εξετάσεων. Απαιτούνται συγκεκριμένα, κοινώς αποδεκτά και ακριβή κριτήρια ποσοτικοποίησης και καταγραφής της νόσου ώστε τα αποτελέσματα να είναι συγκρίσιμα και εύκολα κατανοητά.

4 Καθορισμός Κριτηρίων Αξιολόγησης WHO 1979 Standardization of Reporting of Results of Cancer treatment.

5 Slide 4 P2 Για το σκοπό αυτό η WHO το 1979 οργάνωσε κάποια μιτινκς με θέμα το... και θέσπισε τα πρώτα ακτινολογικά κριτήρια Petros, 23/02/2012

6 RECIST:Response Evaluation Criteria in Solid Tumors European Organization for Research and Treatment of Cancer (EORTC), National Cancer Institute (NCI, USA/Canada) 1997 RECIST version RECIST version 1.1 Τα RECIST κριτήρια είναι αποδεκτά από τον FDA για ερευνητικά πρωτόκολλα.

7 Slide 5 P3 Το 2009 δημοσιεύτικε η αναθεωρημένη έκδοση που ισχίει σήμερα Είναι τα μόνα αποδεκτά κριτήρια από τον ΟΤΦ για σκοπούς ερευνητικών πρωτοκόλλων Petros, 23/02/2012

8 Μετρήσιμη Νόσος- Βλάβες Στόχοι AJR 2010; 195:

9 Slide 6 P6 Σε περίπτωση παρουσίας πολλαπλών βλαβών βλάβες στόχοι είναι οα βλάβες που επιλέγουμε να μετρήσουμε για σκοπούς παρακολούθησης και ποσοτικοποίησης και πρέπει κάθε φορά να είναι οι ίδιες. Petros, 23/02/2012

10

11

12 Παθολογικοί Λεμφαδένες (μορφολογικά κριτήρια)

13 Slide 9 P7 Στα νέα κριτήρια ορίζονται οι παθολογικοί λεμφαδένες Petros, 23/02/2012

14 Μη Μετρήσιμη Νόσος

15 P8 Κριτήριο Μικρότερο μέγεθος βλαβών στόχων RECIST 1.1 >10χιλ CT/MRI, 20χιλ>α/α θώρακα Συνολικός αριθμός βλαβών 5 συνολικά βλάβες/ μέχρι 2 για κάθε όργανο Μέτρηση Νέα βλάβη Μέγιστη διάμετρος του όγκου/ μικρή εγκάρσια διάμετρος του λεμφαδένα Επιδείνωση νόσου Μετρήσεις Λεμφαδένων Λεμφαδένες με δ >15χιλ αποτελούν βλάβες στόχους, δ<10χιλ δεν αποτελούν παθολογικούς λεμφαδένες Επιδείνωση νόσου για βλάβες στόχους Αύξηση δ >20%,μικρότερη αύξηση 5χιλ ή παρουσία νέων βλαβών Επιδείνωση νόσου για μη μετρήσιμη νόσο Σημαντική αύξηση συγκριτικά με προηγούμενο έλεγχο FDG PET Χρησιμοποιείται μόνο για επιβεβαίωση σε PD ή CR

16 Slide 11 P8 Τέλος γίνεται προσπάθεια εισαγωγής του πετ στα κριτήρια το οποίο μπορείνα χρησιμοποιειθεί για να επιβεβαιώσει πρόοδο νόσου ή πλήρη ανταπόκριση Petros, 23/02/2012

17 Τα κριτήρια της WHO για την κατηγοριοποίηση της ανταπόκρισης στη θεραπεία καθορίστηκαν εν μέρει πειραματικά με βάση τις τεχνικές απεικόνισης και μέτρησης πριν από 30 χρόνια. Τα RECIST ακολούθησαν την ίδια κατηγοριοποίηση ώστε οι παλιές κλινικές μελέτες να είναι συγκρίσιμες με τις καινούριες.

18 AJR 2010; 195:

19

20

21

22 Κριτήρια Αξιολόγησης Συμπαγών Όγκων με Βάση Μορφολογικά Κριτήρια Κριτήρια Πλήρης Ανταπόκριση(CR) Μερική Ανταπόκριση (PR) Σταθερή Νόσος (SD) Πρόοδος Νόσου (PD) WHO Εξάλειψη όλων των βλαβών Μείωση >50% του αθροίσματος της μέγιστης επιφάνειας των βλαβών (μέγιστη διάμετροςχμεγαλύτερη κάθετη διάμετρο) Ούτε PR ή PD Αύξηση>25% του αθροίσματος της μέγιστης επιφάνειας των βλαβών RECIST version 1.0 Εξάλειψη όλων των βλαβών Μείωση >30% του αθροίσματος της μέγιστης διαμέτρου των βλαβών Ούτε PR ή PD Αύξηση >20% του αθροίσματος της μέγιστης διαμέτρου των βλαβών RECIST version 1.1 Εξάλειψη όλων των βλαβών και των παθολογικών λεμφαδένων Μείωση >30% του αθροίσματος της μέγιστης διαμέτρου των βλαβών Ούτε PR ή PD Αύξηση >20% του αθροίσματος της μέγιστης διαμέτρου των βλαβών

23 Slide 17 P4 Η ποσοτικοποίηση της μεταβολής της νόσου κατατάσσει την ανταπόκριση σε 4 κατηγορίες Petros, 23/02/2012

24 AJR 2010; 195:

25 Most respondents dictate some but not all tumor measurements in the first clinical scan ( 87%). For follow-up imaging,95% of respondents dictate tumor measurements for selected index lesions. Most respondents believe inclusion of tumor measurements in the first scan is the responsibility of the radiologist (95%). Ninety percent of respondents believe inclusion of several index lesion measurements is satisfactory to document disease activity. Eighty-two percent of respondents were familiar with RECIST.

26 Most respondents (94%) expect some or all tumors to be measured at the time of standard initial clinical imaging. Over half (65%) think that tumor measurements should be Bidimensional Only 25% of respondents institutions have department rules on the implementation of RECIST measurements Sixty-eight percent of participants think that RECIST is flawed but serviceable Over half of respondents (56%) were not familiar with RECIST 1.1 modifications.

27 Imaging in Oncology,Husband & Reznek

28 Αίτια διακύμανσης των μετρήσεων Απαιτείται συγκεκριμένο πρωτόκολλο και τεχνική εξέτασης για κάθε συγκεκριμένο τύπο καρκίνου και θεραπείας τα οποία θα ακολουθούνται αυστηρά σε όλη τη διάρκεια παρακολούθησης του ασθενούς. Διαφορές στο μεσοδιάστημα μεταξύ δύο εξετάσεων Επιλογή διαφορετικών βλαβών στόχων κάθε φορά από διαφορετικούς ακτινολόγους Η διακύμανση των μετρήσεων μπορεί να μειωθεί αν δύο διαδοχικές εξετάσεις γνωματεύονται δίπλα δίπλα.

29

30 Περιορισμοί από τη χρήση της συμβατικής μεθοδολογίας Η χρήση μίας ή δύο διαστάσεων δεν ανταποκρίνεται με ακρίβεια και ευαισθησία στην ογκομετρική μεταβολή μιας βλάβης. Το κριτήριο μείωσης της βλάβης κατά 50% που χρησιμοποιείται στα κριτήρια της WHO και υιοθετήθηκε στη συνέχεια στα RECIST κριτήρια καθορίστηκε πριν 30 χρόνια με βάση τα τεχνολογικά δεδομένα της εποχής. Η αξιολόγηση της ανταπόκρισης ή μη της νόσου στη θεραπεία με βάση αυτές τις τιμές δεν συσχετίζεται με άλλους βιολογικούς δείκτες με πιθανό κλινικό όφελος για τους ασθενείς.

31 Περιορισμοί από τη χρήση της συμβατικής μεθοδολογίας Τα σημερινά κριτήρια δεν περιλαμβάνουν μεταβολές του όγκου και της πυκνότητας των βλαβών η μέτρηση των οποίων είναι δυνατή με τα σημερινά τεχνολογικά δεδομένα και μπορεί να είναι πιο ενδεικτικές της ανταπόκρισης ή της προόδου της νόσου.

32 Ογκομετρική Ανταπόκριση RECIST: +3.6% Όγκος: +34.7% Imaging in Oncology,Husband & Reznek

33

34

35

36 Ογκομετρική Ανταπόκριση Η ασύμμετρη μεταβολή του μεγέθους μιας βλάβης δεν μπορεί να αξιολογηθεί ακριβώς με τα σημερινά κριτήρια. Η ογκομετρική μεταβολή της βλάβης είναι η πραγματική μεταβολή των διαστάσεων της και ο υπολογισμός της είναι δυνατός με τη λήψη λεπτών τομών στον ΑΤ και τη χρήση ΗΥ. Η χρησιμότητα της ογκομετρικής τεχνικής στην αξιολόγηση των θεραπειών πρέπει να διερευνηθεί με μεγάλες κλινικές μελέτες.

37 Αξιολόγηση νέων θεραπειών Τα παλαιότερα χημειοθεραπευτικά φάρμακα ήταν κατά κύριο λόγω κυτταροτοξικά μειώνοντας τον αριθμό των νεοπλασματικών κυττάρων με μείωση των διαστάσεων των βλαβών απεικονιστικά. Η δράση των νέων αντινεοπλασματικών φαρμάκων είναι πιο σύνθετη και μπορεί να είναι κυτταροστατική απαιτώντας νέες μεθόδους αξιολόγησης, με καταγραφή εκτός από τις διαστάσεις, το ποσοστό νέκρωσης, τη μεταβολική δραστηριότητα (PET) και την αγγειογένεση (DCE- MRI).

38 Slide 31 P9 Η αξιολόγηση των νέων θεραπειών αποτελέι μια νέα πρόκληση. Ενω.. Petros, 23/02/2012

39 Τροποποιημένα mrecist Κριτήρια Πλήρης Ανταπόκριση ( CR) Μερική Ανταπόκριση(PR) Σταθερή Νόσος (SD) Πρόοδος Νόσου (PD) Choi Μείωση >10% της μέγιστης διαμέτρου των βλαβών ή >15% μείωση της πυκνότητας των βλαβών σε ΑΤ μετά από χορήγηση σκιαγραφικού EASL Εξάλειψη της σκιαγραφικής ενίσχυσης του όγκου Μείωση >50% του αθροίσματος της μέγιστης επιφάνειας των βλαβών οι οποίες ενισχύονται Ούτε ή PD PR Αύξηση >20% του αθροίσματος της μέγιστης διαμέτρου των βλαβών mrecist Εξάλειψη όλων των βλαβών και των παθολογικών λεμφαδένων Μείωση >30% του αθροίσματος της μέγιστης διαμέτρου των βλαβών οι οποίες ενισχύονται Ούτε PR ή PD Αύξηση >20% του αθροίσματος της μέγιστης διαμέτρου των βλαβών

40 Slide 32 P10 Για το σκοπό αυτό έγινε μια πρώτη προσπάθεια τροποποίησης... Petros, 23/02/2012

41 AJR 2010; 195:

42

43 AJR 2010; 195:

44

45

46

47 Εισαγωγή PET στα RECIST

48 Σύνοψη Τα RECIST κριτήρια χρησιμοποιούνται ευρέως τόσο σε κλινικές μελέτες όσο και στην καθημερινή κλινική πράξη. Είναι εύκολα κατανοητά, προσθέτουν μικρή επιβάρυνση στην καθημερινή εργασία και χρησιμοποιούν τέσσερεις κατηγορίες για την ανταπόκριση της νόσου:cr,pr,sd και PD Η κατάλληλη απεικονιστική μέθοδος, τεχνική και πρωτόκολλο για συγκεκριμένο τύπο καρκίνου και θεραπείας πρέπει να επιλέγονται κάθε φορά. Η εισαγωγή νέων μετρήσεων όπως ο όγκος και η πυκνότητα θα αυξήσουν την ακρίβεια και την ευαισθησία της μεθόδου αξιολόγησης. Η δυνατότητα αυτή είναι ήδη διαθέσιμη με τις νέες τεχνικές.

49 Slide 40 P11 και σταδιακά πιστεύω θα εισαχθούν επίσημα στα κριτήρια. Petros, 23/02/2012

50 Σύνοψη Η χρήση του FDG PET αλλά και η εισαγωγή νέων μοριακών απεικονιστικών δεικτών στην αξιολόγηση των νέων θεραπειών θα αυξηθεί στο μέλλον. Απαιτείται ακόμα καθορισμός τυποποιημένων πρωτοκόλλων και τεχνικών ώστε τα αποτελέσματα να είναι συγκρίσιμα και κατάλληλα για κλινικές μελέτες.

51