احد تیي الولل ار د گار د : ه دس هلیح هسلن یا

Transcript

1

2 احد تیي الولل ار د پایاى اه ج ت اخذ هدرک کارش اسی ارشد در رشت ه دسی ت داشت هحیط ع اى: تزرسی هیشاى PAH S ) یدر کزتي ای آر هاتیک چ دحلق ی(ه ج د در PM 10 ای ش ز آتاداى هحل ا جام پژ ش:ش ز آتاداى گار د : ه دس هلیح هسلن یا اساتید را وا: ج اب آقای دکتز عثدالکاظن یسی ج اب آقای دکتز غالهزضا گ درسی اساتید هشا ر علوی: ج اب آقای دکتز کوال غا وی اساتید هشا ر آهار: ج اب آقای دکتز کاهثیش احودی ا گالی شوار پایاى اه : 92/081_B تاریخ تص یة پایاى اه : 25/30/52 تاریخ دفاع پایاى اه : 1394/08/26

3 نی ای پبیب ب ام غ ا ٣ تجبك لط تغمیمبتی ة بك 92/081_B تب ی ا ت و ی عم ق ای پبیب ب ثلای ٤ ب ت پو ی ؿا ب ٣ پن ىی ر ی بپ ك ا ام اع ثی ا اك غف ا ت.

4 I

5 تقدین ب : عالواى صب ری ک گو ام زیست د است ار بی ادعا بر لشکر تاریکی جهل تاخت د هی شیریي علن هعرفت را بر سفر هشتاقاى شا د د II

6 تقذير تطكر: ىل پبى بلبث ؽ ی كا ثل ؿك ب ؽا لثب ثؾ تمی یاك ام غ ل ؽا بكی ت ٤ زی ؿك ك ع لت ٣ ؿ ) ٣ ذ( آكم ؿاك. ؽبن ؿك ب آ تب ا بتی ؾت و تال ل ؽ ی ثل ص ب ی قاك ام ؽا لبؿك ت ٤ ب ال تی ث ل می ای ب كا ؽ ا ب. ا بتی كا ب ی ج اب آقای دکتر یسی ج اب آقای دکتر گ درزی ض ی ا بتی ب ك ج اب آقای دکتر احوذی ا گالی ا تبؿ غتل ل آ بك ج اب آقای دکتر غا وی ا تبؿ غتل ل ی ی و اك ؿك یل ؿكن غیظ ٣ آ می لا یبكی ؿ. ض ی پب ناك و ی ا بتی لا ی ل ی ث ا ت غی و افتؾبك ب لؿی و ت ٣ ؿك غ ل آ ب كا ؿا ت ا ی ثب. ت ىل ی و ام لا ی ی ب و ؿك لاع ٣ ی وبك لا یبكی ؿ. ج اب آقای دکتر اضن زاد سرکار خا ن دکتر چن ک ری I

7 چكیذ هقذه : یك ولث بی آك بتیه ص ع م ای ( Hydrocarbons )Ploycyclic Aromatic آال ی بیی ت و ث كت جی ٤ ی ث كت ا ب بم اكؿ ای ت ف ی بو ی ل ب ك تب ب ی لؿ ال ت ا ب ب كا ث ؽ ل ی ا ام PAH s ام بی ٢ تلی آالی بی غی می ت ؿك ل تلویجبت آ ی ی ثب. ایزبؿ ك ؿ PAHs ث غی می ت ٣ تب ام لیك ؽت بل اؿ آ ی ت ث ت ث ت ٤ اؿ ع م بی آك بتیه ف بك ثؾبك ب ؿك ؿ فبم بم فك ؿك ای آماؿ ر ؿ ؿاك. ای تلویجبت ؿك پی ك ؿ ث ث ر ؿات م ام لق ؾت ف ام ر ت في احلات و تب ت ث تی ایزبؿ ی بی. احلات ل ب مایی ر مایی ثلؽی ام ای تلویجبت ؿك تغمیمبت ؾت ف ر ب ی ث احجبت ك ی ا ت. غممب ؿك كا تبی ب بیی مبؿیل PAH S بث ٢ ت ی آ ب ث ر ت ت ٤ یی كا ىبك بی ب ت ر ت وب ت ی الا ث ا ام یلی آ ب ؿ ا. ؿك ای ب 16 ٤ تلویت ام PAH S ر ؿ ؿك PM 10 ای ل آثبؿا كؿ آم بی ثلك ی للاك لفت ا ت. ه اد ر ض ا: ؿك ای ب ٤ اثتا ت ٤ اؿ ای ت ب بی ثلؿاكی ؾ ثب ا تفبؿ ام ؿ ت ب OMNI جت ث ثلؿاكی الا لؿی. ؿ ك ل ثلؿاكی 24 ب ٣ ت ث ؿ. تز ینات ثلؿاكی ؿك ثلؿاكی وب ال ثب ف ی آ ی ی ی عفب ت پي ام ثلؿاكی ر ت لاع ث ٤ ی ؿكیؾضب یب ؿك ؿ بی 4 ؿكر ب تی لاؿ اكی. پي ر ت ا تؾلاد ب ث ل فی تل 2cc ؿی و ل تب 2cc تب ؿك یه یب 10cc ا بف پي ام 30 ؿلیم 1cc ام ثبالتلی ثؾ غ ثلؿا ت ؿك یه یب 1/5cc اكؿ آ بؿ تنكیك ث ؿ ت ب ؿی. پي تبم ب آ ب ین ب ؿك 18- ؿكر ب تی لاؿ اكی.ر ت آ ب ین ب ام ؿ ت بGC-MS ا تفبؿ. تايج: ؿك ای ب ٤ 16 تلویت PAH S ینا فكات PM 10 ؿك ای ل آثبؿا ا ام یلی لؿی ثب ا تب اكؿ مبی. مبی فكات ر ٢ آ كی ؿك ای ب ٤ ثب ینا ا تب اكؿ ب ی ؿ و ؿك یىی ام ك م بی ثلؿاكی ام غ ٠ ت ا تب اكؿ ٣150 ج ك µg/m 3 ا ت. یب ی غ ٠ ت PM 10 ا ت. PAHs ر ؿ ؿك PM 10 ؿك ای ل آثبؿا ؿك ای ب ٤ 80.86± µ / m 3 ؿك ای ب ٤ ثب یب ی ±9.21 ng/m ث ؿ ا ت. یب ی غ ٠ ت PAHs ف لؿ 8/98±15.23 ng/m 3 ؿكف ل 3 9/31 ± 6.33 ng/m ا ت. ثبالتلی غ ٠ ت ب ng/m 3 لث ث Chrysene ا ت و ؿك ف لؿ پی آ و تلی غ ٠ ت 0.01ng/m لث 3 ث B(a)P ا ت و ؿك ف ل ؿی ا ت. 10 PM هوای آزاد آبادان و ی اه : PAH S II

8 ی ف رست هقذه آ ؿ ی ا فكات ٤ ك فكات ٤ ك ا ی فكات ٤ ك حب ی ا ام بین فكات ٤ ك اكتجب تمبث یب فكات ٤ ك ؿ ت ب ت ف ی احلات ث ا تی فكات ٤ ك احلات ث ا تی ت ت ث تلویجبت ر ؿ ؿك فكات ٤ ك تلویجبت ی یبیی ث ٤ ا ٣ ب ت ی یت فكات ٤ ك فكات ٤ ی حب ی غ ولث آ ی ولث ٤ ی ف نات م ا ام فكات بعت ظ عال یت ؿك یت فكات ٤ ك یت فكات كین ؽی ی كین عال یت )لبث یت ا غال ( بث ٢ ت ی فكات ٤ ك لؿ غجبك جم ث ی فب بی لؿ احلات لؿ غجبك غجبك ثل ال تی تلویجبت یك ولث بی آك بتیه ص ع م ی ؽ ا ا یت می ت غی ی تلویجبتPAH أ تلویجبت یك ولث بی آك بتیه ص ع م ی یت تلویجبتPAH ا یت می ت غی ی تلویجبتPAH ك ولث بی آك بتیه ص ع م ی ر ؿ ؿك ا III

9 ی ی ك 4 ی یلی ی ی ك ولث بی آك بتیه ص ع م ی ر ؿ ؿك ؽبن ت ٤ یی بث ٢ ا ت بك یك ولث بی آك بتیه ص ع م ی ثل ا بى جت بی ت ؾی ی غ كؿ ب ٤ ؿك ای تغمیك ال ی م ؿالی ا تؾبة غ كؿ ب ٤ بثم لط ثلك ی ت ف ا ی لط ا اف یو لط ا اف وبكثلؿی ه اد ر ض ا ١ ب ٤ م ب غ ثلؿاكی ثلؿاكی ام فكات و صىتل ب ی 10 ىل )...)PM ا تؾبة ر ي بفی ؾ بت ؿ ت ب OMNI كؿ ا تفبؿ ؿك ای تغمیك وب یجلا ی ثلؿاكی ت ؿ ت ب 42...OMNI غب ج ا ام ت ٤ یی نا یك ولث بی آك بتیه ص ع م ی فكات ٤ ك ا ثلؽی ك بی آ ب ینی ثلای ت ٤ یی ماك یك ولث بی آك بتیه ص ع م ی ات فل...43 ك ولث بی آك بتیه ص ع م ی ر ؿ ؿك فكات ٤ ك ا ك بی پی ت فی ثلای ت ٤ یی اكی ب لاع ت ٤ یی نا یك ولث بی آك بتیه ص ع م ی فكات ٤ ك ا جذا ل تايج حاصل از تحقیق تبیذ لث ث فكات تبیذ لث ث PM PAHs ؿاك ب ثلك ی تبیذ عب ام ر ٢ آ كی فكات...66 IV

10 ی ب 2-4..ثلك ی تبیذ عب ام آ ب ین PAHs ثلك ی PAHs جه ؿك ف ل لؿ ا تفبؿ ام جت 69...LMW/HMW كاث LMW CPAH PM كاث CPAH ثلك ی PAHs ی ؿك ف ل لؿ تیز یلی غ ؿیت لط...76 بؿات 5-4 پی. پو ی بث ٢ V

11 فهرست جداول: ر 1-1 ر احلات ب اؿ ٤ ك TSP( 10...)PM 2.5 PM 10 ر 1-2 تم ی ث ی لؿ غجبك ثل ا بى یا ؿی غ ٠ ت PM 10 ل ٣ ت ثبؿ ر 1-3 ؽ ا PAHs 16 جم ث ی ت 22...USEPA ر 1-4 ر جت بی ت ؾی ی ثىبك كفت ر ت ت ٤ یی بث ٢ ا ت بك 29...PAH ر -2 1 ر م ب ث ی لاع ارلای لط ر 2-2 ا تب اكؿ بم ب عفب ت غی می ت آ لیىب ر ت ىب یبثی ای ت ب بی ز آ ؿ ی ا ر -2 3 ثلؽی ام ك بی ا تؾلاد پی ت فی ثىبك ثلؿ ر ت آ ب ین تلویجبت یك ولث بی آك بتیه ص ع م ی ام ب ر 2-4 م ب بی ب بیی ارنای PAHs آ ب ین ثب GC-MS ؿك عب ت SIM Mode ر -2 5 مبؿیل كا ب ثبمیبثی PAHs آ ب ین ثب GC-MS لیت ج ت ی پیل ثلای غ ی بی وب یجلا ی ر 1-3 ؽال تبیذ ا بكی فكات ر ٢ آ كی ) 48...)µ/m3 ر 2-3 ؽال تبیذ ا بكی PAHsر ٢ آ كی ) 48...)ng/m3 ر 3-3 ثلك ی آ بكی لیه ام تلویجبت 49...PAHs ر 4-3 لتلویت ام و PAHs ا ام یلی ؿك ای ب ٤ ر 5-3 یب ی ا غلاف ٤ یبك غ ٠ ت PAHs جه ی ؿك ف لؿ ل ر 6-3 PAHs جه ی ث تفىیه ف لؿ ل ر 7-3 آ ب ین آ بكی غ ٠ ت تلویجبت PAHs ث تفىیه ف لؿ ل ر 8-3 ؿك ع ك ل یه ام تلویجبت ث تفىیهPAHs جه ی PM10 ر 9-3 كاث پی ت ی PAHs و ث تبحیل ف PM10 ر 3-10 كاث پی ت ی PAHs ؿك ف لؿ PM10 كاث پی ت ی PAHs ؿك ف ل ر 11-3 PM10 ر 3-12 كاث پی ت ی PAHs ث كت ؿ ت بی ت ٤ لیف ر 13-3 جت بی ت ؾی ی VI

12 فهرست نمىدارها: ؿاك 1-3 : یب ی ا غلاف ٤ یبك PM10 ا ام یلی ثل ع ت 60...μg/m3 ؿاك 2-3 : یب ی ا غلاف ٤ یبك PAHSا ام یلی ثل ع ت 61...ng/m3 ؿاك 3-3 : یب ی ا غلاف ٤ یبك تلویجبت PAHSا ام یلی ثل ع ت 62...ng/m3 ؿاك 4-3 : یب ی ا غلاف ٤ یبك PAHSا ام یلی ثل ع ت ng/m3 ث تفىیه ف م...63 ؿاك 5-3 : ل یه ام تلویجبت PAHSا ام یلی ؿك ای ب ٤ ثل ع ت ؿك...63 ؿاك 6-3 : ل تلویت PAHS جه ام و تلویجبت جه ا ام یلی ؿك ای ب ٤ ؿاك 7-3 : ل تلویت PAHS ی ام و تلویجبت ی ا ام یلی ؿك ای ب ٤ VII

13 ف رست تصا ير: ى 1-1 ى 2-1 ت می ٢ بعت ظ آئل ات فلی تل بی ا ی بث ٢ ا ی ثلای ل تل ىب ی بی ك ثبم بمی... 4 بتیه كفتبك تفب ت ا ام بی ؾت ف فكات ؿك ؿاؽ كی... 5 ى 1-3 یل بیی و فكات ٤ ك ثب ٣ ج ایزبؿ یت ؿك ظ تلن ا- كی ی... 9 ى 4-1 بؽتبك ى ی ت ٤ اؿی ام تلویجبت ى 5-1 : ل ٤ یت آثبؿا...30 ى 1-2 : ل ٤ یت م ثلؿاكی ؿك ل آثبؿا VIII

14 ف ا و یبت IX

15 ی ب ی ب بررسی میزان PAHS )هیدروکربنهای آروماتیک چند حلقوی(موجود در PM10 هوای شهر آبادان هقده ای آماؿ ث ب ا ام و ثلای عیبت ا ب ب ر ؿات م ل كی ت ی ت ا عب آالی بی ؾت ف بمی فك ای ثب و ثب ا ت بق آ ب ث ر ؿات م ام ر ا ب ؿصبك او بی ؾل ة و ب رجبت ام وبك افتبؿ ی یب لي كا فلا ی بی[ 1 ]. ثب ٤ تی ر ا ٢ تل ل ی ی ك افنای ی ك ر ٤ یت بث ٢ م ی پبیاك ؿصبك آ ؿ ی بی ی تب فب ؿك لتب ل ر ب ثؾ و ك بی ؿك عب ت ٤ ویفیت ای ل ب ث ٤ ا یىی اك اكوب ت ٤ م ی پبیاك ك ن ی ثؾ ؿ لفت ا ت] 2 [افنای لف ا لهی ا ت بك آالی ب كاؿك غی افنای ؿاؿ ا ت. ت ا بیی ا ب ؿك عف یه غی پبثلرب ثلای آی ث ك ؾ ث ح لثؾ ی تال ر ب یب ؿك وب ا لهی كؿ یبم ثلای ت ی غ الت یبفت ك ی ا الط ؿك وب یب عقف ا ت بك آالی ب ام بث ٢ ا لهی ث ت ی ؿاكؿ] 3 [. ا یىی ام ص بك ٣ ل ت ىی ؿ جی ٤ ت ا ت و ث آ عیبت ر ؿات ك ی م ی ا ىب پقیل ی ت. ؿك كتی و ث یبم بی ا ب ت ر بیی ث رلأت یت ا فت و ا ی ا ب یتلی یبم ث ل ثلای اؿا عیبت ای پبن ا ت ا ب یت ا 5 ك م ث آة 5 فت ث غقا ث عیبت ؽ ؿ اؿا ؿ ا ب لبؿك ا ت ت ب ص ؿلیم ث ا م ث ب.[ 4 ] آل دگی ا آ ؿ ی ا ٣ جبكت ا ت ام ع ك اؿ ب ة ؿك ا ث ت م ب غ ٠ تی و ثت ا احلات ل ایزبؿ و. ا لص ؿك عب ت ٣ بؿی ت ب ث احلات ء اكؿ ثل ا ب ت ر ی ؿ ا ب ای ت ٤ لیف آ ؿ ی ا كا ت ب ث ای احلات غ ؿ ی بی. اؿ ب ة ی ت ا ثل ا ب یب اؿ ب ظ یب غی می ت ث كت ر ب ی تبحیل قا ت یب ثب آ ؿ ولؿ ا ایزبؿ ث بی ب ة ثب ٣ ج ایزبؿ ب ل ر بی ب ب ت ؿ] 5 [. ا ی احلات ری ار ثب مبؿیل ثبالی آالی بی ا ؿك ا ا لل ثی ت ثب ثل م ع اؿث ؿ ؿ )1952( عبؿح ؿ كا ( 1948( ثلای ٣ ك. ی ع اؿث قو ك ت ٤ اؿ میبؿی ام افلاؿ رب ٤ ف ت ؿ یب ؿك ثی بك تب ث تلی. ثب ٢ ل ا ی وب آ ؿ ی ا ا زب ف ٤ ب یت بیی ؿك ای م ی مبؿیل ای آالی ب ؿك ب ك ؾت ف ر ب وب یبفت. ثب ای غب ثل ا بى ثلك ی ب تغمیمبت اپی ی هیىی ؿلیمی و ا زب ؾ لؿی و مبؿیل و آالی بی ؾت ف ب ی ام فلای بی اعتلاق ر ؿ ؿك و ك بی ت ٤ یبفت ین ثل ال تی افلاؿ احلات ل ؿاك. ؿك ٣ ی عب ثب ك ك ث ك ر ٤ یت ؿك ل بی ثنكي و ك بی ؿك عب ت ٤ ار افلاؿ ای ر ا ٢ ثب آالی بی ای ب ی اك فلای بی اعتلاق ث ك ك م افن ی ؿك عب افنای ا ت. ت ٤ یی ینا احلات آ ؿ ی ا ؿك ل بی ؾت ف ثب ؿ صب ك ثل ی ثب ا ال غ ؿیت ا ال ٣ بت لث ث احلات ث ا تی آالی ب حب یب و ج ؿ ا ال ٣ بت ؿك ؽ ینا ار ثب آالی بی ا ین مبؿیل غ ٠ ت آ ب. آ ؿ ی ای ب ی ام ف ٤ ب یت بی ا ب ی ؿك ل ب عب ی تلویجبت پیضی ؾت ف ی ثب و ثلؽی ام آ ب ؿاكای احلات ث ا تی ی ی ثب. اعتلاق ؽت بی ف ی ی ر ت ع م ت ی ا لهی بیل ف ٤ ب یت بی ا ب ی ام ر اكؿی ا ت و زل ث ت ی آالی بی ؾت ف ؿك ای ل ب ی ؿ ار ثب ای آالی ب رن الی فه م ی لی ا ت. جی ل وا ام بث ٢ اعتلاق ؾت ف تغت تبحیل ٣ ا ؾت ف الت بؿی ارت ب ٣ ی فبوت ك بی تى یىی للاك ؿاكؿ ا ب ث ل عب ؿك ت ب اكؿ آالی بیی ام لجی فكات ٤ ك ؿی او ی ؿ او ی بی یتل ه و ی ولث ث ٤ ا آالی بی ا ی ث ك تمی ام فلای بی اعتلاق ت ی ی ام لفی آالی بیی ام لجی ام فكات ٤ ك ث ٤ ا آالی حب ی ؿك ات فل ایزبؿ ی لؿ. تلویت آالی بی ای غی لی ض ی ؿاكای مبؿیل ؾت ف تلویجبت یك ولث بی آك بتیه ص ع م ی ی ثب ؿك كتیى ام تلویجبت فتی ؿاكای لة ؿك م ا تفبؿ ؿ مبؿیل ثبالی لة ین ث ٤ ا آالی ا ؿك ات فل م لبث ب بیی ی ثب. 1

16 بررسی میزان PAHS )هیدروکربنهای آروماتیک چند حلقوی(موجود در PM10 هوای شهر آبادان ت ب فلای بی اعتلاق فكات ٤ ك ت ی ی و و ثلؽی ام ای فكات ث ك تمی ام فلای اعتلاق ت ی لبث ا ت بق ث ؿ ثلؽی فكات ؿی ل و ی او بی حب ی ؿك ات فل ایزبؿ ی لؿ ین لبث یت ف ف ث كی ب كا ؿاك ] 6 [ ینا لي م ؿكى ت ت ث آ ؿ ی ا ؿك ایلا ؿك ب 2002 ع ؿ فل ثلآ كؿ ا ت. ض ی آ ؿ ی ا ؿك ایلا جت ایزبؿ كؿ ری ثل یت كؿ ث تلی پقیل ا كها ی ؿك ب ا ت. نی بی بال احلات لي یل ت ت ث آ ؿ ی ای غی آماؿ لی ؿك ایلا ث ك ت ٤ بؿ ی یبكؿ كیب یب ث ٣ جبكتی 1/28 ؿك ت ی ؽب ی 1 ثلآ كؿ لؿی ا ت. ض ی نی بی بال احلات لي یل آ ؿ ی ای غی ؿاؽ ؿك ایلا ث ك ت ٤ بؿ 2500 ی یبكؿ كیب یب ث ٣ جبكتی 0/28 ؿك ت ی ؽب ی ثلآ كؿ لؿی ا ت. ثی تلی ثؾ ) ( نی بی آ ؿ ی ای لی لث ث احلات ث ا تی) ال تی( ی ثب ] 7 [. ثل ا بى ا ٣ ال USEPA 2 پي ام ب 1970 تب 2011 ث ٤ ام ٢ لب ای پبن 3 ؿك آ لیىب ٣ یلغ ای ى لف ا لهی 47 ؿك ر ٤ یت 53 ؿك بفلت ثب ا ا ١ ؽ ؿك ب 165 ؿك ینا ت ی بؽب 219 ؿك افنای ؿا ت ا ت ی ا ت بك 6 آالی ا ی ( فكات ٤ ك لة و یولث ؿی او ی یتل ه ؿی او ی لؿ ام ( 72 ؿك وب ؿا ت ا ت. ثب مبی مبؿیل غ ٠ تی آالی ب ثی ب بی 1980 ا ی 2010 ؾ لؿی ا ت و ماك آالی ث لط میل وب ص یل ؿا ت ا ت: لة 90 ؿك و یولث 82 ؿك ؿی او ی ف ك ) ت 24 ب ٣ ت ( 76 ؿك ؿی او ی یتل ه ) ت ب یب ( 52 ؿك ام 28 ؿك غ ٠ ت ت 24 ب ٣ ت فكات ٤ ك 29 ؿك. ثل ا بى ثلك ی بی ث ٤ آ ا تب اكؿ ا ت بك آ ؿ ی ام ؽ ؿك ب یىی ام ؿالی ٣ وب غ ٠ ت و ی ولث ؿك ایبالت تغ ث بك ی ك ؿ] 8 [. ثب ثلك ی پبكا تل بی ث ا تی ال تی رب ٤ ؾ لؿی ا ت و ثب ا ٣ ب لب ای پبن ینا و لي یل ثنك بال 160 ناك فل ینا لي و ؿوب 230 ناك فل ینا ثل یت ن 54 ناك فل ثل یت عبؿ 130 ناك فل ت ی آ 1 ی ی فت ناك فل و ؿك احل غ ٠ ت فكات ٤ ك ی ت ا ت ایزبؿ ؿ وب یبفت ا ت. ض ی ب ٤ ای ب ؿاؿ ا ت و ام ب 1980 تب 2000 ؿك احل ارلای لب ای پبن 7 ب ث م ب ا ی ث م ی افلاؿ رب ٤ افن ؿ ا ت. ینا ؿ عب ام ارلای لب ای پبن تب ب 2020 ؿك ع ؿ 2 ناك ی یبكؿ ؿالك ثلآ كؿ ا ت] 9 [ ررات هؼلق : ث ك ٣ فكات ٤ ك ام بث ٢ جی ٤ ی ف ٤ ب یت بی ا ب ی ایزبؿ ی. ثلؽی ام بث ٢ جی ٤ ی و لبؿك فكات ٤ ك اكؿ ای غی بی ٣ جبكت ام : لؿ غجبك ب ی ام ثبؿ ى بی ؿكیبیی آت ف ب ب پ ب ا پ ك بی لبكصی آت می ر ب او یا ی بم بی او ل ت ی ام فلای بی می تی. ام لفی اعتلاق ؽت بی ف ی ی) ثؾ ؿك ؽ ؿك ب یل ب ب( فلای بی ٤ تی ( ت ی ف نات ی ب آ ه اؿ ی بیی( وبك بی بؽت بم ف ٤ ب یت بی اوت بفی ٤ ی و ی ی بك ما ص ة ؿك و ك ب ام ر بث ٢ ا ب بؽت ت ی فكات ٤ ك ای آماؿ ث بك ی ك. بث ٢ ٣ ا ت بك فكات ٤ ك ؿك ای ل ب اعتلاق ؽت بی ف ی ی ؿك ع م یل ب ب بی ٢ ی ثب. ا ت بك ام ت ك ب تل ن ب بی ال تیى ب فكات ب ی ام ظ ؽیبثب ب ام ر اكؿ ت ی فكات ٤ ك ی ٣ یبت ع م ی ثب. ی ت ب ج ٢ ٣ ت ی فكات ٤ ك ام ؽ ؿك ب ا ن م آ ب ی ثب ) ؽت ؿین ی جت ث ؽت ث نی ی ث لاتت فكات ٤ ك ثی تلی ت ی ی و (. ثب ت ر ث افنای ك مافن ؽ ؿك بی ؿین ی ؿك و ك بی ت ٤ یبفت فكات ب ی ام ای ؽ ؿك ب ثی تلی ینا فكات ٤ ك ر ؿ ؿك ای ل بی 1 Gross domestic product 2 Unied State Environmental Protection Agancy 3 Clean air act 2

17 بررسی میزان PAHS )هیدروکربنهای آروماتیک چند حلقوی(موجود در PM10 هوای شهر آبادان ثنكي )90 ؿك ( كا ؿك ثل ی یل ] 10 [. PMفكات 10 ت ثل یه ت ولث ی ی ثب و تلویجبت ی یبیی آ ی ثب م ى ی ثبال ف نات ی آ لا اعب ولؿ ا. یىی ام تلی ر ت بین ثی فكات ٤ ك ر ؿ ؿك ای غی ی غ ك ؿ آ ب ث ات فل ی ثب.[ 11 ] ررات هؼلق ا لی : فكات ٤ ك ا ی فكاتی ت و ث ك تمی ام بث ٢ ت ی )ا ب ب اعتلاق ) اكؿ ات فل ی. تلی بث ٢ فكات ٤ ك ا ی ٣ جبكت ام ع م ربؿ ای بث ٢ اعتلاق حبثت ( اعتلاق فغب ( فلای بی ٤ تی. ض ی م ی ؿكیب تلی بث ٢ ت ی فكات ٤ ی ث بك ی ك ررات هؼلق ثا ي : فكات ٤ ك حب ی فكاتی ت و ؿك ات فل ؿك تیز او بی ی یبیی ایزبؿ ی. ؿك ای عب ت فكات بی ٢ رب ی تغت ٣ ا فكات ٤ ك ایزبؿ ی و ؿاكای ؽب یت فلاكیت ا وی ی ثب. تلی خب ثلای ای فكات فبت ب یتلات بیی ی ثب و ؿك تیز او یا ی ؿی او ی ف ك ( و ام فلای بی ت ی یل او بی اعتلاق بی ٢ ایزبؿ ا ( ؿی او ی یتل ه ( و ام تلؿؿ ؽ ؿك ب فلای بی ت ی یل عب ا ( ؿك ات فل ث عب ت بی ا یی آ ب بیتب ؽ خی بمی ای ا ی ب ثب آ ی ب ی ام بث ٢ و ب كمی ؿك ات فل ایزبؿ ی. فكات ٤ ك ولث ی 1 ین ؿاكای ثؾ فك ای حب ی تغت ٣ ا آئل بی آ ی حب ی ی ثب و ؿك تیز او یا ی تلویجبت آ ی فلاك )VOCs( ایزبؿ ی. ؿك مبی ثب فكات ٤ ك ا ی فلای بی ی یبیی و زل ث ت ی فكات حب ی ی ل ٣ ت و تلی ؿا ت پبیاكی ای فكات ؿك ات فل ین ثی تل ی ثب ] 12 [ ا ذاز سايس ررات هؼلق: ٤ ال فكات تم ت ا ؿاكای ا ام ای ثب ك ذ 0/ یىل تل ت و ثؾ ٣ ی آ كا اؿ فك ای ؿك ك ذ 0/1-10 یىل تل ت ىی ی ؿ. تملیجب %40 فكاتی و ؿاكای ا ام ثی 1 تب 2 یىل ت ؿك ثل ب وی بی ایی ثبلی ی ب. فكاتی و ا ام ای آ ب ثی 0/25 تب 1 یىل ثب ؿك ی ت ت ف ی و تل ثبلی ی ب. فكاتی و ا ام آ ب و تل ام 0/25 یىل ا ت ث ؿ ی علوت ثلا ی ؿك ؿ ت ب ت ف ی ثی تل ثبلی ی ب ] 4 [. كفتبك فكات ٤ ك ؿك ات فل ؿاؽ ی ت ت ف ی ا ب ث ك ٣ ت ب ب ث ؾ بت فینیىی )و تلی ؾ آ ا ام فكات ا ت( ث ت ی ؿاكؿ. ا ام فكات ى ا ت ام ص ب تل تب ؿ ب یىل تل تفب ت ثب. ر ت بین 2 ٣ فكات ام ٠ ل ا ام ای ا ت و فكات ثب ل ل و تل ام 2/5 یىل ث آ ئ ب ثل یت بی ا ت بیی ف ف ی و فكات ثنك تل تب 10 یىل ؿك ثل یت بی ا ی ت ی ی فكات ثنك تل ( تب 100 یىل ( ؿك ع ك ثی ی ك ة ولؿ ؿف ٢ ی. ثی تلی ت ٤ اؿ فكات ؿك ل فكات ث یبك كین )و ب فكات ٤ ك ثب ل ل 0/1 یىل و تل ( 0.1 )PM ت ( للاك ی یل. ای فكات ام ٠ ل بعت ظ غب ت تلی فكات ٤ ك ی ثب ی ا وی ؿك ینا رل و ی فكات ٤ ك ؿاك. ای ثؾ ام فكات ٤ ك ث ك ٣ ام اعتلاق ب ی ؿك لع ؿ ث ٤ ا فكات حب ی ام تجی بم ث فك ایزبؿ ی. ای فكات فاتب بپبیاك ث ؿ ام لیك ا ٤ مبؿ ف لؿ ی ث فكات ثنك تل تجی ی. فبت ب یتلات ب ام ر 1 Secondary organic aerosol : SOA 2 alveoli 3

18 بررسی میزان PAHS )هیدروکربنهای آروماتیک چند حلقوی(موجود در PM10 هوای شهر آبادان تلویجبت غب ت ؿك ای فكات ی ثب. ث ی ا ام ث یبك و صه ای فكات ٤ ك ؽی ی كین ف ف آ ب ام ؿی اك ا- ؽ ؿك ب ای فكات ؿاكای احلات ث ا تی ؽب ی ی ثب. فكات كین ب فكاتی ت و ا ام آ ب ثی 0/1 تب 2/5 یىل ث ؿ ث لا فكات ث یبك كین تغت ٣ ا PM 2.5 ( ؿاكای ل ل 2/5 یىل و تل( بؽت ی. فكات كین ا ب ب عب ی فكاتی ت و ؿك احل اعتلاق ایزبؿ یب ام ا ٤ مبؿ ف لؿ ی فكات حب ی ث ر ؿ ی آی. ث ی لبث یت ف ف ای فكات ث آ ئ ب فكات PMث ٤ ا 2.5 فكات لبث ا ت بق بؽت ی ] 13 [. فكات ؿك ت ب فكات ؿاكای ل ل ثی تل ام 2/5 یىل ی ثب. ا ام ای فكات ى ا ت تب 100 یىل ثل. ی فكات ثنك تل ث ی ی ث ؿ و تل لبؿك ؿك ا ثبلی ث ب ؽی ی م ؿ ت ی ی. ای ١ فكات لبث ك یت تلی آ ىبكتلی فكات ٤ ك ی ثب و ٤ ال ث كت ؿ ؿ بی یب فكات ؽبن لؿ غجبك ب ی ام ربؿ ب بؽت بم ب فكات ثنكي ه... ایزبؿ ی. فكات ؿك ت ض ی ب پ ب لبكس ب ا پ ك ب بیل ل ت بی یب ب ی ثب. ؿك عب یى ای فكات ام ٠ ل ت ٤ اؿ و تلی ؿك و فكات ٤ ك ای غی ی ؿاك ی ثی تلی رل كا ثؾ ؿ اؽت ب ی ؿ. فكات PM 10 ب ت ب فكات ( فكات ث یبك كین فكات كین فكات ؿك ت( ؿاكای ل ل 10 یىل و تل ی ثب ث ی ای ى لبؿك ام ا ی ؿفب ٣ ی ث )ثی ی ( ٣ ج ك ولؿ ث كی ب ك ی ؿك آ زب ك ة و ث فكات ٤ Thoracicل ف ی ثب. اؿ ٤ ك اغ ت ث ل بی میل تم ی ی : 2 1 فكات كین )ل ل و تل امμm 2/5( فكات ؿك ت )ل ل ثی تل ام μm 2/5( فی ب μm( 0/001-1( ی ت ب )ل لμm 0/1-10(. فی ب فكاتی ت و ام لیك تم یل یب او ی یبیی ت ىی ثلؽی ا لبت ث ٣ ا ؿ ؿ ؿك ٠ ل لفت ی. ی ت ب ام فكات بی ٤ ی ت ىی ا و ام لیك تم یل ث ر ؿ آ ا ل ل ب ؿك مبی ثب فی بیب ؿ ؿ جتب ثنك تل ا ت. فی ب ؿ ؿ ی ت ؿك یه والى ثنك تل ث ب آئل جم ث ی ی ] 4 [. ؿك ى 1-1 جم ث ی فكت ٤ ك ام ٠ ل ا ام فكات ث لا بث ٢ اعت ب ی ىب ی ت ی آ ب ثلؽی ؽ ا فكات ٤ ك ث كت بتیه بی ؿاؿ ا ت. شنل 1-1: ت صیع مساحت سطح آئشيسل اتمسفشی گستش ای اصلی مىاتع اصلی تشای شگستش يمناویسم ای سشذيتاصساصی] 2 [ ام ثی آالی بی ا فكات ٤ ك ثؾ PM 10 تلی آ ب PM 2.5 اكتجب ثی تلی ثب احلات ث ا تی فكات ؿاك. اؿ ٤ ك ث ت بیی یب ؿك تلویت ثب آالی بی ؿی ل ؾب لات ث یبك یی ثل ال ت ا ب ؿاك. آالی ب ٣ تب ام 1 Fine 2 Coarse 4

19 بررسی میزان PAHS )هیدروکربنهای آروماتیک چند حلقوی(موجود در PM10 هوای شهر آبادان لیك ی ت ت ف ی اكؿ ث ا ب ی. آ یت ی ت ت ف ی ى ا ت ث كت تمی ثب میلا ب كی و تؾ ی مؿ ا ت ثی ؿك فكات ا ت بق ا ام ای ثی 0/01 تب 2/5 یىل اك ب كی و ؿك ى 3-1 ب ؿاؿ ث ؿاؽ كی ب ف ف ولؿ ؿك آ زب ك ة یو. اؿ ٤ ك احل ی ؽ ؿ كا ام لیك یه یب ثی تل ام یىی ام ك میل ا ٣ ب یو : 1. فك ى ا ت ث ٣ ت ؽ یبت ی یبیی یب فینیىی ا ی ؽ ؿ فاتب ی ثب. فك ى ا ت ؿك ص ی یىیب ىب ی ی و ث ك ٤ ؿ ت ب ت ف ی كا پبن یو اؽ ایزبؿ.2 بی. رقة فك ى ا ت ث ٣ ا عب بؿ ی رقة ٣ و. رقة ٣ می ؿك كؿ فكات بی ٢.3 غی ؿك كؿ فكات رب ث وبك یك ؿ.] 4 [ ارتثاط هتقاتل ررات هؼلق دستگا ت فسی ا ؿالی تغى ی ؿا ثل احلات ث ا تی ب ة فكات ٤ ك ثل ر ا ٢ لی و ك بی ت ٤ یبفت ؿك عب ت ٤ ر ؿ ؿاكؿ. ؿا احلات ث ا تی فكات ٤ ك تلؿ ا ت ا ب غب جب ثب ؿ ت ب بی ت ف ی ل جی- ٣ ل لی لتج ی ثب. ل ص ثب آ ؿ ی ا ت ب ی ر ٤ یت تغت تبحیل للاك ی یلؿ ا ب ث ت ث ال ت فلؿ ع ب یت تبحیلپقیلی ؿك ثلاثل آ ؿ ی ت احل آ ؿ ی ا ثل افلاؿ ؾت ف ی ت ا تفب ت ثب. ثب افنای ت بى ؾ ؿك ثلاثل آ ؿ ی ینا ثل م پیب بی ؾت ف افنای ی یبث. اكن ا ا وی ر ؿ ؿاكؿ تب ثت ا ؿا ای كا پی بؿ ؿاؿ و ؿك مبؿیل و تل ام آ یش احل ب ثی ثل افلاؿ ب ؿ. ؿك عمیمت پبیی تلی غ ٠ ت بیی و احلات ب ة آ ب ث احجبت ك ی ا ت ؽی ی ثبالتل ام غ ٠ ت م ی ی ت. غ ٠ ت م ی ؿك آ لیىب اك پبی غلثی ثلای فكات ٤ ك PM 2.5 ؿك ع ؿ 3-5 μg/m 3 ثلآ كؿ ا ت. ا اپی ی هیىی ین ثل احلات ب ة فكات ٤ ك ث ؿ ى و تب ت ث ت ا بك ؿاكؿ. ام آ زب و ع یب آ تب ای ؿك اكتجب ثب فكات ٤ ك ت ٤ یی ا ت ام لفی مب ت افلاؿ ؿك ثلاثل یه ت بى ؾ ین تفب ت ا ت ت ٤ یی ل ینا ا تب اكؿ یب ؿ ت كا ٤ ثلای عفب ت وب فلؿ ؿك ثلاثل احلات ب ة فكات ٤ ك غیل ى ی ثب [ 14 ]. شنل 1-2 : شماتیل سفتاس متفايت اوذاص ای مختلف رسات دس داخل سی ] 15 [ ام م ٠ ل ب یت ی یبیی فكات ٤ ك ؾ ی ام اؿ آ ی غیل آ ی ت و ٣ تب ثل ا بى ا ام ب تم ی ی. ل ص ا ام فكات م ی ؿك ت ٤ یی احلات ث ا تی ؿاكؿ ی ا تؾبة ا ام ین یبم الع ٠ بت ت ٤ ؿی ا ت. 5

20 بررسی میزان PAHS )هیدروکربنهای آروماتیک چند حلقوی(موجود در PM10 هوای شهر آبادان 1 ا ی پبكا تل لط یب تؾ ی ٣ آ ؿ ی ا و فكات ٤ ك ث ؿ و ل ا ی میبؿی ثلای وب ای پبكا تل ت 3 2 بم ب بی ث ا ت ر ب ی عفب ت غی می ت ایبالت تغ ٢ لؿی. پي ای پبكا تل ربی ؽ ؿ كا ث فكات ٤ ك PM 10 ؿاؿ. او اوخل ای ت ب بی پبی ویفیت ا ز ؿ. ث یبكی ام ب ٤ بت اپی ی هیه ین PM 10 PM 10 كا جت ث بیل ا ام بی فكات ٤ ك تلریظ ی كا ث ٣ ا یه بؽ ٠ ل للاك ی ؿ. فكات ٤ ك ث ٣ ت PM 10 ت ا بیی ف ف ث ؿاؽ آ ئ بی كی ی ؿاكای ثی تلی احلات ث ا تی ث ؿ ؽ ؿ ث ؿ ؿ ت فكات ؿك ت ) 2/5-10 یىل ( فكات كین )و تل ام 2/5 یىل ( تم ی ی ] 16 [. فكات ؿك ت و ل لی ثی ام 2/5 یىل ؿاك ت فلای بی ىب یىی ام ر ت ٤ یك زؿ لؿ غجبك ؽلؿ فل ؿ ار ب اؿ ت ی ی. فكات كین ٣ تب ام فلای بی اعتلاق ؿك لتج ث ٤ ام او بی ی یبیی تلاو اؿ بمی عب ی. ؿك ثی تل غی بی لی ل ؿ ؿ ت فكات یبفت ی ا ب جت ای ؿ ل ام فكات ثل ا بى ل ٤ یت رغلافیبیی ا ب ی ا ی ع م لف ا لهی ؿك ل بی ؾت ف ر ب ى ا ت تفب ت ثب. ر ي ؽب یت فكات ٤ ك عبئن ا یت ا ت. ؿك ؿ ؿ ب 1952 فكات ٤ ك ؽب یت ا یی ؿا ت ثؾ ا ٠٣ آ لا اؿ ولث ت ىی ی ؿاؿ. ا ب ؿك صی ث ی ظ ثبالی آ یبن فكات ؿاكای ؽب یت ل یبیی ث ؿ ولث و تلی ؿك آ ب ؿا ت. ر ؿ ف نات ی آك یه ؿك فكات ٤ ك یت آ ب كا تب ع میبؿی افنای ی ؿ ] 17 [. ؿك اكتجب تمبث یب فك ؿ ت ب ت ف ی ثبی ت ر ؿا ت و ام یه ثب فك ل وبك ؿاكی و ل ا ی فینیه ی ی ث كو ی ی لث ث ؽ ؿ كا ؿاكا ت ام ی ؿی ل ؿ ت ب ت ف ی ث یو كی یه ٣ ع بى ؿك ٣ ثبی یىب غ ة ی ؿ. ت فیك ای ؿ ع م ؿكن ت ٤ ب یب ای ؿ یبم ؿا ت ٣ ؿك م ی پن ىی آ یت ب ی ؿ ت ب ت ف ی فینیه ی ی ثلؽی ام ٣ ری ؿك ی ی ثب. یىی ام ؿ ت ب بی ا ی ایزبؿ ل ب ؿك ث ؿ ت ب ت ف ی ا ت. ض ی ای اك ب ث ٣ ا ب لا ك ؿی ث یبكی ام ثی بكی ب لط ث ؿ ث یبكی ام ثی بكی ب تمی ب ثب فكات اكؿ ث ای ی ت لتج ا ت. لب قاكی لف نی ر ت عف ویفیت ا ؿك ع ة ؿك ث یبكی ام و ك ب ت ر ث آ ث ٤ ا یه ا یت ثب ع ب یت ثبال ب ل ی ال ٤ یت ا ت. ث بثلای آ ب ی ام ص ی اكتجب یب فكات ؿ ت ب ت ف ی ت ب ام ٠ ل صب ٣ ی ث ى ام ؿی ب ایزبؿ یه ث یب ٣ ی كؿ یبم ثلای ث ج ؿ ویفیت ا ث ؿ جب آ ال ت ؿ ت ب ت ف ی كؿ یبم ی ثب ] 18 [ اثرات ت ذاضتی ررات هؼلق : تغمیمبت ٣ ی ا زب لفت ی ؿ ؿ ی اؽیل ب ؿاؿ ا ت و فكات ٤ ك ام آالی بی ا ی ام ؿی ب ؾب لات ث ا ت ٣ ی ال تی ی ثب. بم ب ر ب ی ث ا ت) WHO ( ثلآ كؿ ؿ ا ت و ب یب فل ثل احل ار 4 ثب فكات ٤ ك اثلؿ ر ؿ ؿك ای غی ی ؿصبك لي م ؿكى ی ] 19 [. اال ا ییي ىبكا ی یه مب ل كی ثیب ولؿ و افنای 10 µg/m3 ؿك غ ٠ ت فكات PM افنای 0/5-1/5 ؿك ی ل بی ك ما 2- افنای -3 افنای 0/5 ثب ٣ ج: 5 1 ؿك ی آ ثی بكی ا اؿ كی ی ن ؿكافلاؿ ثبالی 65 ب 6 ؿك ی ثی بكی ل جی- ٣ ل لی 4- افنای 6 ؿك ی ل بی ت ت ث ثی بكی بی ل جی-كی ی 1 - Total Suspended Particles (TSP) 2 - World Health Organisation (WHO) 3 - U.S Environmental Protection Agency (USEPA) 4 Valavanidis 5 Chronic obstruction pulmonary disease: COPD 6 Cardiovascular diseases: CVD 6