ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΒΑΔΙΣΗΣ, ΚΙΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ

ΔΙΕΚ ΑΡΤΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΟΗΘΩΝ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΒΑΔΙΣΗΣ, ΚΙΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ Δ ΕΞΑΜΗΝΟ - ΘΕΩΡΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΠΑΠΑΦΩΤΗ, ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ MSc ΑΡΤΑ, 2017-2018

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΒΑΔΙΣΗ 2. ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ 2

3. ΟΡΘΟΤΙΚΗ ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΗ Η λέξη ορθοτική αναφέρεται στη γνώση των διορθωτικών μηχανημάτων και στη χρήση τους, ως μίας συσκευής η οποία δίνει στήριξη και βελτιώνει τη λειτουργικότητα των κινητών μερών του σώματος. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι διάφοροι τύποι μετάλλων και κραμάτων, καθώς και πολυάριθμα μίγματα αλουμινίου και μικρές ποσότητες τιτανίου και μιγμάτων τιτανίου. Πλαστικό, ύφασμα, καουτσούκ και δέρμα έχουν ευρεία και σύνθετη εφαρμογή. Τα πλαστικά είναι ελαφριά (έχουν το ένα τέταρτο του βάρους του μετάλλου) και είναι εύκολα σ το καθάρισμα και στο πλύσιμο. Τα εξαρτήματα που χρησιμοποιούμε πρέπει να μην είναι τοξικά και να μην προκαλούν ερεθισμό και αλλεργία στο δέρμα. Τα ορθοτικά μηχανήματα των άνω άκρων: Βοηθούν στην υπολειμματική ή ελλειμματική μυϊκή ισχύ. Προφυλάσσουν το μέλος από πόνο ή πιθανή δυσμορφία. Διορθώνουν μία υπάρχουσα δυσμορφία. Τα ορθοτικά μηχανήματα των κάτω άκρων: Ο ασθενής με παράλυση του ενός ή και των δύο κάτω άκρων έχει ανάγκη μίας ορθοτικής κατασκευής για καλή και επαρκή στήριξη, τόσο στην ορθοστάτιση όσο και στην βάδιση. Π.χ. σε περιφερική βλάβη όπως βλάβη του ισχιακού νεύρου ή σε κεντρική νευροπάθεια, όπως κακώσεις νωτιαίου μυελού. Στις δυσμορφίες του άκρου πόδα και του γόνατος, η χρήση ενός ορθοτικού μηχανήματος αναχαιτίζει και μειώνει τις παραμορφώσεις. Ο πόνος μίας άρθρωσης που προέρχεται από τραυματισμό ή αρθρίτιδα μπορεί να μειωθεί, λόγω ακινητοποίησης με την εφαρμογή ενός ορθοτικού μηχανήματος. Σε ασθενείς με κατάγματα, η εφαρμογή ενός ορθοτικού μηχανήματος παρέχει ακινητοποίηση των οστών με αποτέλεσμα την καλύτερη πόρωση και ανάταξη της προσβεβλημένης περιοχής. Τα ορθοτικά μηχανήματα στήριξης του κορμού: Χρησιμοποιούνται για την στήριξη και διόρθωση του κορμού λόγω των παραμορφώσεων που προέρχονται από δυσμορφίες της σπονδυλικής στήλης όπως είναι η σκολίωση και η κύφωση. Επίσης, σε ασθενείς που υποφέρουν από οσφυαλγία ή αυχεναλγία, η εφαρμογή ενός ορθοτικού μηχανήματος παρέχει καλύτερη στήριξη στην περιοχή, μειώνει την κινητικότητα και ανακουφίζει από τους πόνους. 61

Τα ορθοτικά μηχανήματα άνω άκρων διακρίνονται σε: Ορθοτικά μηχανήματα άκρας χειρός και καρπού (ορθοτικά μηχανήματα αντίθεσης αντίχειρα-δακτύλων, αντίθεσης δακτύλων) Ορθοτικά μηχανήματα ελέγχου του καρπού (παλαμιαίας κάμψης του καρπού και συλληπτικής ικανότητας) Ορθοτικά μηχανήματα άκρας χείρας (καθοδηγούμενων δακτύλων, καρπός άκρα χείρα, καθοδηγούμενου καρπού, παθητικής σύλληψης, συγκράτησης σκευών) Προστατευτικά ορθοτικά (παλαμιαίος σταθεροποιητής καρπού-χεριού, ραχιαίος σταθεροποιητής καρπού-χεριού, σταθεροποιητές δακτύλων, καρπομετακαρπο σταθεροποιητής αντίχειρα) Ορθοτικά μηχανήματα διόρθωσης (μετακαρποφαλαγγικά ορθοτικά μηχανήματα διόρθωσης, κάμψης, έκτασης) Ορθοτικά μηχανήματα αγκώνα και ώμου (προστασίας, ελέγχου αγκώνα, σταθεροποιητής απαγωγής ώμου, επίδεσμοι ανάρτησης, κάθετη ανάρτηση, διόρθωσης, όπως της έκτασης και της κάμψης του αγκώνα) Τα ορθοτικά μηχανήματα κάτω άκρων διακρίνονται σε: Ορθοτικά μηχανήματα άκρου πόδα Ορθοτικά μηχανήματα ποδο-κνημικής άρθρωσης Ορθοτικά μηχανήματα μηρο-κνημο-ποδικής άρθρωσης Ορθοτικά μηχανήματα γόνατος Ορθοτικές κατασκευές για κατάγματα Ειδικές κατασκευές για παιδιά ορθοστάτης οσφυο-μηρο-κνημο-ποδικά ορθοτικά μηχανήματα. Τα ορθοτικά μηχανήματα της σπονδυλικής στήλης διακρίνονται σε : Εύκαμπτες ορθοτικές εφαρμογές για τη σπονδυλική στήλη (ιερο-λαγόνια ζώνη, ιερολαγόνιος κορσές, ελαστικός ιερολαγόνιος κορσές με πλαστική ενίσχυση, οσφυο-ιερός κορσές) Ορθοτικές κατασκευές σταθεροποίησης της σπονδυλικής στήλης (θωρακοοσφυο-ιερά μηχανήματα για τον έλεγχο της κάμψης του κορμού και θωρακοοσφυο-ιερά μηχανήματα για τον έλεγχο της έκτασης, πλάγιας κάμψης και στροφής του κορμού) Ορθοτικά μηχανήματα της αυχενικής μοίρας (τα κολάρα και τις ορθοτικές εφαρμογές με βραχίονες) Ορθοτικά μηχανήματα ελέγχου της κύφωσης και της σκολίωσης (τύπου Milwakee, τύπου Boston 62

Ορθοτικά μηχανήματα τύπου Milwakee Αποτελείται από θερμοπλαστικό υλικό το οποίο σχηματοποιείται στην πυελική ζώνη του ασθενή. Επάνω σε αυτή τη θερμοπλαστική κατασκευή στερεώνονται τρεις μεταλλικοί βραχίονες, δύο οπίσθιοι και ένας πρόσθιος, οι οποίοι καταλήγουν σε ένα μεταλλικό δακτύλιο που περικλείει τον αυχένα. Ο δακτύλιος επενδύεται με τσόχα στα σημεία επαφής του με τον αυχένα. Επίσης, στους βραχίονες και στο εσωτερικό της θερμοπλαστικής κατασκευής τοποθετείται τσόχα, στα σημεία επαφής με το σώμα, εκεί όπου εφαρμόζουν δυνάμεις αναχαίτισης της δυσμορφίας. Πλεονεκτήματα: Έχουμε καλή αναπνευστική επάρκεια Επιτρέπει τον καλό αερισμό του θώρακα και δεν προκαλεί ερεθισμό του δέρματος Μπορεί να επιμηκυνθεί ρυθμίζοντας τον από τους βραχίονες, καθώς το παιδί αναπτύσσεται και μεγαλώνει. Μειονεκτήματα: Το κύριο πρόβλημα αυτής της κατασκευής είναι ψυχολογικό και για αυτό δεν είναι αποδεκτή από τους εφήβους ασθενείς και από μερικούς γιατρούς. Ο μεταλλικός δακτύλιος στον αυχένα είναι ορατός και αυτό ενοχλεί τον έφηβο. 63

Βρεφικοί νάρθηκες ισχίων Αυχενικό κολλάρο μαλακό ρυθμιζόμενο τύπου Philadelphia Μετεγχειρητικές ζώνες οσφύος Νάρθηκες κυφώσεως αυχενοθωρακικοί σπονδυλικής στήλης 64

Νάρθηκας απαγωγής ώμου ακινητοποίησης ώμου υποστήριξης ώμου Δέστρα επικοδυλίτιδας ελαστική ρυθμιζόμενη περιαφκωνίτιδα λειτουργικός τηλεσκοπικός νάρθηκας αγκώνα. Νάρθηκας ακινητοποίησης καρπού και αντίχειρα πλαστικός νάρθηκας αντίχειρα νάρθηκας ηρεμίας Νάρθηκας πηχεοκαρπικής λειτουργικός νάρθηκας άκρας χείρας 65

Νάρθηκας ακινητοποίησης σε έκταση νάρθηκας 4 ου, 5 ου νάρθηκας έκτασης μετακαρπίου- δυναμικός Λειτουργικός νάρθηκας ισχίου-νάρθηκας μηροκνημοποδικός μαξιλάρι απαγωγής ισχίων Ακινητοποιητής γονάτου νάρθηκας οστεοαρθρίτιδας λειτουργικός κηδεμόνας 4 σημείων επιγονατίδα χονδροπάθειας-ελαστική Λειτουργικός νάρθηκας ποδοκνημικής-σταθερός πλαστικός πδκης-ναρθηκάκι drop foot 66

Ακρωτηριασμοί και προθέσεις Ακρωτηριασμός καλείται η χειρουργική επέμβαση με την οποία αποκόπτεται τμήμα ή ολόκληρο το μέλος από τα άνω ή τα κάτω άκρα. Κολόβωμα καλείται το τμήμα του μέλους από το επίπεδο του ακρωτηριασμού μέχρι την πλησιέστερη άρθρωση. Οι συνηθέστερες αιτίες που οδηγούν σε ακρωτηριασμό ή απεξάρθρωση είναι οι αγγειακές παθήσεις. Ακολουθούν τα διάφορα τραυματικά αίτια και στη συνέχεια, σε μικρότερο ποσοστό είναι τα νεοπλάσματα, οι συγγενείς ανωμαλίες κ.α. Προθέσεις Υπάρχουν 2 είδη προθέσεων: Α. η προσωρινή πρόθεση που προσαρμόζεται στο κολόβωμα έως ότου αυτό πάρει τη σταθερή μορφή του και Β. η μόνιμη πρόθεση, η οποία δίνει τη δυνατότητα να επανενταχθεί στο κοινωνικό σύνολο το συντομότερο. Η προσωρινή πρόθεση αποτελείται από α) τη θήκη, β) την ανάρτηση αιώρηση και γ) το πέλμα. Εφαρμόζεται αμέσως μετά τον ακρωτηριασμό. Θήκη: η θήκη συνήθως κατασκευάζεται είτε από μέταλλο, είτε από πλαστικό σε μία ποικιλία σχημάτων και μεγεθών. Το βάρος του σώματος μεταφέρεται κυρίως από το ισχιακό κύρτωμα και εν μέρει από την περιφέρεια της πρόθεσης. Μέσα στη θήκη πρέπει να υπάρχει ένα μαλακό υπόστρωμα που χρησιμεύει στη στήριξη μαλακών μορίων και όχι για φόρτιση. Ανάρτηση αιώρηση: η ανάρτηση αποτελείται από έναν ιμάντα ο οποίος προσαρμόζεται σταθερά γύρω από το σχήμα της λεκάνης. Συνδέεται με μια μη αξονική άρθρωση στο έξω χείλος της θήκης. Η μη αξονική άρθρωση επιτρέπει κινήσεις κάμψης έκτασης στο ισχίο. Ο μηχανισμός του γόνατος είναι και αυτός μια μη αξονική άρθρωση. Επιτρέπει μέσω μηχανισμού στην άρθρωση του γόνατος να κλειδώνει σε έκταση και να απελευθερώνεται για την κάμψη του γόνατος. Πέλμα: Μέχρι πρόσφατα το πέλμα των προσωρινών προθέσεων έφερε σχήμα ημικυκλικής καμπύλης. Αυτό έδινε τη δυνατότητα για φυσιολογική βάδιση αλλά δεν έδινε σταθερότητα στη φάση στήριξης. Τώρα το πέλμα της πρόθεσης δίνει σταθερότητα και κοσμητική αποδοχή. 67

Μόνιμη πρόθεση Θήκες: κατά καιρούς εμφανίζονται νέες επινοήσεις όσον αφορά την κατασκευή και την στηρικτικότητα της θήκης. Οι χρησιμοποιούμενες θήκες είναι 4 ειδών. Από αυτές μόνο οι 2 χρησιμοποιούνται ευρύτερα. Α. ανοικτού πυθμένος, ισχιακής άρσεως βάρους θήκης. Είναι παραδοσιακή και τυπική ισχιακής άρσεως βάρους θήκη με όλα τα προβλήματα που δημιουργούνται από την ισχιακή φόρτιση. Β. αναρροφητική θήκη. Καλείται αναρροφητική θήκη διότι στη συγκράτηση της συμβάλλει και η ελαφρά αρνητική πίεση που δημιουργείται στο χώρο μεταξύ της κορυφής του κολοβώματος και του πυθμένα της θήκης. Η πίεση διατηρείται στα ιδανικά επίπεδα διαμέσου μιας βαλβίδας που επιτρέπει τη ροή του αέρα προς δύο κατευθύνσεις και φέρει μετρητή πίεσης. Η αναρροφητική θήκη εφαρμόζεται συνήθως σε νέα και δραστήρια άτομα. Εφαρμόζει σχεδόν τέλεια με πλήρη εξάλειψη των εμβολοειδών κινήσεων κατά τις φάσεις βάδισης, με αποτέλεσμα στη φάση αιώρησης να επιτυγχάνεται υψηλότερη ανύψωση του ποδιού από το έδαφος και η βάδιση να πλησιάζει φυσιολογική. Λόγω της τέλειας εφαρμογής δεν απαιτείται ζώνη ανάρτησης. Η τοποθέτηση της αναρροφητικής θήκης γίνεται από τον ίδιο τον ασθενή με την βοήθεια ελαστικού επιδέσμου που εφαρμόζεται από τη βάση προς την κορυφή. Ο επίδεσμος αφαιρείται από την οπή της βαλβίδας καθώς το κολόβωμα εισέρχεται εντός της θήκης και κατόπιν εφαρμόζεται η βαλβίδα. Γ. ολικής επαφής και ολικής άρσεως βάρους θήκης. Η θήκη αυτή κατασκευάζεται από πλαστικό υλικό, προσαρμόζεται σε πλήρη επαφή με το κολόβωμα και επιδιώκει ισομερή κατανομή των πιέσεων σε όλη την επιφάνεια. Λόγω της πλήρης επαφής της θήκης δεν φοριέται κάλτσα στο κολόβωμα. Υπάρχει μία βαλβίδα στον πυθμένα της θήκης η οποία επιτρέπει την προς τα έξω ροή του αέρα έτσι ώστε να δημιουργείται κενό. Κατά αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η συγκράτηση της πρόθεσης. Μηχανισμός γόνατος: όσον αφορά την άρθρωση του γόνατος στην μόνιμη πρόθεση υπάρχουν δύο πιθανότητες. Α. είτε να είναι το γόνατο μπλοκαρισμένο σε έκταση, οπότε ο ασθενής πραγματοποιεί κάμψη ισχίου, ελαφρά απαγωγή και ελαφρά ανύψωση της λεκάνης για να φέρει την πρόθεση μπροστά. Β. είτε το γόνατο να είναι ελεύθερο, οπότε ο ασθενής φέρνει μπροστά την πρόθεση με κάμψη ισχίου και κάμψη γόνατος. 68

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ, ΕΠΑΛ, 1 Ος ΚΥΚΛΟΣ ΒΟΗΘΩΝ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ 2. ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ,ΕΠΑΛ, 2 ος ΚΥΚΛΟΣ ΒΟΗΘΩΝ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ 3. ΟΡΘΟΤΙΚΗ-ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΗ-ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ, ΚΟΤΤΑΡΑΣ Σ., ΑΤΕΙΘ - ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ 69