Προγεννητικός έλεγχος ΠΕΡΙΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 12 Ο 1
Αντικείμενο μελέτης, συζήτησης και έντονου κοινωνικού προβληματισμού με βιοηθικές και δεοντολογικές προεκτάσεις 2
Ι. O Προγεννητικός έλεγχος στην κλινική πράξη 3
Προγεννητικός έλεγχος Αφορά το σύνολο εξετάσεων που είναι απαραίτητο να γίνουν στην αρχή της εγκυμοσύνης ή πριν τον προγραμματισμό τεκνοποίησης, για την ασφάλεια της μητέρας αλλά κυρίως για την ασφάλεια του κυήματος 4
Διαγνωστικές εξετάσεις προγεννητικού ελέγχου 1. Μη Eπεμβατικές (Ρουτίνας) i. Εξετάσεις αίματος και ούρων (ανίχνευση λοιμογόνων παραγόντων και ιών) ii. Εξέταση επιπέδων σακχάρου του αίματος iii.εξέταση πολλαπλών βιοχημικών δεικτών (α και β τρίμηνο) (β-χοριονική γοναδοτροπίνη, α-φετοπρωτεϊνη, οιστριόλη) iv. Υπερηχογραφικός έλεγχος και στα 3 τρίμηνα 5
Διαγνωστικές εξετάσεις προγεννητικού ελέγχου 2. Eπεμβατικές (έλεγχος βάσει ενδείξεων) i. Λήψη χοριακής λάχνης (10-12η εβδομάδα) (1-1.5% των εμβρυϊκών θανάτων) ii. Αμνιοπαρακέντηση (>15η εβδομάδα) (0.5-1% εμβρυϊκών θανάτων) iii. Ομφαλιδοπαρακέντηση για θεραπευτικούς σκοπούς (>22η εβδομάδα) iv. Εμβρυοσκόπηση 6
Eνδείξεις Μητρική ηλικία (>35 ε ). Προηγούμενο παιδί με χρωμοσωμική ανωμαλία (ΧΑ) de novo. Δομική ΧΑ σε έναν από τους γονείς. Μονογονιδικαό νόσημα στην οικογένεια. Κίνδυνος ανωμαλίας νευρικού σωλήνα. Υπερηχογραφικά ευρήματα ή τριπλού τεστ. 7
Μητρική Ηλικία chorionic villus biopsy (first trimester) amniocentesis (mid-trimester) 8
Μέθοδοι προγεννητικής διάγνωσης 9
Αμνιοκέντηση (14-20 εβδ) 10
Amniocentesis& trophoblast(cvs) sampling Amniotic Fluid 15 ml amniotic fluid yields 5 mg ofdna (Maybecultured) --------------------- Chorionic Villi Typical yield 45 mg DNA Source: Recombinant DNA, Second Edition, Eds Watson JD, Gilman M, Witkowski J, Zoller M 11
Βιοψία τροφοβλάστης(cvs)(9η-12η εβδ) 12
Ομφαλοκέντηση- Λήψη Εμβρ. Αίματος (19-21εβδ) 13
Μη επεμβατικές μέθοδοι α- εμβρυϊκή πρωτεΐνη(μητρικός ορός) Εκτίμηση κινδύνου για ανοικτές βλάβες του κεντρικού νευρικού σωλήνα, Εκτίμηση κινδύνου για ύπαρξη τρισωμίας. Τριπλό τεστ ή τετραπλό. Υπέρηχοι. 14
15
Υπέρηχοι Μονογονιδιακά-: Ολοπροσεγκεφαλία, πολυδακτυλία, πολυκυστικοί νεφροί κ.λ.π. Πολυπαραγοντικά: λαγώχειλος, λυκόστομα, στρεβλοποδία, συγγενής καρδιοπάθεια, βλαβες ΚΝΣ. Βλάβες που μπορεί να συνδυάζονται με συγκεκριμένο σύνδρομο: ανωμαλίες γεννητ. Οργάνων, κυστικό ύγρωμα, πολυδακτυλία, ομφαλοκήλη, ανωμαλίες άκρων. 16
Σύνδρομο Down 17
Π.χ.κυστικό ύγρωμα Σποραδικό. Συνδυαζόμενο με χρωμοσωμικές ανωμαλίες Τρισωμία 21. ΜονοσωμίαΧ (45,X). del(8p). Γενετικά μεταβολικά νοσήματα. Γενετικά νοσήματα π.χ. Σύνδρομο Noonan (MIM.163950) (PTPN11 mutations). κ.α. 18
Εργαστηριακός προγεννητικός έλεγχος Κυτταρογενετική ανάλυση (πιθανά προβλήματα: μωσαϊκισμός αληθιν;oς ή ψευδής, του πλακούντα) μητρική επιμόλυνση, αποτυχία καλλιέργειας, περίεργα ευρήματα?). Βιοχημική ανάλυση (αμνιοκέντηση ή βιοψία τροφοβλάστης). Ανάλυση DNA ( χρειάζεται να γνωρίζουμε τη μετάλλαξη ). 19
20
21
Βιοχημική ανάλυση για μεταβολικά νοσήματα Χοριακές λάχνες ή καλλιεργημένα αμνιοκύτταρα ή Άμεσος προσδιορισμός με έλεγχο κάποιας ουσίας στο αμνιακό υγρό. Προεμφυτευτικός έλεγχος. Νέες τεχνολογίες Εμβρυϊκά κύτταρα στη μητρική κυκλοφορία (ειδικά αντισώματα/ εμβρυϊκά αντιγόνα). Εμβρυϊκή Μαγνητική για διάγνωση διαμαρτίες στον εγκέφαλος. 22
Εμβρυϊκό DNA στη μητρική κυκλοφορία Πλάσμα εγκύων περιέχει ελεύθερο DNAαπό το οποίο 3-6% είναι εμβρυϊκής προέλευσης. Ανιχνεύεται από την 7 η εβδομάδα της κύησης και η συγκέντρωσή του αυξάνεται κατά την διάρκειά της. Αποτελείται κυρίως από <200kbκομμάτια άγνωστης προέλευσης πιθανότατα πλακουντιακής. Επειδή υπερέχει το μητρικό DNAυπάρχει δυσκολία να αναλυθούν μητρικές μεταλλάξεις αλλά μόνο πατρικές. 23
Ghanta et al. Non-invasive prenatal detection of trisomy 21 using tandem single nucleotide polymorphisms.plos One. 2010 We outline a novel, rapid, highly sensitive, and targeted approach to non-invasively detect fetal T21 using maternal plasma DNA. Βianchi et al. Insights into fetal and neonatal development through analysis of cell-free RNA in body fluids. Early Hum Dev. 2010. Between 1997 and the present era this field has gone from basic research to clinical application for diagnosis of fetal gender and Rhesus D status. Over the next few years it is likely that noninvasive prenatal diagnosis for Down syndrome will also be possible. Here we summarize current and future clinical applications of analyzing cell-free fetal DNA and RNA in both maternal and neonatal body fluids, including maternal plasma, serum, whole blood, amniotic fluid, and neonatal saliva. We describe methods to evaluate normal and abnormal fetal and neonatal development using gene expression microarrays. We also discuss the ways in which differentially-regulated gene lists can advance knowledge of both fetal and neonatal biology, as well as suggest novel possibilities for fetal and neonatal treatment. Lo et al. Noninvasive approaches to prenatal diagnosis of hemoglobinopathies using fetal DNA in maternal plasma Hematol Oncol Clin North Am. 2010. Early work had focused on the detection of paternally inherited fetal mutations in maternal plasma. Recent advances in single-molecule counting approaches have allowed the mutation dosage of the fetusto be analyzed in maternal plasma(prenatal diagnosis of several hemoglobinopathies, including β-thalassemia and hemoglobin E disease). 24
Nat Med. 2011 Apr;17(4):510-3. Epub 2011 Mar 6. Fetal-specific DNA methylation ratio permits noninvasive prenatal diagnosis of trisomy 21. Papageorgiou EA, Karagrigoriou A, Tsaliki E, Velissariou V, Carter NP, Patsalis PC. Source Cytogenetics and Genomics Department, The Cyprus Institute of Neurology and Genetics, Nicosia, Cyprus. Abstract The trials performed worldwide toward noninvasive prenatal diagnosis (NIPD) of Down's syndrome (or trisomy 21) have shown the commercial and medical potential of NIPD compared to the currently used invasive prenatal diagnostic procedures. Extensive investigation of methylation differences between the mother and the fetus has led to the identification of differentially methylated regions (DMRs). In this study, we present a strategy using the methylated DNA immunoprecipitation (MeDiP) methodology in combination with real-time quantitative PCR (qpcr) to achieve fetal chromosome dosage assessment, which can be performed noninvasively through the analysis of fetal-specific DMRs. We achieved noninvasive prenatal detection of trisomy 21 by determining the methylation ratio of normal and trisomy 21 cases for each tested fetal-specific DMR present in maternal peripheral blood, followed by further statistical analysis. The application of this fetal-specific methylation ratio approach provided correct diagnosis of 14 trisomy 21 and 26 normal cases. 25
Τα κυριότερα σημεία στα οποία εστιάζεται ο ηθικός προβληματισμός αναφορικά με τον προγεννητικό έλεγχο είναι: α) η απόρριψη του άρρωστου εμβρύου β) η επιλογή φύλου Δίλημμα της επιλογής 1. Επιλεκτική διακοπή 2. Συνέχιση της κύησης 26
Το δίλημμα πρέπει να αντιμετωπίζεται από τον κάθε ενδιαφερόμενο στο πλαίσιο: Α). της προσωπικής του αυτονομίας (ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ) Β). ατομικής ευθύνης Η συνειδητή απόφαση, ωστόσο, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πλήρη ενημέρωση που θα πρέπει να προηγείται: η ενημέρωση αυτή αποτελεί ηθική, αλλά και νομική ευθύνη του αρμόδιου ιατρού. 27
Η τελική απόφαση του ζευγαριού εξαρτάται από: ηθικές δεσμεύσεις και αναστολές θρησκευτικές πεποιθήσεις κοινωνική τάξη και ιδιοσυγκρασία πρότερες προσωπικές εμπειρίες οικονομικούς λόγους πολιτισμικά και δημογραφικά δεδομένα Συναισθήματα ενοχής, ντροπής, θλίψης/κατάθλιψης, απελπισίας, ψυχικού πόνου και άγχους 28
Η γενετική συμβουλευτική, τόσο πριν από τον προγεννητικό έλεγχο όσο και μετά απ` αυτόν, αποτελεί τον πιο ενδεδειγμένο τρόπο αντιμετώπισης και άμβλυνσης αυτών των δυσάρεστων συναισθημάτων και των ηθικών ζητημάτων που αναφύονται από την εφαρμογή του προγεννητικού ελέγχου. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 29
Στα πλαίσια της γενετικής συμβουλευτικής παρατίθενται στο ζευγάρι αναλυτικά στοιχεία για την πιθανότητα νόσησης του εμβρύου, καθώς και τις δυνατότητες και τους περιορισμούς. Ενημέρωση για: τη φύση της διαταραχής, κινδύνους-επιπτώσεις στο έμβρυο ή και στη μητέρα, σχετικές επιλογές, νομικό πλαίσιο για ενδεχόμενη διακοπή της κύησης. 30
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ 31
Νόμος 1609/86 Το θεσμικό πλαίσιο στην Ελλάδα (ΦΕΚ Α 1986) επιτρέπει τη τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης (νόμιμη) «από επιλογή» πριν τη συμπλήρωση της 12ης εβδομάδας κύησης Από τη 12 η -24 η εβδομάδα μπορεί να γίνει διακοπή (επιλεκτική) ΜΟΝΟ όταν συντρέχει σοβαρός λόγος υγείας, είτε της μητέρας είτε του εμβρύου (παθολογικά ευρήματα στον προγεννητικό έλεγχο, κίνδυνος για τη ζωή και ψυχική υγεία της μητέρας) (άρθρο 2, παράγρ. 4α του νόμου 1609/86) 32
Σύμφωνα με το άρθρο αυτό, απαιτείται η συναίνεση της εγκύου για την διακοπή της κύησης, ενώ στην περίπτωση που είναι ανήλικη, απαιτείται η συναίνεση ενός από τους γονείς ή εκείνου που έχει την επιμέλειά της. Ο γιατρός μπορεί να αρνηθεί για συνειδησιακούς λόγους να προβεί σε διακοπή, αν δεν υπάρχει «αναπότρεπτος κίνδυνος για τη ζωή της εγκύου ή κίνδυνος σοβαρής και διαρκούς βλάβης της υγείας της». (άρθρο 31 του Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας /ν. 3418/2005). 33
Σύγχρονες προσεγγίσεις στον προγεννητικό έλεγχο (2000 s) Νέες τεχνολογίες για την ανάλυση του DNA Νέες πηγές εμβρυϊκού DNA Συνδυασμός 34
ΠροεμφυτευτικήΓενετική Διάγνωση (ΠΓΔ) Η πρώτη κλινική εφαρμογή ΠΓΔ έγινε στην Αγγλία το 1990 (Ομάδα του Handyside) Προσφέρει σε ζευγάρια φορέων γενετικών νοσημάτων τη δυνατότητα γενετικής διάγνωσης και μεταφοράς στη μήτρα μόνο των υγιών από τα έμβρυα που προέκυψαν από εξωσωματική γονιμοποίηση. Πλεονέκτημα έναντι προγεννητικής διάγνωσης (ΠΔ): αποφυγή διακοπής εγκυμοσύνης 35
Πηγές Γενετικού Υλικού στην ΠΓΔ 1 0 και 2 0 πολικό σωμάτιο Βλαστομερίδιο Κύτταρα από βλαστοκύστη 1 η ημέρα 3 η ημέρα 5 η ημέρα 36
Ηθικοί προβληματισμοί στην εφαρμογή ΠΓΔ Α. Επιλογή συμβατού αδελφού δότη (HLA typing) για μεταμόσχευση σε προϋπάρχον παιδί στην οικογένεια με ανίατη ασθένεια (Λευχαιμίες, Αναιμία Fanconi, Μεσογειακή Αναιμία) Παραγγελία ιστο-συμβατού παιδιού για να σωθεί κάποιο άλλο. Δίλλημα Είναι το ίδιο το παιδί επιθυμητό;? Ποια η ψυχολογική επίπτωση Αντίλογος Ήρθε στον κόσμο με σημαντική αποστολή Ιδιαίτερα ξεχωριστό αλλά και επιθυμητό αποδεκτό και αγαπητό από την οικογένεια 37
Επιλογή συμβατού αδελφού δότη με ΠΓΔ Ο Οργανισμός Εμβρυολογίας & Ανθρώπινης Γονιμοποίησης στην Αγγλία (ΗFEA -Human Fertilization and Embryology Authority, www.hfea.gov.uk) Δεν αποδέχεται την ΠΓΔ για επιλογή ιστοσυμβατούαδελφού δότη όταν αυτό δεν κινδυνεύει να νοσήσει (δεν υπάρχει κληρονομικότητα π.χ. λευχαιμία ή λέμφωμα) Η θέση αυτή δεν υιοθετείται από άλλες χώρες όπως και την Ελλάδα όπου εφαρμόζεται ΠΓΔ. 38
Επιλογή συμβατού αδελφού δότη με ΠΓΔ Πιθανότητες εύρεσης συμβατού αδελφού δότη ΠΓΔ για ιστοσυμβατότητα ΠΓΔ για ιστοσυμβατότητα σε συνδυασμό με υπολειπόμενο μονογονιδιακό νόσημα ΠΓΔ για ιστοσυμβατότητα σε συνδυασμό με φυλοσύνδετο νόσημα 25% 18,8% 12,5% Επίτευξη εγκυμοσύνης 30% 39
Ηθικοί προβληματισμοί στην εφαρμογή ΠΓΔ Δ. ΠΓΔ για επιλογή φύλου κοινωνικοί λόγοι (social sexing) 40
Στην Ελλάδα απαγορεύεται η επιλογή φύλου Ν.3305/2005για την εφαρμογή της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Άρθρο 2 παρ3. «Επιτρέπεται η έρευνα στα ανθρώπινα γονιμοποιημένα ωάρια υπό ειδικές προϋποθέσεις που ορίζονται στα άρθρα 11 και 12. Απαγορεύονταιη κλωνοποίηση για αναπαραγωγικούς σκοπούς, η δημιουργία χιμαιρών και υβριδίων και η επιλογή φύλου, εκτός αν πρόκειται να αποφευχθεί σοβαρή κληρονομική νόσος που συνδέεται με το φύλο.» 41
Ηθικοί προβληματισμοί στην εφαρμογή ΠΓΔ Β. ΠΓΔ για κληρονομικούς καρκίνους Ενδείκνυται Στους διαπιστωμένα κληρονομούμενους καρκίνους όπως του μαστού, του παχέος εντέρου του συνδρόμου Li-Fraumeni κ.α. Προϋποθέσεις για την εφαρμογή Να υπάρχει οικογενειακό ιστορικό με μέλη της οικογένειας πουέχουννοσήσειγιαδυο-τρειςγενιέςσενεαρήηλικία. Να είναι χαρακτηρισμένη η γενετική διαταραχή που ευθύνεται για την εμφάνιση της νόσου στην οικογένεια.(brca 1, BRCA2, neurofibromatosis). 42
Ηθικοί προβληματισμοί στην εφαρμογή ΠΓΔ Γ. ΠΓΔ για νοσήματα όψιμης εμφάνισης Οι υποψήφιοι γονείς ζητούν ΠΓΔ όταν στον ένα έχει ήδη εκδηλωθεί η νόσος και αντιμετωπίζει μικρό προσδόκιμο επιβίωσης. Είναι ηθικό το παιδί που θα γεννηθεί να χάσει σύντομα το γονιό του που πάσχει. Είναι σίγουρο πως δεν θα έχει βρεθεί η θεραπεία σε 20-50 χρόνια όταν αναμένεται να εκδηλωθεί το νόσημα στο παιδί; 43
ΜΟΡΙΑΚΟΣ ΚΑΡΥΟΤΥΠΟΣ (array-cgh) στον Προγεννητικό έλεγχο Μικροσυστοιχίες Συγκριτικού Γενωμικού Υβριδισμού (CNV+SNP) Πολλαπλά υποσχόμενη νέα τεχνολογία ΝΕΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ-ΝΕΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ 44
Μικροσυστοιχίες Συγκριτικού Γενωμικού Υβριδισμού (array-cgh) Διαδικασία που απαιτεί λεπτούς χειρισμούς, άριστη ποιότητα επαρκή ποσότητα αρχικού γενωμικού DNA. Υψηλό κόστος αντιδραστηρίων. 1. Έντυπο Συγκατάθεσης 2.DNA απομόνωση-φωτομέτρηση δειγμάτων 3.Ενζυμική πέψη και σήμανση των δειγμάτων DNA ελέγχου και αναφοράς (ίδιου φύλου) 4.Πλύσεις-Προετοιμασία για υβριδισμό-υβριδισμός 5.Σάρωση-Ανάλυση δεδομένων 6.Έγγραφη απάντηση 45
Γενετική Συμβουλευτική στον προγεννητικό έλεγχο με array-cgh Ενημέρωση για: A) τη φύση της εξέτασης (είδος μικροσυστοιχίας & κάλυψη του γονιδιώματος) B) τη φύση, τη συχνότητα και τα συμπτώματα της ενδεχόμενης διαταραχής Γ) το εύρος της σοβαρότητας σε άλλα προσβεβλημένα άτομα και την εκτίμηση της πιθανότητας του κυοφορούμενου εμβρύου να έχει κανονική ανάπτυξη Δ) όλες τις πιθανές επιπτώσεις Συνειδητή επιλογή του ζευγαριού μετά από εκτενή ενημέρωση-παροχή ψυχολογικής υποστήριξης στην έγκυοστενή παρακολούθηση της εγκυμοσύνης. 46
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΟΡΙΑΚΟΥ ΚΑΡΥΟΤΥΠΟΥ Ανίχνευση ανευπλοειδιών, δομικών ανωμαλίων, μη ισοζυγισμένων αναδιατάξεων, χρωμοσωμάτων-δεικτών Εντόπιση μικροελλειμμάτων και μικροδιπλασιασμών, που σχετίζονται με συγκεκριμένα γενετικά σύνδρομα Μεγαλύτερη ευαισθησία, ειδικότητα και διακριτική ικανότητα της τάξης >8kb (ΚΛΑΣΙΚΟΣ ΚΑΡΥΟΤΥΠΟΣ >5-10Mb) Ευελιξία-αυτοματισμός Σάρωση ολόκληρου του γονιδιώματος σε μια και μόνο αντίδραση Μελέτη των πολυμορφισμών αριθμού αντιγράφων CNVs ( Copy Number Variations) Διερεύνηση μωσαϊκισμού 47
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΟΡΙΑΚΟΥ ΚΑΡΥΟΤΥΠΟΥ Χρήση στοχευμένων μικροσυστοιχιών για την ανίχνευση ενός panel συνδρόμων μικροελλειμμάτων και μικροδιπλασιασμών CNV+SNP arrays Αυξημένη ευαισθησία για μικροελλείμματα, μελέτη LOH (απώλεια της Ετεροζυγωτίας) και μονογονεϊκής δισωμίας (UPD) Συνεισφέρει σε καλύτερη προγεννητική και μεταγεννητική φροντίδα 1η επιλογή διαγνωστικής εξέτασης στον προγεννητικό έλεγχο 48
Aλληλούχηση επόμενης γενιάς ολόκληρου του γονιδιώματος (whole genome next generation sequencing) Πολλά υποσχόμενη διαγνωστική τεχνολογία, καθώς επιτρέπει πληρέστερη κατανόηση της δομής του γονιδιώματος Δεν είναι προς το παρόν δυνατή ως καθημερινή κλινική πρακτική ΣΤΟΧΟΙ Ακριβής συσχέτιση γονοτύπου-φαινοτύπου Έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση 49
ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ Δυνατότητες-Περιορισμοί Περιορισμένη εφαρμογή σε μεμονωμένες περιπτώσειςσυμπληρωματική της συμβατικής προγεννητικής διάγνωσης (Talkowski et al., 2012). Μη επεμβατική διάγνωση ανευπλοϊδίας σε έμβρυο με αλληλούχηση ελεύθερου εμβρυϊκού DNA στο μητρικό αίμα (Fan et al., 2008). Χρονοβόρα διαδικασία υπολογιστικής και στατιστικής ανάλυσης-τεράστιος όγκος δεδομένων-δύσκολη ερμηνεία των αποτελεσμάτων. 50
Περιορισμοί-προβληματισμοί Δυσκολίες στην παροχή επαρκούς προγεννητικού ελέγχου Αλληλεπικάλυψη γενετικών συνδρόμων Παρουσία ασταθών μεταλλάξεων Γοναδικός μωσαϊκισμός Παρουσία πολλαπλών και διαφορετικών μεταλλάξεων στο ίδιο γονίδιο (όπως π.χ στην κυστική ινωση) Δυσκολία στον προγεννητικό έλεγχο πολυπαραγοντικώνπολυγονιδιακών νοσημάτων, καθώς οφείλονται στην συνδυασμένη δράση διαφορετικών γονιδίων & εξωγενών/περιβαλλοντικών παραγόντων, ο αριθμός και η φύση των οποίων καθώς και οι μηχανισμοί αλληλεπίδρασης παραμένουν άγνωστοι. 51
Mελλοντικές εξελίξεις-προοπτικές στον προγεννητικό έλεγχο i. Eυρεία εφαρμογή του Μοριακού Καρυότυπου (array-cgh) και της προηγμένης τεχνολογίας αλληλούχησης επόμενης γενιάς, αντικαθιστώντας τον κλασσικό καρυότυπο. ii. Αξιόπιστη χρησιμοποίηση των εμβρυϊκών κυττάρων & του ελεύθερου εμβρυϊκού DNA από το μητρικό αίμα. iii. Σημαντική πρόοδος στον τομέα της Εμβρυϊκής Ιατρικής και γονιδιακής θεραπείας, που θα επιτρέψει την ενδομήτρια αντιμετώπιση-θεραπεία συγγενών ανωμαλιών, καθιστώντας συζητήσιμη από το ζευγάρι τη διατήρηση της κύησης. 52
ΣΥΝΟΨΗ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ H εντυπωσιακή πρόοδος, που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στον προγεννητικό έλεγχο επιτρέπει έγκαιρη και αξιόπιστη διάγνωση, με λιγότερους κινδύνους κατά την παρεμβατική διαδικασία. Η βελτιστοποίηση των μικροσυστοιχιών για τον εντοπισμό χρωμοσωμικών αλλαγών, που δεν ανιχνεύονται με τις υπάρχουσες μικροσυστοιχίες ολιγονουκλεοτιδίων θα συμβάλλει στην ελαχιστοποίηση των ασαφών αποτελεσμάτων. Οι περαιτέρω βελτιώσεις των ερευνητικών πρωτοκόλλων και του λογισμικού των νέων τεχνολογιών θα συμβάλλουν στην ακριβή ανίχνευση των αλλαγών αριθμού αντιγράφων αγνώστου αιτιολογίας. 53