ΣΕΝΑΡΙΟ ΜΑΘΗΣΗΣ «Η Ιςτορία μέςα από εικόνεσ Σημαντικά γεγονότα τησ Επανάςταςησ του 21»

Θ ςφγχρονθ εκπαιδευτικι πραγματικότθτα χαρακτθρίηεται από τθ διαφορετικότθτα του μακθτικοφ πλθκυςμοφ. Για να υπάρξει ιςότθτα ευκαιριϊν απαιτείται από τουσ εκπαιδευτικοφσ θ διαφοροποίθςθ τθσ διδαςκαλίασ τουσ. Θ χριςθ των ΣΠΕ ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία ωσ γνωςτικό εργαλείο υλοποιεί τισ κεωρθτικζσ προςεγγίςεισ για τθν οικοδόμθςθ τθσ γνϊςθσ. Απαραίτθτθ προχπόκεςθ αποτελεί ο ςχεδιαςμόσ εκπαιδευτικϊν ςεναρίων που περιλαμβάνουν ςυγκεκριμζνουσ διδακτικοφσ ςτόχουσ, καλά προγραμματιςμζνεσ εκπαιδευτικζσ δραςτθριότθτεσ, βαςιςμζνεσ ςτισ προχπάρχουςεσ γνϊςεισ και δεξιότθτεσ των μακθτϊν, αξιοποίθςθ διαφόρων μεκόδων, μζςων και υλικϊν. Κλειδί για τθν επιτυχθμζνθ υλοποίθςθ οποιαςδιποτε καινοτομίασ ι αλλαγισ, είναι ο ίδιοσ ο εκπαιδευτικόσ. ΣΕΝΑΡΙΟ ΜΑΘΗΣΗΣ «Η Ιςτορία μέςα από εικόνεσ Σημαντικά γεγονότα τησ Επανάςταςησ του 21» Νικόλαοσ Μπαλκίηασ - Ιωάννα Κοςμίδου Ν. Μπαλκίηασ, Ι. Κοςμίδου 0

Η Επανάςταςθ του 21 1. Αντιςτοιχίςτε τθν κάκε χρονολογία με τον τίτλο του κάκε πίνακα, με τθ βοικεια των παρακάτω πθγϊν από το διαδίκτυο ι των βιβλίων ςασ. 1814 1822 1823 1824 1826 1831 ΠΗΓΕ: http://www.ime.gr/chronos/12/ http://el.wikipedia.org (λιμμα: ελλθνικι επανάςταςθ) http://www2.e-yliko.gr/htmls/fyyl/istoria/fiicon1821.aspx http://www.schools.ac.cy/klimakio/themata/epikaira/1821/index.html http://www.parliament.gr/1821/ Ν. Μπαλκίηασ, Ι. Κοςμίδου 1

1. Σοποκετιςτε τισ χρονολογίεσ ςτθν ιςτοριογραμμι που εμφανίηεται ςτο λογιςμικό, για να δείτε το αντίςτοιχο ιςτορικό γεγονόσ και ςυηθτιςτε για τουσ τίτλουσ που επζλεξαν οι ηωγράφοι για τα ζργα τουσ. 2. υμπλθρϊςτε τον παρακάτω πίνακα με τα ςθμαντικά ιςτορικά γεγονότα τθσ κάκε χρονικισ περιόδου με τθ βοικεια των πθγϊν του ΦΕ 1 ι των βιβλίων ςασ. τθ ςυνζχεια, ςυηθτιςτε και επιλζξτε το ςθμαντικότερο για εςάσ ιςτορικό γεγονόσ για κάκε χρονικι περίοδο, ςθμειϊςτε το ςτο λογιςμικό και αιτιολογιςτε το κριτιριο με το οποίο κάνατε τθν επιλογι ςασ. ΧΡΟΝΙΚΗ ΗΜΑΝΣΙΚΑ ΙΣΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΣΑ ΚΡΙΣΗΡΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 1. 1814-1822 2. 3. 1. 1822-1823 2. 3. 1. 1823-1824 2. 3. 1. 1824-1826 2. 3. 1. 1826-1831 2. 3. Ν. Μπαλκίηασ, Ι. Κοςμίδου 2

ΕΝΑΡΙΟ ΜΑΘΗΗ: «Η ΙΣΟΡΙΑ ΜΕΑ ΑΠΟ ΕΙΚΟΝΕ ΗΜΑΝΣΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΣΑ ΣΗ ΕΠΑΝΑΣΑΗ ΣΟΤ 21». Νικόλαος Μπαλκίζας Ιωάννα Κοσμίδου 1. ΤΝΟΠΣΙΚΗ ΠΑΡΟΤΙΑΗ ΕΝΑΡΙΟΤ 1.1 ΣΙΣΛΟ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ «Θ Ιςτορία μζςα από εικόνεσ θμαντικά γεγονότα τθσ Επανάςταςθσ του 21». 1.2 ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΕ ΓΝΩΣΙΚΕ ΠΕΡΙΟΧΕ Σο ςενάριο αφορά ςτισ γνωςτικζσ περιοχζσ τθσ Ιςτορίασ, τθσ Αιςκθτικισ Αγωγισ και των Νζων Σεχνολογιϊν. 1.3 ΙΔΙΑΙΣΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΣΟΤ ΓΝΩΣΙΚΟΤ ΑΝΣΙΚΕΙΜΕΝΟΤ Θ Επανάςταςθ του 21. 1.4 ΣΑΞΕΙ ΣΙ ΟΠΟΙΕ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΕΤΘΤΝΕΣΑΙ Σο ςενάριο μπορεί να αξιοποιθκεί από τθν ζκτθ τάξθ του Δθμοτικοφ χολείου. Λαμβάνεται υπόψθ θ διακεματικι προςζγγιςθ του κζματοσ, θ ζμφαςθ ςτθν ενεργό ςυμμετοχι των μακθτϊν και ςτθ χριςθ ενεργθτικϊν μεκόδων. Αποφεφγονται μζκοδοι διδαςκαλίασ γνωςιοκεντρικοφ χαρακτιρα και οι μακθτζσ εργάηονται ςε ομάδεσ με δραςτθριότθτεσ που αξιοποιοφν τεχνολογικά εργαλεία των ΣΠΕ. 1.5 ΤΜΒΑΣΟΣΗΣΑ ΜΕ ΣΟ ΑΝΑΛΤΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Σο ςενάριο είναι ςυμβατό με το Αναλυτικό Πρόγραμμα πουδϊν (ΤΠΕΠΘ/Π.Ι., ΔΕΠΠ Ιςτορίασ, 2002:227, 228 & ΤΠΕΠΘ/Π.Ι., ΔΕΠΠ Πλθροφορικισ, 2002:418). Ο κεντρικόσ άξονασ του ςεναρίου αφορά ςτθν Ιςτορία και πιο ςυγκεκριμζνα ςτα ςθμαντικά γεγονότα τθσ επανάςταςθσ του 21, όπου μζςα από ενεργθτικζσ μεκόδουσ διδαςκαλίασ, όπωσ: ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ (αναηιτθςθ ιςτορικοφ υλικοφ), ςυνεργατικζσ δραςτθριότθτεσ (εργαςία ςε ομάδεσ) και επικοινωνιακζσ δραςτθριότθτεσ (διάλογοσ) οι μακθτζσ διαπραγματεφονται το κζμα, αξιοποιϊντασ τισ θλεκτρονικζσ πθγζσ, το διαδίκτυο και πολυμεςικζσ εφαρμογζσ, για να ανακαλφψουν και άλλεσ ςθμαντικζσ πτυχζσ που ςχετίηονται με αυτό. 1.6 ΟΡΓΑΝΩΗ ΣΗ ΣΑΞΗ & ΑΠΑΙΣΟΤΜΕΝΗ ΤΛΙΚΟΣΕΧΝΙΚΗ ΤΠΟΔΟΜΗ Σα μακιματα είναι καλό να γίνονται ςτο εργαςτιριο πλθροφορικισ του ςχολείου. Είναι χριςιμο οι μακθτζσ να χωριςτοφν ςε ομάδεσ των 4 ατόμων με τθν απαίτθςθ Ν. Μπαλκίηασ, Ι. Κοςμίδου 3

του ανάλογου αρικμοφ Θ/Τ που κα ζχει τθ δυνατότθτα ςφνδεςθσ: με λογιςμικό εννοιολογικισ χαρτογράφθςθσ. με το διαδίκτυο (ιςτοςελίδεσ και ψθφιακζσ εγκυκλοπαίδειεσ). με χριςθ λογιςμικοφ πολυμζςων. με εκτυπωτι. 1.7 ΚΟΠΟ ΚΑΙ ΣΟΧΟΙ 1.7.1 ΓΕΝΙΚΟ ΚΟΠΟ Γενικόσ ςκοπόσ του εκπαιδευτικοφ ςεναρίου είναι θ ανάπτυξθ ιςτορικισ ςκζψθσ και ιςτορικισ ςυνείδθςθσ, που αποτελεί και το γενικό ςκοπό του μακιματοσ τθσ Ιςτορίασ ςτο δθμοτικό ςχολείο, μζςα από τθν ανάπτυξθ ςυγκεκριμζνων δεξιοτιτων που ςυνδζονται με τθν επεξεργαςία των πθγϊν, των τεκμθρίων. 1.7.2 ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΙ ΣΟΧΟΙ Α. Ωσ προσ το γνωςτικό αντικείμενο Οι μακθτζσ: Να γνωρίςουν τα ςθμαντικότερα γεγονότα τθσ επανάςταςθσ του 21. Να γνωρίςουν πϊσ αποτυπϊκθκαν τα γεγονότα τθσ ελλθνικισ επανάςταςθσ, από τουσ Ζλλθνεσ ηωγράφουσ που εμπνεφςτθκαν από αυτι, ςτα ζργα τουσ. Να ςυςχετίςουν τα γεγονότα τθσ επανάςταςθσ με τισ χρονολογίεσ που αυτά ζγιναν. Να κατατάςςουν τα ιςτορικά γεγονότα ςε χρονολογικι ςειρά (ιςτοριογραμμι). Β. Ωσ προσ τθ χριςθ των Νζων Σεχνολογιϊν Οι μακθτζσ: Να αναηθτοφν υλικό από το διαδίκτυο και ψθφιακζσ εγκυκλοπαίδειεσ για ιςτορικά γεγονότα τθσ επανάςταςθσ του 21. Να οργανϊνουν το ςυλλεγόμενο υλικό προκειμζνου να βρουν κι άλλα ςθμαντικά γεγονότα για τθν επανάςταςθ του 21. Να διαςταυρϊνουν τθν πλθροφορία που βρίςκουν ςτο διαδίκτυο. Να αξιολογοφν υλικό από πθγζσ ςτο διαδίκτυο ι/και ψθφιακζσ εγκυκλοπαίδειεσ για ιςτορικά γεγονότα τα οποία μελετοφν. Γ. Ωσ προσ τθ μακθςιακι διαδικαςία Οι μακθτζσ: Να επικοινωνοφν και να ςυνεργάηονται μεταξφ τουσ. Να αναπτφςςουν το διάλογο και τθν επιχειρθματολογία τουσ. 1.8 ΕΚΣΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ Πζντε (5) διδακτικζσ ϊρεσ. Ν. Μπαλκίηασ, Ι. Κοςμίδου 4

2. ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΠΡΟΕΓΓΙΗ 2.1 ΘΕΩΡΗΣΙΚΗ ΠΡΟΕΓΓΙΗ Θ ςφγχρονθ εκπαιδευτικι πραγματικότθτα χαρακτθρίηεται από τθ διαφορετικότθτα του μακθτικοφ πλθκυςμοφ. Οι επιταγζσ των καιρϊν και θ ζκκλθςθ για ιςότθτα ζχει οδθγιςει τα ςχολεία ςτθ δθμιουργία τάξεων μικτϊν ικανοτιτων. Όμωσ, ςτισ ςθμερινζσ ςυνκικεσ ζντονθσ διαφοροποίθςθσ του ςχολικοφ πλθκυςμοφ, τόςο από κοινωνικισ όςο και πολιτιςμικισ άποψθσ, θ φπαρξθ ενόσ μζςου, τυπικοφ μακθτι και άρα μιασ ενιαίασ διδαςκαλίασ που απευκφνεται ςε αυτόν, αποδεικνφεται επίςθσ κεωρθτικά δυςπρόςιτθ και πρακτικά αναποτελεςματικι (Παντελιάδου & Αντωνίου, 2008:7). Θ Κουτςελίνθ (2006) εντοπίηει τα βαςικότερα αίτια του προβλιματοσ ςτισ παραδοςιακζσ και αδιαφοροποίθτεσ διδακτικζσ προςεγγίςεισ, οι οποίεσ δε διευκολφνουν τθν οικοδόμθςθ τθσ γνϊςθσ για όλουσ τουσ μακθτζσ ςτισ τάξεισ μικτϊν ικανοτιτων. Είναι επομζνωσ επιτακτικι θ ανάγκθ διαφοροποίθςθσ τθσ διδαςκαλίασ, ϊςτε οι εκπαιδευτικοί να βρουν τον τρόπο να ανταποκρικοφν ςτθ διαφορετικότθτα των μακθτϊν (Gamoran & Weinstein, 1995, Βαλιαντι & Κουτςελίνθ, 2008:1). Ο όροσ «διαφοροποιθμζνθ διδαςκαλία» αναφζρεται ςε μια ςυςτθματικι προςζγγιςθ ςτο ςχεδιαςμό του ςυνόλου τθσ διδαςκαλίασ για μακθτζσ με διαφορετικζσ μακθςιακζσ ανάγκεσ (Παντελιάδου & Αντωνίου, 2008:7). Θ διαφοροποιθμζνθ διδαςκαλία είναι μια διδακτικι προςζγγιςθ μζςα από τθν οποία ςυνδζεται θ ςφγχρονθ ζρευνα, ςχετικά με τθ μάκθςθ, με τθν κακθμερινι διδαςκαλία. Είναι ζνασ τρόποσ μζςα από τον οποίο, ερευνθτικά δεδομζνα πλιρουσ αποδοχισ ςχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μακαίνει ο άνκρωποσ, εφαρμόηονται ςτθ διδαςκαλία. Θ μάκθςθ απαιτεί τθν ενεργό και εποικοδομθτικι ςυμμετοχι του μακθτι, είναι πρωτίςτωσ μία κοινωνικι δραςτθριότθτα και θ ςυμμετοχι ςτθν κοινωνικι ηωι του ςχολείου είναι βαςικι για να υπάρξει μάκθςθ. Επζρχεται μζςα από τθν εμπλοκι ςε δραςτθριότθτεσ που ζχουν νόθμα, με τθν ανάπτυξθ τθσ αυτορρφκμιςθσ και του αναςτοχαςμοφ. Οι νζεσ γνϊςεισ δομοφνται, όταν ςυνδζονται με τισ προχπάρχουςεσ γνϊςεισ, αλλά και με τθν αναδόμθςθ των γνϊςεων αυτϊν, όταν ςτόχοσ είναι θ κατανόθςθ και όχι θ απομνθμόνευςθ. Σο παρόν εκπαιδευτικό ςενάριο είναι ςχεδιαςμζνο ςφμφωνα με τισ αρχζσ τθσ διαφοροποιθμζνθσ διδαςκαλίασ και ζχει εφαρμογι ςτο γνωςτικό αντικείμενο τθσ Ιςτορίασ. Οι ΣΠΕ, όταν αξιοποιοφνται ωσ γνωςτικά εργαλεία, υποςτθρίηουν τθν οικοδόμθςθ τθσ γνϊςθσ από το μακθτι, εμπλζκοντάσ τον ςε διαδικαςίεσ που διαχειρίηεται και κατευκφνει ο ίδιοσ, ςφμφωνα με τισ ανάγκεσ και τισ απαιτιςεισ του, ανάλογα με το δικό του μακθςιακό τφπο. Παράλλθλα με τθ χριςθ τουσ αυτι υλοποιοφνται και οι άλλοι τρεισ άξονεσ αξιοποίθςθσ των ΣΠΕ ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία, δθλαδι ο υπολογιςτισ ωσ εποπτικό μζςο, ωσ εργαλείο επικοινωνίασ και ςυνεργαςίασ και ο πλθροφορικόσ αλφαβθτιςμόσ (Μικρόπουλοσ, 2006:40). Ν. Μπαλκίηασ, Ι. Κοςμίδου 5

2.2 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΕΓΓΙΗ Θ χριςθ των εργαλείων των ΣΠΕ ςυμβάλλουν ςτθ διαμόρφωςθ ενόσ μακθςιακοφ περιβάλλοντοσ που ςτόχο ζχει, ςφμφωνα με τθ διδακτικι προςζγγιςθ τθσ διαφοροποιθμζνθσ διδαςκαλίασ, τθν οικοδόμθςθ τθσ γνϊςθσ από όλουσ τουσ μακθτζσ ιςχυροποιϊντασ τθν απόδοςι τουσ και δίνοντάσ τουσ τθ δυνατότθτα να ςυμμετζχουν αποτελεςματικά ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία (Παντελιάδου & Αντωνίου, 2008). Σο ςενάριο περιλαμβάνει παιδαγωγικζσ δραςτθριότθτεσ όπου οι μακθτζσ, για να επιτευχκεί το παραπάνω, εμπλζκονται ενεργθτικά ςτθ μάκθςθ και αιςκάνονται αςφαλείσ, δομοφν προςωπικά τθ μάκθςι τουσ και βοθκιοφνται από τισ προθγοφμενεσ εμπειρίεσ τουσ, τισ πεποικιςεισ τουσ, τα ενδιαφζροντά τουσ και προςεγγίηουν τθ μάκθςθ με διαφορετικοφσ τρόπουσ. Με αυτό το ςκεπτικό διαφοροποιείται θ οργάνωςθ τθσ τάξθσ, των μζςων και χρθςιμοποιοφνται εναλλακτικοί τρόποι διδαςκαλίασ και αξιολόγθςθσ. 2.3 ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΠΡΟΕΓΓΙΗ ΜΕ ΣΠΕ Οι ΣΠΕ δίνουν τθ δυνατότθτα ςτον εκπαιδευτικό με τθ χριςθ του λογιςμικοφ εννοιολογικισ χαρτογράφθςθσ να διερευνιςει τισ πρότερεσ γνϊςεισ των μακθτϊν και τισ αναπαραςτάςεισ τουσ ςχετικά με το υπό εξζταςθ κζμα. Θ εννοιολογικι χαρτογράφθςθ αποτελεί για τουσ μακθτζσ εργαλείο ςυνεργαςίασ και εννοιολογικισ αλλαγισ και αξιολόγθςθσ. Βοθκά επίςθσ ςτο να οργανϊςουν και να αναπαραςτιςουν τισ γνϊςεισ ςε ζνα όλο και περιςςότερο πολφπλοκο εννοιολογικό πλαίςιο, κακϊσ τουσ εμπλζκει ςε διαδικαςίεσ αναςτοχαςμοφ και αξιοποιοφν μεταγνωςτικζσ δεξιότθτεσ μζςα από τθν οργάνωςθ και διαςφνδεςθ εννοιϊν, κατά τθν αλλθλεπίδραςθ τθσ υπάρχουςασ γνωςτικισ δομισ με νζα πλθροφορία, προωκϊντασ ζτςι τθν οικοδόμθςθ τθσ γνϊςθσ (Μικρόπουλοσ, 2006:115). Σο διαδίκτυο χρθςιμοποιείται για τθ ςυλλογι πλθροφοριϊν που αποτελοφν το πρωτογενζσ υλικό προσ επεξεργαςία και οικοδόμθςθ τθσ νζασ γνϊςθσ και εμπλζκει τουσ μακθτζσ ςε κατευκυνόμενθ διερεφνθςθ, θ οποία βαςίηεται ςτθν ανακάλυψθ και αξιοποίθςθ του ψθφιακοφ υλικοφ, εςτιάηοντασ ςτθ χριςθ και αξιοποίθςθ των προςφερόμενων πλθροφοριϊν και όχι ςτισ τεχνικζσ εφρεςθσ και αναηιτθςισ τουσ. Σο εκπαιδευτικό λογιςμικό «Ο Κόςμοσ των Χρωμάτων» είναι ζνα ανοιχτό περιβάλλον μάκθςθσ ςτο οποίο οι εικόνεσ (πίνακεσ ηωγραφικισ) χρθςιμοποιοφνται ωσ μζςα δραςτθριοποίθςθσ και πρόκλθςθσ του ενδιαφζροντοσ των μακθτϊν και αποτελοφν αφετθρία για τθ διατφπωςθ ερωτιςεων, προβλθματιςμοφ και ζναρξθσ διαλόγου. Όπωσ αναφζρει ο Βρεττόσ (1999), θ εικόνα, όπωσ και θ γραπτι πθγι, αποτελεί μζςο επικοινωνίασ με το παρελκόν και είναι αποτελεςματικότερθ για τθν κατανόθςθ του ιςτορικοφ γεγονότοσ εξαιτίασ τθσ αμεςότθτάσ τθσ. Σαυτόχρονα, οι πίνακεσ ηωγραφικισ, ωσ καλλιτεχνικά δθμιουργιματα μιασ εποχισ, αντανακλοφν το κοινωνικοπολιτιςτικό πλαίςιο τθσ εποχισ τουσ (Κοςμίδου & Μπαλκίηασ, 2007:167). Θ δραςτθριότθτα τθσ ιςτορίασ που αξιοποιεί το παρόν ςενάριο δίνει τθ δυνατότθτα ςτουσ μακθτζσ και τουσ εκπαιδευτικοφσ να αναλαμβάνουν «ενεργθτικοφσ» ρόλουσ, Ν. Μπαλκίηασ, Ι. Κοςμίδου 6

με τθν ζννοια ότι κα ζχουν παραπάνω ζλεγχο ςτθ διαδικαςία τθσ μάκθςθσ (Κεκζσ, 2004), να αναπτφςςουν δεξιότθτεσ και νοθτικζσ διεργαςίεσ ανϊτερου επιπζδου. 2.4 ΣΟ ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΟ ΕΝΑΡΙΟ 1 θ διδακτικι ώρα 1 θ Δραςτθριότθτα: «Ελλθνικι επανάςταςθ: Σι, πώσ, ποφ, πότε, ποιοσ, γιατί». Με τθ χριςθ του λογιςμικοφ «Ο Κόςμοσ των Χρωμάτων», επιχειρείται θ διαμόρφωςθ του κατάλλθλου μακθςιακοφ κλίματοσ και ταυτόχρονα θ ειςαγωγι ςτο κζμα με το οποίο πρόκειται να αςχολθκοφν οι μακθτζσ. υγκεκριμζνα, παρουςιάηονται οι παρακάτω ςκθνζσ: κθνι 6θ: εικόνεσ από το παρελκόν (εικ. 1) κθνι 7θ τα Πζτρινα χρόνια (εικ. 2) κθνι 8θ από το εγϊ ςτο εμείσ (εικ. 3) Εικόνα 1: Σκθνι 6θ εικόνεσ από το παρελκόν Εικόνα 2: Σκθνι 7θ τα Πζτρινα χρόνια Ν. Μπαλκίηασ, Ι. Κοςμίδου 7

Εικόνα 3: Σκθνι 8θ από το εγώ ςτο εμείσ τισ ςκθνζσ αυτζσ, το κομμάτι του ελλθνιςμοφ που ηωντανεφει, ζχει ςχζςθ με τθν ελλθνικι ιςτορία. Οι πίνακεσ, οι οποίοι ςχολιάηονται από τουσ δφο πρωταγωνιςτζσ, δίνουν πλθροφορίεσ για αυτιν τθν εποχι. τθ ςυνζχεια οι μακθτζσ καλοφνται να ςυμπλθρϊςουν ζναν θμιδομθμζνο εννοιολογικό χάρτθ, ο οποίοσ χρθςιμοποιείται για τθν ανίχνευςθ των πρότερων ιδεϊν τουσ για το κζμα (εικ. 4). Εικόνα 4: Εννοιολογικόσ χάρτθσ Ο εννοιολογικόσ χάρτθσ ζχει ωσ κεντρικι ζννοια το ιςτορικό γεγονόσ τθσ Ελλθνικισ Επανάςταςθσ θ οποία αναλφεται ςτουσ βαςικοφσ άξονεσ-ςτοιχεία του ιςτορικοφ γεγονότοσ, τα οποία αναφζρονται ςτον παρακάτω πίνακα (πίνακασ 1) (ΤΠΕΠΘ/Π.Ι., 2006:6): Ν. Μπαλκίηασ, Ι. Κοςμίδου 8

Ο τόποσ Ο χρόνοσ Ο τρόποσ Η αφορμι Σα αίτια Σα αποτελζςματα Πίνακας 1: Τα βαςικά ςτοιχεία του ιςτορικοφ γεγονότοσ Ζτςι, προκφπτει θ παρακάτω αντιςτοίχιςθ των βαςικϊν ςτοιχείων του ιςτορικοφ γεγονότοσ, με τα ερωτιματα του εννοιολογικοφ χάρτθ (πίνακασ 2): ΒΑΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ ΙΣΟΡΙΚΟΤ ΓΕΓΟΝΟΣΟ ΕΡΩΣΗΜΑΣΑ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΤ ΧΑΡΣΗ Ο τόποσ Ποφ; Ο χρόνοσ Πότε; Ο τρόποσ Πϊσ; Θ αφορμι Ποιοσ; Σα αίτια Γιατί; Σα αποτελζςματα Σι; Πίνακας 2: Βαςικά ςτοιχεία ιςτορικοφ γεγονότοσ - Ιςτορικά ερωτιματα 2 θ - 3 θ διδακτικι ώρα 2 θ Δραςτθριότθτα: «Αντιςτοιχίηω τα γεγονότα με τισ χρονολογίεσ». τθ δραςτθριότθτα του λογιςμικοφ «Θ Ιςτορία μζςα από εικόνεσ ςθμαντικά γεγονότα τθσ Επανάςταςθσ του 21», με φόντο τον πίνακα του Θεόδωρου Βρυηάκθ «Θ μάχθ των Δερβενακίων», ςυνδζεται θ ιςτορία με τθν τζχνθ. Παρουςιάηονται πίνακεσ με κζματα από τθν ελλθνικι επανάςταςθ. Οι ηωγράφοι ζχουν δϊςει ζναν τίτλο ςτα ζργα τουσ, τα οποία είναι εμπνευςμζνα από ςθμαντικά γεγονότα τθσ ελλθνικισ επανάςταςθσ. Ηθτείται από τουσ μακθτζσ να αναηθτιςουν ςτο διαδίκτυο ι ςε βιβλία τισ χρονολογίεσ που ςυνζβθςαν τα γεγονότα που παρουςιάηουν οι πίνακεσ και να τισ ςυνδζςουν μ αυτοφσ (Φφλλο Εργαςίασ 1) (εικ. 5). Εικόνα 5: Αντιςτοιχίηω τα γεγονότα με τισ χρονολογίεσ Ν. Μπαλκίηασ, Ι. Κοςμίδου 9

Για να αποφευχκοφν προβλιματα αποπροςανατολιςμοφ ι άκριτθσ χριςθσ τθσ πλθροφορίασ του διαδικτφου από τουσ μακθτζσ (Μικρόπουλοσ, 2006:85), ο εκπαιδευτικόσ προτείνει ςυγκεκριμζνεσ πθγζσ ανεφρεςθσ πλθροφοριϊν ςτο διαδίκτυο, αφοφ προθγουμζνωσ τισ ζχει αξιολογιςει ωσ προσ τθν παιδαγωγικι τουσ αξία και τθν καταλλθλότθτά τουσ (Μακρι-Μπότςαρθ & Ψυχάρθσ, 2007:117). Θ ςυνεργαςία εκπαιδευτικοφ και μακθτϊν μζςα ς αυτό το πλαίςιο αξιοποίθςθσ του διαδικτφου, ςυνιςτά ζνα ςφνολο αλλθλοεξαρτϊμενων μερϊν (Μπαλκίηασ, 2008:4). Προτείνονται ενδεικτικά οι πθγζσ: http://www.ime.gr/chronos/12/ http://el.wikipedia.org (λιμμα: ελλθνικι επανάςταςθ) http://www2.e-yliko.gr/htmls/fyyl/istoria/fiicon1821.aspx http://www.schools.ac.cy/klimakio/themata/epikaira/1821/index.html http://www.parliament.gr/1821/ Οι μακθτζσ, αφοφ ςυγκεντρϊςουν τισ πλθροφορίεσ που χρειάηονται κα κάνουν τθν αντιςτοίχιςθ των γεγονότων που απεικονίηονται ςτουσ πίνακεσ, με τισ χρονολογίεσ που αυτά ζγιναν. Αφοφ ολοκλθρωκεί το ςκζλοσ αυτό, εμφανίηεται θ χρονογραμμι ςτθν οποία πρζπει να τοποκετιςουν ςτθ ςειρά τισ χρονολογίεσ, για να εμφανιςτεί το ιςτορικό γεγονόσ (εικ. 6). Εικόνα 6: Η χρονογραμμι 4 θ διδακτικι ώρα 3 θ Δραςτθριότθτα: «Βρίςκω κι άλλα ςθμαντικά γεγονότα τθσ επανάςταςθσ». Οι μακθτζσ καλοφνται να εργαςτοφν ςε ομάδεσ, να αναηθτιςουν (ςτο διαδίκτυο και ςε ψθφιακζσ εγκυκλοπαίδειεσ) και να καταγράψουν -χρθςιμοποιϊντασ τουσ υπερςυνδζςμουσ που προτείνονται ςτθν πρϊτθ δραςτθριότθτα- και άλλα ςθμαντικά γεγονότα που μεςολάβθςαν μεταξφ των χρονολογιϊν που ιδθ εμφανίηονται ςτθ χρονογραμμι (Φφλλο Εργαςίασ 2) (εικ. 7). Ν. Μπαλκίηασ, Ι. Κοςμίδου 10

Εικόνα 7: Βρίςκω κι άλλα ςθμαντικά γεγονότα τθσ επανάςταςθσ 5 θ διδακτικι ώρα 4 θ Δραςτθριότθτα: «Ανακεφαλαίωςθ - επζκταςθ». Οι μακθτζσ καλοφνται να επαναδομιςουν τον εννοιολογικό χάρτθ τθσ πρϊτθσ δραςτθριότθτασ. φμφωνα με τον Ausubel (1963), με τον τρόπο αυτό θ νζα γνϊςθ ςυνδζεται με τισ προθγοφμενεσ γνϊςεισ του μακθτι και θ μάκθςθ είναι ουςιαςτικι και ςτζρεθ. Ο εννοιολογικόσ χάρτθσ εδϊ χρθςιμοποιείται ωσ εργαλείο εννοιολογικισ αλλαγισ και αξιολόγθςθσ. 2.5 ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ Για το παρόν διδακτικό ςενάριο προτείνεται θ παρακάτω αξιολόγθςθ: α) διαγνωςτικι αξιολόγθςθ, με τθ βοικεια του εννοιολογικοφ χάρτθ τθσ πρϊτθσ δραςτθριότθτασ, με τον οποίο ανιχνεφονται οι πρότερεσ γνϊςεισ των μακθτϊν. β) διαμορφωτικι αξιολόγθςθ ςτθ διάρκεια διεξαγωγισ των δραςτθριοτιτων από τουσ μακθτζσ (παρατιρθςθ του εκπαιδευτικοφ κατά τθ διάρκεια τθσ εργαςίασ των μακθτϊν ςε ομάδεσ, καταγραφι ςε ςθμειωματάριο, ερωτιςεισ του εκπαιδευτικοφ ςτισ ομάδεσ κλπ), με ςκοπό τθν αναδιαμόρφωςι τουσ. γ) τελικι αξιολόγθςθ, με τθν επαναδόμθςθ του εννοιολογικοφ χάρτθ τθσ πρϊτθσ δραςτθριότθτασ ζτςι ϊςτε να ςυνδεκεί θ προθγοφμενθ γνϊςθ με τθ νζα. Με τον τρόπο αυτό ο εννοιολογικόσ χάρτθσ χρθςιμοποιείται ωσ εργαλείο εννοιολογικισ αλλαγισ και αξιολόγθςθσ. ε κάκε περίπτωςθ, αυτό που ενδιαφζρει κυρίωσ δεν είναι μόνο το παραγόμενο αποτζλεςμα, αλλά ο βακμόσ ςυμμετοχισ των μακθτϊν ςτισ διαδικαςίεσ εφαρμογισ του ςεναρίου, οι ενεργθτικζσ δράςεισ που αναπτφςςουν, θ εμπλοκι τουσ ςε όλθ τθ διάρκεια τθσ εκπόνθςθσ των δραςτθριοτιτων κλπ. Ν. Μπαλκίηασ, Ι. Κοςμίδου 11

2.6 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ausubel, D. P. (1963). The Psychology of Meaningful Verbal Learning. New York: Grune and Stratton. Gamoran, A., & Weinstein, M. (1995). Differentiation and opportunity in restructured schools. Madison, WI: Center on Organization and Restructuring of Schools. (ERIC Document No. ED 386 828). Βαλιαντι,., & Κουτςελίνθ, Μ. (2008). Εφαρμογι τθσ διαφοροποίθςθσ τθσ διδαςκαλίασ ςτισ τάξεισ μικτισ ικανότθτασ: Προχποκζςεισ και κζματα προσ ςυηιτθςθ. Παγκφπριο Συνζδριο Παιδαγωγικισ Εταιρίασ Κφπρου «Ποιότθτα ςτθν Εκπαίδευςθ: ζρευνα και διδαςκαλία», Λευκωςία, 6-7 Ιουνίου 2008. Προςπελάςτθκε: 6 Ιανουαρίου 2009, από http://diaforopoiisi.net/arthra/diaforopoiisi_proupotheseis_themata_pros_syzitisi_paid _etai_2008.pdf Βρεττόσ, Ι. (1999). Εικόνα και χολικό Εγχειρίδιο. Ακινα Κεκζσ, Ι. (2004). (Επιμ.). Νζεσ τεχνολογίεσ ςτθν Εκπαίδευςθ, Ηθτιματα χεδιαςμοφ και Εφαρμογϊν. Φιλοςοφικζσ - Κοινωνικζσ προεκτάςεισ. Ακινα: Ατραπόσ Κόμθσ, Β. (2004). Ειςαγωγι ςτισ Εκπαιδευτικζσ Εφαρμογζσ των Τεχνολογιών τθσ Πλθροφορίασ και των Επικοινωνιών. Ακινα: Εκδόςεισ Νζων Σεχνολογιϊν. Κοςμίδου, Ι., & Μπαλκίηασ, Ν. (2007). «Ο Κόςμοσ των Χρωμάτων». Διακεματικι Προςζγγιςθ τθσ Ελλθνικισ Ηωγραφικισ του 19 ου & 20 ου Αιϊνα με τθ Χριςθ του Τπολογιςτι (Μεταπτυχιακι Εργαςία, Εκνικό & Καποδιςτριακό Πανεπιςτιμιο Ακθνϊν, 2007). Κουτςελίνθ, Μ. (2006). Διαφοροποίθςθ Διδαςκαλίασ - Μάκθςθσ ςε τάξεισ μικτισ ικανότθτασ: Φιλοςοφία και ζννοια προςεγγίςεισ και εφαρμογζσ. Σόμοσ Αϋ. Λευκωςία. Μακρι-Μπότςαρθ, Ε., & Ψυχάρθσ,. (2007). Επιμορφωτικό Υλικό Γενικοφ Μζρουσ του Προγράμματοσ Σπουδών για τθν Εκπαίδευςθ των Επιμορφωτών. ΤΠΕ και κεωρίεσ μάκθςθσ - Οι ΤΠΕ ωσ καινοτόμοσ δράςθ. (ς. 115-119). Ακινα: Παιδαγωγικό Ινςτιτοφτο. Μικρόπουλοσ, Σ. (2006). Ο Υπολογιςτισ ωσ Γνωςτικό Εργαλείο. Ακινα: Ελλθνικά Γράμματα. Μπαλκίηασ, Ν. (2008). Αξιολόγθςθ Ιςτοςελίδων. Προςπελάςτθκε: 13 Νοεμβρίου 2010, από http://users.att.sch.gr/nikbalki/files/eval_webpage.pdf Μπαλκίηασ, Ν., & Κοςμίδου, Ι. (2007). Ελλθνικι Ηωγραφικι 19 ου & 20 ου Αιϊνα «Ο Κόςμοσ των Χρωμάτων» - Δθμιουργία Τπερμεςικοφ Περιβάλλοντοσ Μάκθςθσ με τθ Χριςθ του Flash. 4 ο Πανελλινιο Συνζδριο «Αξιοποίθςθ των Τεχνολογιών τθσ Πλθροφορίασ και τθσ Επικοινωνίασ ςτθ Διδακτικι Πράξθ», φροσ, 4-6 Μαΐου 2007, ςελ. 167-177. Παντελιάδου,., & Αντωνίου, Φ. (2008). (Επιμ.). Διδακτικζσ Προςεγγίςεισ και Πρακτικζσ για Μακθτζσ με Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ. Βόλοσ: Γράφθμα. Ράπτθσ, Α., & Ράπτθ, Α. (2007). Μάκθςθ και Διδαςκαλία ςτθν Εποχι τθσ Πλθροφορίασ. Ολικι Προςζγιςθ. Σόμοσ Αϋ. Ακινα: Αριςτοτζλθσ Ράπτθσ. ΤΠΕΠΘ/Π.Ι., (2006). Ιςτορία Ε Δθμοτικοφ. Στα βυηαντινά χρόνια. Βιβλίο Δαςκάλου. Ακινα: ΟΕΔΒ. ΤΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινςτιτοφτο, (2002). Διακεματικό Ενιαίο Πλαίςιο Προγραμμάτων Σπουδών. Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών Υποχρεωτικισ Εκπαίδευςθσ, τ. Αϋ & τ. Βϋ. Ν. Μπαλκίηασ, Ι. Κοςμίδου 12