ΕΝΑ ΜΙΚΡΟ ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΚΟ ΥΠΟ ΕΙΓΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΙΑΣ Κωνσταντίνος Μεταξόγλου Νικόλαος ριτσάκης Πανεπιστήµιο Μακεδονίας Τµήµα Εφαρµοσµένης Πληροφορικής ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το αντικείµενο αυτής της µελέτης είναι η διερεύνηση της οικονοµικής πολιτικής της Αυστρίας µε ένα µικρό διαρθρωτικό οικονοµετρικό υπόδειγµα. Το υπόδειγµα που χρησιµοποιούµε αποτελείται από τέσσερες συναρτήσεις που περιγράφουν τη διαρθρωτική συµπεριφορά των µεταβλητών στην κατανάλωση, στις τιµές, στις επενδύσεις και τις εισαγωγές και µια ταυτότητα που επαληθεύεται λογιστικά. Οι εκτιµήσεις των συναρτήσεων του υποδείγµατος έγιναν µε τη µέθοδο των ελαχίστων τετραγώνων σε δύο στάδια χρησιµοποιώντας στοιχεία της περιόδου 1965 έως και 1993 και το οικονοµετρικό πακέτο Microfit 3.11. Ο έλεγχος της ευαισθησίας έγινε µε τη βοήθεια του δυναµικά προσοµοιωµένου υποδείγµατος και των αντίστοιχων δυναµικών πολλαπλασιαστών µε τη χρήση του πακέτου PCTSP 4.2.
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με τον όρο οικονοµική πολιτική εννοούµε την ανάληψη δραστηριότητας από την κάθε κυβέρνηση για την πραγµατοποίηση συγκεκριµένων επιδιώξεων. Τις περισσότερες φορές οι επιδιώξεις αυτές της οικονοµικής πολιτικής αποβλέπουν στην ευηµερία των κατοίκων της χώρας που πραγµατοποιούνται. Πολλές φορές οι επιδιώξεις αυτές εκτός από την καλή οργάνωση στην οικονοµική πολιτική της χώρας περιλαµβάνουν και την εκπλήρωση κοινωνικής αποστολής. Η άσκηση της οικονοµικής πολιτικής συνδέεται µε την αντιµετώπιση και την επίλυση διαφόρων προβληµάτων µε στόχο να εξασφαλίσει ισόρροπη ανάπτυξη και πρόοδο. Βέβαια τα προβλήµατα που αντιµετωπίζει κάθε χώρα προσπαθώντας να εξασφαλίσει την ισορροπία αυτή δεν εµφανίζονται παντού µε την ίδια ένταση. Αυτό οφείλεται στο διαφορετικό επίπεδο ανάπτυξης και οικονοµικής προόδου της κάθε χώρας. Το υπόδειγµα που αναπτύσσουµε στην εργασία αυτή αναφέρεται στη µέτρηση µερικών οικονοµικών σχέσεων. Περιγράφει και αναλύει µια σχέση µε διάφορα οικονοµικά µεγέθη όπως η κατανάλωση, οι τιµές, οι επενδύσεις και οι εισαγωγές. Στην εργασία χρησιµοποιούµε για όλες τις συναρτήσεις εκθετική µορφή. Στο τµήµα 2 της εργασίας παρουσιάζουµε το θεωρητικό υπόδειγµα που χρησιµοποιούµε για τη διερεύνηση των συναρτήσεων. Οι εκτιµήσεις του υποδείγµατος αυτού σηµειώνονται στο τµήµα 3. Το τµήµα 4 ασχολείται µε τη δυναµική προσοµοίωση του υποδείγµατος και τέλος στο τµήµα 5 συνοψίζουµε τα βασικά συµπεράσµατα της εργασίας αυτής. 2
2. ΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟ ΕΙΓΜΑ Ακολουθώντας τις εργασίες των Friedman (1957), Blinder and Deaton (1985) και Flacco and Parker (1992) υποθέτουµε ότι: Η συνάρτηση κατανάλωσης (C t ) εξαρτάται από τους εξής παράγοντες: Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (Υ t ). Όσο υψηλότερο είναι το ακαθάριστο εθνικό προϊόν, τόσο υψηλότερη είναι η κατανάλωση. Την κατανάλωση της προηγούµενης περιόδου (C t-1 ). Η κατανάλωση της µιας περιόδου εξαρτάται από την κατανάλωση της προηγούµενης περιόδου. C t = a Y t a1 C t-1 a2 e u1t όπου: a, a 1 > και <a 2 <1 παράµετροι προς εκτίµηση και u 1t διαταρακτικός όρος. Ακολουθώντας τις εργασίες των Gordon (1975) και Bairam (199) υποθέτουµε ότι: Η συνάρτηση των τιµών (P t ) εξαρτάται από τους εξής παράγοντες: Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (Υ t ). Όσο υψηλότερο είναι το ακαθάριστο εθνικό προϊόν τόσο υψηλότερο είναι και το επίπεδο των τιµών. Το ύψος του επιτοκίου δανεισµού (R t ). Όσο υψηλότερο είναι το επιτόκιο δανεισµού τόσο υψηλότερο είναι το επίπεδο των τιµών. Τις τιµές της προηγούµενης περιόδου (P t-1 ). Οι τιµές της µιας περιόδου εξαρτώνται από τις τιµές της προηγούµενης περιόδου. P t = b Y t b1 R t b2 P t-1 b3 e u2t 3
όπου b, b 1 >, b 2 > και <b 3 <1 παράµετροι προς εκτίµηση και u 2t διαταρακτικός όρος. Ακολουθώντας τις εργασίες των Κιντή (1992), Bairam (1993) και Erenburg (1993) υποθέτουµε ότι: Η συνάρτηση των επενδύσεων (Ι t ) εξαρτάται από τους εξής παράγοντες: Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (Y t ). Όσο υψηλότερο είναι το ακαθάριστο εθνικό προϊόν τόσο υψηλότερες είναι οι επενδύσεις. Το επιτόκιο δανεισµού της προηγούµενης περιόδου (R t-1 ). Όσο υψηλότερο είναι το επιτόκιο δανεισµού της προηγούµενης περιόδου τόσο χαµηλότερες είναι οι επενδύσεις. Οι επενδύσεις της προηγούµενης περιόδου (Ι t-1 ). Οι επενδύσεις της µιας περιόδου εξαρτώνται από τις επενδύσεις της προηγούµενης περιόδου. I t = c Y t c1 R t-1 c2 I t-1 c3 e u3t όπου c, c 1 >, c 2 < και <c 3 <1 παράµετροι προς εκτίµηση και u 3t διαταρακτικός όρος. Ακολουθώντας τις εργασίες των Orcutt (195), Doroodian - Koshal and Muhanna (1994) και Gafar (1995) υποθέτουµε ότι: Η συνάρτηση των εισαγωγών (Μ t ) εξαρτάται από τους εξής παράγοντες: 4
Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της προηγούµενης περιόδου (Υ t-1 ). Όσο υψηλότερο είναι το ακαθάριστο εθνικό προϊόν της προηγούµενης περιόδου τόσο υψηλότερες είναι οι εισαγωγές. Το δείκτη τιµών των εγχώριων προϊόντων (P t ). Όσο υψηλότερος είναι ο δείκτης τιµών των εγχώριων προϊόντων τόσο υψηλότερες είναι οι εισαγωγές. Το δείκτη τιµών των εισαγόµενων προϊόντων (ΡΜ t ). Όσο υψηλότερος είναι ο δείκτης τιµών των εισαγόµενων προϊόντων τόσο χαµηλότερες είναι οι εισαγωγές. M t = d Y t-1 d1 P t d2 PM t d3 e u4t όπου d, d 1 >, d 2 > και d 3 < παράµετροι προς εκτίµηση και u 4t διαταρακτικός όρος. Η ταυτότητα που συνδέει τις παραπάνω διαρθρωτικές συναρτήσεις είναι η εξής: Y t = C t + I t + G t + X t - M t όπου: G t = ηµόσιες δαπάνες. X t = Εξαγωγές. 5
3. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟ ΕΙΓΜΑΤΟΣ Το υπόδειγµα των τεσσάρων συναρτήσεων και της µιας ταυτότητας εκτιµήθηκε µε τη µέθοδο των ελαχίστων τετραγώνων σε δύο στάδια (2 SLS) χρησιµοποιώντας το οικονοµετρικό πακέτο Microfit 3.11. Η ταυτοποίηση των στοιχείων που χρησιµοποιήθηκαν στην εκτίµηση είναι η εξής: C = Ιδιωτική κατανάλωση. Y = Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν. P = είκτης τιµών εγχώριων προϊόντων. R = Επιτόκιο δανεισµού. I = Επενδύσεις. M = Εισαγωγές. PM = είκτης τιµών εισαγόµενων προϊόντων. G = ηµόσιες δαπάνες. X = Εξαγωγές. u = ιαταρακτικός όρος. Τα στοιχεία ελήφθησαν από International Financial Statistics, Yearbook 1995, και The European Economy, Statistical Annex, Number 63, 1997 και έχουν αναχθεί σ έτος βάσης το έτος 199. Τα αποτελέσµατα των εκτιµήσεων των συναρτήσεων του υποδείγµατος µε τη µέθοδο 2SLS για τη χρονική περίοδο 1965-1993 παρουσιάζονται παρακάτω. 6
Συνάρτηση της κατανάλωσης: lnc t =.233 +.2975lnY t +.6759lnC t-1 (.2162) (2.9753) (6.8694) [.831] [.6] [.] 2 R =.9961 DW = 2.349 F(2,25) = 3482.6 [.] A: X 2 (1) = 1.4573 B: X 2 (1) = 1.615 [.227] [.24] C: X 2 (2) = 2.9147 D: X 2 (1) =.541 [.233] [.816] Συνάρτηση των τιµών: lnp t = - 1.8219 +.2341lnY t +.513lnR t +.85438lnP t-1 (-4.8378) (4.4674) (2.8749) (29.247) [.] [.] [.8] [.] 2 R =.9994 DW = 1.443 F(3,24) = 14997.3 [.] 7
A: X 2 (1) = 2.45 B: X 2 (1) = 1.6974 [.157] [.193] C: X 2 (2) = 1.5993 D: X 2 (1) =.77 [.449] [.93] Συνάρτηση επενδύσεων lni t =.7355 +.2597lnY t -.2654lnR t-1 +.6534lnI t-1 (2.133) (2.17) (-2.594) (4.1872) [.55] [.55] [.16] [.] 2 R =.97 DW = 1.8636 F(3,24) = 82.652 [.] A: X 2 (1) =.253 B: X 2 (1) = 2.469 [.615] [.153] C: X 2 (2) =.6124 D: X 2 (1) = 3.7199 [.736] [.54] 8
Συνάρτηση εισαγωγών lnm t = - 5.519 + 1.6127lnY t-1 +.6782lnP t -.5883lnPM t (-2.6282) (5.7269) (3.5586) (-5.438) [.15] [.] [.2] [.] 2 R =.9916 DW = 1.952 F(3,24) = 169.5 [.] A: X 2 (1) =.222 B: X 2 (1) =.528 [.881] [.478] C: X 2 (2) = 1.8292 D: X 2 (1) =.2185 [.41] [.64] Στις παραπάνω εκτιµήσεις οι συµβολισµοί σηµαίνουν: 2 R = Συντελεστής πολλαπλού προσδιορισµού διορθωµένος ως προς τους βαθµούς ελευθερίας. DW = Στατιστικό d των Durbin - Watson. F(i, j) =Στατιστικό της κατανοµής F. A: X 2 (i) = Έλεγχος του Lagrange, για τον έλεγχο αυτοσυσχέτισης των καταλοίπων. B: X 2 (i) = Έλεγχος του Reset του Ramsey, για τον έλεγχο εξειδίκευσης των συναρτήσεων του υποδείγµατος. 9
C: X 2 (i) = Έλεγχος βασισµένος στην ασυµµετρία - κύρτωση, για τον έλεγχο της κανονικότητας των καταλοίπων. D: X 2 (i) = Έλεγχος της ετεροσκεδαστικότητας των καταλοίπων. ( ) = Στις παρενθέσεις σηµειώνονται οι λόγοι του t για την αντίστοιχη εκτίµηση του συντελεστή της παλινδρόµησης. [ ] = Στις αγκύλες σηµειώνονται τα αντίστοιχα επίπεδα σηµαντικότητας. Οι παραπάνω εκτιµήσεις είναι γενικά αποδεκτές, πράγµα που προκύπτει από τους στατιστικούς και διαγνωστικούς ελέγχους που συνοδεύουν τις εκτιµήσεις, καθώς και από το γεγονός ότι τα πρόσηµα των παραµέτρων που εκτιµάµε συµπίπτουν µε τα πρόσηµα των a priori περιορισµών που αναπτύξαµε στο υπόδειγµα του τµήµατος 2. 4. ΥΝΑΜΙΚΗ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟ ΕΙΓΜΑΤΟΣ Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζουµε τους δείκτες των µεταβλητών του υποδείγµατος, τους οποίους πήραµε από τη δυναµική προσοµοίωση του συστήµατος των τεσσάρων συναρτήσεων και της ταυτότητας, χρησιµοποιώντας το πακέτο PCTSP 4.2. Στον πίνακα αυτό σηµειώνεται ότι: CC = Συντελεστής συσχέτισης των πραγµατικών και των προσοµοιωµένων µεταβλητών. RC = Συντελεστής παλινδρόµησης των πραγµατικών πάνω στις προσοµοιωµένες µεταβλητές. U = είκτης του Theil. 1
UM = Αναλογία µεροληψίας. US = Αναλογία διακύµανσης. UC = Αναλογία συνδυακύµανσης. Πίνακας 1 είκτες υναµικής Προσοµοίωσης CC RC U UM US UC C.9978.96944.121.4792.621.45896 P.99828.98836.14.3.2826.97171 I.9377.867.3943.545.884.9857 M.99598.9298.2892.12923.377.49377 Από τους δείκτες στον πίνακα 1 προκύπτει ότι η προγνωστική ικανότητα του δυναµικά προσοµοιωµένου υποδείγµατος είναι αρκετά ικανοποιητική, οπότε αυτό είναι δυνατό να χρησιµοποιηθεί είτε για προβλέψεις είτε για ανάλυση ευαισθησίας σε διάφορες οικονοµικές πολιτικές. Στους πίνακες 2 και 3 παρουσιάζονται οι δυναµικοί πολλαπλασιαστές % των τεσσάρων ενδογενών µεταβλητών του υποδείγµατος. Οι πολλαπλασιαστές αυτοί προήλθαν από διαταράξεις στις εξωγενείς µεταβλητές επιτόκιο δανεισµού και δηµόσιες δαπάνες. Οι διαταράξεις αυτές αναφέρονται σε αύξηση της τιµής της αντίστοιχης εξωγενούς µεταβλητής για κάποιο έτος (π.χ 1968) και ισούται µε το 5% της πραγµατικής τιµής που αντιστοιχεί στο έτος αυτό. Οι τιµές των πολλαπλασιαστών είναι οι λόγοι % της δυναµικής λύσεως προσοµοίωσης που προήλθε από τη διατάραξη των εξωγενών µεταβλητών ως προς τη δυναµική λύση προσοµοίωσης (δηλαδή τη λύση χωρίς τη διατάραξη). Πίνακας 2 υναµικοί πολλαπλασιαστές από την αύξηση στο επιτόκιο δανεισµού κατά 5%. ΕΤΗ 1 2 3 4 5 ΜΕΣΟΣ % C -,112 -,16 -,189 -,1916 -,1768 -,1441 11
P,244,852,156 -,411 -,723,456 I -,97-1,4223 -,9939 -,713 -,554 -,7283 M,1629 -,27 -,8123 -,428 -,4235 -,2993 Y -,375 -,519 -,2439,2325 -,1586 -,2367 ιάγραµµα 1 υναµικοί πολλαπλασιαστές από την αύξηση στο επιτόκιο δανεισµού κατά 5% ιάγραµµα 1.1 Κατανάλωση ιάγραµµα 1.2 Τιµές,5 -,5 -,1 -,15 -,2,3,2,1 -,1 ιάγραµµα 1.3 Επενδύσεις ιάγραµµα 1.4 Εισαγωγές,5 -,5-1 -1,5,5 -,5-1 ιάγραµµα 1.5 Εισόδηµα,2 -,2 -,4 -,6 Πίνακας 3 12
υναµικοί πολλαπλασιαστές από την αύξηση στις δηµόσιες δαπάνες κατά 5%. ΕΤΗ 1 2 3 4 5 ΜΕΣΟΣ % C,269 -,297 -,519 -,11 -,147,53 P,4545,2259,1678,914,495,1978 I,2276-1,3153 -,8885 -,6382 -,4489 -,6127 M,379 1,5757 -,9956 -,117 -,3226,91 Y,8783 -,6884 -,17 -,228 -,1222 -,52 ιάγραµµα 2 υναµικοί πολλαπλασιαστές από την αύξηση στις δηµόσιες δαπάνες κατά 5% ιάγραµµα 2.1 Κατανάλωση ιάγραµµα 2.2 Τιµές,4,2 -,2,6,4,2 -,2 ιάγραµµα 2.3 Επενδύσεις ιάγραµµα 2.4 Εισαγωγές,5 -,5-1 -1,5 2 1-1 ιάγραµµα 2.5 Εισόδηµα 1,5 -,5-1 13
5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από την οικονοµετρική διερεύνηση του υποδείγµατος προέκυψαν ότι: 1. Η αύξηση στο επιτόκιο δανεισµού κατά 5% επιφέρει µέση ετήσια αύξηση των τιµών κατά.5% για τα πέντε πρώτα έτη, ενώ έχουµε και µείωση της κατανάλωσης κατά 14%. Αντίθετα, το εισόδηµα παρουσιάζει για την αντίστοιχη περίοδο µια µέση ετήσια µείωση κοντά στο.24%, γεγονός που προκαλεί αντίστοιχα µέση ετήσια µείωση στα µεγέθη των εισαγωγών κατά.3% περίπου αλλά και των επενδύσεων, κατά.728%. 2. Η αύξηση στις δηµόσιες δαπάνες κατά 5% επιφέρει µέση ετήσια αύξηση για τα πέντε πρώτα έτη στις τιµές,.198%, αλλά και στην κατανάλωση κατά.5%. Μέση ετήσια αύξηση παρουσιάζουν και οι εισαγωγές σε ποσοστό,9%. Ενώ µέση ετήσια µείωση παρουσιάζουν οι επενδύσεις κατά.613%, αλλά και το εισόδηµα κατά.5%. 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Bairam, E. (199). Money and inflation: the case of western developed countries, 196-8. Applied Economics, 199, 22, 863-869. 2. Bairam, E. and Ward, B. (1993). The externality effect of government expenditure on investment in OECD countries. Applied Economics, 1993, 25, 711-716. 14
3. Blinder, A. S. and Deaton, A (1985). The time series consumption function revisited, Brookings Papers on Economic Activity, 2, 465-521. 4. Doroodian, K, Koshal, R, and Muhanna. S (1994). An examination of the traditional aggregate import demand function for Saudi Arabia. Applied Economics, 1994, 26, 99-915. 5. Erenburg, S. J. (1993). The real effects of public investment on private investment. Applied Economics, 1993, 25, 831-837. 6. European Economy, European Comission, Directorate-General for Economic and Financial Affairs, Annual Economic Report 1997, Statistical Annex, Number 63, 1997. 7. Flacco, R. P. and Parker, R. E (1992). A comparison of two methods for estimating income uncertainty with an application to aggregate consumption behaviour. Applied Economics, 1992, 24, 71-77. 8. Friedman, M. (1957). A theory of the consumption function. Princeton: Princeton University Press. 9. Gafar, J. (1995). Some estimates of the price and income elasticities of import demand for three Caribbean countries. Applied Economics, 1995, 27, 145-148. 15
1. Gordon, R. J. (1975). The impact of aggregate demand on prices, Brooking Papers on Economic Activity, 3. 683-73. 11. International Monetary Fund, International Financial Statistics, Yearbook 1997, Washington, D.C, 2431, USA. 12. Κιντής, Α. Α (1992). Εφαρµοσµένη Οικονοµετρία. Gutenberg Αθήνα 1992. 13. Orcutt, G (195). Measurement of price elasticities in international trade, Review of Economics and Statistics, 32, 117-132. 16
A SMALL ECONOMETRIC MODEL OF AUSTRIAN ECONOMIC POLICY Konstantinos Metaxoglou Nikolaos Dritsakis University of Macedonia Department of Applied Informatics The object of this study is the investigation of the Austrian economic policy using a small structural econometric model. The model that we are using consists of four functions that describe the structural behaviour of the variables in terms of consumption, prices, investments, imports and an identity that can be mathematically verified. The estimations of the functions of the model have been achieved through the use of 2SLS method using time-series data from 1965 until 1993 and the econometric program Microfit 3.11 The analysis of sensitivity has been made with the help of the dynamically simulated model and the corresponding dynamic multipliers using of the program PCTSP 4.2 17