Η σπήζη ηος Fibroscan ζηην κλινική αξιολόγηζη ηηρ CHC και ηυν επιπηώζευν ηηρ θεπαπεςηικήρ αγυγήρ ζηην ηπαηική ιζηολογία Β. Παπαδημηηπόποςλορ Γ Παζνινγηθή Κιηληθή & Ηπαηνινγηθή Μνλάδα Ννζ. «Εξξίθνο Νηπλάλ»
Χπήζη ηος Fibroscan ζηη σπόνια HCV ηπαηοπάθεια Έρεη θπξίσο κειεηεζεί γηα: Τνλ θαζνξηζκό ηνπ ζηαδίνπ ηεο ίλσζεο Τελ εθηίκεζε ηεο ππιαίαο ππέξηαζεο Τελ παξαθνινύζεζε ηνπ απνηειέζκαηνο ηεο ζεξαπεπηηθήο αγσγήο
Σηάδην ίλσζεο F<2 vs F 2 Κίξξσζε Αλάγθε ζεξαπείαο Επηηήξεζε ΗΚΚ Επηηήξεζε θηξζώλ
Log HCV RNA (copies/ml) Επίπεδα ηος HCV RNA ζε ζσέζη με ηο ζηάδιο ηηρ ίνυζηρ 8 6 4 Genotype 1 2 3 4 2 0 No Fibrosis Portal Fibrosis Bridging Fibrosis Cirrhosis Ferreira-Gonzalez A, et al. Use of Diagnostic Testing for Managing Hepatitis C Virus Infection. Semin Liver Dis. 2004;24(Suppl 2):9-18
Patients (%) Επίπεδα ALT ζε ζσέζη με ηο ζηάδιο ηηρ ίνυζηρ 100 80 Normal ALT Elevated ALT 60 40 20 0 23 19 39 19 26 24 No fibrosis Mild Portal Bridging 6 16 6 22 Cirrhosis Shiffman ML, et al. J Infect Dis. 2000;182:1595-1601.
Βιοτία ήπαηορ Ιζηνινγηθή εμέηαζε ήπαηνο: ε gold stardard κέζνδνο εθηίκεζεο ηνπ ζηαδίνπ ηεο CHC Είλαη κία επεκβαηηθή θαη επώδπλε κέζνδνο Έρεη 1-5% ζεκαληηθέο επηπινθέο, κε 1/10000-1/1000 ζλεηόηεηα Μπνξεί λα έρεη πνζνζηό ζθάικαηνο έσο θαη 20% ζηε ζηαδηνπνίεζε ηεο λόζνπ Καη θπζηθά δελ είλαη θαη ε ηδαληθή κέζνδνο γηα επαλαιακβαλόκελεο εθηηκήζεηο
Μη επεμβαηικέρ μέθοδοι εκηίμηζηρ ηηρ ηπαηικήρ ίνυζηρ ζηη CHC Οη θαιύηεξα κειεηεκέλεο κε ηα πεξηζζόηεξα αμηόπηζηα απνηειέζκαηα είλαη: Ειαζηνγξαθία ήπαηνο ΑPRI (AST-to-platelet- ratio-index) Fibrotest (ζπλδπάδεη 5 δείθηεο: α 2 -macroglobulin, haptoglobin, GGT, total bilirubin θαη apolipoprotein A1) Castera J Hepatol 2007; 46: 528-529, Halfon P et al. Gastrenterol Clin Biol 2008;32:22-39 Shaheen A et al. Hepatology 2007;46:912-920
Ελαζηογπαθία ήπαηορ Η ειαζηνγξαθία ήπαηνο πνπ δηελεξγείηαη από ην Fibroscan είλαη κέζνδνο εθηίκεζεο ηεο ειαζηηθόηεηαο ηνπ επαηηθνύ παξεγρύκαηνο Η ειαζηηθόηεηα ηνπ ήπαηνο θαίλεηαη λα επεξεάδεηαη θπξίσο από ηελ πνζόηεηα ηνπ ηλώδνπο ηζηνύ πνπ πεξηέρεη αιιά θαη από ηελ παξνπζία θιεγκνλήο, από ηε ζπκθόξεζε ηνπ ήπαηνο από ηελ παξνπζία ρνιόζηαζεο θαη πηζαλά θαη από άιινπο παξάγνληεο Η ίλσζε ηνπ ήπαηνο είλαη κία κεηαβιεηή ηεο εμέιημεο κίαο ρξόληαο επαηνπάζεηαο ε άιιε είλαη ε δηαηαξαρή ηεο αξρηηεθηνληθήο
Τιμέρ ελαζηογπαθίαρ ήπαηορ ζε ζσέζη με ηο ζηάδιο ηηρ ίνυζηρ ζε αζθενείρ με σπόνια ηπαηίηιδα C Ziol M, et al. Hepatology 2005;41:48 54, Castera L, et al. Gastroenterology 2005;128:343 350.
Μπνξνύκε λα δηαθξίλνπκε ηα δηάθνξα ζηάδηα ηεο ίλσζεο θαη πνηά είλαη ηα cut-offs ησλ ηηκώλ;
Πποηεινόμενα cut-offs για ηη διαθοποποίηζη ηος ζηαδίυν ίνυζηρ ζηη σπόνια ηπαηίηιδα C Ziol M, et al. Hepatology 2005;41:48 54, Castera L, et al. Gastroenterology 2005;128:343 350.
Σηην κλινική ππάξη, με βάζη ηα πποηεινόμενα cut-offs: Απνθιείνπκε κε κεγάιε πηζαλόηεηα ηελ θίξξσζε ζε ηηκέο < cut-off ηνπ F4 Αληρλεύνπκε κε ζρεηηθά κεγάιε πηζαλόηεηα ηε παξνπζία ζεκαληηθήο ίλσζεο ζε ηηκέο > cut-off ηνπ F2 Δελ είκαζηε απόιπηα βέβαηνη γηα ηελ ύπαξμε θηξξώζεσο ζε ηηκέο > cut-off ηνπ F4 Δελ είκαζηε θαζόινπ βέβαηνη γηα ηελ απνπζία ζεκαληηθήο ηλώζεσο ζε ηηκέο < ηνπ cut-off ηνπ F2
Υπάξρνπλ κεηαβιεηέο ή ηξόπνη πνπ κπνξνύλ λα βειηηώζνπλ ηε δηαγλσζηηθή αθξίβεηα ηνπ Fibroscan ζηε CHC; Πηζαλά έλα IQR < 21% ηεο δηάκεζεο ηηκήο κεηώλεη ηελ πηζαλόηεηα ππεξεθηίκεζεο ηεο ίλσζεο
Ποζοζηό ςπεπεκηίμηζηρ (Α) και ςποεκηίμηζηρ ηηρ ίνυζηρ (Β) ζε ζσέζη με ηο λόγο IQR/Median ηυν ηιμών μέηπηζηρ ηος Fibroscan Lucidarme D, et al. Hepatology 2009;49:1083-1089
Υπάξρνπλ κεηαβιεηέο ή ηξόπνη πνπ κπνξνύλ λα βειηηώζνπλ ηε δηαγλσζηηθή αθξίβεηα ηνπ Fibroscan ζηε CHC; Πηζαλά έλα IQR < 20% ηεο δηάκεζεο ηηκήο κεηώλεη ηελ πηζαλόηεηα ππεξεθηίκεζεο ηεο ίλσζεο Πηζαλά ε παξνπζία θπζηνινγηθώλ ηξαλζακηλαζώλ (εκκέλνπζεο) βειηηώλεη ηε δηαγλσζηηθή αθξίβεηα ηνπ F2 ζηαδίνπ
Ελαζηογπαθία ήπαηορ ζε αζθενείρ με θςζιολογικέρ ηπανζαμινάζερ 40 αζζελείο κε δηάκεζε πεξίνδνο παξαθνινύζεζεο 78.5 κήλεο F 2 Colletta C et al. Hepatology 2005;42:839-845
Υπάξρνπλ κεηαβιεηέο πνπ βειηηώλνπλ ηε δηαγλσζηηθή αθξίβεηα ηνπ Fibroscan ζηε CHC; Πηζαλά έλα IQR < 20% ηεο δηάκεζεο ηηκήο κεηώλεη ηελ πηζαλόηεηα ππεξεθηίκεζεο ηεο ίλσζεο Πηζαλά ε παξνπζία θπζηνινγηθώλ ηξαλζακηλαζώλ (εκκέλνπζεο) βειηηώλεη ηε δηαγλσζηηθή αθξίβεηα ηνπ F2 ζηαδίνπ Ο ζπλδπαζκόο κε άιιεο κε επεκβαηηθέο κεζόδνπο εθηίκεζεο ηεο επαηηθήο ίλσζεο ίζσο απνδεηρηεί πην ρξήζηκνο
Castera algorithm for significant fibrosis and cirrhosis Castera L, et al. Gastroenterology 2005;128:343-350
Χπήζη ηηρ ελαζηογπαθίαρ ήπαηορ ζηην εκηίμηζη ηηρ πςλαίαρ ςπέπηαζηρ HVPG 6 mm Hg (ππιαία ππέξηαζε) HVPG 10 mmhg (αύμεζε θηλδύλνπ ζρεκαηηζκνύ θηξζώλ) HVPG 12 mmhg (αύμεζε θηλδύλνπ εκθάληζεο αζθίηε ή θηξζνξξαγίαο)
Σςζσέηιζη ηιμών Fibroscan και HVPG Vizzutti F, et al. Hepatology 2007;45:1290 1297.
Πποηεινόμενα cut-offs για κλινικά ζημανηική πςλαία ςπέπηαζη Cut-off for HVPG 10mmHG 13.6 kpa 1 21 kpa 2 Sensitivity 97% 90% Specificity 92% 93% NPV 92% 92% PPV 97% 91% 1. Vizzutti F, et al. Hepatology 2007;45:1290 1297, 2. Bureau C, et al Aliment Pharmacol Ther 2008;27:1261-8
Πποηεινόμενα cut-offs για ηην εκηίμηζη παποςζίαρ κιπζών οιζοθάγος Kazemi F, et al. J Hepatol 2006, Vizzutti F,et al.hepatology 2007, Carrion JA, et al. Liver Transpl 2006, Bureau C, et al J Hepatol 2007, Lemoine M, et al. Hepatology 2006, Castera L, et al. Hepatology 2007
Χπήζη Fibroscan ζε αζθενείρ με HCV ςποηποπή μεηά από μεηαμόζσεςζη ήπαηορ F 2 θαη/ή HVPG 6mmHg ζηνλ 1 ρξόλν κεηά ηε κεηακόζρεπζε ζπζρεηίδνληαη κε ρεηξόηεξε καθξνρξόληα πξόγλσζε Carrion JA et al. Hepatology 2010;51:23-34
Ελαζηογπαθία ήπαηορ ζε αζθενείρ με HCV ςποηποπή μεηά από μεηαμόζσεςζη ήπαηορ Fibrosis score at 6 months after LT= [-4.347 + 0.264 x LSM (kpa) 6m + 0.442 x bilirubin (mg/dl) 6m]. HVPG score at 6 months after LT = [-5.628 + 0.061 donor x age (y) + 0.212 x LSM (kpa) 6m ]. Carrion JA et al. Hepatology 2010;51:23-34
Χπήζη ηος Fibroscan για ηην αξιολόγηζη ηυν επιπηώζευν ηηρ θεπαπεςηικήρ αγυγήρ ζηη CHC
Μεηαβολή ηυν ηιμών ηηρ ελαζηογπαθίαρ 6 μήνερ μεηά ηη διακοπή ηηρ θεπαπείαρ Πξννπηηθή κειέηε όπνπ εθηηκήζεθαλ κε Fibroscan δύν νκάδεο κε (n=112) ή ρσξίο ζεξαπεπηηθή αγσγή (n=304) ζηελ αξρή, ζην ηέινο ηεο αγσγήο θαη 6 κήλεο κεηά % 0 0-5 -10-10,29-15 -20-25 -30-29,51 Untreated NR RR SVR -24,52 Vergniol J et al. J Viral Hepat 2009;16:132-140
Μεηαβολή ηυν ηιμών ηηρ ελαζηογπαθίαρ 6 μήνερ μεηά ηη διακοπή ηηρ θεπαπείαρ End of treatment % % 0 40 6 mos after treatment -2-1 30 32-4 20-6 -8-9 10 0-10 -12-13,5-10 -20-11 -27-14 Untreated non-svr SVR -30 Untreated non-svr SVR *89 treated and 10 untreated pts Hezode C et al. EASL 2009;A615
Μεηαβολή ηυν ηιμών ηηρ ελαζηογπαθίαρ έυρ 2 σπόνια μεηά ηη διακοπή ηηρ θεπαπείαρ Πνζνζηηαία κεηαβνιή ησλ ηηκώλ ηνπ Fibroscan 126 αζζελώλ, ζην ηέινο ηεο ζεξαπεπηηθήο αγσγήο, θαζώο θαη 48 θαη 96 weeks κεηά ηε δηαθνπή ηεο θαη ζύγθξηζε κε control group ρσξίο ζεξαπεία (19 αζζελείο) 50 40 30 20 10 0-10 -20-30 -40-50 % 49,1 38 17,3 12,9-2,1-7,2-16,2-32,2 EOT week 48 week 96-43,5 untreated non-svr SVR Ogawa E et al. Antiviral Res 2009;83(2):127-134
Μακποσπόνια εκηίμηζη ηηρ μεηαβολήρ ηηρ ίνυζηρ με Fibroscan SVR αζθενών 200 SVR pts ππεβιήζεζαλ ζε follow up εθηίκεζε κε Fibroscan. Η κέζε δηάξθεηα κεηαμύ EOT θαη LS ήηαλ 3.6 2 ρξόληα Από ηελ νκάδα ησλ αζζελώλ κε θίξξσζε πξν ζεξαπείαο, ην 82.5% είρε ζην follow-up ηηκέο < 12.5 kpa Απν ηελ νκάδα ησλ 38 αζζελώλ κε F3, νη 35 είραλ ηηκέο <9.5 kpa ζην follow-up Από ηελ νκάδα ησλ αζζελώλ κε FO-F1-F2 θαλείο δελ είρε ηηκέο > 10 kpa Vergniol J et al. Gastroenterologie Clinique et Biologique 2008;32:1061-1063
Μακποσπόνια μεηαβολή ηηρ ίνυζηρ SVR αζθενών με follow-up βιοτία 49 SVR αζζελείο κε follow-up > 4 ρξόληα θαη F2 ζηελ πξνζεξαπείαο βηνςία ππεβιήζεζαλ ζε δεύηεξε βηνςία ήπαηνο 82% είραλ κείσζε ηνπ fibrosis score θαη 20% είραλ θπζηνινγηθή ή πεξίπνπ θπζηνινγηθή ηζηνινγία George S, et al. Hepatology. 2008;49:729-738.
Liver-Related Death (%) Liver Failure (%) Εξέλιξη ηπαηικήρ νόζος αζθενών με πποσυπημένη ίνυζη και ή συπίρ SVR Liver-Related Death 50 5-yr occurrence 50 Liver Failure 5-yr occurrence 40 30 SVR: 4.4% (CI: 0% to 12.9%) No SVR: 12.9% (CI: 7.7% to 18.0%) P =.024 (log likelihood) 40 30 SVR: 0% No SVR: 13.3% (CI: 8.4% to 18.2%) P =.001 (log likelihood) 20 20 10 10 No SVR SVR 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Year At risk 337 261 192 160 124 95 79 49 31 Events 0 5 11 16 20 24 25 28 30 At risk 142 76 48 35 25 14 8 6 5 Events 0 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Year At risk 337 256 183 155 121 92 74 44 27 Events 0 8 21 24 27 29 31 35 35 At risk 142 76 48 35 25 14 8 6 5 Events 0 0 0 0 0 1 1 1 1 Veldt BJ, et al. Ann Intern Med. 2007;147:677-684
Σςμπεπάζμαηα Η ειαζηνγξαθία ηνπ ήπαηνο θαίλεηαη λα είλαη ρξήζηκν εξγαιείν ζηελ θιηληθή αμηνιόγεζε ηεο ρξόληαο επαηίηηδαο C (εθηίκεζε ηνπ ζηαδίνπ ηεο ίλσζεο θαη ηεο ππιαίαο ππέξηαζεο). Εκπεξηέρεη όκσο πνζνζηό ζθάικαηνο θαη ζα πξέπεη λα ζπλεθηηκνύληαη θαη άιιε παξάκεηξνη Η δηαγλσζηηθή ηεο αθξίβεηα είλαη κεγαιύηεξε ζην ζηάδην ηεο θίξξσζεο ελώ ππνιείπεηαη ζηα αξρηθά ζηάδηα ηεο ίλσζεο κε ζεκαληηθή πηζαλόηεηα ππνεθηίκεζεο Η ζπκβνιή ηεο ζηελ παξαθνινύζεζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο ζεξαπεπηηθήο αγσγήο ζηελ ηζηνινγία ηνπ ήπαηνο είλαη αξθεηά ππνζρόκελε
Liver Stiffness Measurement versus Clinicians Prediction for the Assessment of Liver Fibrosis in Patients with CHC Physicians and LSM Performances for Prediction of F=4, F 3, and F 2 (AUROC) Nahon P et al. Am J Gastroenterol 2006;101:1-8
Chronic hepatitis C Fibroscan F<2 F=2 ή 3 + IQR/M <21% F= 4 + IQR/M<21% Genotype 1/4 ALT?? Biopsy Antiviral treatment Endoscopy HCC screening Follow up