Πώς και πότε εξατομικεύουμε ένα διατροφικό πρόγραμμα απώλειας βάρους; Χ Α Ρ Η Σ Δ Η Μ Ο Σ Θ Ε Ν Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ M M E D S C. S R D Κ Λ Ι Ν Ι Κ Ο Σ Δ Ι Α Ι Τ Ο Λ Ο Γ Ο Σ - Β Ι Ο Λ Ο Γ Ο Σ Π Ρ Ο Ϊ Σ Τ Α Μ Ε Ν Ο Σ Δ Ι Α Ι Τ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ο Υ Τ Μ Η Μ Α Τ Ο Σ Ν Ο Σ Ο Κ Ο Μ Ε Ι Ο Υ Α Θ Η Ν Ω Ν «Λ Α Ϊ Κ Ο»
«Ανάμεσα στους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής, η παχυσαρκία και η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, σε συνδυασμό με κάπνισμα και αλκοόλ, είναι υπεύθυνοι για το μεγαλύτερο ποσοστό παθολογικών καταστάσεων». (WHO) «Η παχυσαρκία είναι μια πολυσύνθετη και χρόνια πάθηση με πολλές αιτίες, πολλές από τις οποίες είναι πέραν του ελέγχου του ατόμου σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Μελέτης της Παχυσαρκίας» (EASO)
Ένας πιο υγιεινός τρόπο ζωής, που περιλαμβάνει υγιεινή διατροφή και τακτική σωματική άσκηση μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση του φυσιολογικού βάρους. (EASO) Η παχυσαρκία είναι μια χρόνια ασθένεια και πρέπει να αναγνωρίζεται και να αντιμετωπίζεται ως τέτοια. «Η αποδοχή και η υποστήριξη των παχύσαρκων ατόμων θα τους βοηθήσει στο να αναζητήσουν τη βοήθεια και την αντιμετώπιση που χρειάζονται». (EASO)
Η παχυσαρκία δεν είναι ένα απλό πρόβλημα! Foresight Report, UK 2008
ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ: ΜΙΑ ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ Έλλειψη άσκησης Οικογενειακό περιβάλλον Υπερφαγία Έλλειψη χώρων άθλησης Ψυχολογική κατάσταση Διαφήμιση Τρόπος ζωής Τηλεόραση/ Υπολογιστές Γενετικοί παράγοντες Κοινωνικοοικονομικό επίπεδο
From: 2013 AHA/ACC/TOS Guideline for the Management of Overweight and Obesity in Adults: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines and The Obesity Society J Am Coll Cardiol. 2014;63(25_PA). doi:10.1016/j.jacc.2013.11.004 Figure Legend: Treatment Algorithm Chronic Disease Management Model for Primary Care of Patients With Overweight and Obesity This algorithm applies to the assessment of overweight and obesity and subsequent decisions based on that assessment. Each step (designated by a box) in this process is reviewed in Section 2.2 and expanded on in subsequent sections. BMI cutpoint determined by the FDA and listed on the package inserts of FDA-approved obesity medications. BMI indicates body mass index; CVD, cardiovascular disease; and FDA, U.S. Food and Drug Administration. Date of download: 5/9/2016 Copyright The American College of Cardiology. All rights reserved.
ΥΓΙΕΙΝΟΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής θεωρείται ότι παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας Οι αλλαγές και βελτιώσεις στη διατροφή και τη σωματική δραστηριότητα είναι η πρώτη επιλογή θεραπείας για τις ασθένειες του μεταβολισμού.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Το National Heart, Lung, and Blood Institute (NHLBI) και η North American Association for the Study of Obesity (NAASO) μέσω του Οδηγού Practical Guide to the Identification, Evaluation, and Treatment of Overweight and Obesity in Adults έδωσαν ένα αλγόριθμο που φαίνεται στον Θεραπεία 25-26.9 27-29.9 30-34.9 35-39.9 >40 Διατροφή, Άσκηση & τροποποίηση συμπεριφοράς Φαρμακοθεραπεία Χειρουργική αντιμετώπιση + + + + + Με επιπλοκές + + + Με επιπλοκές +
OΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Typical Algorithm (progress through algorithm as clinically required) Self-directed Lifestyle Change Professionally-directed Lifestyle Change +Add Medications +Weight Loss Surgery +Post-surgical Combination Therapies
Ποιος είναι ο βασικός στόχος της διαιτητικής αντιμετώπισης της παχυσαρκίας; Specifically, the goal of obesity treatment should be refocused from weight loss alone, which is often aimed at appearance, to weight management, achieving the best weight possible in the context of overall health. FTC Panel, Commercial Weight Loss Products and Programs What Consumers Stand To Gain and Lose, 1997
Το βάρος μας αυξάνεται όταν: Energy in Energy Imbalance Energy out Απαραίτητη η δημιουργία ενεργειακού ελλείμματος
Εξατομικευμένη διαιτητική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας: Οι κατηγορίες των διαιτών 1) δίαιτες πολύ χαμηλών θερμίδων («very low caloric diets» με λιγότερες από 800 kcal/ημέρα) 2) Τυποποιημένες δίαιτες (με έτοιμα γεύματα-σε υγρή ή στερεή μορφή) 3) δίαιτες χαμηλές σε υδατάνθρακες και υψηλές σε πρωτεΐνες 4) δίαιτες χαμηλές σε λιπαρά πλούσιες σε υδατάνθρακες (χαμηλού ΓΔ) 4) πλούσιες σε υδατάνθρακες αλλά χαμηλού ΓΔ 5) Υποθερμιδικές δίαιτες μέτριου περιορισμού θερμίδων (με περιορισμό 500-1000 kcal σε σχέση με την τυπική θερμιδική πρόσληψη) Eckel R.H. Non-surgical Management of Obesity in Adults N Engl J Med (2008), 358;18, 1941-1950
Σωματικό Βάρος (kg) 1 0 ΕΠΙΔΡΑΣΗ AD LIBITUM ΔΙΑΙΤΑΣ ΥΨΗΛΗΣ ΠΡΩΤΕΪΝΗΣ, ΧΑΜΗΛΟΥ ΛΙΠΟΥΣ ΣΤΟ ΒΑΡΟΣ 95 90 85 Κανονική Δίαιτα Υψηλή σε Υδατάνθρακες (58%) 80 Χαμηλή σε Υδατάνθρακες (45%) 75 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 *30% της ολικής ενέργειας από λίπος. Διάρκεια (εβδομάδες) Skov et al. Int J Obes Relat Metab Disord 1999;23:528.
Αλλαγή Σωματικού Βάρους (%) Δίαιτα Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Λίπος έναντι Δίαιτα Atkins Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Υδατάνθρακες A Randomized Trial of a Low-Carbohydrate Diet for Obesity Gary D. Foster, Ph.D., Holly R. Wyatt, M.D., James O. Hill, Ph.D., Brian G. McGuckin, Ed.M., Carrie Brill, B.S., B. Selma Mohammed, M.D., Ph.D., Philippe O. Szapary, M.D., Daniel J. Rader, M.D., Joel S. Edman, D.Sc., and Samuel Klein, M.D. 0-4 P =.001 P =.02 NS -8-12 0 3 6 9 12 Μήνας Foster GD, et al. N Engl J Med. 2003;348:2082-2090.
Weight Loss with a Low-Carbohydrate, Mediterranean, or Low-Fat Diet Iris Shai, et al N Engl J Med 2009;361(27):2681.
COMPARISON OF THE ATKINS, ZONE, ORNISH, AND LEARN DIETS FOR CHANGE IN WEIGHT AND RELATED RISK FACTORS AMONG OVERWEIGHT PREMENOPAUSAL WOMEN THE A TO Z WEIGHT LOSS STUDY: A RANDOMIZED TRIAL CHRISTOPHER D. ET AL Figure Weight Change Relative to Baseline JAMA. 2007;297:969-977.
COMPARISON OF WEIGHT-LOSS DIETS WITH DIFFERENT COMPOSITIONS OF FAT, PROTEIN, AND CARBOHYDRATES FRANK M. SACKS,ET AL Reduced-calorie diets result in clinically meaningful weight loss regardless of which macronutrients they emphasize Σημαντικότερη όλων η μείωση των θερμίδων diets that are successful in causing weight loss can emphasize a range of fat, protein, and carbohydrate compositions that have beneficial effects on risk factors for cardiovascular disease and diabetes. Such diets can also be tailored to individual patients on the basis of their personal and cultural preferences and may therefore have the best chance for long-term success. Απαιτούνται εξατομικευμένες οδηγίες N. Engl J Med. 2009;26;360(9):859-73.
ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΑ ΥΠΟΘΕΡΜΙΔΙΚΑ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑ
5. Εξατομικευμένα υποθερμιδικά διαιτολόγια Η πιο ενδεδειγμένη μέθοδος απώλειας βάρους μέσω της διαιτητικής αλλά και της συμπεριφοριστικής παρέμβασης. Βασίζεται στο θερμιδικό έλλειμμα που δημιουργείται, ανάλογα με τις ενεργειακές ανάγκες του ασθενούς, την προηγούμενη διατροφή και το συνολικό ιστορικό του βάρους του, αλλά και στην τροποποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς του.
Date of download: 5/9/2016
ΣΤΟΧΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ R.4.0. Individualized goals of weight loss therapy should be to reduce body weight at an optimal rate of 0.5-1 kg per week for the first 6 months and to achieve an initial weight loss goal of up to 10% from baseline. These goals are realistic, achievable, and sustainable. Strong, Imperative American Dietetic Association Evidence Analysis Library Adult Wt Mgt Guidelines, accessed 2/07
Η ΙΔΑΝΙΚΗ ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ R.3.0. Medical Nutrition Therapy for weight loss should last at least 6 months or until weight loss goals are achieved, with implementation of a weight maintenance program after that time. Greater frequency of contacts between the patient and practitioner may lead to more successful weight loss and maintenance. Strong, Imperative American Dietetic Association Evidence Analysis Library Adult Wt Mgt Guidelines, accessed 2/07
ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ R.10.0 Nutrition education should be individualized and included as part of the diet component of a comprehensive weight management program. Short term studies show that nutrition education (e.g. reading nutrition labels, recipe modification, cooking classes) increases knowledge and may lead to improved food choices. American Dietetic Association Evidence Analysis Library Adult Wt Mgt Guidelines, accessed 2/07
Εξατομικευμένα υποθερμιδικά διαιτολόγια Στόχος η δημιουργία ενός αρνητικού ισοζυγίου ενέργειας ώστε η ενέργεια που προσλαμβάνεται από τον οργανισμό να είναι χαμηλότερη από τις ενεργειακές ανάγκες του ατόμου. Eckel R.H. N Engl J Med (2008), 358;18, 1941-1950 Σύμφωνα με το NHLBI/NAASO συστήνεται: για τις γυναίκες ένα διαιτολόγιο 1000-1200 kcal/d και 1200-1600 kcal/d για τους άντρες, με κατανάλωση συμβατικών φαγητών, μείωση όγκου μερίδων και μείωση λίπους και ζάχαρης.
Εξατομικευμένοι στόχοι απώλειας ανάλογα με συνοσηρότητα
Τhere is still agreement that diet, exercise and behaviour modification constitute the cornerstones of modern and individualized long-term obesity treatment.
J Am Coll Cardiol. 2014;63(25_PA)
MANAGEMENT OF OBESITY IN ADULTS: EUROPEAN CLINICAL PRACTICE GUIDELINES Ο θερμιδικός περιορισμός πρέπει να εξατομικεύεται (διατροφικές συνήθειες, σωματική δραστηριότητα, ύπαρξη προβλημάτων υγείας, ιστορικό άλλων προσπαθειών για μείωση του σωματικού βάρους). Στόχος πρέπει να είναι η απώλεια βάρους-λίπους και η διατήρηση της για μεγάλο χρονικό διάστημα, που θεωρείται συχνά και το πιο δύσκολο κομμάτι της παρέμβασης (συντήρηση του αποτελέσματος). Obesity Management Task Force of EASO Obesity Facts 2008;1:106-116
Individualized dietary counseling, based on narrative interview technique is an effective intervention in obesity treatment that may help maintain a body weight reduction and adapt the pro-healthy changes (e.g.type of cooking, sources of dietary fat etc).
Weight Weight-Cycling Effect of Repeated Dieting Subsequent diet results in slower weight loss Diet Το μεγάλο πρόβλημα της επανάκτησης Time Fig. 7-5, p. 194
Change in body weight for participants in low-fat and low-carbohydrate diet groups after 24 months, based on random-effects linear model. Thomas A. Wadden et al. Circulation. 2012;125:1157-1170
Percentage reduction in initial weight for overweight or obese women assigned to 1 of 4 exercise prescriptions (in addition to a 1200 1500 kcal/d diet): moderate-intensity/moderateenergy expenditure (expend 1000 kcal/wk), moderate-intensity/high-energy expenditure (expend 2000 kcal/wk), vigorous-intensity/moderate-energy expenditure, or vigorousintensity/high-energy expenditure. Thomas A. Wadden et al. Circulation. 2012;125:1157-1170
Percentage weight loss by minutes of physical activity (kilocalories per week) (n=170). Thomas A. Wadden et al. Circulation. 2012;125:1157-1170
ΣΤΗΝ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ ΥΓΙΕΙΝΟΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ 1. Απαιτείται μία διεπιστημονική ομάδα, με γνώμονα το μόνιμο αποτέλεσμα μέσω της εξατομίκευσης. 2. Η εξατομίκευση είναι απαραίτητη ώστε να προσαρμόσουμε το πρόγραμμα στον άνθρωπο και τον τρόπο ζωής του και όχι το αντίθετο (τη ζωή του στο προτεινόμενο πρόγραμμα). 3. Αποσκοπούμε σε ένα φυσιολογικό βάρος (με βάση πάντα το ιστορικό βάρους του ατόμου) και σε μία διατροφή που να αντιμετωπίζει και τη συνοσηρότητα. 4. Μεγάλη είναι η σημασία της τακτικότητας των συναντήσεων και της αποφυγής συχνών αναβολών.
ΣΤΗΝ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ ΥΓΙΕΙΝΟΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ 1. Είναι σημαντικό να θέτουμε εφικτούς στόχους. 2. Απαραίτητη είναι και η χρήση μεθόδων αυτό-παρακολούθησης (έλεγχος του ρυθμού κατανάλωσης, ύπαρξη ημερολογίου καταγραφής, έλεγχος και καταγραφή της πείνα και του κορεσμού). + Πρέπει να υπάρχει ιδιαίτερη εκπαίδευση και ενημέρωση σχετικά με τη σημασία της άσκησης και τους τρόπους ώστε να ενταχθεί στην καθημερινότητα.
ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ ΥΓΙΕΙΝΟΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Για να επιτευχθεί η απώλεια και να μειωθεί η επανάκτηση του βάρους απαιτούνται καλά δομημένα και εντατικά προγράμματα που να σχετίζονται και να βασίζονται : στον τρόπο ζωής του κάθε ατόμου, στην εκπαίδευση των συμμετεχόντων, στην εξατομικευμένη παροχή συμβουλών, στη μειωμένη ενεργειακή πρόσληψη, χαμηλή πρόσληψη λίπους και απλών υδατανθράκων ή αυξημένη πρόσληψη πρωτεϊνών κ.ά. στην τακτική σωματική δραστηριότητα στις συχνές συναντήσεις και στην παρακολούθηση του κάθε συμμετέχοντα στο πρόγραμμα στη συμπεριφοριστική παρέμβαση
Eυχαριστώ για την προσοχή σας Χάρης Δημοσθενόπουλος MMedSc.SRD