ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΤΟΥ LYME Θ αρκρίτιδα του Lyme είναι μία από τισ νόςουσ που προκαλοφνται από το μικρόβιο Βorrelia burgdorferi (νόςοσ του Lyme ι Μπορρελίωςθ) που μεταδίδεται με το τςίμπθμα των τςιμπουριϊν (κροτϊνων), μεταξφ των οποίων και το ixodes ricinus που κεωρείται υπεφκυνο για τθν αρκρίτιδα του Lyme. Ενϊ ο ςτόχοσ τθσ λοίμωξθσ με Βorrelia burgdorferi μπορεί να είναι το δζρμα, το κεντρικό νευρικό ςφςτθμα, θ καρδιά, ο οφκαλμόσ και άλλα όργανα, ςτθν «αρκρίτιδα του Lyme» ο αποκλειςτικόσ ςτόχοσ ςτισ περιςςότερεσ περιπτϊςεισ είναι οι αρκρϊςεισ. Ωςτόςο, μπορεί να υπάρχει ιςτορικό δερματικισ προςβολισ με τθ μορφι μεταναςτευτικοφ ερυκιματοσ, δθλαδι μιασ επεκτεινόμενθσ κοκκινίλασ (ερυκιματοσ) από το ςθμείο του τςιμπιματοσ από το τςιμποφρι. Σε ςπάνιεσ περιπτϊςεισ, οι ακεράπευτεσ περιπτϊςεισ τισ αρκρίτιδασ του Lyme μπορεί να εξελιχκοφν ςε προςβολι του κεντρικοφ νευρικοφ ςυςτιματοσ. Συχνότθτα Μόνο μία μειοψθφία παιδιϊν με αρκρίτιδα πάςχουν από «αρκρίτιδα του Lyme». Παρόλα αυτά, θ αρκρίτιδα του Lyme είναι πικανόν θ πιο ςυχνι αρκρίτιδα που παρουςιάηεται μετά από μικροβιακι λοίμωξθ ςε παιδιά και εφιβουσ ςτθν Ευρϊπθ. Σπάνια παρουςιάηεται πριν τθν θλικία των 4 ετϊν, και επομζνωσ είναι κυρίωσ μία νόςοσ τθσ ςχολικισ θλικίασ. Εμφανίηεται ςε όλεσ τισ περιοχζσ τθσ Ευρϊπθσ. Ωςτόςο είναι πιο ςυχνι ςτθν Κεντρικι Ευρϊπθ και ςτθν Νότια Σκανδιναβία γφρω από τθ Βαλτικι Θάλαςςα. Αν και θ μετάδοςθ εξαρτάται από το τςίμπθμα των μολυςμζνων τςιμπουριϊν, που είναι δραςτιρια από τον Απρίλιο ωσ τον Οκτϊβριο, ανάλογα με τθν κερμοκραςία του περιβάλλοντοσ και τθν υγραςία, θ αρκρίτιδα του Lyme μπορεί να ξεκινιςει οποιαδιποτε
ςτιγμι του χρόνου εξ αιτίασ του μεγάλου και ποικίλου χρονικοφ διαςτιματοσ μεταξφ του μολυςμζνου τςιμπιματοσ του τςιμπουριοφ και τθσ ζναρξθσ τθσ αρκρικισ διόγκωςθσ. Αίτια τθσ νόςου Θ αιτία τθσ νόςου είναι το μικρόβιο Βorrelia burgdorferi που μεταδίδεται μζςω του τςιμπιματοσ από το τςιμποφρι που ονομάηεται ixodes ricinus. Τα περιςςότερα τςιμποφρια δεν είναι μολυςμζνα, τα περιςςότερα τςιμπιματα δεν οδθγοφν ςε λοίμωξθ και οι περιςςότερεσ λοιμϊξεισ, αν είναι εμφανείσ όπωσ το μεταναςτευτικό ερφκθμα, δεν εξελίςςονται ςτα επόμενα ςτάδια τθσ νόςου, ςυμπεριλαμβανομζνθσ τθσ αρκρίτιδασ του Lyme. Αυτό ςυμβαίνει ειδικά αν τα πρϊιμα ςτάδια, ςυμπεριλαμβανομζνου του μεταναςτευτικοφ ερυκιματοσ, ζχουν κεραπευκεί με αντιβιοτικά. Ζτςι, παρόλο που θ Lyme bοrreliosis, με τθ μορφι του μεταναςτευτικοφ ερυκιματοσ, μπορεί να εμφανίηεται ςε πάνω από 1 ςτα 1000 παιδιά κάκε χρόνο, θ ςυχνότθτα τθσ αρκρίτιδασ του Lyme, που αποτελεί όψιμθ εκδιλωςθ τθσ νόςου, είναι ζνα ςπάνιο γεγονόσ. Κλθρονομικότθτα Θ αρκρίτιδα του Lyme είναι μία λοιμϊδθσ νόςοσ και δεν είναι κλθρονομικι. Επιπλζον, θ χρόνια αρκρίτιδα του Lyme ζχει ςυςχετιςκεί με ςυγκεκριμζνουσ γενετικοφσ δείκτεσ, αλλά οι ακριβείσ μθχανιςμοί αυτισ τθσ προδιάκεςθσ δεν είναι γνωςτοί. Γιατί ζχει το παιδί μου αυτι τθ νόςο; Μπορεί να προλθφκεί; Στισ ευρωπαϊκζσ περιοχζσ, όπου ενδθμοφν τςιμποφρια είναι δφςκολο να προςτατεφςουμε τα παιδιά από αυτά. Παρόλα αυτά, τισ περιςςότερεσ φορζσ, ο υπαίτιοσ οργανιςμόσ Βorrelia burgdorferi δεν μεταδίδεται αμζςωσ μετά το τςίμπθμα, αλλά μόνο αρκετζσ ϊρεσ ζωσ και μιάμιςθ
μζρα αργότερα, όταν το μικρόβιο ζχει φκάςει ςτουσ ςιελογόνουσ αδζνεσ του τςιμπουριοφ και εκκρίνεται με το ςίελο ςτον ξενιςτι, πχ ςτο ανκρϊπινο ςϊμα. Τα τςιμποφρια προςκολλϊνται ςτον ξενιςτι τουσ για 3-5 μζρεσ και τρζφονται από το αίμα του. Όταν τα παιδιά ελζγχονται κάκε απόγευμα το καλοκαίρι για προςκολλθμζνα τςιμποφρια και όταν τα τςιμποφρια απομακρφνονται αμζςωσ, είναι πολφ απίκανθ θ μετάδοςθ του Βorrelia burgdorferi. Θ προλθπτικι κεραπεία με αντιβιοτικά μετά από τςίμπθμα τςιμπουριοφ δε ςυνιςτάται. Ωςτόςο, όταν εμφανίηεται θ πρϊιμθ εκδιλωςθ του μεταναςτευτικοφ ερυκιματοσ, πρζπει να κεραπεφεται με αντιβιοτικά. Αυτι θ κεραπεία κα ςταματιςει τον περαιτζρω πολλαπλαςιαςμό του μικροβίου και κα προλάβει τθν αρκρίτιδα του Lyme. Στισ ΘΠΑ, ζχει παραςκευαςτεί ζνα εμβόλιο κατά ενόσ ςτζλεχουσ του Βorrelia burgdorferi αλλά αποςφρκθκε από τθν αγορά για οικονομικοφσ λόγουσ. Αυτό το εμβόλιο δεν είναι χριςιμο ςτθν Ευρϊπθ επειδι υπάρχουν διαφορετικά ςτελζχθ. Μεταδοτικότθτα Παρόλο που είναι λοιμϊδθσ νόςοσ, δεν είναι μεταδοτικι, δθλαδι δεν μπορεί να μεταδοκεί από ζναν άνκρωπο ςε άλλον, επειδι το μικρόβιο πρζπει να μεταφερκεί διαμζςου του τςιμπουριοφ. Κφρια Συμπτϊματα Τα κφρια ςυμπτϊματα τθσ αρκρίτιδασ του Lyme είναι διόγκωςθ των αρκρϊςεων με ςυλλογι υγροφ και περιοριςμό τθσ κινθτικότθτασ τθσ/των προςβεβλθμζνθσ/ων άρκρωςθσ/εων. Συχνά, το μεγαλφτερο ποςοςτό των διογκϊςεων ςυνοδεφεται από λίγο ι κακόλου αρκρικό πόνο. Το γόνατο είναι θ άρκρωςθ που προςβάλλεται πιο ςυχνά (τα 2/3 των περιπτϊςεων). Ωςτόςο μπορεί να προςβλθκοφν και άλλεσ μεγάλεσ ι ακόμα και μικρζσ αρκρϊςεισ. Περιςςότερο από το 95% των περιπτϊςεων ακολουκοφν μία ολιγοαρκρικι πορεία (4 ι λιγότερεσ
αρκρϊςεισ) και ςυχνά το γόνατο είναι θ μόνθ άρκρωςθ που παραμζνει ςε φλεγμονι για αρκετό καιρό. Θ αρκρίτιδα του Lyme εμφανίηεται ςτα 2/3 των περιπτϊςεων ωσ επειςοδιακι (υποτροπιάηουςα) αρκρίτιδα, δθλαδι θ αρκρίτιδα εξαφανίηεται από μόνθ τθσ μετά από αρκετζσ μζρεσ ζωσ λίγεσ εβδομάδεσ και μετά από ζνα διάςτθμα φφεςθσ (χωρίσ κακόλου ςυμπτϊματα δθλαδι), θ αρκρίτιδα επανεμφανίηεται ςτισ ίδιεσ αρκρϊςεισ. Θ ςυχνότθτα και θ διάρκεια των επειςοδίων τθσ αρκρικισ φλεγμονισ ςυνικωσ μειϊνεται με τον καιρό, αλλά ςε άλλεσ περιπτϊςεισ μπορεί να αυξθκεί και θ αρκρίτιδα να γίνει ςτο τζλοσ χρόνια. Ωςτόςο, υπάρχουν και ςπάνιεσ περιπτϊςεισ με χρόνια αρκρίτιδα από τθν αρχι (διάρκεια τθσ αρκρίτιδασ για 3 ι περιςςότερουσ μινεσ). Είναι θ νόςοσ ίδια ςε κάκε παιδί; Όχι. Θ νόςοσ μπορεί να είναι οξεία, δθλαδι να εμφανίηεται ωσ ζνα μεμονωμζνο επειςόδιο αρκρίτιδασ, ι νόςοσ να είναι επειςοδιακι (υποτροπιάηουςα) ι χρόνια. Είναι θ νόςοσ διαφορετικι ςτα παιδιά από ότι ςτουσ ενιλικεσ; Θ νόςοσ είναι παρόμοια ςτα παιδιά και ςτουσ ενιλικεσ. Παρόλα αυτά, τα παιδιά μπορεί να εμφανίηουν αρκρίτιδα πιο ςυχνά από τουσ ενιλικεσ. Όςο μικρότερο είναι το παιδί, τόςο ταχφτερθ είναι θ πορεία τθσ νόςου και τόςο καλφτερεσ οι πικανότθτεσ επιτυχίασ τθσ κεραπείασ με αντιβιοτικά. Διάγνωςθ Όταν εμφανίηεται μία νζα αρκρίτιδα χωρίσ γνωςτι αιτία, θ αρκρίτιδα του Lyme κα πρζπει να είναι ςτο πεδίο τθσ διαφορικισ διάγνωςθσ. Θ κλινικι υποψία επιβεβαιϊνεται με εργαςτθριακι ζρευνα που
περιλαμβάνει εξετάςεισ αίματοσ και ςε κάποιεσ περιπτϊςεισ εξετάςεισ αρκρικοφ υγροφ (υγρό από τισ διογκωμζνεσ αρκρϊςεισ). Στο αίμα, μπορεί να βρεκοφν τα αντιςϊματα ζναντι τθσ Βorrelia burgdorferi με μία εξζταςθ που ονομάηεται Ανοςοενηυμικι Ανάλυςθ. Αν βρεκοφν αντιςϊματα IgG ζναντι τθσ Βorrelia burgdorferi κατά τθν Ανοςοενηυμικι Ανάλυςθ, πρζπει να διενεργθκεί μία εξζταςθ επαλικευςθσ που ονομάηεται Immunoblot ι Western blot. Αν υπάρχει αρκρίτιδα άγνωςτθσ αιτίασ και βρεκοφν αντιςϊματα IgG ζναντι τθσ Βorrelia burgdorferi με τθν Ανοςοενηυμικι Ανάλυςθ που επαλθκεφεται με τθν Western blot, θ διάγνωςθ είναι αρκρίτιδα του Lyme. Θ διάγνωςθ μπορεί να επιβεβαιωκεί με ανάλυςθ του αρκρικοφ υγροφ, ςτθν οποία μπορεί να προςδιοριςκεί το γονίδιο του μικροβίου Βorrelia burgdorferi με μία τεχνικι που ονομάηεται αλυςιδωτι αντίδραςθ πολυμεράςθσ. Αυτι θ εργαςτθριακι εξζταςθ είναι δφςκολο να γίνει και λίγα εργαςτιρια είναι ςε κζςθ να παράγουν αξιόπιςτα αποτελζςματα. Θ αρκρίτιδα του Lyme πρζπει να διαγνωςτεί από παιδίατρο ι από παιδιατρικι κλινικι. Ωςτόςο, αν αποτφχει θ κεραπεία, ζνασ εξειδικευμζνοσ ςτθ νόςο παιδίατροσ κα πρζπει να ςυμμετζχει ςτθν περαιτζρω αντιμετϊπιςθ του παιδιοφ. Σθμαςία των εξετάςεων Εκτόσ από τισ ορολογικζσ εξετάςεισ, γίνονται ςυνικωσ και εξετάςεισ για φλεγμονι και βιοχθμικι ανάλυςθ του αίματοσ. Επιπλζον, πρζπει να λθφκοφν υπόψθ και άλλεσ λοιμϊδεισ αιτίεσ αρκρίτιδασ και να ελεγχκοφν με κατάλλθλεσ εργαςτθριακζσ αναλφςεισ. Μόλισ επιβεβαιωκεί θ αρκρίτιδα του Lyme με τισ εργαςτθριακζσ εξετάςεισ ςυμπεριλαμβανομζνθσ τθσ ανοςοενηυμικισ ανάλυςθσ και του Immunoblot, δε χρειάηεται να επαναλάβουμε αυτζσ τισ εξετάςεισ, αφοφ μ αυτζσ δεν αξιολογείται θ απάντθςθ ςτθ κεραπεία με αντιβιοτικά. Αντίκετα, αυτζσ οι εξετάςεισ μπορεί να παραμείνουν πολφ υψθλζσ για χρόνια παρά τθν επιτυχι κεραπεία.
Θεραπεία Επειδι θ αρκρίτιδα του Lyme είναι μία λοιμϊδθσ μικροβιακι νόςοσ, θ κεραπεία γίνεται με αντιβιοτικά. Περιςςότερο από το 80% των αςκενϊν με αρκρίτιδα του Lyme κεραπεφεται μετά από μία ι δφο κεραπευτικζσ αγωγζσ με αντιβιοτικά. Στο υπόλοιπο 10-20%, περαιτζρω κεραπεία με αντιβιοτικά ςυνικωσ δεν κεραπεφει τθ νόςο, αλλά ςτισ περιπτϊςεισ αυτζσ απαιτείται αντιρευματικι κεραπεία. Θεραπείεσ Θ αρκρίτιδα του Lyme μπορεί να κεραπευκεί με αντιβιοτικά από του ςτόματοσ για 4 εβδομάδεσ ι με ενδοφλζβια αντιβιοτικά για τουλάχιςτον 2 εβδομάδεσ. Επειδι θ ςυμμόρφωςθ του αςκενι με τθ κεραπεία μπορεί να είναι προβλθματικι με αμοξυκιλλίνθ ι με δοξυκυκλίνθ, θ ενδοφλζβια κεραπεία με κεφτριαξόνθ ι με κεφοταξίμθ μπορεί να είναι πιο πλεονεκτικι. Ανεπικφμθτεσ ενζργειεσ τθσ φαρμακευτικισ αγωγισ Μπορεί να παρουςιαςκοφν ανεπικφμθτεσ ενζργειεσ, ςυμπεριλαμβανομζνθσ τθσ διάρροιασ που ςχετίηεται με τθ χοριγθςθ των αντιβιοτικϊν από του ςτόματοσ ι/και αλλεργικζσ αντιδράςεισ. Παρόλα αυτά, οι περιςςότερεσ ανεπικφμθτεσ ενζργειεσ είναι ςπάνιεσ και μικρισ ςθμαςίασ. Διάρκεια Θεραπείασ Αφοφ ζχει ολοκλθρωκεί θ κεραπεία με αντιβιοτικά, ςυνιςτάται να περιμζνουμε 6 εβδομάδεσ μζχρι να καταλιξουμε ςτο ςυμπζραςμα ότι θ κεραπεία μπορεί να μθν ζχει κεραπεφςει τθ νόςο εξαιτίασ τθσ παρουςίασ ενεργοφ αρκρίτιδασ. Αν ςυμβαίνει αυτό, μπορεί να προςτεκεί και άλλθ κεραπεία με αντιβιοτικά. Όταν, μετά από 6 εβδομάδεσ από τθν ολοκλιρωςθ και τθσ
δεφτερθσ κεραπείασ με αντιβιοτικά, υπάρχει ακόμα αρκρίτιδα, τότε πρζπει να ξεκινιςουμε αντιρευματικά φάρμακα. Τι γίνεται με τισ μθ ςυμβατικζσ/ςυμπλθρωματικζσ κεραπείεσ; Όταν αποτφχει θ κεραπεία με αντιβιοτικά, πρζπει να κατευκφνονται οι γονείσ να εφαρμοςκοφν μθ ςυμβατικά αντιρευματικά κεραπευτικά ςχιματα, όπωσ και ςε άλλα ρευματικά νοςιματα. Δεν υπάρχει πρόγνωςθ για τθν αποτελεςματικότθτά τουσ. Τι είδουσ περιοδικοί ζλεγχοι απαιτοφνται; Θ μόνθ χριςιμθ περιοδικι εξζταςθ είναι θ εξζταςθ των αρκρϊςεων. Όςο πιο μεγάλθ είναι θ περίοδοσ φφεςθσ τθσ αρκρίτιδασ, τόςο πιο ςπάνια είναι μία υποτροπι. Διάρκεια τθσ νόςου Σε περιςςότερο από το 80% των περιπτϊςεων εξαφανίηεται μετά από μία ι δφο κεραπείεσ με αντιβιοτικά. Στισ υπόλοιπεσ περιπτϊςεισ, θ αρκρίτιδα κα εξαφανιςτεί μετά από μία πορεία μθνϊν ζωσ ετϊν. Τελικά θ νόςοσ κα υποχωριςει ολοκλθρωτικά. Μακροχρόνια εξζλιξθ (πρόγνωςθ) τθσ νόςου Μετά τθ κεραπεία με αντιβιοτικά, ςτισ περιςςότερεσ περιπτϊςεισ θ νόςοσ κα εξαφανιςτεί χωρίσ να αφιςει υπολείμματα. Υπάρχουν μεμονωμζνεσ περιπτϊςεισ, ςτισ οποίεσ περιγράφεται οριςτικι αρκρικι βλάβθ, με περιοριςμζνο εφροσ κινθτικότθτασ και πρϊιμθ οςτεοαρκρίτιδα. Είναι δυνατι θ πλιρθσ ανάρρωςθ;
Ναι. Περιςςότερο από το 95% κα αναρρϊςει πλιρωσ. Κακθμερινι Ηωι Εξ αιτίασ του πόνου και του περιοριςμοφ τθσ κινθτικότθτασ, το παιδί μπορεί να επιδεινωκεί με τισ ακλθτικζσ δραςτθριότθτεσ, για παράδειγμα μπορεί να μθν είναι ςε κζςθ να τρζχει τόςο γριγορα όςο πριν. Στουσ περιςςότερουσ αςκενείσ θ νόςοσ είναι ιπια και τα περιςςότερα προβλιματα είναι μικρισ ςθμαςίασ και παροδικά. Σχολείο Για ζνα περιοριςμζνο χρονικό διάςτθμα μπορεί να τεκεί κάποιοσ περιοριςμόσ ςτο παιδί όςον αφορά τισ ακλθτικζσ δραςτθριότθτζσ του ςτο ςχολείο, που ςθμαίνει ότι ο μακθτισ πρζπει να αποφαςίςει μόνοσ του ςε ποιεσ δραςτθριότθτεσ κα ικελε να λάβει μζροσ και ςε ποιεσ όχι. Ακλιματα Το παιδί/ζφθβοσ κα πρζπει να αποφαςίςει μόνο του για το κζμα αυτό. Αν ςυμμετζχει ςε τακτικό προςχεδιαςμζνο πρόγραμμα ακλθτικισ ομάδασ, κα ιταν ωφζλιμο να μειϊςει τισ απαιτιςεισ του προγράμματοσ ι να προςαρμοςτοφν οι απαιτιςεισ ςτισ επικυμίεσ του αςκενοφσ. Διατροφι Θ διατροφι πρζπει να είναι ιςορροπθμζνθ και να περιζχει αρκετζσ πρωτεΐνεσ, αςβζςτιο και βιταμίνεσ για το παιδί που είναι ςτθν ανάπτυξθ. Οι διατροφικζσ αλλαγζσ δεν επθρεάηουν τθν πορεία τθσ νόςου. Κλιματολογικζσ ςυνκικεσ
Παρόλο που τα τςιμποφρια χρειάηονται ηεςτό και υγρό κλίμα, από τθ ςτιγμι που θ λοίμωξθ ζχει φκάςει ςτισ αρκρϊςεισ, θ περαιτζρω πορεία τθσ νόςου δεν επθρεάηεται από κλιματολογικζσ μεταβολζσ. Εμβολιαςμοί Δεν υπάρχουν περιοριςμοί όςον αφορά τουσ εμβολιαςμοφσ. Θ επιτυχία των εμβολιαςμϊν δεν επθρεάηεται από τθ νόςο ι από τθ κεραπεία με αντιβιοτικά και δεν αναμζνονται επιπλζον ανεπικφμθτεσ ενζργειεσ εξαιτίασ τθσ παρουςίασ τθσ νόςου ι τθσ κεραπείασ. Προσ το παρόν, δεν υπάρχει διακζςιμο εμβόλιο κατά τθσ Μπορελλίωςθσ του Lyme.