Καλώς ήρθατε στο Newsletter Αθλητικής Ψυχολογίας του ιστότοπου www.psychologyonline.gr! Μαζί µε τις καλύτερες ευχές µας για ένα αγωνιστικά επιτυχηµένο καλοκαίρι και τις πιο ξεκούραστες διακοπές, σε αυτό το Newsletter θα βρείτε τα στοιχεία που χρειάζονται για µία πετυχηµένη αγωνιστική εµφάνιση. Οι σωστές επιλογές συµπεριφοράς αποτελούν το κλειδί της αγωνιστικής απόδοσης και έτσι θα πρέπει να προσεγγίζονται στο δρόµο για την αγωνιστική επίτευξη. Από την άλλη µεριά στον αγωνιστικό αθλητισµό δεν µπορούν όλοι να νικούν. Έτσι χρειάζονται πάντα οι οδηγίες για την αντιµετώπιση της αγωνιστικής ήττας. Αυτό είναι και το θέµα του 2 ου άρθρου αυτού του Newsletter: Οι τρόποι µε τους οποίους χρειάζεται να προσεγγισθεί η αγωνιστική ήττα για να οδηγήσει σε περαιτέρω αγωνιστική εξέλιξη. Ανανεώνοντας το ραντεβού µε το επόµενο Newletter Αθλητικής Ψυχολογίας του www.psychologyonline.gr που θα εκδοθεί τον Σεπτέµβριο, Εκ µέρους της συντακτικής οµάδας, ρ. Εµµανουήλ Γεωργιάδης
Αγωνιστικό καλοκαίρι του ρ. Εµµανουήλ Γεωργιάδη Είµαστε στην περίοδο του Καλοκαιριού που περιέχει µεγάλες αντιθέσεις. Ενώ πολλοί Έλληνες παρόµοια µε πολλές χιλιάδες κατοίκους του Βορείου ηµισφαιρίου απολαµβάνουν τις διακοπές τους, οι αθλητές των ατοµικών κυρίως αγωνισµάτων βρίσκονται στην κορύφωση της αγωνιστικής τους περιόδου, καθώς οι αθλητές των οµαδικών αγωνισµάτων αρχίζουν (ή ήδη έχουν ξεκινήσει) την προαγωνιστική τους προετοιµασία εν όψη της νέας περιόδου. Επιλέγω σήµερα να ασχοληθώ µε τους αθλητές που προσπαθούν να κορυφώσουν την απόδοση τους µέσα σε αυτόν και τον επόµενο µήνα. Η κορυφαία απόδοση έχει συγκεκριµένα χαρακτηριστικά και ιδιότητες που πρέπει να γίνουν σεβαστά προκειµένου ο/η αθλητής/τρια να φτάσει στην επίτευξη του στόχου. Πιο συγκεκριµένα, δεν υπάρχει υψηλή απόδοση χωρίς υπερπροσπάθεια. Όσο και να θέλει ένας/µία αθλητής/τρια να πετύχει δεν πρόκειται να τα καταφέρει αν δεν ξεπεράσει τα όρια που θεωρεί ότι έχει. Η υπερπροσπάθεια σχετίζεται µε το πάθος της νίκης και της βελτίωσης, µίας νίκης αρχικά έναντι του εαυτού και µετά έναντι του αντιπάλου. Αυτό το πάθος φυσικά είναι εχθρός της ανησυχίας για την αποτυχία, του φόβου, της κόπωσης, της δηµόσιας εµφάνισης και κριτικής από τους σηµαντικούς «τρίτους» που βρίσκονται πάντα εκεί κρίνοντας την αγωνιστική απόδοση του/της κάθε αθλητή/τριας. Η ικανότητα της σωστής ανταπόκρισης στην ένταση του αγώνα (δηλ. χωρίς διαφοροποίηση της µυϊκής έντασης που οδηγεί σε δυσάρεστες αγωνιστικές καταστάσεις) είναι ένας ακόµα σηµαντικός παράγοντας καλής απόδοσης.
Γνωρίζοντας από πριν τις αγωνιστικές απαιτήσεις βοηθά στο να διατηρηθεί ο γνωστικό-συναισθηµατικός έλεγχος ακόµα και στις πιο κρίσιµες στιγµές του αγώνα. Η συνθετική ικανότητα και η απλή εκτέλεση ενός προαποφασισµένου σχεδίου είναι ένα ακόµα µέσο προς την αγωνιστική επιτυχία. Αυτό απαιτεί συγκέντρωση στα περιβαλλοντικά ερεθίσµατα που οδηγούν στις σωστές αποφάσεις ενώ ταυτόχρονα χρειάζεται να αγνοηθούν όσα ερεθίσµατα είναι άσχετα µε τον αγώνα. Ότι και αν συµβεί πριν και κατά τη διάρκεια του αγώνα δεν πρέπει να οδηγήσει σε άρνηση και νευρικότητα. Οι δύο αυτοί παράγοντες µπορούν να καταστρέψουν την αγωνιστική απόδοση οδηγώντας σε αχρείαστες αρνητικές εµπειρίες. Σηµαντικό είναι να µην υπάρξει καµία στιγµή αµφισβήτηση των αγωνιστικών ικανοτήτων ακόµα και όταν τα πράγµατα δεν πηγαίνουν σύµφωνα µε τα αναµενόµενα ή αν ο/η αντίπαλος εµφανίζεται δυνατός/η. Μία από τις σηµαντικότερες ικανότητες ενός/µίας πρωταθλητή/τριας είναι να παραµένει ήρεµος/η και να διατηρεί τον έλεγχο της κατάστασης ακόµα και όταν τα πράγµατα δείχνουν ότι δεν πηγαίνουν όπως ήταν σχεδιασµένα. Ο φετινός τελικός του τουρνουά τένις Wimbledon ανέδειξε τον ενδεδειγµένο τρόπο συµπεριφοράς δύο αθλητών παγκόσµιας κλάσης που αγωνίστηκαν για περισσότερες από τέσσερις (4) ώρες χωρίς να χάσουν την αυτοπεποίθηση, τη συγκέντρωση και την αγωνιστικότητα τους. Τόσο ο Andy Roddick όσο και ο Roger Federer έδειξαν στο κοινό που τους παρακολουθούσε το τι σηµαίνει ψυχολογική υπεροχή και αγωνιστική απόδοση εν µέσω αγωνιστικής πίεσης δηλώνοντας την κλάση τους αλλά και ποιες είναι οι απαραίτητες ψυχικές ικανότητες για την επίτευξη της αγωνιστικής επιτυχίας.
Η συνέχεια µετά από την ήττα Σε κανένα αθλητή δεν αρέσει να χάνει. Ακόµα και αν έχει επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή αγωνιστική απόδοση, η άµεση αντίδραση σε µία ήττα είναι ο θυµός και η λύπη µπροστά στο αρνητικό αποτέλεσµα. Όµως η ήττα είναι µία ευκαιρία για την ανακάλυψη των πραγµατικών αγωνιστικών αναγκών. Μετά από µία νίκη το πιο πιθανό είναι ο/η αθλητής/τρια να µην ασχοληθεί µε τους λόγους που τον/την οδήγησαν σε αυτό το πετυχηµένο αποτέλεσµα. Αν όµως το αποτέλεσµα δεν είναι νικηφόρο, ο καθένας θέλει να επιστρέψει πιο δυνατός βελτιώνοντας τις αδυναµίες και ενισχύοντας τα ισχυρά του στοιχεία. Μετά από µία ήττα είναι πολύ εύκολο ο/η αθλητής/τρια να ασκήσει έντονη κριτική σε βάρος του/της. Κάτι τέτοιο όµως ελάχιστα προσφέρει στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης αφού ο/η κάθε αθλητή/τρια δεν έχει τον χρόνο να ηρεµήσει και να δει το αγωνιστικό αποτέλεσµα µε ψυχραιµία. Προτιµότερο είναι η αξιολόγηση της απόδοσης να γίνει την επόµενη µέρα και αφού ο/η αθλητής/τρια έχει ηρεµήσει από την αγωνιστική ένταση και έχει ξεκουραστεί µετά από ένα καλό βραδινό ύπνο. Όταν η στιγµή της αξιολόγησης φτάσει, χρειάζεται να γίνει όσο το δυνατόν πιο αντικειµενικά. Κατ αρχήν χρειάζεται να αναλυθούν όλα τα στοιχεία απόδοσης που πήγανε καλά κατά τη διάρκεια του αγώνα. Τα χαρακτηριστικά που βελτιώθηκαν σε σχέση µε το παρελθόν δίνουν ενέργεια και αυτοπεποίθηση για τη συνέχεια της αθλητικής προσπάθειας. εν θα πρέπει να ξεχνιούνται καθώς είναι η απόδειξη ότι η προηγούµενη προπονητική διαδικασία είναι στο σωστό δρόµο και αποφέρει ήδη καρπούς. Μετά ακολουθεί η ανάλυση των αγωνιστικών στοιχείων που δεν πήγαν καλά. Πότε χάθηκαν οι περισσότεροι πόντοι, τα περισσότερα δευτερόλεπτα, τα περισσότερα µέτρα; Για παράδειγµα η απώλεια ρυθµού σε ένα κρίσιµο σηµείο του αγώνα για ένα δροµέα ή το αµυντικό λάθος ενός παίκτη ή µίας ολόκληρης αµυντικής γραµµής χρειάζεται να αναλυθεί και να κατανοηθεί προκειµένου να βρεθούν οι τρόποι αντιµετώπισης του. Χρειάζεται να βρεθούν όλα τα αδύνατα
σηµεία του αγώνα έτσι ώστε η προπόνηση να δοµηθεί σωστά προκειµένου να οδηγήσει στη βελτίωση τους. Το σηµαντικότερο από όλα τα σηµεία αυτού του κειµένου είναι ότι η ήττα είναι αναπόσπαστο µέρος της αγωνιστικής διαδικασίας κάθε αθλήµατος. Αντί να οδηγεί σε ένταση, θυµό και απογοήτευση που µειώνουν την αυτοπεποίθηση, χρειάζεται να προτρέπει σε νέες ευκαιρίες µάθησης και αγωνιστικής βελτίωσης. Αυτό ακριβώς κάνουν οι µεγάλοι αθλητές που επιθυµούν να έχουν διάρκεια και αγωνιστική εξέλιξη.