ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΝΑΛΛΑΓΗΣ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΣΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟΤΕΡΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ» ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΕΓΟΥΣΗΣ ΑΜ:240483 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΕΓΟΥΣΗΣ ΑΜ:290152 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΜΗΤΡΟΤΑΣΙΟΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣ. ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΔΙΔΑΣΚΩΝ:ΜΠΕΚΡΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2017 1

Copyright ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΕΓΟΥΣΗΣ-ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΕΓΟΥΣΗΣ Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εθνικής Αντιστάσεως 41, 172 37, Δάφνη, Αθήνα 2

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΝΑΛΛΑΓΗΣ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΣΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟΤΕΡΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Περίληψη Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η διερεύνηση της επίδρασης των διαφοροποιήσεων (rotation) στο αρχικό σχήμα (ενδεκάδα) καθώς και των αλλαγών κατά τη διάρκεια του αγώνα στην προσπάθεια των προπονητών για επιτυχημένο αποτέλεσμα κατά την διάρκεια των συνεχόμενων αγώνων σε μια αγωνιστική περιόδο. Για την διαδικασία της έρευνας επιλέχθηκαν οι πιο επιτυχημένες ομάδες της αγωνιστικής περιόδου 2013-2014 στο Ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο και συγκεκριμένα οι 8 ομάδες που συμμετείχαν στα Προημιτελικά του Europa League, της δεύτερης μεγαλύτερης διοργάνωσης υπό την αιγίδα της UEFA. Πραγματοποιήθηκε διαχωρισμός των επίσημων αγώνων σε 3αδες με μικρή χρονική απόσταση μεταξύ τους (π.χ. αγώνας πρωταθλήματος ενδιάμεσος ευρωπαϊκός αγώνας και πάλι αγώνας πρωταθλήματος) και συλλέχθηκαν λεπτομερή στοιχεία (συμμετοχές, λεπτά συμμετοχής κ.α.) για τις επιλογές στο αρχικό σχήμα ανά αγώνα καθώς και για τις αλλαγές κατά τη διάρκεια κάθε ξεχωριστού αγώνα. Για τη στατιστική επεξεργασία πραγματοποιήθηκε ανάλυση διασποράς (one way ANOVA) για να διαπιστωθεί αν οι ομάδες τιμών έχουν διαφορετικούς μέσους όρους. Οι συγκρίσεις μεταξύ των ομάδων έγιναν με το τεστ Tukey HSD σε επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας που ορίστηκε στο α= 0.05. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης έδειξαν στατιστικά σημαντικές διαφορές στον αριθμό των παικτών που ήταν βασικοί (Βαλένθια με Άλκμααρ και Πόρτο p=0,01, Άλκμααρ με Σεβίλλη p=0,00 και Σεβίλλης με τη Πόρτο p=0,00). Επίσης, σημαντικές διαφορές παρατηρήθηκαν και στις μέσες τιμές του αριθμού των παικτών που ήταν βασικοί στην ενδεκάδα στις τριάδες των αγώνων και έπαιξαν και τους 3 αγώνες (Βαλένθια με Πόρτο p= 0,03, Άλκμααρ με Σεβίλλη p=0,00 και Σεβίλλη με Πόρτο p=0,00). Συμπερασματικά διαφαίνεται μια διαφορετική διαχείριση των επιλογών συμμετοχής και αντικατάστασης των παικτών στις κρίσιμες περιόδους συνεχόμενων παιχνιδιών. Λέξεις κλειδιά: αλλαγές, ποδόσφαιρο, επαγγελματίες. 3

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Περίληψη...σελ. 3 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...σελ.7 2. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ...σελ.9 3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ...σελ.17 4.ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ...σελ.19 5. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ...σελ.20 6. ΣΥΖΗΤΗΣΗ- ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...σελ.27 7. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...σελ.29 4

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1.1 Πίνακας 3.1 Ποσοστό επίτευξης τερμάτων ανά κατηγορία αθλητών... σελ.11 Οι ομάδες των προημιτελικών του Europa League αγωνιστικής περιόδου 2013-2014... σελ.17 Πίνακας 3.2 Τριάδες ανά ομάδα... σελ.18 Πίνακας 5.1 Μέσες τιμές των ομάδων στον αριθμό των παικτών που χρησιμοποιήθηκαν στις τριάδες αγώνων... σελ.21 Πίνακας 5.2 Μέσες τιμές αριθμού παικτών που ήταν βασικοί στις τριάδες αγώνων κατά ομάδα... σελ.22 Πίνακας 5.3 Μέσες τιμές αριθμού παικτών που ήταν βασικοί στην τριάδα αγώνων και έπαιξαν 270 λεπτά...σελ.23 Πίνακας 5.4 Χρόνος παικτών που ήταν βασικοί στην ενδεκάδα στις τριάδες αγώνων...σελ.24 Πίνακας 5.5 Μέσες τιμές βαθμών τριάδων αγώνων...σελ.25 Πίνακας 5.6 Μέσες τιμές βαθμών Ευρωπαϊκών αγώνων ανά τριάδα...σελ.26 5

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχήμα 1.1.: Ποσοστό αλλαγών κατά τη διάρκεια των αγώνων ανά προπονητή στο Πρωτάθλημα Αγγλίας....σελ.11 Σχήμα 3.1: Γραφική απεικόνιση αριθμού 3άδων ανά ομάδα σελ.18 Σχήμα 5.1.: Μέσες τιμές των ομάδων στον αριθμό των παικτών που χρησιμοποιήθηκαν στις τριάδες αγώνων....σελ.21 Σχήμα 5.2.: Μέσες τιμές αριθμού παικτών που ήταν βασικοί στις τριάδες αγώνων κατά ομάδα...σελ.22 Σχήμα 5.3: Μέσες τιμές αριθμού παικτών που ήταν βασικοί στην τριάδα αγώνων και έπαιξαν 270 λεπτά....σελ.23 Σχήμα 5.4: Χρόνος παικτών που ήταν βασικοί στην ενδεκάδα στις τριάδες αγώνων και έπαιξαν <270...σελ.24 Σχήμα 5.5: Ο μέσος όρος των πόντων/τριάδα...σελ.25 Σχήμα 5.6: Βαθμοί Ευρωπαϊκών αγώνων ανά τριάδα (εξαίρεση οι ημιτελικοί)..σελ.26 6

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα μελέτη ασχολήθηκε με το θέμα των αρχικών επιλογών και αλλαγών ανάμεσα στους συνεχόμενους αγώνες στο άθλημα του ποδοσφαίρου. Στην διεθνή βιβλιογραφία δεν αναφέρονται έρευνες ή ανασκοπήσεις οι οποίες να έχουν ασχοληθεί με το συγκεκριμένο ερευνητικό θέμα. Αυτό το κενό στην βιβλιογραφία θα προσπαθήσει να καλύψει η παρούσα έρευνα. Ως όρος το rotation, έχει επικρατήσει να αναφέρεται από όλους τους εμπλεκομένους στο άθλημα του ποδοσφαίρου,η εναλλαγή των ποδοσφαιριστών στούς αγώνες αλλά δεν υπάρχει καμία εμπεριστατωμένη ερευνητική προσέγγιση με συγκεκριμένα αποτελέσματα ώστε να υπάρχουν ασφαλή συμπεράσματα και συγκρίσεις. Πλέον, η βασική επιδίωξη στο σύγχρονο ποδόσφαιρο από την πλευρά τόσο των προπονητών, των διοικήσεων και των θεατών είναι το αποτέλεσμα. Η διατήρηση του μέγιστου επιπέδου απόδοσης μέσα απο μια καλή διαχείριση του έμψυχου δυναμικού από τους προπονητές πιθανόν να βοηθούσε σε αυτή την κατεύθυνση. Το ποδόσφαιρο ανήκει στην κατηγορία του ομαδικού αθλητισμού και συγκεκριμένα είναι ένα σύνθετο, δυναμικό και απαιτητικό άθλημα όπου οι εντάσεις κατά τη διάρκεια του αγώνα είναι σχετικά υψηλές, αφού οι μέσες τιμές της καρδιακής συχνότητας κυμαίνονται μεταξύ 160-175 b/min (Cohrane and Pyke 1976, Τοκμακίδης και Βόλακλης 2003).Το ποδόσφαιρο χαρακτηρίζεται ως δραστηριότητα διαλειμματικής άσκησης μέτριας έως υψηλής έντασης (Bangsbo 1994). Υπάρχουν αναφορές παλαιοτέρων ερευνών που παρατήρησαν ότι ένας ποδοσφαιριστής κάλυπτε σε όλη τη διάρκεια του αγώνα περίπου 3-4 km (Wade 1962, Zelenka et al. 1967). Τα τελευταία χρόνια ωστόσο αναφέρεται στη βιβλιογραφία ότι οι ποδοσφαιριστές αναγκάζονται να καλύπτουν μεγαλύτερες αποστάσεις με υψηλότερη ένταση. Στη διάρκεια ενός επαγγελματικού αγώνα ποδοσφαίρου, οι ποδοσφαιριστές κυρίως που αγωνίζονται στο κέντρο καλύπτουν περίπου 10-12 km (Bangsbo, Norregaard, & Thorsoe, 1991), με μέση ένταση περίπου 80-90% της μέγιστης καρδιακής συχνότητας ή 70-80% της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου (η ένταση αντιστοιχεί στο αναερόβιο κατώφλι) αντίστοιχα (Casajus 2001, Ekblom 1986, Helgerud et al. 2001, Hoff et al. 2002). Επίσης, είναι αναμφισβήτητο ότι ο αριθμός των αγώνων που δίνουν οι ομάδες έχει αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια τόσο σε συλλογικό όσο και σε επίπεδο εθνικών ομάδων. Άρα καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ο προπονητής οφείλει να βρίσκει τρόπους ώστε όλοι οι ποδοσφαιριστές του να βρίσκονται στην ιδανικότερη κατάσταση για υψηλή απόδοση. 7

Από την αναζήτηση της βιβλιογραφίας προκύπτει ότι οι φυσιολογικές απαιτήσεις του αγώνα και η σύνθετη φύση του αθλήματος απαιτεί από τους ποδοσφαιριστές να παρουσιάζονται ικανοί στις εναλλαγές της φυσικής κατάστασης όπως αερόβια και αναερόβια ικανότητα, μυϊκή δύναμη, ταχύτητα και ισχύ, επιδεξιότητα, συντονισμό και ευλυγισία για την βελτίωση της απόδοσης και της πρόληψης τραυματισμών (Reilly, 2003). Κατά τη διάρκεια ενός ποδοσφαιρικού αγώνα υψηλού επιπέδου, οι ποδοσφαιριστές εκτελούν περίπου 1000-1400 επαναλαμβανόμενες κινητικές δραστηριότητες (Bangsbo 1994, Reilly 1997, Mohr, Krustrup & Bangsbo 2003). Από τον ποδοσφαιριστή συνήθως απαιτείται διαρκής κινητικότητα αφού στα 90 λεπτά του αγώνα για 18-27 λεπτά (20-30% συνολικού χρόνου) περπατάει, 27-36 λεπτά (30-40 %) τρέχει με πολύ χαμηλή ένταση (Jogging), 13-23 λεπτά (15-25%) τρέχει με μέτρια ένταση, 9-13 λεπτά (10-15%) τρέχει με υψηλή ένταση και 4-7 λεπτά (4-8%) περπατάει προς τα πίσω καλύπτοντας συνολική απόσταση 8-12 km (Reilly and Doran, 2000). Είναι λοιπόν αναπόφευκτο, οι προπονητές να αναζητούν λύσεις τόσο στην σύνθεση κάθε αγώνα (καθορισμός ενδεκάδας, αλλαγές στο αρχικό σχήμα ανά αγώνα) όπως και κατά τη διάρκεια του αγώνα (αλλαγές). Η παρούσα μελέτη ασχολήθηκε με τις 8 ομάδες που συγκρότησαν τα προημιτελικά του Europa League της αγωνιστικής περιόδου 2013-2014, αναλύοντας τα συνεχόμενα παιγνίδια των ομάδων σε Πρωτάθλημα, και Ευρωπαϊκές διοργανώσεις (χωρισμένα ανά 3άδα και συγκεκριμένα σε αγώνα πρωταθλήματος ενδιάμεσο ευρωπαϊκό αγώνα και πάλι αγώνα πρωταθλήματος).. 8

2.ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Κατά την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας δεν προέκυψαν συγκεκριμένες έρευνες που να αναφέρονται στην διαχείριση του αθλητικού ποδοσφαιρικού δυναμικού από τους προπονητές. Παρατηρήθηκε βιβλιογραφικό κενό στο συγκεκριμένο ερευνητικό πεδίο παρότι τα τελευταία 20 χρόνια έχουν δημοσιευθεί πολλές έρευνες σχετικές με την απόδοση στο ποδόσφαιρο, οι μελέτες ωστόσο που εξετάζουν την διαχείριση και την καθοδήγηση των ποδοσφαιριστών πριν και κατά την διάρκεια των αγώνων από τους προπονητές είναι από σπάνιες έως ανύπαρκτες. Αντίθετα υπάρχουν αρκετές έρευνες σχετικά με την μακροχρόνια διακύμανση των παραμέτρων φυσικής κατάστασης τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό (Brady, Male, Ewing 1995, Cajarus, 2001, Ostojic 2003, Caldwell & Peters 2009, Mukherjee, S. & Chia, M. 2010, Mylonis et al., 2015) οι οποίες είχαν ως στόχο να διαπιστώσουν την κατάσταση των ποδοσφαιριστών κατά την διάρκεια του ετήσιου προπονητικού κύκλου χωρίς να λάβουν υπόψιν τους αλλαγές στο αρχικό σχήμα ανά αγώνα ή κατά τη διάρκεια τους καθώς και τους πιθανόν συνεχόμενους αγώνες κάθε ομάδας. Η διαχείριση και οι αλλαγές στο σχήμα των ομάδων ανά αγώνα δεν έχει καθοριστεί ούτε προσδιοριστεί επαρκώς. Εδώ πρέπει να επισημανθεί ότι οι προπονητές επιλέγουν ένδεκα ποδοσφαιριστές για το αρχικό σχήμα, 7 αναπληρωματικούς εκ των οποίων μόνο 3 μπορούν να χρησιμοποιήσουν για αλλαγή κατά τη διάρκεια του αγώνα. Στο τελευταίο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Συλλόγων, επετράπη για πρώτη φορά και η τέταρτη αλλαγή μόνο κατά την διάρκεια της παράτασης. Είναι γεγονός ότι οι προπονητές θεωρούν πολλές φορές πως η ικανότητα καθοδήγησης είναι χαρισματική, αλλά στην πραγματικότητα αποτελείται από ένα σύνολο πολύπλοκων δεξιοτήτων. Πρέπει κάθε φορά να βρίσκουν τρόπους επίλυσης των όποιων προβλημάτων με τελικό στόχο τη νίκη. Κάθε προπονητής πρέπει ν αποφασίσει πόσο σημαντικη είναι η νίκη και η συμβολή της στη σωματική, ψυχοκοινωνική και συναισθηματική ισορροπία των αθλητών του. Οι προπονητές επιδιώκουν τη νικη με κάθε μέσον γιατί αξιολογούν τον εαυτό τους με βαση τα αποτελέσματα των αγώνων. Επίσης, πολλοί κορυφαίοι προπονητές έχουν απασχοληθεί έντονα με την βαθύτερη έννοια της χρησιμότητας της διαχείρισης του αθλητικού δυναμικού και πολλές δηλώσεις τους έχουν απασχολήσει τον τύπο, ηλεκτρονικό και έντυπο. Συνοψίζοντας τις δηλώσεις τους τρεις είναι οι βασικοί λόγοι για την διαχείριση (rotation) μιας ομάδας: η πρόληψη των τραυματισμών 9

(εξαιτίας της συσσωρευτικής κόπωσης), η επίτευξη της μέγιστης απόδοσης των παικτών και η προώθηση του ανταγωνισμού για μια θέση στην αρχική ενδεκάδα. Αντίθετα με την έλλειψη μελετών στην βιβλιογραφία σχετικά με την διαχείριση και τις αλλαγές στους ποδοσφαιρικούς αγώνες, καταγράφονται πολλές δημοσιογραφικές έρευνες σχετικά με αυτό το θέμα. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα προπονητών που χρησιμοποίησαν το rotation ως εργαλείο για την επιτυχία, όπως το παράδειγμα του προπονητή της Manchester United Sir Alex Ferguson, ο οποίος για 99 συνεχόμενους αγώνες χρησιμοποίησε διαφορετικό αρχικό σχήμα στην ενδεκάδα του στο κατά γενική ομολογία πιο απαιτητικό Πρωτάθλημα του κόσμου (The Guardian, 2009). Την συγκεκριμένη χρονιά, στο ξεκίνημα μόλις του δεύτερου γύρου η Manchester United είχε ήδη χρησιμοποιήσει 30 παίκτες, μετά από συνδυασμό της ανάλυσης του υπολογιστή καθώς και της δικής του κρίσης για ανάπαυση μετά κάποια σημάδια κούρασης των ποδοσφαιριστών του. Αυτό ίσως πρέπει να συνδυαστεί με το γεγονός ότι η Manchester United εκείνη την περίοδο (2008-2009) κατέκτησε δυο πρωταθλήματα Αγγλίας, 1 Champions League (2008), 1 League Cup καθώς και ήταν φιναλίστ του Champions League το 2009. Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε για την εξακρίβωση της αποτελεσματικότητας των αλλαγών κατά το Παγκόσμιο Κύπελλο 1998 σε σχέση με το τελικό αποτέλεσμα του αγώνα (Optasportspro, 2014), διαπιστώθηκε ότι αν η ομάδα έχανε με 1 γκολ διαφορά στο πρώτο ημίχρονο, πραγματοποιώντας μια αλλαγή κατά την έναρξη του δευτέρου ημιχρόνου είχε από 24 έως 40% αυξημένες πιθανότητες για νίκη ή ισοπαλία κατά την ολοκλήρωση του αγώνα.δημοσιογραφική έρευνα στο Αγγλικό Πρωτάθλημα κατέγραψε την καθοδήγηση των προπονητών σε 20 αγώνες και διαπίστωσε ότι σε 826 αγώνες πραγματοποιήθηκαν 2250 αλλαγές κατά την διάρκεια των αγώνων (Telegraph 2014). Όλοι οι προπονητές είχαν ένα υψηλό ποσοστών χρήσης των αλλαγών τους, με τον προπονητή της Chelsea Jose Mourinho να μην πραγματοποιεί και τις 3 αλλαγές μόνο σε 2 αγώνες (Σχήμα 1.1.). 10

Σχήμα 1.1.: Ποσοστό αλλαγών κατά τη διάρκεια των αγώνων ανά προπονητή στο Πρωτάθλημα Αγγλίας. Ακόμη, σε έρευνα μελετήθηκε η επίδραση των αλλαγών (Bret Myers, 2016), ο στην οποίο προσδιορίστηκε ο ιδανικός χρόνος πραγματοποίησης των 3 αλλαγών από του προπονητές και κατέληξε στα 58 ο, 73 ο και 79 ο λεπτό. Η έρευνα ισχυρίστηκε τέλος ότι όταν χάνει μια ομάδα και προτιμήσει για αλλαγή αυτά τα χρονικά σημεία διπλασιάζει τις πιθανότητές της για νίκη ή ισοπαλία. Τέλος, μελέτη (Statsbomp, 2014) που πραγματοποιήθηκε στα 5 δυνατότερα πρωταθλήματα της Ευρώπης κατά την αγωνιστική περίοδο 2012-2013 (Αγγλία, Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία και Γερμανία), έδειξε ότι οι παίκτες που αγωνίζονταν ως αλλαγή πέτυχαν μεγαλύτερο ποσοστό στην επίτευξη τερμάτων σε σχέση με αυτούς που έπαιζαν 90 ή έβγαιναν αλλαγή (0,65 γκολ ανά 90 έναντι 0,37 και 0,42 γκολ). Πίνακας 1.1. : Ποσοστό επίτευξης τερμάτων ανά κατηγορία αθλητών. 11

Η καλή προετοιμασία, η σωστή ψυχολογική κατεύθυνση μιας ομάδας είναι στενά συνδεδεμένη με εκείνη του πιο κατάλληλου τρόπου επιλογής των μελών της ομάδας. Σε γενικές γραμμές η επιλογή γίνεται με βάση τρία στοιχεία: i) Μεγάλη δυνατότητα εξέλιξης ii) Αξιοπιστία iii) Ικανότητα για εκτέλεση στο επίπεδο που απαιτείται Η ύπαρξη ενός προτύπου που συνδυάζει τα χαρακτηριστικά και την ποιότητα των καλύτερων αθλητών σ ένα άθλημα θεωρείται πολύ χρήσιμη. Ένα τέτοιο πρότυπο πρέπει να περιλαμβάνει ψυχολογικά, ιατρικά-βιολογικά και εκπαιδευτικά στοιχεία. Εδώ πρέπει να τονίσουμε, ότι μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει κανένα σύστημα πρακτικών ψυχολογικών συστάσεων για την επιλογή των καλύτερων αθλητών. Η προετοιμασία μιας ομάδας για αγώνες γίνεται με τη συνεργασία πολλών παραγόντων. Το ποδόσφαιρο είναι ένα άθλημα με συχνές αλλαγές δραστηριότητας (Bangsbo 1994), όπου οι παίκτες καλύπτουν 9-12 χιλιόμετρα, με τα 2-3 χλμ. σε υψηλές εντάσεις και τα ~0,5 χιλιόμετρα με σπριντ (Mohr et al., 2003; Bradley et al., 2009). Επιπλέον, οι απαιτήσεις του παιχνιδιού περιλαμβάνουν έναν μεγάλο αριθμό κινήσεων όπως επιταχύνσεις, επιβραδύνσεις, αλλαγές κατεύθυνσης (Varley και Aughey, 2013), καθώς και άλματα, ρίψεις, βολές και τάκλιν (Andersson et al., 2008) απέναντι σε έναν ισχυρό αντίπαλο με πιθανές ταυτόχρονες μυϊκές βλάβες Οι παίκτες παρουσιάζουν δραματική μείωση της υψηλής έντασης τρεξίματος προς το τέλος του παιχνιδιού (Mohr et al., 2003) προκαλώντας την ένδειξη απομείωσης στην επαναλαμβανόμενη ικανότητα σπριντ (RSA) (Mohr et al., 2004, 2012; Krustrup κ.ά. 2006β), στην έντονη διαλειμματική άσκηση (Krustrup et al 2010), στα άλματα (Mohr et al., 2010; Mohr και Krustrup, 2013) και στις επιδόσεις αντοχής (Krustrup et al., 2011; Marshall et al., 2014). Στο ποδόσφαιρο, οι παίκτες μπορούν να συμμετέχουν σε 50-80 παιχνίδια κατά τηn διάρκεια της σεζόν και στα περισσότερα κορυφαία πρωταθλήματα και πρόκειται για μια φυσιολογική διαδικασία για τις ομάδες να ανταγωνίζονται σε τρία παιχνίδια την εβδομάδα κατά την διάρκεια πολλών περιόδων μέσα σε μια σεζόν. Έτσι, μόνο 3-4 ημέρες ανάκαμψης επιτρέπεται μεταξύ των διαδοχικών παιχνιδιών που μπορεί να είναι ανεπαρκής για την αποκατάσταση της φυσιολογικής ομοιοστασίας (Andersson et al., 2008; Ispirlidis et al., 2008; Fatouros et al 2010). 12

Οι επαναλαμβανόμενοι αγώνες με σύντομο χρόνο αποκατάστασης μπορούν συνεπώς να προκαλέσουν οξεία και χρόνια κόπωση και δυνητικά να προκαλέσουν απομείωση των επιδόσεων ή/και τραυματισμούς, όπως προκύπτει από τις μελέτες σε κορυφαίους παίκτες (Ekstand et al., 2004; Dupont et al., 2010). Το ποσοστό των περιόδων χαμηλής έντασης και παθητικής αποκατάστασης στον αγώνα μειώνεται συνεχώς, ενώ αντίθετα αυξάνονται οι απαιτήσεις σε ταχύτητα καθώς και οι προσωπικές μονομαχίες για τον έλεγχο της μπάλας (Lottermann, 1990). Στη διάρκεια του αγώνα οι ποδοσφαιριστές εκτελούν επίσης και άλλες δραστηριότητες όπως άλματα, αλλαγές κατεύθυνσης, τάκλιν και κίνηση πλάγια και διαγώνια (Drust B., Atkinson G. & Reilly T., 2007). Όλα αυτά τα στοιχεία δημιουργούν στους παίκτες επιπλέον κόπωση και μυϊκό κάματο. Η μεγιστοποίηση της απόδοσης επίδοσης σχετίζεται με το επίπεδο των παραμέτρων φυσικής κατάστασης ενώ και ο βαθμός ανάπτυξής τους καθορίζει σημαντικά την απόδοσή τους στον αγώνα (Martin, 1994, Bangsbo, 1994, Ekblom, 1988). Η ανάπτυξη κόπωσης μετά από ένα παιχνίδι ποδοσφαίρου έχει συνδεθεί με την εξάντληση των αποθηκών γλυκογόνου των μυών (Mohr et al., 2005), όπου για παράδειγμα έχει αποδειχθεί ότι σε έναν μεγάλο αριθμό μυϊκών ινών εξαντλούνται τα επίπεδα γλυκογόνου (Krustrup et al., 2006b; Bendiksen et al., 2012) καθώς και σε διαφορετικά διαμερίσματα γλυκογόνου των κυττάρων (Nielsen et al., 2012). Η ανάκαμψη τόσο των επιδόσεων, όσο και του μυϊκού γλυκογόνου μετά από έναν αγώνα, έχει αποδειχθεί ότι εμφανίζει αργή φάση ανάκαμψης διάρκειας μεταξύ 48 και 72 ωρών (Krustrup et al., 2011; Gunnarsson et al., 2013; Bendiksen et al., 2012; Nybo 2012) και μπορεί να συνδέεται με την μυϊκή βλάβη ή/και με σοβαρές φλεγμονώδεις αντιδράσεις. Αυτό υποστηρίζεται από την παρατηρούμενη αύξηση της δράσης της κινάσης της κρεατίνης στο πλάσμα, της μυοσφαιρίνης (Nybo 2012; Thorpe και Sunderland 2012) και διαφόρων φλεγμονωδών δεικτών (Thorpe και Sunderland 2012; Heisterberg et al., 2013; Fatouros et al., 2010) κατά την διάρκεια του ίδιου χρονικού διαστήματος. Για παράδειγμα, οι Heisterberg et al. (2013) έδειξαν ότι ορισμένοι υποπληθυσμοί των λευκοκυττάρων αυξήθηκαν στο μέσο της σεζόν σε σύγκριση με μία απαιτητική περίοδο πριν από την σεζόν, ένα εύρημα που αναδεικνύει την φυσιολογική καταπόνηση από τους πολλαπλούς αγώνες ποδοσφαίρου. Η υψηλής έντασης άσκηση προκαλεί οξειδωτικό στρες το οποίο οφείλεται σε αυξημένη παραγωγή δραστικών μορφών οξυγόνου (Davies et al., 1982; Michailidis et al., 2013) που καταναλώνονται άπο τα διάφορα συστήματα του οργανισμού. Οι 13

διαταραχές στην ισορροπία των ελευθέρων ριζών, όπως οι δραστικές μορφές οξυγόνου και η αντιοξειδωτική άμυνα υπέρ των ελευθέρων ριζών μπορούν να οδηγήσουν σε προοδευτική αλλαγή ή αποικοδόμηση των βιομορίων όπως των πρωτεϊνών και των νουκλεϊκών οξέων που οδηγούν σε υποβάθμιση των επιδόσεων στην άσκηση. Μέχρι σήμερα, δεν είναι σαφές σε ποιο βαθμό ένας μικροκύκλος τριών αγώνων σε εβδομαδιαίο επίπεδο στο ποδόσφαιρο επηρεάζει το οξειδωτικό στρες και την αντιοξειδωτική κατάσταση σε εκπαιδευμένους παίκτες. Η πλειοψηφία των μελετών που διερευνούν τις πτυχές ανάκαμψης μετά από έναν ποδοσφαιρικό αγώνα ακολούθησαν μόνο την απόκριση σε ένα μεμονωμένο παιχνίδι (Ispirlidis et al., 2008; Krustrup et al., 2011; Gunnarsson et al., 2013), ενώ στην πραγματικότητα μπορεί να υπάρχει συμμετοχή σε πολλά παιχνίδια που επιτρέπουν μόνο μία σύντομη ανάκαμψη στους παίκτες. Λόγω των μεγάλων φυσικών απαιτήσεων των ποδοσφαιρικών αγώνων, ένα παιχνίδι μπορεί πάντα να επηρεαστεί από ένα προηγούμενο παιχνίδι. Οι Andersson et al. (2010a, b, c) πραγματοποίησαν μια σειρά από μελέτες που εξετάζουν την ανάκαμψη μετά από ένα παιχνίδι ποδοσφαίρου σε κορυφαίες αθλήτριες ποδοσφαίρου. Σε μια μελέτη, μελετήθηκαν δύο αγώνες με διαφορά 3 ημερών και αποδείχθηκε ότι η απόκριση της κυτοκίνης αποσβένεται μετά το δεύτερο παιχνίδι (Andersson et al., 2010a). Ωστόσο, καμία ομάδα ελέγχου δεν χρησιμοποιήθηκε σε αυτήν την μελέτη και δεν εφαρμόστηκε καμία προπαρασκευαστική περίοδος που θα οδηγούσε στην μελέτη. Επιπλέον, οι διαφορές μεταξύ των φύλων μπορεί να υποδηλώνουν και διαφορετικά μοτίβα ανάκαμψης, δεδομένου ότι, για παράδειγμα, τα οιστρογόνα έχουν αποδειχθεί ότι προστατεύουν από τις δραστικές μορφές οξυγόνου (Akova et al., 2001). Επιπλέον, καμία μελέτη δεν έχει ποσοτικοποιήσει την εξάσκηση και το φορτίο του παιχνιδιού σε μία εβδομάδα, συμπεριλαμβανομένων τριών παιχνιδιών σε καλά εκπαιδευμένους άνδρες ποδοσφαιριστές. Έτσι, οι στόχοι εκείνης της μελέτης ήταν να εξεταστεί η ανάκτηση της κινητικής λειτουργίας, ο βαθμός της κόπωσης μετά τον αγώνα, η μυϊκή βλάβη, οι φλεγμονώδεις και ανοσολογικές αντιδράσεις, όπως επίσης και το οξειδωτικό στρες και η αντιοξειδωτική κατάσταση κατά τη διάρκεια ενός μικροκύκλου που αποτελείται από τρία παιχνίδια. Υποθέτουμε ότι η ανάκτηση των μεταβλητών απόδοσης και φυσιολογικού στρες επηρεάζονται αισθητά από τα πολλαπλά παιχνίδια και ότι οι παίκτες δεν ανακάμπτουν πλήρως κατά την διάρκεια ενός μικροκύκλου μίας εβδομάδας με τρεις αγώνες. 14

Αρκετές μελέτες έχουν εστιάσει στην κόπωση κατά την διάρκεια ενός αγώνα ποδοσφαίρου. Οι Mohr et al (2003) ανέλυσαν την κόπωση και την μειωμένη απόδοση σε 3 στάδια κατά την διάρκεια ενός αγώνα: μετά από μικρής διάρκειας έντονες περιόδους, κατά την αρχική φάση του δευτέρου ημιχρόνου και στο τέλος του αγώνα. Ωστόσο, η κόπωση μπορεί επίσης να προκύψει από την επανάληψη αγώνων μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Οι ελίτ ποδοσφαιριστές συμμετέχουν σε εθνικούς αγώνες πρωταθλήματος, σε εθνικούς αγώνες κυπέλλου, σε αγώνες της UEFA (Ένωση Ευρωπαϊκών Ποδοσφαιρικών Ομοσπονδιών) στο Τσάμπιονς Λιγκ ή/και στο Κύπελλο UEFA, καθώς και σε διεθνείς αγώνες. Για αυτούς τους παίκτες, είναι σύνηθες να παίζουν σε 2 παιχνίδια την εβδομάδα (Σάββατο ή Κυριακή, Τρίτη ή Τετάρτη) κατά την διάρκεια αρκετών εβδομάδων. Για τους παίκτες που συμμετέχουν σε 2 αγώνες εντός 96 ωρών, θα μπορούσε κανείς να αναμένει μειωμένη φυσική επίδοση που σχετίζεται με τους αγώνες, όπως χαρακτηρίζεται από την συνολική απόσταση που διανύθηκε, απόσταση υψηλής έντασης, απόσταση σπριντ και ο αριθμός των σπριντ κατά την διάρκεια του δεύτερου αγώνα. Ο κίνδυνος τραυματισμού αποτελεί μία άλλη ανησυχία για τους ποδοσφαιριστές και τους συλλόγους από την άποψη της υγείας, της απόδοσης και του κόστους. Οι Hawkins et al.,(2001) ανέφεραν κατά μέσο όρο 1,3 τραυματισμούς ανά παίκτη ανά σεζόν στο αγγλικό επαγγελματικό ποδόσφαιρο. Βρήκαν ότι το μεγαλύτερο ποσοστό τραυματισμών συνέβη στις δύο περιόδους των 15 λεπτών προς το τέλος των και των δύο ημιχρόνων, με σημαντικά πιο πολλούς τραυματισμούς (Ρ \.01) κατά το δεύτερο ημίχρονο των αγώνων. Σύμφωνα με τους Ekstrand et al (2004) μία περίοδος γεμάτη με αγώνες μπορεί να οδηγήσει σε κόπωση, αυξάνοντας τον κίνδυνο τραυματισμού και την κακή απόδοση κατά την διάρκεια της επόμενης περιόδου. Διαπίστωσαν ότι το 60% των παικτών που είχαν παίξει περισσότερο από 1 αγώνα την εβδομάδα πριν από το Παγκόσμιο Κύπελλο εμφάνισαν τραυματισμούς ή υπόαπόδοση κατά την διάρκεια του τουρνουά. Ωστόσο, εξ όσων γνωρίζουμε, καμία μελέτη δεν έχει συγκρίνει τα ποσοστά των τραυματισμών με την φυσική επίδοση που σχετίζεται με τον αγώνα με τον αριθμό των αγώνων ανά εβδομάδα (1 έναντι 2). Ο σκοπός αυτής της μελέτης ήταν να καθορίσει την φυσική επίδοση που σχετίζεται με τον αγώνα και το ποσοστό των τραυματισμών στους ελίτ ποδοσφαιριστές οι οποίοι παίζουν 1 ή 2 παιχνίδια ανά εβδομάδα. Υποθέτουμε ότι η φυσική επίδοση που σχετίζεται με τον αγώνα μειώνεται και τα ποσοστά των τραυματισμών αυξάνονται 15

όταν οι παίκτες παίζουν 2 αγώνες την εβδομάδα μέσα σε 96 ώρες, σε σύγκριση με 1 αγώνα την εβδομάδα. Σκοπός λοιπόν της παρούσας έρευνας ήταν η διερεύνηση της επίδρασης των διαφοροποιήσεων (rotation) στο αρχικό σχήμα (ενδεκάδα) καθώς και των αλλαγών κατά τη διάρκεια του αγώνα στην προσπάθεια των προπονητών για επιτυχημένο αποτέλεσμα κατά την διάρκεια των συνεχόμενων αγώνων σε μια αγωνιστική περιόδο. 16

3.ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 3.1. Δείγμα Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν οι 8 ομάδες που έφθασαν ως τα Προημιτελικά της Ευρωπαϊκής διοργάνωσης του Europa League κατά την αγωνιστική περίοδο 2013-2014. Καταγράφηκαν οι αγώνες των συγκεκριμένων ομάδων σε Εθνικό Πρωτάθλημα, Κύπελλο, Σούπερ Καπ και Λίγκ Καπ καθώς και στις Ευρωπαϊκές διοργανώσεις του. Στους προκαθορισμένους αγώνες καταχωρήθηκαν οι αρχικές επιλογές στο βασικό σχήμα κάθε ομάδας καθώς και οι αλλαγές που πραγματοποίησαν οι προπονητές κατά την διάρκεια των αγώνων. Οι αγώνες χωρίστηκαν σε 3άδες συνεχόμενων (π.χ. σε αγώνα πρωταθλήματος ενδιάμεσο ευρωπαϊκό αγώνα και πάλι αγώνα πρωταθλήματος) ώστε να προσδιοριστούν από την στατιστική ανάλυση οι διαφοροποιήσεις στα αρχικά σχήματα (ενδεκάδα) στην σειρά των αγώνων καθώς και το πλήθος των αλλαγών που έγιναν από τους προπονητές. Πίνακας 3.1.: Οι ομάδες των προημιτελικών του Europa League αγωνιστικής περιόδου 2013-2014. ΟΜΑΔΕΣ Α/Α Europa League Εθνικό Πρωτάθλημα 1 Σεβίλλη (Πρωταθλήτρια) La Liga (Ισπανία) 2 Μπενφίκα (Φιναλίστ) Primeira Liga (Portugal) 3 Βαλένθια La Liga (Ισπανία) 4 Γιουβέντους Serie A (Ιταλία) 5 Άλκμααρ Eredivisie (Ολλανδία) 6 Βασιλεία Super League (Ελβετία) 7 Πόρτο Primeira Liga (Portugal) 8 Λυών Ligue 1 (Γαλλία) 17

Πίνακας 3.2.: Τριάδες ανά ομάδα. ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΜΑΔΕΣ ΑΡΙΘΜΟΣ 1 Σεβίλλη 10 2 Μπενφίκα 9 3 Βαλένθια 10 4 Γιουβέντους 8 5 Άλκμααρ 9 6 Βασιλεία 12 7 Πόρτο 10 8 Λυών 10 Μέσος Όρος 9,75 12 10 8 10 9 10 8 9 12 10 10 6 4 2 0 Σχήμα 3.1: Γραφική απεικόνιση αριθμού 3άδων ανά ομάδα στο Europa League. 18

4. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων έγινε με τη βοήθεια του στατιστικού προγράμματος SPSS (23.0). Συγκεκριμένα για την ορθή και επιτυχή μελέτη των αποτελεσμάτων της έρευνας πραγματοποιήθηκε ανάλυση διασποράς (one way ANOVA) για να διαπιστωθεί αν οι ομάδες τιμών έχουν διαφορετικούς μέσους όρους. Έτσι υπολογίστηκε η διακύμανση μεταξύ των τιμών και η διακύμανση μεταξύ των μέσων όρων του δείγματος. Οι συγκρίσεις μεταξύ των ομάδων έγιναν με το τεστ Tukey HSD σε επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας που ορίστηκε στο p< 0.05. 19

5.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Στην συγκεκριμένη ενότητα παρουσιάζονται συγκεντρωτικά συνοπτικά στοιχεία που αφορούν τον αριθμό (και μέσο όρο) των παικτών που χρησιμοποιήθηκαν στις τριάδες των αγώνων, τον αριθμό των παικτών που ήταν βασικοί στην ενδεκάδα στις τριάδες και έπαιξαν και τα 270 των αγώνων. Ακόμη, παρουσιάζεται ο χρόνος των παικτών που ήταν βασικοί στην ενδεκάδα και στους 3 αγώνες αλλά έπαιξαν λιγότερο από 270 (δλδ δεν συμπλήρωσαν και τα 3 90λέπτα) και τέλος οι βαθμοί κάθε τριάδας καθώς και οι βαθμοί που συγκέντρωσαν οι ομάδες στους ευρωπαϊκούς αγώνες ανά τριάδα 20

Πίνακας 5.1.:Μέσες τιμές των ομάδων στον αριθμό των παικτών που χρησιμοποιήθηκαν στις τριάδες αγώνων. ΟΜΑΔΕΣ ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΠΛΗΘΟΣ -95,00% ΠΛΗΘΟΣ +95,00% 1 ΜΠΕΝΦΙΚΑ 19 17,75 20,24 2 ΓΙΟΥΒΕΝΤΟΥΣ 18,55 17,30 19,80 3 ΒΑΛΕΝΘΙΑ 19,44 18,19 20,69 4 ΑΛΚΜΑΑΡ 17,11 15,86 18,35 5 ΣΕΒΙΛΛΗ 19,55 18,30 20,80 6 ΠΟΡΤΟ 17,22 15,97 18,46 7 ΛΥΩΝ 18,88 17,64 20,13 8 ΒΑΣΙΛΕΙΑ 17,66 16,42 18,91 ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ 20,5 20 19,5 19 18,5 19 18,55 19,44 19,55 18,88 18 17,5 17 17,11 17,22 17,66 16,5 16 15,5 15 ΜΠΕΝΦΙΚΑ ΓΙΟΥΒΕΝΤΟΥΣ ΒΑΛΕΝΘΙΑ ΑΛΚΜΑΑΡ ΣΕΒΙΛΛΗ ΠΟΡΤΟ ΛΥΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΑ Σχήμα 5.1.: Μέσες τιμές των ομάδων στον αριθμό των παικτών που χρησιμοποιήθηκαν στις τριάδες αγώνων. Παρατηρήθηκαν διαφορές μεταξύ των ομάδων στον αριθμό των παικτών που χρησιμοποιήθηκαν {F(7, 64)=2,4348, p=,028} στις τριάδες. Ο μέσος όρος των παικτών που συμμετείχαν σε κάθε ομάδα παρουσιάζεται στον πίνακα 4.1. Οι επιμέρους συγκρίσεις δεν έδειξαν διαφορές μεταξύ των ομάδων σε επίπεδο σημαντικότητας p<0,05. 21

Πίνακας 5.2: Μέσες τιμές αριθμού παικτών που ήταν βασικοί στις τριάδες αγώνων κατά ομάδα. ΟΜΑΔΕΣ ΜΕΣΕΣ ΤΙΜΕΣ ΜΟΝΙΜΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ 3ΑΔΑ -95,00% ΜΟΝΙΜΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ 3ΑΔΑ +95,00% 1 ΜΠΕΝΦΙΚΑ 5 3,46 6,53 2 ΓΙΟΥΒΕΝΤΟΥΣ 5,44 3,90 6,98 3 ΒΑΛΕΝΘΙΑ 3,88 2,35 5,42 4 ΑΛΚΜΑΑΡ 7,88 6,35 9,42 5 ΣΕΒΙΛΛΗ 3,66 2,13 5,20 6 ΠΟΡΤΟ 7,66 6,13 9,20 7 ΛΥΩΝ 4,88 3,35 6,42 8 ΒΑΣΙΛΕΙΑ 6,22 4,68 7,75 9 8 ^ 7,88 7,66 7 6 5 4 5 5,44 * # 3,88 + 3,66 4,88 6,22 3 2 1 0 ΜΠΕΝΦΙΚΑ ΓΙΟΥΒΕΝΤΟΥΣ ΒΑΛΕΝΘΙΑ ΑΛΚΜΑΑΡ ΣΕΒΙΛΛΗ ΠΟΡΤΟ ΛΥΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΑ Σχήμα 5.2.: Μέσες τιμές αριθμού παικτών που ήταν βασικοί στις τριάδες αγώνων κατά ομάδα. * p=0,01 (Βαλένθια συγκριτικά με Άλκμααρ). # p=0,01 (Βαλένθια συγκριτικά με Πόρτο). ^ p=0,00 (Άλκμααρ συγκριτικά με Σεβίλλη). + p=0,00 (Σεβίλλη συγκριτικά με Πόρτο). 22

Πίνακας 5.3: Μέσες τιμές αριθμού παικτών που ήταν βασικοί στην τριάδα αγώνων και έπαιξαν 270 λεπτά. ΟΜΑΔΕΣ ΜΕΣΕΣ ΤΙΜΕΣ ΛΕΠΤΑ270-95,00% ΛΕΠΤΑ270 +95,00% 1 ΜΠΕΝΦΙΚΑ 3,11 2,04 4,18 2 ΓΙΟΥΒΕΝΤΟΥΣ 3,66 2,59 4,73 3 ΒΑΛΕΝΘΙΑ 2,66 1,59 3,73 4 ΑΛΚΜΑΑΡ 4,88 3,81 5,95 5 ΣΕΒΙΛΛΗ 1,88 0,81 2,95 6 ΠΟΡΤΟ 5,11 4,04 6,18 7 ΛΥΩΝ 3 1,93 4,06 8 ΒΑΣΙΛΕΙΑ 3,77 2,7 4,84 6 5 # 4,88 5,11 4 3 3,11 3,66 * 2,66 ^ 3 3,77 2 1,88 1 0 ΜΠΕΝΦΙΚΑ ΓΙΟΥΒΕΝΤΟΥΣ ΒΑΛΕΝΘΙΑ ΑΛΚΜΑΑΡ ΣΕΒΙΛΛΗ ΠΟΡΤΟ ΛΥΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΑ Σχήμα 5.3: Μέσες τιμές αριθμού παικτών που ήταν βασικοί στην τριάδα αγώνων και έπαιξαν 270 λεπτά. * p= 0,03 (Βαλένθια συγκριτικά με Πόρτο). # p=0,00 (Άλκμααρ συγκριτικά με Σεβίλλη). ^ p=0,00 (Σεβίλλη συγκριτικά με Πόρτο). 23

Πίνακας 5.4: Χρόνος παικτών που ήταν βασικοί στην ενδεκάδα στις τριάδες αγώνων και έπαιξαν <270. ΟΜΑΔΕΣ 11ΔΑ<270ΜΙΝ ΜΕΣΕΣ ΤΙΜΕΣ <270ΛΕΠΤΑ -95,00% <270ΛΕΠΤΑ +95,00% 1 ΜΠΕΝΦΙΚΑ 254,33 242,73 265,93 2 ΓΙΟΥΒΕΝΤΟΥΣ 248 236,40 259,59 3 ΒΑΛΕΝΘΙΑ 256,34 244,74 267,94 4 ΑΛΚΜΑΑΡ 236,68 225,08 248,28 5 ΣΕΒΙΛΛΗ 246,83 235,23 258,43 6 ΠΟΡΤΟ 233,71 222,11 245,31 7 ΛΥΩΝ 249,62 238,02 261,22 8 ΒΑΣΙΛΕΙΑ 249,02 237,42 260,62 265 260 255 250 254,33 248 256,34 246,83 249,62 249,02 245 240 235 230 225 220 236,68 233,71 215 ΜΠΕΝΦΙΚΑ ΓΙΟΥΒΕΝΤΟΥΣ ΒΑΛΕΝΘΙΑ ΑΛΚΜΑΑΡ ΣΕΒΙΛΛΗ ΠΟΡΤΟ ΛΥΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΑ Σχήμα 5.4: Χρόνος παικτών που ήταν βασικοί στην ενδεκάδα στις τριάδες αγώνων και έπαιξαν <270. Δεν παρατηρήθηκαν διαφορές μεταξύ των ομάδων στον χρόνο των παικτών που ήταν βασικοί στην ενδεκάδα στις τριάδες αγώνων και έπαιξαν και τους 3 αγώνες σε τριάδα, λιγότερο όμως από 270 λεπτά.{ F(7, 64)=1,8465, p=,09353}. 24

Πίνακας 5.5: Μέσες τιμές βαθμών τριάδων αγώνων. ΟΜΑΔΕΣ ΒΑΘΜΟΙ 3ΑΔΑΣ ΜΕΣΕΣ ΤΙΜΕΣ ΒΑΘΜΟΙ 3ΑΔΑΣ -95,00% ΒΑΘΜΟΙ 3ΑΔΑΣ +95,00% 1 ΜΠΕΝΦΙΚΑ 6,37 4,86 7,88 2 ΓΙΟΥΒΕΝΤΟΥΣ 6,75 5,24 8,25 3 ΒΑΛΕΝΘΙΑ 5,5 3,99 7,00 4 ΑΛΚΜΑΑΡ 3,87 2,36 5,38 5 ΣΕΒΙΛΛΗ 5 3,49 6,50 6 ΠΟΡΤΟ 4,75 3,24 6,25 7 ΛΥΩΝ 4 2,49 5,50 8 ΒΑΣΙΛΕΙΑ 5,5 3,99 7 8 7 6,37 6,75 6 5 5,5 5 4,75 5,5 4 3,87 4 3 2 1 0 Σχήμα 5.5: Ο μέσος όρος των πόντων/τριάδα Δεν παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των ομάδων στους βαθμούς ανά τριάδα { F(7, 56)=1,8660, p=,09]. 25

Πίνακας 5.6: Μέσες τιμές βαθμών Ευρωπαϊκών αγώνων ανά τριάδα. ΟΜΑΔΕΣ ΒΑΘΜΟΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΩ Ν ΑΓΩΝΩΝ ΜΕΣΕΣ ΤΙΜΕΣ ΒΑΘΜΟΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ 3ΑΔΑΣ -95,00% ΒΑΘΜΟΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ 3ΑΔΑΣ +95,00% 1 ΜΠΕΝΦΙΚΑ 2,12 1,25 2,99 2 ΓΙΟΥΒΕΝΤΟΥΣ 1,25 0,37 2,12 3 ΒΑΛΕΝΘΙΑ 2,62 1,75 3,49 4 ΑΛΚΜΑΑΡ 1,87 1 2,74 5 ΣΕΒΙΛΛΗ 1,62 0,75 2,49 6 ΠΟΡΤΟ 1,12 0,25 1,99 7 ΛΥΩΝ 1,5 0,62 2,37 8 ΒΑΣΙΛΕΙΑ 1,75 0,87 2,62 3 2,5 2,62 2,12 2 1,5 1,25 1,87 1,62 1,12 1,5 1,75 1 0,5 0 ΜΠΕΝΦΙΚΑ ΓΙΟΥΒΕΝΤΟΥΣ ΒΑΛΕΝΘΙΑ ΑΛΚΜΑΑΡ ΣΕΒΙΛΛΗ ΠΟΡΤΟ ΛΥΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΑ Σχήμα 5.6: Βαθμοί Ευρωπαϊκών αγώνων ανά τριάδα (εξαίρεση οι ημιτελικοί). Δεν παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των ομάδων στους Ευρωπαϊκούς βαθμούς ανά τριάδα. {F(7, 56)=1,2284, p=0,3}. 26

6. ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από την επεξεργασία των δεδομένων των υπό αξιολόγηση συμμετοχών των αθλητών των ομάδων που έφτασαν στους προημιτελικούς του Europa League οδηγούμαστε στα παρακάτω συγκεκριμένα συμπεράσματα: 1. Δεν παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των ομάδων σχετικά με τον αριθμό (πλήθος) των αθλητών που αυτές χρησιμοποίησαν στις τριάδες των αγώνων του κατά τη διάρκεια της ποδοσφαιρικής περιόδου 2013-2014. 2. Εύρημα της έρευνας (αλλά όχι στατιστικά σημαντικό) ήταν ότι η Κυπελλούχος Ευρώπης Σεβίλλη, χρησιμοποίησε κατά μέσο όρο τους περισσότερους ποδοσφαιριστές σε σχέση με τις άλλες ομάδες των Προημιτελικών. 3. Αντίθετα, ο αριθμός των παικτών που ήταν βασικοί στην ενδεκάδα στις τριάδες αγώνων έδειξαν κάποιες στατιστικά σημαντικές διαφορές και συγκεκριμένα, οι μέσες τιμές της Βαλένθια διέφεραν σημαντικά από αυτές της Άλκμααρ και της Πόρτο (p=0,01), της Άλκμααρ σε σχέση με τη Σεβίλλη (p=0,00) και τέλος της Σεβίλλης συγκριτικά με την Πόρτο (p=0,00). 4. Στην παραπάνω παράμετρο παρατηρήθηκε ότι η Κυπελλούχος Ευρώπης Σεβίλλη, χρησιμοποίησε τους λιγότερους μόνιμους βασικούς αθλητές σε σχέση με τις άλλες ομάδες. Αυτό ίσως να έγινε είτε γιατί διέθετε ποιοτικό αθλητικό δυναμικό οπότε είχε την δυνατότητα για αλλαγές είτε γιατί λόγω των αυξημένων υποχρεώσεων της (αφού τελικά κατέκτησε το Κύπελλο) αναγκάστηκε να τις πραγματοποιήσει. 5. Επίσης, σημαντικές διαφορές παρατηρήθηκαν και στις μέσες τιμές του αριθμού των παικτών που ήταν βασικοί στην ενδεκάδα στις τριάδες των αγώνων και έπαιξαν και τους 3 αγώνες (270 ). Συγκεκριμένα, οι μέσες τιμές της Βαλένθια διέφεραν από αυτές της Πόρτο (p= 0,03), της Άλκμααρ συγκριτικά με τη Σεβίλλη (p=0,00) και της Σεβίλλης συγκριτικά με την Πόρτο (p=0,00). 6. Αντίθετα, δεν παρατηρήθηκαν διαφορές μεταξύ των ομάδων στον χρόνο των παικτών που ήταν βασικοί στην ενδεκάδα στις τριάδες αγώνων και έπαιξαν λιγότερο όμως από 270 που είναι. ο συνολικός χρόνος. 27

7. Κατά την επεξεργασία των δεδομένων τα αποτελέσματα δεν έδειξαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των ομάδων στους συνολικούς βαθμούς ανά τριάδα καθώς και στους Ευρωπαϊκούς βαθμούς. Κλείνοντας μπορούμε να προσθέσουμε ότι τα υπό έρευνα και στατιστική ανάλυση στοιχεία δεν ανέδειξαν μεγάλες και στατιστικά σημαντικές διαφορές που θα μας οδηγούσαν σε ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με την εφαρμογή και χρησιμότητα των αλλαγών είτε στην προσωρινή (π.χ. νίκη σε έναν σημαντικό αγώνα) είτε στην τελική επιτυχία (π.χ. κατάκτηση τίτλων). Πρέπει να πραγματοποιηθεί περαιτέρω ερευνητική διαδικασία που θα περιλαμβάνει περισσότερες υπό σύγκριση κατηγορίες ώστε να αποσαφηνιστεί ασφαλέστερα τόσο η δομή και η λογική του rotation όσο και η σημασία που έχει στο υψηλότερο ποδοσφαιρικό επίπεδο. Στην διαδικασία του rotation και της διαχείρισης του αθλητικού δυναμικού φαίνεται να διαδραματίζουν πολλοί παράγοντες ρόλο, όπως φιλοσοφία και νοοτροπία συλλόγου, τακτική και αγωνιστική φιλοσοφία προπονητή, επίπεδο εγχώριου πρωταθλήματος. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων φαίνεται ότι οι ομάδες που είχαν πιο επιτυχημένα αποτελέσματα στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις κατά τεκμήριο χρησιμοποίησαν μεγαλύτερο αριθμό ρόστερ από τις άλλες. Αυτό ίσως έγινε είτε λόγω ανάγκης εξαιτίας των αυξημένων αγωνιστικών υποχρεώσεων, είτε μιας οργανωμένης και σχεδιασμένης πρακτικής των προπονητών των ομάδων είτε γιατί το ρόστερ τους ήταν πιο πλήρες και ποιοτικότερο από τις άλλες. Επίσης, εδώ πρέπει να λάβουμε υπόψιν μας και την παράμετρο των τραυματισμών των ποδοσφαιριστών καθώς και των τιμωριών από πειθαρχικές παραβάσεις κατά τη διάρκεια των αγώνων (κίτρινες κάρτες, αποβολές). Πρέπει στην εξήγηση των αποτελεσμάτων να συμπεριλάβουμε ότι δεν είναι ίδιος ο αριθμός των αγώνων που έδωσαν οι ομάδες τόσο στο πρωτάθλημα και κύπελλο όσο και στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις. Ως αρχική αφετηρία τοποθετείται η παρουσία στα προημιτελικά του Europa League. 28

7.ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Akova, B., Surmen-Gur, E., Gur, H., Dirican, M., Sarandol, E., Kucukoqlu, S. (2001). Exercise-induced oxidative stress and muscle performance in healthy women: role of vitamin E supplementation and endogenous oestradiol. Eur J Appl Physiol 84(1 2):141 147. Andersson, H., Bohn, SK., Raastad, T., Paulsen, G., Blomhoff, R., Kadi, F. (2010a). Differences in the inflammatory plasma cytokine. Scand J Med Sci Sports20(5):740-745 Andersson H, Ekblom B, Krustrup P (2008). Elite football on artificial turf versus natural grass: movement patterns, technical standards, and player impressions. J Sports Sci 26(2):113 122. Andersson H, Karlsen A, Blomhoff R, Raastad T, Kadi F (2010b). Plasma antioxidant responses and oxidative stress following a soccer game in elite female players. Scand J Med Sci Sports 20(4):600 608. Andersson H, Karlsen A, Blomhoff R, Raastad T, Kadi F (2010c). Active recovery training does not affect the antioxidant response to soccer games in elite female players. Br J Nutr 104(10):1492 1499. Bangsbo, J. (1994). The physiology of soccer:with special reference to intense intermittent exercise. Acta Physiologica Scandinavica (15), pp. 1-156. Bangsbo, J. (1994). Προπόνηση Φυσικής Κατάστασης στο ποδόσφαιρο-μια επιστημονική προσέγγιση. (Κ. Μανδρούκας, Trans.) Θεσσαλονίκη. Bangsbo, J., & Mizuno, M. (1988). Morphological and metabolic alteration in soccer players with detraining and their relation to performance. In T. Reilly, A. Lees, K. Davids, & W. J. Murphy, Science and Football (pp. 114-124). London: E & FN Spon. Bangsbo, J., Norregaard, L., & Thorsoe, F. (1991). Active profile of competition soccer. Canadian Journal Of Sports Sciences (16), pp. 110-116. Bangsbo J. Sprawność fizyczna piłkarza: Naukowe podstawy treningu [Physical fitness of a football player. Scientific basics or training]. Warszawa: COS; 1999 [in Polish]. Bendiksen M, Bischoff R, Randers MB et al (2012). The Copenhagen soccer test: physiological responses and fatigue development. Med Sci Sports 2012 29

Bradley SP, Sheldon W, Wooster B, Olsen P, Boanas P, Krustrup P (2009). Highintensity running in English FA Premier League soccer matches. J Sports Sci 27(2):159 168. Brady, K., Maile, A., & Ewing, B. (1995). An investigation into fitness levels of professional soccer players over two seasons. J Sports Sci, 13, p. 499. Caldwell, B., & Peters, D. (2009). Seasonal variation in physiological fitness of a semiprofessional soccer team. Journal of Strength and Conditioning Research, 23 (5), pp. 1370-1377. Cajarus, J. (2001). Seasonal variation in fitness variables in professional soccer players. J Sports Med Phys Fitness, 41, pp. 463-469. Cochrane, C., & Pyke, F. (1976). Physiological assessment of the Australian soccer squad. Australian Journal for Health, Physical Education and Recreation, 75, pp. 21-4. Davies KJ, Quintanilha AT, Brooks GA, Packer L (1982). Free radicals and tissue damage produced by exercise. Biochem Biophys Res Commun 107(4):1198 1205. Drust, B., Atkinson, G., Reilly, T. (2007). Future perspectives in the evaluation physiological demands of soccer. Sports Med ; 37: 783-805. Dupont G, Nedelec M, McCall A, McCormack D, Berthoin S, Wisloff U (2010). Effect of 2 soccer matches in a week on physical performance and injury rate. Am J Sports Med 38(9):1752 1758. Ekstand J, Walden M, Haqqlund M (2004) A congested football calendar and the wellbeing of players: correlation between match exposure of European footballers before the World Cup 2002 and their injuries and performances during that World Cup. Br J Sports Med 38(4):493 497. Ekblom, B. (1986). Applied physiology of soccer. Sports Medicine, 3, pp. 50-60. Fatouros IG, Chatzinikolaou A, Douroudos II et al (2010.) Time-course of changes in oxidative stress and antioxidant status responses following a soccer game. J Strength Cond Res 24(12):3278 3286. Gunnarsson TP, Bendiksen M, Bischoff R et al (2013). Effect of whey protein- and carbohydrate-enriched diet on glycogen resynthesis during the first 48 h after a soccer game. Scand J Med Sci Sports 23(4):508 515. 30

Hawkins RD, Hulse MA, Wilkinson C, Hodson A, Gibson M. The association football medical research programme: an audit of injuries in professional football. Br J Sports Med. 2001;35(1):43-47. Heisterberg MF, Fahrenkruq J, Krustrup P, Storskov A, Kjaer M, Andersen JL (2013). Extensive monitoring through multiple blood samples in professional soccer players. J Strength Cond Res 27(5):1260 1271. Helgerud, J., Engen, L. C., & Wisloff, U. (2001). Aerobic endurance training improves soccer performances. Medicine & Science in Sports & Exercise, 33, pp. 1925-31. Hoff, J., Wisloff U., Engen, LC., Kemi, OJ, Helgerud, J. (2002). Soccer specific aerobic endurance training. Br J Sports Med 36: 218 221. Ispirlidis I, Fatouros IG, Jamurtas AZ et al (2008). Time course of changes in inflammatory and performance responses following a soccer game. Clin J Sports Med 18:428 431. Joseph Mercier, εκ. Renne E.P.S. (Ποδόσφαιρο στο σταυροδρόμι των μεθόδων). K. Cooper (Αεροβίωση - βιολογική αξία της άσκησης), επιμέλεια Β. Κλεισούρα Αθήνα 1990. Krustrup P, Mohr M, Steensberg A, Bencke J, Kjaer M, Bangsbo J (2006b). Muscle and blood metabolites during a soccer game: implications for sprint performance. Med Sci Sports Exerc 38(6):1165 1174. Krustrup P, Ortenblad N, Nielsen J et al (2011). Maximal voluntary contraction force, SR function and glycogen resynthesis during the first 72 h after a high-level competitive soccer game. Eur J Appl Physiol 111(12):2987 2995. Krustrup P, Zebis M, Jensen JM, Mohr M (2010). Game-induced fatigue patterns in elite female soccer. J Strength Cond Res 24(2):437 441. Lottermann, S. (1988). Frankfurt: Dissertation an der Universitat Frankfurt. Marshall PW, Lovell R, Jeppesen GK, Andersen K, Siegler JC (2014). Hamstring muscle fatigue and central motor output during a simulated soccer match. PLoS One 9(7):e102753. doi:10.1371/ journal.pone.0102753. Martin PE and Morgan DW. (1992). Biomechanical considerations for economical walking and running. Medicine and Science in Sports and Exercise.24:467. Michailidis Y, Karagounis LG, Terzis G et al (2013) Thiol-based antioxidant supplementation alters human skeletal muscle signaling and attenuates its 31

inflammatory response and recovery after intense eccentric exercise. Am J Clin Nutr 98:233 245. Mohr M, Krustrup P, Bangsbo J (2003). Match performance of highstandard soccer players with special reference to development of fatigue. J Sports Sci 21(7):439 449. Mohr M, Krustrup P, Bangsbo J (2005). Fatigue in soccer: a brief review. J Sports Sci 23(6):593 599. Mohr M, Krustrup P, Nybo L, Nielsen JJ, Bangsbo J (2004). Muscle temperature and sprint performance during soccer matches-beneficial effects of re-warm-up at half time. Scand J Med Sci Sports 14(3):156 162. Mohr M, Mujika I, Santisteban J et al (2010). Examination of fatigue development in elite soccer in a hot environment: a multi-experimental approach. Scand J Med Sci Sports 20(3):125 132. Mukherjee, S. & Chia, M. (2010). Within-season variation in the body composition of Asian Youth professional soccer players. Sport Science 3, 2: 15-22. Nielsen J, Krustrup P, Nybo L et al (2012). Skeletal muscle glycogen content and particle size of distinct subcellular localizations in the recovery period after a high-level soccer match. Eur J Appl Physiol 112(10):3559 3567. Nybo L (2012). Brain temperature and exercise performance. Exp Physiol 97(3):333 339 Pedersen BK (1997) Exercise Immunology. Steenberg, Georg. Ostojic, S. M. (2003). Seasonal alterations in body composition and sprint performnce of elite soccer players. Journal of Exercise Physiology, 6, pp. 11-14. Reilly, T. (2003a). Science and Soccer. Routledge: New York. Reilly, T., & Doran, D. (1999). Kinanthropometric and performance profiles of elite Gaelic footballers. Journal of Sports Sciences, 17, p. 922. Reilly T, Drust B. The isokinetic muscle strength of women soccer players. Coach Sport Sci J. 1997;2(2):12 17. The institution of the olympic games (Διεθνές Συνέδριο Ελληνικό Κέντρο Έρευνας Αθλητικού Δικαίου), Αθήνα 1993. Thorpe R, Sunderland C (2012). Muscle damage, endocrine, and immune marker response to a soccer match. J Strength Cond Res 26(10):2783 2790. Tokmakidis, S.P., Volaklis, K.A., 2003. Training and detraining effects of a combinedstrength and aerobic exercise program on blood lipids in patients with coronary artery disease. J. Cardiopulm. Rehabil. 23, 193 200. 32

Varley MC, Aughey RJ (2013). Acceleration profiles in elite Australian soccer. Int. J Sports Med 34(1):34 39. Wade, O. L., & Bishop, J. M. (1962). Cardiac output and regional blood flow. Ann Intern Med.1963;58(4):755-756. Zelenka V, Seliger V, Ondrej O. Specific function testing of young football players. J Sports Med Physical Fit 1967: 7: 143 147. Ιστοσελίδες https://www.theguardian.com/football/2009/dec/29/alex-ferguson-manchester-unitedsquad-rotation. http://www.telegraph.co.uk/sport/football/competitions/premierleague/11115075/how-important-are-substitutions-in-football.html http://www.optasportspro.com/en/about/optapro-blog/posts/2014/blog-throwing-thekitchen-sink-efficiency-of-half-time-substitutions.aspx http://statsbomb.com/2014/01/smart-use-of-substitutes-can-make-a-difference/ http://www.stadio.gr/details.asp?articled=109@language=1 33