Θεραπεία της χρόνιας ηπατίτιδας Β: Είναι εφικτή η διακοπή της μακροχρόνιας από του στόματος αγωγή και για ποιούς ασθενείς; Καθηγητής Σ. Π. Ντουράκης Β Παθολογική Κλινική Ιπποκράτειο Αθηνών
ΔΗΛΩΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Advisory Board: BMS, GILEAD SCIENCES, JANSEN Research grant: Abvie
ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ HBV ΛΟΙΜΩΞΕΩΣ HBV HLA πρωτεΐνη Κλάσεως Ι HLA κλάσεως Ι + CD8 κυτταροτοξικό Τ-λεμφοκύτταρο HBV-Μολυσμένο Ηπατοκύτταρο HBcAg Νέκρωση
cccdna ΙΑΣΗ = ΑΝΟΣΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ = ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΙΑΣΗ (Functional Cure, Immunological Cure, Αpparent Virological Cure) - ΟΧΙ ΚΑΘΑΡΣΗ (Sterilizing cure, Complete or Absolute Virological Cure) (DNA ιός) Ιαθείασα HBV η περιορισθείσα λοίμωξη. cccdna στο ήπαρ Werle-Lapostolle B, et al. Gastroenterology. 2004;126:1750-1758.
ΕΝΣΩΜΑΤΩΜΕΝΟ HBV-DNA ΣΤΗ ΧΡΟΝΙΑ ΛΟΙΜΩΞΗ Επισωματικό HBV-DNA Πυρήν Κυτταρόπλασμα χρωμοσωμιακό HBV-DNA (ενσωματωμένο στα χρωμοσώματα του ξενιστή
ΠΑΡΑΓΩΓΗ HBsAg ΣΤΗ ΧΡΟΝΙΑ HBV ΛΟΙΜΩΞΗ HBsAg alone (truncated) Virion HBsAg alone (spheres, filaments) 3 1 2 HBsAg and HBV DNA (mature virion) Endoplasmatic reticulum/ Golgi complex Endoplasmatic reticulum/ Golgi complex 3 Integration pathway Nucleus Viral sequence integrates into host genome cccdna 1 2 Reverse transcription YF Liaw, Hepatology 2011
ΑΥΤΟΜΑΤΗ ΟΡΟΑΝΑΣΤΡΟΦΗ HBeAg ΚΑΙ HBsAg ΣΤΗ XPONIA HBV ΛOIMΩΞΗ HBeAg ~10%/ετησίως HBsAg ~1%/ετησίως = ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΙΑΣΗ 80% anti-hbs (17% σε 1 χρόνο, 56% 5 χρόνια, 76% 10 χρόνια Antivir Ther 2010; 15: 133 43
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΥΝΟΟΥΝ ΤΗΝ ΑΥΤΟΜΑΤΗ ΟΡΟΑΝΑΣΤΡΟΦΗ HBsAg Μεγαλύτερη ηλικία ALT κφ Κίρρωση ή λίπωση HBeAg ή HBV DNA (-) Γονότυποι A & B Adr HBsAg ορότυπος Οξεία ιογενής επιλοίμωξη
AMEΣOI ΣΤΟΧΟΙ THΣ ΘEPAΠEIAΣ THΣ XPONIAΣ HBV ΛOIMΩΞΗΣ Kαταστολή του ιικού πολλαπλασιασμού: HBV DNA (-) με PCR στον ορό HBeAg (-), +/- αντι-hbe Συνεπάγεται: ALT: κφ Iστολογικώς: υποχώρηση της φλεγμονής (και της ίνωσης)
ΚΛΑΣΙΚΟΙ AΠΩTEPOI ΣΤΟΧOI THΣ ΘEPAΠEIAΣ Πρόληψη της κίρρωσης και του HKK (μερικώς) Bελτίωση της επιβίωσης Eπιτυγχάνονται Όμως, μπορεί ΗΚΚ ιδιάιτερα εάν υπάρχει κίρρωση
ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ AΠΩTEPOΣ ΣΤΟΧOΣ THΣ ΘEPAΠEIAΣ HBsAg (-) +/- αντι-hbs (+) ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΙΑΣΗ=Ιαση μετά από οξεία λοίμωξη Eπιτυγχάνεται σε κάποιο ποσοστό Μπορεί ΗΚΚ ιδιάιτερα εάν υπάρχει κίρρωση Eκρίζωση του HBV Δεν επιτυγχάνεται (DNA ιός)
Overall Transplant-Free Survival (%) ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΥΜΒΑΤΑ (HΚΚ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ-ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ) ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΟΡΟΑΝΑΣΤΡΟΦΗ Overall Transplant-Free Survival (%) A 100 B 100 80 80 60 HBsAg Seroclearance (n=88) No HBsAg Seroclearance (n=352) 60 HBsAg Seroclearance (n=88) No HBsAg Seroclearance (n=352) 40 P = 0.12 HR 0.21, 95% Cl 0.03-1.52 40 P = 0.04 HR 0.13, 95% Cl 0.02-0.95 20 20 0 0 0 2 4 6 8 10 Years After HBsAg Seroclearance 0 2 4 6 8 10 Years After HBsAg Seroclearance The patients without HBsAgseroclearance were analysed from 6.77 years after treatment initiation which was the median time from the treatment initiation to HBsAgseroclearance in the HBsAgseroclearance group. Panel A shows overall transplant-free patient survival. Panel B, cumulative incidence of hepatocellular carcinoma. Kim G-A, et al. Gut 2014;63:1325 1332
ΕΠΙΠΤΩΣΗ (A) HΚΚ ΚΑΙ (B) ΘΑΝΑΤΟΣ-ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΟΡΟΑΝΑΣΤΡΟΦΗ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΚΙΡΡΩΣΗΣ Cumulative incidence of hepatocellular carcinoma (%) Cumulative incidence of death or transplantation (%) A 80 B 80 60 P <0.001 Cirrhotic patients ----------- Non-cirrhotic patients 60 P <0.001 Cirrhotic patients ----------- Non-cirrhotic patients 40 40 20 20 0 0 Number at risk Non-cirrhosis Cirrhosis 731 98 0 2 4 6 8 10 Years after HBsAg seroclearance 523 66 305 35 202 16 106 7 49 4 12 14 2 Number at risk Non-cirrhosis Cirrhosis 0 2 4 6 8 10 12 Years after HBsAg seroclearance 731 591 376 252 158 82 37 98 77 41 23 12 5 2 The cumulative rates of HCC and death or transplantation were significantly greater in patients with cirrhosis than in those without (P <0.001 and P <0.001, respectively). Kim GA et al. J Hepatol 2015; 62:1092 1099
ΦΑΡΜΑΚΑ ΤΗΣ XPONIAΣ HΠATITIΔAΣ B Peginterferonalpha-2a Entecavir Lamivudine Tenofovir 1990 1998 2002 2005 2006 2008 Interferon alfa-2b Adefovir Telbivudine
ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ: 1ΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Πεγκυλιωμένηα-2α για 12 μήνες Εξαίρεση: κύηση, ανοσοκαταστολή, αυτοάνοσα νοσήματα, μη-αντιρροπούμενη κίρρωση Eντεκαβίρη επί μακρόν Τενοφοβίρη επί μακρόν EASL. J Hepatol. 2009;50:227-242. Liaw YF, et al. Hepatol Int. 2008;2:263-283. Lok AS, et al. Hepatology. 2009;50:661-662.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΧΡΟΝΙΑΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ B: 2016 Απόφαση PegIFN alfa-2a Θεραπεία ορισμένου χρόνου (48 εβδ.) ΝΟΥΚΛΕΟΣ(Τ)ΙΔΙΚΑ ΑΝΑΛΟΓΑ επί μακρόν
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ PEG-IFN Για 48 εβδομάδες: - Παρατεταμμένη ιολογική ανταπόκριση 20-40% - Απώλεια HBsAg 10-20% (Λειτουργική ίαση) - μείωση επιπλοκών και αύξηση επιβίωσης Παράταση θεραπείας στις 96 εβδομάδες για γονότυπο Δ Εκτίμηση πρόγνωσης με βάση το ποσοτικό HBsAg στις 12 εβδομάδες Γενετικός πολυμορφισμός (HLA-DPB1)
ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΤΙΙΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΤΑΧΕΙΑ & ΙΣΧΥΡΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΥΨΗΛΟΣ ΓΕΝΕΤΙΚΟΣ ΦΡΑΓΜΟΣ (Αριθμός μεταλλαγών για πρωτοπαθή αντίσταση) Eντεκαβίρη Τενοφοβίρη
8 ΧΡΟΝΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ ETV Η TDF Ιική καταστολή>95% Βιοχημική ανταπόκριση 85% Χωρίς ανοσοτροποποιητική δράση HBeAg οροαναστροφή 40-50% στα 4-5 χρόνια HBsAg κάθαρση <1% (10% σε HBeAg + στα 5-7 χρ) Ιστολογική βελτίωση (κίρρωση?) Βελτίωση πυλαίας υπέρτασης & ηπατικής ανεπάρκειας Βελτίωση επιβίωσης Μείωση ΗΚΚ Ασφαλή
ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥ HBsAg ΜΕ ΑΝΤΙΙΙΚΑ ΣΕ HBeAg (+) NUC 1 year 2 years 5 years 7 years Tenofovir 3% 8% 10% 12% Entecavir 2% 5% 14% --- 2-3 δεκαετίες; Chang et al. Hepatology 2010;51:422 430 Marcellin et al. Hepatology 2011;54:1011A Heathcote et al. Gastroenterology 2011;140:132 143
ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥ HBsAg Με 12 μήνες για εδραίωση Ασφαλής Καλύτερα με ανάπτυξη anti-hbs EASL CPG. J Hepatol 2012; 57: 167 85
Mean HBsAg (log10 IU/mL) 5.0 ΚΙΝΗΤΙΚΗ HBsAg ΣΕ HBeAg (-) ΜΕ TDF ΓΙΑ 4 ΧΡΟΝΙΑ 4.5 4.0 TDF-TDF, Asian ADV-TDF, Asian TDF-TDF, Non-Asian ADV-TDF, Non-Asian 3.5 Non-Asians (N = 281) 3.0 2.5 Asians (N = 94) 2.0 0 12 24 36 48 64 80 96 1 08 120 132 144 156 168 180 192 0 12 24 36 48 64 80 96 108 120 132 144 156 168 180 192 Weeks on treatment Asians have lower baseline levels of HBsAg than non-asians In both groups, the overall 192 week declines were modest HBsAg μείωση: 0.35-0.50 log/4 χρόνιαs Fung S, et al. APASL 2012; Poster #PP09-043.
ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥ HBsAg ΜΕ ΑΝΤΙΙΙΚΑ ΣΕ HBeAg (-) NUC 1 year 2 years 5 years 7 years Tenofovir Entecavir Only few cases have been observed 1. Zoutendijk R et al Hepatology 2011 2. Seto et al EASL 2011 3. Lampertico et al EASL 2013 4. Tanwande T et al AASLD 2013
ΧΡΟΝΙΑ 1. AASLD guidelines. Hepatology 2016; 63:261 2. EASL CPG. J Hepatol 2012; 57: 167 85 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΑΝΤΙΙΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΜΕ ΝΟΥΚΛΕΟΣ(Τ)ΙΔΙΚΑ ΑΝΑΛΟΓΑ ME HBsAg (+) HBeAg (+) Αντιιική αγωγή Anti-HBe (+) HBV DNA μη ανιχνεύσιμο 12 μήνες Stop 40% Αντιιική αγωγή HBeAg (-) HBV DNA μη ανιχνεύσιμο 99%
Ο ΛΟΓΟΣ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΙΙΚΩΝ ΜΕ HBsAg (+) Οι θεραπείες καλό είναι να έχουν στόχο διακοπής τους. Όχι περισσότερο απ οτι είναι απαραίτητο Κόστος θεραπείας, ιδιαίτερα για χρεοκοπημένες χώρες (ΕΛΛΑΔΑ) Μπορεί και συμμετοχή ασφαλισμένων Συμμόρφωση ασθενών (με την πάροδο του χρόνου μειώνεται;) Ασφαλή και αποτελεσματικά αλλά μακροχρονίως (νεφροί, οστά) Επιθυμία των ασθενών 1. Jeng WJ, et al. Hepatology. 2013;58:1888 9 2. Liu F, et al. J Gastroenterol Hepatol. 2011;26:456 60
Cumulative rate of virologic relapse APASL 2012 ΙΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟΤΡΟΠΗ ΜΕΤΑ ΤΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ (HBV DNA >2000 IU/ML) 100% 86.3% 91.4% 75% 74.2% 50% 25% 1.1% 14.3% 0% 0 6 12 24 36 48 Total number of subjects, n 184 182 178 150 41 24 Time from treatment cessation (weeks) Virologic relapse defined as HBV DNA > 2,000 IU/ml Relapse rate calculate using the Kaplan-Meier method Seto W-K, et al. Gut 2015;64:667 672
Mean HBsAg levels (log IU/mL) ΔΙΑΜΕΣΗ ΤΙΜΗ HBsAg ΜΕΤΑ ΤΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΕΝΤΕΚΑΒΙΡΗΣ 4 3 2 1 P = 0.571 Baseline Week 6 Week 12 Week 24 Week 36 Week 48 Mean HBsAg (IU/mL) 2.81 2.92 2.94 2.87 2.80 2.80 Standard deviation 0.56 0.57 0.56 0.57 0.63 0.74 Subjecr, n 184 182 178 150 41 24 Mean represented by square markers, standard deviation represented by error bars HBsAg, hepatitis B surface antigen Seto W-K, et al. Gut 2015;64:667 672
ΚΛΙΝΙΚΗ ΥΠΟΤΡΟΠΗ Ιολογική και βιοχημική υποτροπή που απαιτεί θεραπευτική αντιμετώπιση Σε 3-9 μήνες μέχρι 24 μήνες Κριτήρια;;; HBV DNA >2000 IU/ml ;;;, ALT > 2ΑΦΤ ;;; για ;;; Διάστημα Αντιμετώπιση επιτυχής με αντιικά. Πότε;;;;; Επιλεκτική αντιμετώπιση γιατί αποτρέπει την πιθανή απώλια HBsAg
Cumulative probablility of clinical relapse (%) ΚΛΙΝΙΚΗ ΥΠΟΤΡΟΠΗ ΜΕΤΑ ΤΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ 100.0 80.0 *Clinical relapse is defined as virological and biochemical relapse requiring retreatment 60.0 40.0 20.0 0.0 0 10 20 30 40 50 60 Duration of follow up (months) Time (months) 0 1 2 3 6 12 24 36 48 60 Number at risk 33 33 31 28 23 21 16 10 4 2 Total number of Relapses 0 2 5 7 8 10 10 11 11 11 % of relapses 0 18 45 64 73 91 91 100 100 100 Patwardhan VR et al. Aliment Pharmacol Ther 2014; 40: 804-810
ALT (U/l) Bilirubin (μm) ALT (U/l) Bilirubin (μm) ΡΗΞΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΡΡΟΠΗΣΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ 2500 2000 1500 1500 500 1400 0 1600 1200 1000 800 600 400 200 0 Lam 0 0 Case No 2 Lam Lam 22 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 Time (weeks) Case No 3 ALT Bilirubin ALT Bilirubin Lam 4 12 24 36 48 76 77 Time (weeks) 600 500 400 300 200 100 0 400 350 300 250 200 150 100 50 Lim SG, et al. Gut. 2002;51:597 9 0
HBsAg Levels (Log10 IU/mL) ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ HBsAg ΣΕ 2 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥ 4 P < 0.01 P < 0.01 P < 0.01 P < 0.01 3 2 1 0-1 -2 HBsAg Seroclearance No HBsAg Seroclearance 2 1 0.5 0 Years Before HBsAg Seroclearance The data of patients without HBsAgseroclearance were derived from the last 2 years of follow-up. Kim G-A, et al. Gut 2014;63:1325 1332
Cumulative in incidence of HBsAg loss ΕΠΙΠΕΔΑ HBsAg ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥ Cumulative in incidence of HBsAg loss 100 HBeAg+ 100 HBeAg- 80 P <0.001 HBsAg <300 IU/ml 80 P <0.001 HBsAg <120 IU/ml 60 60 HBsAg 120-1000 IU/ml 40 40 20 0 0 52 104 156 208 260 312 364 Duration of follow-up (wk) HBsAg 300-1000 IU/ml HBsAg >1000 IU/ml HBsAg loss 55.6%, 7.7% and 3.3% 79.2%, 14.3% and 0% HBsAg <100 IU/mL associated with high SVR HBsAg >1000 IU/mL associated with one year post treatment relapse 20 0 0 52 104 156 208 260 312 364 Duration of follow-up (wk) HBsAg >1000 IU/ml Chen C et al. J Hepatol 2014
Virus/antigen load ΔΙΑΚΟΠΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ HBsAg levels at the end of treatment NUC therapy Decline of antigen load Blockade of inhibitory pathways T cell stimulation T cell functional efficiency Full T cell exhaustion Partial T cell exhaustion Partial T cell restoration Carlo Ferrari Liver Int. 2015
Cumulative incidence of HBsAg seroclearance (%) HBsAg levels (logiu/ml) ALT levels (IU/L) ΠΑΡΟΞΥΝΣΕΙΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ ΒΟΗΘΟΥΝ ΣΤΗΝ ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ HBsAg ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥ Multivariate analysis with baseline characteristics revealed that HBsAg of less than 3.3 log IU/mL (HR 2.22, P = 0.008) and treatment with NUC (HR 0.12, P = 0.001) were independent predictive factors for S seroclearance 100 80 (c) relationship between Flare (+)/(-) and annual reduction level of HBsAg Flare (+) Flare (-) Flare (+) 60 200 40 23.5 20 9.8 5.4 0 5 10 15 20 Follow up periods (years) No. at risk 390 297 155 71-3 -2-1 0 A B -3-2 A-B years B-C C C-D D -1 0 S. Nagaoka et al. Hepatol Res. 2015
n ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΙΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ (ADV) ΣΕ HBEAG (-) ΑΣΘΕΝΕΙΣ 33 30 27 24 33 3 30 7 26 11 14 14 15 15 Υποτροπές με αντιιική θεραπεία 45,5% 21 22 18 15 19 19 18 18 54.5 % 12 13 9 6 3 0 10 9 8 6 3 3 EOT Month 6 Year 1 Year 2 Year 3 Year 4 Year 5 Year 6 HBsAg απώλεια 72 % Σε 5,5 χρόνια Hadziyannis SJ, et al. Gastroenterology. 2012;143:629 36
ALT (IU/L) HBV-DNA c/ml Η ΑΜΕΣΗ ΑΝΤΙΙΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΑΚΥΡΩΝΕΙ ΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥ HBsAg Approximately 50 % of clinical relapses*, resolved spontaneously and have also been followed by subsequent loss of HBsAg 200 10000000 EOT HBsAg (-) 160 1000000 120 267720 193806 ALT HBV DNA 100000 103 80 15947 13386 10000 40 34 30 29 45 38 62 3155 2169 25 19 27 21 18 20 22 19 25 21 32 25 36 24 25 24 1000 0 100 Months *HBV DNA levels 2000 IU/ml with ALT levels 2 times ULN Hadziyannis SJ, et al. Gastroenterology. 2012;143:629 36
HBsAg titer at EOT (IU/mL) Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΠΕΔΩΝ HBsAg ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ All patients with HBsAg levels 100 IU/mL at the EOT cleared HBsAg 100000.00 10000.00 1000.00 100.00 10.00 1.00 0.01 Relapsers (n=15) SR without HBsAg loss (n=5) SR with HBsAg loss (n=13) Hadziyannis SJ, et al. Gastroenterology. 2012;143:629 36
Discontinuation of Effective Long-Term Nucleos(t)ide Analogue(s) [NA(s)] Treatment in HBeAg-Negative Chronic Hepatitis B (CHBe-) Patients: A Multicenter Ongoing Prospective Study S. Manolakopoulos, H. Kranidioti, A. Kourikou, E. Hadziyannis, G. Kontos, M. Deutsch, A. Alexopoulou, E.K. Manesis, G.V. Papatheodoridis 2nd Department of Internal Medicine, University of Athens, Hippokration General Hospital, Athens, GREECE; G.V. Papatheodoridis Department of Gastroenterology, University of Athens, Laiko General Hospital, Athens, GREECE S. Manolakopoulos et al. Liver Meeting AASLD 2015
ΔΙΑΚΟΠΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ ETV/TDF Προοπτική μελέτη 43 μη-κιρρωτικοί HBeAg(-) με ETV/TDF με μη ανιχνεύσιμο HBV DNA γιαr 4 χρόνια Κριτήρια επαναθεραπείας: - ALT>2xΑΦΤ & χολερυθρίνη >2mg/dl - ALT>10xΑΦΤ - ALT>5xΑΦΤ σε 2 ανα μήνα προσδιορισμούς - ALT>3xΑΦΤ & HBV-DNA>100,000IU/mL - ALT>ΑΦΤ & HBV-DNA>2,000IU/mL για 6 μήνες S. Manolakopoulos et al. Liver Meeting AASLD 2015
ΔΙΑΚΟΠΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ ETV/TDF Ιολογικη υποτροπή (HBV DNA >2000 IU/ml) 40 (93%) Βιοχημική υποτροπή (ALT >ULN) 29 (67%) Οξεια ηπατιτιδα (ALT >10xULN) 10 (23%) Επαναθεραπεία Μείωση HBsAg, n (%) HBsAg επίπεδα >0.2 log10 IU/ml, n Απώλεια HBsAg, n HBsAg levels <0.5 IU/ml Χωρία διαφορά στη διάμεση τιμη HBsAg μεταξυ των ασθενων που έλαβαν ή όχι επαναθεραπεία 18 (42%) 18 (72) 10 1 1 S. Manolakopoulos et al. Liver Meeting AASLD 2015
ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΣΟΒΑΡΟΤΕΡΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ Κίρρωση Μεγαλύτερη ηλικία Βραχύτερη διάρκεια ιολογικής ανταπόκρισης Ανιχνεύσιμο HBV DNA κατά τη διακοπή 1. Hadziyannis SJ, et al. Gastroenterology. 2012;143:629 36 2. Reijnders JG, Janssen HL. Hepatology. 2013;58:1885 7 3. Tanaka E, Matsumoto A. Hepatol Res. 2014;44:1 8,
Relapse rate Relapse rate ΕΔΡΑΙΩΣΗ ΑΝΑΤΠΟΚΡΙΣΗΣ >64 ΕΒΔΟΜΑΔΩΝ ΣΥΣΧΕΤΙΣΘΗΚΕ ΜΕ ΜΙΚΡΟΤΕΡΗ ΥΠΟΤΡΟΠΗ ΣΕ ΜΗ ΚΙΡΡΩΤΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ A B 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 33.3% 72.7% Non-cirrhotic >64 weeks 64 weeks P = 0.416 28.6% P = 0.007 64.3% N=21 N=22 N=7 N=6 N=28 N=28 P = 0.505 Cirrhotics P = 0.494 P = 0.921 N=10 N=11 N=11 N=7 N=21 N=18 >200000 200000 All Baseline HBV DNA (IU/ml) Jeng W-J et al. Hepatology 2013; 58:1888-1896
ΔΙΑΚΟΠΗ ΑΝΤΙΙΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΕ HBsAg (+), HBeAg (-) AASLD 1 & EASL 2 μακροχρόνια αγωγή μέχρι την απώλεια του HBsAg APASL 3 διακοπή μετά από 2 χρόνια τουλάχιστον θεραπείας εάν το HBV DNA (-) σε 3 διαδοχικξές μετρήσεις σε μεσοδιαστήματα 6 μηνών. 1. AASLD guidelines. Hepatology 2016; 63:261 2. EASL CPG. J Hepatol 2012; 57: 167 85
ΚΛΙΝΙΚΗ & ΙΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟΤΡΟΠΗ Cumulative relapse rates (%) Cumulative relapse rates (%) A Lee IC et al. Medicine 2015; 94, 32 B 100 80 60 40 20 0 0 12 24 36 48 60 72 84 96 Patients of risk Follow up (weeks) VR 15 12 8 5 4 4 3 1 0 CR 15 15 12 10 9 9 8 4 3 100 80 60 40 20 HBeAg-+ Ιολογική υποτροπή Κλινική υποτροπή HBeAg- Ιολογική υποτροπή Κλινική υποτροπή 0 0 12 24 36 48 60 72 84 96 Patients of risk Follow up (weeks) VR 57 54 38 20 10 6 5 4 2 CR 57 55 46 36 28 22 19 12 8
HBsAg (IU/mL) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ HBsAg>200 (IU/mL) HBeAg-positive CHB, n=8 HBeAg-negative CHB, n=45 12,5% 50,0% 37,5% Clinical relapse, n=3 Persistent viremia, n=4 Spontaneous remission, n=1 26,7% 11,1% 62,2% Clinical relapse, n=28 Persistent viremia, n=12 Spontaneous remission, n=5 A Outcomes in HBeAg-positive patients with VR B Outcomes in HBeAg-negative patients with VR 2500 2000 1500 1000 500 0 2500 2000 1500 1000 500 0 85.7% P = 0.013 58.3% 40.0% 24/28 7/12 2/5 C Mean HBsAg levels in each group of HBeAgnegative patients with VR D Proportion of patient with HBsAg>200 IU/mL Lee IC et al. Medicine Volume 94, Number 32, August 2015
Cumulative CR rates (%) Cumulative CR rates (%) Cumulative VR rates (%) Cumulative VR rates (%) A CUMULATIVE RATES OF VR AND CR IN HBeAg-NEGATIVE PATIENTS ACHIEVING APASL TREATMENT ENDPOINTS 100 80 60 40 20 0 0 12 24 36 48 60 72 84 96 Follow-up (weeks) HBV DNA 10 5 IU/mL HBV DNA 10 5 IU/mL P = 0.016 Patients at risk HBV DNA > 10 5 38 35 22 10 6 3 3 2 0 HBV DNA < 10 5 19 19 16 10 4 3 2 2 2 C 100 80 60 40 20 Cumulative vr rates stratified by baseline viral loads Cumulative CR rates stratified by end of treatment HBsAg levels HBsAg > 200 IU/mL HBsAg 200 IU/mL P = 0.012 0 0 12 24 36 48 60 72 84 96 Follow-up (weeks) Patients at risk HBsAg >200 40 38 32 24 16 12 10 4 2 HBsAg <200 17 17 14 12 12 10 9 8 6 B Patients at risk HBV DNA > 10 5 38 36 29 21 15 11 9 5 2 HBV DNA < 10 5 19 19 17 15 13 11 10 7 6 D 100 80 60 40 20 Cumulative CR rates stratified by baseline viral loads and end of treatment HBsAg levels 100 80 60 40 20 Cumulative CR rates stratified by baseline viral loads HBV DNA 10 5 IU/mL HBV DNA 10 5 IU/mL P = 0.010 0 0 12 24 36 48 60 72 84 96 Follow-up (weeks) A: HBV DNA >10 5, HBsAg >200 B: HBV DNA >10 5, HBsAg 200 C: HBV DNA 10 5, HBsAg>200 D: HBV DNA 10 5, HBsAg 200 P = 0.016 0 0 12 24 36 48 60 72 84 96 Follow-up (weeks) A vs B: P=0.504 A vs C: P=0.385 B vs C: P=0.703 A vs D: P=0.001 B vs D: P=0.021 C vs D: P=0.020 Patients at risk A 30 28 23 17 11 8 6 3 1 B 8 8 6 4 4 3 3 2 1 C 10 10 9 7 5 4 4 1 1 D 9 9 8 8 8 7 6 6 5 Lee IC et al. Medicine Volume 94, Number 32, August 2015
Maximal level Maximal level GUIDELINES FOR AVOIDING RISKS RESULTING FROM DISCONTINUATION OF NUCS: THE JAPAN SOCIETY HEPATOLOGY after discontinuation of treatment, transient abnormalities in the ALT or the HBV DNA level may be observed in approximately two-thirds of patients who would finally achieve the inactive carrier state. Therefore, even if the ALT or HBV DNA levels show mild elevations, it is possible to follow up without retreatment. 10,000 1,000 100 10 1 ALT (IU/L) Για επαναθεραπεία 1 10 100 1000 Mean level n = 126 r = 0.940 P < 0.001 y = 2.54x + 20.5 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 HBV DNA (log copies/ml) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Mean level n = 126 r = 0.853 P < 0.001 y = 0.95x + 2.16 ALT 80 IU/L or HBV DNA 5.8 log copies/ml= 5,3 log IU/mL 5 Tanaka E, Matsumoto A. Hepatol Res. 2014;44:1 8.
Θεραπεία της χρόνιας ηπατίτιδας Β: Είναι εφικτή η διακοπή της μακροχρόνιας από του στόματος αγωγή και για ποιούς ασθενείς;
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΟΔΗΓΙΕΣ H απώλεια του HBsAg αποτελεί τον καλύτερο & ασφαλέστερο στόχο διακοπή της θεραπείας σε HBeAg (-) ασθενείς ακόμη και κιρρωτικούς που λαμβάνουν νουκλεοσ(τ)ιδικά ανάλογα Μεγάλυτερη διάρκεια μη ανιχνεύσιμου HBV DNA στον ορό και χαμηλότερα επίπεδα HBsAg συχετίζονται με καλύτερο ανοσαικό έλεγχο με τη διακοπή της θεραπείας σε HBeAg (-) ασθενείς χωρίς κίρρωση Διάρκεια >2-5 χρόνια;;; Hadziyannis SJ, et al. Gastroenterology. 2012;143:629 36 AASLD guidelines. Hepatology 2016; 63:261 Tanaka E, Matsumoto A. Hepatol Res. 2014;44:1 8,
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΟΔΗΓΙΕΣ Eνεργοποίηση του κατεσταλμένου ιού >90% 50% σε μακροχρόνια ύφεση (HBV DNA <2000IU/ml, ALT κφ) Το 15-40%% χάνουν το HBsAg Καλύτερα HBsAg κατα τη διακοπή <500-1000 IU/mL Χωρίς διαφορά μεταξύ των αντιιικών Χωρίς κίνδυνο ανθεκτικών στελεχών 1. Hadziyannis SJ, et al. Gastroenterology. 2012;143:629 36 2. AASLD guidelines. Hepatology 2016; 63:261 3. Tanaka E, Matsumoto A. Hepatol Res. 2014;44:1 8,
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΟΔΗΓΙΕΣ Δεν συνιστάται διακοπή της θεραπείας σε κιρρωτικούς & συλλοίμωξη HBV/HIV Κίνδυνος οξείας επί χρονίας ηπατικής ανεπάρκειας με κακή εξέλιξη ALT & HBV DNA ανά μήνα για 3 μήνες και καθε 3 μήνες για >1 χρόνο Μετά τη διακοπή αύξηση της ALT που ακολουθεί την επανεμφάνιση του HBV DNA υποδηλώνει την ανοσιακή αντίδραση και δεν υποδηλώνουν ανάγκη για άμεση επανέναρξη της αντιιικής αγωγής 1. Hadziyannis SJ, et al. Gastroenterology. 2012;143:629 36 2. AASLD guidelines. Hepatology 2016; 63:261 3. Tanaka E, Matsumoto A. Hepatol Res. 2014;44:1 8,
ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΙΑΣΗΣ Αντιιική Ανοσοδιεγέρτης HBV ίαση Ανασταλτής αντιγόνων cccdna Ανασταλτής I
ΝΕΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ (ΑΝΤΙΙΚΟ + ΙΝΤΕΡΦΕΡΟΝΗ) ΦΑΣΗ I Μείωση ιικου φορτίου ΦΑΣΗ II Ανοσοσδιεγερση-εμβόλια ΦΑΣΗ III Χωρίς αντιικό HBeAg αρχή εμπέδωση Anti-HBs Anti-HBe CTLs HBV DNA detection limit E. Zhang et al. / Antiviral Research 123 (2015) 193 203
Change from baseline in HBsAg (log10 IU/mL) 0 ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ HBsAg Week 0 4 8 12 16 20 24 28 32 36 40 44 48-0.4-0.8-1.2-1.6 TDF + peginterferon, 48 weeks TDF + peginterferon, 16 weeks then TDF, 32 weeks TDF, 120 weeks Peginterferon, 48 weeks Data shown are mean ± 95% CIs. Group A vs group B, P<0.001; group A vs group C, P < 0.001; group A vs D, P=0.016. Marcellin P et al. Gastroenterology 2016;150:134 144
Patients with HBsAg loss Kaplan-Meier estimate (%) ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥ HBsAg 15 10 TDF + peginterferon, 24 weeks TDF + peginterferon, 16 weeks then TDF, 32 weeks TDF, 120 weeks Peginterferon, 48 weeks 9.1% 5 2.8% 2.8% 0 0 4 8 12 16 24 32 40 4850 52 5456 5860 64 68 72 Week The rate of HBsAg loss in group A was significantly higher than rates for groups C (P<.0.001) or D (P=0.003), as well as group B (unadjusted P<0.001). The rate of HBsAg loss in group B did not significantly differ from that of groups C (P= 0.466) or group D (P =0.883) Marcellin P et al. Gastroenterology 2016;150:134 144 0%
O KYΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ HBV Viral Entry Export Uncoating Nuclear import Repair Assembly & budding cccdna HBsAg Transcription ER Positive strand synthesis Removal of pregenome 5 3.5 kb RNA 3 5 Translation 3 2.4/2.1 kb RNA Encapsulation Negative strand synthesis Nassal M, et al. J Viral Hepat. 1996;3:217. Ganem D, et al. Fields Virology. 4th ed. Philadelphia: Lippincott-Raven Publishers; 2000:2923.
ΝΕΕΣ ΑΝΤΙΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΙΟΥ Polymerase inhibitor Entry inhibitor RNA interference Antiviral immunity enhancement Toll-like receptor agonist Therapeutic vaccine Immunoinhibitory signals blockade Targeting cccdna cccdna elimination cccdna silencing cccdna formation *cccdna: covalently closed circular DNA, ER: endoplasmic reticulum, HBV: hepatitis B virus, NTCP: sodium taurocholatecotransporting polypeptide, pgrna: pregenomic RNA; RC-DNA: relaxed-circular DNA; ssdna: single-stranded DNA. Adapted from Yang et al. Lin CL et al. Liver Int. 2016; 36 (Suppl. S1): 85 92