Philip McCann Αστική και περιφερειακή οικονομική 2 η έκδοση Chapter 1
Κεφάλαιο 2 Συγκέντρωση και συστάδες δραστηριοτήτων
Περιεχόμενα Εισαγωγή Συγκέντρωση θεωρία Συμπεριφορικές προσεγγίσεις στη θεωρία χωροθέτησης 3
Συζήτηση για τον «θάνατο της απόστασης» (Friedman) Ανάπτυξη των ΤΠΕ: Μείωση του κόστους συναλλαγών Το τέλος της πόλης; Το τέλος βιομηχανικών συμπλεγμάτων; Σύγκλιση πλούσιων και φτωχών χωρών; 4
Συγκέντρωση δραστηριοτήτων στον χώρο Έχουμε εξοπλιστεί με τις γνώσεις για τη χωροθέτηση μίας μεμονωμένης επιχείρησης Σ αυτή την ενότητα θα μελετήσουμε τις αιτίες και τους περιορισμούς που προκύπτουν στις συστάδες (ομάδες) επιχειρήσεων Υπόβαθρο Για παράδειγμα, η συζήτηση που σχετίζεται τις ΤΠΕ: Ο «θάνατος της απόστασης» Εμπειρικό φαινόμενο, αλλά: Ποιοι μηχανισμοί το δοηγούν; 5
Θεωρία Χωροθέτηση και συγκέντρωση Δύο κατηγορίες προσεγγίσεων: Εγγενώς διαφορετικές τοποθεσίες Περιστασιακοί παράγοντες αυτο-ενίσχυσης «Μοίρα» έναντι «καλής πολιτικής» Διάφορες προσεγγίσεις για τον ρόλο της πολιτικής Διάφορες προσεγγίσεις για τον ρόλο της ιστορίας 6
Πλεονεκτήματα κλίμακας έναντι μειονεκτημάτων συγκέντρωσης Τα πλεονεκτήματα κλίμακας μπορεί να αφορούν την τοποθεσία Το πλεονέκτημα εξασθενεί με την απόσταση Σταθερές αποδόσεις κλίμακας για όλες τις επιχειρήσεις Πλεονεκτήματα που αφορούν την τοποθεσία έναντι κόστους μεταφοράς, συμφόρησης, υψηλών τιμών γης κ.λπ. 7
Δυνάμεις που καθορίζουν τη συγκέντρωση περιγραφή Krugman Κεντρομόλες δυνάμεις Φυγόκεντρες δυνάμεις Μέγεθος αγοράς («διασυνδέσεις») Διαφορετικές τοποθεσίες εισορών «Πυκνή» αγορά εργασίας Τιμές γης Εξωτερικές οικονομίες κλίμακας Εξωτερικές αρνητικές οικονομίες κλίμακας Πηγή: Krugman (1999 IRSR) Στη ισορροπία, αυτές οι δυνάμεις είναι ισοσκελισμένες 8
«Οικονομίες συγκέντρωσης»: Marshall Διάχυση πληροφοριών Τυπική, άτυπη Άδηλες πληροφορίες (δεν είναι πλήρεις, έξω από την αγορά) Τοπικές, μη εμπορεύσιμες εισροές Εξειδικευμένες υπηρεσίες Εξειδικευμένη τοπική υποδομή Τοπικό εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό 9 Εύρεση εργαζομένων σε περιόδους αυξημένης ζήτησης στην αγορά Διαφοροποίηση
Τα είδη «οικονομιών συγκέντρωσης» Σε επίπεδο επιχείρησης Εσωτερικές αποδόσεις κλίμακας Συγκέντρωση συντελεστών παραγωγής σε μία επιχείρηση Σε επίπεδο ομάδας επιχειρήσεων του ίδιου κλάδου Οικονομίες εντοπιότητας (Marshall) Συγκέντρωση επιχειρήσεων του ίδιου κλάδου Σε επίπεδο επιχειρήσεων που ανήκουν σε διαφορετικούς τομείς της οικονομίας Οικονομίες αστικοποίησης (Jacobs) Συγκέντρωση επιχειρήσεων διαφορετικών κλάδων: Διαφοροποίηση 10
Εναλλακτικές περιγραφές (υποδείγματα) των συστάδων I Υπόδειγμα του πόλου ανάπτυξης Schumpeter-Perroux-Boudeville Κύριες μεγάλες επιχειρήσεις με ανάδρομα αποτελέσματα (backwash effects) και αποτελέσματα διάχυσης (spread effects) Υπόδειγμα της θερμοκοιτίδας Chinitz Η διαφοροποίηση είναι σημαντική για τις νέες επιχειρήσεις Υπάρχει μια ποικιλία τοπικών επιχειρηματικών υπηρεσιών που θα είναι διαθέσιμες στις μικρές επιχειρήσεις αυτό δεν είναι δυνατόν σε συστάδες δραστηριοτήτων όπου κυριαρχούν κυρίως οι μεγάλες επιχειρήσεις Υπόδειγμα του κύκλου ζωής του προϊόντος Vernon 11 Η άριστη τοποθεσία εξαρτάται από το στάδιο στο οποίο βρίσκεται ο κύκλος ζωής του προϊόντος: καινοτομία έναντι μαζικής παραγωγής
Εναλλακτικές περιγραφές (υποδείγματα) των συστάδων II Υπόδειγμα του Porter Porter Η ανταγωνιστικότητα και η μίμηση κινητοποιούν τις επιχειρήσεις σε μια συστάδα και εν τέλει τις ενισχύουν όλες Σημαντικός ρόλος της καινοτομίας δηλαδή, του μετασχηματισμού των νέων ιδεών, σχεδίων και εφευρέσεων σε εμπορεύσιμα και εμπορικά βιώσιμα προϊόντα και υπηρεσίες Τα τρία χαρακτηριστικά της καινοτομίας είναι η καινοφάνια, η βελτίωση και η μείωση του κινδύνου 12 Υπόδειγμα των νέων βιομηχανικών περιοχών Scott / Saxenian Σπουδαιότητα μικρών επιχειρήσεων, κατάλληλο υπόβαθρο για την υλοποίηση καινοτομιών, αμοιβαία εμπιστοσύνη Ρόλος των επιχειρηματικών δικτύων που επιτρέπουν την ανάληψη κινδύνου
13 Μια τυπολογία συστάδων επιχειρήσεων
Συστάδες ανθρώπων βασισμένες στη δημιουργικότητα και την αστική κατανάλωση 14 Η δημιουργική τάξη υπόδειγμα Florida Γιατί οι συνύπαρξη συγκεκριμένων τύπων ανθρώπων, και όχι επιχειρήσεων, είναι σημαντική; Οι περιοχές που είναι ανεκτικές στη πολιτισμική ποικιλομορφία και τις διαφορές είναι ιδανικές για την ανάπτυξη αντισυμβατικών προσεγγίσεων, καινοτόμων ιδεών, προϊόντων και υπηρεσιών Η πόλη-καταναλωτής (Glaeser) Άνθρωποι με υψηλές δεξιότητες και εισοδήματα μετακινούνται προς τις πόλεις και τις περιοχές εκείνες που προσφέρουν παροχές και ανέσεις υψηλής ποιότητας, που είναι και αγαθά υψηλής εισοδηματικής ελαστικότητας
15 Συμπεριφορικές προσεγγίσεις Ορισμένοι σχολιαστές έχουν ισχυριστεί ότι οι επιχειρήσεις δεν λαμβάνουν ορθολογικές αποφάσεις Μεγιστοποίηση εσόδων ή κέρδους; Βραχυπρόθεσμα, οι επιχειρήσεις επιδιώκουν τα μεγιστοποίηση των εσόδων, δηλαδή του μεριδίου της αγοράς Το μερίδιο αγοράς είναι ένας καλός δείκτης μακροχρόνιας επίδοσης και μονοπωλιακής δύναμης της επιχείρησης υπό περιορισμένη πληροφόρηση Περιορισμένη ορθολογικότητα και ατελής πληροφόρηση (θεωρία Simon) Σύγκρουση στόχων στις σύγχρονες επιχειρήσεις Κόστος μετεγκατάστασης
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη, σύμφωνα με το Ν. 2121/1993 και τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975)