ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΜΕΡΟΣ Α: ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΠΛΑΙΣΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Ενδεικτικό Παράδειγμα: Προς την Ηλεκτρονική Επιχείρηση Παραδείγματα Εφαρμογών / Συστημάτων Πληροφοριακά Συστήματα και Επιχειρήσεις ΜΕΡΟΣ Β: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ Π.Σ. Βασικές Τεχνολογίες Πληροφοριακών Συστημάτων Αρχιτεκτονικές και Περιβάλλοντα ΜΕΡΟΣ Γ: ΠΩΣ ΥΛΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΤΑ Π. Σ. Σχεδιασμός (plan) - Αναδιοργάνωση Πληροφοριακών Συστημάτων Μεθοδολογίες και Εργαλεία Ανάπτυξης ΜΕΡΟΣ Δ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ και ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Π. Σ. Ειδικά Συστήματα (ERP, CRM, Knowledge Management, Business Intelligence) Επιπτώσεις Πληροφορικών Συστημάτων - Ποιότητα Διοίκηση Γνώσης Στήριξη Αποφάσεων Διοίκηση Π.Σ. - Λειτουργικός Ανασχεδιασμός της Επιχείρησης Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 113
ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ -Σχεδιασμός προσφερομένων Προϊόντων - Καθορισμός Στόχων Πωλήσεων -Ύπαρξη Στρατηγικής Αλλαγών -Μια Σειρά από WEB Sites (GUESS, Express, ApparelBUY, ) -Προσωπικοί Η/Υ -Δίκτυα GUESS ΔΙΟΙΚΗΣΗ (Management) ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ (Information Technology ) -Προβλήματα Συντονισμού λόγω Ανάπτυξης -Νέοι και σημαντικοί ανταγωνιστές -Πολλές Χειρονακτικές Διαδικασίες BUSINESS CHALLENGE INFORMATION SYSTEM BUSINESS SOLUTIONS -Προμηθευτές -Μεταπωλητές -Υπάλληλοι -Υπηρεσίες Πωλήσεων ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ (Organization / Επιχείρηση) -Παραγγελίες -Παρακολούθηση Παραγγελιών -Αγορά Προμηθειών -Χρήση Μηνυμάτων -Επανεξέταση Σχεδιασμών -Καλύτερες Υπηρεσίες -Χαμηλότερα Κόστη Υψηλότερα Κέρδη Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 114
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ - Οργανισμοί, Επιχειρήσεις και Πληροφοριακά Συστήματα - Κίνητρα Ανάπτυξης και Χρήση Π.Σ. από Επιχειρήσεις - Ο Ρόλος των Managers σε Οργανισμούς - Μοντέλα Λήψης Αποφάσεων - Επιχειρηματική Στρατηγική και Πληροφοριακά Συστήματα Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 115
Στόχοι Πρώτης Ενότητας Κεφαλαίου Περιγραφή Χαρακτηριστικών των Επιχειρήσεων Συσχέτιση Πληροφοριακών Συστημάτων με Επιχειρήσεις Σύγκριση Μοντέλων για Π.Σ. σε Επιχειρήσεις Συγκριτική αναφορά Θεωριών Λειτουργίας Επιχειρήσεων Ανάλυση της Επιρροής Π.Σ. σε Επιχειρήσεις Συνέπειες των Π.Σ. σε Επιχειρήσεις Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 116
Επιχειρήσεις και Τεχνολογία της Πληροφορίας ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Περιβάλλον Κουλτούρα Δομή Τυποποιημένες Διαδικασίες Επιχειρηματικές Διαδικασίες Πολιτική / Μικροπολιτική Διοικητικές Αποφάσεις Τυχαία Γεγονότα ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ της ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 117
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ -- ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΟΣ / ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΟΡΙΣΜΟΣ Σταθερή, τυπική δομή που:» Παίρνει στοιχεία από το περιβάλλον (εργατικό δυναμικό, κεφάλαιο)» Τα επεξεργάζεται» Παράγει αποτελέσματα CEO VP VP VP Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 118
Μικροοικονομικός Ορισμός της Επιχείρησης. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Είσοδος από το Περιβάλλον Διαδικασία Παραγωγής Έξοδος στο Περιβάλλον FEEDBACK Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 119
Τεχνικό Μοντέλο της Επιχείρησης στην Μικροοικονομική Θεώρηση Εργατικό Δυναμικό Δ1 Δ2 Παραγωγή Προϊόντος σε Ποσότητα Q Κ1 Κ2 Κεφάλαιο Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 120
Ορισμός της Επιχείρησης - Behavioral ΟΡΙΣΜΟΣ ΑΠΌ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Μια Συλλογή από:» Δικαιώματα» Προνόμια» Υποχρεώσεις» Υπευθυνότητες Που εξισορροπούνται χρονικά με» Διαμάχες / Συγκρούσεις και» Επιλύσεις Διαμάχης Έχοντας μια τυπική (formal) δομή» Ιεραρχία, Κατανομή αρμοδιοτήτων, Κανόνες, Διαδικασίες, Κουλτούρα Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 121
Η Behavioral θεώρηση για την Επιχείρηση ΠΕΡΙΒΑΝΤΟΛΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΟΜΗ - Ιεραρχία - Κατανομή Αρμοδιοτήτων - Κανόνες / Πρωτόκολλα - Επιχειρηματικές Διαδικασίες - Κουλτούρα ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ - Δικαιώματα / Υποχρεώσεις - Προνόμια / Υπευθυνότητες ΑΞΙΕΣ ΝΟΡΜΕΣ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΠΕΡΙΒΑΝΤΟΛΛΟΓΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 122
Οι Δυο Θεωρήσεις Οργανισμών: Τι σημαίνουν για τα Πληροφοριακά Συστήματα Τεχνική Θεώρηση Ενθαρρύνει την έμφαση (στο Π.Σ.) για το πώς οι Είσοδοι μετατρέπονται σε Εξόδους (αποτελέσματα) Θεώρηση Συμπεριφοράς Υποδεικνύει ότι μερικά Π.Σ. διαταράσσουν μέσα στον Οργανισμό την ισορροπία μεταξύ δικαιωμάτων, προνομίων, υποχρεώσεων, υπευθυνοτήτων και αισθημάτων / σχέσεων. Η Τεχνολογική Αλλαγή φέρνει αλλαγή και στα παρακάτω: Σε ποιόν ανήκει η πληροφορία και ποιος την ελέγχει Ποιος αποφασίζει για ποιόν, τι και πώς Οι δυο θεωρήσεις ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ αντιφατικές ή αλληλοσυγκρουόμενες είναι ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 123
ΚΟΙΝΑ ΔΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ (Max Webber 1911) Η Ιδεατή Επιχείρηση / Οργανισμός «Γραφειοκρατίες» Σαφής Καταμερισμός Εργασίας και Ειδικεύσεις Ιεραρχία - Δικαιοδοσίες Ρητοί κανόνες και διαδικασίες (Standard Operating Procedures SOB) Επιβολή Αξιοκρατικού Συστήματος Αποφάσεων Πρόσληψη και Προαγωγή Στελεχών με Αμερόληπτες Κρίσεις (βάσει Τεχνικών Προσόντων και Επαγγελματισμού) Βέλτιστη Επιχειρησιακή Αποδοτικότητα (μεγιστοποίηση αποτελέσματος με ελαχιστοποίηση των χρησιμοποιούμενων πόρων) Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 124
ΔΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ (συνέχεια) Ρουτίνες και Επιχειρηματικές Διαδικασίες Ακριβείς κανόνες, διαδικασίες και πρακτικές που έχουν αναπτυχθεί και εφαρμόζονται την επιχείρηση / οργανισμό. Επιχειρησιακές (μικρό)πολιτικές Ιδιαίτερα ενδιαφέρον για τις περιπτώσεις όπου ένα νέο, στρατηγικής σημασίας, Π.Σ. υλοποιείται σε μια Επιχείρηση Επιχειρησιακή Κουλτούρα Βασικές υποθέσεις για το ΤΙ μια επιχείρηση παράγει, ΤΙ θα έπρεπε, ΠΩΣ θα έπρεπε να το παράγει, κλπ.» Π.χ., Ένα Πανεπιστήμιο Η Κουλτούρα, χωρίς να καταγράφεται πουθενά, αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα μιας Επιχείρησης / Οργανισμού Πολλές φορές, αποτελεί και εμπόδιο σε αλλαγές Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 125
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΕΙΣ μεταξύ Οργανισμών (1) Διαφορετικοί Τύποι Οργανισμών» Minztberg Entrepreneurial structure Μικρή start-up (π.χ., ΕΠΕ) Επιχειρηματικό Πνεύμα Machine bureaucracy Μικρομεσαία Επιχείρηση Μηχανική Γραφειοκρατία Divisionalised bureaucracy Μεγάλη Βιομηχανία ή Δημόσιο Πλήρης Γραφειοκρατική Δομή Professional bureaucracy Νοσοκομεία, Πανεπιστήμια Επαγγελματική Γραφειοκρατία Adhocracy Επιχειρήσεις Συμβούλων Εξειδικευμένες Δομές Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 126
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΕΙΣ μεταξύ Οργανισμών (2) Οργανισμοί και το Περιβάλλον τους Οικονομικοί και Ανθρώπινοι Πόροι Συμμαχίες Διαφήμιση για επηρεασμό της αποδοχής από Πελάτες Επιχειρηματικές Διαδικασίες και Ηγεσία Ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο ένας οργανισμός συντονίζει την εργασία, τις ενέργειες, την πληροφορία και τη γνώση για την παραγωγή προϊόντος ή υπηρεσιών. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και Αποστολή Διεπιχειρησιακά (π.χ. πωλήσεις /λογιστικά /αποστολές / ) Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας, Κερδοσκοπικές, Μη-κερδοσκοπικές, κλπ. Ρόλος της Τεχνολογίας της Πληροφορίας στον Οργανισμό Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 127
Ο Οργανισμός και το Περιβάλλον του Περιβαλλοντολογικοί Περιορισμοί και Πηγές Κυβέρνηση Ανταγωνιστές Πελάτες Οικονομικά Ιδρύματα Κουλτούρα ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ Τεχνολογία Γνώσης Πληροφοριακό Σύστημα Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 128
Οργανωτικά Επίπεδα και Υποστήριξη από Π.Σ ΑΤΟΜΟ ΔΡΑΣΗ / ΑΣΧΟΛΙΑ: Δουλειά, Αποστολή ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ: PC DSS, Client Database ΟΜΑΔΑ ΔΡΑΣΗ / ΑΣΧΟΛΙΑ: Έργο ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ: Πρόσβαση σε TPS, Χρονοδιάγραμμα Προϊόντος, Ομαδικό DSS TMHMA ΔΡΑΣΗ / ΑΣΧΟΛΙΑ: Σημαντική Υπηρεσία ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ: MIS, Payroll, Marketing, Accounts Payable Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 129
Οργανωτικά Επίπεδα και Υποστήριξη από Π.Σ. ΓΡΑΦΕΙΟ / ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ (DIVISION) ΔΡΑΣΗ / ΑΣΧΟΛΙΑ: Σημαντική Υπηρεσία (Παραγωγή Προϊόντος) ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ: MIS, TPS, Συστήματα Υποστήριξης Λειτουργιών ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗ / ΑΣΧΟΛΙΑ: Πολλαπλά Προϊόντα, Υπηρεσίες ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ: Ολοκληρωμένα Online, Financial & Planning, MIS, DSS Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 130
Οργανωτικά Επίπεδα και Υποστήριξη από Π.Σ. ΥΠΕΡ-ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗ / ΑΣΧΟΛΙΑ: Συμμαχίες, Ανταγωνισμός, Επαφές, Ανταλλαγές ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ: Επικοινωνιακά Συστήματα, Monitoring, Observation ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΔΡΑΣΗ / ΑΣΧΟΛΙΑ: Τομέας της Οικονομίας, Σχετιζόμενα Προϊόντα / Υπηρεσίες Αλληλο-εξαρτήσεις ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ: Άτυπα Επικοινωνιακά Συστήματα, Τυπικά Συστήματα Αναφορών Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 131
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ - Οργανισμοί, Επιχειρήσεις και Πληροφοριακά Συστήματα - Κίνητρα Ανάπτυξης και Χρήση Π.Σ. από Επιχειρήσεις - Ο Ρόλος των Managers σε Οργανισμούς - Μοντέλα Λήψης Αποφάσεων - Επιχειρηματική Στρατηγική και Πληροφοριακά Συστήματα Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 132
ΛΟΓΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Π.Σ. από έναν ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Για να γίνει πιο ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΣ στη Λειτουργία Για να ΜΕΙΩΣΕΙ το ΚΟΣΤΟΣ Για να ΑΥΞΗΣΕΙ τα ΕΣΟΔΑ Για να ΜΕΙΩΣΕΙ τις ΑΝΑΓΚΕΣ σε Ανθρώπινο Δυναμικό Για να ΠΑΡΑΜΕΙΝΕΙ ΖΩΝΤΑΝΟΣ Επιχειρηματικά Για την απόκτηση Ανταγωνιστικού Πλεονεκτήματος Για να είναι ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΣ Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 133
ΛΟΓΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΠΣ (που δεν είναι πάντοτε οικονομικοί) ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ Αβεβαιότητες Ευκαιρίες ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ Αξίες, Νόρμες Ενδιαφέροντα ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Υιοθέτηση Χρήση Διοίκηση Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 134
Τρόποι Επηρεασμού ενός Οργανισμού από Π.Σ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ (1) Η Τεχνολογία της Πληροφορίας είναι συστατικό της Παραγωγής (όπως το Κεφάλαιο και το Εργατικό Δυναμικό) Transaction cost theory (Θεωρία Κόστους Δοσοληψίας) Επιχειρήσεις και Άτομα επιδιώκουν να μειώσουν το κόστος Δοσοληψιών Η συνεχής επικοινωνία / συναλλαγή με εξωτερικές αγορές (προμηθευτές, πελάτες, ασφάλειες, κλπ.) είναι ΑΚΡΙΒΗ => Επιπλέον, οι Οργανισμοί μεγαλώνουν ανεξέλεγκτα σε μέγεθος προσωπικού (π.χ., General Motors) [Κόστος Δοσοληψίας ΕΝΑΝΤΙ μεγέθους του Οργανισμού] Ποιος είναι ο Ρόλος του Π.Σ.? (π.χ. για τη Chrysler: που παίρνει 70% των πρώτων υλών παραγωγής από εξωτερικούς προμηθευτές) Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 135
Transaction Cost Theory για την Επίδραση ενός Π.Σ. στον Οργανισμό Κόστος Δοσοληψίας Καμπύλη Κόστους Μέγεθος Οργανισμού (προσωπικό) Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 136
Τρόποι Επηρεασμού ενός Οργανισμού από Π.Σ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ (2) Agency theory Θεωρεί τον Οργανισμό ως μια συνδεδεμένη ομάδα συμβολαίων μεταξύ ατόμων (που το κάθε ένα ενδιαφέρεται θετικά), οι οποίοι πρέπει να διοικούνται και να επιβλέπονται Ο κύριος μέτοχος (ιδιοκτήτης) προσλαμβάνει πράκτορες για την απαιτούμενη εργασία Καθώς ο Οργανισμός μεγαλώνει => τα έξοδα πρακτόρων (και του συγχρονισμού αυτών) ΑΥΞΑΝΟΥΝ [Έξοδα Πρακτόρων έναντι Μεγέθους Οργανισμού (προσωπικό)] Ποιος είναι ο Ρόλος των Π.Σ.? Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 137
AGENCY Theory για την Επίδραση ενός Π.Σ. στον Οργανισμό Κόστος Πρακτόρων Καμπύλη Κόστους Α παλαιό Α νέο Μέγεθος Οργανισμού (προσωπικό) Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 138
Τρόποι Επηρεασμού ενός Οργανισμού από Π.Σ. ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ (1) Έννοιες από την Κοινωνιολογία, Ψυχολογία, Πολιτική Επιστήμη, ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ και ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ της ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ αλληλεπιδρούν και αλληλοεπηρεάζονται Ερευνητικά αποτελέσματα δείχνουν ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι τα Π.Σ. μεταμορφώνουν αυτόματα τους Οργανισμούς Παρότι τα Π.Σ. παίζουν σημαντικό ρόλο για αυτό! Τα Πληροφοριακά Συστήματα Αλλάζουν την Ιεραρχική Δομή του Οργανισμού:» Ελαττώνοντας το κόστος κτήσης πληροφορίας» Διευρύνοντας την διανομή της πληροφορίας Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 139
Τρόποι Επηρεασμού ενός Οργανισμού από Π.Σ. ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ (2) DECISION & CONTROL THEORY: Οι αποφάσεις λαμβάνονται κάτω από συνθήκες ρίσκου και αβεβαιότητας Η Κεντρικοποίηση και η Ιεραρχία ελαττώνουν την αβεβαιότητα SOCIOLOGICAL THEORY: Γραφειοκρατία και Τυποποιημένες Λειτουργικές Διαδικασίες (SOB) βοηθούν τη σταθεροποίηση των Οργανισμών, αλλά επιβραδύνουν την ικανότητα της Αλλαγής, Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 140
Τρόποι Επηρεασμού ενός Οργανισμού από Π.Σ. ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ (3) POSTINDUSTRIAL THEORY : Η Εξουσία σήμερα (στη μετά-βιομηχανική εποχή) βασίζεται σε ικανότητες και ΓΝΩΣΗ όχι στην τυπική θέση που έχει κανείς στην Επιχείρηση Επιπεδοποιημένοι Οργανισμοί (flattened) Αποκεντρωμένη Λήψη Αποφάσεων Οργανισμοί με Ομάδες Δράσεις ( task-force ) Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 141
Τρόποι Επηρεασμού ενός Οργανισμού από Π.Σ. ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ (4) CULTURAL THEORY: Η τεχνολογία της Πληροφορίας πρέπει να ΤΑΙΡΙΑΖΕΙ στην Κουλτούρα του Οργανισμού για να γίνει αποδεκτή και αποδοτική POLITICAL THEORY: Τα Π.Σ. είναι αποτελέσματα πολιτικού ανταγωνισμού για διαδικασίες, πολιτικές και πόρους. Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 142
Υλοποίηση της Αλλαγής Μοντέλο Leavitt (1965) ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΔΟΜΗ ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΡΥΘΜΙΣΗ Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 143
Θεωρίες για Οργανισμούς Ποια η σημασία τους για τα Πληροφοριακά Συστήματα ΒΑΣΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ / ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΝΑ ΕΧΕΙ ΜΟΝΟΛΙΘΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗ ΣΧΕΣΗ ΤΟΥΣ ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Επιπτώσεις στο Σχεδιασμό Π.Σ. Παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη Περιβάλλον Δομή, Κουλτούρα και Πολιτικές Τεχνοτροπία και Στυλ της Ηγεσίας Βασικές Ομάδες Χρηστών Είδη Αποφάσεων και Επιχειρηματικών Διαδικασιών Συναισθήματα και Συμπεριφορές, Ιστορικό των Οργανισμών Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 144
Ποια είναι η Επίδραση του Internet (σε σχέση με τις Θεωρίες για Οργανισμούς) Tο Internet: Επηρεάζει τις σχέσεις μεταξύ Επιχειρήσεων / Οργανισμών (Διεπιχειρησιακές Σχέσεις) Έχει αντίκτυπο στην οργάνωση των διαδικασιών και λειτουργιών μέσα στις επιχειρήσεις Αυξάνει την προσβασιμότητα, τη δυνατότητα αποθήκευσης και διανομής της Πληροφορίας Μειώνει δραματικά τα κόστη των δοσοληψιών και πρακτόρων (transaction and agency costs) Υποστηρίζει την επιπεδοποίηση των Οργανισμών Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 145
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ - Οργανισμοί, Επιχειρήσεις και Πληροφοριακά Συστήματα - Κίνητρα Ανάπτυξης και Χρήση Π.Σ. από Επιχειρήσεις - Ο Ρόλος των Managers σε Οργανισμούς - Μοντέλα Λήψης Αποφάσεων - Επιχειρηματική Στρατηγική και Πληροφοριακά Συστήματα Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 146
Στόχοι Δεύτερης Ενότητας Κεφαλαίου Αναφορά και Αξιολόγηση των Διαφορετικών Σχολών (Θεωριών) Management Τύποι Αποφάσεων και Στάδια Λήψης Αποφάσεων Σύγκριση Λήψης Αποφάσεων σε Ατομικό επίπεδο και σε επίπεδο Οργανισμού Πως τα Π.Σ. υποστηρίζουν τους Μάνατζερ σε Λήψη Αποφάσεων Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 147
Εξέλιξη του Management και της Θεωρίας ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1880-1927) Έμφαση σε Τεχνικά Χαρακτηριστικά (Σχεδιάζει / Οργανώνει / Συγχρονίζει / Αποφασίζει / Ελέγχει) ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1930-1962) Κοινωνιολόγοι, Ψυχολόγοι, Organizational Behaviorists Έμφαση στην Ατομική και Ομαδική Συμπεριφορά ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΑ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1965 - present) Οικονομολόγοι, Κοινωνιολόγοι, Management Theorists Έμφαση σε ΓΝΩΣΗ (Βάση του Οργανισμού) Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 148
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ (ΜΑΝΑΤΖΕΡ) Μοντέλο Mintzberg ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΟΣ Ηγέτες, Σύνδεσμοι Παρέχει Κίνητρα, κατευθύνει σε λύσεις τους υφισταμένους Προσφέρει και εύνοιες (συνήθως, με ανταλλάγματα) ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΣ Λήψη και Διάχυση Κρίσιμων Πληροφοριών Παίζει τον Ρόλο του Spokesman (π.χ., Κυβερνητικός Εκπρόσωπος) ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΣ Ξεκινά Επιχειρηματικές Διαδικασίες Διεκπεραιώνει Λύσεις σε διαταραχές Διανέμει Πόρους Διαπραγματεύεται και επιλύει Διαμάχες Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 149
Υποστήριξη του Μάνατζερ από Π.Σ. Στον ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΟ Ρόλο - Προσωπικότητας - Ηγέτη - Συνδέσμου Ηλεκτρονική Επικοινωνία Στον ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ Ρόλο Κέντρο Πληροφορίας MIS, ESS Διάχυση Πληροφοριών Mail, συστήματα γραφείου Spokespersons συστήματα γραφείου Στον ΑΠΟΦΑΣΤΙΚΟ Ρόλο Επιχειρηματία - Λύσεις σε διαταραχές - Παροχή Πόρων DSS Διαπραγματευτή - Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 150
Wrapp s SUCCESSFUL MANAGER: Γενικός Διευθυντής Προβλήματα Λειτουργίας Λειτουργικές Αποφάσεις Στρατηγική Επιχείρησης Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 151
Ο Ρόλος του Μάνατζερ στον Οργανισμό: Κλασσικά Μοντέλα και Μοντέλα Συμπεριφοράς Κλασσική Περιγραφή (H. Fayol 1920s) Σχεδιάζει / Οργανώνει / Συγχρονίζει / Αποφασίζει / Ελέγχει Περιγραφή με Μοντέλα Συμπεριφοράς Η πραγματική συμπεριφορά του Μάνατζερ είναι λιγότερο συστηματική, περισσότερο άτυπη, λιγότερο ανακλαστική, περισσότερο αντιδραστική, λιγότερο καλό-οργανωμένη Χαρακτηριστικά της Εργασίας του Μάνατζερ Δουλεύει με γρήγορους ρυθμούς (~600 δραστηριότητες την ημέρα) Δεν χρησιμοποιεί πάντα τυπικές πληροφορίες, αλλά Φήμες, Διαδόσεις, Υποθέσεις, κλπ., Η επικοινωνία είναι κατά συνθήκη ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ (όχι γραπτή) Δίνει έμφαση στο να έχει πολλές επαφές και κανάλια επικοινωνίας Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 152
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ - Οργανισμοί, Επιχειρήσεις και Πληροφοριακά Συστήματα - Κίνητρα Ανάπτυξης και Χρήση Π.Σ. από Επιχειρήσεις - Ο Ρόλος των Managers σε Οργανισμούς - Μοντέλα Λήψης Αποφάσεων - Επιχειρηματική Στρατηγική και Πληροφοριακά Συστήματα Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 153
Managers και Λήψη Αποφάσεων : Επίπεδα Λήψης Αποφάσεων ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Αποφασίζει για μακροπρόθεσμους στόχους, πολιτικές και πόρους ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Ελέγχει πόσο αποδοτικά και αποτελεσματικά χρησιμοποιούνται οι πόροι και λειτουργούν οι Υπηρεσίες ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Αποφασίζει πώς να διεκπεραιώσει συγκεκριμένες εργασίες (upper και middle management) και τι κριτήρια να χρησιμοποιήσει για κατανομή πόρων ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΒΑΣΙΣΜΕΝΩΝ σε ΓΝΩΣΗ Αξιολογεί νέες ιδέες για προϊόντα / υπηρεσίες καθώς και τρόπους να διαχυθούν οι Πληροφορίες παντού μέσα στον Οργανισμό Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 154
Managers και Λήψη Αποφάσεων : Είδη Αποφάσεων ΔΟΜΗΜΕΝΕΣ (Structured) Επαναλαμβανόμενες Ρουτίνας Καθορισμένες Διαδικασίες Βεβαιότητα ΗΜΙ-ΔΟΜΗΜΕΝΕΣ Ένας ή περισσότεροι παράγοντες μη-δομημένοι Ρίσκο ΜΗ-ΔΟΜΗΜΕΝΕΣ Μοναδικές -- Μακριά από ρουτίνα Αβεβαιότητα Απαιτούν Κρίση Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 155
ΠΣ, Επίπεδα και Αποφάσεις Είδος Απόφασης Δομημένη Ημι-δομημένη ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Λειτουργικό Γνώσης Διοικητικό Στρατηγικό Accounts Receivable TPS Electronic Scheduling OAS Production Cost Overrun MIS Budget Preparation Μη-δομημένη Project Scheduling KWS Product Design DSS Facility Location ESS New Products New Markets Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 156
Managers και Λήψη Αποφάσεων : Στάδια Αποφάσεων Ανάλυση Πληροφορίας ΕΥΦΥΙΑ Διατύπωση Προβλήματος Ανάλυση Κριτηρίων Εναλλακτικές Λύσεις Ανάλυση Λύσης Ανάλυση Αποδοτικότητας ΛΥΣΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ Συλλογή Πληροφοριών Για το Πρόβλημα Δημιουργία Κριτηρίων Για την Επιλογή μεταξύ Εναλλακτικών Λύσεων Επιλογή βέλτιστης λύσης (με τους περιορισμούς και Στόχους) Κατανομή Πόρων Καθορισμός Διαδικασιών για υλοποίηση της λύσης Αποτυχία Επιτυχία: Συνεχής Αναθεώρηση κριτηρίων σε σχέση με Αποδοτικότητα Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 157
Ατομικά Μοντέλα Λήψης Αποφάσεων ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΤΙΚΟ Συνέπεια, μεγιστοποίηση αξίας εντός περιορισμών ΓΝΩΣΤΙΚΟ Διάθεση χρήσης Πληροφοριών Διαδικασίες Επιλογής ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟ Χρησιμοποιεί τυπικές / μεθοδικές διαδικασίες ΔΙΑΙΣΘΗΤΙΚΟ Μέθοδοι χωρίς δομή Δοκιμή & Λάθος Δημιουργικότητα Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 158
Μοντέλα Λήψης Αποφάσεων στην Επιχείρηση ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟ / ΛΟΓΙΚΟ Μεγιστοποίηση Επιχειρηματικού Οφέλους ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΚΟ Ακολουθεί Τυποποιημένες Διαδικασίες (SOP -- Standard Operating Procedures) ΠΟΛΙΤΙΚΟ Ομάδες ανταγωνίζονται και διαπραγματεύονται ΣΚΟΥΠΙΔΟΝΤΕΝΕΚΕΣ (Garbage Can) Επιχειρήσεις χωρίς ορθολογισμό Συμπτωματικές Λύσεις Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 159
Συμπερασματικά, Παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν σχεδιάζεται ένα Π.Σ. για μια Επιχείρηση: Επιχειρησιακό Περιβάλλον Οργανωτική Δομή, Ιεραρχία,, Ειδίκευση, Κλασσικές Επιχειρηματικές Διαδικασίες Κουλτούρα και Πολιτική της Επιχείρησης Είδος της Επιχείρησης και στυλ της Διοίκησης Ποιοι θα επηρεαστούν από το Π.Σ. και πως θα αντιδράσουν Τα είδη των εργασιών, αποφάσεων και επιχειρηματικών διαδικασιών τα οποία το Π.Σ. στοχεύει να βοηθήσει Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 160
Επιπτώσεις στον Σχεδιασμό του ΠΣ Το ΠΣ πρέπει να: Είναι Ευέλικτο Υποστηρίζει ποικιλία τεχνοτροπιών, ικανοτήτων ή γνώσης Περιλαμβάνει πολλαπλά μοντέλα Αντανακλά επιχειρησιακές διαδικασίες λήψης αποφάσεων Είναι ευαίσθητο σε αλλαγές Αντανακλά τα όρια των ΠΣ Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 161
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ - Οργανισμοί, Επιχειρήσεις και Πληροφοριακά Συστήματα - Κίνητρα Ανάπτυξης και Χρήση Π.Σ. από Επιχειρήσεις - Ο Ρόλος των Managers σε Οργανισμούς - Μοντέλα Λήψης Αποφάσεων - Επιχειρηματική Στρατηγική και Πληροφοριακά Συστήματα Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 162
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Ένα Π.Σ., το οποίο μπορεί να είναι σε οποιοδήποτε επίπεδο της Επιχείρησης / Οργανισμού, και το οποίο: Αλλάζει τους στόχους, διαδικασίες, προϊόντα, υπηρεσίες και περιβαλλοντικές συσχετίσεις Επιτρέπει στην Επιχείρηση να κερδίσει ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 163
Επιχειρηματική Στρατηγική και Πληροφοριακά Συστήματα VALUE CHAIN MODEL (Μοντέλο Αλυσίδας Προστιθέμενης Αξίας) Τονίζει τις διαδικασίες κορμού ή τις υποβοηθητικές διαδικασίες προσθέτοντας ΑΞΙΑ στα προϊόντα / υπηρεσίες Βοηθά στην επίτευξη του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος Διαδικασίες Κορμού: Αυτές που είναι άμεσα συνδεδεμένες με την παραγωγή και διανομή ων προϊόντων / υπηρεσιών μιας επιχείρησης Υποβοηθητικές Διαδικασίες: Κάνουν εφικτή την απόδοση των διαδικασιών κορμού και αποτελούνται από την υλικό-τεχνική υποδομή και τεχνολογία Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 164
Value Chain στη Βιομηχανία Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 165
Επιχειρηματική Στρατηγική και Πληροφοριακά Συστήματα Value Web (Δίκτυο Προστιθέμενης Αξίας): Ένα δίκτυο ανεξάρτητων Επιχειρήσεων / Οργανισμών (η ύπαρξη του οποίου οφείλεται σε ανάγκες χρηστών) Το Δίκτυο χρησιμοποιεί την Τεχνολογία της Πληροφορίας (Information Technology IT) για το συντονισμό των επιμέρους αλυσίδων προστιθέμενης αξίας έτσι ώστε να παράγεται συλλογικά ένα προϊόν ή υπηρεσία. Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 166
Value Web (Δίκτυο Προστιθέμενης Αξίας) Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 167
Επιχειρηματική Στρατηγική και το Value Chain Model Διαφοροποίηση Προϊόντος: Ανταγωνιστική Στρατηγική Μοναδικά Προϊόντα που δύσκολα αντιγράφονται από τους ανταγωνιστές Εστιασμένη Διαφοροποίηση: Ανταγωνιστική Στρατηγική Δίνει τη δυνατότητα ανάπτυξης market niches για εξειδικευμένα προϊόντα / υπηρεσίες, όπου η επιχείρηση είναι πιο ανταγωνιστική Αποδοτικό Σύστημα Επικοινωνίας με Πελάτες: Συνδέει άμεσα τη συμπεριφορά του καταναλωτή / πελάτη με τις αλυσίδες διανομής, παραγωγής, και εφοδιασμού. Κόστη Αλλαγής: Το κόστος σε χρόνο, πόρους και χρήμα που υφίσταται ένας πελάτης ή εταιρεία όταν αλλάζει από έναν προμηθευτή σε έναν άλλο. Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 168
Σύγκριση διαφορετικών μεθόδων Εφοδιασμού Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 169
Επιχειρηματική Στρατηγική Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 170
Στρατηγική και Ειδικές δεξιότητες Firm Core Competency Αυτό στο οποίο η Επιχείρηση ειδικεύεται και ξέρει καλύτερα από κάθε άλλον να κάνει Ένα καλό Π.Σ. ΕΝΙΣΧΥΕΙ το core competency με την κοινή πρόσβαση στη γνώση από τις διαφορετικές μονάδες Information Partnership Μία συνεργατική συμμαχία μεταξύ δύο ή περισσοτέρων επιχειρήσεων για το μοίρασμα της γνώσης έτσι ώστε να αποκτούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 171
Το Μοντέλο Ανταγωνιστικών Δυνάμεων (PORTER) Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 172
Το NEO Μοντέλο Ανταγωνιστικών Δυνάμεων Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 173
NETWORK ECONOMICS Το Μοντέλο Στρατηγικών Συστημάτων σε Επίπεδο Κλάδου Βιομηχανίας Βασισμένο στην έννοια του Δικτύου Προσθέτοντας έναν ακόμη συμμετέχοντα δεν κοστίζει σχεδόν τίποτα όμως μπορεί να δημιουργήσει πολύ μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους. Ι. Βασιλείου --- Αρχές Πληροφοριακών Συστημάτων Π.Σ. και Επιχειρήσεις 174