Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας

Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας 4 η Διάλεξη: Σχεδιασμός & Διαχείριση Προμηθειών (Procurement/Purchasing Planning & Management) 2017 Εργαστήριο Συστημάτων Σχεδιασμού, Παραγωγής και Λειτουργιών

Ατζέντα Ο ρόλος των προμηθειών στην εφοδιαστική αλυσίδα Στάδια επιλογής & αξιολόγησης προμηθευτών Διαχείριση σχέσεων με προμηθευτές 4 Βασικές στρατηγικές προμήθειας JIT Ηλεκτρονικό επιχειρείν στη διαχείριση προμηθειών 2

Κάθε κρίκος της εφοδιαστικής αλυσίδας αποτελεί προμηθευτή του επόμενου Γεωπόνος Τελικός πελάτης Παραγωγός Κατάστημα λιανικής Εργοστάσιο Εταιρία καταναλωτικών προϊόντων 4

Εισαγωγή στη διαχείριση προμηθειών Η διαδικασία των προμηθειών αποτελεί ένα από τα βασικότερα θέματα της διαχείρισης της εφοδιαστικής αλυσίδας επειδή το κόστος των προμηθειών ενός προϊόντος αποτελεί το κύριο κόστος του Βασικές κατηγορίες προμηθειών Πρώτη ύλη (raw material) Πηγή: Goffin et al., 1997 Στις Η.Π.Α οι εταιρίες που ασχολούνται με την προμήθεια υλικών/πρώτων υλών (purchasing agents) για λογαριασμό τρίτων έχουν τζίρο πάνω από 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια Υλικά συσκευασίας (packing materials) Ανταλλακτικά / εξαρτήματα (component parts) Εφόδια λειτουργίας (operating supplies) Πηγή: Grant et al., 2005 Οι προμήθειες γίνονται ολοένα και πιο σημαντικές σε κάθε επιχείρηση και γι αυτό το λόγο έχουν ξεκινήσει και δημιουργούνται ειδικά τμήματα/διευθύνσεις προμηθειών, διαχείρισης προμηθευτών, εφοδιαστικής ή διαχείρισης υλικών Πηγή: Grant et al., 2005 Εξοπλισμός υποστήριξης (support equipment) Εξοπλισμός διαδικασιών (process equipment) Υπηρεσίες (services) 5

5 φάσεις για την επιλογή προμηθευτή Η επιλογή προμηθευτή είναι ένα από τα πιο σημαντικά θέματα λήψη αποφάσεων, δεδομένου ότι η καταλληλότερη επιλογή προμηθευτεί μειώνει σημαντικά το κόστος Φάση 1 Αρχική φάση Τεκμηρίωση ανάγκης για προμήθεια Δημιουργία ομάδας (εάν χρειάζεται) Φάση 2 Αναγνώριση δυνητικών προμηθευτών Καθορισμός κριτηρίων επιλογής Αναγνώριση & κατηγοριοποίηση προμηθευτών και βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων Πηγή: Ghodsypour και O'Brien, 2001 Φάση 3 Αξιολόγηση & Επιλογή προμηθευτή Επικοινωνία με δυνητικούς προμηθευτές Αξιολόγηση προμηθευτών & τελική επιλογή Η επιλογή προμηθευτή εξαρτάται από πληθώρα κριτηρίων (όχι μόνο τιμή) που αφορούν τόσο ποσοτικούς και ποιοτικούς παράγοντες που πολλές φορές είναι και Φάση 4 Δημιουργία σχέσεων με τον προμηθευτή Συμβόλαια / Κείμενα με τα προϊόντα & τις υπηρεσίες που θα προσφερθούν Συχνή επικοινωνία & ενημέρωση αντικρουόμενοι Πηγή: Ghodsypour καιo'brien, 1998 Φάση 5 Αξιολόγηση σχέσεων με τον προμηθευτή Προώθηση των σχέσεων με τον προμηθευτή Αξιολόγηση των ήδη πεπραγμένων Πηγή: Ellram, 1995 7

Βασικές κατηγορίες κριτήριων αξιολόγησης προμηθευτών Ποιότητα Παράδοση Τιμή Διαθεσιμότητα Διαθέσιμη τεχνολογία Επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη Χρόνοι απόκρισης και ευελιξίας Σχέση με τον προμηθευτή Φήμη του προμηθευτή Υποστήριξη after-sales Θέματα ασφάλεια Περιβαλλοντικά θέματα Πηγή: Ho et al., 2010 8

Τα βασικότερα κριτήρια σχετίζονται με: Συμμόρφωση στην προσυμφωνημένη ποιότητα Ποιότητα Παράδοση Τιμή Συνεχές πρόγραμμα βελτίωσης Επιθεώρηση και έλεγχος Συστήματα ποιότητας ISO Συχνότητα ελαττωματικών Ποιότητα προσωπικού και προσφερόμενων υπηρεσιών Υποβολή εκθέσεων ποιότητας κ.α. Αξιοπιστία παράδοσης Συμμόρφωση με τα χρονικά παράθυρα Παράδοση και τοποθεσία Καθυστερήσεις και λάθη παράδοσης Γεωγραφική θέση Τιμή του προϊόντος Σύγκριση με τις τιμές της αγοράς Δυνατότητα μείωσης του κόστους Επιμέρους κόστη (παραγγελίας, παράδοσης κ.α.) Πηγή: Ho et al., 2010 9

5 φάσεις για την επιλογή προμηθευτή Φάση 1 Αρχική φάση Τεκμηρίωση ανάγκης για προμήθεια προϊόντος/υλικών Δημιουργία ομάδας (εάν χρειάζεται) Φάση 2 Αναγνώριση δυνητικών προμηθευτών Καθορισμός κριτηρίων επιλογής Αναγνώριση & κατηγοριοποίηση προμηθευτών Φάση 3 Αξιολόγηση & Επιλογή προμηθευτή Επικοινωνία με δυνητικούς προμηθευτές Αξιολόγηση προμηθευτών & τελική επιλογή Φάση 4 Δημιουργία σχέσεων με τον προμηθευτή Συμβόλαια / Κείμενα με τα προϊόντα & τις υπηρεσίες που θα προσφερθούν Συχνή επικοινωνία & ενημέρωση Φάση 5 Αξιολόγηση σχέσεων με τον προμηθευτή Προώθηση των σχέσεων με τον προμηθευτή Αξιολόγηση των ήδη πεπραγμένων Πηγή: Ellram, 1995 10

Μέθοδοι αξιολόγησης και επιλογής προμηθευτών Η αξιολόγηση των δυνητικών προμηθευτών, πραγματοποιείται με τη βοήθεια εργαλείων όπως είναι τα κριτήρια και μέθοδοι επιλογής προμηθευτών Πηγή: Motwani and Youssef, 1999 Οι μέθοδοι ταξινομούνται σε Ποσοτικές Μέθοδοι Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν μαθηματικά μοντέλα Ποιοτικές Μέθοδος Tα δεδομένα συλλέγονται από ερωτηματολόγια και αναλύονται από εμπειρογνώμονες Πηγή: Ho et al., 2010 11

Βασικότερες ποσοτικές μέθοδοι αξιολόγησης και επιλογής προμηθευτή DEA- Data envelopment analysis- Περιβάλλουσα Ανάλυση Δεδομένων AHP- Αnalytical Hierarchy Process- Αναλυτική Ιεραρχική Διαδικασία Αξιολογεί την αποδοτικότητα ομοειδών Δομεί ιεραρχικά το πρόβλημα (π.χ. επιλογή μονάδων ενός συστήματος (π.χ. προμηθευτών) προμηθευτή), απλοποιώντας το αρχικό, σύνθετο που σχετίζονται με πληθώρα εισροών (π.χ. πρόβλημα σε μικρότερα υποπροβλήματα πόρους) και εκροών (π.χ. μέτρα απόδοσης) Δεν απαιτεί ακριβείς βαθμολογίες των Ως αποδοτικότητα ορίζεται ο λόγος τον κριτηρίων και των εναλλακτικών λύσεων αλλά την εκροών προς τις εισροές για κάθε μία μονάδα απόδοση βαθμολογιών σχετικής (π.χ. προμηθευτή) σημαντικότητας (συγκρίσεις μεταξύ αυτών) που Στόχος: ο διαχωρισμός των αποδοτικών από πραγματοποιείται από τον λήπτη απόφασης τις μη αποδοτικές μονάδες (π.χ. προμηθευτές) (π.χ. διευθυντή προμηθειών) προσδιορίζοντας ένα όριο αποδεκτής απόδοσης Πηγή: Ho et al., 2010 12

Μέθοδος AHP: σύντομη περιγραφή Αναπτύχθηκε από τον Saaty, τη δεκαετία του 1980 Μια από τις πιο διαδεδομένες μεθόδους πολλαπλών κριτηρίων (9% παγκοσμίως) Αναλύεται σε 3 διαφορικά επίπεδα: 1 ο καθορισμός του αρχικού στόχου (π.χ. επιλογή προμηθευτή) 2 ο τα επιμέρους κριτήρια (π.χ. ποιότητα, φήμη) 3 ο οι εναλλακτικές λύσεις (π.χ. προμηθευτές) Τα επιμέρους κριτήρια συγκρίνονται μεταξύ τους Οι εναλλακτικές λύσεις (π.χ. προμηθευτές) συγκρίνονται μεταξύ τους για κάθε ένα από τα επιμέρους κριτήρια με σκοπό να επιλυθεί τελικά ο αρχικός στόχος Η σύγκριση των κριτηρίων και των εναλλακτικών λύσεων πραγματοποιείται από τον λήπτη της απόφασης μέσω 2 τύπων ερωτηματολογίων βάσει της κλίμακας του Saaty 13

Βήματα της εφαρμογής της AHP Βήματα μεθόδου 1. Προσδιορισμός του αρχικού στόχου Περιγραφή Προσδιορίζεται ο βασικός στόχος του προβλήματος 2. Δόμηση της ιεραρχίας Στην κορυφή, του σχήματος τοποθετείται ο στόχος, στη συνέχεια τα κριτήρια αξιολόγησης και τέλος οι εναλλακτικές λύσεις 3. Σύγκριση ζευγών Ο λήπτης της απόφασης αξιολογεί τα κριτήρια και τις εναλλακτικές λύσεις μέσω 2 τύπων ερωτηματολογίων βάσει της κλίμακας του Saaty Από το ερωτηματολόγιο προκύπτουν πίνακες 2 τύπων ( Πίνακας κριτηρίων και Πίνακες εναλλακτικών λύσεων ) Οι πίνακες κανονικοποιούνται Οι πίνακες επεξεργάζονται (υπολογισμός "Βαρύτητα", "Γινόμενο", "Λόγος") 4. Υπολογισμός συνέπειας Η AHP ελέγχει τη συνέπεια των αποτελεσμάτων Για όλους τους κανονικοποιημένους πίνακες υπολογίζεται ο δείκτης συνέπειας (CI-Consistence Index) και ο βαθμός συνέπειας (CR-Consistency Ratio) που βοηθούν στον έλεγχο συνέπειας της μεθόδου 5. Επιλογή καταλληλότερης λύσης Υπολογίζεται ο τελικός πίνακας Επίλυση Επιλέγεται η καταλληλότερη ενναλακτική λύση (που συγκέντρωσε την υψηλότερη βαθμολογία) Αναλυτική περιγραφή της μεθόδους: http://deopsys.aegean.gr/node/242 Πηγή: Saaty, 1990; Vargas et al., 2001; Saaty,2008 14

Μέθοδος AHP: Βήμα 1 και βήμα 2 Προσδιορισμός στόχου, δόμηση ιεραρχίας Βήμα 1: Η επιχείρηση καλείται να επιλέξει τον καταλληλότερο προμηθευτή μιας συγκεκριμένης κατηγορίας προμήθειας (π.χ. βασική πρώτη ύλη) Βήμα 2: Η επιχείρηση καθορίζει: (α) τα επιμέρους κριτήρια επιλογής προμηθευτή για την υπό μελέτη κατηγορία προμήθειας και (β) τις εναλλακτικές λύσεις δηλαδή τους πιθανούς προμηθευτές 15

Μέθοδος AHP: Βήμα 3 2 τύποι ερωτηματολογίων βάσει της κλίμακας του Saaty Ο λήπτης της απόφασης συμπληρώνει 2 τύπους ερωτηματολογίων βάσει της κλίμακας του Saaty Η βαθμονόμηση της κλίμακας χρησιμοποιείται για δυαδικές συγκρίσεις, με το 9 να δηλώνει την απόλυτη σημαντικότητα ενός κριτηρίου ως προς ένα άλλο και το 1 να δηλώνει ουδετερότητα ανάμεσα στα δυο κριτήρια Κλίμακα των απόλυτων αριθμών του Saaty Ένταση της σχετικής σημασίας Επεξήγηση 1 Ίση βαρύτητα 3 Μέτρια βαρύτητα 5 Σημαντική βαρύτητα 7 Ισχυρή βαρύτητα 9 Μέγιστη βαρύτητα Ενδιάμεσες τιμές (για περισσότερο ακρίβεια στην αριθμητική 2,4,6,8 εκτίμηση) 1 ος τύπος ερωτηματολογίου: Αξιολόγησης-σύγκρισης κριτηρίων 2 ος τύπος ερωτηματολογίου: Αξιολόγησης-σύγκρισης εναλλακτικών λύσεων για το κάθε κριτήριο 16

Μέθοδος AHP: Βήμα 3 1 ος τύπος ερωτηματολογίου: Αξιολόγησης-σύγκρισης κριτηρίων Ο 1 ος τύπος ερωτηματολογίου αφορά συγκρίσεις μεταξύ κριτήριων χρησιμοποιώντας τη κλίμακα του Saaty 1 ος τύπος ερωτηματολογίου: Αξιολόγησης-σύγκρισης κριτηρίων Κριτήρια Κλίμακα απόλυτων αριθμών του Saaty Κριτήρια Κριτήριο 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Κριτήριο 2 Κριτήριο 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Κριτήριο 3 Κριτήριο 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Κριτήριο 4 Κριτήριο 2 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Κριτήριο 3 Κριτήριο 2 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Κριτήριο 4 Κριτήριο 3 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Κριτήριο 4 17

Μέθοδος AHP: Βήμα 3 1 ος τύπος πινάκων Ο 1 ος τύπος ερωτηματολογίου καταλήγει σε ένα πίνακα "Κριτηρίων" με διαστάσεις κ κ, όπου κ το πλήθος των κριτηρίων Υπολογίζεται το άθροισμα κάθε στήλης του πίνακα "Κριτηρίων" Ο πίνακας "Κριτηρίων" κανονικοποιείται διαιρώντας την κάθε τιμή του πίνακα "Κριτηρίων" με το άθροισμα των στοιχείων της αντίστοιχης στήλης Υπολογίζονται τα εξής διανύσματα: "Βαρύτητα", "Γινόμενο", "Λόγος " Ως "Βαρύτητα" υπολογίζεται ο μέσος όρος κάθε γραμμής του κανονικοποιημένου πίνακα "Κριτηρίων". Το άθροισμα των στοιχείων του διανύσματος πρέπει να είναι ίσο με 1 Ως "Γινόμενο" υπολογίζεται το γινόμενο (1) του πίνακα "Κριτηρίων" και (2) του διανύσματος "Βαρύτητα". Το αποτέλεσμα είναι ένας πίνακας με τον αριθμό γραμμών του πίνακα 1 και τον αριθμό στηλών του διανύσματος 2 Ως "Λόγος" υπολογίζεται ο λόγος "Γινόμενο" "Βαρύτητα" Αναλυτική περιγραφή στην άσκηση που ακολουθεί 18

Μέθοδος AHP: Βήμα 3 2 ος τύπος ερωτηματολογίου: Αξιολόγησης-σύγκρισης εναλλακτικών λύσεων Ο 2 ος τύπος ερωτηματολογίου αφορά τη σύγκριση των εναλλακτικών λύσεων ανά κριτήριο (ένας πίνακας ανά κριτήριο) και 2 ος τύπος ερωτηματολογίου: Αξιολόγησης-σύγκρισης εναλλακτικών λύσεων Προμηθευτές Κλίμακα απόλυτων αριθμών για το κριτήριο 1 Προμηθευτές Α 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Β Α 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Γ Α 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Δ Α 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Ε Β 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Γ Β 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Δ Β 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Ε Γ 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Δ Γ 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Ε Δ 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Ε O 2 ος τύπος ερωτηματολογίου Αξιολόγησης-σύγκρισης εναλλακτικών λύσεων περιλαμβάνει κ πίνακες, όπου κ το πλήθος των κριτηρίων (π.χ. αν τα κριτήρια είναι 3, πρέπει να συμπληρωθούν 3 πίνακες Αξιολόγησης-σύγκρισης εναλλακτικών λύσεων 19

Μέθοδος AHP: Βήμα 3 2 ος τύπος πινάκων Ο 2 ος τύπος ερωτηματολογίου καταλήγει σε κ πίνακες "Εναλλακτικών λύσεων" με διαστάσεις n n, όπου n οι εναλλακτικές λύσεις και κ το πλήθος των κριτηρίων Υπολογίζεται το άθροισμα κάθε στήλης του εκάστοτε πίνακα "Εναλλακτικών λύσεων" Ο εκάστοτε πίνακας "Εναλλακτικών λύσεων" κανονικοποιείται διαιρώντας την κάθε τιμή του πίνακα "Εναλλακτικών λύσεων" με το άθροισμα των στοιχείων της αντίστοιχης στήλης Υπολογίζονται τα εξής διανύσματα"βαρύτητα", "Γινόμενο", "Λόγος " (σχετικά με τον εκάστοτε πίνακα "Εναλλακτικών λύσεων"): Ως "Βαρύτητα" υπολογίζεται ο μέσος όρος κάθε γραμμής του κανονικοποιημένου πίνακα "Εναλλακτικών λύσεων". Το άθροισμα των στοιχείων του διανύσματος πρέπει να είναι ίσο με 1 Ως "Γινόμενο" υπολογίζεται το γινόμενο (1) του πίνακα "Εναλλακτικών λύσεων" και (2) του διανύσματος "Βαρύτητα". Το αποτέλεσμα είναι ένας πίνακας με τον αριθμό γραμμών του πίνακα 1 και τον αριθμό στηλών του διανύσματος 2 Ως "Λόγος" υπολογίζεται ο λόγος "Γινόμενο" "Βαρύτητα" Αναλυτική περιγραφή στην άσκηση που ακολουθεί 20

Μέθοδος AHP: Βήμα 4 Υπολογισμός συνέπειας Υπολογίζεται ο δείκτης συνέπειας (CI-Consistence Index) και ο βαθμός συνέπειας (CR-Consistency Ratio) για όλους τους κανονικοποιημένους πίνακες Ο CI υπολογίζεται με τη χρήση του μέσου όρου του διανύσματος "Λόγος" (λ) από τον τύπο: Για τον κανονικ. πίνακα "Κριτήριών": CI = (λ κ) / (κ-1) Για τον κανονικ. πίνακας "Εναλλακτικών λύσεων": CI = (λ n) / (n-1) Ο CR υπολογίζεται από τον τύπο: όπου κ, το πλήθος των κριτηρίων όπου n, το πλήθος των εναλλακτικών λύσεων CR = CI RI όπου RI, τυχαίος δείκτης (Random Index) η τιμή του οποίου καθορίζεται ανάλογα με το πλήθος των κριτηρίων όπως παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα RΙ # κριτηρίων 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 RI 0.00 0.00 0.58 0.90 1.12 1.24 1.32 1.41 1.45 1.49 1.51 1.48 1.56 1.57 1.59 Η ιδανικότερη τιμή CR, είναι το μηδέν Αποδεκτό όριο: CR 0. 1. Αν ο CR έχει μεγαλύτερη τιμή από το όριο, τότε οι εκτιμήσεις του μελετητή θεωρούνται ασυνεπείς και απαιτείται η αναθεώρηση τους 21

Μέθοδος AHP: Βήμα 5 Επιλογή καταλληλότερης λύσης Υπολογισμός τελικού πίνακα "Επίλυση": Για τον υπολογισμό του τελικού πίνακα "Επίλυση" πολλαπλασιάζεται η τιμή της" Βαρύτητας" του κανονικοποιημένου πίνακα "Κριτηρίων" για το υπό μελέτη κριτήριο με την τιμή της" Βαρύτητας" του κανονικοποιημένου πίνακα "Εναλλακτικών λύσεων" για τον υπο μελέτη προμηθευτή Υπολογισμός "Βαθμολογία": H τιμή κάθε γραμμής της "Βαθμολογίας" ισούται με το άθροισμα των στοιχείων της αντίστοιχής γραμμής του τελικού πίνακα "Επίλυση Επιλογή καταλληλότερης εναλλακτικής λύσης: Επιλογή προμηθευτή που συγκέντρωσε την υψηλότερη βαθμολογία 22

Άσκηση Εφαρμογή μεθόδου AHP για την επιλογή προμηθευτή Ελληνική βιομηχανία γάλατος επιθυμεί την επιλογή καταλληλότερου προμηθευτή χάρτινων συσκευασιών μεταξύ πέντε πιθανών προμηθευτών Ως υπεύθυνος προμηθειών της βιομηχανίας καλείστε να εφαρμόσετε την μέθοδο AHP με στόχο την επιλογή του καταλληλότερου προμηθευτή μεταξύ των εναλλακτικών του για την εν λόγω κατηγορία προμήθειας Τα κριτήρια που επιλέχθηκαν για την αξιολόγηση και την τελική επιλογή προμηθευτή χάρτινων συσκευασιών είναι τα παρακάτω: 1 ο ποιότητα, 2 ο τιμή, 3 ο χρόνος παράδοσης, 4 ο φήμη 23

Επίλυση Μέθοδος AHP: Βήμα 1 και βήμα 2 Προσδιορισμός στόχου, δόμηση ιεραρχίας Βήμα 1: Προσδιορισμός του αρχικού στόχου Επιλογή προμηθευτή χάρτινων συσκευασιών Βήμα 2: Καθορισμός κριτηρίων 1 ο ποιότητα, 2 ο τιμή, 3 ο χρόνος παράδοσης, 4 ο φήμη Καθορισμός εναλλακτικών λύσεων Προμηθευτής Α, Προμηθευτής Β, Προμηθευτής Γ, Προμηθευτής Δ, Προμηθευτής Ε 24

Επίλυση Μέθοδος AHP: Βήμα 3 1 ος τύπος ερωτηματολογίου: Αξιολόγησης-σύγκρισης κριτηρίων Στη συνέχεια ως υπεύθυνος προμηθειών σε συνεργασία με τη διοίκηση της συμπληρώνεται 2 τύπους ερωτηματολογίων: 1 ο τύπος ερωτηματολογίου αξιολόγησης-σύγκρισης κριτηρίων 1ος τύπος ερωτηματολογίου: Αξιολόγησης-σύγκρισης κριτηρίων Κριτήρια Κλίμακα απόλυτων αριθμών Κριτήρια Ποιότητα 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Τιμή Ποιότητα 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Χρόνος παράδοσης Τιμή 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Χρόνος παράδοσης Τιμή 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Φήμη Χρόνος παράδοσης 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Φήμη Φήμη 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Ποιότητα 25

Επίλυση Μέθοδος AHP: Βήμα 3 2 ος τύπος ερωτηματολογίου: Αξιολόγησης-σύγκρισης εναλλακτικών λύσεων Στη συνέχεια ως υπεύθυνος προμηθειών σε συνεργασία με τη διοίκηση της συμπληρώνεται 2 τύπους ερωτηματολογίων: 1 ο τύπος ερωτηματολογίου αξιολόγησης-σύγκρισης κριτηρίων 2 ο τύπος ερωτηματολογίου αξιολόγησης-σύγκρισης προμηθευτών για το κάθε κριτήριο 2 ος τύπος ερωτηματολογίου: Αξιολόγησης-σύγκρισης εναλλακτικών λύσεων Προμηθευτές Κλίμακα απόλυτων αριθμών για το κριτήριο Ποιότητα- Προμηθευτές Α 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Β Α 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Γ Α 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Δ Α 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Ε Β 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Γ Β 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Δ Β 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Ε Γ 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Δ Γ 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Ε Δ 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Ε Προμηθευτές Κλίμακα απόλυτων αριθμών για το κριτήριο Τιμή- Προμηθευτές Α 9 8 7 6 5 4 3 2 Συμπλήρωση ερωτηματολογίου Αξιολόγησης-σύγκρισης 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Β εναλλακτικών Β λύσεων 9 για 8 όλα 7 τα κριτήρια 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Γ Πανεπιστήμιο 9 Αιγαίου 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 26

Επίλυση Μέθοδος AHP: Βήμα 3 Ερωτηματολόγια της μεθόδου AHP σε λογιστικό φύλλο Excel της Microsoft 27

Επίλυση Μέθοδος AHP: Βήμα 3 Δημιουργία 1 ου τύπου πινάκων 1 ος τύπος πινάκων Δημιουργία πίνακα "Κριτηρίων": Μεταφορά των στοιχείων του 1 ου τύπου ερωτηματολογίου σε λογιστικό φύλλο Excel και υπολογισμός του αθροίσματος κάθε στήλης του πίνακα Πίνακας "Κριτηρίων" Ποιότητα Τιμή Χρόνος παρ. Φήμη Ποιότητα 1.00 7.00 3.00 1.00 Τιμή 0.14 1.00 0.13 0.20 Χρόνος παρ. 0.33 8.00 1.00 1.00 Φήμη 1.00 5.00 1.00 1.00 Άθροισμα 2.48 21.00 5.13 3.20 Τα στοιχεία της διαγωνίου ισούνται με 1 1. 00 = 0. 14 7. 00 Κανονικοποίηση πίνακα "Κριτηρίων": Για τη δημιουργία του κανονικοποιημένου πίνακα "Κριτηρίων", διαίρεσε την κάθε τιμή του πίνακα "Κριτηρίων" με το άθροισμα των στοιχείων της αντίστοιχης στήλης Κανονικοποιημένος πίνακας "Κριτηρίων" Ποιότητα Τιμή Χρόνος παρ. Φήμη Ποιότητα 0.40 0.33 0.59 0.31 Τιμή 0.06 0.05 0.02 0.06 Χρόνος παρ. 0.13 0.38 0.20 0.31 Φήμη 0.40 0.24 0.20 0.31 1. 00 = 0. 40 2. 48 28

Επίλυση Μέθοδος AHP: Βήμα 3 1 ος τύπος πινάκων σε λογιστικό φύλλο Excel της Microsoft 1 ος τύπος πινάκων 29

Επίλυση Μέθοδος AHP: Βήμα 3 Δημιουργία 2 ου τύπου πινάκων 2 ος τύπος πινάκων Δημιουργία πίνακα "Εναλλακτικών λύσεων": Μεταφορά των στοιχείων του 2 ου τύπου ερωτηματολογίου σε λογιστικό φύλλο Excel και υπολογισμός του αθροίσματος κάθε στήλης του πίνακα Πίνακας "Εναλλακτικών λύσεων«για ποιότητα Α Β Γ Δ Ε Α 1.00 7.00 3.00 1.00 1.00 Β 0.14 1.00 0.14 0.20 0.20 Γ 0.33 7.00 1.00 1.00 1.00 Δ 1.00 5.00 1.00 1.00 1.00 Ε 1.00 5.00 1.00 1.00 1.00 Άθροισμα 3.48 25.00 6.14 4.20 4.20 Δημιουργία πίνακα "Εναλλακτικών λύσεων" για όλα τα κριτήρια Τα στοιχεία της διαγωνίου ισούνται με 1 1. 00 = 0. 14 7. 00 Κανονικοποίηση πίνακα "Εναλλακτικών λύσεων": Για τη δημιουργία του κανονικοποιημένου πίνακα "Εναλλακτικών λύσεων«, διαίρεσε την κάθε τιμή του πίνακα "Εναλλακτικών λύσεων" με το άθροισμα των στοιχείων της αντίστοιχης στήλης Κανονικοποιημένος πίνακας "Εναλλακτικών λύσεων" για ποιότητα Α Β Γ Δ Ε Α 0.29 0.28 0.49 0.24 0.24 Β 0.04 0.04 0.04 0.05 0.05 Γ 0.10 0.28 0.16 0.24 0.24 Δ 0.29 0.20 0.16 0.24 0.24 Ε 0.29 0.20 0.16 0.24 0.24 1 = 0. 24 4. 20 30

Επίλυση Μέθοδος AHP: Βήμα 3 2 ος τύπος πινάκων σε λογιστικό φύλλο Excel της Microsoft 2 ος τύπος πινάκων 31

Επίλυση 1 ος τύπος πινάκων Μέθοδος AHP: Βήμα 3 Επεξεργασία πινάκων: Υπολογισμός "Βαρύτητα", "Γινόμενο", "Λόγος" του κανονικοποιημένου πίνακα "Κριτηρίων" Υπολογισμός διανύσματος "Βαρύτητα": Ως "Βαρύτητα" υπολογίζεται ο μέσος όρος κάθε γραμμής του κανονικοποιημένου πίνακα. Το άθροισμα των στοιχείων του διανύσματος πρέπει να είναι ίσο με 1 Υπολογισμός διανύσματος "Γινόμενο": Ως "Γινόμενο" υπολογίζεται το γινόμενο (1) του πίνακα "Κριτηρίων" και (2) του διανύσματος "Βαρύτητα". Το αποτέλεσμα είναι ένας πίνακας με τον αριθμό γραμμών του πίνακα 1 και τον αριθμό στηλών του διανύσματος 2 Υπολογισμός διανύσματος "Λόγος": Ως "Λόγος" υπολογίζεται ο λόγος "Γινόμενο" "Βαρύτητα" για κάθε γραμμή Πίνακας "Κριτηρίων" Ποιότητα Τιμή Χρόνος παρ. Φήμη Ποιότητα 1.00 7.00 3.00 1.00 Τιμή 0.14 1.00 0.13 0.20 Χρόνος παρ. 0.33 8.00 1.00 1.00 Φήμη 1.00 5.00 1.00 1.00 Άθροισμα 2.48 21.00 5.13 3.20 "Γινόμενο" "Βαρύτητα" για κάθε γραμμή Κανονικοποιημένος πίνακας "Κριτηρίων" Ποιότητα Τιμή Χρόνος παρ. Φήμη "Βαρύτητα" "Γινόμενο" "Λόγος" Ποιότητα 0.40 0.33 0.59 0.31 0.41 1.80 4.40 Τιμή 0.06 0.05 0.02 0.06 0.05 0.20 4.08 Χρόνος παρ. 0.13 0.38 0.20 0.31 0.26 1.06 4.16 Φήμη 0.40 0.24 0.20 0.31 0.29 1.19 4.15 Ο μέσος όρος κάθε γραμμής του κανονικοποιημένου πίνακα Το γινόμενο του πίνακα κριτηρίων "Κριτηρίων«και του πίνακα "Βαρύτητα" 32

Επίλυση Μέθοδος AHP: Βήμα 3 Επεξεργασία πινάκων: Υπολογισμός "Βαρύτητα", "Γινόμενο", "Λόγος" του κανονικοποιημένου πίνακα "Κριτηρίων" σε λογιστικό φύλλο Excel της Microsoft 1 ος τύπος πινάκων σε λογιστικό φύλλο Excel της Microsoft Υπολογισμός "Βαρύτητα" Υπολογισμός "Γινόμενο" Υπολογισμός "Λόγος" 33

Επίλυση Μέθοδος AHP: Βήμα 3 Επεξεργασία πινάκων: Υπολογισμός "Βαρύτητα", "Γινόμενο", "Λόγος" του κανονικοποιημένου πίνακα "Εναλλακτικών λύσεων" 2 ος τύπος πινάκων Υπολογισμός "Βαρύτητα": Ως "Βαρύτητα" υπολογίζεται ο μέσος όρος κάθε γραμμής του κανονικοποιημένου πίνακα. Το άθροισμα των στοιχείων του διανύσματος πρέπει να είναι ίσο με 1 Υπολογισμός "Γινόμενο": Ως "Γινόμενο" υπολογίζεται το γινόμενο δύο πινάκων (1) του πίνακα "Εναλλακτικών λύσεων" και (2) του διανύσματος "Βαρύτητα". Το αποτέλεσμα είναι ένας πίνακας με τον αριθμό γραμμών του πίνακα 1 και τον αριθμό στηλών του πίνακα 2 "Γινόμενο" Υπολογισμός "Λόγος": Ως "Λόγος" υπολογίζεται ο λόγος Πίνακας "Εναλλακτικών λύσεων«για ποιότητα Α Β Γ Δ Ε Α 1.00 7.00 3.00 1.00 1.00 Β 0.14 1.00 0.14 0.20 0.20 Γ 0.33 7.00 1.00 1.00 1.00 Δ 1.00 5.00 1.00 1.00 1.00 Ε 1.00 5.00 1.00 1.00 1.00 Άθροισμα 3.48 25.00 6.14 4.20 4.20 "Βαρύτητα" για κάθε γραμμή Δημιουργία πίνακα "Εναλλακτικών λύσεων" για όλα τα κριτήρια Κανονικοποιημένος πίνακας "Εναλλακτικών λύσεων" για ποιότητα Α Β Γ Δ Ε "Βαρύτητα" "Γινόμενο" "Λόγος" Α 0.29 0.28 0.49 0.24 0.24 0.31 1.67 5.45 Β 0.04 0.04 0.04 0.05 0.05 0.04 0.21 4.77 Γ 0.10 0.28 0.16 0.24 0.24 0.20 1.06 5.22 Δ 0.29 0.20 0.16 0.24 0.24 0.23 1.18 5.22 Ε 0.29 0.20 0.16 0.24 0.24 0.23 1.18 5.22 34

Επίλυση Μέθοδος AHP: Βήμα 3 Επεξεργασία πινάκων: Υπολογισμός "Βαρύτητα", "Γινόμενο", "Λόγος" του κανον. πίνακα "Εναλλακτικών λύσεων" σε λογιστικό φύλλο Excel της Microsoft 2 ος τύπος πινάκων σε λογιστικό φύλλο Excel της Microsoft Υπολογισμός "Βαρύτητα" Υπολογισμός "Γινόμενο" Υπολογισμός "Λόγος" 35

Επίλυση Υπολογισμός δείκτη CI για όλους τους κανονικοποιημένους πίνακες Μέθοδος AHP: Βήμα 4 Υπολογισμός συνέπειας Για τον κανονικ. πίνακα "Κριτήριών": CI = (λ κ) / (κ-1) Για τον κανονικ. πίνακας "Εναλλακτικών λύσεων": CI = (λ n) / (n-1) όπου κ, το πλήθος των κριτηρίων όπου n, το πλήθος των εναλλακτικών λύσεων λ, ο μέσος όρος του δυανύσματος "Λόγος" του εκάστοτε κανονικοποιημένου πίνακα Υπολογισμός δείκτη CR για όλους τους κανονικοποιημένους πίνακες Κανονικοποιημένος πίνακας "Κριτηρίων" Ποιότητα Τιμή Χρόνος παρ. Φήμη "Βαρύτητα" "Γινόμενο" "Λόγος" Ποιότητα 0.40 0.33 0.59 0.31 0.41 1.80 4.40 Τιμή 0.06 0.05 0.02 0.06 0.05 0.20 4.08 Χρόνος παρ. 0.13 0.38 0.20 0.31 0.26 1.06 4.16 Φήμη 0.40 0.24 0.20 0.31 0.29 1.19 4.15 Αποδεκτό όριο: CR 0. 1 CI = (4. 20 4) 3= 0.07 CR = 0. 07 0. 9 = 0.07 CR = CI RI, όπου RI τυχαίος δείκτης η τιμή του οποίου καθορίζεται ανάλογα με το πλήθος των κριτηρίων όπως παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα RΙ # κριτηρίων 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 RI 0.00 0.00 0.58 0.90 1.12 1.24 1.32 1.41 1.45 1.49 1.51 1.48 1.56 1.57 1.59 36

Επίλυση Υπολογισμός συνέπειας Μέθοδος AHP: Βήμα 4 Υπολογισμός συνέπειας σε λογιστικό φύλλο Excel της Microsoft Υπολογισμός CI Υπολογισμός CR 37

Επίλυση Μέθοδος AHP: Βήμα 5 Τελικός πίνακας "Επίλυση" Υπολογισμός τελικού πίνακα "Επίλυση": Για τον υπολογισμό του τελικού πίνακα "Επίλυση" πολλαπλασιάζεται η τιμή της" Βαρύτητας" του κανονικοποιημένου πίνακα "Κριτηρίων" για το υπό μελέτη κριτήριο με την τιμή της" Βαρύτητας" του κανονικοποιημένου πίνακα "Εναλλακτικών λύσεων" για τον υπο μελέτη προμηθευτή Υπολογισμός "Βαθμολογία": Η τιμή κάθε γραμμής της "Βαθμολογίας" ισούται με το άθροισμα των στοιχείων της αντίστοιχής γραμμής του τελικού πίκανα "Επίλυση Επιλογή καταλληλότερης εναλλακτικής λύσης: Επιλογή προμηθευτή που συγκέντρωσε την υψηλότερη βαθμολογία) 0.13+0.02+0.08+0.02=0.24 Τελικός πίνακας "Επίλυση" Προμηθευτής Ποιότητα Τιμή Χρόνος Φήμη Βαθμολογία Α 0.13 0.02 0.08 0.02 0.24 Β 0.02 0.01 0.01 0.03 0.07 Γ 0.08 0.01 0.06 0.05 0.21 Δ 0.09 0.01 0.06 0.10 0.25 Ε 0.09 0.00 0.05 0.09 0.23 Ο πίνακας "Επίλυση" έχει γραμμές τους προμηθευτές και στήλες τα κριτήρια (στο παράδειγμα μας είναι 5x4). Το στοιχείο ij αυτού του πίνακα υπολογίζεται ως εξής (για προμηθευτή i ως προς κριτήριο j): S ij =βαρύτητα κριτηρίου j x προμηθευτή i σε σχέση με το κριτήριο j. Η τελική βαθμολογία για κάθε προμηθευτή i είναι το άθροισμα της γραμμής i 38

Επίλυση Μέθοδος AHP: Βήμα 5 Τελικός πίνακας επίλυσης σε λογιστικό φύλλο Excel της Microsoft Υπολογισμός τελικού πίνακα "Επίλυση" Υπολογισμός "Βαθμολογία" 39

5 φάσεις για την επιλογή προμηθευτή Φάση 1 Αρχική φάση Τεκμηρίωση ανάγκης για προμήθεια προϊόντος/υλικών Δημιουργία ομάδας (εάν χρειάζεται) Φάση 2 Αναγνώριση δυνητικών προμηθευτών Καθορισμός κριτηρίων επιλογής Αναγνώριση & κατηγοριοποίηση προμηθευτών Φάση 3 Αξιολόγηση & Επιλογή προμηθευτή Επικοινωνία με δυνητικούς προμηθευτές Αξιολόγηση προμηθευτών & τελική επιλογή Φάση 4 Δημιουργία σχέσεων με τον προμηθευτή Συμβόλαια / προϊόντα & τις υπηρεσίες που θα προσφερθούν Συχνή επικοινωνία & ενημέρωση Φάση 5 Αξιολόγηση σχέσεων με τον προμηθευτή Προώθηση των σχέσεων με τον προμηθευτή Αξιολόγηση των ήδη πεπραγμένων Πηγή: Ellram, 1995 40

Διαχείριση σχέσεων με προμηθευτές Οι σχέσεις μεταξύ των εταιριών μπορεί να είναι τύπου arm s length μέχρι και τη δημιουργία κοινοπραξιών και κάθετης ολοκλήρωση Συνεργασία Arm s length Τύπος Ι Τύπος ΙΙ Τύπος ΙΙΙ Κοινοπραξία Κάθετη Ολοκλήρωση Συνήθως οι εταιρίες έχουν σχέσεις τύπου arm s length όπου ένας προμηθευτής προσφέρει συγκεκριμένα προϊόντα/ υπηρεσίες σε ένα εύρος πελατών με συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις Ενώ η σχέση τύπου arm s length θεωρείται κατάλληλη σε πολλές περιπτώσεις, όταν η σχέση προμηθευτή πελάτη γίνεται στενότερη τότε αναφερόμαστε σε συνεργασίες που παρέχουν επιπρόσθετα οφέλη και στις δύο εταιρίες (προμηθευτή και πελάτη) Πηγή: Lambert et al., 1996 41

Διαχείριση σχέσεων με προμηθευτές Η συνεργασία (partnership) αποτελεί ένα είδος επιχειρηματικής σχέσης η οποία βασίζεται σε αμοιβαία εμπιστοσύνη, σε από κοινού λήψη ρίσκου και επιτυχιών που προσδίδει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, και έχει ως αποτέλεσμα την μεγιστοποίηση της απόδοσης σε σχέση με αυτή που θα πετύχαινε κάθε εταιρία ξεχωριστά Συνεργασία Arm s length Τύπος Ι Τύπος ΙΙ Τύπος ΙΙΙ Κοινοπραξία Κάθετη Ολοκλήρωση Οι επιχειρήσεις που εμπλέκονται αναγνωρίζουν η μία την άλλη ως συνέταιρο Σε ένα μικρό βαθμό οργανώνουν κοινές δράσεις και προγραμματισμούς Η συνεργασία εστιάζει σε μικρούς χρόνους (short term) και εμπεριέχει συνήθως συνεργασία ενός τμήματος με το αντίστοιχο του άλλου εταίρου Όταν υπάρχει συνεργασία τότε αυτή είναι συνήθως «Τύπου Ι» Πηγή: Lambert et al., 1996 42

Διαχείριση σχέσεων με προμηθευτές Συνεργασία Arm s length Τύπος Ι Τύπος ΙΙ Τύπος ΙΙΙ Κοινοπραξία Κάθετη Ολοκλήρωση Οι επιχειρήσεις εμπλέκονται σε πιο κοινές δράσεις και οργανώνουν αρκετά θέματα από κοινού Παρότι οι συνεργασίες αυτές δεν κρατάνε για πάντα, υπάρχει ένας σημαντικός χρονικός ορίζοντας (long-tern horizon) Εμπεριέχει συνήθως συνεργασία αρκετών τμημάτων με τα αντίστοιχα του άλλου εταίρου Πηγή: Lambert et al., 1996 43

Διαχείριση σχέσεων με προμηθευτές Συνεργασία Arm s length Τύπος Ι Τύπος ΙΙ Τύπος ΙΙΙ Κοινοπραξία Κάθετη Ολοκλήρωση Υπάρχει πολύ μεγάλη συνεργασία μεταξύ των εταίρων (π.χ. Coca- Cola McDonalds ) Κάθε εταίρος βλέπει τον συνεργάτη τους ως προέκταση της δικιάς του εταιρίας Συνήθως δεν υπάρχει χρονικά λήξη της συνεργασίας Πηγή: Lambert et al., 1996 44

Διαχείριση σχέσεων με προμηθευτές Η κοινοπραξία δεν είναι τύπος συνεργασίας και εμπεριέχει ένα βαθμό συνιδιοκτησίας μεταξύ των δύο μελών Συνεργασία Arm s length Τύπος Ι Τύπος ΙΙ Τύπος ΙΙΙ Κοινοπραξία Κάθετη Ολοκλήρωση Η κοινοπραξία προκύπτει όταν: δύο ή περισσότερες εταιρίες συνεργάζονται για να δημιουργήσουν μία νέα εταιρία (οντότητα). π.χ. Η American Motors Corp. έχει δημιουργήσει κοινοπραξία με την κ Beijing Automotive Works, δημιουργώντας μια τρίτη οντότητα που ονομάζεται Beijing Jeep μία εταιρία αγοράζει το σύνολο ή μέρος των μετοχών μίας άλλης δύο ή περισσότερες εταιρείες διαλύονται και ενσωματώνονται σε μία Πηγή: Encyclopedia of Business, 2015 45

Διαχείριση σχέσεων με προμηθευτές Κάθετη ολοκλήρωση (στη σχέση με τον προμηθευτή) είναι η στρατηγική που μία εταιρία κατέχει την κυριότητα ή τον απόλυτο έλεγχο του προμηθευτή της Συνεργασία Arm s length Τύπος Ι Τύπος ΙΙ Τύπος ΙΙΙ Κοινοπραξία Κάθετη Ολοκλήρωση Ήταν η κύρια επιχειρηματική προσέγγιση της Ford και γενικότερα των αυτοκινητοβιομηχανιών τη δεκαετία του 1920, προσπαθώντας να ελαχιστοποιήσουν το κόστος με την ενσωμάτωση της παραγωγής αυτοκινήτων και ανταλλακτικών αυτοκινήτων Πηγή: Charles and Gareth, 2010 Η κάθετη ολοκλήρωση μπορεί να είναι μια πολύ σημαντική στρατηγική, αλλά είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί με επιτυχία Αποτελεί μια πολύπλοκη στρατηγική που κρύβει κινδύνους και είναι δύσκολο να αντιστραφεί Πηγή: McKinsey, 1993 46

4 Βασικές στρατηγικές προμήθειας ανάλογα με τη δύναμη του προμηθευτή και του αγοραστή Δύναμη προμηθευτή Υψηλή Χαμηλή Όταν ο προμηθευτής κατέχει μονοπωλιακή ή ολιγοπωλιακή θέση και ο αγοραστής μικρή διαπραγματευτική ισχύ. Στόχος για τον αγοραστή είναι η αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων και νέων προμηθευτών. Όταν ο προμηθευτής και ο αγοραστής έχουν ίδια υψηλή ισχύ στην αγορά. Στόχος είναι η δημιουργία μακροπροθέσμων στρατηγικών συνεργασιών με σκοπό την μείωση του κόστους, την δημιουργίας αξίας και στη συνέχεια τον επιμερισμό του οφέλους. Όταν και ο προμηθευτής και ο αγοραστής έχουν χαμηλή ισχύ στην αγορά. Στόχος αποτελεί η μείωση του κόστους και η αύξηση της αξίας (κυρίως έμμεσων δαπανών) μέσω των από κοινού προμηθειών διάφορων αγοραστών. Όταν η εταιρία/αγοραστής κατέχει κυρίαρχο ρόλο στην αγορά και ο προμηθευτής μικρή διαπραγματευτική ισχύ. Στόχος είναι η αύξηση του ανταγωνισμού. Ενδείκνυται μία "επιθετική στρατηγική ". Χαμηλή Δύναμη αγοραστή Υψηλή Πηγή: ΑΤ Kerney 48

Χαμηλή Δύναμη προμηθευτή Υψηλή Δύναμη προμηθευτή Η διαπραγματευτική ισχύς των προμηθευτών είναι εντονότερη όταν: Το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς το κατέχει μικρός αριθμός προμηθευτών (βαθμός συγκέντρωσης της αγοράς) Υπάρχει μικρός αριθμός αξιόπιστων προμηθευτών Υπάρχει χαμηλή διαθεσιμότητα των προϊόντων Υπάρχουν εμπόδια στην είσοδο νέων προμηθευτών Υπάρχουν εμπόδια στην είσοδο νέων προϊόντων/ υποκατάστατων (διαφοροποιημένο προϊόν) Υπάρχει πιθανότητα κάθετης ολοκλήρωσης προς τα εμπρός από την πλευρά του προμηθευτή (δυναμική συγχωνεύσεων και εξαγορών). Χαμηλή Υψηλή Δύναμη αγοραστή Πηγή: ΑΤ Kerney 49

Χαμηλή Δύναμη προμηθευτή Υψηλή Δύναμη αγοραστή Η διαπραγματευτική δύναμη των αγοραστών είναι εντονότερη όταν: Ο αγοραστής κατέχει μεγάλο μερίδιο της ζήτησης στον συγκεκριμένο τομέα Υπάρχει μικρός αριθμός αγοραστών ή υπάρχει χαμηλή ζήτηση Υπάρχουν ευκαιρίες ανάπτυξης ή βελτίωσης των προμηθευτών μέσω συνεργασίας με τον αγοραστή Χαμηλή Υψηλή Δύναμη αγοραστή. Πηγή: ΑΤ Kerney 50

Just in Time (JIT) (1/3) Η χρήση της φιλοσοφίας JIT στην παραγωγή εστιάζει στην αναγνώριση και απομάκρυνση στοιχείων/διαδικασιών οι οποίες πλεονάζουν ή δεν είναι απαραίτητες σε ένα σύστημα παραγωγής Όταν χρησιμοποιείται η φιλοσοφία JIT υπάρχει πλήρης ταύτιση της παραγωγής και των προμηθειών και έτσι επιτυγχάνονται τα εξής: Μείωση στην προμήθεια και αποθήκευση πρώτων υλών Μείωση των αποθηκευμένων προϊόντων προς διάθεση (stock reduction) Μείωση στο χώρο όπου λαμβάνει χώρα η διαδικασία της παραγωγής Το μεγαλύτερο όφελος μιας εταιρίας όταν χρησιμοποιεί την φιλοσοφία JIT είναι στην ποιότητα η οποία στο τέλος μεταφράζεται και ως μείωση στο λειτουργικό κόστος. Για παράδειγμα, εάν μια εταιρία αποφασίσει να μην έχει πια απόθεμα, και οι προμηθευτές της είναι αναγκασμένοι να έχουν εκείνοι, τότε αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως μείωση στο κόστος της αλυσίδας εφοδιασμού αφού κρατείται απόθεμα με μικρότερη πρόσθετη αξία (added value) H εταιρία Compaq, απαίτησε από τους προμηθευτές της να κρατούν ένα μέρος του αποθέματός τους σε μία αποθήκη κοντά στο εργοστάσιο της εταιρίας έτσι ώστε να ανταποκρίνονται γρήγορα με απότομες αλλαγές της ζήτησης Πηγή: Grant et al., 2005 52

Just in Time (JIT) (2/3) Δραστηριότητα Παραδοσιακή μέθοδος JIT μέθοδος Επιλογή προμηθευτή Παραγγελιοδοσία Αλλαγή παραγγελίας Διαχείριση κατάστασης παραγγελιών Εσωτερικός έλεγχος Αξιολόγηση προμηθευτή Τιμολόγηση Ελάχιστος αριθμός 2 προμηθευτών Η παραγγελία καθορίζει την ποιότητα και τον χρόνο παράδοσης Η ποιότητα και ο χρόνος παράδοσης μπορεί να αλλάξει τελευταία στιγμή Χρήση τηλεφώνου για την επίλυση προβλημάτων Έλεγχος σε σχεδόν κάθε παρτίδα προϊόντων που καταφθάνει Ποσοτική αξιολόγηση: ανοχές μέχρι 10% σε ποιότητα & χρόνους Πληρωμή ανά παραγγελία Συνήθως 1 τοπικός προμηθευτής, συχνές παραδόσεις Ετήσια παραγγελία, οι παραδόσεις γίνονται ανάλογα με τις ανάγκες του πελάτη Η ποιότητα και ο χρόνος παραλαβής είναι προκαθορισμένος αλλά υπάρχουν μικρές ανοχές Λίγα προβλήματα λόγω των συμφωνιών, καθόλου ανοχή σε προβλήματα χρόνου παράδοσης & ποιότητας Αρχικοί δειγματοληπτικοί έλεγχοι Δεν υπάρχει ανοχή σε λάθη Τα τιμολόγια συλλέγονται και πληρώνονται ανά μήνα Πηγή: Weele, 1994 53

Just in Time (JIT) (3/3) Το βασικό συστατικό επιτυχίας της φιλοσοφίας JIT είναι η πλήρης εμπιστοσύνη και συνεργασία προμηθευτή-εταιρίας Κύριοι λόγοι για τους οποίους δεν μπορεί να επιτευχθεί η φιλοσοφία JIT είναι: η απουσία πραγματικής συνεργασίας της εταιρίας με τους προμηθευτές το γεγονός ότι ο προμηθευτής θα πρέπει να παραδίδει σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, μικρές ποσότητες από κάθε προϊόν/υλικό προσθέτει ακόμα ένα πρόβλημα η έλλειψη εμπιστοσύνης δημιουργεί προβλήματα στη χρήση του JIT (η εταιρία θα πρέπει να δώσει όλο τον προγραμματισμό παραγωγής της στον προμηθευτή της) Πηγή: Grant et al., 2005 54

Ηλεκτρονικές προμήθειες Σύμφωνα με το International Centre for Competitive Excellence oι Ηλεκτρονικές Προμήθειες ορίζονται ως ένα σύστημα προμηθειών, το οποίο είναι φιλικό προς τον χρήστη, και βασίζεται στη χρήση του Διαδικτύου, το οποίο προσφέρει ηλεκτρονική διαχείριση των προμηθειών και μια σειρά από άλλες παροχές που συντελούν στην βελτιστοποίηση των προμηθειών, στη μείωση του λειτουργικού κόστους, και στην ικανοποίηση των πελατών Ιδιωτικές Επιχείρηση προς επιχείρηση (Β2Β) Επιχείρηση προς καταναλωτή (B2C) Επιχείρηση προς απασχολούμενους (B2E) (διακίνηση προϊόντων και ηπηρεσιων μέσα στιην επιχείρηση) Δημόσιες Επιχείρηση προς δημόσιο (Β2Α) Κυβέρνηση προς καταναλωτή/ πολίτη (G2C) Κυβέρνηση προς κυβέρνηση (G2G) Πηγές: Γιαννάκαινας 2004; Leukel and Maniatopoulos, 2005; Μάνδρας 2007 56

Πλεονεκτήματα & μειονεκτήματα ηλεκτρονικών προμηθειών Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Μείωση κόστους διαχείρισης προμηθειών Αυτοματοποιημένες και τυποποιημένες διαδικασίες Μη-ασφάλεια των συναλλαγών Έλλειψη νομικού πλαισίου Μείωση κόστους προμηθευόμενων προϊόντων Δυνατότητα προσφοράς εξατομικευμένων προϊόντων Δημιουργείται απρόσωπη σχέση μεταξύ του προμηθευτή και του αγοραστή Βελτίωση αποτελεσματικότητας Έλλειψη των τυπικών πρωτοκόλλων και της αξιοπιστίας του συστήματος Μείωση απαιτούμενου χρόνου αναζήτησης προμήθειας Φόβος και αβεβαιότητα για την τεχνολογία Αξιοποίηση παγκόσμιας αγοράς Προσαρμογή στις νέες διαδικασίες απαιτούν χρόνο και πόρους Βελτίωση ελέγχου αποθεμάτων Έλλειψη γνώσης των ηλεκτρονικών προμηθειών 57

Μελέτη Περίπτωσης: Hewlett packard Η εταιρία Η Hewlett-Packard αποτελεί έναν παγκόσμιο κατασκευαστή προϊόντων τεχνολογίας και ήταν νούμερο 11 στη λίστα του Fortune το 2005 (17η θέση το 2015) Οι ετήσιες πωλήσεις της το 2005 ήταν ύψους 80δις δολαρίων Πηγή: Fortune, 2015 140,000 εργαζόμενους σε περισσότερες από 170 χώρες Οι ετήσιες δαπάνες της ήταν $60δις εκ των οποίων τα $13δις ήταν έμμεσες δαπάνες και τα υπόλοιπα για άμεσες δαπάνες πρώτων υλών και υπηρεσιών Πηγή: Aberdeen Group, 2005 58

Μελέτη Περίπτωσης: Hewlett packard B2B/ e-procurement Η Hewlett-Packard επέλεξε την πλατφόρμα της εταιρίας Ariba για τις ηλεκτρονικές της προμήθειες Η Ariba έδινε τη δυνατότητα δημιουργίας συμβάσεων με προμηθευτές 46 χωρών δραστηριοποίησης της Hewlett-Packard 1,500 εργαζόμενοι είχαν πρόσβαση στις ηλεκτρονικές προμήθειες γνωρίζοντας τη λειτουργία της πλατφόρμας 45,000 διαθέσιμοι προμηθευτές έμμεσων δαπανών (Οι 265 προμηθευτές κάλυπτα το 82% των έμμεσων δαπανών) Στη πλατφόρμα υπάρχουν διάφορες κατηγορίες δαπανών όπως δαπάνες λογισμικού, συμβουλευτικών υπηρεσιών, ακινήτων, ταξιδιών κτλ. To 95% των έμμεσων δαπανών ($13δις) ρέει μέσα στην πλατφόρμα ηλεκτρονικών προμηθειών Πηγή: Aberdeen Group, 2005 59

Μελέτη Περίπτωσης: Hewlett packard Οφέλη από τις ηλεκτρονικές προμήθειες Η Hewlett-Packard μείωσε κατά $1.8δις τις έμμεσες δαπάνες της Οι λειτουργικές δαπάνες μειώθηκαν κατά 20% Η χρήση της πλατφόρμας είχε ως αποτέλεσμα και την εξοικονόμηση $7εκατ. ετησίως λόγω της απεξάρτησης της εταιρίας από 100 επιμέρους συστήματα διαχείρισης προμηθειών Η τήρηση των συμβάσεων με τους προμηθευτές άγγιξε το 80% Μειώθηκε ο αριθμός των προμηθευτών ενώ οι μεγαλύτερες δαπάνες πραγματοποιούνται με συγκεκριμένους προμηθευτές Πηγή: Aberdeen Group, 2005 60

Μελέτη Περίπτωσης: YASSAS Η εταιρία Η Yassas.com Α.Ε. ιδρύθηκε το 2001 και ήταν η πρώτη κάθετη Β2Β ηλεκτρονική αγορά στην Ελλάδα, για προμήθειες χώρων φιλοξενίας και μαζικής εστίασης μέσω Διαδικτύου Η Yassas.com προσέφερε γρήγορες αναζητήσεις προϊόντων από διεθνής προμηθευτές σε τοπικούς αγοραστές, διαδικτυακές παραγγελίες καθώς και παρακολούθησης της παραγγελίας και της παράδοσης 50,000 συναλλαγές πραγματοποιήθηκαν μέσα της ηλεκτρονικής αγοράς Yassa.com συνολικής αξίας 30εκατ. για το 2001 και 150εκατ. για το 2006 Το 2002 είχε 2,000 εγγεγραμμένα μέλη ανάμεσα τους μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες όπως Novotel, Ηilton Ρόδου, Rhodos Palace, Πόρτο Καρράς κ.α. Πηγή: Καθημερινή, 2002; grecohotel, 2006 Προμηθευτές Αγοραστές 1,200 προμηθευτές 150,000 προϊόντα Τρόφιμα & ποτά Αναλώσιμα Καθαριστικά Ηλεκτρολογικός και μηχανικός εξοπλισμός Έπιπλα & εξοπλισμός δωματίων κ.α. 800 αγοραστές Υπηρεσίες ηλ. προμηθειών για τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και νοσοκομειακές μονάδες 61

Μελέτη Περίπτωσης: YASSAS Προμηθευτές Ο προμηθευτής αναβαθμίζει τον κατάλογο με τα προϊόντα του, χρησιμοποιώντας την Access και τον στέλνει στην κεντρική βάση δεδομένων του συστήματος, όπου όλοι οι κατάλογοι με τα προϊόντα σώζονται και είναι διαθέσιμοι στους αγοραστές (αφού φιλτραριστούν) Γενικές πληροφορίες: Περιγραφή προϊόντος, Barcode, LOT number κ.α. Πληροφορίες για την τιμή: Λίστα τιμών, Έκπτωση στο προϊόν / κατηγορίες προϊόντων Πληροφορίες συσκευασίας & Logistics: Συσκευασία που προσδιορίζει την εταιρία Διαθεσιμότητα προϊόντος Περισσότερες πληροφορίες: Σ ήμανση προϊόντων (Νέο, Με έκπτωση, Ειδικό προϊόν, Διαφημιστικό, Εποχικό κ.α.) 62

Μελέτη Περίπτωσης: YASSAS Αγοραστές Αναζήτηση καταλόγων χρησιμοποιώντας διαφορετικά κριτήρια, regarding: Προϊόν (Όνομα προϊόντος, κατηγορία προϊόντος κ.α.), π.χ. Όνομα προϊόντος: Μπίρα Προσδιορισμός προμηθευτή, π.χ. Προμηθευτής: Warsteiner Προσδιορισμός κατασκευαστή, π.χ. Κατασκευαστής: Johnson Πλήρης έρευνα αγοράς (Δυναμικά χαρακτηριστικά), π.χ. Διαφορετικοί τύποι κρασιών: Γλυκά, Ξηρά Πρόσβαση σε πληροφορίες marketing και στις πολιτικές προώθησης και πώλησης των προμηθευτών 63

Μελέτη Περίπτωσης: Yassas Οφέλη από τις ηλεκτρονικές προμήθειες Προμηθευτές Αγοραστές Ανέξοδη διερεύνηση του πελατολογίου Μείωση κόστους marketing (π.χ. αποφυγή εκτύπωσης εντύπων, δυνατότητα δημιουργίας εταιρικής ιστοσελίδας μέσα στο yassas.com ) Απλοποιημένες διαδικασίες που οδηγούν σε μείωση κόστους και ελαχιστοποίηση λαθών και παραλείψεων Στοχευόμενες προωθητικές ενέργειες τη στιγμή της αγοράς Δυνατότητα ενοποίησης με ERP συστήματα Ταχύτατη έρευνα αγοράς προμηθευτών και άμεση πρόσβαση σε έγκυρες πληροφορίες Αυτοματοποίηση των εσωτερικών διαδικασιών αγοράς που οδηγεί σε αύξηση της αποδοτικότητας και μείωση χρόνου και κόστους των διαδικασιών Άμεση πρόσβαση σε προσφορές και πτώσεις τιμών των προμηθευτών Αυτόματη έγκριση/αποστολή της παραγγελίας που οδηγεί σε μείωση χρόνου διεκπεραίωσης και συνεπώς μείωση κόστους Δυνατότητα παροχής επιπλέον υπηρεσιών π.χ. συμβουλευτικές υπηρεσίες από ομάδα ειδικών της yassas.com κ.α. 64