Πρώιμη Διάγνωση της Άνοιας και Παρακολούθηση της Εξέλιξης της Νόσου στην κλινική πρακτική μέσω του εργαλείου ALTOIDAMedTech Κοζώρη Ανδρομάχη-Μαρία, Ψυχολόγος, Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συγγενών Διαταραχών
Άνοια Η άνοια είναι ένα σύνδρομο Σταδιακή έκπτωση των νοητικών λειτουργιών (μνήμη, λόγος, κριτική σκέψη, προσοχή, συγκέντρωση, προσανατολισμός, οπτικο-χωρική αντίληψη) Διαταραχές συμπεριφοράς Αλλαγές στην προσωπικότητα Νόσος της Τρίτης Ηλικίας (Fadil et al., 2009)
(ADI, 2015)
Επιπολασμός της άνοιας στην Ελλάδα 2015: 197,000 ασθενείς 2030: 253,000 ασθενείς 2050: 354,000 ασθενείς (ADI, 2015)
MMSE Σταδιοποίηση της άνοιας (Feldman et al., 1999) 30 25 20 Ήπια Νοητική διαταραχή Πρώιμο στάδιο άνοιας Νοητικά συμπτώματα 15 Ήπιο-Μέτριο στάδιο άνοιας Απώλεια Λειτουργικής Ανεξαρτησίας 10 5 Σοβαρό στάδιο άνοιας Προβλήματα Συμπεριφοράς Εισαγωγή σε ίδρυμα 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Έτη
Ήπια Νοητική Διαταραχή (ΗΝΔ) Ελλείμματα στις νοητικές λειτουργίες, περισσότερο από το αναμενόμενο με βάση την ηλικία και την εκπαίδευση. Υψηλότερος κίνδυνος μετάπτωσης σε άνοια. Έγκαιρη διάγνωση Κατάλληλες παρεμβάσεις Σταθεροποίηση ή βελτίωση Αμνησικού τύπου Vs πολλαπλών πεδίων (Petersen, 2004)
Εκπαιδευτικά παιχνίδια και άνοια Η επίδοση σε εκπαιδευτικά παιχνίδια με καθημερινές δραστηριότητες ως προγνωστικός δείκτης. Πιο ισχυρός δείκτης όταν υπάρχει διπλό έργο. (Tarnanas et al, 2015) Augmented reality: η εισαγωγή σε πραγματικό περιβάλλον εικονικών στοιχείων μέσω υπολογιστή.
Το Πρόγραμμα ALTOIDA
Σκοπός Κλινική δοκιμή που θα ερευνήσει αν η ηλεκτρονική δοκιμασία ALTOIDA AR μπορεί: να ανιχνεύσει νοητικά ελλείμματα σε ασθενείς με Ήπια Νοητική Διαταραχή (ΗΝΔ) αμνησικού τύπου να προβλέψει σωστά την αύξηση αυτών των ελλειμμάτων σε βάθος χρόνου και να συσχετιστεί με ορισμένους νευροφυσιολογικούς δείκτες
The Consortium: ALTOIDA AG, Flurlingen, Switzerland, ALTOIDA (P.I. Dr. Ioannis Tarnanas) Department of Physiology and Pharmacology of the University of Rome LaSapienza, Italy, UNIROME (P.I. Prof. Dr. Claudio Babiloni) IRCCS Centro San Giovanni di Dio Fatebenefratelli (P.I. Prof. Dr. Giovanni Frisoni) VRMC Scripps Memorial Hospital (P.I. Prof. Dr. Mark Wiederhold) IRCCSSDN (P.I. Prof. Dr. Soricelli) GAADRD, Greek Association of Alzheimer s Disease and Related Disorders, Thessaloniki, Greece (P.I. Prof. Dr. Magda Tsolaki) BiHeLab, Bio Informatics and Human Electro - Physiology Lab, Ionian University, Greece (P.I. Prof. Panayiotis Vlamos)
Το ALTOIDA σε αριθμούς Έναρξη: Ιανουάριος 2016 Ολοκλήρωση: Δεκέμβριος 2018 7 ερευνητικά κέντρα σε 4 χώρες 260 συμμετέχοντες
Πειραματικός σχεδιασμός Συμμετέχοντες (Ν=260): ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ 115 ασθενείς με ΗΝΔ αμνησικού τύπου ΟΜΑΔΑ ΕΛΕΓΧΟΥ 145 φυσιολογικοί ηλικιωμένοι Alzheimer Hellas: 45 Alzheimer Hellas: 45
amci Δημογραφικά Ηλικία 55-90, 5 χρόνια εκπαίδευση, Γλωσσική επάρκεια, Συνοδός Κλινικά Χαρακτηριστικά Παράπονα μνήμης, Διάγνωση amci, MMSE 24-30, CDR 0,5, Logical Memory II<1,5 SD, GDS<6, Haschinski 4 Κανονισμοί/Συμμόρφωση Έγγραφη συγκατάθεση συμμετοχής. Κριτήρια Εισαγωγής Φυσιολογικοί Δημογραφικά Ηλικία 55-90, 5 χρόνια εκπαίδευση, Γλωσσική επάρκεια, Συνοδός Κλινικά Χαρακτηριστικά Όχι παράπονα μνήμης, Όχι ενδείξεις MCI ή AD, MMSE 26-30, CDR=0, Logical Memory II Μ.Ο, GDS<6, Haschinski 4. Κανονισμοί/Συμμόρφωση Έγγραφη συγκατάθεση συμμετοχής.
amci Ιατρικό Ιστορικό Κριτήρια Αποκλεισμού Φυσιολογικοί Ιατρικό Ιστορικό Νευρολογικών ή Ψυχιατρικών Διαταραχών Κλινική εικόνα Όραση ή ακοή ανεπαρκής για ΝΨΕ Συμμετοχή σε άλλες μη συμβατές έρευνες Φαρμακευτική αγωγή Σταθερότητα για 4 εβδομάδες Φάρμακα που εξαιρούνται Νευρολογικών ή Ψυχιατρικών Διαταραχών Κλινική εικόνα Όραση ή ακοή ανεπαρκής για ΝΨΕ Συμμετοχή σε άλλες μη συμβατές έρευνες Φαρμακευτική αγωγή Σταθερότητα για 4 εβδομάδες Φάρμακα που εξαιρούνται
3 Μετρήσεις: 1. Αρχική 2. Επανεξέταση στους 6 μήνες 3. Επανεξέταση στους 12 μήνες
1.Αρχική μέτρηση Κλινική εξέταση Νευροψυχολογική εκτίμηση Νευροφυσιολογικές εξετάσεις Μαγνητική τομογραφία (MRI) Ανάλυση DNA Εγκεφαλονωτιαίο υγρό Ιατρικό ιστορικό Νοητική κατάσταση/μάθηση και μνήμη/ Εργαζόμενη Μνήμη/Προσοχή και Εκτελεστικές λειτουργίες/γλώσσα/οπτικοχωρικές ικανότητες Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) [10-20 system] Ακουστικά Προκλητά Δυναμικά (ΑΠΔ) [P300] Εγκεφάλου Γονότυπος APOE A beta/tau Βιοψία δέρματος Λογισμικό ALTOIDA Ιστοπαθολογική ανάλυση Φάση εκπαίδευσης Πραγματική μέτρηση
2. Επανεξέταση στους 6 μήνες 3. Επανεξέταση στους 12 μήνες Κλινική εξέταση Νευροψυχολογική εκτίμηση Νευροφυσιολογικές εξετάσεις Λογισμικό ALTOIDA Ιατρικό ιστορικό Νοητική κατάσταση/μάθηση και μνήμη/ Εργαζόμενη Μνήμη/Προσοχή και Εκτελεστικές λειτουργίες/γλώσσα/οπτικοχωρικές ικανότητες Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) Ακουστικά Προκλητά Δυναμικά (ΑΠΔ) Φάση εκπαίδευσης Πραγματική μέτρηση
Το λογισμικό ALTOIDA Οι συμμετέχοντες περπατούν σε δωμάτιο, κρατώντας ένα tablet και έχοντας αισθητήρες βάδισης. Στις 3 γωνίες τοποθετούν εικονικά αντικείμενα με όποια σειρά θέλουν. Το λογισμικό τους ζητά να απομνημονεύσουν πού τα τοποθέτησαν. Στη συνέχεια, τα αντικείμενα κρύβονται και τους ζητείται να τα βρουν, αλλάζοντας τη σειρά.
www.altoida.com
Βιβλιογραφία Alzheimer s Disease International (2015) World Alzheimer Report Fadil, H., Borazanci, A., Haddou, EAB., Yahyaoui, M., Korniychuk, E., Jaffe, S. L., & Minagar, A. (2009). Early Onset Dementia. International Review of Neurobiology, 84, 245 262. http://dx.doi.org/10.1016/s0074-7742(09)00413-9 Feldman et al. Clinical Diagnosis and Management of Alzheimer s Disease. 1999:249-268. Petersen, R. C. (2004), Mild cognitive impairment as a diagnostic entity. Journal of Internal Medicine, 256: 183 194. doi:10.1111/j.1365-2796.2004.01388.x Tarnanas, I., Papagiannopoulos, S., Kazis, D., Wiederhold, M., Wiederhold, B., & Tsolaki, M. (2015). Reliability of a novel serious game using dual-task gait profiles to early characterize amci. Front. Aging Neurosci., 7(50), 1 15. http://doi.org/10.3389/fnagi.2015.00050 Tarnanas, I., Tsolaki, A., Wiederhold, M., Wiederhold, B., & Tsolaki, M. (2015). Five-year biomarker progression variability for Alzheimer s disease dementia prediction : Can a complex instrumental activities of daily living marker fill in the gaps? Alzheimer s & Dementia: Diagnosis, Assessment & Disease Monitoring, 1(4), 521 532. http://doi.org/10.1016/j.dadm.2015.10.005
Ερευνητική ομάδα Alzheimer Hellas Prof. Τσολάκη Μάγδα, MD, PhD Ανεστάκης Δοξάκης, MD, PhD Λαζάρου Ευτυχία Κοζώρη Ανδρομάχη Λυσσούδης Χρήστος, MSc Ραχσάνι Αμίν, MSc Τσικερδάνος Κώστας
Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας!