Η σημασία και οι προοπτικές της Ιατρικής Ακριβείας

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η σημασία και οι προοπτικές της Ιατρικής Ακριβείας"

Μαγδαληνή Αντωνόπουλος
4 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Η σημασία και οι προοπτικές της Ιατρικής Ακριβείας Aναστασία Χατζηδημητρίου Ερευνήτρια Β Υπεύθυνη της Τεχνικής Επιτροπής του Εθνικού Δικτύου Ιατρικής Ακριβείας Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών EKETA, Θεσσαλονίκη

2 1997 Άντρας, 24 ετών Διάγνωση Χρόνια μυελογενής λευχαιμία Θεραπεία Αλλογενής μεταμόσχευση παρατεταμένη νοσηλεία διακοπή εργασίας 1999 Θάνατος από επιπλοκές μεταμόσχευσης 2001 Άντρας, 27 ετών Διάγνωση Χρόνια μυελογενής λευχαιμία Θεραπεία Imatinib κανονική δραστηριότητα και κοινωνική ζωή 2018 Άριστη γενική κατάσταση

3 τι άλλαξε;

5 2001 Ανθρώπινο Γονιδίωμα

6 Εξέλιξη των γενετικών μεθόδων ανίχνευσης ευρήματα-ορόσημα NGS

Μεθοδολογίες αλληλούχησης νέας γενιάς (Next generation sequencing, NGS) Whole-genome sequencing (WGS) ανάλυση όλου του γονιδιωμάτος - Αναγνώριση σωματικών παραλλαγών, σύγκριση της αλληλουχίας του

7 Μεθοδολογίες αλληλούχησης νέας γενιάς (Next generation sequencing, NGS) Whole-genome sequencing (WGS) ανάλυση όλου του γονιδιωμάτος - Αναγνώριση σωματικών παραλλαγών, σύγκριση της αλληλουχίας του νεοπλάσματος με την αντίστοιχη φυσιολογική (germline). Exome sequencing ανάλυση της περιοχής του γονιδιώματος που κωδικοποιεί για πρωτεΐνες Targeted resequencing στοχευμένη αλληλούχηση PCR amplicons για την ανάλυση συγκεκριμένων γενωμικών περιοχών (amplicon sequencing).

8 Τεχνολογική επανάσταση 1 γονιδίωμα = μήνες ή χρόνια 1 γονιδίωμα σε λίγες ώρες Από δις σε ~1000/δείγμα!

9 Επιστήμες για ανάλυση βιοδεδομένων μεγάλης κλίμακας - Ανάλυση αλληλουχίας DNA - Αναγνώριση γενετικών βλαβών - Μοντέλα βιολογικών διεργασιών και οδών e

10 Genomic Alterations in Cancer TS, tumor suppressor CML, chronic myelogenous leukemia Macconaill LE, Garraway LA. Clinical implications of the cancer genome. Journal of Clinical Oncology, 28(35), (2010).

Cancer Genomes Are Dynamic WGS is a snapshot Certain mutations

somatic mutations accumulate through life Driver mutations cause

evolve and diversify the cancer Some alter aggressiveness which

11 Cancer Genomes Are Dynamic WGS is a snapshot Certain mutations reflect paternal and/or maternal germline variation Additional somatic mutations accumulate through life Driver mutations cause cancer, passenger mutations are carried along Additional drivers evolve and diversify the cancer Some alter aggressiveness which may be treatable Others may alter treatment response, leading to relapse Cancer genomes are not static. In cancer, one snapshot is not enough. Relapse Germline Somatic Cancer (Primary) Cancer (Metastasis) Treatment

12 Παράδειγμα: Χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία (ΧΛΛ) - νεόπλασμα ώριμων Β λεμφοκυττάρων - η πιο συχνή λευχαιμία των ενηλίκων στη Δύση σπάνιος καρκίνος νόσημα ηλικιωμένων

13 Το γονιδιωματικό τοπίο της ΧΛΛ Πώς μπαίνει τάξη στο τοπίο?

14 Επιβεβαίωση σε μεγάλες ομάδες ασθενών Ρόλος στην παθοφυσιολογία της ΧΛΛ? Διαγνωστικές εξετάσεις?

Rosenwald (Germany) Kostas Stamatopoulos (Greece) Associated members: Paolo Ghia (ERIC) Andrew Wotherspoon (EAHP) hematopathologist molecular

16 Ευρωπαϊκή ομάδα για τη διάγνωση λεμφωμάτων με NGS European Expert Group on NGS-based Diagnostics in Lymphomas (EGNL) Elias Campo (Spain) Ming Du (UK) Gianluca Gaidano (Italy) Philippe Gaulard (France) Patricia Groenen (The Netherlands) Richard Rosenquist (Nordic countries) Andreas Rosenwald (Germany) Kostas Stamatopoulos (Greece) Associated members: Paolo Ghia (ERIC) Andrew Wotherspoon (EAHP) hematopathologist molecular pathologist hematologist hematopathologist clinical scientist - molecular pathology clinical geneticist hematopathologist hematologist guidelines

17 Επαναληπτικά μεταλλαγμένων γονιδίων στα λεμφώματα - Κλινική σημασία 1. Άμεσος αντίκτυπος στην απόφαση για θεραπεία (Actionability) 2. Διαγνωστική σημασία 3. Προγνωστική σημασία 4. Πιθανή κλινική σημασία στο άμεσο μέλλον 5. Ερευνητικό Ενδιαφέρον

1. Άμεσος αντίκτυπος στην κλινική πράξη Επιλογή θεραπείας (Actionability) TP53 μεταλλάξεις - ΧΛΛ Συχνά με del(17p) Ανθεκτικότητα στην χημειο-ανοσοθεραπεία και μικρή ολική επιβίωση Κλινικό ώφελος με

18 1. Άμεσος αντίκτυπος στην κλινική πράξη Επιλογή θεραπείας (Actionability) TP53 μεταλλάξεις - ΧΛΛ Συχνά με del(17p) Ανθεκτικότητα στην χημειο-ανοσοθεραπεία και μικρή ολική επιβίωση Κλινικό ώφελος με πρόσφατα εγκεκριμένα νέα φάρμακα [ibrutinib, idelalisib] ασθενείς που δεν έχουν πάρει άλλη θεραπεία Sequencing του γονιδίου TP53 σε όλους τους ΧΛΛ ασθενείς, σε συνδυασμό με FISH, πριν την έναρξη θεραπείας (except in the palliative situation): - για την επιλογή πρώτης θεραπείας - πριν από κάθε επόμενη γραμμή θεραπείας Αλληλούχηση των εξονίων 2-11 με Sanger sequencing ή NGS Zenz et al, Nature Reviews 2010; 10(1):37-50

Περίπτωση 1 2015/08 Γυναίκα 63 ετών Λεμφοκυττάρωση, αναιμία, διογκωμένοι λεμφαδένες Κυτταρομετρία ροής: τυπική ΧΛΛ (score 5) Κλινικό Στάδιο: Binet C Πολύ υψηλού κινδύνου ΧΛΛ FISH

19 Περίπτωση /08 Γυναίκα 63 ετών Λεμφοκυττάρωση, αναιμία, διογκωμένοι λεμφαδένες Κυτταρομετρία ροής: τυπική ΧΛΛ (score 5) Κλινικό Στάδιο: Binet C Πολύ υψηλού κινδύνου ΧΛΛ FISH Μονοαλληλική διάμεση έλλειψη του 13q14.3 (75%) IGHV γονίδια IGHV % germline identity U-CLL TP53 γονιδιακή ανάλυση μέσω Sanger Sequencing ( ) Δεν ανιχνεύθηκε παθογόνο TP53 variant

20 Περίπτωση 1 FISH Μονοαλληλική διάμεση έλλειψη του 13q14.3 (67%) TP53 γονιδιακή ανάλυση μέσω NGS ( ) Variant (Protein) VAF Depth Interpretation p.s215g 33% 3363 Pathogenic TP53 γονιδιακή ανάλυση μέσω NGS ( ) Variant (Protein) VAF Depth Interpretation p.s215g 6% 4352 Pathogenic

21 οι μικροί, μεταλλαγμένοι κλώνοι έχουν σημασία Nadeu et al, Blood 2016; 127(17):

22 Περίπτωση 1 Με τη γνώση αυτή το 2015, θα είχατε προβεί σε χημειοανοσοθεραπεία? Δεν υπάρχει θέση για χημειο-ανοσοθεραπεία στην TP53 μεταλλαγμένη ΧΛΛ Ibrutinib «a game changer for TP53 aberrant CLL» Προτείνεται ως 1η γραμμή θεραπείας

A New Taxonomy of Cancer From organs to molecules Genomics and the Future of Cancer Treatment According to the President of the Dana Farber Cancer Institute, we may soon look at the concept of

23 A New Taxonomy of Cancer From organs to molecules Genomics and the Future of Cancer Treatment According to the President of the Dana Farber Cancer Institute, we may soon look at the concept of organ-based cancer types as ancient history. For more than a century, cancers have been classified by the organ or tissue with therapies geared to those specific areas The shift from an organ-focused to a gene-focused approach to cancer is already having a profound effect on the way cancer is treated

24 Precision Medicine Initiative

26 Ιατρική ακριβείας Ταιριάζοντας τα προφίλ ασθενών με συγκεκριμένες θεραπείες

27 γιατί χρειάζεται η ιατρική ακριβείας στην ογκολογία;

28 επείγουσα παγκόσμια ανάγκη Μη μεταδιδόμενα νοσήματα (non communicable diseases, NCDs) 40 εκατομμύρια θάνατοι/έτος Κάθε χρόνο, 15 εκατομμύρια θάνατοι από NCD σε ηλικίες ετών Καρδιαγγειακά νοσήματα, αναπνευστικά νοσήματα, διαβήτης και καρκίνος πάνω από το 80% των πρόωρων θανάτων από NCD Πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση, ακριβής θεραπεία: κρίσιμες παράμετροι για την επιτυχή αντιμετώπιση των NCDs

32 Μονάδες Ιατρικής Ακριβείας 5.4M Μονάδες Ιατρικής Ακριβείας

33 τι επιδιώκουμε;

34 σε όλους τους καρκινοπαθείς στην Ελλάδα - βέλτιστη δυνατή διάγνωση προηγμένες τεχνολογίες ανάλυσης του DNA - κατάλληλη θεραπεία στον κατάλληλο ασθενή - ισότιμη μέριμνα ανεξάρτητα από τη γεωγραφική περιοχή συντονισμένη εθνική προσπάθεια

35 Φάση A Μήνας 1 - Μήνας 6 a step-wise process Προτυποποίηση διαδικασίας targeted NGS - Κοινά πρωτόκολλα προαναλυτικής φάσης - Αναλυτική φάση Πειράματα NGS - Μετααναλυτική φάση αλγόριθμοι βιοπληροφορικής ανάλυσης, clinical annotation

36 Φάση A Μήνας 1 - Μήνας 6 a step-wise process Διαπίστευση εργαστηρίων - ISO ISO GDPR compliance Διεργαστηριακός έλεγχος ποιότητας - μεταξύ των Μονάδων Ιατρικής Ακριβείας - για όλες τις αναλυτικές φάσεις

37 Φάση A Μήνας 1 - Μήνας 6 Κατάλογος βιοδεικτών actionable genes και κριτηρίων - Συμπαγείς όγκοι (μελάνωμα, καρκίνος του πνεύμονα, καρκίνος του μαστού, καρκίνος του προστάτη και καρκίνος του παχέος εντέρου) - Αιματολογικές κακοήθειες - Κληρονομικά σύνδρομα καρκίνου a step-wise process Συνεργασία με τις Επιστημονικές Εταιρείες - Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία - Εταιρεία Παθολόγων Ογκολόγων - Εταιρείας Παθολογικής Ανατομικής

38 Φάση A Μήνας 1 - Μήνας 6 a step-wise process Διαχείριση δεδομένων - Σύστημα παραγγελιοδοσίας των εξετάσεων και λήψης του αποτελέσματος - Διαλειτουργικότητα με ΗΔΙΚΑ και πρωτοβουλίες του Υπουργείου Υγείας (π.χ Μητρώα Ασθενών) - Διασφάλισης της ανωνυμίας με βάση το ISO27001 και το GDPR

39 Φάση B state-of-the-art διάγνωση βασισμένη σε NGS μεταφραστική έρευνα

40 Φάση B επέκταση σε νέες Μονάδες Ιατρικής Ακριβείας Συμμετοχή ολόκληρου το εθνικού συστήματος υγείας και ως πάροχος βιοδεδομένων

41 συνεργασία ερευνητές αρχές κλινικοί ιατροί ασφαλιστικοί οργανισμοί ασθενείς βιομηχανία

42 Διασύνδεση με ευρωπαϊκά δίκτυα COUNTRY COMPANY/INSTITUTION TIME SCOPE FUNDING PROGRESS MEDICAL FOCUS ENGLAND Genomics England Ltd. (GeL) ,000 genomes 411 M ~34,000 genomes SCOTLAND The Scottish Genomes Partnership (SGP) THE NETHERLANDS Hartwig Medical Foundation (HMF) perpetual ~3,000 genomes 23 M ~3,000 genomes >10,000 cancer patients Rare Diseases Cancer Rare Diseases Cancer Population Studies 30 M ~3,000 patients Cancer FRANCE France Medécine Genomique (AVIESAN) ,000 WGS/annum by M (-2020) Two platforms selected Rare Diseases Cancer IRELAND Genomics Medicine Ireland (GMI) 2016-perpetual 45,000 genomes $40 M Incorporated Series A Population studies Rare Diseases SWITZERLAND Swiss Personalized Health Network (SPHN) FINLAND Finland s Genome Strategy (FGS) NORWAY DENMARK The Norwegian Strategy for Personalised Medicine in Healthcare National Strategy for Personalized Medicine (Per Med) Informatics structure CHF 68 Funding calls National infrastructure (operational by 2020) <13,000 WGS/annum perpetual SWEDEN Genomic Medicine Sweden ~100,000 genomes ~25,000 genomes/annum 17 M (Request for 50 M) NOK 8 M (pre-analysis) DKK 5 M (pre-analysis) DKK 100 M SEK 4 M (pre-analysis) Planning phase Planning phase Initiated Planning phase Rare Diseases Cancer Infectious Diseases Rare Diseases Cancer Pharmacogenetics Genetic Risk Susceptibility Rare Diseases Cancer Infectious Diseases Rare Diseases Cancer Diabetes Companion Dx Rare Diseases Cancer Complex Disease Microbiome Κύπρος, Σερβία, Σλοβενία, Ουγγαρία, Τσεχία

43 Molecularly Informed Clinical Trials Basket study design Single therapeutic agent Specific genetic or molecular abnormality Lung Cancer Colorectal Cancer Breast Cancer Prostate Cancer Renal Cancer

Agent #3 Therapeutic Agent #4 Therapeutic Agent #5 Molecular Target #1

44 Molecularly Informed Clinical Trials Umbrella study design Single Cancer Type Therapeutic Agent #1 Therapeutic Agent #2 Therapeutic Agent #3 Therapeutic Agent #4 Therapeutic Agent #5 Molecular Target #1 Molecular Target #2 Molecular Target #3 Molecular Target #4 Molecular Target #5

45 [Molecular Analysis for Therapy Choice]

46 Το μέλλον είναι εδώ!

47 Η σημασία και οι προοπτικές της Ιατρικής Ακριβείας Aναστασία Χατζηδημητρίου Ερευνήτρια Β Υπεύθυνη της Τεχνικής Επιτροπής του Εθνικού Δικτύου Ιατρικής Ακριβείας Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών EKETA, Θεσσαλονίκη

Σχετικά έγγραφα

Εθνικό Δίκτυο Ιατρικής Ακριβείας στην Ογκολογία συμμαχία κατά του καρκίνου

Εθνικό Δίκτυο Ιατρικής Ακριβείας στην Ογκολογία συμμαχία κατά του καρκίνου Αναστασία Χατζηδημητρίου Ερευνήτρια Β, Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών, ΕΚΕΤΑ Δύο πραγματικά ιατρικά ιστορικά 1997 Άντρας,