POSEIDONIOU O APAMEUS

Transcript

1 POSEIDONIOU O APAMEUS [Estrabón 1,1,7] Ἔχεται δ ὲ τῆ αὐτῆ φιλοπραγμοσύη κα ὶ τ ὸ μ ὴ ἀγοεῖ τ ὰ περ ὶ τὰ πλημμυρίδα το ῦ ὠκεαοῦ κα ὶ τὰ ἀμπώτει, ἀψορρόου Ὠκεαοῖο ( Il. 18,399) λέγοτα κα ὶ τρὶ μὲ γάρ τ' ἀίησι ἐπ' ἤματι, τρὶ δ' ἀαροιβδε ῖ (Od. 12,105). κα ὶ γὰρ ε ἰ μ ὴ τρί, ἀλλ ὰ δί, τάχα τῆ ἱστορία παραπεσότο ἢ τῆ γραφῆ διημαρτημέη ἀλλ' ἥ γε προαίρεσι τοιαύτη. κα ὶ τ ὸ ἐξ ἀκαλαρρείταο (Il. 7,422) δ ὲ ἔχει τι ὰ ἔμφασι τῆ πλημμυρίδο, ἐχούση τὴ ἐπίβασι πραεῖα κα ὶ ο ὐ τελέω ῥ οώδη. Ποσειδώιο δ ὲ κα ὶ ἐκ το ῦ σκοπέλου λέγει τοτ ὲ μὲ καλυπτομέου, τοτ ὲ δ ὲ γυμουμέου (Od. 12,235ff.), κα ὶ ἐκ το ῦ ποταμὸ (Il. 14,245) φάαι τὸ ὠκεαὸ εἰκάζει τ ὸ ῥοῶδε αὐτο ῦ τ ὸ περὶ τὰ πλημμυρίδα ἐμφαίζεσθαι. τ ὸ μὲ οὖ πρῶτο ε ὖ, τ ὸ δ ὲ δεύτερο οὐκ ἔχει λόγο οὔτε γὰ ρ ποταμί ῳ ῥεύματι ἔοικε ἡ τῆ πλημμυρίδο ἐπίβασι, πολ ὺ δ ὲ μᾶλλο ἡ ἀαχώρησι ο ὐ τοιαύτη. [Estrabón 1,1,8f] Ὅτι δ ὲ ἡ οἰκουμέη ῆσό ἐστι, πρῶτο μὲ ἐκ τῆ αἰσθήσεω κα ὶ τῆ πείρα ληπτέο. παταχῆ γάρ, ὁπουποτοῦ ἐφικτὸ γέγοε ἀθρώποι ἐπ ὶ τ ὰ ἔσχατα τῆ γῆ προελθεῖ, εὑ ρίσκεται θάλαττα, ἣ δ ὴ καλοῦμε ὠκεαό κα ὶ ὅπου δ ὲ τ ῇ αἰσθήσει λαβεῖ οὐχ ὑπῆρξε, ὁ λόγο δείκυσι. τ ὸ μὲ γὰρ ἑωθιὸ πλευρό, τ ὸ κατ ὰ τοὺ Ἰδού, κα ὶ τ ὸ ἑσπέριο, τ ὸ κατ ὰ τοὺ Ἴβηρα κα ὶ τοὺ Μαυρουσίου, περιπλεῖται πᾶ ἐπ ὶ πολ ὺ το ῦ τε οτίου μέρου κα ὶ το ῦ βορείου τ ὸ δ ὲ λειπόμεο ἄπλου ἡμῖ μέχρι ῦ τ ῷ μ ὴ συμμῖξαι μηδέα ἀλλήλοι τῶ ἀτιπεριπλεότω ο ὐ πολύ, ε ἴ τι συτίθησι ἐκ τῶ παραλλήλω διαστημάτω τῶ ἐφικτῶ ἡμῖ. οὐκ εἰκὸ δ ὲ διθάλαττο εἶαι τὸ

2 πέλαγο τ ὸ Ἀτλατικό, ἰσθμοῖ διειργόμεο οὕτω στεοῖ τοῖ κωλύουσι τὸ περίπλου, ἀλλὰ μᾶλλο σύρρου κα ὶ συεχέ. ο ἵ τε γὰρ περιπλεῖ ἐγχειρήσατε, εἶτα ἀαστρέψατε, οὐχ ὑπὸ ἠπείρου τιὸ ἀτιπιπτούση κα ὶ κωλυούση τὸ ἐπέκεια πλοῦ ἀακρουσθῆαί φασι, ἀλλ ὰ ὑπὸ ἀπορία κα ὶ ἐρημία, οὐδὲ ἧττο τῆ θαλάττη ἐχούση τὸ πόρο. Τοῖ τε πάθεσι το ῦ ὠκεαο ῦ τοῖ περ ὶ τὰ ἀμπώτει κα ὶ τὰ πλημμυρίδα ὁμολογε ῖ τοῦ το μᾶλλο πάτη γοῦ ὁ αὐτὸ τρόπο τῶ τε μεταβολῶ ὑπάρχει κα ὶ τῶ αὐξήσεω κα ὶ μειώσεω, ἢ ο ὐ πολ ὺ παραλλάττω, ὡ ἂ ὑπ ὸ ἑὸ πελάγου τῆ κιήσεω ἀποδιδομέη κα ὶ ἀπ ὸ μιᾶ αἰτία. Ἵππαρχο δ' ο ὐ πιθαό ἐστι ἀτιλέγω τ ῇ δόξ ῃ ταύτ ῃ, ὡ οὔθ' ὁμοιοπαθοῦτο τοῦ ὠκεαο ῦ παταχο ῦ, οὔτ', ε ἰ δοθείη τοῦτο, ἀκολουθοῦτο αὐτ ῷ το ῦ σύρρου εἶαι πᾶ τ ὸ κύκλῳ πέλαγο τ ὸ Ἀτλατικό, πρὸ τ ὸ μ ὴ ὁμοιοπαθεῖ μάρτυρι χρώμεο Σελεύκ ῳ τ ῷ Βαβυλωί ῳ. ἡμεῖ δ ὲ τὸ μὲ πλείω λόγο περ ὶ το ῦ ὠκεαο ῦ κα ὶ τῶ πλημμυρίδω εἰ Ποσειδώιο ἀ αβαλλόμεθα κα ὶ Ἀθηόδωρο, ἱκαῶ διακρατήσατα τὸ περ ὶ τούτω λόγο. πρὸ δ ὲ τ ὰ ῦ ἐπ ὶ τοσοῦ το λέγομε, ὅτι πρό τε τὴ ὁμοιοπάθεια οὕτω βέλτιο ομίσαι τά τε οὐράια συέχοιτ' ἂ κρεῖ ττο ταῖ ἐτεῦθε ἀαθυμιάσεσι, ε ἰ πλεῖο εἴη τ ὸ ὑγρὸ περικεχυμέο. Fuente: Posidonios. Die Fragmente, vol. 1, W. THEILER, ed., Berlín, De Gruyter, 1982.

3 ΕΚ ΤΩΝ ΑΡΕΙΟΥ ΔΙΔΥΜΟΥ ΕΠΙΤΟΜΗΣ ΦΥΣΙΚΩΝ [Euseb. P. E. XI Stob. ecl. eth. I 12 p. 330 H.] Περ ὶ δ ὲ τῶ ἰδεῶ ὡδ ὶ διεξήρχετο, τῶ κατ ὰ φύσι αἰσθητῶ κατ ὰ γέο ὡρισμέα τιὰ παραδείγματα φάμεο εἶαι τὰ ἰδέα, ὧ τὰ ἐπιστήμα γίγεσθαι κα ὶ τοὺ ὅρου παρ ὰ πάτα γὰρ ἀθρώπου ἄθρωπό τια οεῖσθαι κα ὶ παρ ὰ πάτα ἵππου ἵππο κα ὶ κοιῶ παρ ὰ πάτα ζῷ α ζῷο ἀγέητο κα ὶ ἄφθαρτο ὃ τρόπο δ ὲ σφραγῖδο μιᾶ ἐκμαγεῖα γίεσθαι πολλ ὰ κα ὶ συχὰ εἰκόα ἑὸ ἀδρό, οὕτω κα ὶ μιᾶ ἑκάστη ἰδέα αἰσθητῶ σωμάτω φύσει παμπληθεῖ, τῆ μὲ ἀθρώπω ἀθρώπου ἅπατα, <τῆ δ ὲ ἵππω ἵππου ἅπατα,> κα ὶ κατ ὰ τὸ αὐτὸ λόγο ἐπ ὶ τῶ ἄλλω τῶ κατ ὰ φύσι. εἶαι δ ὲ τὴ ἰδέα ἀίδιο οὐσία, αἰτία κα ὶ ἀρχὴ το ῦ ἕ καστο εἶαι τοιοῦτο, οἵα ἐστὶ αὐτή. καθάπερ οὖ τ ὰ κατ ὰ μέρο ὥσπερ ἀρχέτυπα τῶ αἰσθητῶ προηγεῖσθαι σωμάτω, οὕτω τὴ πάσα ἐ ἑαυτ ῇ περιέχουσα καλλίστη κα ὶ τελειοτάτη οὐ σία ὑπάρχει τοῦδε παράδειγμα το ῦ κόσμου πρὸ γὰρ ταύτη ἀφομοιωθέτα ὑπ ὸ το ῦ δημιουργήσατο αὐτὸ ἀπειργάσθαι θεο ῦ κατ ὰ πρόοια ἐκ τῆ πάση οὐσία. [Alcinoi epit. Plut. dogm. c. 12.] Ἐπε ὶ γὰρ τῶ κατ ὰ φύσι αἰσθητῶ κα ὶ κατ ὰ μέρο ὡρισμέα τι ὰ δε ῖ παραδείγματα εἶαι τὰ ἰδέα, ὧ κα ὶ τὰ ἐπιστήμα γίεσθαι κα ὶ τοὺ ὅρου (παρ ὰ πάτα γὰρ ἀθρώπου ἄθρωπό τια οεῖσθαι κα ὶ παρ ὰ πάτα ἵππου ἵππο κα ὶ κοιῶ παρ ὰ τ ὰ ζῷα ζῷο ἀγέητο κα ὶ ἄφθαρτο ὃ τρόπο σφραγῖδο μιᾶ ἐκμαγεῖα γίεται πολλ ὰ κα ὶ ἑὸ ἀδρὸ εἰκόε μυρίαι ἐπ ὶ μυρίαι τῆ ἰδέα οὔση αἰτία ἀρχὴ το ῦ εἶαι ἕκαστο τοιοῦτο οἷο αὐτ ὴ ὑπάρχει), ἀαγκαῖο κα ὶ τὸ κάλλιστο κατασκεύασμα τὸ κόσμο ὑπ ὸ το ῦ θεο ῦ δεδημιουργῆσθαι πρό τια ἰ δέα κόσμου ἀποβλέποτο παράδειγμα ὑπάρχουσα τοῦδε το ῦ κόσμου ὡ ἂ ἀπεικοισμέου ἀπ' ἐκείη πρὸ ἣ ἀφομοιωθέτα ὑπ ὸ το ῦ δημιουργο ῦ αὐτὸ ἀπειργάσθαι κατ ὰ θαυμαστοτάτη πρόοια καὶ δίαιτα ἐλθότο ἐπ ὶ τ ὸ δημιουργεῖ τὸ κόσμο διότι ἀγαθὸ ἦ. ἐκ τῆ πάση οὖ ὕλη αὐτὸ ἐδημιούργει. [Stob. Ecl. I 11 4 p. 320 sq. H.] < Ἀριστοτέλου.> Ἐπειδ ὴ δ' ἡ μὲ φύσι κατ' ἐπίοια ἀρχή τί ἐστι κιήσεω κα ὶ στάσεω, οὔτε δὴ κιούμεο ἡ ὕλη κατ ὰ τὸ ἴδιο λόγο οὔτε τ ὸ εἶδο. ἡ μὲ γὰρ ἀείδεο, τ ὸ δ ὲ εἶδο ἀεί, κα ὶ ἡ μὲ ο ὐ σῶμα, σωματικ ὴ δέ, τ ὸ δ ὲ καθάπαξ ἀσώματο. ο ὐ σῶμα δ ὲ τὴ ὕλη φασί, [οὐχ] ο ὐ μόο

4 ὅτι ἐστερῆσθαι δοκε ῖ τῶ περ ὶ σῶμα διαστάσεω, ἀλλ' ὅτι κα ὶ πολλῶ ἄλλω ἀπολείπεται κατὰ τὸ ἴδιο λόγο, ἃ τοῖ σώμασι ὑπάρχει, σχήματο χρώματο βαρύτητο κουφότητο, ὅ λω πάση ποιότητο κα ὶ ποσότητο. ε ἰ γὰρ τούτω μετεῖχε, τῶ ποιῶ < ἂ> ἦ κα ὶ ποσῶ ο ὐ μετειληφυῖ α δ ὲ, κατ ὰ λόγο σῶμα μὲ οὐκ ἂ εἴη, σωματικ ὴ δ ὲ δι ὰ τ ὸ πάσαι ὥσπερ ἐκμαγεῖο ὑποκεῖ σθαι ταῖ ποιότησι ὃ τρόπο γὰρ τ ὸ εἶδο τῆ ὕλη ἀφαιρεθὲ ἀσώματο εἶαι τυγχάει, οὕτω καὶ τὴ ὕλη το ῦ εἴδου χωρισθέτο ο ὐ σῶμα. δεῖ γὰρ ἀμφοῖ τῆ συόδου πρὸ τὴ το ῦ σώματο ὑπόστασι. ΕΚ ΤΗΣ ΔΙΔΥΜΟΥ ΤΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΥ ΕΠΙΤΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΒΙΒΛΙΟΥ Τὴ δ' εὐδαιμοία ἐκ τῶ καλῶ γίεσθαι κα ὶ προηγουμέω πράξεω. Δι ὸ κα ὶ δι' ὅλω εἶ αι καλή, καθάπερ κα ὶ τὴ ἐ τοῖ αὐλοῖ ἐέργεια δι' ὅλω ἔτεχο. Ο ὐ γὰρ ἐκβιβάζει τὴ παράληψι τῶ ὑλικῶ ἀρχῶ τῆ εἰλικριεία το ῦ καλο ῦ τὴ εὐδαιμοία, ὡ οὐδ ὲ τὴ τῆ ἰατρικῆ ἔτεχο δι' ὅλω ἐέργεια τὴ τῶ ὀργάω χρῆσι πᾶσα μὲ γὰρ πρᾶξι ἐ έργεια εἶαί τια ψυχῆ. Ἐπε ὶ δ' ὁ πράττω συγχρῆταί τισι πρὸ τὴ τελειότητα τῆ προθέσεω, μέρη ταῦ τα ο ὐ χρ ὴ ομίζει τῆ ἐεργεία καίτοι γε ἐπιζητούση ἑκατέρα τῶ εἰρημέω τ ὸ τοιοῦτο, ο ὐ μὴ ὡ μέρο, ὡ δ ὲ ποιητικὸ τῆ τέχη. Τ ὰ γὰρ ὧ ἄευ πράττει ὁτιοῦ ἀδύατο, μέρη τῆ ἐεργεία λέγει, οὐκ ὀρθό. Τ ὸ μὲ γὰρ μέρο ἐπιοεῖσθαι κατ ὰ τ ὸ συμπληρωτικὸ το ῦ ὅλου τ ὰ δ' ὧ οὐκ ἄευ κατ ὰ τ ὸ ποιητικό, τ ῷ φέρει κα ὶ συεργεῖ εἰ τ ὸ τέλο. Ξεοφάου πρώτου λόγο ἦλθε εἰ τοὺ Ἕλληα, ἄξιο γραφῆ, ἅμα παιδι ᾷ τά γε τῶ ἄλλω τόλμα ἐπιπλήττοτο, κα ὶ τὴ αὐτο ῦ παριστάτο εὐλάβεια, ὡ ἄρα θεὸ μὲ οἶδε τὴ ἀλήθεια, «δόκο δ' ἐπ ὶ πᾶσι τέτυκται.» Ἡ μὲ γὰρ φιλοσοφία θήρα τῆ ἀληθεία ἐστ ὶ κα ὶ ὄ ρεξι κα ὶ τῶ συγχορευτριῶ κα ὶ τῆ πρὸ αὐτὰ συμφωία, φησί. Ε ἰ δ ὲ αύτη ἢ στρατιώτη θεωρεῖ, πότερο ὁ ἄθρωπο αὐτὸ ἑαυτ ῷ πεποιῆσθαί σοι δοκε ῖ, ἢ πρὸ κοιωία; πρὸ κοιωία. Ὑπὸ τίο; Ὑπ ὸ τῆ φύσεω. Τίο οὔση κα ὶ πῶ; Διοικούση τ ὰ ὅλα. Κα ὶ πότερο οὔση ἢ μή; Ταῦ τα οὐκ ἔτι ἀαγκαῖο πολυπραγμοεῖ. Περ ὶ το ῦ ἠθικο ῦ εἴδου τῆ φιλοσοφία. Ἠθική ἐστι δύαμι ψυχῆ, δι' ἧ ἀσκηθείση καλῶ ἡ πρακτικ ὴ κατασκευάζεται ἀρετή, ἢ λόγο καθ' ὃ χρησόμεθα ἠθικ ῇ ἀρετ ῇ. Ἦθο δέ ἐ στι ποιότη το ῦ ἀλόγου μέρου τῆ ψυχῆ ὑποτακτικῶ ἔχει ἐθιζομέου τ ῶ λόγ ῳ. < Ἄλλω> ἄλογο μέρο τῆ ψυχῆ εἰθισμέο ὑπακούει τ ῷ λόγ ῳ ἢ πάθο, ἢ παθητικὸ μέρο τῆ ψυχῆ, εἰθισμέο ὑπακούει τ ῷ λογικ ῷ. < Ἄλλω> πάθο ἢ τ ὸ ὀρεκτικὸ μέρο τῆ ψυχῆ, εἰθισμέο ὑπακούει το ῦ λογικο ῦ.

5 Πάρεστι δ ὲ κἀκείω ὁρίζεσθαι ἀρχ ὴ ψυχῆ πρακτική ἢ κίησι τῆ ψυχῆ καθ' ὁρμή ἢ ποιότη ἀλόγου μορίου ψυχῆ ἢ ψυχῆ το ῦ ἀλόγου μέρου ποιότη, κατ' ἐπιτακτικὸ λόγο δυαμέη τῷ λογικ ῷ ἐπακολουθεῖ. Οὕτω μὲ οὖ ο ἱ κατ ὰ Πλάτωα φιλοσοφοῦτε ὁρίζοται ο ἱ δ ὲ κατὰ Ζήωα τὸ Στωϊκό, τροπικῶ ἦθό ἐστι πηγ ὴ βίου, ἀφ' ἧ α ἱ κατ ὰ μέρο πράξει ῥ έουσι. Πάθο δ' ἐστί, ὡ μὲ Ἀριστοτέλη, ἄλογο ψυχῆ κίησι πλεοαστική. Τ ὸ μὲ οὖ ἄλογο κατ ὰ το ῦ μὴ ἔχοτο τὸ ἀρχικὸ λόγο τάττει, τὸ γὰρ ὑποτακτικὸ ἔχει, καθ' ὃ ὑπακούει πέφυκε τ ῷ λογικ ῷ τ ὸ δ ὲ πλεοαστικό, κατ ὰ το ῦ πεφυκότο ἐπιδέχεσθαι πλεοασμό, ο ὐ κατ ὰ το ῦ ἤ δη πλεοάζοτο ποτ ὲ μὲ γὰρ πλεοάζει, ποτ ὲ δ' ἐλλείπει. Κἀκείω δ' ὁρίζεται πάθο ἐστ ὶ κίησι το ῦ ἀ λόγου μέρου τῆ ψυχῆ πλεοαστική, κατ ὰ φατασία ἡδέο ἢ λυπηρο ῦ. Ὁ μὲ οὖ Περιπατητικὸ οὕ τω ὡ δ' ὁ Στωϊκὸ ὡρίσατο Ζήω, πάθο ἐστὶ ὁρμ ὴ πλεοάζουσα. Ο ὐ λέγει πεφυκυῖ α πλεοάζει, ἀλλ' ἤδη ἐ πλεοασμ ῷ οὖσα ο ὐ γὰρ δυάμει, μᾶλλο δ' ἐεργεί ᾳ. Ὡρίσατο δ ὲ κἀ κείω πάθο ἐστ ὶ ποτ ὴ ψυχῆ, ἀπ ὸ τῆ τῶ πτηῶ φορᾶ τ ὸ εὐκίητο το ῦ παθητικο ῦ παρεικάσα. Ἠ θοποιΐα δ' ἐστὶ ἤθου ἐμποίησι. Ἠθικ ὴ δ' ἐστὶ ἀρετ ὴ μεσότη παθῶ, ἢ ἕξι ὁρίζουσα το ῦ πάθου τὴ ὑπερβολὴ κα ὶ τὴ ἔλλειψι τ ῷ τῆ φροήσεω λόγ ῳ ἢ ἕξι προαιρετικ ὴ το ῦ καλο ῦ περ ὶ ἡδοὰ κα ὶ λύπα. Ταῦτα μὲ οὖ αὐτάρκη περ ὶ τῶ ὅρω, πολλάκι γὰρ ο ἱ περ ὶ αὐτῶ λόγοι παρεμπεσοῦται. Χωρητέο δ ὲ ἐπ ὶ τὴ διαίρεσι το ῦ ἠθικο ῦ τόπου, εὐθὺ ἀπ' αὐτο ῦ το ῦ κατὰ διαφορὰ ἐδεικυμέου. Fuente: Doxographi Graeci, H. DIELS, ed., Berlín, Reimer, 1879, rep

6 CRUSIPPOU [Diog. Laert. VII 179.] <Χρύσιππο> Ἀπολλωίου Σολεὺ ἢ Ταρσεύ, ὡ Ἀλέξαδρο ἐ Διαδοχαῖ, μαθητὴ Κλεάθου. οὗτο πρότερο μὲ δόλιχο ἤσκει, ἔπειτα ἀκούσα Ζήωο ἢ Κλεάθου, ὡ Διοκλῆ κα ὶ οἱ πλείου, ἔτι τε ζῶτο ἀπέστη αὐτο ῦ κα ὶ οὐχ ὁ τυχὼ ἐγέετο κατ ὰ φιλοσοφία ἀὴρ εὐφυὴ καὶ ὀξύτατο ἐ πατ ὶ μέρει οὕτω ὥστε κα ὶ ἐ τοῖ πλείστοι διηέχθη πρὸ Ζήωα, ἀλλ ὰ κα ὶ πρὸ Κλεάθη, ᾧ κα ὶ πολλάκι ἔλεγε μόη τῆ τῶ δογμάτω διδασκαλία χρῄζει, τὰ δ ὲ ἀ ποδείξει αὐτὸ εὑρήσει. μετεόει μέτοι ὁπότε πρὸ αὐτὸ ἀποτείοιτο, ὥστε συεχὲ προφέρεσθαι ταῦτα ἐγ ὼ δ ὲ τἄλλα μακάριο πέφυκ' ἀὴρ πλὴ εἰ Κλεάθη τοῦτο δ' οὐκ εὐδαιμο ῶ. οὕτω δ' ἐπίδοξο ἐ τοῖ διαλεκτικοῖ ἐγέετο, ὥστε δοκεῖ τοὺ πλείου ὅτι ε ἰ παρ ὰ θεοῖ ἦ [ ἡ ] διαλεκτική, οὐκ ἂ ἦ ἄλλη ἢ ἡ Χρυσίππειο πλεοάσα δ ὲ τοῖ πράγμασι τὴ λέξι ο ὐ κατώρθωσε. ποικώτατό τε παρ' ὁτιοῦ γέγοε, ὡ δῆλο ἐκ τῶ συγγραμμάτω αὐτο ῦ τὸ ἀριθμὸ γὰ ρ ὑπὲρ πέτε κα ὶ ἑπτακόσιά ἐστι. ἐπλήθυε δ ὲ αὐτ ὰ πολλάκι ὑπὲρ το ῦ αὐτο ῦ δόγματο ἐπιχειρῶ κα ὶ πᾶ τ ὸ ὑποπεσὸ γράφω κα ὶ διορθούμεο πλεοάκι πλείστ ῃ τε τῶ μαρτυριῶ παραθέσει χρώμεο ὥστε κα ὶ ἐπειδή ποτε ἔ τιι τῶ συγγραμμάτω παρ' ὀλίγο τὴ Εὐ ριπίδου Μήδεια ὅλη παρετίθετο καί τι μετ ὰ χεῖρα εἶχε τ ὸ βιβλίο, πρὸ τὸ πυθόμεο τί ἄρα ἔχοι, ἔ φη Χρυσίππου Μήδεια. κα ὶ Ἀπολλόδωρο δ ὲ ὁ Ἀθηαῖο ἐ τ ῇ συαγωγ ῇ τῶ δογμάτω, βουλόμεο παριστάει, ὅτι τ ὰ Ἐπικούρου οἰκεί ᾳ δυάμει γεγραμμέα κα ὶ ἀπαράθετα ὄτα μυρίῳ πλείω ἐστ ὶ τῶ Χρυσίππου βιβλίω, φησὶ οὕτω αὐτ ῇ τ ῇ λέξει ε ἰ γάρ τι ἀφέλοι τῶ Χρυσίππου βιβλίω ὅσ' ἀλλότρια παρατέθειται, κεὸ αὐτ ῷ ὁ χάρτη καταλελείψεται. κα ὶ ταῦτα μὲ Ἀπολλόδωρο. ἡ δ ὲ παρεδρεύουσα πρεσβῦτι αὐτ ῷ, ὥ φησι Διοκλῆ, ἔλεγε ὡ πετακοσίου γράφει στίχου ἡμερησίου. Ἑκάτω δέ φησι ἐλθεῖ αὐτὸ ἐπ ὶ φιλοσοφία τῆ οὐσία αὐτο ῦ τῆ πατρῴα εἰ τ ὸ βασιλικὸ ἀαληφθείση. Ἦ δ ὲ κα ὶ τ ὸ σωμάτιο εὐτελή, ὡ δῆλο ἐκ το ῦ ἀδριάτο το ῦ ἐ Κεραμεικ ῷ, ὃ σχεδό τι ὑποκέκρυπται τ ῷ πλησίο ἱππε ῖ. ὅθε αὐτὸ ὁ Καρεάδη Κρύψιππο ἔλεγε ( secuntur apophthegmata). Fuentes: Stoicorum veterum fragmenta, vol. 2, J. VON ARNIM, Leipzig, Teubner, 1903, rep

7 ΝΙΚΟΜΑΧΟΥ ΓΕΡΑΣΗΝΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΤΩΝ ΕΙΣ ΔΥΟ ΤΟ ΠΡΩΤΟΝ Ο ἱ παλαιο ὶ κα ὶ πρῶτοι μεθοδεύσατε ἐπιστήμη κατάρξατο Πυθαγόρου ὡ ρίζοτο φιλοσοφία εἶαι φιλία σοφία, ὡ κα ὶ αὐτ ὸ τ ὸ ὄομα ἐμφαίει, τῶ πρ ὸ Πυθαγόρου πάτω σοφῶ καλουμέω συγκεχυμέ ῳ ὀόματι, ὥσπερ κα ὶ τέκτω κα ὶ σκυτοτόμο κα ὶ κυβερήτη κα ὶ ἁπλῶ ὁ τέχη τιὸ ἢ δημιουργία ἔμπειρο ἀλλ' ὅ γε Πυθαγόρα συστείλα πάτω τ ὸ ὄομα ἐπ ὶ τὴ τοῦ ὄτο. ἐπιστήμη κα ὶ κατάληψι κα ὶ μόη τὴ ἐ τούτ ῳ γῶσι τῆ ἀληθεία σοφία ἰ δίω καλέσα εἰκότω κα ὶ τὴ ταύτη ὄρεξι κα ὶ μεταδίωξι φιλοσοφία προσηγόρευσε, οἷ ο σοφία ὄρεξι. ἀξιοχρεώτερο δέ ἐστι τῶ ἄλλω ὁριζομέω, παρ' ὅσο ἰδίου ὀόματο κα ὶ πράγματο ἔοια δηλο ῖ κα ὶ ταύτη δ ὲ τὴ σοφία ὡρίζετο ἐπιστήμη τῆ ἐ τοῖ οὖσι ἀληθεία, ἐ πιστήμη μὲ οἰόμεο εἶαι κατάληψι το ῦ ὑποκειμέου ἄπταιστο κα ὶ ἀμετακίητο, ὄτα δ ὲ τ ὰ κατ ὰ τὰ αὐτ ὰ κα ὶ ὡσαύτω ἀε ὶ διατελοῦτα ἐ τ ῷ κόσμ ῳ κα ὶ οὐδέποτε το ῦ εἶαι ἐξιστάμεα οὐδ ὲ ἐπὶ βραχύ ταῦτα ἂ εἴη τ ὰ ἄυλα κα ὶ ὧ κατ ὰ μετουσία ἕκαστο λοιπὸ τῶ ὁμωύμω ὄτω καὶ καλουμέω τόδε τι λέγεται κα ὶ ἔστι. τ ὰ μὲ γὰρ σωματικ ὰ δήπου κα ὶ ὑλικ ὰ ἐ διηεκε ῖ ῥύσει καὶ μεταβολ ῇ δι ὰ πατό ἐστι μιμούμεα τὴ τῆ ἐξ ἀρχῆ ἀιδίου ὕλη κα ὶ ὑποστάσεω φύσι καὶ ἰδιότητα ὅλη γὰρ δι' ὅλη ἦ τρεπτ ὴ κα ὶ ἀλλοιωτή τ ὰ δ ὲ περ ὶ αὐτὴ ἢ κα ὶ σὺ αὐτ ῇ θεωρούμεα ἀσώματα, οἷο ποιότητε, ποσότητε, σχηματισμοί, μεγέθη, μικρότητε, ἰσότητε, σχέσει, ἐ έργειαι, διαθέσει, τόποι, χρόοι, πάτα ἁπλῶ, οἷ περιέχεται τ ὰ ἐ ἑκάστ ῳ σώματι, ὑπάρχει καθ' ἑαυτὰ ἀκίητα κα ὶ ἀμετάπτωτα, συμβεβηκότω δ ὲ μετέχει κα ὶ παραπολαύει τῶ περ ὶ τ ὸ ὑ ποκείμεο σῶμα παθῶ. τῶ δ ὴ τοιούτω ἐξαιρέτω ἐπιστήμη ἐστὶ ἡ σοφία, συμβεβηκότω δ ὲ κα ὶ τῶ μετεχότω αὐτῶ, ὅ ἐστι σωμάτω. Ἀλλ' ἐκεῖα μὲ ἄυλα κα ὶ ἀίδια κα ὶ ἀτελεύτητα κα ὶ δι ὰ πατὸ ὅμοια κα ὶ ἀ παράλλακτα πέφυκε διατελεῖ, ὡσαύτω τ ῇ αὐτῶ οὐσί ᾳ ἐπιδιαμέοτα, κα ὶ ἕκαστο αὐτῶ κυρίω ὂ λέγεται, τ ὰ δ ὲ ἐ γεέσει τε κα ὶ φθορ ᾷ κα ὶ αὐξήσει κα ὶ μειώσει κα ὶ μεταβολ ῇ πατοί ᾳ κα ὶ μετουσίᾳ φαίεται διηεκῶ τρεπόμεα κα ὶ λέγεται μὲ ὁμωύμω ἐκείοι ὄτα, καθ' ὅσο αὐτῶ μετέχει, ἔστι δ ὲ τ ῇ ἑαυτῶ φύσει οὐκ ὄτω ὄτα οὐδ ὲ γὰρ τ ὸ βραχύτατο ἐπ ὶ ταὐτο ῦ διαμέει, ἀλλ' ἀεὶ μεταβαίει πατοίω ἀλλασσόμεα κατ ὰ τὸ παρ ὰ Πλάτωι Τίμαιο, ὅ φησι τί τ ὸ ὂ ἀ εί, γέεσι δ ὲ οὐκ ἔχο, κα ὶ τί τ ὸ γιόμεο μέ, ὂ δ ὲ οὐδέποτε, τ ὸ μὲ δ ὴ οήσει μετ ὰ λόγου περιληπτό, ἀεὶ κα ὶ κατ ὰ τ ὰ αὐτ ὰ ὄ, τ ὸ δ' α ὖ δόξ ῃ μετ' αἰσθήσεω ἀλόγου δοξαστό, γιόμεό τε καὶ ἀπολλύμεο, ὄτω δ ὲ οὐδέποτε ὄ. εὔλογο ἄρα κα ὶ ἀαγκαιότατο, ε ἰ το ῦ προσήκοτο καὶ ἀθρώπ ῳ πρέποτο τέλου ἐφιέμεθα, τουτέστι εὐζωία (αὕτη δ ὲ δι ὰ φιλοσοφία μόη, ὑφ' ἑ τέρου δ ὲ οὐδεὸ συτελεῖται φιλοσοφία δ ὲ ἡμῖ, ὡ ἔφη, σοφία ὄρεξι, σοφία δ ὲ ἐπιστήμη τῆ ἐ τοῖ

8 οὖσι ἀληθεία, ὄτα δ ὲ τ ὰ μὲ κυρίω λεγόμεα, τ ὰ δ ὲ ὁμωύμω), ἀκριβῶ διελεῖ καὶ διαρθρῶσαι τ ὰ τοῖ οὖσι συμβεβηκότα. τῶ τοίυ ὄτω τῶ τε κυρίω κα ὶ τῶ καθ' ὁ μωυμία, ὅπερ ἐστ ὶ οητῶ τε κα ὶ αἰσθητῶ, τ ὰ μέ ἐστι ἡωμέα κα ὶ ἀλληλουχούμεα, οἷο ζῶ ο, κόσμο, δέδρο κα ὶ τ ὰ ὅμοια, ἅπερ κυρίω κα ὶ ἰδίω καλεῖται μεγέθη, τ ὰ δ ὲ διῃρημέα τε κα ὶ ἐ παραθέσει κα ὶ οἷο κατ ὰ σωρεία, ἃ καλεῖται πλήθη, οἷο ποίμη, δῆμο, σωρό, χορὸ κα ὶ τὰ παραπλήσια. τῶ ἄρα δύο εἰδῶ τούτω ἐπιστήμη ομιστέο τὴ σοφία ἀλλ' ἐπε ὶ πᾶ πλῆ θο κα ὶ πᾶ μέγεθο ἄπειρα τ ῇ αὑτῶ φύσει ἐξ ἀάγκη ἐστί (τ ὸ μὲ γὰρ πλῆθο ἀπ ὸ ὡρισμέη ῥ ίζη ἀρξάμεο ο ὐ παύεται προκόπτο, τ ὸ δ ὲ μέγεθο ἀπ ὸ ὡρισμέη ὁλότητο διαιρούμεο οὐδαμῆ δύαται παύει τὴ τομή, ἀλλ' ἐπ' ἄπειρο δι ὰ ταῦτα προχωρε ῖ), α ἱ δ ὲ ἐπιστῆ μαι πάτω πεπερασμέω εἰσὶ ἐπιστῆμαι, ἀπείρω δ ὲ οὐδέποτε, φαίεται δή, ὅτι οὔτε περ ὶ ἁπλῶ μέγεθο οὔτε περ ὶ ἁπλῶ πλῆθο συσταίη ἄ ποτε ἐπιστήμη ( ἀόριστο γὰρ ἑκάτερο καθ' ἑαυτό ἐ στι, πλῆθο μὲ ἐπ ὶ τ ὸ πλεῖο, μέγεθο δ ὲ ἐπ ὶ τ ὸ ἔλαττο), ἀλλ ὰ περί τι ἀπ' ἀμφοῖ ἀφωρισμέο, ἀπὸ μὲ πλήθου περ ὶ τ ὸ ποσό, ἀπ ὸ δ ὲ μεγέθου περ ὶ τ ὸ πηλίκο. Πάλι δ ὲ ἐξ ἀρχῆ, ἐπε ὶ το ῦ ποσο ῦ τ ὸ μὲ ὁρᾶται καθ' ἑαυτό, μηδεμία πρὸ ἄλλο σχέσι ἔ χο, οἷο ἄρτιο, περιττό, τέλειο, τ ὰ ἐοικότα, τ ὸ δ ὲ πρὸ ἄλλο πω ἤδη ἔχο κα ὶ σὺ τ ῇ πρὸ ἕ τερο σχέσει ἐπιοούμεο, οἷο διπλάσιο, μεῖζο, ἔλαττο, ἥμισυ, ἡμιόλιο, ἐπίτριτο, τ ὰ ἐοικότα, δῆ λο ὅτι ἄρα δύο μέθοδοι ἐπιλήψοται ἐπιστημοικα ὶ κα ὶ διευκριήσουσι πᾶ τ ὸ περ ὶ το ῦ ποσο ῦ σκέμμα, ἀριθμητικ ὴ μὲ τ ὸ περ ὶ το ῦ καθ' ἑαυτό, μουσικ ὴ δ ὲ τ ὸ περ ὶ το ῦ πρὸ ἄλλο. πάλι δ ὲ ἐπε ὶ τοῦ πηλίκου τ ὸ μέ ἐστι ἐ μο ῇ κα ὶ στάσει, τ ὸ δ ὲ ἐ κιήσει κα ὶ περιφορ ᾷ, δύο ἕτεραι κατ ὰ τ ὰ αὐτὰ ἐπιστῆμαι ἀκριβώσουσι τ ὸ πηλίκο, τ ὸ μὲ μέο κα ὶ ἠρεμοῦ γεωμετρία, τ ὸ δ ὲ φερόμεο καὶ περιπολοῦ σφαιρική. οὐκ ἄρα τούτω ἄευ δυατὸ τ ὰ το ῦ ὄτο εἴδη ἀκριβῶσαι οὐδ' ἄρα τὴ ἐ τοῖ οὖσι ἀλήθεια εὑρεῖ, ἧ ἐπιστήμη σοφία, φαίεται δέ, ὅτι οὐδ' ὀρθῶ φιλοσοφεῖ ὅπερ γὰ ρ ζωγραφίη συμβάλλεται τέχαι βααύσοι πρὸ θεωρίη ὀρθότητα, τοῦτό τοι γραμμα ὶ κα ὶ ἀριθμοὶ κα ὶ ἁρμοικ ὰ διαστήματα κα ὶ κύκλω περιπολήσει πρὸ λόγω σοφῶ μαθήσια συεργίη ἔχουσι, Ἀδροκύδη φησὶ ὁ Πυθαγορικό. ἀλλ ὰ κα ὶ Ἀρχύτα ὁ Ταρατῖο ἀρχόμεο τοῦ ἁρμοικο ῦ τ ὸ αὐτ ὸ οὕτω πω λέγει καλῶ μοι δοκοῦτι περ ὶ τ ὰ μαθήματα διαγώμεαι κα ὶ οὐδὲ ἄτοπο αὐτοὺ ὀρθῶ, οἷα ἐτί, περ ὶ ἑκάστου φροέει. περ ὶ γὰρ τᾶ τῶ ὅλω φύσιο καλῶ διαγότε ἔμελλο κα ὶ περ ὶ τῶ κατ ὰ μέρο, οἷα ἐτί, καλῶ ὀψεῖσθαι περί τε δ ὴ τᾶ γεωμετρικᾶ κα ὶ ἀριθμητικᾶ κα ὶ σφαιρικᾶ παρέδωκα ἄμμι σαφ ῆ διάγωσι, οὐχ ἥκιστα δ ὲ κα ὶ περὶ μουσικᾶ. ταῦτα γὰρ τ ὰ μαθήματα δοκοῦτι ἔμμεαι ἀδελφεά περ ὶ γὰρ ἀδελφε ὰ τ ὰ το ῦ ὄ το πρώτιστα δύο εἴδεα τὰ ἀαστροφὰ ἔχει. κα ὶ Πλάτω δ ὲ ἐπ ὶ τέλει το ῦ τρικαιδεκάτου τῶ όμω, ὅπερ τιὲ φιλόσοφο ἐπιγράφουσι, ὅτι ἐ αὐτ ῷ περισκοπε ῖ κα ὶ διορίζεται, ποταπὸ χρ ὴ τὸ ὄ τω φιλόσοφο εἶαι, ἀακεφαλαιούμεο τ ὰ δι ὰ πλειόω προδιαλεχθέτα κα ὶ προδιαβεβαιωθέτα

9 ἐπιφέρει ἅπα διάγραμμα ἀριθμο ῦ τε σύστημα κα ὶ ἁρμοία σύστασι ἅπασα τῆ τε τῶ ἄ στρω φορᾶ τὴ ἀαλογία μία ἀαφαῆαι δε ῖ τ ῷ κατ ὰ τρόπο μαθάοτι, φαήσεται δ' ἂ ὃ λέγομε ὀρθῶ, ε ἴ τι εἰ ἓ βλέπω πάτα μαθάει δεσμὸ γὰρ ἁπάτω τούτω εἷ ἀαφαήσεται ε ἰ δέ τι ἄλλω μεταχειριεῖται φιλοσοφία, τύχη δε ῖ καλεῖ συεργό ο ὐ γὰρ ἄευ τούτω ἡ ὁ δό ποτε, ἀλλ' οὗτο ὁ τρόπο, ταῦτα τ ὰ μαθήματα εἴτε χαλεπ ὰ εἴτε ῥᾴδια, ταύτ ῃ ἰτέο, ἀμελεῖ δ ὲ ο ὐ δε ῖ. τὸ δ ὲ ταῦτα πάτα οὕτω λαβότα, ὡ ἐγ ὼ λέγω, τοῦτο ἐγ ὼ καλ ῶ σοφώτατο κα ὶ διισχυρίζομαι παίζω τε κα ὶ σπουδάζω. δῆλο γάρ, ὅτι κλίμαξί τισι κα ὶ γεφύραι ἔοικε ταῦτα τ ὰ μαθήματα διαβιβάζοτα τὴ διάοια ἡμῶ ἀπ ὸ τῶ αἰσθητῶ κα ὶ δοξαστῶ ἐπ ὶ τ ὰ οητ ὰ κα ὶ ἐπιστημοικὰ κα ὶ ἀπ ὸ τῶ συτρόφω ἡμῖ κα ὶ ἐκ βρεφῶ ὄτω συήθω ὑλικῶ κα ὶ σωματικῶ ἐπ ὶ τὰ ἀσυήθη τε κα ὶ ἑτερόφυλα πρὸ τὰ αἰσθήσει, τ ῇ δ ὲ ἀυλί ᾳ κα ὶ ἀιδιότητι συγγεέστερα ταῖ ἡμετέραι ψυχαῖ κα ὶ πολ ὺ πρότερο τ ῷ ἐ αὐταῖ οητικ ῷ. καθ ὰ κα ὶ ὁ παρ ὰ Πλάτωι ἐ τῇ πολιτεί ᾳ Σωκράτη το ῦ προσδιαλεγομέου αἰτία τιὰ εὐλόγου ἐπιφέρει δοκοῦτο τοῖ μαθήμασι, ὡ εὔχρηστά εἰσι πρὸ τὸ ἀθρώπιο βίο, ἡ μὲ ἀριθμητικ ὴ πρὸ λογισμοὺ καὶ διαομὰ κα ὶ συεισφορὰ κα ὶ ἀμείψει κα ὶ κοιωία, ἡ δ ὲ γεωμετρία πρὸ στρατοπεδεύσει πόλεώ τε κα ὶ ἱερῶ συγκτίσει κα ὶ γεωμορία, ἡ δ ὲ μουσικ ὴ πρὸ ἑορτὰ κα ὶ θυμηδία κα ὶ θεῶ θρησκεία, σφαιρικ ὴ δ ὲ κα ὶ ἀστροομία πρὸ γεωργία τε κα ὶ αυτιλία κα ὶ τὰ ἄλλα καταρχὰ τῶ πράξεω εὐχερεία κα ὶ ἐπιτηδειότητα προδηλοῦσα, ἐπιπλήττω φησί ὡ ἡδὺ ε ἶ, ὅτι ἔ οικα δεδιέαι, μ ὴ ἄρα ἄχρηστα ταῦτα τ ὰ μαθήματα προτάττοιμι τ ὸ δέ ἐστι παγχάλεπο, μᾶλλο δὲ ἀδύατο ὄμμα γὰρ τῆ ψυχῆ ὑπ ὸ τῶ ἄλλω ἐπιτηδευμάτω ἀποτυφλούμεο καὶ κατορυττόμεο δι ὰ τούτω μόω ἀαζωπυρεῖται κα ὶ ἀεγείρεται κρεῖττο ὂ σωθῆ αι μυρίω σωματικῶ ὀμμάτω μό ῳ γὰρ αὐτ ῷ ἡ περ ὶ το ῦ πατὸ ἀλήθεια ὁρᾶται. Fuentes: Nicomachi Geraseni Pythagorei introductionis arithmeticae libri ii, R. HOCHE, ed., Leipzig, Teubner, 1866.