ΑΝΑΛΤΗ ΚΟΣΟΤ-ΟΦΔΛΟΤ Δ ΦΩΣΟΒΟΛΣΑΪΚΗ ΜΟΝΑΓΑ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΔΚΣΡΙΚΟΤ ΡΔΤΜΑΣΟ

Transcript

1 AΡΙΣΟΣΔΛΔΙΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΠΟΛΤΣΔΥΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΣΜΗΜΑ ΠΟΛΙΣΙΚΩΝ ΜΗΥΑΝΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΔΙΓΙΚΔΤΗ ΠΡΟΣΑΙΑ ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ ΚΑΙ ΒΙΩΙΜΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΓΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΑΝΑΛΤΗ ΚΟΣΟΤ-ΟΦΔΛΟΤ Δ ΦΩΣΟΒΟΛΣΑΪΚΗ ΜΟΝΑΓΑ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΔΚΣΡΙΚΟΤ ΡΔΤΜΑΣΟ ΚΩΝΣΑΝΣΙΝΟ ΓΑΜΙΑΝΙΓΗ Γηπι. Πνιηηηθόο Μεραληθόο Θεζζαινλίθε, Οθηώβξηνο 2010

2 Πεξίιεςε Αληηθείκελν ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο είλαη ε παξνπζίαζε κηαο φζν ην δπλαηφλ νινθιεξσκέλεο εηθφλαο γχξσ απφ ην ζέκα ηεο Φσηνβνιηατθήο Δλέξγεηαο θαη ηεο αμηνπνίεζεο ηεο. Αλαιχεηαη ν θιάδνο, νη δπλαηφηεηεο γηα αλάπηπμε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη ηα νθέιε απφ ηε ρξήζε ηεο. Ηδηαίηεξα θξίζηκνο ζηφρνο είλαη ε ηερληθννηθνλνκηθή αμηνιφγεζε επελδχζεσλ ζε θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα πνπ απνηεινχλ ηερλνινγία κε πςειέο πξννπηηθέο ζηελ κειινληηθή επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα θαη κε ηδηαίηεξε ζπκβνιή ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ κεγάισλ ζχγρξνλσλ θξίζεσλ πνπ εληνπίδνληαη ζε νηθνλνκηθφ, θνηλσληθφ θαη πεξηβαιινληηθφ επίπεδν. Ο ζηφρνο απηφο πξαγκαηνπνηείηαη κε ηελ αλάιπζε θφζηνπο νθέινπο ζε έλαλ θσηνβνιηατθφ ζηαζκφ παξαγσγήο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο 100KW, ζηελ πεξηνρή ησλ Γξεβελψλ, πνπ βξίζθεηαη ήδε ζε ιεηηνπξγία θαη ζπλεπψο είλαη γλσζηά φια ηα έμνδα πνπ απαηηήζεθαλ γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ. Ζ νηθνλνκηθή αλάιπζε γίλεηαη κε ην δηεζλψο αλαγλσξηζκέλν θαη επξέσο ρξεζηκνπνηνχκελν ινγηζκηθφ αλαλεψζηκσλ ελεξγεηαθψλ ηερλνινγηψλ γηα ηε δηεμαγσγή κειεηψλ νηθνλνκηθήο αμηνιφγεζεο έξγσλ απφ ΑΠΔ, ην RETScreen (Renewable Energy Technologies). Με βάζε ην ινγηζκηθφ απηφ εμεηάδνληαη φια ηα νηθνλνκηθά θξηηήξηα ηεο επέλδπζεο θαη κε ηα απνηειέζκαηα ησλ νηθνλνκηθψλ δεηθηψλ ζπκπεξαίλνπκε φηη ε επέλδπζε απνθέξεη ζεκαληηθά θέξδε. Ζ ζπγθεθξηκέλε εθαξκνγή πεξηιακβάλεη θαη αλάιπζε επαηζζεζίαο γηα ηηο κεηαβιεηέο παξακέηξνπο ηεο επέλδπζεο. Έηζη, απνδεηθλχεηαη φηη ε αθνινπζνχκελε κεζνδνινγία θαη ε εθαξκνγή ηνπ ινγηζκηθνχ απηνχ είλαη ηδηαίηεξα ρξήζηκεο γηα ηελ αμηνιφγεζε κειινληηθψλ ζρεδίσλ επέλδπζεο ζε θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα. 1

3 Abstract Dissertation is to present a possible comprehensive picture about the issue of photovoltaic and utilization. It analyzes the industry, the potential for development of entrepreneurship and the benefits of its use. Particularly critical is the technical and objective evaluation of investment in photovoltaic systems technology with a high potential in future business activity and a special contribution to addressing the major contemporary crises identified in economic, social and environmental terms. This objective is carried out by cost benefit analysis on a solar power station 100KW, the region of Grevena, which is already in operation and is therefore known for all costs required for construction. The economic analysis done by the internationally recognized and widely used software of renewable energy technologies for studies of economic evaluation of renewable energy projects, the 'RETScreen' (Renewable Energy Technologies). Based on this software addresses all the financial criteria of investment and the results of economic indicators, we conclude that the investment generated substantial profits. This application also includes sensitivity analysis for variable parameters of the investment. Thus, it appears that the methodology followed and the application of this software is particularly useful in evaluating future investment projects in photovoltaic systems. 2

4 Πξόινγνο Ζ παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία εθπνλήζεθε θαηά ην αθαδεκατθφ έηνο 2010 ζην πιαίζην ηνπ Πξνγξάκκαηνο Μεηαπηπρηαθψλ πνπδψλ Πξνζηαζία Πεξηβάιινληνο θαη Βηψζηκε Αλάπηπμε. ηελ εξγαζία γίλεηαη κηα πξνζπάζεηα θαηαλφεζεο ηεο Φσηνβνιηατθήο Δλέξγεηαο ηφζν ζηε ζεσξία φζν θαη ζηελ πξάμε, έρεη ιάβεη ρψξα ε αλάιπζε θφζηνπο θαη νθέινπο κηαο ζπγθεθξηκέλεο επέλδπζεο θσηνβνιηατθνχ ζηαζκνχ ζηελ πεξηνρή ησλ Γξεβελψλ, φπνπ ζηφρνο είλαη ε ηειηθή δηεμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ γηα ηελ απνδνηηθφηεηα θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ εγρεηξήκαηνο απηνχ. Τπεχζπλνο θαηά ηελ εθπφλεζε ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο ήηαλ ν Καζεγεηήο θ. Π. Λαηηλφπνπινο, ζηνλ νπνίν νθείισ ηδηαίηεξεο επραξηζηίεο γηα ηελ αλάζεζή ηεο θαη ηελ πνιχηηκε ππνζηήξημε πνπ κνπ πξνζέθεξε. Σέινο, ζέισ λα επραξηζηήζσ ζεξκά ηελ νηθνγέλεηα κνπ θαη ηνπο θίινπο κνπ πνπ κε ζηήξημαλ ζε φιν απηφ ην δηάζηεκα. Θεζζαινλίθε, Οθηψβξηνο

5 Πεξηερόκελα Πεξίιεςε 1 Πξόινγνο 3 1 Δηζαγσγή θνπφο ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο Οξγάλσζε Κεθαιαίσλ.7 2 Αλάγθε γηα αλαλεώζηκεο πεγέο ελέξγεηαο Σν παγθφζκην ελεξγεηαθφ πξφβιεκα Πεξηβάιινλ θαη ελέξγεηα Παγθφζκηα ππεξζέξκαλζε μηλε βξνρή Σν Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην ηξνθή ζηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο Δηζαγσγή Μνξθέο ησλ ΑΠΔ Οη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ζηελ Δπξψπε Φσηνβνιηατθή ηερλνινγία θαη ελέξγεηα Δηζαγσγή ζηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα Φσηνβνιηατθφ ζηνηρείν Ζκηαγσγνί Σν θσηνβνιηατθφ θαηλφκελν Τιηθά θσηνβνιηατθσλ ζηνηρείσλ Σν Ππξίηην (Si) Τβξηδηθά πιηθά Απφδνζε θσηνβνιηατθνχ πιαηζίνπ Δπίδξαζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ζηε απφδνζε Δπίδξαζε ηεο γήξαλζεο ηνπ θσηνβνιηατθφ πιαηζίνπ ζηελ απφδνζε Δπίδξαζε ηεο ξχπαλζεο ζηελ απφδνζε ηνπ θσηνβνιηατθφ πιαηζίνπ.39 4

6 3.6.4 Μεηαβνιή ηεο απφδνζεο θσηνβνιηατθνχ πιαηζίνπ ιφγσ νπηηθψλ ελεξγεηαθψλ απσιεηψλ Ζιηαθή αθηηλνβνιία θαη θσηνβνιηατθά Φσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα Γηαζπλδεδεκέλα ζην δίθηπν ζπζηήκαηα Απηφλνκν θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα Τβξηδηθφ ζχζηεκα Πιενλεθηήκαηα ησλ θσηνβνιηατθψλ Μεηνλεθηήκαηα ησλ θσηνβνιηατθψλ Πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ησλ θσηνβνιηατθψλ Θεζκηθό πιαίζην ηεο θσηνβνιηατθήο ελέξγεηαο ζε Δπξσπατθό θαη εζληθό επίπεδν Θεζκηθφ πιαίζην ζε Δπξσπατθφ επίπεδν Πξάζηλε βίβινο γηα ηηο Α.Π.Δ Λεπθή βίβινο γηα ηηο Α.Π.Δ Σν ζεζκηθφ πιαίζην ζε εζληθφ επίπεδν Ζ πνξεία πξνο ηελ απειεπζέξσζε ηεο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα Ο λφκνο γηα ηελ απειεπζέξσζε ηεο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα Νφκνο 3468/2006 ΦΔΚ Α 129/ Νφκνο 3734/2009 (ΦΔΚ Α 8/ ) Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε (4 Ηνπλίνπ 2009 ΦΔΚ Β 1079) Νφκνο 3851/ Δηδηθφ Υσξνηαμηθφ πιαίζην γηα ηηο Α.Π.Δ. (ΦΔΚ Β 2464/ ) Φνξείο γηα ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα Απαηηνχκελεο δηαδηθαζίεο γηα ηελ πινπνίεζε επέλδπζε θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο ζηελ Διιάδα Γπζθνιίεο γηα ηελ αλάπηπμε θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ ζηελ Διιάδα.70 5 Οηθνλνκηθνί δείθηεο αμηνιόγεζεο επελδύζεσλ Βαζηθέο νηθνλνκηθέο έλλνηεο Υξεκαηνξνή επέλδπζεο Πιεζσξηζκφο Απφζβεζε Οηθνλνκηθή αλάιπζε επελδχζεσλ Κξηηήξην Καζαξήο Παξνχζαο Αμίαο (ΚΠΑ) Κξηηήξην Λφγνπ Οθέινπο- Κφζηνπο (B/C)

7 5.2.3 Κξηηήξην πληειεζηή Δζσηεξηθήο Απφδνζεο (IRR) Αλάιπζε θόζηνπο νθέινπο ζε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθνύ ζηαζκνύ ηζρύνο 100KW ζην λνκό Γξεβελώλ θνπηκφηεηα ηεο επέλδπζεο Γαπάλεο ηεο επέλδπζεο Κηηξηαθέο εγθαηαζηάζεηο Μεραλνινγηθφο εμνπιηζκφο ζπζηήκαηνο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Γαπάλεο κεηαθνξάο θαη εγθαηάζηαζεο Γαπάλεο εηδηθψλ εγθαηαζηάζεσλ Γαπάλεο γηα έξγα πεξηβάιινληνο ρψξνπ Γαπάλε γηα ινηπέο εξγαζίεο Υξεκαηνδνηηθφ ζρήκα ηεο επέλδπζεο Αλάιπζε θφζηνπο νθέινπο ηεο επέλδπζεο Αλάιπζε επαηζζεζίαο θαη επηθηλδπλφηεηαο ηεο επέλδπζεο πκπεξάζκαηα 103 Βηβιηνγξαθία 105 6

8 Κεθάιαην 1 Δηζαγσγή 1.1 θνπόο ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο ήκεξα, πεξηζζφηεξν απφ πνηέ, ηα ελεξγεηαθά δεηήκαηα είλαη ζηελ πξψηε γξακκή ζε πνιηηηθφ θαη θνηλσληθφ επίπεδν. Ζ ξαγδαία απμαλφκελε δήηεζε ζε ελέξγεηα πνπ βηψλεη ν πιαλήηεο καο ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, ηνλ έρεη νδεγήζεη ζε κηα ελεξγεηαθή θξίζε ρσξίο φκνην πξνεγνχκελν. Οη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο εκθαλίδνληαη σο ε κφλε ιχζε γηα λα αλαζηξαθεί ε επηβαξεκέλε θαηάζηαζε ηνπ πεξηβάιινληνο. Ωο κηα ειπηδνθφξα ζπιινγή ησλ ηερλνινγηψλ ζην ρψξν ηεο αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο αλαθέξεηαη ε ειηαθή ελέξγεηα θαη εηδηθφηεξα ε θσηνβνιηατθή ειηαθή ελέξγεηα. Σα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα (ή Φ/Β) απνηεινχλ κηα απφ ηηο εθαξκνγέο ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο, κε ηεξάζηην ελδηαθέξνλ θαη γηα ηελ Διιάδα. θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε ηερληθννηθνλνκηθή κειέηε θαη ε κειέηε ιεηηνπξγίαο ελφο δηαζπλδεδεκέλνπ ζην δίθηπν θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο ζηελ πεξηνρή ησλ Γξεβελψλ. Αξρηθά αλαιχεηαη φιν ην θπζηθφ ππφβαζξν πνπ πθίζηαηαη πίζσ απφ ηε ιεηηνπξγία ησλ θσηνβνιηατθψλ πιαηζίσλ, δειαδή ην θσηνβνιηατθφ θαηλφκελν θαη πσο ην εθκεηαιιεπφκαζηε γηα λα παξάγνπκε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Γίλεηαη επίζεο αλαθνξά ζην ζεζκηθφ πιαίζην πνπ δηέπεη ηελ αλάπηπμε θαη αμηνπνίεζε ησλ Φ/Β, θπξίσο ζε φηη αθνξά ηνλ Διιαδηθφ ρψξν, κε ζηφρν ηελ αμηνιφγεζή ηεο. Ζ Διιάδα δηαζέηεη πινχζην ειηαθφ δπλακηθφ θαη απηφ απνηειεί θαηαξρήλ ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα. Φπζηθά γηα λα ην εθκεηαιιεπηεί πξαγκαηηθά ζα πξέπεη λα δεκηνπξγήζεη ηηο ζπλζήθεο, ην ζρεδηαζκφ θαη ηηο ππνδνκέο πνπ ζα επηηξέςνπλ ηελ πιήξε αμηνπνίεζε ηνπ. Μέζα ζε απηφ ην πιαίζην, ε παξνχζα εξγαζία ζέηεη σο ζηφρν λα δηεξεπλήζεη ην θαηά πφζν ζπκθέξεη ή φρη θαη θάησ απφ πνηεο πξνυπνζέζεηο λα πξνρσξήζεη θάπνηνο επελδπηήο ζηελ εγθαηάζηαζε ελφο Φ/Β ζηαζκνχ. Ζ αμηνιφγεζε απηή επηρεηξείηαη κε ηελ ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνχ RETScreen (Renewable Energy Technologies), πνπ εμεηάδεη ηελ βησζηκφηεηα έξγσλ ΑΠΔ κε βάζε ηερλννηθνλνκηθνχο δείθηεο φπσο είλαη ε NPV (Καζαξή Παξνχζα Αμία), ν IRR (Eζσηεξηθφο Βαζκφο Απφδνζεο) θαη ν Β/C (ιφγνο νθέινπο θφζηνπο). Μάιηζηα γίλεηαη θαη αλάιπζε επαηζζεζίαο ησλ δεηθηψλ απηψλ κε παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ επέλδπζε. 7

9 1.2 Οξγάλσζε Κεθαιαίσλ Ζ παξνχζα εξγαζία απαξηίδεηαη απφ επηά Κεθάιαηα πνπ ζθνπφ έρνπλ λα αλαδείμνπλ ηα πεξηβαιινληηθά θαη νηθνλνκηθά πιενλεθηήκαηα ηεο Φ/Β ελέξγεηαο. ην δεχηεξν θεθάιαην γίλεηαη αλαθνξά ησλ βαζηθφηεξσλ ΑΠΔ πνπ ππάξρνπλ θαη πσο ε ρξήζε ηνπο απνηειεί κνλφδξνκν γηα ηελ επίιπζε ηνπ παγθφζκηνπ ελεξγεηαθνχ θαη πεξηβαιινληηθνχ πξνβιήκαηνο. ην ηξίην θεθάιαην αλαθέξνληαη: ε αλάιπζε ηνπ Φ/Β θαηλνκέλνπ, ηα πιηθά απφ ηα νπνία απνηεινχληαη ηα Φ/Β ζηνηρεία, νη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ απφδνζε ηνπο, θαζψο θαη ηα κεηνλεθηήκαηα θαη πιενλεθηήκαηα ηνπο. ην ηέηαξην θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ην ζεζκηθφ πιαίζην ζε Δπξσπατθφ θαη Δζληθφ επίπεδν αιιά θαη νη δηαδηθαζίεο πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ επέλδπζε Φ/Β ζηελ Διιάδα. ην πέκπην θεθάιαην αλαιχνληαη νη νηθνλνκηθνί δείθηεο, έηζη ψζηε λα κπνξέζνπκε λα αμηνινγήζνπκε ηελ βησζηκφηεηα κηαο νπνηαζδήπνηε επέλδπζεο. ην έθην θεθάιαην δίλνληαη φιεο φηη δαπάλεο πνπ απαηηήζεθαλ γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ Φ/Β ζηαζκνχ ζηελ πεξηνρή ησλ Γξεβελψλ θαη παξαηίζεληαη ηα ρξεκαηννηθνλνκηθά απνηειέζκαηα αλάιπζεο θφζηνπο νθέινπο πνπ πξνέθπςαλ κε ηελ ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνχ RETScreen4-1. Σέινο, ζην έβδνκν θεθάιαην γίλεηαη κηα επηζθφπεζε απφ πιεπξάο ζπκπεξαζκάησλ γηα ην αλ ηειηθά έρνπλ επηηεπρζεί νη ζηφρνη ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο θαη γίλεηαη αλαθνξά ζε θάπνηα ζεκεία πνπ πηζαλφλ ζα κπνξνχζαλ λα ηξνπνπνηεζνχλ ζην πξφγξακκα RETScreen4-1 γηα κειινληηθή ρξεζηκνπνίεζε ηνπ, έηζη ψζηε λα πξνζεγγίδεη θαιχηεξα ηελ πξαγκαηηθφηεηα ηεο αγνξάο θαη ηεο νηθνλνκίαο. 8

10 Κεθάιαην 2 Αλάγθε γηα αλαλεώζηκεο πεγέο ελέξγεηαο 2.1 Σν παγθόζκην ελεξγεηαθό πξόβιεκα Σα ηειεπηαία ρξφληα επηζηήκνλεο ζε φιν ηνλ θφζκν θαινχληαη λα δψζνπλ απαληήζεηο ζην πξφβιεκα ηεο εμαζθάιηζεο ελέξγεηαο πνπ έρεη αλάγθε ν πιαλήηεο. Σν δήηεκα απηφ δηαηππψζεθε απφ ηα κέζα ηνπ 20 νπ αηψλα θαη αθνξνχζε ηελ εμάληιεζε ησλ νξπθηψλ ελεξγεηαθψλ πφξσλ πνπ έρνπλ εμειηρζεί ζε πφξνπο ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ νηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο. κσο ε ελεξγνβφξα δνκή παξαγσγήο, ε απμαλφκελε θαηαλάισζε θαη ηαπηφρξνλα ε αλνξζνινγηθή ρξήζε ηεο ελέξγεηαο έρνπλ νδεγήζεη ζε κείσζε ησλ απνζεκάησλ ησλ ελεξγεηαθψλ πφξσλ θαη ζηε ζπλεπαθφινπζε αχμεζε ηνπ θφζηνπο εμφξπμεο θαη παξαγσγήο ηνπο. Μεηά ην Β παγθφζκην πφιεκν αξθεηνί νηθνλνκνιφγνη αζρνιήζεθαλ κε ηε κέηξεζε ηεο ζπαληφηεηαο ζπγθεθξηκέλσλ θπζηθψλ πφξσλ. Δηδηθφηεξα ην ελδηαθέξνλ γηα ηελ έιιεηςε ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ ππήξμε αξθεηά έληνλν ιφγσ ησλ δπν κεγάισλ ελεξγεηαθψλ θξίζεσλ. Ο πξνβιεκαηηζκφο ζηξεθφηαλ πάληα γχξσ απφ ην πσο ζα κπνξέζεη λα ζπκβαδίζεη ε θνηλσληθή επεκεξία ζε ζπλάξηεζε κε ηε ζπαληφηεηα ησλ θπζηθψλ πφξσλ. Οη ελεξγεηαθνί πφξνη πνπ θαηέρνπλ ζήκεξα δεζπφδνπζα ζέζε ζηελ παγθφζκηα θαηαλάισζε ελέξγεηαο είλαη θπξίσο ην πεηξέιαην θαη ηα πξντφληα ηνπ, ελψ αθνινπζεί ν άλζξαθαο θαη ην θπζηθφ αέξην. Σν πεηξέιαην θαη ηα ινηπά νξπθηά θαχζηκα είλαη εμαληιήζηκνη θαη ζπάληνη πφξνη θαη επνκέλσο, ππφ ηελ πίεζε ηεο απμαλφκελεο δήηεζεο, ζα απμάλνληαη νινέλα θαη νη ηηκέο ηνπο. Οη δηεζλείο ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ έθηαζαλ γηα πξψηε θνξά ζε πνιχ πςειά επίπεδα, ζηα ηέιε ηνπ Μαΐνπ ηνπ 2008: ε ηηκή ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ θηλήζεθε γχξσ ζηα 132 δνιάξηα ην βαξέιη, ήηαλ δειαδή ππεξδηπιάζηα ζε ζρέζε κε ηα επίπεδα ηνπ Ζ κέζε ηηκή ηνπ πεηξειαίνπ γηα ηνπο πέληε πξψηνπο κήλεο ηνπ 2008 αλεξρφηαλ ζε 105 δνιάξηα έλαληη κέζνπ φξνπ ηεο ηάμεο ησλ 73 δνιάξηα ην βαξέιη θαηά ην 2007 ελψ νη ηηκέο είραλ ήδε ηξηπιαζηαζηεί ζε ζχγθξηζε κε ηα επίπεδα ηνπ 2002 (ρήκα 2.1). Οη ηηκέο ηνπ άλζξαθα θαη ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ αθνινχζεζαλ απμαλφκελεο κε ηνλ ίδην ξπζκφ ή θαη κε ηαρχηεξν ζε ζρέζε κε ηηο ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ, θαηά ηνπο κήλεο ηνπ Απηφ ζεκαίλεη φηη νη πςειέο ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ είραλ σο απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ησλ ελεξγεηαθψλ πξντφλησλ, πηέδνληαο ηηο επηρεηξήζεηο πνπ παξάγνπλ πξντφληα ζηελ Δπξψπε λα απμήζνπλ ηηο ηηκέο ηνπο. 9

11 Στήμα 2.1: Μέσες μηνιαίες τιμές αργού πετρελαίοσ (US$/βαρέλι) (US Energy Information Administration 2006) Οη πξνεγνχκελεο πεηξειατθέο θξίζεηο φπσο εθείλε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70 είραλ πξνθιεζεί απφ ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ επηβιήζεθαλ ζηελ πξνζθνξά απφ ηηο ρψξεο παξαγσγήο. ηελ πξνθείκελε πεξίπησζε ε ζηαζεξή ή αθφκε θαη ειαθξψο κεηνχκελε πξφζθνξα πεηξειαίνπ αγσλίδεηαη λα αληαπνθξηζεί ζε κηα απμαλφκελε παγθφζκηα δήηεζε. Σν ζπκπέξαζκα είλαη πσο ε αχμεζε ησλ ηηκψλ ηνπ πεηξειαίνπ δελ νθείιεηαη πηα ζε πξνζσξηλνχο παξάγνληεο, φπσο γηλφηαλ θαηά ην παξειζφλ, αιιά ζε κηα κεηαβνιή ηεο ηζνξξνπίαο κεηαμχ πξνζθνξάο θαη δήηεζεο πεηξειαίνπ ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκία θαη σο εθ ηνχηνπ είλαη πηζαλφλ καθξνπξφζεζκα νη ηηκέο λα παξακείλνπλ πςειέο Ζ θπξηφηεξε πνιηηηθή αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο πξέπεη λα ζπλίζηαηαη ζην λα θαηαζηνχλ νη ρψξεο πεξηζζφηεξν απνηειεζκαηηθέο, φζν αλαθνξά ηελ παξαγσγή θαη ηελ ρξήζε ελέξγεηαο θαη ιηγφηεξν εμαξηεκέλεο απφ ηα νξπθηά θαχζηκα. Γπζηπρψο ζήκεξα ε εμάξηεζε ησλ ρσξψλ, εηδηθά ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, παξακέλεη κεγάιε. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε εηζάγεη ζήκεξα ην 50% ηεο ελέξγεηαο πνπ ρξεηάδεηαη θαη ε πξφβιεςε είλαη λα θζάζεη ην 70% έσο ην 2030 κε αλάινγε αχμεζε ηεο ρξήζεο νξπθηψλ θαπζίκσλ ζηελ παξαγσγή ελέξγεηαο ηα νπνία φκσο έρνπλ πεξηνξηζκέλα απνζέκαηα (Πίλαθαο 2.1) 10

12 Πίλαθαο 2.1: Γηάξθεηα δσήο παγθφζκησλ απνζεκάησλ εμαληιήζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο Καχζηκν Υξφληα Ληγλίηεο 510 Φπζηθφ αέξην 65 Πεηξέιαην 43 Μφλν ην ξσζηθφ θπζηθφ αέξην θαιχπηεη ην 20% ησλ αλαγθψλ ηεο, γεγνλφο πνπ δίλεη ηελ επθαηξία ζηελ Ρσζία λα ρξεζηκνπνηήζεη ηελ ελέξγεηα σο πνιηηηθφ φπιν ηα επφκελα ρξφληα. Ζ επεκεξία κηαο θνηλσλίαο, φπσο απηή εθθξάδεηαη απφ ην δείθηε ηνπ θαηά θεθαιήλ εηζνδήκαηνο εμαξηάηαη άκεζα απφ ηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο. Οη απαηηήζεηο γηα ελέξγεηα απμάλνληαη ρξφλν κε ην ρξφλν γηαηί ν πιεζπζκφο ηεο γεο είλαη απηήλ ηε ζηηγκή 6 δηζεθαηνκκχξηα θαη αλακέλεηαη ζε ιίγα ρξφληα λα θηάζεη ηα 10 δηζεθαηνκκχξηα, ε άλνδνο ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ ζα έρεη σο απνηέιεζκα ν πνιίηεο λα θαηαλαιψλεη έκκεζα ή άκεζα κεγαιχηεξα πνζά ελέξγεηαο γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ηνπ. ην ζεκείν απηφ πξέπεη λα γίλεη αληηιεπηφ ην γεγνλφο φηη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ πιεζπζκνχ δεη ζε ρακειφ βηνηηθφ επίπεδν ην νπνίν αλακέλεηαη λα απμεζεί θαη λα πξνζεγγίζεη απηφ ησλ αλεπηπγκέλσλ ρσξψλ (Μπαιαξάο θαη Αξγπξίνπ, 2006). 2.2 Πεξηβάιινλ θαη ελέξγεηα Σν πεξηβαιινληηθφ πξφβιεκα έρεη γίλεη αληηιεπηφ εδψ θαη αξθεηά ρξφληα θαη θαίλεηαη λα επηδεηλψλεηαη ζπλερψο, παξά ηηο νινέλα απμαλφκελεο πξνζπάζεηεο ηεο αλζξσπφηεηαο γηα ηελ ζπγθξάηεζή ηνπ. Ηζηνξηθά ε απαξρή ηεο θαζνξηζηηθήο παξέκβαζεο ηνπ αλζξψπνπ έγηλε πξηλ απφ δχν πεξίπνπ αηψλεο θαηά ηελ επνρή ηεο βηνκεραληθήο επαλάζηαζεο. Απφ εθείλν ην ζεκείν θαη έπεηηα ν άλζξσπνο θαηαλαιψλεη αθαηάπαπζηα θπζηθνχο πφξνπο, κε ηξφπν ηειείσο αλεμέιεγθην. Σα απνηειέζκαηα απηήο ηεο θαηάζηαζεο ιεηηνπξγνχλ ζπζζσξεπηηθά θαη έρνπλ δεκηνπξγήζεη ζην πεξηβάιινλ ηα αθφινπζα πξνβιήκαηα Παγθόζκηα ππεξζέξκαλζε Ο φξνο παγθφζκηα ππεξζέξκαλζε αλαθέξεηαη ζηελ αχμεζε ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο ηεο γεο θαη ησλ σθεαλψλ. χκθσλα κε ηελ αξκφδηα επηηξνπή ηνπ ΟΖΔ ε κέζε ζεξκνθξαζία ηνπ πιαλήηε ηνλ ηειεπηαίν αηψλα έρεη απμεζεί θαηά 0,6 βαζκνχο C (±0,2). Οη πξνβιέςεηο ηεο ίδηαο επηηξνπήο γηα ην ηέινο ηνπ 21 νπ αηψλα είλαη πνιχ ρεηξφηεξεο, κηαο θαη πηζαλνινγείηαη επηπιένλ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο έσο θαη 5,8 βαζκνχο C. Μεηαμχ ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο θαη ηνπ θιίκαηνο αθ ελφο, αιιά θαη ησλ θπζηθψλ θαηαζηξνθψλ θαη ηεο ζπγθέληξσζεο CO 2 ζηελ αηκφζθαηξα αθ εηέξνπ, είλαη 11

13 δηαπηζησκέλε κηα αμηνζεκείσηε εμάξηεζε, πνπ επηθεληξψλεηαη θπξίσο ζηνλ ζπζρεηηζκφ κεηαμχ ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο απφ ηηο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο θαη αχμεζεο ηεο ζεξκνθξαζίαο (Καιδέιιεο θ.ά 2003) Σα απνηειέζκαηα απηήο ηεο αχμεζεο έρνπλ γίλεη πιένλ αηζζεηά. ηνπο πφινπο ηεο γεο ήδε παξαηεξείηαη ιηψζηκν ηεξάζηησλ παγφβνπλσλ κε γξήγνξν ξπζκφ. Σν επίπεδν ηεο ζάιαζζαο ζπλεπαθφινπζα αλακέλεηαη λα αλεβεί θαη λα επηθέξεη αλάινγεο θαηαζηξνθέο. Ήδε κε ηε ρξήζε δνξπθφξσλ (1992) έρεη δηαπηζησζεί φηη ε κέζε αχμεζε ηνπ επηπέδνπ ηεο ζάιαζζαο είλαη 2,8 ρηιηνζηά/έηνο, άιια δηαηεξνχληαη επηθπιάμεηο γηα ηελ αμηνπηζηία (δηαθξηηηθή ηθαλφηεηα) ησλ κεηξήζεσλ. Άιια αξλεηηθά θαηλφκελα πνπ νθείινληαη ζηελ παγθφζκηα ππεξζέξκαλζε είλαη αιιαγέο ζηνπο ξπζκνχο βξνρνπηψζεσλ, απμεκέλε έληαζε θαη ζπρλφηεηα αθξαίσλ θαηξηθψλ θαηλνκέλσλ. Μειινληηθά αλακέλνληαη ζε θάπνηεο πεξηνρέο παξαηεηακέλε μεξαζία θαη πξνβιήκαηα αλζξψπηλεο πγηεηλήο ιφγσ ησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ Όμηλε βξνρή Ζ θαχζε νξπθηψλ θαπζίκσλ παξάγεη ζεηηθά, αλζξαθηθά θαη ληηξηθά νμέα. Σα αέξηα πνπ εθπέκπνληαη απφ ηελ θαχζε ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ ζπγθξαηνχληαη απφ ζηαγνλίδηα ζηα ζχλλεθα ηα νπνία επαλέξρνληαη ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο κε ηελ κνξθή θπξίσο ηεο φμηλεο βξνρήο (επίζεο θαη κε ην ρηφλη, ηνπο πδξαηκνχο αιιά θαη ζηεξεά ζσκαηίδηα). Σν απνηέιεζκα είλαη λα απμάλεηαη ε νμχηεηα ηνπ θινηνχ ηεο γεο θαζψο επίζεο λα επεξεάδεηαη ε ρεκηθή ηζνξξνπία ησλ πνηακψλ θαη ησλ ιηκλψλ. Έρεη γίλεη αληηιεπηφ φηη ν κφλνο ηξφπνο γηα λα αληηκεησπηζηεί ην ππ φςε πξφβιεκα ζην ζεκείν πνπ έρνπκε θηάζεη είλαη κέζσ δηαξζξσηηθψλ θνηλσληθνπνιηηηθψλ αιιαγψλ. Ζ ρξεζηκνπνίεζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο είλαη ζίγνπξα έλα ζεκαληηθφ βήκα γηα ηε κείσζε ησλ πεξηβαιινληνινγηθψλ πξνβιεκάησλ πνπ καζηίδνπλ ηελ αλζξσπφηεηα ε ηνπιάρηζηνλ γηα ηελ επηβξάδπλζε ηνπ ξπζκνχ αχμεζεο ηνπο. 2.3 Σν Πξσηόθνιιν ηνπ Κηόην Σνλ Φεβξνπάξην ηνπ 2005 ηέζεθε ζε ηζρχ ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην, επηά ρξφληα κεηά ηελ αξρηθή ζπκθσλία, κε ζηφρν ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο ππεξζέξκαλζεο ηνπ πιαλήηε κέζσ ηεο κείσζεο ησλ εθπνκπψλ αεξίνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Σν Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην, ην νπνίν έρεη πιένλ ηελ ππνζηήξημε 141 ρσξψλ θαη είλαη λφκηκα δεζκεπηηθφ, πξνβιέπεη φηη κέρξη ην 2012 ε παγθφζκηα εθπνκπή ησλ 6 αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, κε θπξηφηεξν ην CO 2, ζα έρεη κεησζεί θαηά 5.2% ζε ζρέζε κε ηα επίπεδα ηνπ Ζ Δπξσπατθή Έλσζε ζην ζχλνιφ ηεο ππνρξεψλεηαη απφ ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην λα κεηψζεη ηηο εθπνκπέο θαηά 8% ζπλνιηθά. ηα πιαίζηα ηνπ πξσηνθφιινπ θαη κε βάζε ηηο εζσηεξηθέο ζπκθσλίεο ζε 12

14 επίπεδν Δ.Δ, ε Διιάδα έρεη δεζκεπζεί ζε επίπεδν εζσηεξηθήο ζπκθσλίαο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, φηη νη ζπγθεθξηκέλεο εθπνκπέο πνπ επζχλνληαη γηα ηηο θιηκαηηθέο αιιαγέο, εληφο ηεο ειιεληθήο επηθξάηεηαο, δελ ζα απμεζνχλ πεξηζζφηεξν απφ 25% σο ην 2010, ζε ζρέζε κε ηηο εθπνκπέο ηνπ έηνπο βάζεο πνπ είλαη ην Πξφζθαηε κειέηε ηνπ Αζηεξνζθνπείνπ Αζελψλ πξνβιέπεη αχμεζε θαηά 39.2% ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζηελ Διιάδα, πνζνζηφ πνπ ππεξβαίλεη θαηά πνιχ ηα αλψηεξα φξηα. χκθσλα κε ηελ κειέηε απηή, αλ ν ζηφρνο πνπ έρεη ζέζεη ε Δπξσπατθή Έλσζε γηα ζπλνιηθή κείσζε θαηά 8% ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ επηηεπρζεί, ηφηε ζηε ρψξα καο ζα κεησζνχλ ην SO 2 (θαηά 6-7%)θαη ηα νμείδηα ηνπ αδψηνπ (θαηά %). Σν ζχζηεκα εκπνξίαο δηθαησκάησλ εθπνκπήο αέξησλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ απνηειεί έλαλ απφ ηνπο ηξεηο «επέιηθηνπο κεραληζκνχο» πνπ έρνπλ πξνβιεθζεί ζην Πξσηφθνιιν γηα ηελ δηεπθφιπλζε ηεο επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ ηνπ θαη γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο κείσζεο, κε ην κηθξφηεξν δπλαηφ θφζηνο γηα ηελ νηθνλνκία, ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ ζηνπο ηνκείο ηεο ελέξγεηαο θαη ηεο βηνκεραλίαο. Αξρηθά ην ζχζηεκα ζα ιεηηνπξγήζεη κφλν γηα ην CO 2,ην νπνίν απνηειεί ην πξψην ζε ζεηξά ζπνπδαηφηεηαο αέξην ηνπ ζεξκνθεπίνπ. ηφρνο ηνπ ζπζηήκαηνο εκπνξίαο δηθαησκάησλ είλαη λα ελζαξξχλεη ηηο εγθαηαζηάζεηο λα πεξηνξίζνπλ ηελ εθπνκπή αεξίσλ ξχπσλ πεξηζζφηεξν απφ φηη απαηηείηαη κε βάζε ηε δηεζλή ζπκθσλία, νπφηε θαη ζα κπνξνχλ λα δεκηνπξγνχλ πξφζζεηα έζνδα, πνπιψληαο ην ππφινηπν ηνπ κεξηδίνπ ηνπο. Παξάιιεια, εγθαηαζηάζεηο πνπ αληηκεησπίδνπλ δπζθνιίεο ζπγθξάηεζεο ησλ εθπνκπψλ ηνπο εληφο ησλ νξίσλ ησλ δηθαησκάησλ εθπνκπήο πνπ ηνπο έρνπλ δηαηεζεί, ζα κπνξέζνπλ λα ην επηηχρνπλ αγνξάδνληαο δηθαηψκαηα ξχπαλζεο απφ άιινπο πνπ έρνπλ πιεφλαζκα. Σέινο, εγθαηαζηάζεηο πνπ αθφκα θαη έηζη ππεξβαίλνπλ ηα φξηα ζα θαηαβάιινπλ πξφζηηκν γηα θάζε επηπιένλ ηφλν CO 2 πνπ παξάγνπλ. Σν δεχηεξν Δζληθφ Πξφγξακκα γηα ηελ θιηκαηηθή αιιαγή έρεη σο ζηφρν ηνλ πξνζδηνξηζκφ κηαο δέζκεο πξφζζεησλ πνιηηηθψλ θαη κέηξσλ πεξηνξηζκνχ ησλ εθπνκπψλ αεξηνχ ηνπ ζεξκνθεπίνπ πξνθεηκέλνπ ε Διιάδα λα εθπιεξψζεη ηηο εζληθέο ππνρξεψζεηο πνπ απνξξένπλ απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην γηα ηελ πξψηε πεξίνδν δέζκεπζεο ( ) θαη ζπγθεθξηκέλα ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο αχμεζεο ησλ ζπλνιηθψλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζην 25% θαηά ηελ πξναλαθεξζείζα πεληαεηία ζε ζρέζε κε ηηο εθπνκπέο βάζεο. Μεηαμχ ησλ θχξησλ δξάζεσλ πνπ πξνβιέπνληαη ζην 2ν Δζληθφ Πξφγξακκα πεξηιακβάλεηαη θαη ε πξνψζεζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ θαη ζεξκφηεηα ( last reviewed August 5, 2010). 13

15 2.4 ηξνθή ζηηο αλαλεώζηκεο πεγέο ελέξγεηαο Δηζαγσγή Ο φξνο «Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο» (ΑΠΔ), ζχκθσλα κε ηελ Οδεγία 2001/77/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 27εο επηεκβξίνπ 2001, ζεκαίλεη ηηο µε νξπθηέο αλαλεψζηµεο πεγέο ελέξγεηαο φπσο π.ρ. αηνιηθή, ειηαθή θαη γεσζεξµηθή ελέξγεηα, ελέξγεηα θπµάησλ, παιηξξντθή ελέξγεηα, πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα, βηνµάδα, αέξηα εθιπφµελα απφ ρψξνπο πγεηνλνµηθήο ηαθήο, αέξηα εθιπφκελα απφ εγθαηαζηάζεηο βηνινγηθνχ θαζαξηζµνχ θαη βηναέξηα. Οη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο έρνπλ αλαγλσξηζηεί δηεζλψο σο ζεκαληηθφ κέζν γηα ηελ πξνψζεζε βηψζηκεο θαη αεηθφξνπ αλάπηπμεο, γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, γηα κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ αιιά ηαπηφρξνλα θαη σο κέζν γηα ηελ απεμαξηεηνπνίεζε απφ ηα νξπθηά θαχζηκα. Οη ΑΠΔ ππάξρνπλ ζε αθζνλία ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ. Δίλαη νη πξψηεο κνξθέο ελέξγεηαο πνπ ρξεζηκνπνίεζε ν άλζξσπνο, ζρεδφλ απνθιεηζηηθά, κέρξη ηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα, νπφηε θαη ζηξάθεθε ζηελ εληαηηθή ρξήζε ηνπ άλζξαθα θαη ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ. Σν ελδηαθέξνλ γηα ηελ επξχηεξε αμηνπνίεζε ησλ ΑΠΔ, θαζψο θαη γηα ηελ αλάπηπμε αμηφπηζησλ θαη νηθνλνκηθά απνδνηηθψλ ηερλνινγηψλ πνπ δεζκεχνπλ ην δπλακηθφ ηνπο παξνπζηάζζεθε κε ηηο πεηξειατθέο θξίζεηο αξρηθά θαη παγηψζεθε ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, κεηά ηε ζπλεηδεηνπνίεζε ησλ παγθφζκησλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ. Σα πιενλεθηήκαηα ησλ ΑΠΔ θαη θπξίσο ε νπζηαζηηθή ζπκβνιή ηνπο ζηελ ελεξγεηαθή απεμάξηεζε ηεο αλζξσπφηεηαο απφ ηνπο εμαληιήζηκνπο ελεξγεηαθνχο πφξνπο, νδεγνχλ ζε απηήλ ηε ζηξνθή. Γηα πνιιέο ρψξεο, νη ΑΠΔ απνηεινχλ κία ζεκαληηθή εγρψξηα πεγή ελέξγεηαο, κε κεγάιεο δπλαηφηεηεο αλάπηπμεο ζε ηνπηθφ θαη εζληθφ επίπεδν. πλεηζθέξνπλ ζεκαληηθά ζην ελεξγεηαθφ ηνπο ηζνδχγην, ζπκβάιινληαο ζηε κείσζε ηεο εμάξηεζεο απφ ην αθξηβφ θαη εηζαγφκελν πεηξέιαην θαη ζηελ ελίζρπζε ηεο αζθάιεηαο ηνπ ελεξγεηαθνχ ηνπο εθνδηαζκνχ. Παξάιιεια, ζπληεινχλ θαη ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, θαζψο έρεη πιένλ δηαπηζησζεί φηη ν ελεξγεηαθφο ηνκέαο είλαη ν πξσηαξρηθφο ππεχζπλνο γηα ηε ξχπαλζε ηνπ πεξηβάιινληνο. Πξαγκαηηθά, ζρεδφλ ην 95% ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο νθείιεηαη ζηελ παξαγσγή, ην κεηαζρεκαηηζκφ θαη ηε ρξήζε ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ (άλζξαθαο θαη πεηξέιαην). Φαίλεηαη ζπλεπψο φηη ν κφλνο δπλαηφο ηξφπνο γηα λα κπνξέζεη ε Δπξσπατθή Έλσζε λα αληαπνθξηζεί ζην θηιφδνμν ζηφρν πνπ έρεη ζέζεη, γηα ζεκαληηθφ πεξηνξηζκφ ησλ εθπνκπψλ ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ( CO 2 ), είλαη λα επηηαρχλεη ηελ αλάπηπμε ησλ ΑΠΔ. 14

16 2.4.2 Μνξθέο ησλ ΑΠΔ Αηνιηθή ελέξγεηα Γεληθά αηνιηθή ελέξγεηα νλνκάδεηαη ε ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη απφ ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ αλέκνπ. Ζ ελέξγεηα απηή ραξαθηεξίδεηαη "ήπηα κνξθή ελέξγεηαο" θαη πεξηιακβάλεηαη ζηηο "θαζαξέο" πεγέο φπσο ζπλεζίδνληαη λα ιέγνληαη νη πεγέο ελέξγεηαο πνπ δελ εθπέκπνπλ ή δελ πξνθαινχλ ξχπνπο. Ζ αξραηφηεξε κνξθή εθκεηάιιεπζεο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ήηαλ ηα ηζηία (παληά) ησλ πξψησλ ηζηηνθφξσλ πινίσλ θαη πνιχ αξγφηεξα νη αλεκφκπινη ζηε μεξά. Ζ αηνιηθή ελέξγεηα απνηειεί ζήκεξα κηα ειθπζηηθή ιχζε ζην πξφβιεκα ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο. Σν «θαχζηκν» είλαη άθζνλν, απνθεληξσκέλν θαη δσξεάλ. Γελ εθιχνληαη αέξηα ζεξκνθεπίνπ θαη άιινη ξχπνη, θαη νη επηπηψζεηο ζην πεξηβάιινλ είλαη κηθξέο ζε ζχγθξηζε κε ηα εξγνζηάζηα ειεθηξνπαξαγσγήο απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα. Δπίζεο, ηα νηθνλνκηθά νθέιε κηαο πεξηνρήο απφ ηελ αλάπηπμε ηεο αηνιηθήο βηνκεραλίαο είλαη αμηνζεκείσηα. Ζ ζεκεξηλή ηερλνινγία βαζίδεηαη ζε αλεκνγελλήηξηεο νξηδνληίνπ άμνλα 2 ή 3 πηεξπγίσλ, κε απνδηδφκελε ειεθηξηθή ηζρχ kW. ηαλ εληνπηζηεί κηα αλεκψδεο πεξηνρή θαη εθφζνλ βέβαηα έρνπλ πξνεγεζεί νη απαξαίηεηεο κεηξήζεηο θαη κειέηεο γηα ηελ αμηνπνίεζε ηνπ αηνιηθνχ ηεο δπλακηθνχ ηνπνζεηνχληαη κεξηθέο δεθάδεο αλεκνγελλήηξηεο, νη νπνίεο απαξηίδνπλ έλα αηνιηθφ πάξθν. Ζ εγθαηάζηαζε θάζε αλεκνγελλήηξηαο δηαξθεί 1-3 κέξεο. Αξρηθά αλπςψλεηαη ν πχξγνο θαη ηνπνζεηείηαη ηκεκαηηθά πάλσ ζηα ζεκέιηα. Μεηά αλπςψλεηαη ε άηξαθηνο ζηελ θνξπθή ηνπ πχξγνπ. ηε βάζε ηνπ πχξγνπ ζπλαξκνινγείηαη ν ξφηνξαο ή δξνκέαο (νξηδνληίνπ άμνλα, πάλσ ζηνλ νπνίν είλαη πξνζαξηεκέλα ηα πηεξχγηα), ν νπνίνο απνηειεί ην θηλεηφ κέξνο ηεο αλεκνγελλήηξηαο. Ζ άηξαθηνο πεξηιακβάλεη ην ζχζηεκα κεηαηξνπήο ηεο κεραληθήο ελέξγεηαο ζε ειεθηξηθή. ηε ζπλέρεηα ν ξφηνξαο αλπςψλεηαη, ζπλδέεηαη ζηελ άηξαθην θαη γίλνληαη νη απαξαίηεηεο ειεθηξηθέο ζπλδέζεηο (Καπιάλεο 2004). Δλέξγεηα ηωλ πδάηωλ Ζ ελέξγεηα ησλ πδάησλ είλαη ηξηψλ κνξθψλ: α) ε πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα β) ε ελέξγεηα απφ ηηο παιίξξνηεο θαη γ) ε ελέξγεηα ησλ ζαιαζζίσλ θπκάησλ Ζ πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα ζηεξίδεηαη ζηελ εθκεηάιιεπζε ηεο κεραληθήο ελέξγεηαο ηνπ λεξνχ ησλ πνηακψλ θαη ηεο κεηαηξνπήο ηεο ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα κε ηε βνήζεηα ζηξνβίισλ θαη ειεθηξνγελλεηξηψλ. Αμηνπνηεί ηηο πδαηνπηψζεηο, κε ζηφρν ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ή θαη ην κεηαζρεκαηηζκφ ηεο ζε απνιήςηκε κεραληθή ελέξγεηα Ζ ελέξγεηα απηή δηαρέεηαη ζηε θχζε απφ δίλεο θαη ξεχκαηα, θαζψο ην λεξφ ξέεη θαηεθνξηθά 15

17 ζε ξπάθηα, ρείκαξξνπο θαη πνηάκηα κέρξη λα θηάζεη ζηε ζάιαζζα. ζν κεγαιχηεξνο είλαη ν φγθνο ηνπ απνζεθεπκέλνπ λεξνχ θαη φζν ςειφηεξα βξίζθεηαη, ηφζν πεξηζζφηεξε είλαη ε ελέξγεηα πνπ πεξηέρεη. Ζ δπλαηφηεηα απνηακίεπζεο ελέξγεηαο σο πδξνδπλακηθήο θαζψο επίζεο ε αλαλεσζηκφηεηά ηεο θαζηζηνχλ ηελ πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα ζεκαληηθή ελαιιαθηηθή θαη ζπκπιεξσκαηηθή ιχζε ζην ελεξγεηαθφ πεξηβαιινληηθφ πξφβιεκα, δεδνκέλεο θαη ηεο "θαζαξφηεηάο" ηεο. Δπηπιένλ νη πδαηνπηψζεηο είλαη δπλαηφλ λα ρξεζηκνπνηνχληαη θαη γηα άιιεο αλάγθεο: χδξεπζε, άξδεπζε, αλάζρεζε ρεηκάξξσλ, δηαρείξηζε πδάησλ, ζπληήξεζε πδξνβηφηνπσλ, αλαςπρή, αζιεηηζκφ. Σν ζχλνιν ησλ έξγσλ θαη εμνπιηζκνχ κέζσ ησλ νπνίσλ κεηαηξέπεηαη ε πδξαπιηθή ελέξγεηα ζε κεραληθή θαη ζηε ζπλέρεηα ζε ειεθηξηθή, νλνκάδεηαη Τδξνειεθηξηθφ έξγν (ΤΖΔ). Σα Μηθξήο θιίκαθαο Τδξνειεθηξηθά έξγα (ΜΤΖΔ) είλαη θπξίσο "ζπλερνχο ξνήο", δειαδή δελ πεξηιακβάλνπλ ζεκαληηθή πεξηζπιινγή λεξνχ θαη επνκέλσο δελ απαηηείηαη ε θαηαζθεπή κεγάισλ θξαγκάησλ θαη ηακηεπηήξσλ, αλ θαη φπνπ απηά ππάξρνπλ ήδε θαη κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ εχθνια είλαη επηβνεζεηηθά. Δμ' νξηζκνχ δειαδή έλαο κηθξφο πδξνειεθηξηθφο ζηαζκφο απνηειεί έλα έξγν απφιπηα ζπκβαηφ κε ην πεξηβάιινλ, θαζψο ην ζχλνιν ησλ επηκέξνπο παξεκβάζεσλ ηνπ έξγνπ κπνξεί λα εληαρζεί αηζζεηηθά θαη ιεηηνπξγηθά ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πεξηβάιινληνο, αμηνπνηψληαο ηνπο ηνπηθνχο πφξνπο. Ζ πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα είλαη κηα πξαθηηθά αλεμάληιεηε πεγή ελέξγεηαο, πνπ ζηεξίδεηαη ζηελ εθκεηάιιεπζε ησλ πνηακψλ θαη ησλ ηερλεηψλ ή θπζηθψλ θξαγκάησλ (Καπιάλεο 2004). Ζ ελέξγεηα από ηηο παιίξξνηεο πξνθχπηεη απφ ηε βαξπηηθή έιμε ηεο ζειήλεο θαη ηεο γεο θαη είλαη εθκεηαιιεχζηκε θαηά ηε δηαθνξά ηνπ χςνπο ηεο επηθάλεηαο ηεο ζηάζκεο ησλ λεξψλ άκπσηε θαη ηεο πιεκκπξίδαο. Ο ελ ιφγσ ηξφπνο παξαγσγήο ελέξγεηαο δελ είλαη πνιχ ζπλεζηζκέλνο, ελψ νη γελλήηξηεο πνπ ρξεηάδνληαη κπνξεί λα απνδεηρζνχλ δαπαλεξέο σο πξνο ηελ εγθαηάζηαζε, καθξνπξφζεζκα, φκσο, κπνξνχλ λα παξάγνπλ θζελφηεξε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Ζ ελέξγεηα ζαιάζζησλ θπκάησλ πνπ παξάγεη, ειεθηξηθή, ζεξκηθή θαη κεραληθή ελέξγεηα. Οη δχν ηειεπηαίεο ελέξγεηεο είλαη ρξήζηκεο γηα ηελ αθαιάησζε ηνπ λεξνχ αιιά θαη ηελ άληιεζε ζαιαζζίνπ χδαηνο. Βηνκάδα Με ηνλ φξν βηνκάδα νλνκάδνπκε νπνηνδήπνηε πιηθφ παξάγεηαη απφ δσληαλνχο νξγαληζκνχο (φπσο είλαη ην μχιν θαη άιια πξντφληα ηνπ δάζνπο, ππνιείκκαηα θαιιηεξγεηψλ, θηελνηξνθηθά απφβιεηα, απφβιεηα βηνκεραληψλ ηξνθίκσλ θ.ιπ.) θαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο θαχζηκν γηα παξαγσγή ελέξγεηαο. Δίλαη δειαδή απνηέιεζκα ηεο θσηνζπλζεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, πνπ κεηαζρεκαηίδεη ηελ ειηαθή ελέξγεηα κε κία ζεηξά δηεξγαζηψλ ησλ θπηηθψλ νξγαληζκψλ ρεξζαίαο ή πδξφβηαο πξνέιεπζεο. 16

18 Ζ ελέξγεηα πνπ είλαη δεζκεπκέλε ζηηο θπηηθέο νπζίεο πξνέξρεηαη απφ ηνλ ήιην. Με ηε δηαδηθαζία ηεο θσηνζχλζεζεο, ηα θπηά κεηαζρεκαηίδνπλ ηελ ειηαθή ελέξγεηα ζε βηνκάδα. Οη δσηθνί νξγαληζκνί απηή ηελ ελέξγεηα ηελ πξνζιακβάλνπλ κε ηελ ηξνθή ηνπο θαη απνζεθεχνπλ έλα κέξνο ηεο. Απηή ηελ ελέξγεηα απνδίδεη ηειηθά ε βηνκάδα, κεηά ηελ επεμεξγαζία θαη ηε ρξήζε ηεο. Δίλαη κηα αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο γηαηί ζηελ πξαγκαηηθφηεηα είλαη απνζεθεπκέλε ειηαθή ελέξγεηα πνπ δεζκεχηεθε απφ ηα θπηά θαηά ηε θσηνζχλζεζε. Ζ βηνκάδα είλαη ε πην παιηά θαη δηαδεδνκέλε αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο. Ο πξσηφγνλνο άλζξσπνο, γηα λα δεζηαζεί θαη λα καγεηξέςεη, ρξεζηκνπνίεζε ηελ ελέξγεηα (ζεξκφηεηα) πνπ πξνεξρφηαλ απφ ηελ θαχζε ησλ μχισλ, πνπ είλαη έλα είδνο βηνκάδαο. Αιιά θαη κέρξη ζήκεξα, θπξίσο νη αγξνηηθνί πιεζπζκνί, ηφζν ηεο Αθξηθήο, ηεο Ηλδίαο θαη ηεο Λαηηληθήο Ακεξηθήο, φζν θαη ηεο Δπξψπεο, γηα λα δεζηαζνχλ, λα καγεηξέςνπλ θαη λα θσηηζηνχλ ρξεζηκνπνηνχλ μχια, θπηηθά ππνιείκκαηα (άρπξα, πξηνλίδηα, άρξεζηνπο θαξπνχο ή θνπθνχηζηα θ.ά.) θαη δσηθά απφβιεηα (θνπξηά, ιίπνο δψσλ, άρξεζηα αιηεχκαηα θ.ά.).ια ηα παξαπάλσ πιηθά, πνπ άκεζα ή έκκεζα πξνέξρνληαη απφ ην θπηηθφ θφζκν, αιιά θαη ηα πγξά απφβιεηα θαη ην κεγαιχηεξν κέξνο απφ ηα αζηηθά απνξξίκκαηα (ππνιείκκαηα ηξνθψλ, ραξηί θ.ά.) ησλ πφιεσλ θαη ησλ βηνκεραληψλ, κπνξνχκε λα ηα κεηαηξέςνπκε ζε ελέξγεηα. Ζ ελέξγεηα ηεο βηνκάδαο (βηνελέξγεηα ή πξάζηλε ελέξγεηα) είλαη δεπηεξνγελήο ειηαθή ελέξγεηα. Ζ ειηαθή ελέξγεηα κεηαζρεκαηίδεηαη απφ ηα θπηά κέζσ ηεο θσηνζχλζεζεο. Οη βαζηθέο πξψηεο χιεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη, είλαη ην λεξφ θαη ν άλζξαθαο, πνπ είλαη άθζνλα ζηε θχζε. Ζ κφλε θπζηθά επξηζθφκελε πεγή ελέξγεηαο κε άλζξαθα πνπ ηα απνζέκαηά ηεο είλαη ηθαλά ψζηε λα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο ππνθαηάζηαην ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ, είλαη ε βηνκάδα. Αληίζεηα απφ απηά, ε βηνκάδα είλαη αλαλεψζηκε θαζψο απαηηείηαη κφλν κηα ζχληνκε ρξνληθή πεξίνδνο γηα λα αλαπιεξσζεί θαη ρξεζηκνπνηείηαη σο πεγή ελέξγεηαο. Δλ γέλεη, γηα ηηο δηάθνξεο ηειηθέο ρξήζεηο πηνζεηνχληαη δηαθνξεηηθνί φξνη. Έηζη, ν φξνο "βηνηζρχο" πεξηγξάθεη ηα ζπζηήκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ πξψηεο χιεο βηνκάδαο αληί ησλ ζπλήζσλ νξπθηψλ θαπζίκσλ (θπζηθφ αέξην, άλζξαθα) γηα ειεθηξνπαξαγσγή, ελψ σο "βηνθαχζηκα" αλαθέξνληαη θπξίσο ηα πγξά θαχζηκα κεηαθνξψλ πνπ ππνθαζηζηνχλ πεηξειατθά πξντφληα, π.ρ. βελδίλε ή ληίδει (Βάκβνπθα 2009). Ζιηαθή ελέξγεηα Ζ ειηαθή ελέξγεηα ραξαθηεξίδεηαη σο ην ζχλνιν ησλ δηαθφξσλ κνξθψλ ελέξγεηαο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηνλ ήιην. Σέηνηεο είλαη ην θσο ή θσηεηλή ελέξγεηα, ε ζεξκφηεηα ή ζεξκηθή ελέξγεηα θαζψο θαη δηάθνξεο αθηηλνβνιίεο ή ελέξγεηα αθηηλνβνιίαο. Αμηνπνηείηαη κέζσ ηερλνινγηψλ πνπ εθκεηαιιεχνληαη θαη ηε ζεξκφηεηα θαη ηα ειεθηξνκαγλεηηθά θχκαηα ηνπ ήιηνπ. Ζ ειηαθή ελέξγεηα ζην ζχλνιφ ηεο είλαη πξαθηηθά αλεμάληιεηε, αθνχ πξνέξρεηαη 17

19 απφ ηνλ ήιην, θαη σο εθ ηνχηνπ δελ ππάξρνπλ πεξηνξηζκνί ρψξνπ θαη ρξφλνπ γηα ηελ εθκεηάιιεπζή ηεο. ζνλ αθνξά ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο, απηή ρσξίδεηαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο εθαξκνγψλ: Δλεξγεηηθά Ζιηαθά πζηήκαηα: κεηαηξέπνπλ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία ζε ζεξκφηεηα. Παζεηηθά Ζιηαθά θαη Τβξηδηθά πζηήκαηα: αθνξνχλ θαηάιιειεο ηερληθέο ιχζεηο θαη ρξήζε θαηάιιεισλ δνκηθψλ πιηθψλ γηα ηε κεγηζηνπνίεζε ηεο απ' επζείαο εθκεηάιιεπζεο ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο γηα ζέξκαλζε, θιηκαηηζκφ ή θσηηζκφ. Φσηνβνιηατθά Ζιηαθά πζηήκαηα: κεηαηξέπνπλ ηελ ειηαθή ελέξγεηα άκεζα ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Σα παζεηηθά θαη ηα ελεξγεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα εθκεηαιιεχνληαη ηε ζεξκφηεηα πνπ εθπέκπεηαη κέζσ ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο, ελψ ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα ζηεξίδνληαη ζηε κεηαηξνπή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζε ειεθηξηθφ ξεχκα κέζσ ηνπ θσηνβνιηατθνχ θαηλνκέλνπ. Γεωζεξκηθή ελέξγεηα Γεσζεξκία ή Γεσζεξκηθή ελέξγεηα νλνκάδεηαη ε θπζηθή ελέξγεηα ηεο γεο πνπ δηαξξέεη απφ ην ζεξκφ εζσηεξηθφ ηνπ πιαλήηε πξνο ηελ επηθάλεηα. Ζ ζεξκηθή ελέξγεηα πνπ πξνέξρεηαη απφ ην εζσηεξηθφ ηεο γεο θαη εκπεξηέρεηαη ζε θπζηθνχο αηκνχο, ζε επηθαλεηαθά ή ππφγεηα ζεξκά λεξά θαη ζε ζεξκά μεξά πεηξψκαηα. Ζ κεηάδνζε ζεξκφηεηαο πξαγκαηνπνηείηαη κε δχν ηξφπνπο: α) Με αγσγή απφ ην εζσηεξηθφ πξνο ηελ επηθάλεηα β) Με ξεχκαηα κεηαθνξάο πνπ πεξηνξίδνληαη φκσο ζηηο δψλεο θνληά ζηα ζχλνξα ησλ ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ, ιφγσ ησλ εθαηζηεηαθψλ θαη ησλ πδξνζεξκηθψλ θαηλνκέλσλ. Μεγάιε ζεκαζία γηα ηνλ άλζξσπν έρεη ε αμηνπνίεζε ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο γηα ηελ θάιπςε αλαγθψλ ηνπ, θαζψο είλαη κηα πξαθηηθά αλεμάληιεηε πεγή ελέξγεηαο. Έηζη ηα ππφγεηα χδαηα πνπ είλαη παγηδεπκέλα κέζα ζηα πεηξψκαηα ηνπ θινηνχ ηεο γεο κεηαηξέπνληαη ζε ζεξκνχο πδξαηκνχο νη νπνίνη έρνπλ πςειή ελεξγεηαθή αμία θαη κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ θάιπςε δηαθφξσλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ φπσο: Θέξκαλζε ζεξκνθεπίσλ θαη θηελνηξνθηθψλ κνλάδσλ Σειεζέξκαλζε Ηρζπνθαιιηέξγεηεο Ξήξαλζε αγξνηηθψλ πξντφλησλ Αθαιάησζε λεξνχ Παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε εθηφλσζε ησλ πδξαηκψλ ζε αηκνζηξνβίινπο 18

20 Πεξηνρέο κε πςειφ γεσζεξκηθφ δπλακηθφ παξνπζηάδνπλ ζεξκέο πεγέο, ζρηζκέο πνπ εθηνμεχνπλ πίδαθεο πδξαηκψλ θαη ζεξκνχ λεξνχ θαη έληνλε εθαηζηεηαθή δξαζηεξηφηεηα. Ζ γεσζεξκηθή ελέξγεηα είλαη αξθεηή ζηνλ ειιεληθφ ρψξν θαη κπνξεί λα θαιχςεη κηθξφ κέξνο ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ηεο ρψξαο, είλαη φκσο άγλσζηε ε επίδξαζε πνπ κπνξεί λα έρεη ε εληαηηθή εθκεηάιιεπζε ηεο ζηα νηθνζπζηήκαηα ηνπ πιαλήηε. Ζ πξψηε βηνκεραληθή εθκεηάιιεπζε ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο έγηλε ζην Lardarello ηεο Ηηαιίαο, φπνπ απφ ηα κέζα ηνπ πεξαζκέλνπ αηψλα ρξεζηκνπνηήζεθε ν θπζηθφο αηκφο γηα λα εμαηκίζεη ηα λεξά πνπ πεξηείραλ βνξηθφ νμχ αιιά θαη λα ζεξκάλεη δηάθνξα θηίξηα. Σν 1904 έγηλε ζην ίδην κέξνο ε πξψηε παξαγσγή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο απφ ηε γεσζεξκία (ζήκεξα παξάγνληαη εθεί 2,5 δηζ. kwh/yr). πνπδαία είλαη ε αμηνπνίεζε ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο απφ ηελ Ηζιαλδία, φπνπ θαιχπηεηαη έλα πνιχ κεγάιν κέξνο ησλ αλαγθψλ ηεο γηα ειεθηξηθή ελέξγεηα θαη ζέξκαλζε (Καηζηθαξάθεο 2009) 2.5 Οη αλαλεώζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ζηελ Δπξώπε Οη ρψξεο ηεο Δπξψπεο είλαη ζήκεξα νη πξσηαγσληζηέο γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ εθαξκνγή ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Ζ πξνψζεζε ηεο ρξήζεο ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο είλαη ζεκαληηθή ηφζν γηα ηε κείσζε ηεο εμάξηεζεο ηεο Δπξψπεο απφ ηηο μέλεο εηζαγσγέο ελέξγεηαο, θαζψο θαη ζηελ πινπνίεζε ησλ ζηφρσλ γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο ππεξζέξκαλζεο ηνπ πιαλήηε. Ζ Γεξκαλία σζηφζν, είλαη ζήκεξα ηo κφλν κέιoο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο πνπ είλαη ζε θαιφ δξφκν γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ πνπ ζέηεη ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην γηα ηελ θιηκαηηθή αιιαγή. ε παγθφζκην επίπεδν, ε Δπξψπε πξέπεη λα εθκεηαιιεπηεί ηε ζέζε ηεο σο ε δεχηεξε κεγαιχηεξε αγνξά ελέξγεηαο θαη σο παγθφζκηνο εγέηεο φζνλ αθνξά ηε δήηεζε, ηε δηαρείξηζε θαη ηελ πξνψζεζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, πξέπεη λα εληείλεη ηηο ζρέζεηο ηεο κε ηνπο ελεξγεηαθνχο εηαίξνπο ηεο, κε ζθνπφ ηελ πξνψζεζε θαη ηε δηαθνξνπνίεζε ησλ πεγψλ θαη ησλ δηαδξνκψλ, ηελ ελίζρπζε ηεο εηαηξηθήο ζρέζεο θαη ηεο ζπλεξγαζίαο κε εζηίαζε ζηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ, ηελ αχμεζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο. ηνπο Πίλαθεο 2.2 θαη 2.3 παξνπζηάδεηαη ε 6 εγθαηεζηεκέλε ηζρχο δηαθφξσλ επξσπατθψλ ρσξψλ ζε Watt x10 (MW) αηνιηθήο θαη θσηνβνιηατθήο ελέξγεηαο ελψ ζηνπο Πίλαθεο 2.4, 2.5, 2.6 έρνπκε ηελ εγθαηεζηεκέλε ηζρχ απφ βηνκάδα, πδξνειεθηξηθή θαη γεσζεξκηθή ελέξγεηα αληίζηνηρα ζε 1000 toe (Tonne of oil equivalent) δειαδή ηφλν ηζνδχλακνπ πεηξειαίνπ (toe) πνπ είλαη κηα κνλάδα ελέξγεηαο πνπ απειεπζεξψλεηαη απφ ηελ θαχζε ελφο ηφλνπ ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ, πεξίπνπ 42 GJ. 19

21 Πίλαθαο 2.2: Δγθαηεζηεκέλε ηζρχο απφ αηνιηθή ελέξγεηα ζε ρψξεο ηεο Δπξψπεο (Ηntrenational Energy Agency 2009). Αηνιηθή ελέξγεηα (ΜW) ΔΣΟ ΥΩΡΑ Γεξκαλία Ηζπαλία Ηηαιία Γαιιία Πνξηνγαιία Γαλία Οιιαλδία νπεδία Ηξιαλδία Διιάδα Απζηξία Πνισλία Βνπιγαξία Πίλαθαο 2.3: Δγθαηεζηεκέλε ηζρχο απφ θσηνβνιηατθή ελέξγεηα ζε ρψξεο ηεο Δπξψπεο. (Ηntrenational Energy Agency 2009). Φσηνβνιηατθή ελέξγεηα (ΜW) ΔΣΟ ΥΩΡΑ Γεξκαλία Ηζπαλία Ηηαιία Γαιιία Πνξηνγαιία Γαλία Οιιαλδία νπεδία Ηξιαλδία 0,3 0,4 0,4 Διιάδα Απζηξία Πνισλία 0,3 0,6 1 Βνπιγαξία 0 0,8 0 20

22 Πίλαθαο 2.4: Δγθαηεζηεκέλε ηζρχο απφ ελέξγεηα απφ βηνκάδα ζε ρψξεο ηεο Δπξψπεο. Δλέξγεηα από βηνκάδα (1000 toe) ΔΣΟ ΥΩΡΑ Γεξκαλία Ηζπαλία Ηηαιία Γαιιία Πνξηνγαιία Γαλία Οιιαλδία νπεδία Ηξιαλδία Διιάδα Απζηξία Πνισλία Βνπιγαξία Πίλαθαο 2.5: Δγθαηεζηεκέλε ηζρχο απφ πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα ζε ρψξεο ηεο Δπξψπεο ( August 10, 2010). Τδξνειεθηξηθή ελέξγεηα (1000 toe) ΔΣΟ ΥΩΡΑ Γεξκαλία Ηζπαλία Ηηαιία Γαιιία Πνξηνγαιία Γαλία Οιιαλδία νπεδία Ηξιαλδία Διιάδα Απζηξία Πνισλία Βνπιγαξία

23 Πίλαθαο 2.6: Δγθαηεζηεκέλε ηζρχο απφ γεσζεξκηθή ελέξγεηα ζε ρψξεο ηεο Δπξψπεο. ( August 10, 2010). Γεσζεξκηθή ελέξγεηα (1000 toe) ΔΣΟ ΥΩΡΑ Γεξκαλία Ηζπαλία Ηηαιία Γαιιία Πνξηνγαιία Γαλία Οιιαλδία νπεδία Ηξιαλδία Διιάδα Απζηξία Πνισλία Βνπιγαξία

24 Κεθάιαην 3 Φσηνβνιηατθή ηερλνινγία θαη ελέξγεηα 3.1 Δηζαγσγή ζηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα Σα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα (Φ/Β) ζήκεξα πξνζθέξνπλ κηα ειθπζηηθή ιχζε γηα έλαλ δηαξθψο απμαλφκελν αξηζκφ εθαξκνγψλ πνπ απαηηνχλ νηθνλνκηθή θαη αμηφπηζηε παξνρή ελέξγεηαο, αθφκε θαη θάησ απφ εμαηξεηηθά δχζθνιεο πεξηβαιινληηθέο ζπλζήθεο. Με ηελ ηερλνινγία απηή κπνξνχκε λα παξάγνπκε ειεθηξηθή ελέξγεηα ρσξίο λα θαηαλαιψλνπκε ζπκβαηηθά θαχζηκα. Δθκεηαιιεπφκαζηε κφλν ηελ αλαλεψζηκε, ειηαθή αθηηλνβνιία πνπ καο παξέρεηαη άθζνλα θαη δσξεάλ. Σα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ Φ/Β ζπζηεκάησλ είλαη ε απηφλνκε ιεηηνπξγία ηνπο ρσξίο ηε ρξήζε νπνηαζδήπνηε θαχζηκεο χιεο, ε πςειή αλζεθηηθφηεηα θαη αμηνπηζηία, θαζψο θαη ε ηθαλφηεηα λα ιεηηνπξγνχλ γηα καθξχ ρξνληθφ δηάζηεκα ρσξίο ζπληήξεζε, φια απηά ηα θαζηζηνχλ ελδεδεηγκέλε νηθνλνκηθά ιχζε γηα φινπο ηνπο ηχπνπο εθαξκνγψλ πνπ είλαη απνκαθξπζκέλεο απφ ην δίθηπν ειεθηξηζκνχ θαη φρη κφλν. Σα θσηνβνιηατθά παξέρνπλ ηνλ απφιπην έιεγρν ζηνλ θαηαλαισηή θαη ηελ άκεζε πξφζβαζε ζηα ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ηελ παξαγφκελε θαη θαηαλαιηζθφκελε ελέξγεηα. Σνλ θαζηζηνχλ έηζη πην πξνζεθηηθφ ζηνλ ηξφπν πνπ θαηαλαιψλεη ηελ ελέξγεηα θαη ζπκβάιινπλ κ' απηφ ηνλ ηξφπν ζηελ νξζνινγηθή ρξήζε θαη εμνηθνλφκεζε ηεο ελέξγεηαο. Γεδνκέλνπ φηη ε παξαγσγή θαη θαηαλάισζε ηνπ ειηαθνχ ειεθηξηζκνχ γίλνληαη ηνπηθά, απνθεχγνληαη νη ζεκαληηθέο απψιεηεο ηεο κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο ηνπ θαη θαη' απηφ ηνλ ηξφπν επηηπγράλεηαη εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο ζε ζρέζε κε ηε ζπκβαηηθή παξνρή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κέζσ ηνπ δηθηχνπ. Ζ βαζκηαία αχμεζε ησλ κηθξψλ ειεθηξνπαξαγσγψλ κπνξεί λα θαιχςεη απνηειεζκαηηθά ηε δηαξθή αχμεζε ηεο δήηεζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ε νπνία ζε δηαθνξεηηθή πεξίπησζε ζα έπξεπε λα θαιπθζεί κε κεγάιεο επελδχζεηο γηα ζηαζκνχο ειεθηξνπαξαγσγήο. Ζ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ απφ κηθξνχο παξαγσγνχο κπνξεί λα πεξηνξίζεη επίζεο ηελ αλάγθε επελδχζεσλ ζε λέεο γξακκέο κεηαθνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Σν θφζηνο κηαο λέαο γξακκήο κεηαθνξάο είλαη πνιχ πςειφ, αλ ιάβνπκε ππφςε καο πέξα απφ ηνλ 23

25 ηερλνινγηθφ εμνπιηζκφ θαη ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ εμάληιεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ηηο αιιαγέο ζηηο ρξήζεηο γεο. Ζ κέγηζηε παξαγσγή ειηαθνχ ειεθηξηζκνχ ζπκπίπηεη ρξνληθά κε ηηο εκεξήζηεο αηρκέο ηεο δήηεζεο, ηδίσο ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο (ρήκα 3.1), βνεζψληαο έηζη ζηελ εμνκάιπλζε ησλ θνξηίσλ αηρκήο, ζηελ απνθπγή black-out θαη ζηε κείσζε ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο, δεδνκέλνπ φηη ε θάιπςε απηψλ ησλ αηρκψλ είλαη ηδηαίηεξα δαπαλεξή. ρήκα 3.1: Υξνληθή ηαχηηζε παξαγσγήο ελέξγεηαο θαη δήηεζεο ην κεζεκέξη (χλδεζκνο Δηαηξηψλ Φσηνβνιηατθψλ 2008). 3.2 Φσηνβνιηατθό ζηνηρείν Σα βαζηθά ζπζηαηηθά ησλ θσηνβνιηατθψλ γελλεηξηψλ θαη ε θαξδηά θάζε θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο κεηαηξνπήο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα είλαη ηα θσηνβνιηατθά ζηνηρεία ή θσηνζηνηρεία ή ειηαθά θχηηαξα ή θπςειίδεο. Απηά είλαη δίνδνη εκηαγσγψλ ζε κνξθή δίζθνπ πνπ, θαζψο δέρνληαη ζηελ επηθάλεηα ηνπο ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία, εθδειψλνπλ κία δηαθνξά δπλακηθνχ αλάκεζα ζηελ εκπξφο θαη ζηελ πίζσ φςε ηνπο. Αλάινγα κε ην πιηθφ θαηαζθεπήο ηνπ θαη ηελ έληαζε αθηηλνβνιίαο πνπ δέρεηαη, έλα ειηαθφ θχηηαξν κπνξεί λα δψζεη κέρξη Volt θαη ππθλφηεηα ξεχκαηνο κέρξη 20-40mA αλά cm2 ηεο επηθαλείαο ηνπ. Σν είδνο ηνπ εκηαγσγνχ, πνπ επηιέγεηαη σο πιηθφ 24

26 θαηαζθεπήο θσηνβνιηατθψλ ζηνηρείσλ, θαζνξίδεηαη κε θπξηφηεξν θξηηήξην, ηελ ηηκή ηνπ ελεξγεηαθνχ δηαθέλνπ ηνπ ε νπνία θαζνξίδεη θαη ηελ απφδνζε ηνπ ζηνηρείνπ. Ωο ζπληειεζηήο απφδνζεο ή απινχζηεξα σο απφδνζε ελφο θσηνβνιηατθνχ ζηνηρείνπ νξίδεηαη ν ιφγνο ηεο κέγηζηεο ειεθηξηθήο ηζρχνο πνπ παξάγεη ην ζηνηρείν πξνο ηελ ηζρχ ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο πνπ δέρεηαη ζηελ επηθάλεηα ηνπ. ην ρήκα 3.2 βιέπνπκε φηη νη κεγαιχηεξεο ζεσξεηηθέο απνδφζεηο κεηαηξνπήο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο είλαη πεξίπνπ 25% θαη κπνξνχλ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ κε θσηνβνιηατθά ζηνηρεία απφ εκηαγσγνχο κε ελεξγεηαθφ δηάθελν πεξίπνπ 1.5eV. ρήκα 3.2: πζρέηηζε ελεξγεηαθνχ δηάθελνπ (ev) θαη απφδνζεο ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζηνηρείνπ (Καββαδίαο- Καιδέιιεο 2001) Σν ππξίηην απνηειεί ην βαζηθφηεξν πιηθφ γηα ηελ θαηαζθεπή ειηαθψλ θπηηάξσλ κηα θαη απνηειεί ην θπξίαξρν πιηθφ ζηελ θαηαζθεπή εκηαγσγψλ. Σα θσηνβνιηατθά ζηνηρεία απφ ππξίηην θαηαζθεπάδνληαη ρξεζηκνπνηψληαο είηε κνλνθξπζηαιιηθνχο ή πνιπθξπζηαιιηθνχο δίζθνπο, είηε ιεπηά θχιια ππξηηίνπ (άκνξθν). Με ηε ζπλερή αχμεζε ζηελ παξαγσγή εκηαγψγηκσλ πιηθψλ θαη ηε βειηίσζε ηεο ηερλνινγίαο ππξηηίνπ, ε απφδνζε ησλ ειηαθψλ ζηνηρείσλ παξνπζηάδεη κηα ζπλερή αχμεζε πιεζηάδνληαο ηε κέγηζηε ζεσξεηηθή ηηκή ηνπο θαη κε παξάιιειε ξαγδαία κείσζε ζην θφζηνο ηνπο. Γηα ηελ εθηίκεζε ηνπ θφζηνπο ησλ ειηαθψλ ζηνηρείσλ ρξεζηκνπνηείηαη ν ζπκβαηηθφο φξνο watt αηρκήο (Wp, peak watt) πνπ είλαη ε ειάρηζηε απαηηνχκελε επηθάλεηα ηνπ ζηνηρείνπ γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ηζρχνο 1W φηαλ δέρεηαη ειηαθή αθηηλνβνιία κε ππθλφηεηα ηζρχνο 1kW/m2. Π.ρ. θφζηνο ειηαθνχ 25

27 ζηνηρείνπ 10 /Wp ζεκαίλεη φηη ην θφζηνο ελφο ή πεξηζζνηέξσλ ειηαθψλ ζηνηρείσλ κε ηφζε ζπλνιηθή επηθάλεηα ψζηε λα παξάγνπλ ειεθηξηθή ηζρχ 1W, φηαλ εθηεζνχλ ζε αθηηλνβνιία ππθλφηεηαο 1kW/m2, είλαη 10. Γειαδή ην Wp εθθξάδεη ζπλδπαζκέλα ην θφζηνο θαηαζθεπήο ζε ζρέζε κε ηελ απφδνζε ηνπ ειηαθνχ ζηνηρείνπ. 3.3 Ηκηαγσγνί Σα θσηνβνιηατθά ζηνηρεία φπσο αλαθέξζεθε πξνεγνπκέλσο θαηαζθεπάδνληαη θπξίσο απφ εκηαγσγνχο πνπ είλαη ζηνηρεία ηεηξαζζελή κε ηεηξαεδξηθή θξπζηαιιηθή δνκή φπσο ην ππξίηην (Si). Σν ελεξγεηαθφ δηάθελν αλάκεζα ζηε δψλε ζζέλνπο θαη ζηε δψλε αγσγηκφηεηαο εθθξάδεη ηελ ειάρηζηε απαηηνχκελε ελέξγεηα γηα ηε δηέγεξζε ελφο ειεθηξνλίνπ ζζέλνπο, ψζηε λα κεηαηξαπεί ζε ειεχζεξν ειεθηξφλην, κε ηαπηφρξνλε δεκηνπξγία κηαο νπήο. Αλ ζηα ειεθηξφληα ησλ δεζκψλ ηνπ θξπζηάιινπ πξνζθεξζεί κηα πνζφηεηα ελέξγεηαο π.ρ. αλ δερζνχλ κηα δέζκε αθηηλνβνιίαο πνπ απνηειείηαη απφ θσηφληα κε ελέξγεηα hv κηθξφηεξε απφ ην ελεξγεηαθφ δηάθελν (Δg>hλ), δε κπνξνχλ λα ηελ απνξξνθήζνπλ θαη κέλνπλ ζηε δψλε ζζέλνπο. Αλ φκσο ηα ελεξγεηαθά θβάληα πνπ πξνζθέξνληαη είλαη ίζα ή κεγαιχηεξα απφ ην ελεξγεηαθφ δηάθελν ηνπ εκηαγσγνχ (Δg<hv), ηφηε θάζε θβάλην κπνξεί λα απνξξνθεζεί απφ έλα ειεθηξφλην ζζέλνπο θαη λα ην δηεγείξεη πξνο ηε δψλε αγσγηκφηεηαο, αθήλνληαο ζηε δψλε ζζέλνπο κία νπή. Ο παξαπάλσ κεραληζκφο δηέγεξζεο εμαξηάηαη θαη απφ ην αλ ν εκηαγσγφο είλαη άκεζνο ή έκκεζνο.αλ ηψξα ν ηεηξαζζελήο εκηαγσγφο Si, λνζεπηεί κε θάπνην πεληαζζελέο ζηνηρείν (θψζθνξνο, Ρ) ή κε θάπνην ηξηζζελέο ζηνηρείν (βφξην, Β), ηφηε έρνπκε εκηαγσγφ πξνζκίμεσο ηχπνπ-n θαη ηχπνπ-p αληίζηνηρα. Δηθφλα 3.1-Κξπζηαιιηθφ πιέγκα ππξηηίνπ κε άηνκα λφζεπζεο ηχπνπ p (Φξαγθηαδάθεο 2006) 26

28 Σέζζεξα απφ ηα πέληε ειεθηξφληα ζζέλνπο θάζε αηφκνπ Ρ, ζα ελσζνχλ κε ειεθηξφληα ζζέλνπο ησλ γεηηνληθψλ αηφκσλ Si θαη ζα ζρεκαηίζνπλ νκνηνπνιηθνχο δεζκνχο (Δηθφλα 3.1). Σν πέκπην ειεθηξφλην (θνξέαο πιεηνλφηεηαο) ζα ζπγθξαηείηαη πνιχ ραιαξά απφ ην ζεηηθφ ππξεληθφ θνξηίν ηνπ Ρ θαη κε ιίγε ελέξγεηα κπνξεί λα απνζπαζζεί θαη λα θηλείηαη ζαλ ειεχζεξν ειεθηξφλην, αθήλνληαο έλα αληφλ (Ρ+) πνπ κέλεη αθίλεην ζην πιέγκα. ηαλ έιζνπλ ζε ζηελή επαθή έλα ηεκάρην εκηαγσγνχ ηχπνπ p κε έλα ηεκάρην εκηαγσγνχ ηχπνπ n, δειαδή ζρεκαηηζηεί κηα έλσζε p-n (δηάηαμε δηφδνπ εκηαγσγνχ), ηφηε έλα κέξνο απφ ηηο νπέο ηνπ ηεκαρίνπ ηχπνπ p δηαρέεηαη πξνο ην ηεκάρην ηχπνπ n φπνπ νη νπέο είλαη ιηγφηεξεο θαη ζπγρξφλσο έλα κέξνο απφ ηα ειεχζεξα ειεθηξφληα ηνπ ηεκαρίνπ ηχπνπ n δηαρέεηαη πξνο ην ηεκάρην ηχπνπ p φπνπ ηα ειεχζεξα ειεθηξφληα είλαη πνιχ ιηγφηεξα. Ζ αλάκημε απηή ησλ θνξέσλ θαη ε αχμεζε ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ θνξέσλ κεηνλφηεηαο ζηηο πεξηνρέο θνληά ζηε δηαρσξηζηηθή επηθάλεηα (πεξηνρή αξαίσζεο) ησλ ηεκαρίσλ ηχπνπ p θαη n, αλαηξέπνπλ ηελ ηζνξξνπία πνπ ππήξρε πξηλ. Ζ ζπγθέληξσζε ησλ θαηηφλησλ ζηα νπνία κεηαηξάπεθαλ νη απνδέθηεο ζην ηκήκα ηχπνπ p θαη n, παξακέλνπλ ακεηάβιεηεο αθνχ ηα ηφληα, φπσο ζπλήζσο φια ηα άηνκα ζηα ζηεξεά, κέλνπλ αθίλεηα ζην ζψκα. Έηζη ην πιηθφ ράλεη ηνπηθά ηελ ειεθηξηθή νπδεηεξφηεηα θαη νη δχν πιεπξέο ηεο έλσζεο p-n θνξηίδνληαη κε αληίζεηα ειεθηξηθά θνξηία. Γεκηνπξγείηαη ινηπφλ κηα δηαθνξά δπλακηθνχ, πνπ ε ηηκή ηεο είλαη ζρεηηθά κηθξή, αιιά ην ελζσκαησκέλν απηφ ειεθηξνζηαηηθφ πεδίν εκπνδίδεη ηελ παξαπέξα δηάρπζε ησλ θνξέσλ πιεηνλφηεηαο πξνο ην απέλαληη ηκήκα ηεο έλσζεο. Σν απνηέιεζκα είλαη φηη ε δίνδνο πνπ πεξηέρεη ηελ έλσζε p-n, παξνπζηάδεη εληειψο δηαθνξεηηθή ζπκπεξηθνξά ζηε ξνή ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο, αλάινγα κε ηελ θνξά ηνπ (Φξαγθηαδάθεο 2006). ηελ Δηθφλα 3.2 θαίλεηαη κία πινπνίεζε δηφδνπ ζε έλα θξπζηαιιηθφ ειηαθφ θχηηαξν ππξηηίνπ. Δηθφλα 3.2: Γεκηνπξγία δηφδνπ ζε ειηαθφ θχηηαξν θξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ (Φξαγθηαδάθεο 2006) 27

29 3.4 Σν θσηνβνιηατθό θαηλόκελν Σν θσηνβνιηατθό θαηλόκελν αθνξά ηε κεηαηξνπή ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο ζε ειεθηξηθή, αλαθαιχθζεθε ην 1839 απφ ηνλ Becquerel. Δθκεηαιιεπφκελα ην θσηνβνιηαηθφ θαηλφκελν, ηα θσηνβνιηαηθά ζπζηήκαηα παξάγνπλ ειεθηξηθή ελέξγεηα απφ ηελ ειηαθή ελέξγεηα, κεηαηξέπνληαο κέξνο ηεο δηαζέζηκεο ειηαθήο ελέξγεηαο ζε ζπλερέο ξεχκα. Ζ επίδξαζε παξαηεξήζεθε αξρηθά ζε έλα ζηεξεφ πιηθφ (ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε ην ζειήλην) ην Απηφ ην πιηθφ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα πνιιά ρξφληα ζηα θσηφκεηξα, ηα νπνία απαηηνχζαλ πνιχ κηθξά πνζά ελέξγεηαο. Μηα βαζχηεξε θαηαλφεζε ησλ θπζηθψλ αξρψλ πνπ ζπλδένληαη κε ην θαηλφκελν δφζεθε απφ ηνλ Einstein ην 1905 θαη ηνλ Schottky ην Απηέο νη εξκελείεο ήηαλ απαξαίηεηεο γηα λα κπνξέζνπλ λα γίλνπλ πνην απνδνηηθέο νη ειηαθέο θπςέιεο. Μηα ηέηνηα θπςέιε ππξηηίνπ πνπ κεηέηξεπε ην 6% ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο πνπ έπεθηε επάλσ ηεο, ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα αλαπηχρζεθε απφ ηνπο Chapin, Pearson θαη Fueller ην 1954, θαη ρξεζηκνπνηήζεθε ζε εμεηδηθεπκέλεο εθαξκνγέο, φπσο νη δηαζηεκηθνί δνξπθφξνη, απφ ην Σν θσηνειεθηξηθφ θαηλφκελν είλαη ε ζεκειηψδεο θπζηθή δηαδηθαζία κε ηελ νπνία έλα θσηνβνιηατθφ ζηνηρείν κεηαηξέπεη ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία ζε ειεθηξηζκφ. ηαλ ε ειηαθή αθηηλνβνιία πξνζπίπηεη ζε έλα θσηνβνιηατθφ ζηνηρείν, κπνξεί λα αλαθιαζηεί, απνξξνθεζεί ή λα δηέιζεη δηα κέζνπ απηνχ. Μφλν φκσο ην κέξνο ηεο αθηηλνβνιίαο πνπ απνξξνθάηαη παξάγεη ειεθηξηζκφ. Ζ ελέξγεηα ηνπ απνξξνθεκέλνπ θσηφο κεηαθέξεηαη ζηα ειεθηξφληα ησλ αηφκσλ ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζηνηρείνπ. Υξεζηκνπνηψληαο απηή ηελ ελέξγεηα ηα ειεθηξφληα δηαθεχγνπλ απφ ηηο θαλνληθέο ηνπο ζέζεηο ζηα άηνκα ηνπ εκηαγσγνχ ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζηνηρείνπ θαη ζρεκαηίδνπλ κηα ξνή ειεθηξνλίσλ ή ξεχκα ζε έλα ειεθηξηθφ θχθισκα. Μηα ραξαθηεξηζηηθή ηδηφηεηα ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζηνηρείνπ, απηή πνπ ραξαθηεξίδεηαη ζαλ ελδνγελέο ειεθηξηθφ πεδίν παξέρεη ηε δχλακε ή δηαθνξά δπλακηθνχ πνπ απαηηείηαη γηα λα νδεγήζεη ην ξεχκα ζε έλα εμσηεξηθφ θνξηίν φπσο π.ρ. έλαο ιακπηήξαο. Γηα ηελ δεκηνπξγία ηνπ ελδνγελνχο ειεθηξηθνχ πεδίνπ ζην εζσηεξηθφ ηνπ Φ/Β ζηνηρείνπ, δχν ζηξψκαηα δηαθνξεηηθψλ εκηαγψγηκσλ πιηθψλ έξρνληαη ζε επαθή κεηαμχ ηνπο. Σν έλα ζηξψκα είλαη ν εκηαγσγφο ηχπνπ-n κε πιεφλαζκα ειεθηξνλίσλ ηα νπνία έρνπλ αξλεηηθφ θνξηίν. Σν άιιν ζηξψκα είλαη έλαο εκηαγσγφο ηχπνπ-p κε πιεφλαζκα «νπψλ» νη νπνίεο έρνπλ ζεηηθφ θνξηίν. Παξφιν πνπ ηα δχν ζηξψκαηα είλαη ειεθηξηθά νπδέηεξα, ν εκηαγσγφο ηχπνπ-n κε πιεφλαζκα ειεθηξνλίσλ θαη ν ηχπνπ-p κε πιεφλαζκα «νπψλ», θέξλνληαο ηα ζε επαθή δεκηνπξγείηε κηα επαθή p/n δεκηνπξγψληαο ειεθηξηθφ πεδίν. ηαλ ηχπνπ-n θαη -p ππξίηην έξζεη ζε επαθή, ειεθηξφληα απφ ην εκηαγσγφ ηχπνπ-n κεηαθηλνχληαη ζηελ πιεπξά ηνπ εκηαγσγνχ ηχπνπ-p. Σν απνηέιεζκα είλαη ε δεκηνπξγία ζεηηθνχ θνξηίνπ ζηε πιεπξά ηνπ εκηαγσγνχ ηχπνπ-n θαη αξλεηηθνχ θνξηίνπ ζηελ πιεπξά ηνπ ηχπνπ-p. 28

30 Δμαηηίαο ηεο ξνήο ειεθηξνλίσλ θαη νπψλ, νη δχν εκηαγσγνί ζπκπεξηθέξνληαη ζαλ κηα κπαηαξία (Δηθφλα 3.3), δεκηνπξγψληαο ειεθηξηθφ πεδίν ζηελ επηθάλεηα επαθήο ε νπνία θαιείηαη επαθή p/n. Σν ειεθηξηθφ πεδίν αλαγθάδεη ηα ειεθηξφληα λα θηλνχληαη απφ ηνλ εκηαγσγφ πξνο ηελ αξλεηηθά θνξηηζκέλε επηθάλεηα, φπνπ θαη γίλνληαη δηαζέζηκα ζην ειεθηξηθφ θχθισκα. Σαπηφρξνλα νη νπέο θηλνχληαη ζηελ αληίζεηε θαηεχζπλζε, πξνο ηε ζεηηθή επηθάλεηα φπνπ θαη «αλακέλνπλ» εηζεξρφκελα ειεθηξφληα. Δηθφλα 3.3: Φσηνβνιηατθφ θαηλφκελν (Νενθιένπο 1999) 3.5 Τιηθά θσηνβνιηατθσλ ζηνηρείσλ Οη θχξηεο ηερλνινγίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ θαηαζθεπή θ/β ζηνηρείσλ είλαη: Σερλνινγία παξαγσγήο εκηαγψγηκσλ πιηθψλ κε θξπζηαιιηθή δνκή, ηελ πιεηνςεθία ησλ νπνίσλ απνηειεί ην ππξίηην. Σερλνινγία ιεπηψλ πκελίσλ (thin film), ε νπνία νλνκάδεηαη έηζη επεηδή ην πάρνο ησλ ζηνηρείσλ είλαη πνιχ κηθξφ (κεξηθά κφλν κm) Άιιεο ηερλνινγίεο πνπ ζθνπφ έρνπλ λα γίλεη ιηγφηεξν ελεξγνβφξα ε παξαγσγή ηνπ θαζαξνχ ππξηηίνπ, πεξηνξίδνληαο ηηο απψιεηεο ζε αθξηβφ θαζαξφ ππξίηην. 29

31 Οη θξχζηαιινη θαη ε κνξθή ιεπηνχ θηικ δηαθέξνπλ κεηαμχ ηνπο φζνλ αθνξά ηελ απφδνζε απνξξφθεζεο ηνπ θσηφο, ηελ απφδνζε κεηαηξνπήο ηεο κηα κνξθήο ελέξγεηαο ζηελ άιιε, ηελ ηερλνινγία θαηαζθεπήο θαη ην θφζηνο θαηαζθεπήο Σν Ππξίηην (Si) Σν ππξίηην είλαη έλαο εκηαγσγφο κε έκκεζν ελεξγεηαθφ δηάθελν 1,1 ev. Αλ θαη νη δχν απηέο ηδηφηεηέο ηνπ, δειαδή έκκεζν θαη ζρεηηθά κηθξή ηηκή ελεξγεηαθνχ δηαθέλνπ δελ είλαη ηδεψδεηο γηα ηελ θσηνβνιηατθή κεηαηξνπή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο, ην ππξίηην είλαη ν εκηαγσγφο πνπ θπξηάξρεζε απφ ηελ αξρή αιιά κέρξη θαη ζήκεξα, ζαλ πιηθφ θαηαζθεπήο Φ/Β ζηνηρείσλ. Οη ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο ζπκβαίλεη απηφ έρνπλ λα θάλνπλ κε ην γεγνλφο φηη ην ππξίηην είλαη ην θχξην πιηθφ ησλ δηαηάμεσλ ειεθηξνληθήο γηα πνιιέο δεθαεηίεο. Δπνκέλσο, νη ηδηφηεηεο ηνπ είλαη θαιά κειεηεκέλεο θαη ην πιηθφ θπθινθνξεί ζηελ αγνξά ζε αξθεηά κεγάιεο πνζφηεηεο, κε ηθαλνπνηεηηθή ρεκηθή θαζαξφηεηα θαη ηειεηφηεηα θξπζηαιιηθήο δνκήο, κε ηελ ρξεζηκνπνίεζε ηερλνινγηθψλ κεζφδσλ δνθηκαζκέλσλ κε επηηπρία. Δπηπιένλ ηα Φ/Β ζηνηρεία ππξηηίνπ έρνπλ ιεηηνπξγήζεη κε απφιπηα ηθαλνπνηεηηθή αμηνπηζηία ζε αθξαίεο θαηξηθέο ζπλζήθεο, ηφζν ζε δηαζηεκηθέο φζν θαη ζε επίγεηεο εθαξκνγέο. Δθηφο ηνπ νμπγφλνπ, ην ππξίηην είλαη ην πην άθζνλν ζηνηρείν ζηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο θαη είλαη απφ ηα πιένλ δηαδεδνκέλα ζηνηρεία θαζψο απνηειεί ην 28% ηνπ ζηεξενχ θινηνχ ηεο γεο. ρεδφλ πάληα, φκσο απαληάηαη κε ηε κνξθή νμεηδίνπ ζην πεξηβάιινλ, ζπγθεθξηκέλα σο δηνμείδην ηνπ ππξηηίνπ (SiΟ ). Γηα ηελ αμηνπνίεζή ηνπ, επνκέλσο, 2 απαηηείηαη επεμεξγαζία έηζη ψζηε λα απνθηήζεη πςειή θαζαξφηεηα (Markvart 2007). Μνλνθξπζηαιιηθό Ππξίηην Σν κνλνθξπζηαιιηθφ ππξίηην έρεη κηα νκνηφκνξθε κνξηαθή δνκή. πγθξηλφκελν κε πιηθά πνπ δελ είλαη ζε κνξθή θξπζηάιινπ, ε πςειή ηνπ νκνηνκνξθία έρεη σο απνηέιεζκα ηνλ πςειφηεξν βαζκφ απφδνζεο (δειαδή ηελ αλαινγία ηεο ειεθηξηθήοηζρχνο πνπ παξάγεηαη απφ ην ειηαθφ ζηνηρείν πξνο ηελ δηαζέζηκε απφ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία ηζρχ). Ζ απφδνζε ησλ κνλνθξπζηαιιηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ εκπνξίνπ θπκαίλεηαη απφ 13-16%. Σν κνλνθξπζηαιιηθφ ππξίηην παξάγεηαη κε ηελ κέζνδν Czohralski (Δηθφλα 3.4), θαηά ηελ νπνία αξρηθά ηήθεηαη απηφ κέζα ζε έλα θπιηλδξηθφ δνρείν θαη ζε ζεξκνθξαζία κεγαιχηεξε ησλ 1400 O C. Έπεηηα έλα πνιχ κηθξφ θνκκάηη θξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ ηνπνζεηείηαη ζε επαθή κε ηελ επηθάλεηα ηνπ ιησκέλνπ ππξηηίνπ, ελψ ην θπιηλδξηθφ δνρείν βξίζθεηαη ζε πεξηζηξνθηθή θίλεζε. 30

32 Δηθφλα 3.4: Μέζνδνο Czohralski (Markvart 2007). Ζ δηαδηθαζία είλαη εμαηξεηηθά δαπαλεξή, θαζψο ην ππξίηην είλαη πνιχ ζθιεξφ πιηθφ θαη επηπιένλ έλα πνζνζηφ ράλεηαη θαηά ηελ θνπή, πνπ θηάλεη κέρξη θαη ην 50%. Μηα κέζνδνο θνπήο πνπ πεξηνξίδεη θάπσο ηηο παξαπάλσ απψιεηεο θαίλεηαη ζηελ Δηθφλα 3.4 θαη ζηεξίδεηαη ζηε θνπή κε πνιχ ιεπηή δηακαληέληα ίλα. Οη δίζθνη έπεηηα ιεηαίλνληαη γηα ηελ απνκάθξπλζε ησλ ειαηησκάησλ ηεο θνπήο θαη δηακνξθψλνληαη ζε δηφδνπο ηχπνπ-p ή ηχπνπ-n κε επίηαμε, δηάρπζε ή εκθχηεπζε πξνζκίμεσλ. Δηθφλα 3.5: Κνπή κε ηε κέζνδν ησλ πνιιαπιψλ ζπξκάησλ (Markvart 2007) πγθεληξσηηθά ε δηαδηθαζία παξαγσγήο κνλνθξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ θαίλεηαη ζην δνκηθφ δηάγξακκα ζηελ Δηθφλα

33 Δηθφλα 3.6: Γνκηθφ δηάγξακκα ηεο δηαδηθαζίαο παξαζθεπήο ελφο ζηνηρείνπ κνλνθξπζηαιιηθνχ Ππξηηίνπ (Φξαγθηαδάθεο 2006). Πνιπθξπζηαιιηθό Ππξίηην Οη πνιπθξπζηαιιηθέο θπςέιεο γίλνληαη κε κηα δηαδηθαζία ρχηεπζεο ζηελ νπνία ην ιεησκέλν βηνκεραληθφ ππξίηην ρχλεηαη ζε κηα θφξκα φπνπ θαη κνξθνπνηείηαη. Γεδνκέλνπ φηη νη πνιπθξπζηαιιηθέο θπςέιεο γίλνληαη απφ ρχηεπζε είλαη ζεκαληηθά θηελφηεξε ε παξαγσγή ηνπο, αιιά φρη ηφζν απνδνηηθέο φζν θαη νη κνλνθξπζηαιιηθέο. Απηή ε ρακειφηεξε απνδνηηθφηεηα, πνπ θπκαίλεηαη κεηαμχ 11% θαη 14%, νθείιεηαη ζηηο αηέιεηεο ζηε δνκή ηνπ θξπζηάιινπ σο απνηέιεζκα ηεο δηαδηθαζίαο ρχηεπζεο. Άκνξθν ππξίηην ( ιεπηήο κεκβξάλεο) Σν άκνξθν ππξίηην ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ παξαγσγή θ/β ζηνηρείσλ ζχκθσλα κε ηελ ηερλνινγία ιεπηνχ θηικ. Ωο πιηθφ εκθαλίδεη κεγάιε αηαμία ζηε δνκή ηνπ, παξά ηαχηα βξίζθεη εθαξκνγή ζηε θ/β ηερλνινγία κε ηε κνξθή θξάκαηνο κε πδξνγφλν. Ζ πξνζζήθε πδξνγφλνπ βειηηψλεη ηηο ειεθηξηθέο ηδηφηεηέο ηνπ θαη πεξηέρεηαη ζε 10-40% αηνκηθή αλαινγία. Γηαθέξεη νπζηαζηηθά απφ ην κνλνθξπζηαιιηθφ ππξίηην θαζψο εκθαλίδεη ελεξγεηαθφ δηάθελν κε κεηαβιεηή ηηκή πνπ θπκαίλεηαη κεηαμχ 1,12eV θαη 1,7eV πεξίπνπ. 32

34 Σν θχξην πιενλέθηεκα ηνπ είλαη φηη έρεη πςειφ επίπεδν απνξξφθεζεο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο θαη κάιηζηα πεξίπνπ 40 θνξέο πςειφηεξε απφ απηή ηνπ κνλνθξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ. Σν άκνξθν ππξίηην κπνξεί λα ελαπνηεζεί ζε πνηθίια, ρακεινχ θφζηνπο ππνζηξψκαηα, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ ράιπβα, ηνπ γπαιηνχ θαη ηνπ πιαζηηθνχ. Ζ θαηαζθεπαζηηθή δηαδηθαζία απαηηεί ρακειφηεξεο ζεξκνθξαζίεο θαη επνκέλσο ιηγφηεξε θαηαλάισζε ελέξγεηαο. Έηζη ην ζπλνιηθφ θφζηνο ηνπ πιηθνχ θαη ηνπ θφζηνπο θαηαζθεπήο είλαη ρακειφηεξν αλά κνλάδα επηθάλεηαο,ζπγθξηλφκελν κε ηα ζηνηρεία θξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ. Γπν είλαη ηα θπξηφηεξα κεηνλεθηήκαηά ηνπ.ο ρακειφο βαζκφο απφδνζεο πνπ θπκαίλεηαη κεηαμχ 5 7% γηα ζηνηρεία ηνπ εκπνξίνπ θαη θηάλεη ην 13% γηα ζηνηρεία πνπ έρνπλ θηηαρηεί ζην εξγαζηήξην θαη ε βαζκηαία κείσζε ηνπ βαζκνχ απφδνζεο (Sam-Shajing 2005).Μέζα ζε κεξηθνχο κήλεο κπνξεί ε απφδνζε λα κεησζεί απφ 10% έσο θαη 15 %. Παξαθάησ ζηελ Δηθφλα 3.7 βιέπνπκε ηελ κνξθή θσηνβνιηατθσλ ζηνηρείσλ αλάινγα κε ην πιηθφ θαηαζθεπήο ηνπο. κνλν-θξπζηαιηθό ππξίηην πνιπ-θξπζηαιηθό ππξίηην άκνξθν ππξίηην απφδνζε: % απφδνζε: % απφδνζε: 5 7 % Δηθφλα 3.7: Φσηνβνιηατθα ζηνηρεία αλάινγα κε ην πιηθφ θαηαζθεπήο ηνπο Τβξηδηθά πιηθά Γηα λα επηηεπρζεί νπζηψδεο βειηίσζε ηεο απφδνζεο ησλ θσηνβνιηατθψλ θπςειψλ έπξεπε λα γίλεη θάπνηα ζεκαληηθή αιιαγή. ε κηα πξνζπάζεηα λα γίλεη απηφ έγηλε κειέηε ζηελ ρξήζε πβξηδηθψλ δνκψλ, ζηηο νπνίεο θπςέιεο κε δηαθνξεηηθά ραξαθηεξηζηηθά απνξξφθεζεο θσηφο ζπλδένληαη καδί. Απηφ επηηξέπεη λα πεηχρνπκε θαιχηεξα ραξαθηεξηζηηθά ρξεζηκνπνηψληαο ηα ήδε ππάξρνληα πιηθά θαη δηαδηθαζίεο. Σα πιενλεθηήκαηα ηεο ρξήζεο κηαο δνκήο κε πνιιά ζηξψκαηα είλαη ηα εμήο: Δίλαη δπλαηφλ λα απνξξνθεζεί ην θσο ζε κηα πην πιαηηά θαζκαηηθή πεξηνρή. Δίλαη δπλαηφλ λα επηηεπρζνχλ πςειφηεξεο ηάζεηο αλνηρηνχ θπθιψκαηνο. 33

35 Δίλαη δπλαηφ λα πέζεη ζε θάπνην βαζκφ ν ξπζκφ κείσζεο ηεο απφδνζεο ησλ θπςειψλ, ν νπνίνο νθείιεηαη ζε θαηλφκελα νπηηθήο ππνβάζκηζεο πνπ παξαηεξνχληαη φηαλ ρξεζηκνπνηνχληαη πιηθά άκνξθνπ ππξηηίνπ. Αξζεληθνύρν Γάιιην (GaAs) Σν αξζεληθνχρν γάιιην είλαη έλαο εκηαγσγφο κε ελεξγεηαθφ δηάθελν 1,43 ev, ηηκή ε νπνία είλαη ζηε βέιηηζηε πεξηνρή γηα ηε θσηνβνιηατθή κεηαηξνπή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο κε ζεσξεηηθή απφδνζε πεξίπνπ 25-30%.Σν κεηνλέθηεκά ηνπ είλαη ην πςειφ θφζηνο παξαγσγήο, πεξίπνπ πεληαπιάζην απφ απηφ ηνπ θξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ. Δπίζεο ην GaΑs ζπλαληάηαη ζπρλά ζε δηαζηεκηθέο εθαξκνγέο ιφγσ ηεο πςειήο ζεξκηθήο αδξάλεηάο ηνπ θαη ηνπ πςεινχ βαζκνχ απφδνζεο. πγθεθξηκέλα ε απφδνζε ησλ ζηνηρείσλ GaAs πέθηεη ζην κηζφ, ζε ζχγθξηζε κε ηελ απφδνζή ηνπο ζε ζπλεζηζκέλε ζεξκνθξαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, φηαλ ζεξκαλζνχλ ζηνπο 200 νc. Ζ αληίζηνηρε κείσζε ζηα ζηνηρεία ππξηηίνπ παξαηεξείηαη ήδε ζηνπο C (Φξαγθηαδάθεο 2006). Γηζειεληνύρνο Ηλδηνύρνο Χαιθόο (CIS) Σν εκηαγψγηκν πιηθφ ηνπ δηζειεληνχρνπ ηλδηνχρνπ ραιθνχ είλαη έλα εκηαγψγηκν πιηθφ, ην νπνίν κπνξεί λα είλαη ηχπνπ-n ή ηχπνπ-p θαη έρεη κηα άκεζε νπηηθή απνξξφθεζε κε ηνλ πςειφηεξν ζπληειεζηή απνξξφθεζεο πνπ έρεη κεηξεζεί κέρξη ζήκεξα. Σα ειεθηξηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ CIS εμαξηψληαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηνλ ιφγν ραιθνχ/ηλδίνπ, ελψ ν θαιφο έιεγρνο ηεο ζηνηρεηνκεηξίαο ηνπ ζεσξείηαη νπζηψδεο γηα απνδνηηθέο δηαηάμεηο. Ζ δνκή ηνπ ειηαθνχ ζηνηρείνπ CIS είλαη απηή πνπ παξνπζηάδεηαη ζηελ Δηθφλα 3.8. Δηθφλα 3.8: Γνκή ηνπ ειηαθνχ ζηνηρείνπ CIS (Markvart 2007) 34

36 Τειινπξηνύρν Κάδκην (CdTe) Σν ηειινπξηνχρν θάδκην είλαη έλα εκηαγψγηκν πιηθφ πνπ απνηειείηαη απφ θάδκην θαη ηειινχξην, ην νπνίν έρεη πςειφ επίπεδν απνξξφθεζεο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο θαη ην ελεξγεηαθφ ηνπ δηάθελν είλαη πνιχ θνληά ζην ηδαληθφ. Αξθεί έλα φγθνο πάρνπο ελφο κηθξφκεηξνπ γηα λα απνξξνθεζεί ην 90 % ηνπ ειηαθνχ θάζκαηνο. Ζ δνκή ηνπ ειηαθνχ ζηνηρείνπ είλαη απηή πνπ παξνπζηάδεηαη ζηελ Δηθφλα 3.9. Τπάξρνπλ κεξηθέο ρακεινχ θφζηνπο ηερληθέο, νη νπνίεο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ απφζεζε ηνπ CdTe θαη φιεο απηέο, κπνξνχλ, αθνχ ππνζηνχλ κηα επεμεξγαζία κεηά ηελ απφζεζε, λα παξάγνπλ πιηθφ πςειήο πνηφηεηαο θαη απνδνηηθά ειηαθά ζηνηρεία. Ζ δηαδηθαζία πιεγκαηηθήο εθηχπσζεο ησλ ζηνηρείσλ CdTe πξνζθέξεη κηα ηερλνινγία κε ρακειφ θφζηνο παξαγσγήο, αιιά απφ ηελ άιιε θαη κηα εληειψο ρακεινχ ξπζκνχ παξαγσγή. Δηθφλα 3.9: Γνκή ηνπ ειηαθνχ ζηνηρείνπ CdTe (Markvart 2003) Μηα αθφκα ηερλνινγία είλαη απηή ηεο ειεθηξνηππίαο. Ζ ηερλνινγία απηή είλαη ηδηαίηεξα επλντθή γηα ηα ζηνηρεία CdTe, ιφγσ ηεο πνιχ κηθξή ρξήζεο ηνπ πιηθνχ θαη ηνπ ρακεινχ θφζηνπο. Ζ BP Solar έρεη παξάγεη βαζηθέο κνλάδεο κε απνδφζεηο πάλσ απφ 10% θαη ζηνηρεία κε απνδφζεηο γχξσ ζην 13%. Οη έιεγρνη ζηαζεξφηεηαο ζε εμσηεξηθέο ζπλζήθεο έρνπλ επηηεπρζεί κε ηθαλνπνηεηηθή επηηπρία. ηελ Δηθφλα 3.10 βιέπνπκε ηελ κνξθή 35

37 θσηνβνιηατθσλ ζηνηρείσλ αλάινγα κε ην πιηθφ θαηαζθεπήο ηνπο θαζψο θαη ρξήζηκα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπο. Δηθφλα 3.10: Φσηνβνιηατθα ζηνηρεία θαη ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπο (χλδεζκνο Δηαηξεηψλ Φ/Β,2008) 3.6 Απόδνζε θσηνβνιηατθνύ πιαηζίνπ Οη δχν θχξηεο παξάκεηξνη πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ πεξηγξαθή ηεο ειεθηξηθήο απφδνζεο κηαο θπςέιεο είλαη ε ηάζε αλνηρηνχ θπθιψκαηνο (Voc) θαη ην ξεχκα βξαρπθχθισζεο (Isc). Ζ ηάζε αλνηρηνχ θπθιψκαηνο ιακβάλεηαη κεηξψληαο ηελ ηάζε εμφδνπ ησλ αθξνδεθηψλ φηαλ απηνί είλαη αλνηρηνί. Σν ξεχκα βξαρπθχθισζεο ιακβάλεηαη βξαρπθπθιψλνληαο ηνπο αθξνδέθηεο εμφδνπ θαη κεηξψληαο ην ξεχκα εμφδνπ ησλ αθξνδεθηψλ θάησ απφ πιήξε αθηηλνβνιία. Σα ειεθηξηθά ραξαθηεξηζηηθά ελφο θσηνβνιηατθνχ πιαηζίνπ αλαπαξηζηάλνληαη απφ ηελ θακπχιε ξεχκαηνο-ηάζεο. Ζ θακπχιε απηή έρεη ηελ κνξθή πνπ θαίλεηαη ζην ρήκα 3.3 φπνπ Isc είλαη ην ξεύκα βξαρπθχθισζεο, Voc είλαη ε ηάζε αλνηρηνύ θπθιώκαηνο, Vm θαη Im είλαη ην ζεκείν κέγηζηεο ιεηηνπξγίαο θαη Pmax είλαη ε κέγηζηε ηάζε. Παξαηεξνχκε πσο ζην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο θακπχιεο ην ξεχκα παξακέλεη ζηαζεξφ θαη ίζν κε ην ξεχκα βξαρπθχθισζεο. ηε ζπλέρεηα, παξαηεξνχκε κηα απφηνκε κεηαβνιή ηνπ ξεχκαηνο ψζηε ηειηθά λα κεδεληζηεί, φπνπ θαη έρνπκε ηειηθά ηελ ηάζε αλνηρηνχ 36

38 θπθιψκαηνο. Αμίδεη λα παξαηεξήζνπκε πσο ζηελ πεξηνρή πξηλ ην «γφλαην» πνπ παξνπζηάδεη ε θακπχιε, ην ξεχκα είλαη ζηαζεξφ θαη ην θσηνβνιηατθφ πιαίζην ιεηηνπξγεί ζαλ ζηαζεξή πεγή ξεχκαηνο θαη παξάγεη ηάζε ψζηε λα εμηζνξξνπήζεη ηελ αληίζηαζε ηνπ θνξηίνπ. Δπίζεο, κεηά ην «γφλαην» ηεο θακπχιεο ην ξεχκα κεηψλεηαη γξήγνξα κε κηα κηθξή αχμεζε ηεο ηάζεο. ηελ πεξηνρή απηή ην πιαίζην ιεηηνπξγεί ζαλ ζηαζεξή πεγή ηάζεο κε εζσηεξηθή αληίζηαζε. Κάπνπ αλάκεζα ζηηο δχν πεξηνρέο πνπ αλαθέξζεθαλ ππάξρεη έλα ζεκείν κέγηζηεο ιεηηνπξγίαο. ρήκα 3.3: Υαξαθηεξηζηηθή θακπχιε I-V θσηνβνιηατθνπ ζηνηρείνπ (Πέξδηνο 2007) Ο βαζκφο απφδνζεο κηαο θσηνβνιηατθήο θπςέιεο γηα ηελ κεηαηξνπή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζε ειεθηξηθή ηζρχ, νξίδεηαη: n P out (3.1) Pin φπνπ Pout : Ζ ειεθηξηθή ηζρχο εμφδνπ Pin : Ζ ηζρχο ηεο πξνζπίπηνπζαο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο Πξνθαλψο, φζν κεγαιχηεξνο είλαη ν βαζκφο απφδνζεο, ηφζν κεγαιχηεξε είλαη ηζρχο εμφδνπ πνπ ιακβάλνπκε γηα δεδνκέλε ειηαθή αθηηλνβνιία Δπίδξαζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ζηε απόδνζε Έλαο ζεκαληηθφο παξάγνληαο, ν νπνίνο κπνξεί λα κεηαβάιιεη αμηνζεκείσηα ηελ απφδνζε ελφο Φ/Β πιαηζίνπ είλαη ε ζεξκνθξαζία ησλ θσηνβνιηατθψλ ζηνηρείσλ ηνπ. Έρεη κεηξεζεί φηη θπξίσο ιφγσ ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο πνπ δέρνληαη, αιιά θαη ιφγσ ησλ ειεθηξηθψλ απσιεηψλ πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη πάλσ ηνπο, ζηηο αληηζηάζεηο ζεηξάο, ηα 37

39 Φ/Β ζηνηρεία απνθηνχλ θαηά ηε ιεηηνπξγία ηνπο ζεξκνθξαζία αξθεηά κεγαιχηεξε απφ απηή ηνπ πεξηβάιινληνο. Αλ Tc είλαη ε ζεξκνθξαζία ηνπ ζηνηρείνπ κπνξνχκε λα ζεσξήζνπκε φηη εμαξηάηαη απηή γξακκηθά απφ ηελ ζεξκνθξαζία πεξηβάιινληνο Σα θαη ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία G, σο εμήο (Φξαγθηαδάθεο 2006) : Tc Ta h G (3.2) w πνπ hw είλαη έλαο ραξαθηεξηζηηθφο ζπληειεζηήο ησλ θσηνβνιηατθψλ πιαηζίσλ, κε ηηκή ζπλήζσο: h w 0,03m 2 0 C / W (3.3) Απηφ ζπλεπάγεηαη φηη έλα θσηνβνιηατθφ πιαίζην πνπ δέρεηαη ειηαθή αθηηλνβνιία 1kW/m2, ζα έρεη ζεξκνθξαζία θαηά 30 0 C κεγαιχηεξε απφ απηή ηνπ πεξηβάιινληνο. Ζ ζεξκνθξαζία αθφκα επεξεάδεηαη απφ ηελ ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ θαη γίλεηαη θαιχηεξε απαγσγή ζεξκφηεηαο φζν ε ηαρχηεηα είλαη κεγαιχηεξε. Ωο γεληθφο θαλφλαο ζηνπο ππνινγηζκνχο θσηνβνιηατθψλ εγθαηαζηάζεσλ, πνπ επαιεζεχεηαη θαη απφ κεηξήζεηο ζε πξαγκαηηθέο εγθαηαζηάζεηο, ιακβάλεηαη ζπλήζσο αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ Φ/Β πιαηζίνπ θαηά 30 0 C απφ απηή ηνπ πεξηβάιινληνο. Σα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ελφο Φ/Β πιαηζίνπ δίλνληαη ζπλήζσο ζε θαλνληθέο ζπλζήθεο (STC :Standard Test Conditions, δειαδή ζεξκνθξαζία 25 0 C, ΑΜ=1,5 θαη ειηαθή 2 αθηηλνβνιία 1kW/ m ). Αλ ππνζέζνπκε φηη n m, STC ε είλαη ε απφδνζε ηνπ Φ/Β πιαηζίνπ ζε STC, ηφηε γηα λα ππνινγηζηεί ε απφδνζε ζε νπνηαδήπνηε άιιε ζεξκνθξαζία ρξεηάδεηαη έλαο δηνξζσηηθφο ζεξκνθξαζηαθφο ζπληειεζηήο ( ), ν νπνίνο δίλεηαη απφ ηε ζρέζε: (Φξαγθηαδάθεο 2006). T 25 0, (3.4) C Ζ ζρέζε απηή ηζρχεη γηα ηα ζπκβαηηθά ζηνηρεία ππξηηίνπ θαη ππνδειψλεη κείσζε ηεο απφδνζεο θαηά 0,005 αλά βαζκφ αχμεζεο ηεο ζεξκνθξαζίαο πάλσ απφ ηε ζεξκνθξαζία ησλ 25 0 C. Σειηθά ε απφδνζε ελφο θ/β πιαηζίνπ ζε νπνηαδήπνηε ζεξκνθξαζία πξνθχπηεη: nm n m 0,25 C (3.5) Δπίδξαζε ηεο γήξαλζεο ηνπ θσηνβνιηατθό πιαηζίνπ ζηελ απόδνζε Αθνξά ζηε κείσζε ηεο απφδνζεο ησλ θσηνβνιηατθψλ πιαηζίσλ ζην ρξφλν ηεο δσήο ηνπο θαη εθθξάδεηαη, ζπλήζσο, κε ην πνζνζηφ γήξαλζεο αλά έηνο ρξήζεο. Πξνζδηνξίδεη ηελ ειάηησζε ηεο απφδνζεο ηνπ θσηνβνιηατθνχ, άξα θαη ηεο ηζρχνο αηρκήο ηνπ. ην θξπζηαιιηθφ ππξίηην εκθαλίδνληαη αιινηψζεηο ζηε δνκή ηνπ πιηθνχ ησλ θξπζηαιιηθψλ Φ/Β ζηνηρείσλ ηνπ πιαηζίνπ, πνπ νθείινληαη ζε δηάθνξα αηηία, θπξίσο ζε 38

40 ππεξζέξκαλζε. Μεηξήζεηο καθξάο δηάξθεηαο καο δίδνπλ κείσζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ηνπ θάησ απφ πξφηππεο ζπλζήθεο STC, ~1% θαη έηνο ρξήζεο (ξπζκφο γήξαλζεο) Δπίδξαζε ηεο ξύπαλζεο ζηελ απόδνζε ηνπ θσηνβνιηατθό πιαηζίνπ Έλαο άιινο παξάγνληαο πνπ κπνξεί λα κεηψζεη ηελ ειεθηξνπαξαγσγή ησλ Φ/Β πιαηζίσλ, ηδίσο φηαλ έρνπλ κηθξή θιίζε, είλαη ε ξχπαλζε ηεο επηθάλεηαο ηνπο απφ ηε επηθάζεζε ζθφλεο, θχιισλ, ρηνληνχ θ.ά. Ζ κείσζε είλαη ζεκαληηθφηεξε ζε αζηηθέο πεξηνρέο ιφγσ ηεο αηζάιεο πνπ αησξείηαη ζηελ αηκφζθαηξα θαη πξνζθνιιάηαη ηζρπξά ζηελ γπάιηλε ή πιαζηηθή επηθάλεηα ησλ Φ/Β πιαηζίσλ, ρσξίο λα κπνξεί ε βξνρή εχθνια λα ηα μεπιχλεη. Δπνκέλσο είλαη ζεκαληηθφ φηαλ ε Φ/Β γελλήηξηα πξφθεηηαη λα εγθαηαζηαζεί ζε κηα πεξηνρή, πνπ εθηηκάηαη φηη ε ξχπαλζε ηεο ζα είλαη ζεκαληηθή λα πξνβιεθζεί ζηνπο ππνινγηζκνχο ε αληίζηνηρε κείσζε ζηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ελφο αδηάζηαηνπ ζπληειεζηή θαζαξφηεηαο (ζ ξ ). Ο ζπληειεζηήο απηφο νξίδεηαη σο ν ιφγνο ηεο ειεθηξηθήο ηζρχνο πνπ παξάγεη ην ξππαζκέλν Φ/Β πιαίζην πξνο ηελ ειεθηξηθή ηζρχ πνπ παξάγεη φηαλ ε επηθάλεηα ηνπ είλαη ηειείσο θαζαξή. Ζ ηηκή ζηνπ ζ ξ είλαη ηφζν κηθξφηεξε απφ ηε κνλάδα, φζν εληνλφηεξε είλαη ε ξχπαλζε ηνπ πεξηβάιινληνο, φζν κηθξφηεξε είλαη ε θιίζε ηνπ Φ/Β πιαηζίνπ, φζν ζπαληφηεξεο είλαη νη βξνρέο ζηελ πεξηνρή θιπ. Σειηθά ε απφδνζε ελφο Φ/Β πιαηζίνπ, ιακβάλνληαο ππφςε ηελ ξχπαλζε ηεο επηθάλεηαο ηνπ, πξνθχπηεη (Φξαγθηαδάθεο 2006): n m n m, x (3.6) φπνπ n m, x ε απφδνζε ηνπ, φηαλ είλαη θαζαξφ Μεηαβνιή ηεο απόδνζεο θσηνβνιηατθνύ πιαηζίνπ ιόγσ νπηηθώλ ελεξγεηαθώλ απσιεηώλ. Οη νπηηθέο ελεξγεηαθέο απψιεηεο θαζνξίδνληαη απφ ηελ απφθιηζε ηεο απφδνζεο, ζε ζρέζε κε απηή ησλ πξφηππσλ ζπλζεθψλ, ιφγσ ησλ παξαθάησ αηηηψλ: Γηαθνξνπνίεζε αλαθιαζηηθφηεηαο θσηνβνιηατθνχ πιαηζίνπ ζε ζρέζε κε ηελ αληίζηνηρε ζε STC. Δπίδξαζε δηαθνξνπνίεζεο θάζκαηνο αθηηλνβνιίαο ζε ζρέζε κε θάζεηε πξφζπησζε. Γηαθνξνπνίεζε ηεο πφισζεο ηεο πξνζπίπηνπζαο δηεξρφκελεο αθηηλνβνιίαο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο εκέξαο. Ζ κέζε εηήζηα επίδξαζε ηνπ παξάγνληα απηνχ πξνζδηνξίδεηαη ζε ~2%. 39

41 ηηο ρακειέο ηηκέο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο, ηδηαίηεξα θάησ απφ 200 W/m², κεηψλεηαη ε απφδνζε ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζηνηρείνπ. ηα Φ/Β πιαίζηα θαιήο πνηφηεηαο νη απψιεηεο είλαη κηθξήο ζεκαζίαο. ε άιιεο φκσο πεξηπηψζεηο απνδεηθλχνληαη ζρεηηθά ζεκαληηθέο, ππνινγίδνληαη ζε 3%, θαηά κέζν φξν ζην έηνο. Καζαξφηεηα φςεσο ηνπ θσηνβνιηατθνχ πιαηζίνπ είλαη πνιχ ζεκαληηθή γηαηί ε επηθάζηζε ζθφλεο ζηελ φςε ηνπ θσηνβνιηατθνχ πιαηζίνπ θαη δηάθνξσλ άιισλ αληηθεηκέλσλ, π.ρ. θχιισλ, θιαδηψλ ε λάηινλ θ.α., πνπ ζθηάδνπλ έλα ε πεξηζζφηεξα Φ/Β ζηνηρεία ελφο πιαηζίνπ δεκηνπξγνχλ εληνλφηαην πξφβιεκα ιεηηνπξγίαο θαη απφδνζεο. Ζ κείσζε ηεο απφδνζεο είλαη ηδηαίηεξα αηζζεηή. Δίλαη ζεκαληηθφ λα απνθεχγεηαη ε νιηθή θαη ε κεξηθή ζθίαζε ελφο θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο. Ζ ρξήζε δηφδσλ παξάθακςεο (Bypass diodes) κεηψλεη θαη ηελ επίδξαζε απφ ζθίαζε. Ζ κεξηθή ζθίαζε κπνξεί λα πξνθαιέζεη ππεξζέξκαλζε θαη θαηαζηξνθή ηνπ Φ/Β πιαηζίνπ (Φξαγθηαδάθεο 2006). 3.7 Ηιηαθή αθηηλνβνιία θαη θσηνβνιηατθά Ζ ζρεδίαζε ελφο θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο ζηεξίδεηαη πάλσ ζ έλαλ πξνζεθηηθφ ππνινγηζκφ ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζε κηα ζπγθεθξηκέλε ηνπνζεζία. Παξ φιν πνπ ε ειηαθή αθηηλνβνιία έρεη ήδε θαηαγξαθεί ζε δηάθνξεο ηνπνζεζίεο ζε νιφθιεξν ηνλ θφζκν, πξέπεη λα αλαιπζεί θαη λα επεμεξγαζηεί πξηλ πξαγκαηνπνηεζεί έλαο αθξηβήο ππνινγηζκφο ηεο δηαζέζηκεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο γηα ην θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα πνπ ζα δεκηνπξγεζεί. Γεληθφηεξα, ε νιηθή ηζρχο απφ κηα πεγή αθηηλνβνιίαο πνπ πέθηεη πάλσ ζηε κνλάδα επηθάλεηαο νλνκάδεηαη έληαζε αθηηλνβνιίαο. ηαλ ε ειηαθή αθηηλνβνιία εηζέξρεηαη ζηε γήηλε αηκφζθαηξα έλα κέξνο ηεο πξνζπίπηνπζαο ελέξγεηαο αλαηξείηαη ιφγσ ηεο απνξξφθεζεο απφ ηα κφξηα ηνπ αέξα, ηα ζχλλεθα θαη ην πιηθφ πνπ ζπλήζσο αλαθέξεηαη σο aerosols. ηα θσηνβνιηατθά ζηνηρεία δελ είλαη δπλαηή ε κεηαηξνπή ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα ηνπ ζπλφινπ ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο πνπ δέρνληαη ζηελ επηθάλεηά ηνπο. Έλα κέξνο απφ ηελ αθηηλνβνιία αλαθιάηαη πάλσ ζηελ επηθάλεηα ηνπ ζηνηρείνπ θαη δηαρέεηαη πάιη πξνο ην πεξηβάιινλ. ηε ζπλέρεηα, απφ ηελ αθηηλνβνιία πνπ δηεηζδχεη ζηνλ εκηαγσγφ, πξνθαλψο δελ κπνξεί λα απνξξνθεζεί ην κέξνο πνπ απνηειείηαη απφ θσηφληα κε ελέξγεηα κηθξφηεξε απφ ην ελεξγεηαθφ δηάθελν ηνπ εκηαγσγνχ. Γηα ηα θσηφληα απηά, ν εκηαγσγφο ζπκπεξηθέξεηαη ζαλ δηαθαλέο ζψκα. Έηζη, ε αληίζηνηρε αθηηλνβνιία δηαπεξλά άζηθηε ην εκηαγψγηκν πιηθφ ηνπ ζηνηρείνπ θαη απνξξνθάηε ηειηθά ζην κεηαιιηθφ ειεθηξφδην πνπ θαιχπηεη ηελ πίζσ φςε ηνπ, κε απνηέιεζκα λα ην ζεξκαίλεη. Αιιά θαη απφ ηα θσηφληα πνπ 40

42 απνξξνθά ν εκηαγσγφο, κφλν κε ην κέξνο εθείλν ηεο ελέξγεηάο ηνπο πνπ ηζνχηαη κε ην ελεξγεηαθφ δηάθελν ζπκβάιιεη, φπσο είδακε, ζηελ εθδήισζε ηνπ θσηνβνιηατθνχ θαηλνκέλνπ. Σν ππφινηπν κεηαθέξεηαη, ζαλ θηλεηηθή ελέξγεηα, ζην ειεθηξφλην πνπ ειεπζεξψζεθε απφ ηνλ δεζκφ, θαη ηειηθά κεηαηξέπεηαη επίζεο ζε ζεξκφηεηα. ηελ Δηθφλα 3.11 κπνξνχκε λα δνχκε ην ειηαθφ δπλακηθφ ηεο Διιάδνο πνπ παξνπζηάδεη αμηνζεκείσηεο πξνυπνζέζεηο γηα αλάπηπμε θαη εθαξκνγή ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, παξνπζηάδεηαη ε θαηαλνκή ηεο κέζεο ζπλνιηθήο εηήζηαο έληαζεο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο, ζε νξηδφληην επίπεδν, ζηηο δηάθνξεο πεξηνρέο ηεο Διιάδαο. Ζ κνλάδα κέηξεζεο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο είλαη W/m 2. Γειαδή είλαη ηζρχο αλά κνλάδα επηθαλείαο θαη ε ηηκή ηεο είλαη ην κέηξν ηεο έληαζήο ηεο. Δηθφλα 3.11: Υάξηεο Ζιηαθνχ Γπλακηθνχ Διιάδαο (PV-GIS European Community ) 41

43 Απφ ηελ Δηθφλα 3.11 παξαηεξνχκε φηη ζηηο λνηηφηεξεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο καο φπνπ ε έληαζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο είλαη κεγαιχηεξε έρνπκε πεξηζζφηεξε απφδνζε ζηελ παξαγσγή ξεχκαηνο αλά επηθάλεηα θσηνβνιηατθνχ πιαηζίνπ. Ζ εμάξηεζε απηή κεηαμχ ειηαθήο αθηηλνβνιίαο θαη ηζρχνο θαίλεηαη ζην ρήκα 3.4. ρήκα 3.4: Κακπχιεο έληαζεο-ηάζεο θσηνβνιηατθνχ πιαηζίνπ γηα δηάθνξεο ηηκέο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο (Καιδέιιεο, 2005) 3.8 Φσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα Σα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα κπνξνχλ λα ρσξηζηνχλ ζε ηξείο θαηεγνξίεο: Σα δηαζπλδεδεκέλα ζην δίθηπν ζπζηήκαηα Σα απηφλνκα ζπζηήκαηα Σα πβξηδηθά ζπζηήκαηα 42

44 Καη ζηηο ηξείο έρνπκε πνιιέο νκνηφηεηεο κεηαμχ ηνπο. Ζ θχξηα δηαθνξά ηνπο είλαη φηη ζηα πξψηα ππάξρεη ζχλδεζε κε ην δίθηπν ηεο Γ.Δ.Ζ. θαη ε ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη πεξλάεη ζε απηφ, ελψ ζηα δεχηεξα δελ ππάξρεη ηέηνηα ζχλδεζε θαη ε ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηδία θαηαλάισζε. ηα πβξηδηθά ζπζηήκαηα έρνπκε ηνλ ζπλδπαζκφ πεξηζζφηεξσλ απφ κία κνξθψλ ελέξγεηαο, φπνπ ηνπιάρηζηνλ ε κία απφ απηέο πξνέξρεηαη απφ αλαλεψζηκε πεγή Γηαζπλδεδεκέλα ζην δίθηπν ζπζηήκαηα Έλα ηέηνην ζχζηεκα (Δηθφλα 3.12) κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε ζπλδπαζκφ κε ην δίθηπν ηεο ΓΔΖ. ηελ πεξίπησζε απηή πνπιάεη θαλείο ην ειηαθφ ξεχκα ζηε ΓΔΖ έλαληη κηαο νξηζκέλεο απφ ην λφκν ηηκήο θαη ζπλερίδεη λα αγνξάδεη ξεχκα απφ ηε ΓΔΖ φπσο θαη ζήκεξα. Έρεη δειαδή έλα δηπιφ κεηξεηή γηα ηελ θαηακέηξεζε ηεο εηζεξρφκελεο θαη εμεξρφκελεο ελέξγεηαο. ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, ηα θσηνβνιηατθά ρξεζηκνπνηνχληαη γηα παξνρή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο εθεδξείαο, δειαδή ην ζχζηεκα είλαη κελ δηαζπλδεδεκέλν κε ηε ΓΔΖ, αιιά δηαζέηεη θαη κπαηαξίεο (ζπλ φια ηα απαξαίηεηα ειεθηξνληθά) γηα λα αλαιακβάλεη ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ζε πεξίπησζε δηαθνπήο ηνπ ξεχκαηνο θαη γηα φζν δηαξθεί απηή. Δηθφλα 3.12: Γηαζπλδεδεκέλν θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα (χλδεζκνο Δηαίξσλ Φ/Β 2008) 43

45 ε έλα δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα ην δίθηπν ελεξγεί φπσο κηα κπαηαξία κε απεξηφξηζηε ηθαλφηεηα απνζήθεπζεο. Δπνκέλσο ε ζπλνιηθή απνδνηηθφηεηα ελφο δηαζπλδεδεκέλνπ Φ/Β ζπζηήκαηνο, ζα είλαη θαιχηεξε απφ ηελ απνδνηηθφηεηα ελφο απηφλνκνπ ζπζηήκαηνο, αθνχ ην δίθηπν έρεη πξαθηηθά απεξηφξηζηε ηθαλφηεηα απνζήθεπζεο θαη επνκέλσο ε παξαγφκελε ειεθηξηθή ελέξγεηα κπνξεί πάληνηε λα απνζεθεχεηαη. Αληηζέησο ζηηο απηφλνκεο εθαξκνγέο νη ζπζζσξεπηέο ζα είλαη θάπνηεο θνξέο πιήξσο θνξηηζκέλεο, φπνηε ε παξαγφκελε ειεθηξηθή ελέξγεηα ζα πξέπεη κε θάπνην ηξφπν λα απνβάιιεηαη Απηόλνκν θσηνβνιηατθό ζύζηεκα Σν απηφλνκν ζχζηεκα (ή ζχζηεκα εθηφο δηθηχνπ) απνζθνπεί ζην λα πξνζθέξεη ελεξγεηαθή απηνλνκία ζε κηα εγθαηάζηαζε. Τπάξρνπλ δηάθνξεο θαηεγνξίεο απνκνλσκέλσλ απφ ην δίθηπν ζπζηεκάησλ. Κάπνηεο απφ απηέο είλαη: Οηθίεο απνκαθξπζκέλεο απφ ην δίθηπν ζε ηέηνηα απφζηαζε πνπ ην θφζηνο δηαζχλδεζεο κε ην δίθηπν ηεο ΓΔΖ είλαη απαγνξεπηηθά πςειφ Οηθίεο πνπ γηα θάπνηνπο ιφγνπο δελ δχλαηαη λα ειεθηξνδνηεζνχλ Κηελνηξνθηθέο ή γεσξγηθέο κνλάδεο απνκαθξπζκέλεο απφ ην δίθηπν ηεο ΓΔΖ Σειεπηθνηλσληαθέο εγθαηαζηάζεηο Αληιεηηθά ζπζηήκαηα πδξνδφηεζεο Κηλεηέο εγθαηαζηάζεηο (ηξνρφζπηηα, πισηά θ.α) Δγθαηαζηάζεηο πνπ απαηηνχλ πςειή δηαζεζηκφηεηα (ακπληηθέο εθαξκνγέο δηαζηεκηθέο εθαξκνγέο) Ζ κεζνδνινγία γηα ηελ ειεθηξνδφηεζε κηαο απηφλνκεο εγθαηάζηαζεο θαίλεηαη ζηελ παξαθάησ Δηθφλα 3.13: Δηθφλα 3.13: Γηάγξακκα απηφλνκνπ θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο. 44

46 Δάλ ρξεζηκνπνηεζεί κηα βνεζεηηθή πεγή ελέξγεηαο, φπσο θαίλεηαη ζηελ Δηθφλα 3.13 κε ηελ δηαθεθνκκέλε γξακκή, ηφηε ην ζχζηεκα θαιείηαη πβξηδηθφ θ/β ζχζηεκα. Οη απηφλνκεο ειεθηξηθέο εγθαηαζηάζεηο (Δηθφλα 3.14) απνηεινχλ ίζσο ηηο πιεξέζηεξεο εθαξκνγέο ηεο θσηνβνιηατθήο ηερλνινγίαο. Δίλαη εγθαηαζηάζεηο πνπ ιεηηνπξγνχλ απηνδχλακα γηα ηελ ηξνθνδφηεζε θαζνξηζκέλσλ θαηαλαιψζεσλ, ρσξίο λα ζπλδένληαη κε κεγάια θεληξηθά ειεθηξηθά δίθηπα δηαλνκήο, απφ ηα νπνία ζα κπνξνχζαλ λα αληινχλ ζπκπιεξσκαηηθή ελέξγεηα ή λα ζηέιλνπλ ηελ πεξίζζεηα ηεο παξαγφκελεο. Απνηεινχλ ηελ ηδαληθφηεξε ιχζε γηα πεξηνρέο πνπ βξίζθνληαη καθξηά απφ ην θεληξηθφ δίθηπν θαη ζηηο νπνίεο ε δηαζχλδεζή ηνπο κε απηφ ζα απαηηνχζε ηεξάζηηα νηθνλνκηθά θεθάιαηα. Δηδηθφηεξα γηα ηνλ ειιαδηθφ ρψξν, ν νπνίνο έρεη πνιπάξηζκα κηθξά λεζηά θαη κηθξνχο νηθηζκνχο, ηα απηφλνκα Φ/Β ζπζηήκαηα έρνπλ βξεη πνιιέο εθαξκνγέο, ελψ ππάξρνπλ αθφκα πνιιέο δπλαηφηεηεο αλάπηπμεο. Απνηειείηαη θαηαξρήλ απφ ηε θσηνβνιηατθή γελλήηξηα, ε νπνία είλαη θαη ην βαζηθφηεξν ζπζηαηηθφ ηνπ ζπζηήκαηνο, αθνχ εθεί γίλεηαη ε κεηαηξνπή ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο ζε ειεθηξηθή. Έπεηηα πεξηιακβάλεη ζπζζσξεπηέο (κπαηαξίεο) φπσο θαίλεηαη ζηελ Δηθφλα 3.14 γηα ηελ απνζήθεπζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ζε πεξηφδνπο πνπ ε παξαγφκελε ελέξγεηα εκθαλίδεη πεξίζζεηα θαη γηα ηελ ρξεζηκνπνίεζή ηεο, φηαλ ε παξαγσγή είλαη αλεπαξθήο. Δηθφλα 3.14: Απηφλνκν Φσηνβνιηατθφ ζχζηεκα (χλδεζκνο Δηαίξσλ Φ/Β 2008) 45

47 πσο είλαη θαηαλνεηφ ε ρσξεηηθφηεηα ησλ κπαηαξηψλ είλαη δεδνκέλε θαη ππάξρεη ην ελδερφκελε λα κελ θαιχπηνπλ ηηο αλάγθεο ηνπ θνξηίνπ ζε παξαηεηακέλεο πεξηφδνπο ζπλλεθηάο ή θάπνηαο βιάβεο ηνπ ζπζηήκαηνο. Απφ ηελ άιιε ε επηινγή ζπζζσξεπηψλ πνιχ κεγάιεο ρσξεηηθφηεηαο θξίλεηαη νηθνλνκηθά αζχκθνξε. Ζ ηδαληθφηεξε ιχζε είλαη κηα βνεζεηηθή γελλήηξηα (ζπλήζσο ληεδεινγελλήηξηα), ε νπνία ηίζεηαη ζε ιεηηνπξγία φηαλ είλαη αλαγθαίν. Σέινο αλαπφζπαζηα ζπζηαηηθά ελφο απηφλνκνπ ζπζηήκαηνο είλαη νη δηαηάμεηο γηα ηελ κεηαηξνπή ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηα απφ ηα θσηνβνιηατθά ζηνηρεία ζε κνξθή θαηάιιειε γηα ηελ ηξνθνδφηεζε ησλ θνξηίσλ, νη νπνίεο πεξηέρνπλ έλαλ DC/ΑC κεηαηξνπέα ζε ζπλδπαζκφ κε έλαλ αληρλεπηή κέγηζηεο ηζρχνο(μρρσ) θαη έλαλ DC/AC αληηζηξνθέα Τβξηδηθό ζύζηεκα Σα πβξηδηθά ζπζηήκαηα εθκεηαιιεχνληαη ηαπηφρξνλα πνιιέο κνξθέο ελέξγεηαο θπξίσο αλαλεψζηκεο. Σν πιενλέθηεκα ησλ πβξηδηθψλ ζπζηεκάησλ είλαη φηη φηαλ πζηεξεί ε κία πεγή ελέξγεηαο, ζπλήζσο πιενλεθηεί ε άιιε θαη αλαθεξφκαζηε ζπλήζσο ζηνλ ζπλεζηζκέλν ζπλδπαζκφ, αλεκνγελλήηξηαο θαη θσηνβνιηατθψλ ζηνηρείσλ αιιά θαη κεξηθέο θνξέο ηεο γεσζεξκίαο, ελψ αξθεηά δεκνθηιήο είλαη θαη ν ζπλδπαζκφο ειηαθνχ ζεξκηθνχ ζπιιέθηε κε θαπζηήξα πεηξειαίνπ ή βηνκάδαο. Ο ζπλδπαζκφο αλεκνγελλεηξηψλ θαη θσηνβνιηατθψλ ρξεζηκνπνηείηε αξθεηά ζπρλά ζε απνκνλσκέλεο θαηνηθίεο θαη νηθηζκνχο νπνχ ε πξφζβαζε ζην θεληξηθφ δίθηπν είλαη πνιχ δαπαλεξή ή αθφκα θαη αδχλαηε. πλήζσο ζην ζχζηεκα πξνζηίζεηαη θαη κία ειεθηξνγελλήηξηα κε ζπκβαηηθά θαχζηκα γηα κεγαιχηεξε αμηνπηζηία, ελψ ε ρξήζε ησλ κπαηαξηψλ (ή θαη θπςέισλ θαχζηκνπ κε πδξνγφλν) είλαη ζρεδφλ απαξαίηεηε ζαλ ε πην εχθνιε θαη απιή ιχζε παξνρήο ζηαζεξήο ηάζεο ζην ζχζηεκα, αιιά θαη εθεδξείαο. ηελ Δηθφλα 3.15 βιέπνπκε ηελ ρξήζε θσηνβνιηατθήο θαη γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο γηα ηηο αλάγθεο ειεθηξνδφηεζεο κηα θαηνηθίαο (Καπιάλεο 2004). Δηθφλα 3.15: Τβξηδηθφ ζχζηεκα κε ρξήζε θσηνβνιηατθψλ θαη γεσζεξκίαο 46

48 3.9 Πιενλεθηήκαηα ησλ θσηνβνιηατθώλ Καζψο ν ήιηνο απνηειεί αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο, ε νπνία κπνξεί λα πξνζθέξεη ελέξγεηα πξνζηηή ζε φινπο, είλαη πξνθαλέο φηη κπνξεί λα ζπκβάιιεη θαζνξηζηηθά ζηελ επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ πνπ νθείινληαη ζηελ ελεξγεηαθή εμάξηεζε. Ζ ειηαθή ελέξγεηα δελ εμαληιείηαη πνηέ. Δίλαη πεξηβαιινληηθά ειθπζηηθή ιφγσ ησλ ειάρηζησλ απνβιήησλ πνπ παξάγεη. Δίλαη θαζαξή, αλαλεψζηκε ( αληίζεηα απφ ην αέξην, ην πεηξέιαην θαη ηνλ άλζξαθα) θαη βηψζηκε, βνεζψληαο ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο.γελ κνιχλεη ηνλ αέξα κε ηελ απειεπζέξσζε ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, ηνπ νμεηδίνπ αδψηνπ, ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ ή ηνπ πδξαξγχξνπ φπσο πνιιέο παξαδνζηαθέο κνξθέο ειεθηξηθψλ γελεψλ. Δπνκέλσο ε ειηαθή ελέξγεηα δελ ζπκβάιιεη ζηελ παγθφζκηα αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ιφγσ ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ζηελ φμηλε βξνρή ή ζηελ αηζαινκίριε. Δπηπιένλ, γηα νηθηαθέο θαη εκπνξηθέο εθαξκνγέο δελ απαηηεί ηε κεηαθνξά ηεο ζηνλ ηφπν θαηαλάισζεο, πιενλέθηεκα ην νπνίν δελ δηαζέηεη θακηά άιιε κνξθή ελέξγεηαο ζήκεξα. ζν γηα ηα πιενλεθηήκαηα ζπγθεθξηκέλα ησλ θσηνβνιηαηθψλ ζπζηεκάησλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο αμίδεη λα ηνπο δνζεί ηδηαίηεξε έκθαζε κηαο θαη είλαη κηα απφ ηηο πνιιά ππνζρφκελεο ηερλνινγίεο ηεο λέαο επνρήο. Αλακέλεηαη λα θαηαθηήζνπλ έλα ζεκαληηθφ κεξίδην ηεο αγνξάο επεηδή αθξηβψο πξφθεηηαη γηα κηθξά επέιηθηα ζπζηήκαηα πνπ κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ ζε επίπεδν θαηνηθίαο, κηθξνχ ζηαζκνχ ε εκπνξηθνχ θηηξίνπ. (χλδεζκνο Δηαηξηψλ Φσηνβνιηαηθψλ 2008). Δηδηθφηεξα ηα Φ/Β ζπζηήκαηα παξνπζηάδνπλ ηα εμήο πιενλεθηήκαηα: Σερλνινγία θηιηθή ζην πεξηβάιινλ: δελ πξνθαινχληαη ξχπνη απφ ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Ζ ειηαθή ελέξγεηα είλαη αλεμάληιεηε ελεξγεηαθή πεγή, δηαηίζεηαη παληνχ θαη δελ ζηνηρίδεη απνιχησο ηίπνηα Με ηελ θαηάιιειε γεσγξαθηθή θαηαλνκή, θνληά ζηνπο αληίζηνηρνπο θαηαλαισηέο ελέξγεηαο, ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα κπνξνχλ λα εγθαηαζηαζνχλ ρσξίο λα απαηηείηαη ελίζρπζε ηνπ δηθηχνπ δηαλνκήο, νπφηε κπνξνχλ λα εγθαηαζηαζνχλ ζε απνκνλσκέλν κέξνο Ζ ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο είλαη νινζρεξψο αζφξπβε Έρνπλ ζρεδφλ κεδεληθέο απαηηήζεηο ζπληήξεζεο Έρνπλ κεγάιε δηάξθεηα δσήο: νη θαηαζθεπαζηέο εγγπψληαη ηα «θξχζηαιια» γηα ρξφληα ιεηηνπξγίαο Τπάξρεη πάληα ε δπλαηφηεηα κειινληηθήο επέθηαζεο, ψζηε λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο απμαλφκελεο αλάγθεο ησλ ρξεζηψλ 47

49 Μπνξνχλ λα εγθαηαζηαζνχλ πάλσ ζε ήδε ππάξρνπζεο θαηαζθεπέο, φπσο είλαη π.ρ. ε ζηέγε ελφο ζπηηηνχ ή ε πξφζνςε ελφο θηηξίνπ Γηαζέηνπλ επειημία ζηηο εθαξκνγέο: ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα ιεηηνπξγνχλ άξηζηα ηφζν σο απηφλνκα ζπζηήκαηα, φζν θαη σο απηφλνκα πβξηδηθά ζπζηήκαηα φηαλ ζπλδπάδνληαη κε άιιεο πεγέο ελέξγεηαο (ζπκβαηηθέο ή αλαλεψζηκεο) θαη ζπζζσξεπηέο γηα ηελ απνζήθεπζε ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο. Δπηπιένλ, έλα κεγάιν πιενλέθηεκα ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο είλαη φηη κπνξεί λα δηαζπλδεζεί κε ην δίθηπν ειεθηξνδφηεζεο (δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα), θαηαξγψληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ ηελ αλάγθε γηα εθεδξεία θαη δίλνληαο επηπιένλ ηε δπλαηφηεηα ζηνλ ρξήζηε λα πσιήζεη ηπρφλ πιενλάδνπζα ελέξγεηα ζηνλ δηαρεηξηζηή ηνπ ειεθηξηθνχ δηθηχνπ, φπσο ήδε γίλεηαη ζην Φξάηκπνπξγθ ηεο Γεξκαλίαο Γελ αθήλνπλ θαηάινηπα Σα επηκέξνπο ηκήκαηά ηνπο είλαη αλαθπθιψζηκα Παξέρνπλ ηνλ απφιπην έιεγρν ζηνλ θαηαλαισηή, κε άκεζε πξφζβαζε ζηα ζηνηρεία ηεο θαηαλαιηζθφκελεο θαη παξαγφκελεο ελέξγεηαο. Γελ έρνπλ θηλνχκελα κέξε κε απνηέιεζκα λα κελ ρξεηάδνληαη ζπλερή επίβιεςε θαη ζπληήξεζε. Μηα επηζεψξεζε αλά εμάκελν είλαη ζπλήζσο αξθεηή (Πέξδηνο 2007). Ζ Διιάδα παξνπζηάδεη αμηνζεκείσηεο πξνυπνζέζεηο γηα αλάπηπμε θαη εθαξκνγή ησλ Φ/Β ζπζηεκάησλ. Οη ιφγνη γηα ηελ πξνψζεζε ηεο θσηνβνιηατθήο ηερλνινγίαο, ηεο έξεπλαο θαη ησλ εθαξκνγψλ ζηελ Διιάδα ζπλνςίδνληαη σο αθνινχζσο: Αμηνπνίεζε κηαο εγρψξηαο θαη αλαλεψζηκεο πεγήο ελέξγεηαο πνπ είλαη ζε αθζνλία, κε ζπκβνιή ζηελ αζθάιεηα παξνρήο ελέξγεηαο. Τπνζηήξημε ηνπ ηνπξηζηηθνχ ηνκέα γηα αλάπηπμε θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ θαη νηθνινγηθφ ηνπξηζκφ, ηδηαίηεξα ζηα λεζηά. Ζ ελεξγεηαθή εμάξηεζε ησλ λεζησηηθψλ ζηαζκψλ παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ ην πεηξέιαην θαη ην ηεξάζηην θφζηνο κεηαθνξάο ηεο, έρνπλ άκεζν αξλεηηθφ αληίθηππν ζηελ πνηφηεηα δσήο ησλ θαηνίθσλ, ζηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε θαη ζην θφζηνο παξαγσγήο ελέξγεηαο, ην νπνίν ηειηθψο ρξεψλεηαη ε ΓΔΖ. Δλίζρπζε ηνπ ειεθηξηθνχ δηθηχνπ ηηο ψξεο ησλ κεζεκβξηλψλ αηρκψλ, φπνπ ηα θσηνβνιηατθά παξάγνπλ ην κεγάιν κέξνο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ηδηαίηεξα θαηά ηε ζεξηλή πεξίνδν πνπ παξαηεξείηαη έιιεηςε ή πνιχ πςειφ θφζηνο ελέξγεηαο. Μείσζε ησλ απσιεηψλ ηνπ δηθηχνπ, κε ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο ζηνλ ηφπν ηεο θαηαλάισζεο, ειάθξπλζε ησλ γξακκψλ θαη ρξνληθή κεηάζεζε ησλ επελδχζεσλ ζην δίθηπν. 48

50 Πεξηνξηζκφο ηνπ ξπζκνχ αλάπηπμεο λέσλ θεληξηθψλ ζηαζκψλ ηζρχνο ζπκβαηηθήο ηερλνινγίαο. πκβνιή ζηε κείσζε ησλ δηαθνπψλ ειεθηξνδφηεζεο ιφγσ ππεξθφξησζεο ηνπ δηθηχνπ ΓΔΖ. ηαδηαθή απεμάξηεζε απφ ην πεηξέιαην θαη θάζε κνξθήο εηζαγφκελε ελέξγεηα θαη εμαζθάιηζε ηεο παξνρήο ελέξγεηαο κέζσ απνθεληξσκέλεο παξαγσγήο. Κνηλσληθή πξνζθνξά ηνπ παξαγσγνχ / θαηαλαισηή θαη ζπκβνιή ζηελ αεηθφξν αλάπηπμε, ηελ πνηφηεηα δσήο θαη πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο ζηα αζηηθά θέληξα θαη ζηελ πεξηθέξεηα. Αλάπηπμε νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ζεκαληηθή ζπκβνιή ζε αλαπηπμηαθνχο θαη θνηλσληθνχο ζηφρνπο. Πξνψζεζε ησλ ζηφρσλ ηεο ΔΔ θαη ηνπ Κηφην ζρεηηθά κε ηε κείσζε ησλ αεξίσλ ξχπσλ θαη ηε δηείζδπζε ησλ ΑΠΔ ζηε ζπλνιηθή ειεθηξνπαξαγσγή, ζε πνζνζηφ 20% έσο ην 2010 ( September 29, 2010) Ζ Διιάδα πξνζθέξεηαη γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ αμηνπνίεζε θσηνβνιηαηθψλ ηερλνινγηψλ. ιφγσ θπξίσο ηεο πςειήο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο πνπ δηαζέηεη θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, ηδηαίηεξα ζηηο λεζησηηθέο πεξηνρέο (απφ ηηο πςειφηεξεο ζηελ Δπξψπε). Ζ κέζε εκεξήζηα ηηκή θαηά ηε δηάξθεηα ηνπο έηνπο είλαη 4,9-5,2 KWh/m2.. Γηα ηηο επηρεηξήζεηο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ, ππάξρνπλ επδηάθξηηα ηερληθά θαη εκπνξηθά πιενλεθηήκαηα απφ ηελ εγθαηάζηαζε κηθξψλ ζπζηεκάησλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. ζν πεξηζζφηεξα ζπζηήκαηα παξαγσγήο ελέξγεηαο εγθαηαζηαζνχλ θαη ζπλδεζνχλ κε ην δίθηπν ειεθηξνδφηεζεο, ηφζν πεξηζζφηεξα είλαη ηα νθέιε γηα ηηο επηρεηξήζεηο, φπσο π.ρ. ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο ειεθηξηθήο ηζρχνο, ε ζηαζεξφηεηα ηεο ειεθηξηθήο ηάζεο θαη ε κείσζε ησλ επελδχζεσλ γηα λέεο γξακκέο κεηαθνξάο. Ζ βαζκηαία αχμεζε ησλ κηθξψλ ειεθηξνπαξαγσγψλ κπνξεί λα θαιχςεη απνηειεζκαηηθά ηε δηαξθή αχμεζε ηεο δήηεζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ε νπνία ζε δηαθνξεηηθή πεξίπησζε ζα έπξεπε λα θαιπθζεί κε κεγάιεο επελδχζεηο γηα ζηαζκνχο ειεθηξνπαξαγσγήο. Ζ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ απφ κηθξνχο παξαγσγνχο κπνξεί λα πεξηνξίζεη επίζεο ηελ αλάγθε επελδχζεσλ ζε λέεο γξακκέο κεηαθνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Σν θφζηνο κηαο λέαο γξακκήο κεηαθνξάο είλαη πνιχ πςειφ, αλ ιάβνπκε ππφςε καο πέξα απφ ηνλ ηερλνινγηθφ εμνπιηζκφ θαη ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ εμάληιεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ηηο αιιαγέο ζηηο ρξήζεηο γεο. Οη δηάθνξνη κηθξνί παξαγσγνί «πξάζηλεο» ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απνηεινχλ ηδαληθή ιχζε γηα ηε κειινληηθή παξνρή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηηο πεξηπηψζεηο φπνπ ακθηζβεηείηαη ε αζθάιεηα ηεο παξνρήο. Ζ ηνπηθή παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο δελ δνθηκάδεηαη απφ δαπαλεξέο ελεξγεηαθέο απψιεηεο πνπ αληηκεησπίδεη ην ειεθηξηθφ δίθηπν (απψιεηεο, νη 49

51 νπνίεο ζηελ Διιάδα αλέξρνληαη ζε 12% θαηά κέζν φξν). Απφ ηελ άιιε, ε κέγηζηε παξαγσγή ειηαθνχ ειεθηξηζκνχ ζπκπίπηεη ρξνληθά κε ηηο εκεξήζηεο αηρκέο ηεο δήηεζεο (ηδίσο ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο), βνεζψληαο έηζη ζηελ εμνκάιπλζε ησλ αηρκψλ θνξηίνπ θαη ζηε κείσζε ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο, δεδνκέλνπ φηη ε θάιπςε απηψλ ησλ αηρκψλ είλαη ηδηαίηεξα δαπαλεξή. Σα θσηνβνιηατθά, εθηφο απφ θαζαξή ελέξγεηα, παξέρνπλ αθφκε πξνζέιθπζε πειαηψλ θαη αμηνπηζηία ζε έλα απειεπζεξσκέλν πεξηβάιινλ. ε έλα πςειά αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ, νη επηρεηξήζεηο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ ρξεηάδνληαη θίλεηξα γηα λα πξνζειθχζνπλ θαη λα δηαηεξήζνπλ ηνπο πειάηεο ηνπο. Σα πξνγξάκκαηα θαζαξήο ελέξγεηαο κπνξνχλ λα είλαη ειθπζηηθά ζε αξθεηά κεγάιν αξηζκφ θαηαλαισηψλ πνπ ελδηαθέξνληαη γεληθά γηα ην πεξηβάιινλ θαη εηδηθφηεξα γηα ηηο θιηκαηηθέο αιιαγέο. ήκεξα νη θαηαλαισηέο ζηηο απειεπζεξσκέλεο ελεξγεηαθέο αγνξέο δελ αγνξάδνπλ απιά ηε θζελφηεξε ειεθηξηθή ελέξγεηα, θαζψο ππάξρεη πιένλ ζέκα ηφζν πνηφηεηαο φζν θαη ππεξεζηψλ. Σα θσηνβνιηατθά κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο δνκηθά πιηθά παξέρνληαο ηε δπλαηφηεηα γηα θαηλνηφκνπο αξρηηεθηνληθνχο ζρεδηαζκνχο, θαζψο δηαηίζεληαη ζε πνηθηιία ρξσκάησλ, κεγεζψλ, ζρεκάησλ θαη κπνξνχλ λα παξέρνπλ επειημία θαη πιαζηηθφηεηα ζηε θφξκα, ελψ δίλνπλ θαη δπλαηφηεηα δηαθνξηθήο δηαπεξαηφηεηαο ηνπ θσηφο αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηνπ ζρεδηαζκνχ. Αληηθαζηζηψληαο άιια δνκηθά πιηθά ζπκβάιινπλ ζηε κείσζε ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο κηαο θαηαζθεπήο (ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ ζηελ πεξίπησζε ησλ ειηαθψλ πξνζφςεσλ ζε εκπνξηθά θηίξηα). Ζ Πνιηηεία, µε λνκνζεηηθέο θαη θαλνληζηηθέο παξεµβάζεηο, πξνσζεί ηελ αλάπηπμε ηεο θσηνβνιηατθήο ελέξγεηαο ήδε, απφ ην Μέρξη ηφηε ε ειηαθή ελέξγεηα αθνξνχζε ζε κηθξά εξεπλεηηθά έξγα θαη απηφλνκεο εθαξκνγέο, φπσο θάξνπο θαη αλακεηαδφηεο ηειεπηθνηλσληψλ. Με ην Νφκν 3468/2006 δφζεθαλ γηα πξψηε θνξά γελλαία θίλεηξα γηα ηελ αλάπηπμε θσηνβνιηατθψλ ζηαζµψλ. Ζ πξνλνκηαθή ηηκνινγηαθή πνιηηηθή, ζε ζπλδπαζκφ µε ηελ επηρνξήγεζε θεθαιαίνπ πνπ πξνβιέπεη ν αλαπηπμηαθφο λφκνο, δεκηνχξγεζαλ ηεξάζηην επελδπηηθφ ελδηαθέξνλ. Με ην Νφκν 3734/2009 ζεξαπεχηεθαλ νη «παηδηθέο αζζέλεηεο» ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ζηνλ θιάδν ησλ θσηνβνιηατθψλ. Ο λφκνο απηφο ξχζκηζε ζέκαηα δηεπθφιπλζεο επελδχζεσλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο, πξνψζεζεο ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεµάησλ θαη ζχλδεζεο ησλ ζρεηηθψλ έξγσλ ζην ζχζηεµα. Γεδνκέλνπ φηη ην ελδηαθέξνλ γηα ηε ρψξα είλαη ε ηζρχο πνπ εγθαζίζηαηαη θαη φρη απηή πνπ αδεηνδνηείηαη, µε ζθνπφ ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ 18% ζηελ ηειηθή θαηαλάισζε απφ ΑΠΔ ην 2020, πξνβιέθζεθαλ δηαηάμεηο απνζπκθφξεζεο ησλ δηαδηθαζηψλ, απειεπζέξσζεο ειεθηξηθνχ ρψξνπ θαη ηζφηηκεο αληηκεηψπηζεο ηνπ ζπλφινπ ησλ αδεηψλ. Οη ξπζκίζεηο ηνπ Ν. 3734/09 έδσζαλ ζε φινπο ηνπο ελδηαθεξφκελνπο ην δηθαίσκα πινπνίεζεο ησλ έξγσλ ηνπο. Τηνζεηήζεθε νξζνινγηθφ ζχζηεµα γηα ηελ επηηπρή πινπνίεζε 50

52 ησλ επελδχζεσλ, µε πξφβιεςε ζηαδηαθήο απνθιηκάθσζε ηεο ηηκήο αγνξάο ελέξγεηαο (feed-in-tariff) ζε εμακεληαία βάζε, ζε ζπλδπαζκφ µε ηελ εμαξρήο δηαζθαιηζκέλε ζηαζεξή δηαηήξεζε ηεο ηηκήο γηα δηάζηεκα 20 εηψλ, πνπ «θιεηδψλεη» µε ηε ζχµβαζε αγνξαπσιεζίαο. Δπίζεο, πξνέβιεςε θαη γηα ηνλ πνιίηε εηδηθφ πξφγξαµµα πνπ ζα επηηξέπεη ηελ εχθνιε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο λνηθνθπξηψλ θαη επηρεηξήζεσλ, ην νπνίν απνηέιεζε ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο εγρείξεκα, δηφηη νδεγεί ζηε µείσζε ηεο ελεξγεηαθήο εμάξηεζεο ηεο ρψξαο απφ ηελ πιεπξά ηεο µείσζεο ηεο δήηεζεο θαη ηεο αχμεζεο ηεο δηεζπαξκέλεο παξαγσγήο ελέξγεηαο. Αλακθίβνια, ε κεγάιε ηνκή ππήξμε ην πξφγξαµµα ησλ θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο, πνπ αθνξά ζε θάζε Έιιελα πνιίηε θαη φρη µφλν ζηνλ επηρεηξεµαηηθφ θιάδν. Σν πξφγξαµµα απηφ φρη µφλν ζα νδεγήζεη ζε νηθνλνκηθή άλζεζε ηνπηθέο πεξηνρέο αλά ηελ επηθξάηεηα, αιιά ζα θάλεη θαη ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο πξνζηηέο ζε φινπο ηνπο πνιίηεο.σν εηδηθφ απηφ πξφγξαµµα ελεξγνπνηήζεθε πξφζθαηα µε ηελ Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε «Δηδηθφ πξφγξαµµα αλάπηπμεο θσηνβνιηατθψλ ζπζηεµάησλ ζε θηηξηαθέο εγθαηαζηάζεηο θαη ηδίσο ζε δψκαηα θαη ζηέγεο θηηξίσλ» (ΦΔΚ Β 1079/ ) Μεηνλεθηήκαηα ησλ θσηνβνιηατθώλ Σν πςειφ αξρηθφ θφζηνο εγθαηάζηαζεο ην νπνίν φκσο αλακέλεηαη λα κεησζεί θαη άιιν ηα ακέζσο πξνζερή ρξφληα (Δηθφλα 3.16) απνηειεί ηνλ βαζηθφ αλαζηαιηηθφ παξάγνληα γηα ηελ αλάπηπμε ησλ θσηνβνιηατθψλ. Δηθφλα 3.16: Γηαρξνληθή κείσζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο ξεχκαηνο απφ θσηνβνιηατθα (Φξαγθηαδάθεο 2007) 51

53 Έηζη ηα βαζηθφηεξα κεηνλεθηήκαηα είλαη ηα εμήο: Μεγάιεο ειεχζεξεο επηθάλεηεο γηα ηελ εγθαηάζηαζε. Τςειφ θφζηνο πξνκήζεηαο ηνπ εμνπιηζκνχ. Αθφκα ζρεηηθά κηθξφο βαζκφο απφδνζεο Αλάγθε εθεδξηθψλ κνλάδσλ Πεξηβαιινληηθέο επηπηώζεηο ησλ θσηνβνιηατθώλ Σν εκπνξηθφ πξφηππν ηεο θσηνβνιηατθήο βαζηθήο κνλάδαο ρξεζηκνπνηεί ειηαθά ζηνηρεία πνπ θαηαζθεπάδνληαη απφ δηζθέηα ππξηηίνπ, ζπλήζσο, πάρνπο 0,3mm θαη εκβαδφλ 10 cm x 10 cm. Έλαο απινπνηεκέλνο θχθινο θαπζίκνπ γηα ειηαθά ζηνηρεία ππξηηίνπ απφ ηελ γέλλεζε έσο ηνλ ζάλαην, παξνπζηάδεηαη ζην ρήκα 3.5. Δμφξπμε ραιαδία Απνμίδσζε κε ηφμν θιηβάλνπ πξνο κεηαιινπξγηθήο θαηεγνξίαο ππξίηην Απφζεζε ηνπ εκηαγσγνχ θαηεγνξίαο πνιππηξηηίνπ Παξαγσγή πδξνγνλνχρνπ ππξηηίνπ ζε ξεπζηή κνξθή Αλάπηπμε ησλ ξάβδσλ ππξηηίνπ Πξηφληζκα γηα ηε θαηαζθεπή δηζθίσλ ρεκαηηζκφο ηεο πίζσ επαθήο ρεκαηηζκφο ηεο επαθήο Αληαλαθιαζηηθή επέλδπζε ρεκαηηζκφο ηεο εκπξφζζηαο επαθήο Πιήξεο ειηαθφ πιαίζην Έιεγρνο ελδνζπλδέζεσλ πνπ ηνπνζεηήζεθαλ κέζα ζην ίδην θάιπκκα Μεηαθνξά ησλ ειηαθψλ πιαηζίσλ Καηαζθεπή ηεο δηάηαμεο Απφζεζε θαη αλαθχθισζε Λεηηνπξγία θαη ζπληήξεζε ηεο δηάηαμεο ρήκα 3.5: Κχθινο θαπζίκνπ ππξηηίνπ 52

54 Καζέλα απφ ηα βήκαηα πνπ παξνπζηάδνληαη ζην ρήκα 3.5 έρεη εηζφδνπο ελέξγεηαο θαη πιηθψλ θαη απαηηείηαη θχξηα ζπζθεπή, ελψ παξάιιεια θάζε κία θξχβεη θαη πηζαλνχο θηλδχλνπο πνπ ζρεηίδνληαη κε απηφ. Σν πξψην βήκα απνηειεί κηα ηππηθή δηαδηθαζία εμφξπμεο κε ηνπο ζρεηηδφκελνπο θηλδχλνπο γηα ηνπο εξγάηεο ηνπ νξπρείνπ θαη ηε ζπλεηζθνξά ηνπ θαπζίκνπ πεηξειαίνπ θαη ηεο κεραλήο. Σν κεηαιινπξγηθήο απφζεζεο ππξίηην παξάγεηαη ζε κεγάιεο πνζφηεηεο γηα ηε βηνκεραλία ράιπβα κε έλα κηθξφ κέξνο λα πεγαίλεη ζηε βηνκεραλία ησλ εκηαγσγψλ. Σν θχξην ππνπξντφλ απηήο ηεο βηνκεραλίαο είλαη ε ζθφλε ππξηηίνπ, ε νπνία κπνξεί λα πξνθαιέζεη αξξψζηηεο ζηνπο πλεχκνλεο, ελψ παξάιιεια ζπλνδεχεηαη απφ κηα ζεκαληηθή ελεξγεηαθή δαπάλε. Ο θαζαξηζκφο ηνπ ππξηηίνπ κπνξεί λα εκπιέμεη επηθίλδπλα πιηθά, φπσο ην πδξνγνλνχρν ππξίηην, ελψ ν εκπινπηηζκφο ηνπ ππξηηίνπ εκπιέθεη ηνμηθά, ρεκηθά φπσο ην δηβνξηθφ θαη ε θσζθίλε, αλ θαη είλαη ζε κηθξέο κφλν πνζφηεηεο αξαησκέλα ζε αδξαλέο αέξην. Απηά ηα πιηθά ρξεζηκνπνηνχληαη ζηε βηνκεραλία ηεο κηθξνειεθηξηθήο θαη ε παξαθνινχζεζε ηνπο θαη ν έιεγρνο ηνπο γίλνληαη κε πνιχ κεγάιε επηκέιεηα. Σα πιηθά γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ πιήξνπο θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο είλαη κεηαιιηθά, αινπκηλέληα, ράιθηλα, κπεηφλ θαη ειεθηξνληθέο ζπζθεπέο κε ηα νπνία ζρεηίδνληαη νη ηππηθνί βηνκεραληθνί θίλδπλνη. Ζ ελέξγεηα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηε βηνκεραληθή παξαγσγή ησλ θσηνβνιηατθψλ κνλάδσλ θαη άιισλ πιηθψλ ηνπ ζπζηήκαηνο πξνέξρεηαη απφ έλα κείγκα θαπζίκσλ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ θνηλσλία θαη επνκέλσο ζρεηίδεηαη κε απνβνιέο αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ θαη ηνμηθψλ αεξίσλ. Σα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα είλαη ζρεδφλ εληειψο ήπηα θαηά ηελ ιεηηνπξγία ηνπο ελψ νη φπνηνη πεξηβαιινληνινγηθνί θίλδπλνη πξνθχπηνπλ θαηά ηηο θάζεηο παξαγσγήο θαη απφξξηςεο θαη είλαη πνιχ ιηγφηεξε απφ ηηο θαηαζηξνθέο ζην πεξηβάιινλ πνπ πξνθαινχλ νη ζπκβαηηθέο ηερλνινγίεο παξαγσγήο ελέξγεηαο. Σν ππξίηην είλαη έλα πνιχ ζηαζεξφ πιηθφ θαη ε απειεπζέξσζε ηνπ ζην πεξηβάιινλ δελ παξνπζηάδεη θίλδπλν. 53

55 Κεθάιαην 4 Θεζκηθό πιαίζην ηεο θσηνβνιηατθήο ελέξγεηαο ζε Δπξσπατθό θαη εζληθό επίπεδν 4.1 Θεζκηθό πιαίζην ζε Δπξσπατθό επίπεδν Οη ζεκαληηθφηεξνη Δπξσπατθνί θνξείο ν νπνίνη θαζνξίδνπλ ηελ ζηξαηεγηθή αλάπηπμεο ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο είλαη νη εμήο: Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή πνπ παξέρεη δηαθαλή θξηηήξηα κε ηα νπνία απνζαθελίδεηαη θάησ απφ πνηεο ζπλζήθεο νη θξαηηθέο εληζρχζεηο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο είλαη ζπκβαηέο κε ηελ θνηλνηηθή λνκνζεζία γηα ηελ Κνηλή Αγνξά. εκαληηθή είλαη επίζεο θαη ε πξφηαζή ηεο γηα ηελ θνξνιφγεζε ησλ ελεξγεηαθψλ πξντφλησλ θαη ηελ θνξνινγηθή κείσζε ή απαιιαγή ηεο πξνεξρφκελεο απφ ΑΠΔ ελέξγεηαο. Ζ Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδύζεσλ (ΔΣΔ) (EIB- European Investment Bank) πνπ απνηειεί ην θχξην κέζν ρξεκαηννηθνλνκηθήο αιιειεγγχεο ηεο Κνηλφηεηαο. Ζ ηξάπεδα πξννδεπηηθά ζηξέθεηαη πξνο κηθξήο θιίκαθαο έξγα πνπ αθνξνχλ έλα ζπλερψο απμαλφκελν αξηζκφ ελεξγεηαθψλ πεγψλ. Σν Δπξσπατθό Σακείν Δπελδύζεσλ (EIF - European Investment Fund) πνπ είλαη έλαο νηθνλνκηθφο ζεζκφο πνπ έρεη ζπζηαζεί κε θνηλή ζπλεξγαζία ηεο Δπξσπατθήο Σξάπεδαο Δπελδχζεσλ, ηεο ΔΔ θαη ηδησηηθψλ θαη δεκφζησλ νηθνλνκηθψλ θνξέσλ απφ ηα θξάηε κέιε ηεο ΔΔ. Δπεηδή παξέρεη εγγπήζεηο ζε ρξεκαηνδνηήζεηο θαη επελδχζεηο ζε θεθάιαηα πςεινχ επηρεηξεκαηηθνχ θηλδχλνπ, πνπ αθνξνχλ ζπλήζσο θαηλνηφκεο ηερλνινγίεο, βνεζά έκκεζα θαη ζηε ρξεκαηνδφηεζε ελεξγεηαθψλ 54

56 ππνδνκψλ κέζσ ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ, πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ εθαξκνγή αεηθφξσλ ελεξγεηαθψλ ηερλνινγηψλ. Σν Δπξσπατθό Σακείν Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο (ERDF- European Regional Development Fund), κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεί φιεο ηηο κνξθέο ρξεκαηνδνηηθήο παξέκβαζεο. Ο λένο θαλνληζκφο 1783/99 πνπ ηξνπνπνίεζε ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ησλ δηαξζξσηηθψλ ηακείσλ πξνβιέπεη ξεηά φηη ην ΔΣΠΑ πξέπεη λα ππνθηλήζεη ηελ αλάπηπμε ησλ ΑΠΔ ελψ ν νξηζκφο ηνπ ζθνπνχ ηνπ ηακείνπ πεξηιακβάλεη ηελ ζηήξημε ησλ ζρεηηθψλ ηερλνινγηψλ (Λππηξίδεο, 2004) Πξάζηλε βίβινο γηα ηηο Α.Π.Δ Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή Πεξηβάιινληνο, εμέδσζε ηελ Πξάζηλε Βίβιν γηα ηηο ΑΠΔ πνπ απνηειεί ηελ πξψηε απφπεηξα δηακφξθσζεο ηνπ πξψηνπ Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο. ε απηήλ πεξηγξάθεηαη ε ηξέρνπζα θαηάζηαζε, ηα πιενλεθηήκαηα ηεο απμεκέλεο ρξήζεο ΑΠΔ, φζνλ αθνξά ηνπο ζηφρνπο ηεο Έλσζεο θαη παξνπζηάδνληαη ηα βαζηθά ζηνηρεία κηαο ζηξαηεγηθήο πνπ πξέπεη λα εθαξκνζηεί ηφζν ζε επίπεδν Κνηλφηεηαο φζν θαη ζε επίπεδν Κξαηψλ κειψλ. ηελ Πξάζηλε Βίβιν πεξηγξάθνληαη νη λέεο ελεξγεηαθέο πξαγκαηηθφηεηεο ηηο νπνίεο αληηκεησπίδεη ε Δπξψπε, ηίζεληαη ηα εξσηήκαηα γηα δηάινγν θαη ππνδεηθλχνληαη δπλαηέο δξάζεηο ζε επξσπατθφ επίπεδν. Γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ δηαιφγνπ, είλαη νπζηαζηηθήο ζεκαζίαο λα δξάζνπκε θαηά ηξφπν νινθιεξσκέλν. Κάζε θξάηνο κέινο ζα θάλεη ηηο επηινγέο ηνπ κε βάζε ηηο δηθέο ηνπ εζληθέο πξνηηκήζεηο. Ωζηφζν, ζε έλα θφζκν κε παγθφζκηα αιιειεμάξηεζε, ε ελεξγεηαθή πνιηηηθή έρεη θαη αλάγθε επξσπατθή δηάζηαζε. Ζ ελεξγεηαθή πνιηηηθή ηεο Δπξψπεο πξέπεη λα έρεη ηξεηο θχξηνπο ζηφρνπο: Αεηθνξία: (i) λα αλαπηπρζνχλ αληαγσληζηηθέο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο θαη άιιεο ελεξγεηαθέο πεγέο θαη θνξείο ρακειψλ εθπνκπψλ άλζξαθα, ηδίσο ελαιιαθηηθά θαχζηκα πξνο ρξήζε ζηηο κεηαθνξέο, (ii) λα πεξηζηαιεί ε ελεξγεηαθή δήηεζε κέζα ζηελ Δπξψπε θαη (iii) λα πξσηνζηαηήζνπκε ζηηο παγθφζκηεο πξνζπάζεηεο γηα ηελ αλαζηνιή ηεο αιιαγήο ηνπ θιίκαηνο θαη ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ αηκνζθαηξηθνχ αέξα ζε ηνπηθφ επίπεδν. Αληαγσληζηηθόηεηα: (i) λα εμαζθαιηζηεί φηη ην άλνηγκα ηεο ελεξγεηαθήο αγνξάο απνθέξεη νθέιε ζηνπο θαηαλαισηέο θαη ζηελ νηθνλνκία σο ζχλνιν, ελψ παξάιιεια πξνζειθχεη επελδχζεηο ζηελ παξαγσγή ελέξγεηαο ρσξίο ξχπαλζε θαη ζηελ ελεξγεηαθή απφδνζε, (ii) λα ακβιπλζνχλ νη επηπηψζεηο ησλ πςειφηεξσλ δηεζλψλ ηηκψλ ελέξγεηαο γηα ηελ νηθνλνκία ηεο ΔΔ θαη γηα ηνπο πνιίηεο ηεο (iii) λα δηαηεξεζεί ε Δπξψπε ζηελ πξσηνπνξία ησλ ελεξγεηαθψλ ηερλνινγηψλ αηρκήο. 55

57 Αζθάιεηα ηνπ εθνδηαζκνύ: αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο απμαλφκελεο εμάξηεζεο ηεο ΔΔ απφ ηηο εηζαγσγέο ελέξγεηαο κέζσ (i) ελνπνηεκέλεο πξνζέγγηζεο κείσζε ηεο δήηεζεο, δηαθνξνπνίεζε ηεο ζχλζεζεο ελεξγεηαθψλ πεγψλ ηεο ΔΔ κε εληνλφηεξε ρξήζε αληαγσληζηηθψλ εγρψξησλ θαη αλαλεψζηκσλ ελεξγεηαθψλ πεγψλ θαη δηαθνξνπνίεζε ησλ πεγψλ θαη ησλ νδεχζεσλ πξνκήζεηαο εηζαγφκελεο ελέξγεηαο (ii) δηακφξθσζεο πιαηζίνπ ην νπνίν ζα πξνζειθχζεη επαξθείο επελδχζεηο ψζηε λα θαιπθζεί ε απμαλφκελε ελεξγεηαθή δήηεζε (iii) θαιχηεξνπ εμνπιηζκνχ ηεο ΔΔ γηα λα αληεπεμέξρεηαη ζε θαηαζηάζεηο έθηαθηεο αλάγθεο, (iv) βειηίσζεο ησλ ζπλζεθψλ ππφ ηηο νπνίεο νη επξσπατθέο εηαηξείεο αλαδεηνχλ πξφζβαζε ζηνπο παγθφζκηνπο πφξνπο θαη (v) δηαζθάιηζεο ηεο πξφζβαζεο ζηελ ελέξγεηα γηα φινπο ηνπο πνιίηεο θαη ηηο επηρεηξήζεηο (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2006). Γηα λα επηηχρεη ε ΔΔ ηνπο αλσηέξσ ζηφρνπο, έρεη ζεκαζία λα ηνπο εληάμεη ζε έλα ζπλνιηθφ πιαίζην, ζηελ πξψηε ζηξαηεγηθή ελεξγεηαθή αλαζθφπεζε ηεο ΔΔ. ην πιαίζην απηφ ζα πξέπεη λα πξνζηεζεί έλαο ζηξαηεγηθφο ζηφρνο κε ηνλ νπνίν λα εμηζνξξνπνχληαη νη επηδηψμεηο αεηθφξνπ ρξήζεο ηεο ελέξγεηαο, αληαγσληζηηθφηεηαο θαη αζθάιεηαο ηνπ εθνδηαζκνχ γηα παξάδεηγκα, ζηνρεχνληαο ζε έλα ειάρηζην επίπεδν ηεο ζπλνιηθήο ελεξγεηαθήο ζχλζεζεο ηεο ΔΔ ην νπνίν ζα πξνέξρεηαη απφ αζθαιείο θαη ρακειψλ εθπνκπψλ άλζξαθα ελεξγεηαθέο πεγέο. Απηφ ζα κπνξνχζε λα ζπλδπαζηεί κε ειεπζεξία επηινγήο, εθ κέξνπο ησλ θξαηψλ κειψλ, κεηαμχ δηαθφξσλ ελεξγεηαθψλ πεγψλ θαη κε ηελ αλάγθε γηα νιφθιεξε ηελ ΔΔ λα δηαζέηεη ζχλζεζε ελεξγεηαθψλ πεγψλ, ε νπνία ζπλνιηθά, αληαπνθξίλεηαη ζηνπο ηξεηο θεληξηθνχο ελεξγεηαθνχο ζηφρνπο ηεο Λεπθή βίβινο γηα ηηο Α.Π.Δ. ηηο 26 Ννεκβξίνπ 1997 δεκνζηεχζεθε απφ ηελ Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ ε Λεπθή Βίβινο γηα ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο κε ζηφρν ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ Α.Π.Δ. ην πιαίζην απηφ πξνηάζεθε απφ ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή εθζηξαηεία απνγείσζεο ησλ Α.Π.Δ. κε ζηφρν ηελ πινπνίεζε έξγσλ κεγάιεο θιίκαθαο ζε δηάθνξνπο θιάδνπο Α.Π.Δ (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 1997). Πην ζπγθεθξηκέλα εηζεγήζεθε λα πξνσζεζνχλ νη αθφινπζεο δξάζεηο: θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα 15 εθαηνκκχξηα ηεηξαγσληθά κέηξα ειηαθψλ ζπιιεθηψλ Μεγάια αηνιηθά πάξθα ηζρχνο ΜW Δγθαηαζηάζεηο βηνκάδαο ΜW θαηνηθίεο ζεξκαηλφκελεο απφ βηνκάδα Δγθαηαζηάζεηο βηναεξίνπ ζεξκηθήο ηζρχνο ΜW 56

58 5 εθαηνκκχξηα ηφλνη πγξψλ βηνθαπζίκσλ Δλζσκάησζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ζε 100 θνηλφηεηεο Ζ εθζηξαηεία αλάπηπμεο πξνηείλεηαη λα ζπγρξεκαηνδνηεζεί απφ ηελ Δ.Δ. θαη ηα θξάηε κέιε. Με ζηφρν ηελ πξνψζεζε ηεο εθζηξαηείαο αλάπηπμεο θαη ηελ εθπιήξσζε ησλ ζηφρσλ ηεο, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή πηνζέηεζε έλα πιαίζην ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηεο Δπηηξνπήο απφ ηε κία πιεπξά θαη ησλ δεκνζίσλ αξρψλ, βηνκεραληψλ θαη νξγαληζκψλ απφ ηελ άιιε. Ζ πνιηηηθή ππνζηήξημεο ησλ Α.Π.Δ. βαζηζκέλε ζηελ Λεπθή Βίβιν απφ ηα Κξάηε Μέιε θηλείηαη πξνο δχν βαζηθέο επηινγέο. Σα ζπζηήκαηα ζηαζεξώλ ηηκώλ πνπ εθαξκφδνληαη ηδίσο ζηε Γεξκαλία θαη ηελ Ηζπαλία, φπνπ ζπλέβαιαλ ζεκαληηθά ζηε ξαγδαία πξνψζεζε ησλ Α.Π.Δ. Υαξαθηεξίδνληαη απφ ηε ζπγθεθξηκέλε ηηκή ηεο ελέξγεηαο πνπ θαηαβάιιεηαη απφ ηηο επηρεηξήζεηο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηνπο παξαγσγνχο Α.Π.Δ. Σα ζπζηήκαηα πνζνζηώζεσλ ηα νπνία εθαξκφδνληαη ηδίσο ζηελ Αγγιία, ηελ Ηξιαλδία θαη ηηο Κάησ Υψξεο κε κηθξή ζπκβνιή ζηελ αλάπηπμε ησλ Α.Π.Δ. Βαζίδνληαη ζηνλ θαζνξηζκφ ηεο ηηκήο ηεο ελέξγεηαο κέζσ ηνπ αληαγσληζκνχ κεηαμχ ησλ παξαγσγψλ ηνπ Α.Π.Δ. γηα ηε ζηήξημε πνπ ζα γίλεη αθνχ πξνεγνπκέλσο ην θξάηνο απνθαζίζεη γηα ην επηζπκεηφ πνζφ ελέξγεηαο απφ Α.Π.Δ. Τινπνηνχληαη κε δχν θπξίσο κεραληζκνχο: 1. Σα πξάζηλα πηζηνπνηεηηθά: Ζ ελέξγεηα Α.Π.Δ. πσιείηαη ζε ηηκέο αγνξάο θαη γηα λα ρξεκαηνδνηεζεί ην επηπιένλ θφζηνο παξαγσγήο ησλ Α.Π.Δ. φινη νη θαηαλαισηέο ππνρξενχληαη λα πξνκεζεχνληαη νξηζκέλν πνζνζηφ ελέξγεηαο απφ Α.Π.Δ. Γηα ηελ πξνκήζεηα πξάζηλσλ πηζηνπνηεηηθψλ αλαπηχζζεηαη κία δεπηεξεχνπζα αγνξά <<πξάζηλεο ελέξγεηαο>>, παξάιιεια κε ηελ πξσηεχνπζα αγνξά απφ ζπκβαηηθέο πεγέο ελέξγεηαο. 2. Γηαγσληζηηθό ζύζηεκα, φπνπ πξνθεξχζζνληαη απφ ην θξάηνο δηαγσληζκνί γηα ηελ πξνκήζεηα ηεο ελέξγεηαο Α.Π.Δ. ε νπνία δηνρεηεχεηαη ζηελ ηνπηθή θαηαλάισζε ζηελ ηηκή ηνπ δηαγσληζκνχ. Σν επηπιένλ θφζηνο ηεο ελέξγεηαο Α.Π.Δ. κεηαθπιχεηε ζηνπο θαηαλαισηέο κέζσ εηδηθνχ ηέινπο. Ωο ζπκπιήξσκα ηεο Λεπθήο Βίβινπ ζηεο 27 επηεκβξίνπ 2001 κε ηελ έθδνζε ηεο Οδεγίαο 2001/77/ΔΚ «γηα ηελ πξναγσγή ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ Αλαλεψζηκεο Πεγέο ζηελ εζσηεξηθή αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο» ε Δπξσπατθή Κνηλφηεηα έξρεηαη λα επηβεβαηψζεη φηη ε αχμεζε ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο απνηειεί πςειή πξνηεξαηφηεηα ηεο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο ηεο. Με ηνλ ηξφπν απηφ δηαθνξνπνηεί ηνλ ελεξγεηαθφ εθνδηαζκφ ηεο, εληζρχεη ηελ αζθάιεηά 57

59 ηεο, πξνζηαηεχεη ην πεξηβάιινλ θαη ππεξεηεί ζθνπνχο ηεο Οηθνλνκηθήο θαη Κνηλσληθήο πλνρήο. Ζ Οδεγία ζέηεη Δζληθνχο Δλδεηθηηθνχο ηφρνπο, νη νπνίνη ζηελ Διιάδα θζάλνπλ γηα ην 2010 ην 20,1%, ελψ πξνβιέπεη άκεζε ή έκκεζε ζηήξημε απφ ηηο ρψξεο-κέιε ησλ επηρεηξήζεσλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο. Αθφκε, πξνβιέπεη κέηξα γηα ηελ εγγχεζε πξνέιεπζεο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ε νπνία παξάγεηαη απφ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο, φπσο θαη γηα ηε δηαλνκή θαη ηε κεηαθνξά ηεο ελέξγεηαο απηήο. 4.2 Σν ζεζκηθό πιαίζην ζε εζληθό επίπεδν Δίλαη γεγνλφο φηη ν πην ζεκαληηθφο παξάγνληαο πνπ θαζνξίδεη ελ πνιινίο ην πνζνζηφ δηείζδπζεο ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο απφ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο είλαη ε εθαξκνδφκελε πνιηηηθή, γηα ηε δηεπθφιπλζε ηεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ Α.Π.Δ., ηφζν ζε ζέκαηα αδεηνδφηεζεο, φζν θαη ζε ζέκαηα ζχλδεζεο κε ην δίθηπν, αιιά θαη ζε ζέκαηα πνιηηηθήο ηηκψλ (ρξέσζε, αγνξά ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο). ηελ Διιάδα έλαο απ' ηνπο βαζηθνχο ιφγνπο θαζπζηέξεζεο ηεο αλάπηπμεο ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο, ππήξμε ε θαζπζηέξεζε ζηε δεκηνπξγία θαηάιιεινπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ, πνπ ζα επέηξεπε λα γίλνπλ επελδχζεηο ζηηο Α.Π.Δ.. Σελ ηειεπηαία φκσο δεθαεηία ην ειιεληθφ ελεξγεηαθφ ζχζηεκα βξίζθεηαη ζε θάζε ζεκαληηθψλ αιιαγψλ. Ζ δηείζδπζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, ε θαηαζθεπή ησλ δηεπξσπατθψλ δηθηχσλ, ε πξνψζεζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη ηεο εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη ηέινο ε απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απνηεινχλ ηα λέα δεδνκέλα ηνπ. εκαληηθέο είλαη νη επηπηψζεηο ησλ λέσλ απηψλ δεδνκέλσλ ζηελ αζθάιεηα ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ ηεο ρψξαο, ζηελ κείσζε ηεο εμάξηεζεο ηεο απφ ην εηζαγφκελν πεηξέιαην, κε φια ηα ζπλεπαγφκελα νθέιε ζηελ εζληθή νηθνλνκία, ζηελ εμνηθνλφκεζε κε αλαλεψζηκσλ ελεξγεηαθψλ πφξσλ, ζηελ αχμεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ δηαδηθαζηψλ παξαγσγήο θαη θαηαλάισζεο ελέξγεηαο, ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηέινο ζηελ βειηίσζε ησλ παξερνκέλσλ ππεξεζηψλ ζηνπο θαηαλαισηέο Η πνξεία πξνο ηελ απειεπζέξσζε ηεο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα Μέρξη ην 1985 ε Γ.Δ.Ζ. ήηαλ ν απνθιεηζηηθφο θνξέαο ζηελ Διιάδα πνπ κπνξνχζε λα επελδχζεη ζε Α.Π.Δ. Ο Ν. 1599/86 έδσζε γηα πξψηε θνξά ηε δπλαηφηεηα θαη ζε άιινπο πιελ ηεο Γ.Δ.Ζ. (π.ρ. Σνπηθή Απηνδηνίθεζε) λα πξνρσξήζνπλ ζε επελδχζεηο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ Αλαλεψζηκεο Πεγέο, πξνέβιεπε φκσο ηέηνηεο γξαθεηνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο γηα ηελ απφθηεζε ησλ ζρεηηθψλ αδεηψλ, πνπ νπζηαζηηθά έκεηλε αλελεξγφο, εθηφο ειαρίζησλ πεξηπηψζεσλ. Οη ηηκέο πψιεζεο ηνπ παξαγφκελνπ ειεθηξηθνχ 58

60 ξεχκαηνο κάιηζηα ζηε Γ.Δ.Ζ. δελ ήηαλ θαζφινπ ειθπζηηθέο θαη βεβαίσο πνιχ ρακειφηεξεο εθείλσλ πνπ ίζρπαλ ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν ζηελ Δπξψπε. Οπζηαζηηθφ βήκα ζηελ αλάπηπμε ησλ Α.Π.Δ. ζηελ Διιάδα έδσζε ν Ν.2244/94 γηα ηε «Ρχζκηζε ζεκάησλ Ζιεθηξνπαξαγσγήο απφ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο θαη απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα θαη άιιεο δηαηάμεηο», ν νπνίνο γηα πξψηε θνξά δίλεη ηε δπλαηφηεηα θαη ζε ηδηψηεο λα επελδχζνπλ ζε Α.Π.Δ., ελψ παξάιιεια έιπζε θάπνηα γξαθεηνθξαηηθά πξνβιήκαηα πνπ κε ην πξνεγνχκελν λφκν θάληαδαλ αμεπέξαζηα (π.ρ. ε απαίηεζε γηα νηθνδνκηθή άδεηα γηα εγθαηάζηαζε Αλεκνγελλεηξηψλ). Αθφκα κε ην λφκν απηφ νη ηηκέο πψιεζεο ηεο παξαγφκελεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ Α.Π.Δ., πξνζαξκφζηεθαλ κεξηθψο ζηα Δπξσπατθά δεδνκέλα θάλνληαο ηηο επελδχζεηο ζε Α.Π.Δ. ησλ ηδησηψλ ζρεηηθά αληαγσληζηηθέο, θπξίσο γηα ηα κεγάια αηνιηθά ζπζηήκαηα Ο λόκνο γηα ηελ απειεπζέξσζε ηεο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα Σν Γεθέκβξην ηνπ 1999 ςεθίζηεθε ν λένο λφκνο γηα ηελ απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, Ν. 2773/99 κε ηίηιν «απειεπζέξσζε αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο - Ρχζκηζε ζεκάησλ ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο θαη ινηπέο δηαηάμεηο» - πνπ θη απηφο θέξλεη ζνβαξέο αιιαγέο ζηε παξαγσγή, κεηαθνξά, δηαλνκή θαη πξνκήζεηα ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Ο λφκνο απηφο θαζνξίδεη ην βαζηθφ πιαίζην ξχζκηζεο ηεο απειεπζεξσκέλεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ άξρηζε λα ηζρχεη απφ ηνλ Φεβξνπάξην ηνπ 2001 ζχκθσλα κε ηελ Οδεγία 96/92 ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Γηα πξψηε θνξά εηζάγνληαη ζηελ ειιεληθή επηθξάηεηα φξνη, φπσο ε «Ρπζκηζηηθή Αξρή Δλέξγεηαο» (Ρ.Α.Δ.), ν «Γηαρεηξηζηήο ηνπ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο», ν «Κψδηθαο Γηαρείξηζεο ηνπ πζηήκαηνο», ελψ ε Γ.Δ.Ζ. πεξηνξίδεηαη απφ ην λφκν κφλν σο απνθιεηζηηθφο δηαρεηξηζηήο ηνπ «Γηθηχνπ δηαλνκήο ηεο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο», ην νπνίν θαη ηεο αλήθεη θαη' απνθιεηζηηθφηεηα. Σέινο ξπζκίδνληαη νη αξκνδηφηεηεο ηνπ «Κέληξνπ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο» Νόκνο 3468/2006 ΦΔΚ Α 129/ Ο λφκνο 3468/2006 «Παξαγσγή Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο απφ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο θαη πκπαξαγσγή Ζιεθηξηζκνχ θαη Θεξκφηεηαο Τςειήο Απφδνζεο θαη ινηπέο δηαηάμεηο» ΦΔΚ Α 129/ ),ήηαλ απηφο κε ηνλ νπνίν θαηαξγήζεθαλ πξνγελέζηεξεο θαη δηάζπαξηεο δηαηάμεηο θαη αλακνξθψζεθε ξηδηθά ην λνκνζεηηθν θαζεζηψο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ. Μέζσ απηνχ ηνπ λφκνπ κεηαθέξεηαη ζην ειιεληθφ δίθαην ε νδεγία 2001/77/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 27εο επηεκβξίνπ 2001 «γηα ηελ πξναγσγή ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ εζσηεξηθή αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο» θαη πξνσζείηαη, θαηά πξνηεξαηφηεηα ζηελ εζσηεξηθή αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, κε θαλφλεο θαη αξρέο ε παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ. 59

61 Ο λφκνο αλαθνίλσζε ηε δεκηνπξγία ελφο πξνγξάκκαηνο Φ/Β γηα ηελ εηζαγσγή ησλ Φ/Β ζπζηεκάησλ ζηελ Διιάδα πνπ ζα ιήγεη ηελ 1/12/2020 θαη ζα δψζεη κηα ζπλνιηθή εγθαηεζηεκέλε δπλακηθφηεηα ηεο ηνπιάρηζηνλ 640 MWp ζην δηαζπλδεδεκέλν ειεθηξηθφ δίθηπν θαη ηνπιάρηζηνλ 200 MWp ζηα απηφλνκα λεζησηηθά ζπκπιέγκαηα. Οη βαζηθέο ξπζκίζεηο, πνπ ζεζπίζηεθαλ ζε ζρέζε κε ην πθηζηάκελν θαλνληζηηθφ πιαίζην γηα ηελ έθδνζε ηεο Άδεηαο Παξαγσγήο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο κε Φ/Β, είλαη νη αθφινπζεο : 1. Δηζήρζεθε θαζεζηψο ππνβνιήο αηηήζεσλ, δειαδή «θχθινο ππνβνιήο αηηήζεσλ». Οη αηηήζεηο ππνβάιινληαλ θάζε δχν κήλεο απφ ηελ πξψηε έσο θαη ηε δέθαηε εκέξα ηνπ πξψηνπ κήλα θάζε δηκήλνπ κε εθθίλεζε απφ ηνλ δεχηεξν κήλα θάζε εκεξνινγηαθνχ έηνπο. 2. Παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα κεηαβνιήο ησλ ηερληθψλ ζηνηρείσλ ηεο αίηεζεο, αλ κεηά ηε δηελέξγεηα ηεο Πξνθαηαξθηηθήο Δθηίκεζεο θαη Αμηνιφγεζεο πξνθχςεη φηη είλαη δπλαηή ε πινπνίεζε ελφο έξγνπ κε κείσζε ηεο ηζρχνο ή πεξηνξηζκφ ηνπ ρψξνπ εγθαηάζηαζεο ηνπ έξγνπ. 3. ε πεξηνρέο κε πεξηνξηζκέλε δπλαηφηεηα απνξξφθεζεο ηζρχνο, δφζεθε πξνηεξαηφηεηα ζηελ ππνβνιή ησλ αηηήζεσλ γηα εμαίξεζε απφ ηελ ππνρξέσζε ιήςεο Άδεηαο Παξαγσγήο, πξνθεηκέλνπ λα δηεπθνιπλζνχλ νη κηθξνί παξαγσγνί θαη λα επλνεζεί ε δηάζπαξηε παξαγσγή. 4. Πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιηζζεί ε ίζε κεηαρείξηζε ησλ επελδπηψλ ζε πεξηνρέο κε πεξηνξηζκέλε δπλαηφηεηα απνξξφθεζεο ηζρχνο, έγηλε επηκεξηζκφο ηεο ζπλνιηθήο ηζρχνο πνπ αλαθεξφηαλ ζηηο ππνβαιιφκελεο αηηήζεηο πνπ πιεξνχζαλ ηηο θαηά λφκν απαηηνχκελεο πξνυπνζέζεηο, εθφζνλ ε ζπλνιηθή απηή ηζρχο ππεξέβαηλε ην πεξηζψξην ηζρχνο πνπ αλαθνηλσλφηαλ κε απφθαζε ηεο P.A.E.. 5. χκθσλα κε ηα ζηνηρεία πνπ δεκνζηεχνληαη ζηελ ηζηνζειίδα ηεο P.A.E έσο ηελ 15ε Μαξηίνπ 2007, είραλ θαηαζέζεη πάλσ απφ 600 αηηήζεηο γηα εμαίξεζε άδεηαο παξαγσγήο απφ Φ/Β ζπλνιηθήο ηζρχνο 70Μ πεξίπνπ. Απφ απηέο έρνπλ εγθξηζεί ιίγν πάλσ απφ ηηο κηζέο. Δπίζεο έρνπλ θαηαηεζεί πάλσ απφ 60 αηηήζεηο αδεηψλ ζπλνιηθήο ηζρχνο 180ΜW πεξίπνπ εθ ησλ νπνίσλ ηα 110 ΜW ζηελ Πεινπφλλεζν. Οη ηηκέο πνπ ζεζπίζηεθαλ δεκηνπξγνχλ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο επηρνξεγήζεηο εγθαηάζηαζεο, ζηηο νπνίεο ζα γίλεη αλαθνξά παξαθάησ, επλντθφ έδαθνο γηα ηελ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ πάξθσλ. Ζ ειεθηξηθή ελέξγεηα ησλ Φ/Β πνπ παξάγεηαη ζα πσιείηαη ζηελ ΓΔΖ κεηαμχ 0.40 θαη 0.50 / kwh αλάινγα κε ην κέγεζνο θαη ηε ζέζε ηεο Φ/Β εγθαηάζηαζεο. Έλα ηέηνην ζχζηεκα ζηήξημεο ήηαλ πνιχ ειθπζηηθφ γηα ηελ εηζαγσγή κεγαιχηεξσλ Φ/Β ζπζηεκάησλ απφ ηηο εηαηξείεο ζηελ Διιάδα. 60

62 4.2.4 Νόκνο 3734/2009 (ΦΔΚ Α 8/ ) Σνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2009, έλαο λένο λφκνο ςεθίζηεθε (Ν. 3734/2009) πνπ αζρνιείηαη θπξίσο κε ηε ζπλεξγαζία ησλ ζπζηεκάησλ παξαγσγήο (ζπκπαξαγσγή). Αξθεηά απφ ηα άξζξα ηνπ απνηεινχλ βειηηψζεηο θαη ηξνπνπνηήζεηο πνπ βαζίζηεθαλ ζηελ εκπεηξία πεξηζζφηεξσλ απφ δχν ηειεπηαίσλ εηψλ. Σα ζρεηηθά άξζξα ηνπ λφκνπ 3734/2009 πνπ αθνξνχλ ηα Φ/Β, ζπληάρζεθαλ απφ ην Τπνπξγείν Αλάπηπμεο, πξνθεηκέλνπ (Δθεκεξίδα Κπβέξλεζεο Φχιιν 8,2009): λα νξγαλψζεη κηα δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο, ιφγσ ηνπ κεγάινπ αξηζκνχ ησλ εθθξεκψλ αηηήζεσλ γηα Φ/Β ζπζηήκαηα λα παξέρεη έλα ζπκβφιαην 20 ρξφλσλ γηα ηελ πψιεζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Φ/Β ζπζηεκάησλ ζηνλ θνξέα εθκεηάιιεπζεο ηνπ δηθηχνπ (δει ηελ ΓΔΖ) θαη σο εθ ηνχηνπ έλα αζθαιέο πεξηβάιινλ γηα λέεο ηέηνηεο επελδχζεηο λα εηζαγάγεη έλα λέν πίλαθα κε ηηκνιφγηα θσηνβνιηατθψλ πνπ ζα κεηψλνληαη ζηαδηαθά γηα λέεο Φ/Β κνλάδεο απφ ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2010 Απηφο ν λένο πίλαθαο ζα εμαιείθεη ην παιηφ πίλαθα δαζκψλ γηα ηελ εηζαγσγή Φ/Β. Καηαξγεί ην πθηζηάκελν θαζεζηψο γηα ηε δηαλνκή ηνπ θνξηίνπ ηεο θσηνβνιηατθήο ελέξγεηαο ζηηο δηάθνξεο πεξηνρέο. ιεο νη εθθξεκείο αηηήζεηο γηα Φ/Β εγθαηαζηάζεηο πξνγξακκαηίδεηαη απφ ηνλ λφκν λα αμηνινγεζνχλ εληφο ηνπ έηνπο 2009 Ρπζκίζεηο γηα δεκηνπξγία Δθεδξηθήο Αγνξάο Δλέξγεηαο γηα ηελ θάιπςε ησλ άκεζσλ αλαγθψλ ηνπ πζηήκαηνο ζε δηαζεζηκφηεηα ηζρχνο γηα ηα έηε 2009 θαη Πξνζζήθε ρξνλνδηαγξάκκαηνο ζην Πξφγξακκα Φσηνβνιηατθψλ, ζχκθσλα κε ην νπνίν νη αηηήζεηο γηα ΦΒ έρνπλ θαηαηεζεί: κέρξη ζα αμηνινγεζνχλ κέρξη , κέρξη ζα αμηνινγεζνχλ κέρξη θαη κέρξη ζα αμηνινγεζνχλ κέρξη Κνηλή Τπνπξγηθή Απόθαζε (4 Ινπλίνπ 2009 ΦΔΚ Β 1079) Απφ ηελ 1ε Ηνπιίνπ 2009 άξρηζε λα ηζρχεη ην πξφγξακκα «Φ/Β ζηηο ηέγεο», ζχκθσλα κε ηελ Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε «Δηδηθφ Πξφγξακκα Αλάπηπμεο Φσηνβνιηατθψλ πζηεκάησλ ζε θηηξηαθέο εγθαηαζηάζεηο θαη ηδίσο ζε δψκαηα θαη ζηέγεο θηηξίσλ» πνπ ππεγξάθε ζηηο 4 Ηνπλίνπ 2009 (Δθεκεξίδα Κπβέξλεζεο Φχιιν 1079,2009). Σν πξφγξακκα πξνβιέπεη επλντθά θίλεηξα θαη απιέο δηαδηθαζίεο γηα ηελ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ ηζρχνο έσο 10 kw ζε θηήξηα θαηνηθηψλ θαη κηθξψλ ή πνιχ κηθξψλ επηρεηξήζεσλ, πνπ απαζρνινχλ έσο δέθα εξγαδφκελνπο θαη θάλνπλ ηδίξν κέρξη 2 εθαη. Δπξψ. 61

63 Σα ζεκαληηθφηεξα ζεκεία ηεο λέα ΚΤΑ γηα ηα κηθξήο θιίκαθαο θσηνβνιηατθά ζηνηρεία ζε θηίξηα θαη ζηέγεο ζπλνςίδνληαη σο εμήο: Οξίδεηαη ζηαζεξή ηηκή ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο πξνο 55 ιεπηά ηελ θηινβαηψξα γηα 25 ρξφληα. Ζ ηηκή απηή ζα ηζρχεη γηα φζεο ζπκβάζεηο ππνγξαθνχλ εληφο ησλ εηψλ 2009, 2010 θαη 2011 θαη ζα ππφθεηηαη ζε ηηκαξηζκηθή πξνζαξκνγή. Απφ ην 2012 θαη κεηά ε ηηκή ζα κεησζεί κελ γηα ηηο λέεο εγθαηαζηάζεηο, αιιά ζα παξακείλεη ζηαζεξή γηα 25 ρξφληα. Ζ αμία ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο ζα ζπκςεθίδεηαη απφ ηε ΓΔΖ κε ην θφζηνο ηνπ ξεχκαηνο πνπ θαηαλαιψλεη ν ηδηνθηήηεο ηνπ Φ/Β ζπζηήκαηνο. Οη γξαθεηνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο είλαη απιέο θαη γξήγνξεο: αξκφδηνη εκπιεθφκελνη θνξείο είλαη ε ΓΔΖ γηα ηελ ππνβνιή ηεο αίηεζεο θαη ηελ ππνγξαθή ζπκβάζεσλ θαη ε Πνιενδνκία γηα έγθξηζε εξγαζηψλ κηθξήο θιίκαθαο. Ζ φιε δηαδηθαζία πξνβιέπεηαη φηη ζα νινθιεξψλεηαη εληφο 70 εκεξψλ. Γελ πθίζηαηαη θακία ππνρξέσζε αλνίγκαηνο βηβιίσλ ζηελ Δθνξία, θνξνιφγεζεο ή αδεηνδφηεζεο απφ ηε ΡΑΔ θαη ην ΤΠΑΝ. Οπνηνζδήπνηε ηδηψηεο ή κηθξή επηρείξεζε κπνξεί λα ζπκκεηέρεη άκεζα ζην πξφγξακκα αξθεί λα ππάξρεη ζχλδεζε κε ηελ ΓΔΖ. Γηθαίσκα έληαμεο ζην πξφγξακκα έρνπλ θπζηθά πξφζσπα, κε επηηεδεπκαηίεο θαη θπζηθά ή λνκηθά πξφζσπα επηηεδεπκαηίεο πνπ θαηαηάζζνληαη ζηηο πνιχ κηθξέο επηρεηξήζεηο (κε πξνζσπηθφ σο 10 άηνκα θαη ηδίξν σο 2 εθαη. επξψ). Δηδηθφηεξα, δηθαίσκα έληαμεο έρνπλ είηε νη θχξηνη ησλ νξηδφληησλ ηδηνθηεζηψλ εθπξνζσπνχκελνη απφ ηνλ δηαρεηξηζηή έπεηηα απφ ζπκθσλία ηνπ ζπλφινπ, είηε έλαο εμ απηψλ κεηά ηελ παξαρψξεζε ρξήζεο ηνπ θνηλφρξεζηνπ ρψξνπ απφ ηνπο ππφινηπνπο. ηελ πεξίπησζε κηαο πνιπθαηνηθίαο φπνπ νη έλνηθνη είλαη πνιινί ζα πξέπεη λα γίλεη πξαθηηθφ νκφθσλεο απφθαζεο ηεο γεληθήο ζπλέιεπζεο ή έγγξαθε ζπκθσλία φισλ ησλ ζπληδηνθηεηψλ ηνπ θηηξίνπ. Σν ίδην ηζρχεη θαη ζηηο παιηέο πνιπθαηνηθίεο πνπ δελ έρνπλ θαλνληζκφ. Δπίζεο εάλ θάπνηνο έρεη ην απνθιεηζηηθφ δηθαίσκα ρξήζεο ηεο ηαξάηζαο κπνξεί λα μεθηλήζεη ηελ εγθαηάζηαζε γηα ίδην φθεινο εάλ απηφ δελ απαγνξεχεηαη απφ ξεηή δηάηαμε ηνπ θαλνληζκνχ ηεο πνιπθαηνηθίαο. Βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ πξνζζήθε θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο γηα ηελ πψιεζε ελέξγεηαο είλαη ε χπαξμε ειηαθνχ ζεξκνζηθσληθνχ ζπζηήκαηνο. Ο ιφγνο είλαη φηη ζα πξέπεη λα ππάξρεη κηα ελνπνηεκέλε γεληθφηεξε αληίιεςε ζηνπο θαηαλαισηέο ζρεηηθά κε ηα δεηήκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο. Γελ ππάξρεη θακία απαίηεζε γηα ζχζηαζε επηρείξεζεο ή άλνηγκα βηβιίσλ. Απιά αξθεί λα ππάξρεη ζχλδεζε κε ην δίθηπν ηεο ΓΔΖ θαη λα είλαη ν θχξηνο ηεο νξηδφληηαο 62

64 ηδηνθηεζίαο. Γηα θαζαξά ηερληθνχο ιφγνπο (φπσο πρ θνξεζκέλν ειεθηξηθφ δίθηπν) ε ΓΔΖ έρεη ηη δηθαίσκα λα αξλεζεί αίηεκα γηα πξνζθνξά ζχλδεζεο. Σν κηθξφ κέγεζνο ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο εμαζθαιίδεη φηη ε ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη αληηζηνηρεί πεξίπνπ ζε απηήλ πνπ θαηαλαιψλεηαη. πλεπψο δελ πθίζηαληαη, γηα ηνλ θχξην ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο, θνξνινγηθέο ππνρξεψζεηο γηα ηε δηάζεζε ηεο ελέξγεηαο απηήο ζην δίθηπν. Ο πνιίηεο παξαγσγφο- θαηαλαισηήο δελ ζα έρεη θακία θνξνινγηθή ή αζθαιηζηηθή ππνρξέσζε (άλνηγκα βηβιίσλ, έθδνζε ηηκνινγίσλ, αζθάιηζε θ.ιπ.) είηε είλαη επηηεδεπκαηίαο είηε φρη. Γελ ππάξρεη θακία απαίηεζε απφ θάπνηνλ άιιν θξαηηθφ θνξέα φπσο ζπκβαίλεη κε ηα κεγάια θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα γηα άδεηα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Ζ ΡΑΔ δελ εκπιέθεηαη κε θαλέλαλ ηξφπν ζηελ φιε δηαδηθαζία. Ζ δηαδηθαζία πεξηιακβάλεη 2 ζπκβάζεηο κε ηελ ΓΔΖ. Ζ κηα αθνξά ηελ ζχλδεζε ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο κε ην δεκφζην δίθηπν θαη ηελ ηνπνζέηεζε ηνπ λένπ κεηξεηή, ελψ ε άιιε ζα είλαη ε ζχκβαζε πψιεζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Ο κεηξεηήο ζα είλαη νπζηαζηηθά δηπιφο θαη ζα κπνξεί λα ππνινγίδεη ηελ εμεξρφκελε ελέξγεηα απφ ην θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα ζην δίθηπν αιιά θαη ηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ θαηαλαιψλεηαη ζην θηίξην. Ζ φιε δηαδηθαζία απφθηεζεο ηνπ κεηξεηή ζα δηεθπεξαηψλεηαη ζηελ ηνπηθή ΓΔΖ. Γελ πξνβιέπεηαη επηπιένλ επηδφηεζε ζην θφζηνο εγθαηάζηαζεο. Παξφια απηά φκσο ε πςειή ηηκή πψιεζεο ηεο παξαγφκελεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ ΓΔΖ (0,55 επξψ/θηινβαηψξα), εμαζθαιίδεη έλα θαιφ εηήζην εηζφδεκα, πνπ εγγπάηαη γηα ηελ απφζβεζε ηεο επέλδπζεο κέζα ζε 5-12 ρξφληα (αλάινγα κε θάπνηεο παξακέηξνπο θφζηνπο εγθαηάζηαζεο, ειηαθάλεηαο, δαλεηνδφηεζεο θαη άιια). Μηα κέζε πεξίνδνο απφζβεζεο κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ ηα 7 ρξφληα. Σν πξφγξακκα αθνξά φιε ηελ Διιεληθή επηθξάηεηα εθηφο απφ ηηο πεξηνρέο πνπ δελ βξίζθνληαη ζην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα (δει. εθηφο απφ ηα κε δηαζπλδεδεκέλα λεζηά). ε θάζε θηίξην επηηξέπεηαη λα εγθαηαζηαζεί κφλν έλα θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα. Απαηηείηαη έγθξηζε εθηέιεζεο εξγαζηψλ κηθξήο θιίκαθαο θαηά ηελ έλλνηα ηνπ άξζξνπ 7 παξ. 1 ηνπ Ν. 3212/2003 (ΦΔΚ Α 308). Οη φξνη εγθαηάζηαζεο ζα νξηζζνχλ κε εγθχθιην ηνπ ππνπξγνχ Πεξηβάιινληνο Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ. Σελ έγθξηζε ηελ πξνκεζεχεη ε νηθεία πνιενδνκία. Αλ ν πνιίηεο ζέιεη λα επελδχζεη ζε πνιιά κηθξά θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα ζα πξέπεη λα είλαη ν θχξηνο θάπνηαο νξηδφληηαο ηδηνθηεζίαο ησλ θηηξίσλ πνπ επηζπκεί λα εγθαηαζηαζνχλ ηα θσηνβνιηατθά. Δάλ έρεη (ή κπνξεί λα ηνπ παξαρσξεζεί) ε 63

65 θπξηφηεηα πνιιψλ ρψξσλ κπνξεί λα εγθαηαζηήζεη αλάινγν αξηζκφ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ αξθεί ζε θάζε πεξίπησζε λα είλαη ν θχξηνο θάπνηαο νξηδφληηαο ηδνθηεζίαο ηνπ θηηξίνπ ζην νπνίν πξφθεηηαη λα εγθαηαζηαζεί ν θσηνβνιηατθφο ζηαζκφο. Δάλ είλαη ηδηψηεο ην ΦΠΑ πνπ ζα πιεξψζεη απιά ζα ην θαηαβάιεη θαη ζα πξνζηεζεί ζαλ έμνδν ζην θφζηνο εγθαηάζηαζεο. Δάλ είλαη κηθξή επηρείξεζε ην ΦΠΑ απηφ πξνθαλψο ζα ην πηζησζεί. πλεπψο εάλ ππάξρεη ε δπλαηφηεηα επηινγήο, ζπκθέξεη λα εγθαηαζηήζεη ην ζχζηεκα σο επηρείξεζε κηαο θαη ζα ην αληηζηαζκίζεη κε αληίζηνηρν πνζφ ΦΠΑ πνπ πηζαλφλ λα εηζπξάηεη απφ ηηο εκπνξηθέο δξαζηεξηφηεηέο ηνπ. ηελ πψιεζε πάλησο ηεο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη δελ ζα κπνξεί λα "ρξεψλεη" ηε ΓΔΖ κε επηπιένλ ΦΠΑ νχηε ζηελ κηα νχηε ζηελ άιιε πεξίπησζε. Ζ επηινγή (ή ε παξάιεηςε) απηή ησλ θπβεξλψλησλ ζαθψο αδηθεί ηνπο νηθηαθνχο ρξήζηεο ζε ζρέζε κε ηηο κηθξέο επηρεηξήζεηο κηαο θαη νπζηαζηηθά ην θφζηνο ηεο επέλδπζεο είλαη 23% αθξηβφηεξν γηα ηνπο ηδηψηεο. Σα ρξήκαηα πνπ ρξεηάδεηαη θάπνηνο γηα έλα κηθξφ θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα είλαη αλάινγα κε ην κέγεζνο ηεο εγθαηάζηαζεο πνπ ζέιεη λα θάλεη.). Γεληθά ην θφζηνο θαη νη ηηκέο γηα έλα ζηαζεξφ θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα ζηελ Διιεληθή αγνξά θπκαίλεηαη απφ έσο επξψ αλα kw ή 3,5 εψο 5,5 επξψ αλά Watt. Φπζηθά ε αλαινγία ηηκή/watt κεηψλεηαη φζν κεγαιχηεξν είλαη ην κέγεζνο ηεο εγθαηάζηαζεο. Σα έζνδα εμαξηψληαη απφ ηελ ελέξγεηα πνπ παξάγεη ην θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα. Απηήλ ηελ ελέξγεηα ε ΓΔΖ είλαη ππνρξεσκέλε λα ηελ αγνξάδεη πιεξψλνληαο 0,55 ζεληο αλά θηινβαηψξα (0,55 euro cents/kwh ). Απηφ ζεκαίλεη φηη εάλ γηα θάπνηνλ κήλα παξάγνληαη 100 θηινβαηψξεο (100kWh) ε ΓΔΖ ζα πξέπεη λα πιεξψζεη 55 επξψ. πλεπψο αλάινγα κε ηελ ελέξγεηα πνπ παξάγεη ην ζχζηεκα έρνπκε θαη ηα αληίζηνηρα έζνδα ζε επξψ πνιιαπιαζηάδνληαο ηηο θηινβαηψξεο πνπ παξάγνληαη κε ην 0,55. Ζ δηαδηθαζία εγθαηάζηαζεο ζχκθσλα κε ην «Δηδηθφ Πξφγξακκα Αλάπηπμεο Φσηνβνιηατθψλ πζηεκάησλ ζε θηηξηαθέο εγθαηαζηάζεηο θαη ηδίσο ζε δψκαηα θαη ζηέγεο θηηξίσλ» είλαη ε εμήο: Δθπφλεζε ειεθηξνινγηθνχ ζρεδίνπ, ηερληθήο κειέηεο θαη ηεο ζρεηηθήο αίηεζεο γηα πξνζθνξά ζχλδεζεο απφ ην ηνπηθφ θαηάζηεκα ηεο ΓΔΖ. Ζ ΓΔΖ ζα πξέπεη λα απαληήζεη ζε 20 ήκεξεο. Έγθξηζε εξγαζηψλ κηθξήο θιίκαθαο απφ ηελ Πνιενδνκία ηεο Ννκαξρίαο. Οη φξνη ζα νξηζηνχλ κε εγθχθιην ηνπ ΤΠΔΥΩΓΔ, ε έθδνζε ηεο νπνίαο ζα πξέπεη λα γίλεηαη ζε 5 κέξεο. 64

66 Αίηεζε ζχκβαζεο ζχλδεζεο ζηελ ηνπηθή ΓΔΖ θαη πινπνίεζε έξγσλ ζχλδεζεο (νινθιήξσζε ζε 20 ήκεξεο). Αθνξά νπζηαζηηθά ην θφζηνο εγθαηάζηαζεο ηεο λέαο "ρειψλαο" κε δηπιφ κεηξεηή γηα ηελ εηζεξρφκελε θαη εμεξρφκελε ειεθηξηθή ελέξγεηα (θφζηνο επξψ). Δγθαηάζηαζε ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο Τπνγξαθή ζχκβαζεο πψιεζεο κε ηελ ΓΔΖ Δλεξγνπνίεζε ηεο ζχλδεζεο θαη πψιεζε ηεο παξαγφκελεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ ΓΔΖ Νόκνο 3851/2010 Ο λφκνο 3851/2010 (Δθεκεξίδα Κπβέξλεζεο Φχιιν 85,2010) ήξζε λα βειηηψζεη ηνλ λφκν 3468/2006 φπνπ κε απηφλ ην λφκν ηψξα ζα παξέρεηαη θζελφηεξν ξεχκα γηα ηνπο θαηνίθνπο πεξηνρψλ φπνπ ιεηηνπξγνχλ κνλάδεο ΑΠΔ, ζπληφκεπζε ησλ δηαδηθαζηψλ γηα ηελ αδεηνδφηεζε λέσλ κνλάδσλ, ππνρξεσηηθή, ζε βάζνο ρξφλνπ, ρξήζε ΑΠΔ ζηα λέα θηίξηα, επαλεμέηαζε ησλ επηδνηήζεσλ ηνπ αλαπηπμηαθνχ λφκνπ ζηηο επελδχζεηο γηα θαηαζθεπή κνλάδσλ ΑΠΔ, θαη θαζνξηζκφο αξηζκεηηθψλ ζηφρσλ γηα ηε ζπκκεηνρή ησλ ΑΠΔ ζην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην, είλαη νη βαζηθέο ξπζκίζεηο λνκνζρεδίνπ πνπ ηέζεθε ζηα ηέιε ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο ζε δεκφζηα δηαβνχιεπζε γηα 30 κέξεο πξηλ θαηαηεζεί ζηε Βνπιή. Με ηηο βαζηθέο ξπζκίζεηο, κεηψλεηαη ν ρξφλνο αδεηνδφηεζεο ησλ ΑΠΔ απφ 5-8 ρξφληα (ρσξίο λα ππνινγίδεηαη πηζαλή πξνζθπγή ζην ηδ) ζε 8-10 κήλεο, ζπγρσλεχνληαη θαη επηηαρχλνληαη νη δηαδηθαζίεο εμέηαζεο ησλ αηηεκάησλ ζηηο αξκφδηεο ππεξεζίεο, απμάλνληαη νη ηηκέο αγνξάο ηεο ελέξγεηαο απφ κηθξέο θαη θαηλνηφκεο εθαξκνγέο (εθηφο απφ ηα θσηνβνιηατθά). Παξακέλνπλ, επίζεο, νη κεηψζεηο ζηνπο ινγαξηαζκνχο ξεχκαηνο ησλ θαηνίθσλ πεξηνρψλ φπνπ εγθαζίζηαληαη ΑΠΔ, αιιά πξνβιέπεηαη φηη ζηνπο θαηαλαισηέο ζα επηζηξέθεηαη ην 1/3 ηνπ ηέινπο πνπ θαηαβάινπλ νη επελδπηέο, αληί γηα 50% πνπ αλαθεξφηαλ ζην αξρηθφ ζρέδην. Σν λνκνζρέδην πξνβιέπεη φηη γηα ηελ έθδνζε νηθνδνκηθήο άδεηαο ζα πξέπεη λα ππνβάιιεηαη ζηελ Πνιενδνκία κειέηε ζθνπηκφηεηαο γηα ηελ εγθαηάζηαζε αλαλεψζηκσλ πεγψλ ή άιισλ ελαιιαθηηθψλ ζπζηεκάησλ παξαγσγήο ελέξγεηαο ζην θηίξην. Πξνβιέπεηαη επίζεο φηη σο ην 2019 (2014 γηα ηα θηίξηα ηνπ Γεκνζίνπ) φια ηα λέα θηίξηα ή φζα πθίζηαληαη ξηδηθή αλαθαίληζε ζα πξέπεη λα θαιχπηνπλ ην ζχλνιν ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ηνπο απφ ηέηνηα ζπζηήκαηα (ΑΠΔ θ.ιπ.) 65

67 Γηα ηα ηηκνιφγηα, ην λνκνζρέδην πξνβιέπεη φηη ην 50% ηνπ εηδηθνχ ηέινπο πνπ θαηαβάινπλ νη ειεθηξνπαξαγσγνί απφ ΑΠΔ ζηνπο ΟΣΑ ζα απνδίδεηαη απ' επζείαο ζηνπο νηθηαθνχο θαηαλαισηέο ηνπ δεκνηηθνχ ή θνηλνηηθνχ δηακεξίζκαηνο ηνπ ΟΣΑ, ζην νπνίν εγθαζίζηαηαη ην έξγν ΑΠΔ, κέζσ ησλ ινγαξηαζκψλ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο. Γειαδή ην πνζφ ζα πηζηψλεηαη ζηε ΓΔΖ ε νπνία ζα πηζηψλεη ζηε ζπλέρεηα ηνπο ινγαξηαζκνχο ησλ θαηαλαισηψλ ηεο πεξηνρήο. Σν ππφινηπν 50% ηνπ ηέινπο ζα παξακείλεη ζηνπο ΟΣΑ. Οη δεζκεπηηθνί ζηφρνη πνπ ηίζεληαη κε ην λνκνζρέδην είλαη 20% ζπκκεηνρή ησλ ΑΠΔ ζηελ θάιπςε ηεο ηειηθήο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο ην 2020 θαη 40% ηνπιάρηζηνλ ζηελ θάιπςε ηεο θαηαλάισζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ην Γειαδή ζπκκεηνρή ησλ ΑΠΔ ζην ηζνδχγην ειεθηξνπαξαγσγήο πξνβιέπεηαη λα πεληαπιαζηαζηεί. Οη αιιαγέο ζηελ αδεηνδνηηθή δηαδηθαζία αλακέλεηαη λα κεηψζνπλ ην ρξφλν πνπ απαηηείηαη γηα λέεο άδεηεο απφ ηα 3-5 ρξφληα ζηνπο 8-10 κήλεο. Πξνβιέπνπλ κεηαμχ άιισλ απνζχλδεζε ηεο άδεηαο παξαγσγήο απφ ηελ πεξηβαιινληηθή αδεηνδφηεζε θαη έθδνζή ηεο απφ ηε Ρπζκηζηηθή Αξρή Δλέξγεηαο (ΡΑΔ), αληί γηα ην Τπνπξγείν (πξψελ) Αλάπηπμεο. Δπίζεο, εμαηξνχληαη απφ ηελ ππνρξέσζε ιήςεο άδεηαο παξαγσγήο εγθαηαζηάζεηο ΑΠΔ πνπ ραξαθηεξίδνληαη σο κε νρινχζεο ή ρακειήο φριεζεο δξαζηεξηφηεηεο, ζπγρσλεχνληαη νη δηαδηθαζίεο Πξνθαηαξθηηθήο Πεξηβαιινληηθήο Δθηίκεζεο θαη Αμηνιφγεζεο (ΠΠΔΑ) θαη Έγθξηζεο Πεξηβαιινληηθψλ ξσλ (ΔΠΟ) Δηδηθό Υσξνηαμηθό πιαίζην γηα ηηο Α.Π.Δ. (ΦΔΚ Β 2464/ ) Κξίζηκν είλαη ην δήηεκα ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ ησλ έξγσλ Α.Π.Δ. πνπ είλαη θαηαιχηεο γηα ηελ αλάπηπμε ησλ Α.Π.Δ. Μέρξη ζήκεξα ζηελ Διιάδα ε ρσξνζέηεζε ησλ εγθαηαζηάζεσλ Α.Π.Δ. έρεη αληηκεησπηζζεί απνθιεηζηηθά ζην πιαίζην ησλ δηαδηθαζηψλ πεξηβαιινληηθήο αδεηνδφηεζεο κε απνηέιεζκα Ζ δηαδηθαζία απηή ιφγσ ηνπ ραξαθηήξα ηεο δελ απαληνχζε ζηελ αλάγθε θαζηέξσζεο γεληθψλ θξηηεξίσλ ρσξνζέηεζεο έξγσλ Α.Π.Δ. Γειαδή θξηηεξίσλ πνπ λα δηαζθαιίδνπλ έλα θνηλφ πιαίζην ρσξηθήο νξγάλσζεο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ δξαζηεξηνηήησλ αλάινγα κε ηε θπζηνγλσκία θαη ηηο ρσξνηαμηθέο ηδηαηηεξφηεηεο ησλ επηκέξνπο ελνηήησλ ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ, ηηο επηκέξνπο θαηεγνξίεο έξγσλ Α.Π.Δ. θαη ηηο εηδηθέο αλάγθεο αλάπηπμεο, πξνζηαζίαο ή δηαθχιαμεο πνπ απαληψληαη ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρέο θαη ζε εππαζή νηθνζπζηήκαηα ηεο ρψξαο. θνπφο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ρσξνηαμηθνχ πιαηζίνπ είλαη: ε δηακφξθσζε πνιηηηθψλ ρσξνζέηεζεο έξγσλ Α.Π.Δ., αλά θαηεγνξία δξαζηεξηφηεηαο θαη θαηεγνξία ρψξνπ ε θαζηέξσζε θξηηεξίσλ ρσξνζέηεζεο πνπ ζα επηηξέπνπλ αθελφο ηε δεκηνπξγία βηψζηκσλ εγθαηαζηάζεσλ ΑΠΔ θαη αθεηέξνπ ηελ αξκνληθή έληαμή ηνπο ζην θπζηθφ θαη αλζξσπνγελέο πεξηβάιινλ 66

68 ε δεκηνπξγία ελφο απνηειεζκαηηθνχ κεραληζκνχ ρσξνζέηεζεο ησλ εγθαηαζηάζεσλ ΑΠΔ, ψζηε λα επηηεπρζεί αληαπφθξηζε ζηνπο ζηφρνπο ησλ εζληθψλ θαη θνηλνηηθψλ πνιηηηθψλ γηα ηελ ελέξγεηα θαη ην πεξηβάιινλ ε δεκηνπξγία ζαθνχο πιαηζίνπ ζηηο αδεηνδνηνχζεο αξρέο θαη ζηηο επηρεηξήζεηο ψζηε λα πξνζαλαηνιηζηνχλ ζε θαη αξρήλ θαηάιιειεο απφ ρσξνηαμηθή άπνςε πεξηνρέο εγθαηάζηαζεο πεξηνξίδνληαο έηζη ηηο αβεβαηφηεηεο θαη ηηο ζπγθξνχζεηο ρξήζεσλ γεο. Αλακελφκελα απνηειέζκαηα απφ ηελ έγθξηζε θαη εθαξκνγή ηνπ Δηδηθνχ Πιαηζίνπ γηα ηηο ΑΠΔ είλαη ε θαζηέξσζε ζαθψλ, εληαίσλ θαη αλαιπηηθψλ ρσξνζεηηθψλ θαλφλσλ θαη θξηηεξίσλ γηα θάζε θαηεγνξία έξγσλ Α.Π.Δ. Ζ χπαξμε ζπγθεθξηκέλσλ θαη ζαθψλ θαλφλσλ ρσξνζέηεζεο ζα ζπκβάιιεη ζηελ απινπνίεζε θαη ζπζηεκαηνπνίεζε ησλ πξνυπνζέζεσλ θαηαζθεπήο ησλ έξγσλ Α.Π.Δ. ζηελ ελίζρπζε ηεο επελδπηηθήο αζθάιεηαο θαη ζηελ άξζε ησλ εκπνδίσλ θαη ηεο γξαθεηνθξαηίαο. ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ πεδίσλ ζπλδηαιιαγήο, ησλ ζπλεπαγφκελσλ ηξηβψλ κεηαμχ δηνίθεζεο, επελδπηψλ θαη ηξίησλ θαη ζηελ επηηάρπλζε ησλ ζρεηηθψλ δηνηθεηηθψλ δηαδηθαζηψλ. Θα ζπκβάιιεη επίζεο ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηδηαίηεξα ησλ πιένλ επαίζζεησλ πεξηβαιινληηθψλ πεξηνρψλ θαη ζηελ αξκνληθή «ζπλχπαξμε» ηνπο κε νηθηζηηθέο θαη άιιεο παξαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο (Bαηάιεο 2010) Φνξείο γηα ηηο αλαλεώζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα Οη θνξείο γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ Α.Π.Δ. ζηνλ Διιαδηθφ ρψξν είλαη νη εμήο: 1. Ζ Ρπζκηζηηθή Αξρή Δλέξγεηαο (Ρ.Α.Δ.) είλαη αλεμάξηεηε δηνηθεηηθή αξρή επηθνξηηζκέλε κε ηελ παξαθνινχζεζε θαη ηνλ έιεγρν ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο αγνξάο ελέξγεηαο θαη ηελ δηαηχπσζε εηζεγήζεσλ γηα ηελ ηήξεζε ησλ θαλφλσλ ηνπ αληαγσληζκνχ θαη ηελ πξνζηαζία ησλ θαηαλαισηψλ. Δπηπιένλ, ε Ρ.Α.Δ. είλαη επηθνξηηζκέλε κε ηε δηαηχπσζε γλσκνδνηήζεσλ πξνο ηνλ ππνπξγφ αλάπηπμεο φζνλ αθνξά ηελ αδεηνδφηεζε εγθαηαζηάζεσλ Α.Π.Δ. θαζψο θαη κε ηελ παξαθνινχζεζε ηεο εμέιημεο ηεο πνξείαο πινπνίεζεο απηψλ. Σέινο, εηζεγείηαη λνκνζεηηθέο παξεκβάζεηο γηα πεξαηηέξσ απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ελέξγεηαο. 2. Ο Γηαρεηξηζηήο ηνπ Διιεληθνύ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο Ηιεθηξηθήο Δλέξγεηαο (Γ.Δ.Σ.Μ.Ζ.Δ.) φπνπ ζηφρνο ηνπ είλαη ε ιεηηνπξγία, εθκεηάιιεπζε, δηαζθάιηζε ηεο ζπληήξεζεο θαη ε αλάπηπμε ηνπ ζπζηήκαηνο ζε φιε ηε ρψξα, θαζψο θαη ε δηαζχλδεζε ηνπ κε άιια δίθηπα ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη ν επαξθήο εθνδηαζκφο ηεο ρψξαο κε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Σέινο ν θνξέαο απηφο αλέιαβε απφ ην απφ ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2002 ηελ εκπνξηθή δηαρείξηζε ησλ κνλάδσλ Α.Π.Δ. ζην δηαζπλδεκέλν δίθηπν ηεο ρψξαο. 67

69 3. Σν Κέληξν Αλαλεώζηκσλ Πεγώλ Δλέξγεηαο (Κ.Α.Π.Δ.) φπνπ ζηφρνο ηνπ είλαη ε πξνψζεζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, ε εμνηθνλφκεζε θαη νξζνινγηθή ρξήζε ελέξγεηαο, θαζψο θαη ε ππνζηήξημε θαη ν ζπληνληζκφο φζσλ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε απηνχο ηνπο ηνκείο. Σν θέληξν είλαη εμνπιηζκέλν κε εξγαζηήξηα πηζηνπνίεζεο ηερλνινγηψλ Α.Π.Δ. Δπίζεο εθπνλεί κειέηεο γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ θπζηθνχ θαη νηθνλνκηθνχ δπλακηθνχ θαη παξαθνινπζεί ηηο ζρεηηθέο κε Α.Π.Δ. επελδχζεηο Απαηηνύκελεο δηαδηθαζίεο γηα ηελ πινπνίεζε επέλδπζε θσηνβνιηατθνύ ζπζηήκαηνο ζηελ Διιάδα. Οη απαηηνχκελεο δηαδηθαζίεο ρσξίδνληαη ζε ηέζζεξηο θάζεηο. Ζ πξψηε θάζε απνηειείηαη απφ ηα εμήο επηά βήκαηα: Δπηινγή έκπεηξνπ Μεραληθνχ ν νπνίνο ζα ζπληάμεη ηελ ηερληθή κειέηε ηνπ Φ/Β ζπζηήκαηνο θαη ηελ ηερληθννηθνλνκηθή κειέηε γηα ηελ ρξεκαηνδφηεζε θαη ζα παξαθνινπζήζεη ηελ πινπνίεζε ηεο επέλδπζεο. Αμηνιφγεζε θαη πξνζδηνξηζκφο ηνπ ρψξνπ ζηνλ νπνίν πξφθεηηαη λα εγθαηαζηαζεί ην Φ/Β ζχζηεκα. χζηαζε εηαηξείαο θαη αθνξά, εθρψξεζε ή ελνηθίαζε ηνπ ρψξνπ ζε απηήλ. χληαμε ηερληθήο κειέηεο ΦΒ ζπζηήκαηνο. πιινγή θαη αμηνιφγεζε πξνζθνξψλ. χληαμε θαη ππνβνιή θαθέινπ γηα ηελ ιήςε άδεηαο παξαγσγήο απφ ηελ ΡΑΔ, ε εμαίξεζε άδεηαο παξαγσγήο αλ ε εγθαηεζηεκέλε ηζρχο είλαη κηθξφηεξε ησλ 150 KW. Λήςε ηεο ζρεηηθήο άδεηαο απφ ηελ ΡΑΔ. Ζ δεχηεξε θάζε απνηειείηαη απφ ηα εμήο πέληε βήκαηα: Αίηεζε πξνο ηελ ΓΔΖ, ζπλνδεπφκελε απφ ηερληθή κειέηε γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ φξσλ ζχλδεζεο κε ην δίθηπν. Αίηεζε θαη έθδνζε άδεηαο εγθαηάζηαζεο απφ ηελ αξκφδηα Πεξηθέξεηα αλ ε εγθαηεζηεκέλε ηζρχο είλαη κεγαιχηεξε απφ 150 KW. χληαμε θαη ππνβνιή κειέηεο Πξνθαηαξθηηθήο Πεξηβαιινληηθήο Δθηίκεζεο θαη Αμηνιφγεζεο γηα εγθαηεζηεκέλε ηζρχ απφ 20 έσο 150 KW. Αίηεζε γηα Έγθξηζε Πεξηβαιινληηθψλ ξσλ ζηελ αξκφδηα ππεξεζία αλ ε εγθαηεζηεκέλε ηζρχο είλαη απφ 20 έσο 150 KW. χληαμε ηερληθννηθνλνκηθήο κειέηεο γηα ηελ ρξεκαηνδφηεζε ζχκθσλα κε ην επελδπηηθφ πξφγξακκα. 68

70 Ζ ηξίηε θάζε απνηειείηαη απφ ηα εμήο πέληε βήκαηα: Έγθξηζε Πεξηβαιινληηθψλ ξσλ Τπνγξαθή ζχκβαζεο κε ηελ ΓΔΖ γηα ηελ ζχλδεζε ηνπ Φ/Β ζπζηήκαηνο κε ην δίθηπν. Τπνγξαθή ζχκβαζεο πψιεζεο ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο κε ηνλ ΓΔΜΖΔ ή ηελ ΓΔΖ γηα ηα κε ζπλδεδεκέλα λεζηά. Έγθξηζε πξνηεηλφκελνπ επηρεηξεκαηηθνχ ζρεδίνπ γηα ρξεκαηνδφηεζε απφ ηνλ επελδπηηθφ λφκν. Πξνκήζεηα θαη έλαξμε θαηαζθεπήο ηνπ Φ/Β ζπζηήκαηνο. Ζ ηέηαξηε θάζε απνηειείηαη απφ ηα εμήο ηξία βήκαηα: Οινθιήξσζε έξγνπ θαη ζχλδεζε ηνπ κε ην δίθηπν Έιεγρνο ηήξεζεο ησλ ηερληθψλ φξσλ ηεο εγθαηάζηαζεο θαη έθδνζε άδεηαο ιεηηνπξγίαο απφ ηελ αξκφδηα Πεξηθέξεηα, αλ ε εγθαηεζηεκέλε ηζρχο είλαη κεγαιχηεξε ησλ 150 KW. Τπνβνιή εθζέζεσλ πξνφδνπ θαη νινθιήξσζεο ηνπ έξγνπ γηα ηελ εθηακίεπζε ηνπ πνζνχ ηεο επηδφηεζεο (Πέξδηνο 2007). Ζ θαηαιιειφηεηα ηνπ ρψξνπ ζηνλ νπνίν ζα εγθαηαζηαζεί ην Φ/Β ζχζηεκα πξνζδηνξίδεηαη απφ ηα αθφινπζα ζηνηρεία: Αξηηφηεηα ηνπ νηθνπέδνπ. Πξνζαλαηνιηζκφο (θαηά πξνηίκεζε λφηηνο), θιίζε εδάθνπο, κνξθνινγία επηθάλεηαο (βξάρνη, ξέκαηα θηι), χπαξμε δέληξσλ (ελδερφκελν πξφβιεκα απφ ηε δαζηθή ππεξεζία αλ πξέπεη λα θνπνχλ), χπαξμε γεηηνληθψλ εκπνδίσλ πνπ δεκηνπξγνχλ ζθίαζε. Απφζηαζε δηθηχνπ ρακειήο θαη κέζεο ηάζεσο απφ ην νηθφπεδν. Απφζηαζε ηνπ νηθνπέδνπ απφ ην πιεζηέζηεξν ππνζηαζκφ ηεο ΓΔΖ Όπαξμε θνξηίσλ απφ Α.Π.Δ. ζηελ πεξηνρή Γλσκαηεχζεηο απφ ηηε Δθνξίεο Πξντζηνξηθψλ θαη Κιαζηθψλ Αξραηνηήησλ, Βπδαληηλψλ Αξραηνηήησλ θαη Νεφηεξσλ Μλεκείσλ. Βεβαίσζε ηεο Ννκαξρίαο φηη ην νηθφπεδν δελ βξίζθεηαη ζε πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή (Ramsar, Natura 2000), ζε παξαδνζηαθφ νηθηζκφ ή ζε πεξηνρή ηδηαίηεξνπ θπζηθνχ θάινπο. 69

71 Γπζθνιίεο γηα ηελ αλάπηπμε θσηνβνιηατθώλ ζπζηεκάησλ ζηελ Διιάδα Δλψ ζηελ Διιάδα ππάξρεη ηεξάζηην ειηαθφ ελεξγεηαθφ δπλακηθφ δελ είλαη αθφκα εθηθηή ε δηείζδπζε ησλ Φ/Β ζηελ ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ γηα ηνπο εμήο ιφγνπο: Αλσξηκφηεηα επελδπηηθψλ ζρεδίσλ, νιηγσξία, αληεγθιήζεηο ελδηαθεξνκέλσλ Υξνλνβφξα αδεηνδνηηθή δηαδηθαζία: πνιπλνκία θαη έιιεηςε εληαίνπ πιαηζίνπ κε αληηθεηκεληθνχο θαλφλεο πνπ ηζρχνπλ γηα φινπο, Έιιεηςε βαζηθψλ ππνδνκψλ ζην ειιεληθφ θξάηνο (π.ρ δαζνιφγην, θηεκαηνιφγην, εηδηθά ρσξνηαμηθά ζρέδηα, πξνζβάζηκε απφ φινπο πιεξνθνξία γηα ρξήζεηο γεο), αλεπαξθήο ζηειέρσζε θαη ελεκέξσζε αξθεηψλ απφ ηηο εκπιεθφκελεο ππεξεζίεο Έιιεηςε ππνδνκψλ δηθηχσλ. Πάγσκα λέσλ αηηήζεσλ ζηε ΡΑΔ 1. Παξεκπφξην αδεηψλ θαη αλαίηηα αχμεζε θφζηνπο επέλδπζεο 2. Ζ άκεζε απνδνρή λέσλ αηηήζεσλ απφ ηε ΡΑΔ ζα κείσλε δξαζηηθά ην παξεκπφξην αδεηψλ Γξαθεηνθξαηηθέο θαη δαηδαιψδεηο δηαδηθαζίεο αδεηνδφηεζεο 1. Πνιινί εκπιεθφκελνη θνξείο, πνιιέο θνξέο ρσξίο λφεκα 2. Απαξάδεθηνη ρξφλνη αδεηνδφηεζεο ρξφληα φηαλ ζηε ζεσξία απαηηνχληαη απφ 10 εξγάζηκεο έσο 3-6 κήλεο (γηα κεγάια έξγα) Θνιφ ηνπίν ζηηο πνιενδνκηθέο ξπζκίζεηο 1. Μεηά απφ 3 ρξφληα βγήθε ε απφθαζε ηνπ ΤΠΔΥΩΓΔ γηα φξνπο εγθαηάζηαζεο ζε εθηφο ζρεδίνπ πεξηνρέο απνθιείνληαο ηα έξγα Wp ζε κε άξηηα θαη νηθνδνκήζηκα γήπεδα. 2. Αθφκε δελ έρνπλ νξηζηεί ηα θξηηήξηα κε ηα νπνία νξίδεηαη κία γε σο πςειήο παξαγσγηθφηεηαο (Βαηάιεο 2010). 70

72 Κεθάιαην 5 Οηθνλνκηθνί δείθηεο αμηνιόγεζεο επελδύζεσλ 5.1 Βαζηθέο νηθνλνκηθέο έλλνηεο Γηα ηε ζσζηή ρξεκαηννηθνλνκηθή αλάιπζε κηαο επέλδπζεο πξέπεη λα γίλνπλ θαηαλνεηέο θάπνηεο βαζηθέο έλλνηεο ηεο νηθνλνκίαο, φπσο ρξεκαηνξνή, πιεζσξηζκφο, απφζβεζε θηι, νη νπνίεο ζα βνεζήζνπλ ζηνλ πξνζδηνξηζκφ κεηαμχ ηνπ επελδπφκελνπ θεθαιαίνπ θαη ηνπ κειινληηθνχ θέξδνπο, έηζη ψζηε λα κελ έρνπκε αξλεηηθφ ηζνδχγην ζηελ απφδνζε ηεο επέλδπζεο. Ζ αλάιπζε ησλ ελλνηψλ απηψλ γίλεηαη ακέζσο παξαθάησ Υξεκαηνξνή επέλδπζεο Ζ ρξεκαηνξνή είλαη ε πιεξσκή γηα δαπάλε ή γηα έζνδν πνπ πξαγκαηνπνηείηαη κηα ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή ζηηγκή. Θεηηθέο ρξεκαηνξνέο είλαη φιεο νη εηζξνέο απφ ηνπο ρξεκαηνδνηηθνχο πφξνπο (ηδία θεθάιαηα, δαλεηζκφο, πηζηψζεηο θιπ) θαη ηα έζνδα πσιήζεσλ ησλ παξαγφκελσλ κνλάδσλ. Αξλεηηθέο ρξεκαηνξνέο ζεσξνχληαη νη ζπλνιηθέο επελδχζεηο θαη εγθαηαζηάζεηο, ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο, ε εμφθιεζε δφζεσλ ησλ δαλείσλ, νη πιεξσκέο ησλ θφξσλ θαη νη ινηπέο άιιεο πιεξσκέο πνπ κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζνχλ. Ζ αμία κηαο ρξεκαηνξνήο εμαξηάηαη απφ ηε ρξνληθή ζηηγκή ζηελ νπνία αλαθεξφκαζηε, αθνχ ε αμία ηνπ ρξήκαηνο κεηαβάιιεηαη κε ην ρξφλν κε ξπζκφ πνπ νλνκάδεηαη επηηφθην αλαγσγήο. Δπνκέλσο αθνχ κία επέλδπζε απνηειείηαη απφ κηα ζεηξά ρξεκαηνξνψλ πνπ ε θάζε κηα απφ απηέο γίλεηαη ζε δηαθνξεηηθή ρξνληθή ζηηγκή απηέο ιφγσ ηεο ρξνληθήο αμίαο ηνπ ρξήκαηνο δελ είλαη νκνηνγελείο θαη ζπγθξίζηκεο. Έηζη γίλεηαη αλαγθαία ε αλαγσγή φισλ ησλ ρξεκαηνξνψλ ζε θνηλή ρξνληθή βάζε. 71

73 Αλ i ην επηηφθην αλαγσγήο, Υj ε ηειηθή αμία κεηά απφ n πεξηφδνπο ρξφλνπ (π.ρ.έηε) κηαο ρξεκαηνξνήο (Δηθφλα 5.1) θαη PV ε παξνχζα αμία κηαο κειινληηθήο ρξεκαηνξνήο πξαγκαηνπνηνχκελεο κεηά απφ n πεξηφδνπο ρξφλνπ (π.ρ. έηε) πνπ ππνινγίδεηαη κε ηνλ ηχπν (5.1). φπνπ i ην επηηφθην αλαγσγήο PV n t1 1 X t i n (5.1) Δηθφλα 5.1: Έλλνηα ηεο ρξεκαηνξξνήο (Υαξαιακπίδεο, 2008) Πιεζσξηζκόο Ο πξνζδηνξηζκφο ηεο αμίαο κηαο ρξεκαηνξνήο δελ εμαξηάηαη κφλν απφ ηε ρξνληθή αμία ηνπ ρξήκαηνο. Σν θαηλφκελν ηνπ πιεζσξηζκνχ απνηειεί κηα άιιε αλεμάξηεηε παξάκεηξν δηαρξνληθήο κείσζεο ηεο αμίαο ηνπ ρξήκαηνο. ε ζπλζήθεο πιεζσξηζκνχ κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ, κε ην ίδην ρξεκαηηθφ πνζφ αγνξάδνληαη φιν θαη ιηγφηεξα αγαζά θαη ππεξεζίεο. Ο πιεζσξηζκφο αληηθαηνπηξίδεηαη ζηελ αχμεζε ησλ ηηκψλ ησλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ, είλαη ε πνζνζηηαία κεηαβνιή ηνπ γεληθνχ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ κηαο νηθνλνκίαο κέζα ζε κηα ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή πεξίνδν. Σν κέγεζνο ηνπ πιεζσξηζκνχ νλνκάδεηαη ξπζκφο πιεζσξηζκνχ θαη κεηξηέηαη κε ηνλ πνζνζηηαίν ξπζκφ κεηαβνιήο (%) ησλ ηηκψλ Απόζβεζε Οη απνζβέζεηο αληηπξνζσπεχνπλ ηε ζηαδηαθή κείσζε ηεο αμίαο ησλ παγίσλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ κηαο επέλδπζεο (ιφγσ θζνξάο, ηερλνινγηθήο απαμίσζεο θηι) θαη ζεσξεηηθά επηηξέπνπλ ηελ αληηθαηάζηαζή ηνπο κεηά ην ηέινο ηνπ ρξήζηκνπ ρξφλνπ δσήο ηνπο. Με ηε κέζνδν ησλ απνζβέζεσλ επηδηψθεηαη ε θαηαλνκή ηνπ θφζηνπο παγίσλ ζηνηρείσλ ζε φιν ην ρξφλν δσήο ηνπο θαη ε αληίζηνηρε επηβάξπλζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο (κε 72

74 ζπλέπεηα θαη ηελ αληίζηνηρε θνξνινγηθή ειάθξπλζε). Ζ επηβάξπλζε απηή δελ απνηειεί πξαγκαηηθή ηακεηαθή εθξνή θαηά ηα έηε ηεο παξαγσγηθήο ιεηηνπξγίαο, αθνχ ε δαπάλε γηα ηελ απφθηεζε ηνπ πεξηνπζηαθνχ ζηνηρείνπ ζεκεηψζεθε θαηά ηελ ρξνληθή ζηηγκή ηεο απφθηεζήο ηνπ. Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ απνζβέζεσλ ελφο παγίνπ πεξηνπζηαθνχ ζηνηρείνπ, πξέπεη λα είλαη γλσζηά: H δαπάλε γηα ηελ αγνξά, κεηαθνξά, εγθαηάζηαζε θαη φια ηα πηζαλά έμνδα πνπ απαηηνχληαη κέρξη ηελ έλαξμε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ (αξρηθφ θφζηνο επέλδπζεο). Ο ρξήζηκνο ρξφλνο δσήο ηνπ. Ζ ππνιεηκκαηηθή αμία πνπ απνηειεί ηα πηζαλά έζνδα πνπ ζα πξνθχςνπλ θαηά ηελ εθπνίεζε ηνπ πεξηνπζηαθνχ ζηνηρείνπ, κεηά ην ρξήζηκν ρξφλν δσήο ηνπ. 5.2 Οηθνλνκηθή αλάιπζε επελδύζεσλ Ζ επέλδπζε απνηειεί ηνλ ζεκαληηθφηεξν παξάγνληα γηα ηελ αλάπηπμε ηεο εζληθήο φζν θαη ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο. Ζ πξαγκαηνπνίεζε φκσο επελδχζεσλ κε ζεηηθή απφδνζε έρεη ζαλ πξνυπφζεζε ηελ δεκηνπξγία αμηφπηζησλ επελδπηηθψλ ζρεδίσλ, βαζηζκέλσλ ζηελ επηζηήκε ηεο νηθνλνκίαο. Ζ δηαδηθαζία γηα ηελ απφθαζε έλαξμεο κηαο επέλδπζεο έρεη κεγάιε ζεκαζία θαη είλαη απαξαίηεην πξηλ πάξνπκε ηηο απνθάζεηο καο λα κειεηήζνπκε ηελ νηθνλνκηθή βησζηκφηεηα ηεο κειινληηθήο επέλδπζεο γηα ινγαξηαζκφ ηνπ επελδπηή. Ζ νηθνλνκηθή αλάιπζε πεξηέρεη ζηνηρεία γηα ηελ επεμεξγαζία ηνπ θφζηνπο θαη ηνπ νθέινπο ηεο επέλδπζεο κε ρξνληθά δεδνκέλα βάζε ησλ νπνίσλ κπνξνχκε λα πξνζδηνξίζνπκε ηελ αμία ηνπ ρξήκαηνο. Πην αλαιπηηθά πξέπεη λα εθηηκεζνχλ ηα εμήο ζηνηρεία: Πνηφο είλαη ν πξαγκαηηθφο ρξφλνο απνπιεξσκήο ηεο επέλδπζεο. Καηά πφζν επεξεάδεηαη ην αλακελφκελν απνηέιεζκα απφ αιιαγέο ζε νηθνλνκηθέο παξακέηξνπο. Δίλαη ε επέλδπζε θαιχηεξε (πην ζπκθέξνπζα) απφ άιιεο ελαιιαθηηθέο. Σν ζπλνιηθφ θφζηνο ηεο επέλδπζεο θαη ε ζρεδηαδφκελε ρξνληθή θαηαλνκή ησλ εθξνψλ. Σν ιεηηνπξγηθφ θφζηνο ηεο επηρείξεζεο. Οη πσιήζεηο θαη ηα αλακελφκελα έζνδα. Ο πξνβιεπφκελνο ρξήζηκνο ρξφλνο δσήο ηεο επέλδπζεο. Οη επελδπηέο σο ηδηψηεο ελδηαθέξνληαη απνθιεηζηηθά γηα ην θαζαξφ θέξδνο, πξνζθέξνπλ επθαηξίεο γηα λέεο ζέζεηο απαζρφιεζεο κεηψλνληαο έηζη ηα πνζνζηά ηεο αλεξγίαο, 73

75 αμηνπνηνχλ ηνπο παξαγσγηθνχο πφξνπο πνπ δίλνπλ πινχην θαη δεκηνπξγνχλ αληαγσληζηηθφηεηα θαη παξαγσγηθφηεηα ζηελ νηθνλνκία κε ηελ ζπλερή πξνζθνξά ππεξεζηψλ θαη αγαζψλ. ε ρψξεο φπνπ ππάξρεη επηρεηξεκαηηθφ ελδηαθέξνλ δεκηνπξγείηαη θιίκα εκπηζηνζχλεο γηα ην κέιινλ ηεο θαζψο θαη γνήηξνπ ηεο ρψξαο δηεζλψο. Πξνθεηκέλνπ λα γίλεη ε αμηνιφγεζε ησλ επελδπηηθψλ ζελαξίσλ ζα πξέπεη λα γίλεη ε ρξήζε ησλ θαηάιιεισλ δεηθηψλ κε ηνπο νπνίνπο ζα έρνπκε ηελ δπλαηφηεηα λα παξάγνπκε πνηνηηθά θαη πνζνηηθά ζπκπεξάζκαηα γηα ηελ επελδπηηθή πξννπηηθή θάζε ζελαξίνπ. Οη δείθηεο απηνί παξνπζηάδνληαη ζηηο παξαθάησ ελφηεηεο Κξηηήξην Καζαξήο Παξνύζαο Αμίαο (ΚΠΑ) Σν θξηηήξην ηεο θαζαξήο παξνχζαο αμίαο εθαξκφδεηαη φηαλ ην επηηφθην ζεσξείηαη δεδνκέλν θαη απνηειεί έλαλ θαλφλα πνπ ζπκβαδίδεη κε ηελ έλλνηα ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο, ηεο κεγηζηνπνίεζεο δειαδή ηνπ θαζαξνχ νθέινπο. Μάιηζηα, αλαθεξφκαζηε ζε δπλακηθή απνηειεζκαηηθφηεηα αθνχ ιακβάλεηαη ππφςε ην ρξνληθφ δηάζηεκα εθηίκεζεο ησλ κεγεζψλ. Βάζεη ινηπφλ ησλ αλσηέξσ, αλαδεηνχκε ηελ επέλδπζε ε νπνία κεγηζηνπνηεί ηελ παξνχζα αμία ηνπ θαζαξνχ νθέινπο. Ωο θαζαξή παξνχζα αμία (NPV, Net Present Value), νξίδεηαη ην ζχλνιν ησλ θαζαξψλ εηήζησλ νθειψλ (=νθέιε-θφζηε) κίαο επέλδπζεο γηα έλα ρξνληθφ νξίδνληα Ν εηψλ. Ο ηχπνο απφ ηνλ νπνίν ππνινγίδεηαη, βάζεη ηεο ζεψξεζεο φηη ηα νθέιε θαη θφζηε θαηαβάιινληαη ζην ηέινο ηνπ έηνπο ζην νπνίν αλαθέξνληαη, είλαη (Λαηηλφπνπινο 2009): NPV NPV N N B t C t t 1 t1 t1 1 t B t C t 1 1 N t ή t (5.2) (5.3) φπνπ : Bt: Δηήζηα νθέιε ην έηνο t Ct: Δηήζηα θφζηε γηα ην έηνο t ε: Δπηηφθην θφζηνπο θεθαιαίνπ (πνζνζηφ πξνεμφθιεζεο) n: Γηάξθεηα δσήο ηεο επέλδπζεο 74

76 Σν θξηηήξην εθθξάδεηαη απφ ηε ζρέζε: max NPV N N B t C t t 1 t1 t1 1 t (5.4) Σν πξνεμνθιεηηθφ επηηφθην πξνζδηνξίδεηαη βαζηζκέλν ζηηο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ ζηελ ηξαπεδηθή αγνξά, εθφζνλ απηή ιεηηνπξγεί ζσζηά θαη αληαπνθξίλεηαη ζηηο ζπλζήθεο δήηεζεο θαη πξνζθνξάο ησλ θεθαιαίσλ. πλήζσο θαζνξίδεηαη πξνζζέηνληαο ζην λέν ηξαπεδηθφ επηηφθην έλα επηπιένλ πνζνζηφ, ην ιεγφκελν πεξηζψξην θηλδχλνπ, πνπ έρεη ζθνπφ λα αληηζηαζκίζεη ην ξίζθν ηνπ εγρεηξήκαηνο θαη θπκαίλεηαη κεηαμχ 1% θαη 4% αλάινγα κε ην βαζκφ αβεβαηφηεηαο ηνπ ζρεδίνπ επέλδπζεο ή ηνπ θιάδνπ. Σν θξηηήξην ηεο θαζαξήο παξνχζαο αμίαο είλαη αμηφπηζηε κέζνδνο αμηνιφγεζεο γηαηί κεηαηξέπεη ηηο κειινληηθέο ξνέο αμηψλ ηνπ ζρεδίνπ επέλδπζεο ζε παξνχζεο αμίεο, δειαδή απηέο πνπ ηζρχνπλ ηε ζηηγκή πνπ παίξλεηαη ε απφθαζε θαη απηφ πνπ ελδηαθέξεη είλαη αλ είλαη ζεηηθή ή αξλεηηθή. Γεληθά ηζρχεη: Αλ NPV>0 : ε απνδνηηθφηεηα είλαη κεγαιχηεξε απφ ην επηηφθην πξνεμφθιεζεο θαη ην ζρέδην επέλδπζεο είλαη απνδεθηφ. Αλ NPV<0 : ε απνδνηηθφηεηα είλαη κηθξφηεξε απφ ην επηηφθην πξνεμφθιεζεο θαη ην ζρέδην επέλδπζεο απνξξίπηεηαη. Αλ NPV=0 : ε απνδνηηθφηεηα είλαη νξηαθή θαη ε απνδνρή ηνπ ζρεδίνπ επέλδπζεο εμαξηάηαη θαη απφ άιινπο παξάγνληεο, γίλνληαη αλαιχζεηο επαηζζεζίαο ιακβάλνληαη ππφςε θαη άιια θξηηήξηα πιελ ηεο νηθνλνκηθήο απνδνηηθφηεηαο. Οη θάζεηο θαηά ηελ εθαξκνγή ηνπ θξηηεξίνπ ηεο NPV είλαη νη εμήο: Καζνξηζκφο ηεο αμίαο ηεο επέλδπζεο ζε ζεκεξηλέο ηηκέο, ππνινγίδνληαη ην χςνο ηεο επέλδπζεο, νη ελδερφκελεο κειινληηθέο πξνζαπμήζεηο θαη ε παξνχζα αμία απηψλ, ηα θνξνινγηθά θίλεηξα πνπ ζα έρνπλ επίπησζε ζηελ εθξνή κεηξεηψλ απφ ηελ επέλδπζε, θ.ιπ. Καζνξηζκφο ηνπ πνζνζηνχ ηνπ θφζηνπο θεθαιαίνπ Καζνξηζκφο ησλ εηήζησλ αλακελφκελσλ θαζαξψλ εηζπξάμεσλ (εηζξνψλ) απφ ηελ επέλδπζε κεηά ηελ επηβνιή θφξσλ. (ιακβάλνληαη ππφςε νη απνζβέζεηο θαη ν θφξνο εηζνδήκαηνο). Τπνινγηζκφο ηεο παξνχζαο αμίαο ησλ αλακελφκελσλ θαζαξψλ εηήζησλ εηζπξάμεσλ, κεηά ηνπο θφξνπο. Λήςε ηεο απφθαζεο 75

77 ηελ εθαξκνγή ηνπ θξηηεξίνπ απηνχ πξέπεη λα πξνζέρνπκε ηα εμήο: Οη εθξνέο θφζηνο (έμνδα) θαη νη εηζξνέο σθέιεηεο (έζνδα) ππνινγίδνληαη ζην ρξφλν πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη. Οη απνζβέζεηο, αλ θαη εκθαλίδνληαη ζην ινγαξηαζκφ εθκεηάιιεπζεο, δελ είλαη πξαγκαηηθή εθξνή θαη γη απηφ δελ ζπκπεξηιακβάλνληαη ζηηο ηακεηαθέο εθξνέο. Ζ απνπιεξσκή ησλ δαλείσλ ρσξίο ηνπο ηφθνπο αιιά κε ηα ηνθνρξενιχζηα ππνινγίδεηαη ζηηο εθηακηεχζεηο γηαηί απνηειεί ηακεηαθή εθξνή. Ο ρξφλνο πξνεμφθιεζεο ησλ ξνψλ πξέπεη λα αλαθέξεηαη ζε νιφθιεξε ηε δσή ηνπ ζρεδίνπ επέλδπζεο (θάζε θαηαζθεπήο ιεηηνπξγίαο) θαη λα εθαξκφδεηαη ζε νξηζκέλε ρξνληθή βάζε γηα φιεο ηηο ξνέο. Καηά ηελ επηινγή ηνπ πξνεμνθιεηηθνχ επηηνθίνπ ιακβάλεηαη ππφςε ην επηηφθην πνπ επηθξαηεί ζηελ θεθαιαηαγνξά (σο ην ειάρηζην επηηξεπηφ), εθφζνλ απηή ιεηηνπξγεί ζρεηηθά νκαιά θαη αληαλαθιά ηηο πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο πξνζθνξάο θαη δήηεζεο θεθαιαίσλ. Ζ ππνιεηκκαηηθή αμία ηνπ ζρεδίνπ επέλδπζεο ππνινγίδεηαη σο ζεηηθή εηζξνή. Σν θξηηήξην ηεο Καζαξήο Παξνχζαο Αμίαο έρεη ηα εμήο πιενλεθηήκαηα: Λακβάλεη ππφςε ηεο ηελ αμία ηνπ ρξήκαηνο ζηνλ ρξφλν. Δίλαη ην βαζηθφ θξηηήξην πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο νηθνλνκηθήο απνδνηηθφηεηαο ελφο επελδπηηθνχ έξγνπ. Σν παξφλ ζεσξείηαη σο ρξφλνο αλαθνξάο θαη ππνινγηζκφο ηεο παξνχζαο αμίαο. Σν θξηηήξην απηφ ππνζέηεη ηελ επαλεπέλδπζε ζην θφζηνο θεθαιαίνπ. Ζ απφθαζε πνπ ιακβάλεηαη δελ επεξεάδεηαη απφ ην πνζφ ηεο επέλδπζεο ή ηελ δηάξθεηα ηνπ ρξφλνπ. Πξνεμνθιεί ηηο ηακεηαθέο ξνέο ελφο έξγνπ κε ην θφζηνο θεθαιαίσλ, αλαγλσξίδνληαο έηζη αλνηθηά ηφζν ην θφζηνο ρξεκαηνδφηεζεο φζν θαη ηελ ειάρηζηε απφδνζε πνπ απαηηνχλ νη κέηνρνη. Γίλεη απνηειέζκαηα ζε ρξεκαηηθέο κνλάδεο, π.ρ. ζε επξψ, θαη ζπλεπψο δηεπθνιχλεη ηε ζχγθξηζε κε ηηο ρξεκαηηθέο ζπλεηζθνξέο απφ ηνλ πξνυπνινγηζκφ επελδχζεσλ. Μπνξεί εχθνια λα πξνζαξκνζηεί ψζηε λα απνδψζεη ηνλ νηθνλνκηθφ θίλδπλν ηεο επέλδπζεο. Σα κεηνλεθηήκαηα ηνπ θξηηεξίνπ ηεο Καζαξήο Παξνχζαο Αμίαο είλαη ηα εμήο: Ζ αθξίβεηα ηνπ θξηηεξίνπ απηνχ εμαξηάηαη άκεζα απφ ηελ αθξίβεηα ηεο εθηίκεζεο ηνπ θφζηνπο θεθαιαίνπ. Σν θφζηνο ηνπ θεθαιαίνπ είλαη πνιχ δχζθνιν λα ππνινγηζηεί κε αθξίβεηα παξά κφλν θαηά πξνζέγγηζε, κε απνηέιεζκα πνιχ ιίγεο 76

78 επηρεηξήζεηο λα είλαη ζε ζέζε λα γλσξίδνπλ ην πξαγκαηηθφ θφζηνο ηνπ θεθαιαίνπ ηνπο. Πξνυπνζέηεη φηη ην θφζηνο θεθαιαίνπ κέλεη αλαιινίσην ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ έξγνπ, ππνηηκψληαο έηζη ηελ NPV, φηαλ απηφ κεησζεί ζην κεηαμχ θαη ππεξηηκψληαο ηελ φηαλ απμεζεί. Δίλαη δπλαηφλ λα δεκηνπξγήζεη παξαλνήζεηο, ζηελ πεξίπησζε φπνπ ε NPV είλαη ίζε κε κεδέλ, φπνπ πηζαλφλ λα ζεσξεζεί φηη ην έξγν έρεη κεδεληθή απφδνζε. (Kαξακάλε 2008) Κξηηήξην Λόγνπ Οθέινπο- Κόζηνπο (B/C) Σν θξηηήξην ηνπ ιφγνπ νθέινπο-θφζηνπο εθαξκφδεηαη φηαλ ην επηηφθην ζεσξείηαη δεδνκέλν θαη απνηειεί έλαλ θαλφλα ιήςεο απνθάζεσλ φπνπ ην νηθνλνκηθφ θξηηήξην αλάιεςεο κηαο δξαζηεξηφηεηαο είλαη ν ιφγνο ηεο παξνχζαο αμίαο ηνπ νθέινπο (PVB) πξνο ηελ παξνχζα αμία ηνπ θφζηνπο (PVC). πγθεθξηκέλα, κηα επέλδπζε θξίλεηαη ζπκθέξνπζα φηαλ ν ιφγνο απηφο είλαη κεγαιχηεξνο απφ ηε κνλάδα. Απηφ καζεκαηηθά δηαηππψλεηαη απφ ηε ζρέζε: B C N t 1 Bt / t t 1 t 1 1 N Ct 1 (5.5) φπνπ : Bt: Δηήζην φθεινο γηα ην έηνο t Ct Δηήζην θφζηνο γηα ην έηνο t ε: Δπηηφθην θφζηνπο θεθαιαίνπ (πνζνζηφ πξνεμφθιεζεο) Ν: Γηάξθεηα δσήο ηεο επέλδπζεο Λνγηθφ είλαη, φηη φζν κεγαιχηεξνο απφ ηε κνλάδα είλαη ν ιφγνο B/C, ηφζν πην επηθεξδήο αλακέλεηαη λα είλαη ε επέλδπζε. Αληίζεηα, επελδχζεηο κε B/C<1 απνξξίπηνληαη σο αληηνηθνλνκηθέο Κξηηήξην πληειεζηή Δζσηεξηθήο Απόδνζεο (IRR) Σν θξηηήξην ηνπ ζπληειεζηή εζσηεξηθήο απφδνζεο εθαξκφδεηαη φηαλ ε ηηκή ηνπ επηηνθίνπ δελ είλαη δεδνκέλε αιιά απνηειεί δεηνχκελν, φπσο ζε πεξηπηψζεηο πνπ ππάξρνπλ 77

79 δηζηαγκνί ή δπζθνιίεο ζηνλ θαζνξηζκφ ηνπ εθ ησλ πξνηέξσλ. Καηά ηελ εθαξκνγή ηνπ θξηηεξίνπ αλαδεηείηαη εθείλε ε ηηκή ηνπ επηηνθίνπ, γηα ηελ νπνία ε θαζαξή παξνχζα αμία ηεο επέλδπζεο κεδελίδεηαη. Ζ ηηκή απηή νλνκάδεηαη ζπληειεζηήο εζσηεξηθήο απφδνζεο IRR, (Internal Rate of Return) θαη απνηειεί ην πςειφηεξν επηηφθην ην νπνίν ζα κπνξνχζε λα πιεξψζεη ν επελδπηήο ρσξίο λα θαηαιήμεη κε αξλεηηθφ ηζνδχγην νθέινπο-θφζηνπο ζην ηέινο ηνπ ρξνληθνχ νξίδνληα ηνπ έξγνπ. Τπνινγίδεηαη κέζσ δνθηκψλ ζηηο ηηκέο ηνπ ζπληειεζηή έσο φηνπ λα ηθαλνπνηεζεί φηη, NPV=0 φπνπ ζηνλ ηχπν ηεο NPV βάδνπκε IRR αληί ε (ρήκα 5.1) ρήκα 5.1: Τπνινγηζκφο πληειεζηή Δζσηεξηθήο Απφδνζεο (Υαξαιακπίδεο, 2008) Ο ζπληειεζηήο εζσηεξηθήο απφδνζεο αληηπξνζσπεχεη ην πςειφηεξν επηηφθην πνπ ζα κπνξνχζε λα πιεξψζεη έλαο επελδπηήο, ρσξίο λα ράζεη ρξήκαηα, αλ είρε δαλεηζηεί φια ηα θεθάιαηα γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε ηεο επέλδπζεο θαη εμνθινχζε απηφ ην δάλεην κε ηηο ρξεκαηηθέο εηζξνέο απφ ηελ επέλδπζε, θαηαβάιινληάο ηεο κφιηο πξαγκαηνπνηνχληαλ. Ο εζσηεξηθφο ζπληειεζηήο απφδνζεο, φπσο θαη ε θαζαξή παξνχζα αμία ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα ζπγθξίλεη κία επελδπηηθή επθαηξία κε θάπνηα άιιε. Γειεαζηηθή επέλδπζε είλαη απηή ηεο νπνίαο ε θαζαξή παξνχζα αμία, κεηά ηελ αθαίξεζε ηνπ αλάινγνπ επηηνθίνπ απφξξηςεο ηεο επέλδπζεο, είλαη κεγαιχηεξε απφ κεδέλ. Αλ αληηζηξαθεί απηή ε εμίζσζε, ζα θαλεί φηη ην πξνεμνθιεηηθφ επηηφθην πνπ απαηηείηαη γηα λα δεκηνπξγήζεη κία κεδεληθή θαζαξή παξνχζα αμία πξέπεη λα είλαη κεγαιχηεξν απφ ην επηηφθην απφξξηςεο ηεο επέλδπζεο. Με άιια ιφγηα, δειεαζηηθή επέλδπζε είλαη απηή γηα ηελ νπνία ην επηηφθην δαλείνπ πνπ απαηηείηαη γηα λα δψζεη κία κεδεληθή θαζαξή παξνχζα αμία δειαδή, ν εζσηεξηθφο 78

80 ζπληειεζηήο απφδνζεο είλαη κεγαιχηεξνο απφ ην επηηφθην απφξξηςεο ηεο επέλδπζεο. Αλ, δειαδή, IRR>ε, ε επέλδπζε ζεσξείηαη νηθνλνκηθά απνδεθηή. Σν θξηηήξην ηνπ εζσηεξηθνχ ζπληειεζηή απφδνζεο πιενλεθηεί ζηα εμήο: Βξίζθεη ηελ πξαγκαηηθή απφδνζε ελφο έξγνπ. Δθθξάδεη ηελ έλλνηα ηεο δηαρξνληθήο αμίαο ηνπ ρξήκαηνο. Γελ πξνεμνθιεί ηηο ηακεηαθέο ξνέο κε ην θφζηνο θεθαιαίνπ αιιά αλαδεηεί ηνλ πξαγκαηηθφ δείθηε απφδνζεο ελφο ζπγθεθξηκέλνπ έξγνπ. Ο δείθηεο απηφο κπνξεί κεηά λα ζπγθξηζεί κε ην θφζηνο θεθαιαίσλ ηεο εηαηξείαο, ψζηε λα ιεθζνχλ νη αλάινγεο απνθάζεηο. Μπνξεί λα πξνζαξκνζηεί ψζηε λα εθθξάδεη ηελ παξνπζία νηθνλνκηθνχ θηλδχλνπ ζε θάπνην έξγν. Σν θξηηήξην απηφ δέρεηαη θξηηηθή ζηα εμήο: Ο IRR πξνυπνζέηεη φηη νη ελδηάκεζεο ηακεηαθέο ξνέο επαλεπελδχνληαη κε ην επηηφθην ηνπ εζσηεξηθνχ ζπληειεζηή απφδνζεο. Ζ κέζνδνο ππνινγηζκνχ είλαη αξθεηά επίκνλε. Γελ εθθξάδεη ην απφιπην ρξεκαηηθφ κέγεζνο ηεο επέλδπζεο. ηαλ ππάξρνχλ ηακεηαθέο ξνέο ππάξρνπλ πεξηζζφηεξνη απφ έλαο IRR. Δπεηδή ν IRR είλαη έλα πνζνζηφ, δελ ιακβάλεηαη ππφςε ην κέγεζνο ηεο επέλδπζεο. ηαλ έρνπκε λα ζπγθξίλνπκε δχν επελδχζεηο κε ηνλ IRR ε νηθνλνκηθά απνδεθηή ιχζε δελ είλαη πάληα απηή κε ηνλ κεγαιχηεξν ζπληειεζηή IRR, απηφ κπνξνχκε λα ην παξαηεξήζνπκε κε ην Γηάγξακκα 5.2 φπνπ: Γηα a < a 0 ε ιχζε Α πνπ έρεη ηελ ειάρηζηε ηηκή IRR είλαη νηθνλνκηθά αλψηεξε ζε ζρέζε κε ηελ Β γηαηί NPV NPV A B Γηα a > a 0 ε θαηάζηαζε αληηζηξέθεηαη θαη ε ιχζε Β είλαη νηθνλνκηθά αλψηεξε απφ ηελ Α γηαηί NPV A NPV B. ρήκα 5.2: Δπηινγή ηεο βέιηηζηεο ιχζεο κεηαμχ δχν επελδχζεσλ (Kαξακάλε 2008) 79

81 Ο IRR είλαη έλα επηηφθην πνπ ππνινγίδνπκε θαη αληηθαηνπηξίδεη ην κεγαιχηεξν επηηφθην πνπ είλαη δηαηεζεηκέλνο λα πιεξψζεη ν επελδπηήο ρσξίο λα έρεη ηνλ θίλδπλν λα ράζεη φια ρξήκαηα πνπ έδσζε γηα ηελ επέλδπζε. Ο IRR δείρλεη ηελ πξαγκαηηθή απφδνζε κηαο επέλδπζεο θαη έηζη κπνξεί λα θαζνξίζεη ηνπο φξνπο δαλεηζκνχ θαη ηνπ ζρεδίνπ επέλδπζεο γηαηί κπνξεί λα ππνινγίζεη ην κέγηζην επηηφθην πνπ ζα κπνξνχζε λα πιεξσζεί απφ ηνλ επελδπηή ρσξίο λα θηλδπλεχζεη λα ράζεη ηα θεθάιαηα. 80

82 Κεθάιαην 6 Αλάιπζε θόζηνπο νθέινπο ζε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθνύ ζηαζκνύ ηζρύνο 100KW ζην λνκό Γξεβελώλ 6.1 θνπηκόηεηα ηεο επέλδπζεο Σν επελδπηηθφ ζρέδην πνπ πεξηγξάθεηαη ζην παξφλ θεθάιαην αθνξά ηελ θαηαζθεπή θσηνβνιηατθνχ ζηαζκνχ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζπλνιηθήο ηζρχνο 100 KW, πνπ βξίζθεηαη ζηε ζέζε Κεξαζηά ηνπ Γεκνηηθνχ Γηακεξίζκαηνο Μπξζίλεο ηνπ Γήκνπ Γξεβελψλ. Ο θσηνβνιηατθφο ζηαζκφο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απνηειείηαη απφ 443 θσηνβνιηατθνχο ζπιιέθηεο ηνπνζεηεκέλνπο ζε 3 ειηνζηάηεο. Ζ κέγηζηε ηζρχο ησλ 443 θσηνβνιηατθψλ ζπιιεθηψλ αλέξρεηαη ζε 225 W θαη θαηά ζπλέπεηα ε κέγηζηε ζπλνιηθή ηζρχο ηνπ ζηαζκνχ αλέξρεηαη ζε 100 KW ηελ νπνία ζα δηαζέηεη απεπζείαο ζην Γίθηπν Υακειήο Σάζεο ηεο ΓΔΖ. Ζ απξφζθνπηε δηάζεζε ηεο παξαγφκελεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζα πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ δηαζχλδεζεο ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζηαζκνχ κε ην δίθηπν ηεο ΓΔΖ. Ζ ζπγθεθξηκέλε επέλδπζε βαζίζηεθε ζηνλ λφκν 3468/06 παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο θαη πξνβιέπεη ηελ ηθαλνπνίεζε ηνπ εζληθνχ ζηφρνπ, ζχκθσλα θαη κε ηελ Κνηλνηηθή Οδεγία 77/2001, ηνπ 20,1% πνπ αθνξά ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ επί ηεο ζπλνιηθήο ειεθηξνπαξαγσγήο, κέρξη ην 2010, αιιά θαη ηνπ 29% κέρξη ην 2020, θαζψο επίζεο θαη ηελ αμηνπνίεζε ηνπ ηεξάζηηνπ δπλακηθνχ ηεο ρψξαο ζε ΑΠΔ θαη ηδηαίηεξα ηεο αηνιηθήο θαη ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο. χκθσλα κε ηνπο φξνπο πνπ ζέηεη ν λφκνο 3468/06, ε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθήο κνλάδαο αλαδεηθλχεηαη ζε πνιχ ειθπζηηθή επέλδπζε. χκθσλα κε ηνλ ζπγθεθξηκέλν λφκν, παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνπο επελδπηέο - παξαγσγνχο λα δηνρεηεχνπλ φιε ηελ παξαγφκελε ελέξγεηα απφ θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα ζην ειεθηξηθφ δίθηπν. Ζ παξερφκελε 81

83 ηηκή πψιεζεο ηεο ειηαθήο θηινβαηψξαο αλέξρεηαη ζε 0,45714 γηα ηε ζπγθεθξηκέλε κνλάδα, ε νπνία είλαη ίζε ή θάησ ησλ 100 KW. Ζ ζπγθεθξηκέλε ηηκή πψιεζεο είλαη εγγπεκέλε γηα είθνζη ρξφληα θαη αλαπξνζαξκφδεηαη θάζε έηνο κε βάζε ην κέζν πνζνζηφ αλαπξνζαξκνγήο ησλ ηηκνινγίσλ ηεο ΓΔΖ Α.Δ., ή εάλ δελ ππάξμεη αλαπξνζαξκνγή, θαηά πνζνζηφ ίζν πξνο ην 20% ηνπ δείθηε ηηκψλ θαηαλαισηή, φπσο αλαθνηλψλεηαη απφ ηελ Σξάπεδα Διιάδνο. Έλα επηπιένλ επίπεδν αμηνιφγεζεο ηεο ζθνπηκφηεηαο ηεο παξνχζαο επέλδπζεο αθνξά ζην φθεινο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εγθαηάζηαζεο ζε ζρέζε κε ηηο αληίζηνηρεο πνζφηεηεο νξπθηψλ θαπζίκσλ (άλζξαθαο, πεηξέιαην, θπζηθφ αέξην) πνπ εμνηθνλνκνχληαη γηα ηελ παξαγσγή ηνπ ίδηνπ πνζνχ ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Μηα ηέηνηα επέλδπζε κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί θαζαξά πεξηβαιινληηθή ζην πιαίζην ηεο πξνζπάζεηαο γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην γηα κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. ε έλα ηέηνην ηζνδχγην ε ιεηηνπξγία ηεο επέλδπζεο εκθαλίδεηαη ζαθψο πιενλαζκαηηθή αλαθνξηθά κε ην γεληθφηεξν πεξηβαιινληηθφ θφζηνο: εμνηθνλφκεζε θαπζίκσλ πνπ νδεγεί ζε ιηγφηεξεο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη άιισλ ξχπσλ ηεο αηκφζθαηξαο θαη ησλ πδάησλ. 6.2 Γαπάλεο ηεο επέλδπζεο Κηηξηαθέο εγθαηαζηάζεηο ην πιαίζην ηεο πξνηεηλφκελεο επέλδπζεο πξνβιέπνληαη νη παξαθάησ δαπάλεο πνπ αθνξνχλ θηηξηαθέο εγθαηαζηάζεηο: Πξνκήζεηα θαη εγθαηάζηαζε πξνθαηαζθεπαζκέλνπ νηθίζθνπ, φπνπ ζα ηνπνζεηεζνχλ νη θεληξηθνί πίλαθεο, νη απηνκαηηζκνί, νη ζηαζκνί ηειεκεηάδνζεο θαη νη πίλαθεο γηα ηηο ίδηεο θαηαλαιψζεηο. Οη δηαζηάζεηο ηνπ είλαη 3,25Υ2,25Υ2,70 m (MXΠΥΤ) (Δηθφλα 6.1) έηζη ψζηε νη εγθαηαζηάζεηο απηέο λα πξνζηαηεχνληαη απφ ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο. Ο ζθειεηφο ηνπ νηθίζθνπ ζα απνηειείηαη απφ θνηινδνθνχο πνπ δελ πξνεμέρνπλ αιιά είλαη ελζσκαησκέλνη ζηα ηνηρψκαηα. Σα ηνηρψκαηα θαη ε νξνθή ζα είλαη ζεξκνκνλσηηθά πάλει πνιπνπξεζάλεο πάρνπο 40mm. Θα δηαζέηεη κία πφξηα, έλα παξάζπξν θαη ην δάπεδν ζα είλαη απφ κεηαιιηθή θαηαζθεπή. Κόζηνο:4.500,00 Καηαζθεπή βάζξσλ ζηήξημεο ειηνζηαηώλ γηα ηελ ζεκειίσζε θάζε ειηνζηάηε ζπλνιηθνχ βάξνπο 2.700kg ην νπνίν ππνινγίδεηαη ρσξίο ηνπο ειηνζπιιέθηεο εγθαηεζηεκέλνπο. Σνπνζεηείηαη επηθελεηαθφ ηζηκεληέλην πέικα ζηήξημεο κε 3.000mm δηάκεηξν θαη χςνο 1.800mm (Δηθφλα 6.1). Κόζηνο:3.000,00 Γαπάλεο αδεηώλ θαη κειεηώλ πνπ ρξεηάδνληαη γηα ηελ νηθνδνκηθή άδεηα θαη ηα δηάθνξα έμνδα ηεο πνιενδνκίαο. Κόζηνο:3.000,00 82

84 Ζ ζπλνιηθή δαπάλε γηα ηηο θηηξηαθέο εγθαηαζηάζεηο θαίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 6.1. Δηθφλα 6.1: Οηθίζθνο θαη βάζξα ζηήξημεο πξηλ ηελ ηνπνζέηεζε ησλ ειηνζπιιεθηψλ. Πίλαθαο 6.1: Πξνυπνινγηζκφο εξγαζηψλ θηηξηαθψλ εγθαηαζηάζεσλ. Α/Α Πεξηγξαθή εξγαζηώλ Μνλάδεο κέηξεζεο Πνζόηεηα Σηκή κνλάδαο Σειηθό θόζηνο ρσξίο Φ.Π.Α 1 Πξνκήζεηα θαη εγθαηάζηαζε πξνθαηαζθεπαζκέλνπ νηθίζθνπ Σεκάρην , ,00 2 Καηαζθεπή βάζξσλ ζηήξημεο ειηνζηαηψλ Σεκάρην , ,00 3 Γαπάλεο αδεηψλ θαη κειεηψλ Απνθνπή , ,00 ΤΝΟΛΟ , Μεραλνινγηθόο εμνπιηζκόο ζπζηήκαηνο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ηελ παξνχζα ελφηεηα παξνπζηάδεηαη ν εμνπιηζκφο παξαγσγήο πνπ πξφθεηηαη λα εγθαηαζηαζεί γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Γηα ηνλ εμνπιηζκφ δίλνληαη ζηνηρεία πεξηγξαθήο ησλ ηερληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη ην αληίζηνηρν θφζηνο πξνκήζεηαο θαη εγθαηάζηαζήο ηνπ. Φσηνβνιηατθνί ζπιιέθηεο ηζρύνο 225W ηύπνπ Αleo S_18 ηερλνινγίαο πνιπθξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ κε δηαζηάζεηο 1,66Υ0,99 m, ε απφδνζε ηνπο είλαη 13,7% θαη ζε θάζε ειηνζηάηε ηνπνζεηνχληαη 148 ηεκάρηα Φ/Β ζπιιεθηψλ. Γειαδή 83

85 ζην ζχλνιν ηνπ ζηαζκνχ έρνπκε 148 Υ 3= 443 ηεκάρηα ζπιιεθηψλ κε ζπλνιηθφ εκβαδφλ επηθάλεηαο 730,0 2 m. Ζ εγγχεζε ηεο απφδνζεο αλέξρεηαη ζε 10 ρξφληα γηα ην 90% θαη ζε 25 ρξφληα γηα ην 80% ηεο ειάρηζηεο κεηξεκέλεο απφδνζεο. Κόζηνο: ,00 Δηθφλα 6.2: Φσηνβνιηατθνί ζπιιέθηεο ηζρχνο 225W ηχπνπ Αleo S_18 Γηαμνληθόο ειηνζηάηεο ηύπνπ Μega Solar είλαη έλα κεραληθφ ζχζηεκα παξαθνινχζεζεο ηεο ηξνρηάο ηνπ ήιηνπ, έηζη ψζηε νη αθηίλεο ηνπ θσηφο λα πξνζπίπηνπλ θάζεηα ζηελ επηθάλεηα ηνπ ζπιιέθηε. Ζ ζπγθεθξηκέλε ζεηξά ειηνζηαηψλ Μega Solar είλαη ζπζηήκαηα δχν αμφλσλ κε εηδηθνχο ηρλειάηεο πνπ ζπλδένληαη κε κεηεσξνινγηθφ ζηαζκφ θαη κε ηελ βνήζεηα απηνκαηνπνηεκέλνπ ζπζηήκαηνο πξνζαξκφδνληαη ζηηο θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο θάζε πεξηνρήο. Κόζηνο: ,00 Δηθφλα 6.3: Γηαμνληθφο ειηνζηάηεο ηχπνπ Μega Solar 84

86 Μεηαηξνπέαο ηάζεο Fronius IG απφ ζπλερέο ζε ελαιιαζφκελν ξεχκα κε κέγηζην βαζκφ απφδνζεο 94,5% θαη κέγηζηε ηάζε εμφδνπ 32KW. Κόζηνο:32.000,00 ύζηεκα παξαθνινύζεζεο SMA Sunny WebBox γηα ηελ παξαθνινχζεζε θαη βέιηηζηε ιεηηνπξγία θαη επηθνηλσλία ηνπ Φ/Β ζηαζκνχ. Δίλαη έλα πνιπιεηηνπξγηθφο θαηαγξαθέαο δεδνκέλσλ κε κηθξή θαηαλάισζε, ν νπνίνο παξέρεη κηα πιεζψξα επηινγψλ γηα ηελ πξνβνιή, ηελ αξρεηνζέηεζε θαη ηελ πεξαηηέξσ επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ γηα ηελ παξαγσγηθφηεηα ηνπ ζηαζκνχ. Κόζηνο:2.000,00 Ζ ζπλνιηθή δαπάλε γηα ηηο κεραλνινγηθέο εγθαηαζηάζεηο θαίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 6.2 θαη ζηελ Δηθφλα 6.4 βιέπνπκε ηνλ Φ/Β ζηαζκφ ζε πιήξε ιεηηνπξγία. Πίλαθαο 6.2: Πξνυπνινγηζκφο κεραλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ. Α/Α Πεξηγξαθή εξγαζηώλ 1 Φσηνβνιηατθνί ζπιιέθηεο ηζρχνο 225W ηχπνπ Αleo S_18 Μνλάδεο κέηξεζεο Πνζόηεηα Σηκή κνλάδαο Σειηθό θόζηνο ρσξίο Φ.Π.Α Σεκάρην , ,00 2 Γηαμνληθφο ειηνζηάηεο ηχπνπ Σεκάρην , ,00 Μega Solar 3 Μεηαηξνπέαο ηάζεο Fronius IG Σεκάρην , ,00 4 χζηεκα παξαθνινχζεζεο SMA Sunny WebBox Σεκάρην , ,00 ΤΝΟΛΟ ,00 Δηθφλα 6.4: Φσηνβνιηατθφο ζηαζκφο Γαπάλεο κεηαθνξάο θαη εγθαηάζηαζεο Πξφθεηηαη γηα φιεο ηηο απαηηνχκελεο εξγαζίεο ηεο εγθαηάζηαζεο, ηεο ξχζκηζεο θαη ηεο ζέζεο ζε ιεηηνπξγία φινπ ηνπ απαηηνχκελνπ εμνπιηζκνχ πνπ αλαθέξζεθε πξνεγνπκέλσο. 85

87 Αλαιπηηθφηεξα νη δαπάλεο ρσξίδνληαη ζε πέληε θαηεγνξίεο θαη εκθαλίδνληαη ζηνλ Πίλαθα 6.3. Πίλαθαο 6.3: Πξνυπνινγηζκφο δαπαλψλ κεηαθνξάο θαη εγθαηάζηαζεο. Α/Α Πεξηγξαθή εξγαζηώλ Σειηθό θόζηνο ρσξίο Φ.Π.Α 1 Μεηαθνξά εμνπιηζκνχ 7.000,00 2 Δγθαηάζηαζε εξγνηαμίνπ 2.000,00 3 Δγθαηάζηαζε ειηνζηαηψλ 7.000,00 4 Δγθαηάζηαζε Φ/Β ζπιιεθηψλ 8.000,00 5 Δγθαηάζηαζε κεηαηξνπέσλ 1.000,00 ΤΝΟΛΟ , Γαπάλεο εηδηθώλ εγθαηαζηάζεσλ ηελ θαηεγνξία ησλ εηδηθψλ εγθαηαζηάζεσλ αλήθνπλ νη εμήο εξγαζίεο: Καισδηώζεηο δηαζύλδεζεο θαη κεηαθνξάο ζεκάησλ, φπνπ φια ηα θαιψδηα ηζρχνο, κεηαθνξάο ζεκάησλ, ν ραιθφο γείσζεο θαη νη πδξαπιηθνί ζσιήλεο δηέξρνληαη κέζα ζην αγξνηεκάρην ππφγεηα θαη ζε βάζνο 0,50m. Δπίζεο φιεο νη παξαπάλσ γξακκέο κε εμαίξεζε ηνλ ραιθφ γείσζεο, είλαη ηνπνζεηεκέλεο ζε εηδηθφ πιαζηηθφ ζσιήλα δηακέηξνπ Φ12cm. Γηα ηελ νξηδνληίσζε ησλ πιαζηηθψλ ζσιήλσλ έηζη ψζηε λα κπνξνχλ λα αθαηξεζνχλ ή λα πξνζηεζνχλ άιιεο γξακκέο κειινληηθά, ε εθζθαθή ησλ απιαθίσλ δηακνξθψλεηαη θαη εμνκαιχλεηαη κε αλάινγε πνζφηεηα άκκνπ. Κόζηνο:17.000,00 Αληηθεξαπληθή πξνζηαζία ησλ πηλάθσλ απφ θξνπζηηθέο ππεξηάζεηο θαζψο θαη ζχζηεκα γεηψζεσλ. ια ηα κεηαιιηθά κέξε ησλ ειηνζηαηψλ γεηψλνληαη θαηάιιεια 2 κε ραιθφ δηαηνκήο 10 mm,φπνπ ν αγσγφο δηαηξέρεη φιν ην αγξνηεκάρην θαη ζε απηφλ θαηαιήγνπλ φιεο νη γεηψζεηο ησλ ειηνζηαηψλ. Γχξσ απφ ηνλ νηθίζθν φπνπ βξίζθνληαη ηα φξγαλα ειέγρνπ θαη ν γεληθφο πίλαθαο, ζρεκαηίδεηαη αληηθεξαπληθφο 2 θισβφο απφ ραιθφ δηαηνκήο 16 mm. Κόζηνο:12.000,00 ύζηεκα ππξαζθάιεηαο θαη ππξαλίρλεπζεο απνηεινχκελν απφ πίλαθα 3 δσλψλ πξνζηαζίαο, πιεθηξνιφγην ρεηξηζκνχ, απηφλνκε ζεηξήλα εμσηεξηθνχ ρψξνπ, ππξαληρλεπηή θαπλνχ, θαξνζεηξήλα θαη ηηο απαηηνχκελεο θαισδηψζεηο. Κόζηνο:3.000,00 ύζηεκα ζπλαγεξκνύ γηα ηελ πξνζηαζία απφ πηζαλέο θαθφβνπιεο ελέξγεηεο. Πεξηιακβάλεη εηδηθνχο αληρλεπηέο γηα ηνλ εληνπηζκφ αλζξψπηλεο παξνπζίαο κε εκβέιεηα ε νπνία ζα θαιχπηεη ην ζχλνιν ηεο έθηαζεο ηνπ αγξνηεκαρίνπ, εηδηθφ 86

88 θιεηζηφ θχθισκα ηειεφξαζεο απνηεινχκελν απφ έγρξσκεο θάκεξεο θαη θαηαγξαθηθφ θαη ζχζηεκα GSM Module γηα ηελ ηειεθσληθή εηδνπνίεζε ζε πεξίπησζε παξαβίαζεο. Κόζηνο:4.000,00 ηνλ Πίλαθα 6.4 αλαιχνληαη φιεο νη δαπάλεο ησλ παξαπάλσ εξγαζηψλ. Πίλαθαο 6.4: Πξνυπνινγηζκφο δαπαλψλ εηδηθψλ εγθαηαζηάζεσλ. Α/Α 1 Πεξηγξαθή εξγαζηώλ Καισδηψζεηο δηαζχλδεζεο θαη κεηαθνξάο ζεκάησλ Σειηθό θόζηνο ρσξίο Φ.Π.Α ,00 2 Αληηθεξαπληθή πξνζηαζία ,00 3 χζηεκα ππξαζθάιεηαο θαη ππξαλίρλεπζεο 3.000,00 4 χζηεκα ζπλαγεξκνχ 4.000,00 ΤΝΟΛΟ , Γαπάλεο γηα έξγα πεξηβάιινληνο ρώξνπ ηελ θαηεγνξία ησλ δαπαλψλ γηα έξγα πεξηβάιινληνο ρψξνπ αλήθνπλ νη εμήο εξγαζίεο: Γηακόξθσζε εδάθνπο γηα ηελ εγθαηάζηαζε φισλ ησλ απαηηνχκελσλ θαηαζθεπψλ γηα ηελ νκαιή εμέιημε ησλ εξγαζηψλ. Κόζηνο:2.000,00 Πεξίθξαμε αγξνηεκαρίνπ γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ, απφ δηθηπσηφ ζπξκαηφπιεγκα 50Υ50Υ2,2mm, χςνπο 2,0m θαη κεηαιιηθνχο ζηχινπο δηακέηξνπ Φ42Υ2mm, γαιβαληζκέλνπο ελ ζεξκψ θαη ηνπνζεηεκέλνπο αλά 3,0m κε ηζηκεληέλην πιέγκα βάζνπο 40cm. Κόζηνο:7.000,00 Πεξηκεηξηθόο θσηηζκόο απφ θσηηζηηθά ζψκαηα ησλ 250W ζε 8 ζέζεηο ζηα φξηα ηνπ αγξνηεκαρίνπ. Κόζηνο:3.000,00 Δθζθαθή θαη επίρσζε θαλαιηώλ γηα ηελ ηνπνζέηεζε θαισδίσλ πνπ ζα δηαηξέρνπλ ην αγξνηεκάρην. Κόζηνο:2.000,00 ηνλ Πίλαθα 6.5 αλαιχνληαη φιεο νη δαπάλεο ησλ παξαπάλσ εξγαζηψλ. Πίλαθαο 6.5: Πξνυπνινγηζκφο δαπαλψλ πεξηβάιινληνο ρψξνπ. Α/Α Πεξηγξαθή εξγαζηώλ Σειηθό θόζηνο ρσξίο Φ.Π.Α 1 Γηακφξθσζε εδάθνπο 2.000,00 2 Πεξίθξαμε αγξνηεκαρίνπ 8.000,00 3 Πεξηκεηξηθφο θσηηζκφο 3.000,00 4 Δθζθαθή θαη επίρσζε θαλαιηψλ 2.000,00 ΤΝΟΛΟ ,00 87

89 6.2.6 Γαπάλε γηα ινηπέο εξγαζίεο ηελ θαηεγνξία ησλ δαπαλψλ απηψλ πεξηέρνληαη ηα εμήο: Γαπάλε ζύλδεζεο κε ην δίθηπν ηεο ΓΔΗ πνπ πεξηιακβάλεη θαηαζθεπή λένπ 2 ελαέξηνπ δηθηχνπ κήθνπο 540m κε αγσγνχο 35 mm, επηπιένλ θαηαζθεπή λένπ ππνζηαζκνχ κε κεηαζρεκαηηζηή ηξηθαζηθήο παξνρήο, κε εγθαηάζηαζε ειεθηξνληθήο κεηξεηηθήο δηάηαμεο εηζεξρφκελεο θαη εμεξρφκελεο ελέξγεηαο κε ελζσκαησκέλν GSM modem. Κόζηνο:12.000,00 Γαπάλε κειέηεο γηα πηζηνπνίεζε ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο πνηφηεηαο ζχκθσλα κε ηηο απαηηήζεηο ηνπ δηεζλνχο πξνηχπνπ ISO 9001:2008. Κόζηνο:5.000,00 ηνλ Πίλαθα 6.6 αλαιχνληαη νη δαπάλεο ησλ παξαπάλσ εξγαζηψλ. Πίλαθαο 6.6: Πξνυπνινγηζκφο δαπαλψλ ινηπψλ εξγαζηψλ. Α/Α Πεξηγξαθή εξγαζηώλ Σειηθό θόζηνο ρσξίο Φ.Π.Α 1 Γαπάλε ζχλδεζεο κε ην δίθηπν ηεο ΓΔΖ ,00 2 Γαπάλε κειέηεο γηα ISO 5.000,00 ΤΝΟΛΟ ,00 Έρνληαο ππ φςηλ ηνπο παξαπάλσ Πίλαθεο πξνυπνινγηζκψλ δαπαλψλ δεκηνπξγνχκε έλαλ ζπγθεληξσηηθφ Πίλαθα 6.7 κε ηνλ νπνίν ζα ππνινγίζνπκε ην ζπλνιηθφ αξρηθφ θφζηνο ηεο επέλδπζεο γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζηαζκνχ. Πίλαθαο 6.7: Πξνυπνινγηζκφο αξρηθνχ θφζηνπο επέλδπζεο. Α/Α Πεξηγξαθή εξγαζηώλ Σειηθό θόζηνο ρσξίο Φ.Π.Α 1 Κηηξηαθέο εγθαηαζηάζεηο ,00 2 Μεραλνινγηθφο εμνπιηζκφο ζπζηήκαηνο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ,00 3 Μεηαθνξά θαη εγθαηάζηαζε ,00 4 Δηδηθέο εγθαηαζηάζεηο ,00 5 Έξγα πεξηβάιινληνο ρψξνπ ,00 6 Λνηπέο εξγαζίεο ,00 ΤΝΟΛΟ ,00 Τπάξρνπλ φκσο θαη απξφβιεπηα έμνδα, κεγέζνπο πεξίπνπ 3% επί ηνπ ζπλνιηθνχ αξρηθνχ θφζηνπο, ησλ νπνίσλ δελ είλαη δπλαηή ε αλαιπηηθή πεξηγξαθή ηνπο. Έηζη ην αξρηθφ θφζηνο γίλεηαη: ,00 Υ 1,03 = , Υξεκαηνδνηηθό ζρήκα ηεο επέλδπζεο Σν επελδπηηθφ ζρέδην ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζηαζκνχ αλήθεη ζηελ «ΚΑΣΖΓΟΡΗΑ 4» ηνπ άξζξνπ 3, παξάγξαθνο 1 ηνπ Αλαπηπμηαθνχ Νφκνπ 3299/2004. Ζ επέλδπζε έρεη 88

90 εγθαηαζηαζεί ζην Ννκφ Γξεβελψλ, ν νπνίνο αλήθεη ζηελ πεξηνρή θηλήηξσλ Β (Δηθφλα 6.5). πλεπψο ην βαζηθφ πνζνζηφ Δπηρνξήγεζεο ηνπ Γεκνζίνπ αλέξρεηαη ζε 30% επί ηνπ αξρηθνχ πξνυπνινγηζκνχ, αιιά επεηδή ε εηαηξεία πνπ θαηαζθεχαζε ηνλ Φ/Β ζηαζκφ είλαη πνιχ κηθξή επηρείξεζε, δηθαηνχηαη επηπιένλ πνζνζηφ επηρνξήγεζεο γηα ηελ πεξηνρή εγθαηάζηαζεο ηεο επέλδπζεο 10%. πλεπψο ην ζπλνιηθφ πνζνζηφ ηεο επηρνξήγεζεο ηεο επέλδπζεο αλέξρεηαη ζε 40% δειαδή ,00 Υ 0,40 = ,00. Δηθφλα 6.5:Εψλεο θηλήηξσλ κε βάζε ηνλ Νφκν 3299/2004 (χλδεζκνο εηαηξηψλ Φ/Β 2009) Ο θνξέαο ηνπ έξγνπ ζπκκεηείρε ζην θφζηνο ηνπ έξγνπ κε ίδηα θεθάιαηα ζε πνζνζηφ ην νπνίν αλέξρεηαη ζε 30% επί ηνπ αξρηθνχ θφζηνπο, δειαδή ,00 Υ 0,30 = ,00, ην θεθάιαην απηφ πξνέξρεηαη απφ αχμεζε ηνπ εηαηξηθνχ θεθαιαίνπ πνπ πξνθχπηεη απφ αληίζηνηρε εηζθνξά κεηξεηψλ απφ ηνπο εηαίξνπο. Ζ εηαηξεία γηα ηηο αλάγθεο ηεο επέλδπζεο έρεη ιάβεη καθξνπξφζεζκν δάλεην ζε πνζνζηφ 30% ηνπ αξρηθνχ θφζηνπο, δειαδή ,00 Υ 0,30 = ,00, κε επηηφθην 7,85%. ηνλ Πίλαθα 6.8 πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδεηαη ζπλνπηηθά ην ρξεκαηνδνηηθφ ζρήκα ηεο επέλδπζεο. 89

91 Πίλαθαο 6.8: Πξνβιεπφκελν Υξεκαηνδνηηθφ ζρήκα. Πνζνζηφ Πνζφ ( ) Δπηρνξήγεζε 40% ,00 Ίδηα ζπκκεηνρή 30% ,00 Σξαπεδηθφο δαλεηζκφο 30% ,00 ΤΝΟΛΟ 100% , Αλάιπζε θόζηνπο νθέινπο ηεο επέλδπζεο Έρνληαο σο ζθνπφ ηελ πξαθηηθή εθαξκνγή ησλ φζσλ αλαιχζεθαλ ζηηο πξνεγνχκελεο ελφηεηεο αιιά θαη ηε κεηάβαζε απφ ην ζεσξεηηθφ πιαίζην έξεπλαο ζηε ρξήζε ζπγθξίζηκσλ κεζφδσλ, ζα ρξεζηκνπνηεζεί έλα ινγηζκηθφ πξφγξακκα δηεζλψλ πξνδηαγξαθψλ. Πξφθεηηαη γηα έλα παθέην ινγηζκηθνχ αλαλεψζηκσλ ελεξγεηαθψλ ηερλνινγηψλ κε βάζε ην νπνίν ζα ειεγρζεί ε νηθνλνκηθή βησζηκφηεηα ηεο επέλδπζεο θσηνβνιηατθνχ ζηαζκνχ ζην Ννκφ Γξεβελψλ. Σν ινγηζκηθφ απηφ νλνκάδεηαη RETScreen4-1 International (Renewable Energy Technologies) θαη έρεη ρξεζηκνπνηεζεί επαλεηιεκκέλα θαη παγθνζκίσο γηα ηε δηεμαγσγή παξφκνησλ κειεηψλ. Πξφθεηηαη γηα έλα νινθιεξσκέλν ινγηζκηθφ αλάιπζεο έξγσλ πνπ αθνξνχλ ηηο αλαλεψζηκεο κνξθέο ελέξγεηαο ην νπνίν ζρεδηάζηεθε απφ ην Δξγαζηήξην Φπζηθψλ Πφξσλ ηνπ Καλαδά, ππφ ηελ επνπηεία ηεο Κπβέξλεζεο ηνπ Καλαδά. Σν πξφγξακκα ηεο RETScreen4-1 ιεηηνπξγεί ζε πεξηβάιινλ Excel θαη πεξηιακβάλεη θχιια επεμεξγαζίαο γηα ηελ εηζαγσγή θαη επεμεξγαζία δεδνκέλσλ. Δηδηθφηεξα ηα θχιια Excel πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ αλάιπζε θφζηνπο-νθέινπο ηεο επέλδπζεο ζα αλαιπζνχλ δηεμνδηθά, βήκα πξνο βήκα, έηζη ψζηε ν αλαγλψζηεο λα θαηαιάβεη θαιά ηα ζηνηρεία πνπ πξέπεη λα εηζάγεη ζην πξφγξακκα γηα λα έρεη ηα νξζά απνηειέζκαηα. Ζ αλάιπζε ηνπ πξνγξάκκαηνο κε ηε ζεηξά θαη κε ηνλ ηίηιν ησλ θχιισλ επεμεξγαζίαο πνπ ρξεζηκνπνηεί ην RETScreen4-1 International κε δεδνκέλα ηεο επέλδπζεο έρεη σο εμήο: 1. Δθθίλεζε: πεξηέρεη αξρηθά εηζαγσγηθά ζηνηρεία πνπ είλαη: ην φλνκα ηνπ έξγνπ (Φσηνβνιηατθφο ζηαζκφο), ην φλνκα ηνπ ζπληάθηε (Γακηαλίδεο Κσλ/λνο), ην είδνο ηεο αλαλεψζηκεο πεγήο ελέξγεηαο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη (Φσηνβνιηατθά), ε ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη (Ζιεθηξηζκφο),ν απνδέθηεο ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο (Κεληξηθφ δίθηπν), ε γιψζζα ηνπ πξνγξάκκαηνο (Διιεληθά),ε λνκηζκαηηθή κνλάδα (Δπξψ), νη κνλάδεο κέηξεζεο ησλ δηαθφξσλ κεγεζψλ (Γηεζλέο ζχζηεκα). Δθηφο απφ ηηο παξαπάλσ δπλαηφηεηεο (Δηθφλα 6.6) κπνξνχκε λα επηιέμνπκε θαη ηελ ηνπνζεζία ηνπ έξγνπ, φπνπ ην πξφγξακκα δίλεη ζεκαληηθά κεηεσξνινγηθά ζηνηρεία αλάινγα κε ηελ πεξηνρή, κε ζεκαληηθφηεξε ηελ εκεξήζηα ειηαθή αθηηλνβνιία (Δηθφλα 6.7). 90

92 Δηθφλα 6.6: Βήκα 1 ν γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάιπζε κε ην ινγηζκηθφ RETScreen4-1 Δηθφλα 6.7: Μεηεσξνινγηθά δεδνκέλα ζηελ πεξηνρή ηεο επέλδπζεο Απφ ηελ Δηθφλα 6.7 παξαηεξνχκε φηη ην RETScreen4-1 γηα ηελ πεξηνρή ησλ Γξεβελψλ 2 δίλεη κέζν φξν εκεξήζηαο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο 4,05 kwh/ m /day πνπ είλαη ηηκή πνιχ θνληά κε ηελ πξαγκαηηθή (Δηθφλα 6.8). 91

93 Δηθφλα 6.8: Καηαλνκή ηηκψλ κέζεο εκεξήζηαο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζηελ Διιάδα (Φξαγθηαδάθεο 2006) 2. Δλεξγεηαθό Μνληέιν: εδψ πεξηγξάθνληαη ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζπζηήκαηνο ην νπνίν ρξεζηκνπνηείηαη. Σν ίδην ην πξφγξακκα δηαζέηεη κηα βάζε δεδνκέλσλ κε εηαηξίεο θαη Φ/Β ζηνηρεία πνπ απηέο θαηαζθεπάδνπλ. Ζ επηινγή ηνπο κπνξεί λα γίλεη απφ ηνλ ρξήζηε θαη ηα δεδνκέλα κεηαθέξνληαη απεπζείαο ζηα θειηά εηζαγσγήο. ε πεξίπησζε πνπ νη αλάγθεο ηνπ ρξήζηε δελ θαιχπηνληαη απφ ηε βάζε δεδνκέλσλ, ηφηε ππάξρεη ε επηινγή λα πξνζηεζεί δηαθνξεηηθφο ηχπνο Φ/Β ζηνηρείσλ κε απεπζείαο πιεθηξνιφγεζε, αθνχ πεξαζηνχλ φκσο θαη νη αληίζηνηρεο απνδφζεηο ηνπο (Δηθφλα 6.9). ηε ζπλέρεηα ηα παξαπάλσ δεδνκέλα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ εηεζίνπ ελεξγεηαθνχ πνζνχ ζε kwh πνπ παξάγεηαη απφ ην ζχζηεκα (Δηθφλα 6.10). 92

94 Δηθφλα 6.9: Σερληθά ραξαθηεξίζηεθα ειηνζπιιεθηψλ θαη κεηαηξνπέσλ ηάζεο Δηθφλα 6.10: Τπνινγηζκφο εηεζίνπ ελεξγεηαθνχ πνζνχ 93

95 Οη ζπλνιηθέο απψιεηεο ηνπ Φ/Β ζηαζκνχ εθηηκάηαη φηη αλέξρνληαη ζε πνζνζηφ 24,4%, απνηεινχκελν απφ ηηο απψιεηεο ιφγσ ζεξκνθξαζίαο πνπ είλαη 8,1%, ηηο απψιεηεο ιφγσ αλαθιάζεσλ πνπ είλαη 2,7%, ηηο απψιεηεο ηνπ ζπζηήκαηνο (ζπλδέζεηο, θαιψδηα, inverters) πνπ εθηηκψληαη ζε 9,2% θαη ηηο απψιεηεο ιφγσ δηαρξνληθήο γήξαλζεο ησλ ζπιιεθηψλ (πνπ έρεη σο απνηέιεζκα ηελ κείσζε ηεο απφδνζεο θαηά 4,5%). πσο θαίλεηαη ζηηο Δηθφλεο 6.9 θαη 6.10 δειψζεθαλ ζην RETScreen4-1 ην είδνο ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπιιεθηψλ θαη κεηαηξνπέσλ ηάζεο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ, θαζψο θαη φηη ν ειηνζηάηεο έρεη δηαμνληθφ ζχζηεκα παξαθνινχζεζεο ηνπ ήιηνπ, ζηνηρείν πνιχ ζεκαληηθφ γηα ηνπο ππνινγηζκνχο πνπ θάλεη ην πξφγξακκα. Έηζη έρνπκε γηα ηνλ Φ/Β ζηαζκφ καο εηήζηα παξαγσγή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο 146,778 ΜWh. 3. Αλάιπζε θόζηνπο: εδψ πεξηγξάθνληαη θαη αλαιχνληαη ηα ηερληθν-νηθνλνκηθά ζηνηρεία ηεο επέλδπζεο, γίλεηαη ε αλάιπζε ηνπ θφζηνπο ηεο κειέηεο θαη ηεο εγθαηάζηαζεο ηνπ Φ/Β ζπζηήκαηνο κε ηα ζηνηρεία πνπ αλαιχζεθαλ ζηελ παξάγξαθν 6.2 (Δηθφλα 6.11). Δηθφλα 6.11: Γαπάλεο εγθαηάζηαζεο θαη ιεηηνπξγίαο Γηα ηελ πιεξφηεηα ησλ απνηειεζκάησλ πνπ ζα έρνπκε ζην επφκελν βήκα εηζάγακε ηα εηήζηα έμνδα ηνπ ζηαζκνχ, πνπ δίλεηαη επίζεο δπλαηφηεηα απφ ην RETScreen4-1. ηελ θαηεγνξία ησλ ιεηηνπξγηθψλ δαπαλψλ αλήθνπλ νη εμήο εξγαζίεο: 94

96 Γαπάλε γηα ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ ζα θαηαλαιψλεηαη εηεζίσο απφ ηνλ Φ/Β ζηαζκφ θαη ζα αγνξάδεηαη απφ ηελ ΓΔΖ. Κόζηνο:1.000,00 Γαπάλε γηα ζπληήξεζε εμνπιηζκνχ θαη εγθαηαζηάζεσλ. Κόζηνο:1.000,00 Γαπάλε γηα αζθαιηζηήξην ζπκβφιαην γηα πεξίπησζε θινπήο. Κόζηνο:2.000,00 Γαπάλε γηα ινγηζηήξην θαη δηνηθεηηθέο ππνζέζεηο. Κόζηνο:1.700,00 Γαπάλε γηα θόξνπο. Ζ επέλδπζε ηνπ Φ/Β ζηαζκνχ κε ηελ επλντθή λνκνζεζία γηα ηηο ΑΠΔ έρεη αθνξνιφγεην γηα ηα 5 πξψηα ρξφληα ιεηηνπξγίαο ηεο, ελψ γηα ηελ ππφινηπε πεξίνδν θνξνινγείηαη κε ζπληειεζηή 20% επί ησλ θαζαξψλ θεξδψλ. Δπεηδή ηε δπλαηφηεηα ράξηηνο ηνπ αθνξνινγήηνπ δελ κπνξνχκε λα ηελ εηζάγνπκε ζην RETScreen4-1, ζεσξνχκε φηη ε επέλδπζε πιεξψλεη θφξνπο απφ ην 1 ν έηνο κε κηα κέζε ηηκή πνπ ππνινγίζηεθε έηζη ψζηε λα κελ κεηαβάιεη ηνπο πξαγκαηηθνχο νηθνλνκηθνχο δείθηεο ηεο επέλδπζεο. Κόζηνο:4.000,00 Πίλαθαο 6.9: Πξνυπνινγηζκφο εηήζηνπ ιεηηνπξγηθνχ θφζηνπο επέλδπζεο. Α/Α Πεξηγξαθή εξγαζηώλ Σειηθό θόζηνο ρσξίο Φ.Π.Α 1 Ζιεθηξηθή ελέξγεηα απφ ΓΔΖ 1.000,00 2 πληήξεζε 1.000,00 3 Αζθαιηζηήξην 2.000,00 4 Λνγηζηήξην 1.700,00 5 Φφξνη 4.000,00 ΤΝΟΛΟ 9.700,00 ην ζπλνιηθφ πνζφ ηνπ Πίλαθα 6.9 πξνζζέηνπκε θαη απξφβιεπηεο δαπάλεο ηεο ηάμεο ηνπ 5%. Δπνκέλσο ην ηειηθφ εηήζην πνζφ ησλ ιεηηνπξγηθψλ δαπαλψλ είλαη: 9.700,00 Υ 1,05 = , Οηθνλνκηθή αλάιπζε. Δδψ θαζνξίδνληαη δεδνκέλα πνπ αθνξνχλ ζηελ ηηκνιφγεζε ηεο kwh, ζηελ επηδφηεζε ηνπ αξρηθνχ θφζηνπο, ην θφζηνο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ θαηαλαιψλεηαη, θαζψο θαη ηα πνζνζηά ζπκκεηνρήο θαη ην επηηφθην ηεο ηξάπεδαο πνπ πηζαλφλ ζα ρξεκαηνδνηεί ηελ επέλδπζε (Δηθφλα 6.12). ηελ πεξίπησζή καο έρνπκε θξαηηθή επηδφηεζε 40% ηνπ αξρηθνχ θφζηνπο, πιεζσξηζκφ 5%, επηηφθην αλαγσγήο 3%, δηάξθεηα δσήο ηνπ έξγνπ ηα 20 έηε θαη δεθαεηή δαλεηζκφ απφ ηξάπεδα κε επηηφθην 7,85 γηα ην 30% ηνπ θφζηνπο θαηαζθεπήο ηελ δεμηά άθξε ηνπ θχιινπ ππάξρεη ε εηήζηα ρξεκαηνξξνή (Δηθφλα 6.13) θαη ζην ηέινο ην δηάγξακκα αζξνηζηηθήο ξνήο ρξήκαηνο ζπλαξηήζεη ηνπ ρξφλνπ (Δηθφλα 6.14). Αθφκα παξαηίζεληαη δηάθνξνη νηθνλνκηθνί ζπληειεζηέο γηα ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ηεο βησζηκφηεηαο ηεο εθαξκνγήο φπσο ε θαζαξή παξνχζα αμία (ΝPV), ν εζσηεξηθφο βαζκφο απφδνζεο (IRR) θαη ν ιφγνο νθέινπο θφζηνπο (Β/C) (Δηθφλα 95

97 6.15). Δηζάγακε φια ηα παξαπάλσ ζηνηρεία ζην πξφγξακκα RETScreen4-1 θαη έρνπκε ηα απνηειέζκαηα ησλ Δηθφλσλ ( ) πνπ αθνινπζνχλ κε βάζε ηα νπνία ζα γίλεη ε νηθνλνκηθή αμηνιφγεζε ηεο επέλδπζεο. Δηθφλα 6.12: Υξεκαηνδνηηθφ ζρήκα ηεο επέλδπζεο Δηθφλα 6.13:Δηήζηα ρξεκαηνξξνή ηεο επέλδπζεο 96

98 Δηθφλα 6.14:Αζξνηζηηθή ρξεκαηνξξνή ηεο επέλδπζεο Δηθφλα 6.15:Απνηειέζκαηα νηθνλνκηθψλ δεηθηψλ ηεο επέλδπζεο Ζ θιίζε ηεο θακπχιεο ηεο αζξνηζηηθήο ρξεκαηνξξνήο (Δηθφλα 6.14) βιέπνπκε φηη κεηαβάιιεηαη κεηά ην 10 ν έηνο, γεγνλφο πνπ νθείιεηαη ζηελ αχμεζε ησλ εζφδσλ ιφγσ ηεο απνπιεξσκήο ηνπ δαλείνπ. Ζ επέλδπζε αξρίδεη λα απνθέξεη θέξδε κε ηελ απφζβεζε ηνπ αξρηθνχ ηεο θφζηνπο, 5,7 έηε απφ ηελ αξρή ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο, ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ ζεσξείηαη πνιχ ηθαλνπνηεηηθφ. Απφ ηελ Δηθφλα 6.15 παξαηεξείηαη φηη ην RETScreen4-1 ππνιφγηζε ηνλ εζσηεξηθφ ζπληειεζηή απφδνζεο, IRR=18,3%>ε=3%, ηελ θαζαξή παξνχζα 97

99 αμία ΝPV= ,0 >0, θαη ηνλ ιφγν νθέινπο θφζηνπο (Β/C)=1,92>1,0 επνκέλσο ε επέλδπζε ζεσξείηαη νηθνλνκηθά απνδεθηή. 6.5 Αλάιπζε επαηζζεζίαο θαη επηθηλδπλόηεηαο ηεο επέλδπζεο Πνιιέο θνξέο νη εθηηκήζεηο πνπ γίλνληαη ζρεηηθά κε ηηο παξακέηξνπο κηαο επέλδπζεο παξνπζηάδνπλ ζεκαληηθφ βαζκφ αβεβαηφηεηαο αιιά θαη επαηζζεζίαο ζρεηηθά κε ηηο δηάθνξεο άιιεο ρξεκαηννηθνλνκηθέο ζπληζηψζεο ηεο επέλδπζεο. Γη' απηφ ην ιφγν ζε απηήλ ηελ ελφηεηα ζα επηρεηξεζεί κε ηε ρξήζε ηνπ RETScreen4-1 λα ειεγρζεί ε επαηζζεζία ησλ ζεκαληηθφηεξσλ νηθνλνκηθψλ δεηθηψλ απφ αιιαγέο δεδνκέλσλ εηζφδνπ, λα πξνζδηνξηζηεί ν βαζκφο αβεβαηφηεηαο θαη ην επίπεδν ηνπ θηλδχλνπ πνπ απνξξέεη απφ έξγα αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο αιιά θαη λα εμεηαζηεί ην πσο επεξεάδεηαη ε θεξδνθνξία ηνπ έξγνπ απφ ιάζε ζηηο ηηκέο πνπ δίδνληαη απφ ην ρξήζηε. ην πιαίζην απηφ δηεμάγεηαη αλάιπζε επαηζζεζίαο αιιά θαη αλάιπζε ηνπ θηλδχλνπ, ηα απνηειέζκαηα ησλ νπνίσλ ζα παξνπζηαζηνχλ ζπλνπηηθά παξαθάησ, αθνχ πξψηα δνζεί κηα ζχληνκε πεξηγξαθή ησλ ζρεηηθψλ κεζφδσλ. Ζ αλάιπζε επαηζζεζίαο κειεηά ηηο ζπλέπεηεο ζηε ιχζε ελφο πξνβιήκαηνο απφ αιιαγέο ησλ παξακέηξσλ ηνπ κνληέινπ. Ζ κέζνδνο απηή ππνινγίδεη γηα ηνλ θάζε αληηθεηκεληθφ ζπληειεζηή έλα δηάζηεκα ηηκψλ κέζα ζην νπνίν κπνξεί λα κεηαβάιιεηαη ε ηηκή ηνπ (φιεο νη άιιεο παξάκεηξνη παξακέλνπλ ζηαζεξέο). Ζ επαηζζεζία κπνξεί επίζεο λα κεηξεζεί απφ ηελ επίδξαζε ζε κηα κεηαβιεηή απφδνζεο ή αιιαγή κίαο ή πεξηζζφηεξσλ εζσηεξηθψλ κεηαβιεηψλ. Ζ αιιαγή κπνξεί λα επεξεάζεη ή λα κελ επεξεάζεη ηελ απφθαζε. ην RETScreen4-1 κπνξνχκε λα ππνινγίζνπκε ηελ επαηζζεζία ησλ δεηθηψλ ηνπ IRR θαη ΝPV ζε ζπλάξηεζε κε ηηο παξακέηξνπο ηνπ αξρηθνχ θφζηνπο, ηνπ ιεηηνπξγηθνχ θφζηνπο, ηελ ηηκή πψιεζεο ηνπ ξεχκαηνο, ην επηηφθην δαλεηζκνχ θαη ηελ πεξίνδν ρξένπο. ηηο Δηθφλεο 6.16 θαη 6.17 έρνπκε ηελ αλάιπζε επαηζζεζίαο ηνπ IRR κε θαηψηεξν φξην ην 13%,ην νπνίν έρεη νξηζηεί απφ ην ρξήζηε γηα λα δειψζεη φηη ε επέλδπζε ζεσξείηαη απφ ηνλ ίδην κε ζπκθέξνπζα θαη παξνπζηάδεηαη ζηνλ πίλαθα κε πνξηνθαιί ρξψκα. Δηθφλα 6.16: Αλάιπζε επαηζζεζίαο ΗRR κε αξρηθφ θαη ιεηηνπξγηθφ θφζηνο 98

100 Δηθφλα 6.17: Αλάιπζε επαηζζεζίαο ΗRR κε ηηκή πψιεζεο ξεχκαηνο, επηηφθην δαλεηζκνχ θαη πεξίνδν ρξένπο ηηο Δηθφλεο 6.18 θαη 6.19 έρνπκε ηελ αλάιπζε επαηζζεζίαο ηεο NPV κε θαηψηεξν φξην ηηο ,0,ην νπνίν έρεη νξηζηεί απφ ην ρξήζηε γηα λα δειψζεη φηη ε επέλδπζε ζεσξείηαη απφ ηνλ ίδην κε ζπκθέξνπζα, θαη παξνπζηάδεηαη ζηνλ πίλαθα κε πνξηνθαιί ρξψκα. Δηθφλα 6.18: Αλάιπζε επαηζζεζίαο NPV κε αξρηθφ θαη ιεηηνπξγηθφ θφζηνο 99

101 Δηθφλα 6.19: Αλάιπζε επαηζζεζίαο ΝPV κε ηηκή πψιεζεο ξεχκαηνο, επηηφθην δαλεηζκνχ θαη πεξίνδν ρξένπο Έηζη ζπκπεξαίλνπκε φηη ην αξρηθφ θφζηνο θαη ε ηηκή πψιεζεο ηνπ ξεχκαηνο είλαη νη παξάγνληεο απφ ηνπο νπνίνπο νη ε IRR θαη ΝPV επεξεάδνληαη ζεκαληηθά. Ζ αλάιπζε θηλδύλνπ εθαξκφδεηαη φηαλ ν ρξήζηεο είλαη αβέβαηνο γηα πνιιέο παξακέηξνπο θαη φηαλ απαηηείηαη λα εμεηαζηεί ην πσο επεξεάδνληαη νη νηθνλνκηθνί παξάκεηξνη ηεο επέλδπζεο. Με βάζε απηά ν ρξήζηεο πξνζδηνξίδεη ην εχξνο αβεβαηφηεηαο γηα θάζε παξάκεηξν (π.ρ., ±10%) θαη γίλεηαη ε ππφζεζε φηη φιεο νη παξάκεηξνη απνθιίλνπλ απφ ηελ εθηίκεζε ηαπηφρξνλα θαη αλεμάξηεηα. ηελ Δηθφλα 6.20 θαίλνληαη νη παξάκεηξνη ζηνπο νπνίνπο ζα βαζηζηεί ε αλάιπζή καο. Δηθφλα 6.20: Παξάκεηξνη ηεο αλάιπζεο θηλδχλνπ 100

102 Σν RETScreen4-1 ππνινγίδεη ηελ θαηαλνκή ζπρλφηεηαο ησλ νηθνλνκηθψλ δεηθηψλ IRR θαη NPV, ππνινγίδνληαο ηηκέο γηα 500 ζπλδπαζκνχο παξακέηξσλ. Οη παξάκεηξνη πνηθίιινπλ ηπραία ζχκθσλα κε ηελ αβεβαηφηεηα, νξηδφκελε απφ ην ρξήζηε (Δηθφλα 6.20). Γηα παξάδεηγκα φπσο θαίλεηαη ζηελ Δηθφλα 6.21 γηα ζπρλφηεηα εκθάληζεο 10% (θάζεηνο άμνλαο) ε IRR είλαη 16,1% (νξηδφληηνο άμνλαο), ελψ ην επίπεδν εκπηζηνζχλεο γηα λα πάξεη ε IRR ηηκέο αλάκεζα ζην 15,4% θαη 22,2% αλέξρεηαη ζε 90%. Δηθφλα 6.21: Αλάιπζε θηλδχλνπ γηα ηνλ IRR Οη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ αλάιπζε θηλδχλνπ είλαη ε ηηκή πψιεζεο ηνπ ξεχκαηνο θαη ην αξρηθφο θφζηνο. ηελ πεξίπησζε ηεο ηηκήο ηνπ ξεχκαηνο παξαηεξνχκε φηη ελψ ην εχξνο δηαθχκαλζεο είλαη κηθξφηεξν απφ άιιεο παξακέηξνπο ε ζεκαληηθφηεηα ηνπ (Δηθφλα 6.22) είλαη πην κεγάιε (π.ρ απφ ηα ιεηηνπξγηθά έμνδα θαη ηελ πεξίνδν δαλεηζκνχ). Δηθφλα 6.22: Δπίπησζε ησλ παξακέηξσλ ζηελ αλάιπζε θηλδχλνπ γηα IRR Με ηελ ίδηα ινγηθή αλαιχνπκε θαη ηελ επηθηλδπλφηεηα γηα ηελ παξάκεηξν NPV, φπνπ γηα ζπρλφηεηα εκθάληζεο 10% (θάζεηνο άμνλαο) ε NPV είλαη ,0 (νξηδφληηνο άμνλαο), 101

103 ελψ ην επίπεδν εκπηζηνζχλεο γηα λα πάξεη ε NPV ηηκέο αλάκεζα ζηα ,0 θαη ,0 αλέξρεηαη ζε 90% (Δηθφλα 6.23). Δηθφλα 6.23: Αλάιπζε θηλδχλνπ γηα ηελ NPV Απηφ πνπ παξαηεξνχκε ζε αληίζεζε κε ηελ αλάιπζε θηλδχλνπ ηνπ IRR είλαη φηη ζην NPV εθηφο απφ ην αξρηθφ θφζηνο θαη ηελ ηηκή πψιεζεο ηνπ ξεχκαηνο, κεγάιε ζεκαζία έρεη θαη ην θφζηνο ιεηηνπξγίαο-ζπληήξεζεο (Δηθφλα 6.24). Δηθφλα 6.22: Δπίπησζε ησλ παξακέηξσλ ζηελ αλάιπζε θηλδχλνπ γηα NPV 102