ΣΔΗ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ & ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ Π Σ Τ Υ Η Α Κ Ζ Δ Ρ Γ Α Η Α

Transcript

1 ΣΔΗ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ & ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ Π Σ Τ Υ Η Α Κ Ζ Δ Ρ Γ Α Η Α «Ζ θνξνινγία ηωλ επηρεηξήζεωλ θαη νη επηδξάζεηο απηήο ζηελ επηρεηξεκαηηθή ηνπο δξάζε. Πεξηπηώζεηο εθαξκνγήο ζε Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξωζεο πνπ ιεηηνπξγνύλ κε ηελ λνκηθή κνξθή ηεο Ο.Δ.» πνπδαζηέο: ΠΑΝΑΓΙΩΣΑ ΚΑΡΑΠΔΣΑ ΑΒΒΑ ΚΤΡΜΑΝΙΓΗ ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΙΑΝΣΚΙΝΑ Α.Μ.:10307,10242,10532 Δηζεγεηήο: Κ. ΝΗΚΟΛΑΗΓΖ ΜΗΥΑΖΛ

2 2014 Πξόινγνο Με ηνλ φξν ππνθείκελν ζην θφξν ελλννχκε ελ πξνθεηκέλσ ηελ επηρείξεζε εθείλε, ε νπνία ππφθεηηαη ζε θφξν εηζνδήκαηνο, αλάινγα δε εάλ πξφθεηηαη π.ρ. γηα Οκφξξπζκε Δηαηξεία αλαθεξφκαζηε ζηα εηζνδήκαηα πνπ απνθηά. Αλ πάιη πξφθεηηαη γηα λνκηθφ πξφζσπν, θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα, αλαθεξφκαζηε ζηα θέξδε ηνπ. Δπνκέλσο, γηα κελ ηηο πξνζσπηθέο εηαηξείεο θαη αηνκηθέο επηρεηξήζεηο, αλαθεξφκαζηε ζην εηζφδεκα ην νπνίν απνθηάηαη θαη πξνθχπηεη ζηελ Διιάδα, αλεμάξηεηα απ ηελ ηζαγέλεηα θαη ηνλ ηφπν θαηνηθίαο ή δηακνλήο ησλ θπζηθψλ πξνζψπσλ πνπ ηελ απνηεινχλ. ηελ παξνχζα εξγαζία αληηθείκελν ελαζρφιεζήο καο ζα απνηειέζεη νπζηαζηηθά ε θνξνινγία ησλ επηρεηξήζεσλ θαη νη επηδξάζεηο απηήο ζηελ επηρεηξεκαηηθή ηνπο δξάζε. Θα αζρνιεζνχκε μερσξηζηά κε ηελ θάζε λνκηθή κνξθή εηαηξείαο θαη ζα αλαιχζνπκε ην θνξνινγηθφ θαζεζηψο πνπ ππφθεηηαη κέζσ ηεο θαηεγνξηνπνίεζεο ηνπο ζε θεθαιαηνπρηθέο θαη πξνζσπηθέο. Θα αλαθεξζνχκε εθηελψο ζηελ επίδξαζε πνπ αζθεί ε θνξνινγία πάλσ ζηελ επηρεηξεκαηηθή δξάζε ησλ επηρεηξήζεσλ θαζψο, θαη πην ζπγθεθξηκέλα, ζηελ πεξίπησζε ηεο Οκφξξπζκεο Δηαηξείαο.

3 Abstract Taxable herein is meant the company, which is subject to income tax, depending if it is eg for general partnership refer to income gains. On the other hand, if it is a legal person, profit, referring to profits. Therefore, although the partnerships and sole proprietorships refer to the income obtained and shows in Greece, independently of nationality and domicile or residence of natural persons who are. In this work Our businesses will be essentially the business taxation and the effects of this in their business activity. We will deal separately with each company's legal form and we will analyze the tax system through subject categorization of their capital and personal. We will refer extensively to the influence of taxation on the business activities of enterprises and, more specifically, in the case of a partnership.

4 Πίλαθαο πεξηερνκέλωλ Πξφινγνο2 Abstract3 Κεθάιαην 1 ν 7 Δλψζεηο πξνζψπσλ θαη εκπνξηθφ δίθαην εκαζία θαη ραξαθηεξηζηηθά ησλ ελψζεσλ πξνζψπσλ Έλλνηα θαη βαζηθέο κνξθέο ελψζεσλ πξνζψπσλ Πξνζσπηθέο θαη θεθαιαηνπρηθέο εηαηξίεο Δκπνξηθφηεηα ησλ εηαηξηψλ χγρξνλε εμέιημε ηνπ εηαηξηθνχ δηθαίνπ Δπξσπατθφ εηαηξηθφ δίθαην Δμέιημε ηνπ εηαηξηθνχ δηθαίνπ Δπξσπατθφ εηαηξηθφ δίθαην Δηαηξηθφ θαη ζπληαγκαηηθφ δίθαην Δηαηξηθφ θαη θνξνινγηθφ δίθαην21 Κεθάιαην 2 ν 22 Γηαρξνληθή θξηηηθή πεξηγξαθή ηεο θνξνινγίαο ησλ εκπνξηθψλ θεθαιαηνπρηθψλ εηαηξηψλ Η Αλψλπκε εηαηξεία - Φνξνινγία Α.Δ Έλλνηα θαη ραξαθηεξηζηηθά Η θνξνινγία ζηελ Α.Δ Η εηαηξία πεξηνξηζκέλεο επζχλεο - Φνξνινγία Δ.Π.Δ Έλλνηα θαη ραξαθηεξηζηηθά Η θνξνινγία ζηελ Δ.Π.Δ Η Ιδησηηθή Κεθαιαηνπρηθή Δηαηξεία (Ι.Κ.Δ.) Έλλνηα θαη ραξαθηεξηζηηθά Φνξνινγία Ι.Κ.Δ.56

5 Κεθάιαην 3ν58 Γηαρξνληθή θξηηηθή πεξηγξαθή ηεο θνξνινγίαο ησλ εκπνξηθψλ πξνζσπηθψλ εηαηξηψλ Η νκφξξπζκε εηαηξία - Φνξνινγία Ο.Δ Έλλνηα - ραξαθηεξηζηηθά Φνξνινγία Ο.Δ Η νκφξξπζκε εηαηξία - Φνξνινγία Δ.Δ Έλλνηα θαη ραξαθηεξηζηηθά Φνξνινγία ζηελ Δ.Δ Η αθαλήο εηαηξία Φνξνινγία αθαλνχο Έλλνηα θαη ραξαθηεξηζηηθά Φνξνινγία αθαλνχο79 Κεθάιαην 4 ν 81 Οη επηδξάζεηο ηεο θνξνινγίαο ησλ επηρεηξήζεσλ ζηελ επηρεηξεκαηηθή ηνπο δξάζε Δηζαγσγή Σν θξηηήξην ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξάζεο ζηε θνξνινγηθή λνκνζεζία Σν ζηνηρείν ηνπ θέξδνπο Σν ζηνηρείν ηεο δεκίαο Σα «θνξνινγηθά θίλεηξα» σο ζηνηρεία ηεο επηρεηξεκαηηθήο δεκηνπξγίαο Γηεζλείο δξαζηεξηφηεηα ησλ επηρεηξήζεσλ θαη θνξνινγία Φνξνινγηθά θίλεηξα γηα ηε δηελέξγεηα επελδχζεσλ κε θεθάιαηα εμσηεξηθνχ θιπ.90 Κεθάιαην 5 ν 92 Δπηδξάζεηο ηεο θνξνινγίαο ζε επηρεηξήζεηο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηα Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο κε ηελ λνκηθή κνξθή ηεο ΟΔ Δηζαγσγή Φνξνινγία ζηηο επηρεηξήζεηο πνπ ησλ κέζσλ καδηθήο ελεκέξσζεο 95

6 5.3. Δπηρεηξήζεηο κε ηελ κνξθή ηεο Ο.Δ. θαη επηπηψζεηο ηεο θνξνινγίαο98 Δπίινγνο πκπεξάζκαηα100 Αλαθνξέο - Πεγέο101

7 Κεθάιαην 1 ν Δλώζεηο πξνζώπωλ θαη εκπνξηθό δίθαην 1.1. εκαζία θαη ραξαθηεξηζηηθά ηωλ ελώζεωλ πξνζώπωλ Η ηδηνξξπζκία -θαη κνλαδηθφηεηα- ηνπ δηθαίνπ ησλ ελψζεσλ πξνζψπσλ ζην πιαίζην ηνπ ηδησηηθνχ δηθαίνπ ζπλίζηαηαη θπξίσο ζην φηη ζηηο ελψζεηο πξνζψπσλ δελ ππάξρνπλ -ηνπιάρηζηνλ εθ ησλ πξνηέξσλ δεδνκέλα- αληηηηζέκελα ζπκθέξνληα, φπσο ζηηο θνηλέο αληαιιαθηηθέο ζπκβάζεηο, αιιά θνηλά ζπκθέξνληα ησλ κειψλ ηεο έλσζεο (Ρφθαο, 2008). Ο θαζνξηζκέλνο απφ ηελ εηαηξηθή ζχκβαζε εηαηξηθφο ζθνπφο απνηειεί ην «δίθαην - πξαθηηθφ ζεκέιην» ηεο εηζφδνπ θάζε κέινπο ζηελ έλσζε. Σα κέιε ηεο έλσζεο ζπλαζπίδνληαη γη απηφλ αθξηβψο ηνλ ιφγν, γηα λα επηδηψμνπλ δει. έλαλ θνηλφ ζθνπφ (θνηλσλία ζθνπνχ, θνηλσλία ζπκθεξφλησλ). Γηα ηνπο ιφγνπο απηνχο ην δίθαην ησλ ελψζεσλ πξνζψπσλ ζπκβάιιεη ζηελ θνηλσληθνπνίεζε ηνπ ηδησηηθνχ δηθαίνπ (Λεβαληήο & Γξεγνξάθνο, 1991). Δηαηξηθό ζπκθέξνλ, εηαηξηθά ζπκθέξνληα θαη (έμω - εηαηξηθά) ζπκθέξνληα ηωλ εηαίξωλ Οη έλλνηεο έρνπλ κεγάιε ζεκαζία ζε ην φιν εηαηξηθφ δίθαην (βι. θαη 25/19 επ.). Απνηειεί εκπεηξηθή δηαπίζησζε φηη, παξ φηη νη ελψζεηο πξνζψπσλ ηδξχνληαη γηα ηελ επίηεπμε θνηλνχ ζε φια ηα κέιε ζθνπνχ, είλαη πνιχ ζπρλφ ην θαηλφκελν λα δεκηνπξγνχληαη δηελέμεηο ή αληηζέζεηο ζπκθεξφλησλ. Οη ιφγνη δηέλεμεο ή αληίζεζεο ζπκθεξφλησλ νθείινληαη ζε ηξεηο βαζηθά ιφγνπο. Ο πξψηνο έρεη ζρέζε κε ηνλ αθνινπζεηέν ηξφπν δηαθπβέξλεζεο ηεο έλσζεο, ν δεχηεξνο αλάγεηαη ζηελ επηδίσμε νξηζκέλσλ κειψλ λα δίλνπλ πάληνηε ην πξνβάδηζκα ζηα ζπκθέξνληα ηεο έλσζεο, επηβάιινληαο ζηα δηαθσλνχληα κέιε

8 αθφκα θαη πξφζζεηεο ππνρξεψζεηο, «βάξε», πεξηνξηζκνχο ησλ δηθαησκάησλ ηνπο ράξηλ ηεο έλσζεο, ελψ ν -αθξηβψο αληίζεηνο- ηξίηνο θαη ζπρλφηεξα εκθαληδφκελνο ιφγνο έρεη ζρέζε κε ηε ζχγθξνπζε ησλ αηνκηθψλ (εθηφο έλσζεο) ζπκθεξφλησλ νξηζκέλσλ κειψλ κε ηα ζπκθέξνληα ηεο έλσζεο (Λεβαληήο & Γξεγνξάθνο, 1991). Η ζχγθξνπζε ησλ δηαθφξσλ ζπκθεξφλησλ πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηε ζπκκεηνρή ησλ κειψλ ζηελ έλσζε εμηζνξξνπείηαη θαη εμνκαιχλεηαη κε ηελ έλλνηα ηνπ εηαηξηθνχ ζπκθέξνληνο, ε παξεκβνιή ηεο νπνίαο δηθαηνινγείηαη ιφγσ ηεο χπαξμεο θνηλνχ ζε φια ηα κέιε ζθνπνχ. Σν εηαηξηθφ ζπκθέξνλ πξνβιέπεηαη σο έλλνηα ζηνλ ΑΚ (άξζξν 747) θαη αθφκα ζαθέζηεξα ζηνλ λ. 3016/2002 γηα ηελ εηαηξηθή δηαθπβέξλεζε (βι. 31/65 επ.). Πξνβιέπεηαη επίζεο ζηνλ ηηαιηθφ αζηηθφ θψδηθα (Ρφθαο, 2008). Σν εηαηξηθφ ζπκθέξνλ επηβάιιεη ζηα κέιε λα θαηεπζχλνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ηνπο ιακβάλνληαο ππφςε ηηο δεζκεχζεηο πνπ απνξξένπλ απφ ηνλ θνηλφ (εηαηξηθφ) ζθνπφ θαη λα κελ εθκεηαιιεχνληαη ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ έλσζε γηα λα επηδηψθνπλ, κέζσ απηήο, ηελ ηθαλνπνίεζε αηνκηθψλ ηνπο ζπκθεξφλησλ πνπ έξρνληαη ζε αληίζεζε κε ηα εηαηξηθφ ζπκθέξνλ (Λεβαληήο & Γξεγνξάθνο, 1991). Σν πιαίζην δξάζεο πνπ ραξάζζεη ην εηαηξηθφ ζπκθέξνλ (φπσο απηφ πξνζδηνξίδεηαη απφ ηνλ θνηλφ ζθνπφ) θαζνξίδεη θαη ηα φξηα, κέζα ζηα νπνία επηηξέπεηαη ζηα κέιε λα επηδηψθνπλ ηα αηνκηθά ηνπο ζπκθέξνληα. Δπνκέλσο ηα κέιε ηεο έλσζεο κπνξνχλ λα επηδηψθνπλ κφλν εθείλα ηα αηνκηθά ηνπο ζπκθέξνληα, ηα νπνία δελ έξρνληαη ζε αληίζεζε κε ην εηαηξηθφ ζπκθέξνλ. Σν πφηε ε ζπκπεξηθνξά κέινπο είλαη αληίζεηε πξνο ην εηαηξηθφ ζπκθέξνλ ζα θξηζεί κε αληηθεηκεληθά θξηηήξηα. Καηά ζσζηή γλψκε ην εηαηξηθφ ζπκθέξνλ είλαη ην αληηθεηκεληθνπνηεκέλν ζπκθέξνλ ηεο έλσζεο (είηε απηή έρεη λνκηθή πξνζσπηθφηεηα είηε φρη. Μφλν φηαλ ζπκθσλνχλ φια ηα κέιε ηεο έλσζεο είλαη θαη' αξρήλ δπλαηφλ λα παξακεξηζζεί ην εηαηξηθφ ζπκθέξνλ. Η πιεηνςεθία ησλ πεξηπηψζεσλ ησλ αλαθπφκελσλ αληηζέζεσλ ζπκθεξφλησλ κέζα ζηελ έλσζε είλαη αληηζέζεηο κεηαμχ ησλ αηνκηθψλ ζπκθεξφλησλ ησλ κειψλ πξνο ην (αληηθεηκεληθνπνηεκέλν) εηαηξηθφ ζπκθέξνλ. Η ράξαμε ησλ νξίσλ, κέζα ζηα

9 νπνία θαη κφλν επηηξέπεηαη ε επηδίσμε ησλ αηνκηθψλ ζπκθεξφλησλ ησλ κειψλ, απνηειεί έλα απφ ηα δπζθνιφηεξα πξνβιήκαηα ηνπ εηαηξηθνχ δηθαίνπ. Οη ζπγθξνχζεηο ζπκθεξφλησλ είλαη αθφκα πην έληνλεο ζηηο ειιεληθέο ελψζεηο πξνζψπσλ ιφγσ ηνπ αηνκηζκνχ πνπ δηαθξίλεη ηελ ειιεληθή ηδηνζπγθξαζία, εμαηηίαο ηεο νπνίαο νη κεηέρνληεο ζε ελψζεηο πξνζψπσλ πξνηηκνχλ λα πξνηάμνπλ ηελ ηθαλνπνίεζε αθφκα θαη πξφζθαηξσλ αηνκηθψλ ηνπο ζπκθεξφλησλ, έζησ θαη αλ ηνχην κπνξεί λα έρεη θαηαζηξεπηηθέο ζπλέπεηεο γηα ηελ έλσζε θαη ηειηθά θαη γηα ηα ίδηα ηα κέιε ηεο. Πέξα απφ ηε δηάθξηζε κεηαμχ εηαηξηθνχ ζπκθέξνληνο θαη (αληίζεησλ κε απηφ) αηνκηθψλ ζπκθεξφλησλ ησλ κειψλ, ζσζηή είλαη κηα πεξαηηέξσ δηάθξηζε, ε νπνία γίλεηαη κεηαμχ ηνπ εηαηξηθνχ ζπκθέξνληνο θαη ησλ εηαηξηθψλ ζπκθεξφλησλ ησλ κειψλ: Δλψ ην εηαηξηθφ ζπκθέξνλ είλαη ην ζπκθέξνλ ηεο ίδηαο ηεο έλσζεο, ηα εηαηξηθά ζπκθέξνληα είλαη ηα ζπκθέξνληα ησλ κειψλ κέζα ζηελ έλσζε. Καη κεηαμχ ησλ δπν απηψλ θαηεγνξηψλ ζπκθεξφλησλ κπνξεί λα ππάξμνπλ ζπγθξνχζεηο. Έηζη, είλαη π.ρ. δπλαηφλ ε αχμεζε εηζθνξψλ ή ε παξαθξάηεζε (ή ε κε δηαλνκή) θεξδψλ λα είλαη αλαγθαία γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ εηαηξηθνχ ζθνπνχ αιιά δπζβάζηαθηε γηα ηνπο εηαίξνπο. Η άξζε ηεο ζχγθξνπζεο επηηπγράλεηαη κε ζηάζκηζε ζπκθεξφλησλ ζε θάζε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε (Λεβαληήο & Γξεγνξάθνο, 1991) Έλλνηα θαη βαζηθέο κνξθέο ελώζεωλ πξνζώπωλ ηελ εηαηξία κε ηελ επξεία έλλνηα ππάγνληαη παξαδνζηαθά φιεο νη ελψζεηο πξνζψπσλ πνπ ηδξχνληαη κε δηθαηνπξαμία γηα ηελ επηδίσμε θνηλνχ ζθνπνχ ζε φια ηα κέιε ηεο έλσζεο. Δπνκέλσο ηξία είλαη ηα ελλνηνινγηθά ζηνηρεία ησλ ελψζεσλ πξνζψπσλ: Η δηθαηνπξαθηηθή (ζπκβαηηθή θαηά θαλφλα) θχζε ηεο ηδξπηηθήο πξάμεο, ε ζχκπξαμε δχν ηνπιάρηζηνλ πξνζψπσλ θαη

10 ν θνηλφο ζθνπφο. χκθσλα κε ηα παξαπάλσ δελ ππάγνληαη ζηελ έλλνηα ηεο εηαηξίαο: Σα λνκηθά πξφζσπα δεκνζίνπ δηθαίνπ, δηφηη ηδξχνληαη κε πνιηηεηαθή πξάμε θαη φρη κε δηθαηνπξαμία, ε θνηλσλία (ΑΚ 785), δηφηη ζ απηή δελ ππάξρεη νχηε επηδηψθεηαη θνηλφο ζθνπφο απφ ηνπο ζπλδηθαηνχρνπο, νη νπνίνη είλαη απιψο θνξείο θνηλνχ δηθαηψκαηνο (βι. θαη 8 ζεκ. 12) θαη ην ίδξπκα, ην νπνίν δελ απνηειεί έλσζε πξνζψπσλ αιιά πεξηνπζία, ε νπνία έρεη ηαρζεί γηα ηελ εμππεξέηεζε νξηζκέλνπ ζθνπνχ (ΑΚ 108). Αλ θαη γηα ηελ ίδξπζε εηαηξίαο απαηηείηαη θαηά θαλφλα ε ζχκπξαμε δπν ηνπιάρηζηνλ πξνζψπσλ, ε αλεμαξηεηνπνίεζε ηεο εηαηξηθήο επηρείξεζεο, ε νπνία δεκηνπξγείηαη κε ηελ παξεκβνιή ηεο λνκηθήο πξνζσπηθφηεηαο θαη ε απεμάξηεζε ηδίσο ησλ θεθαιαηνπρηθψλ εηαηξηψλ απφ ηα κέιε ηνπο, θαζηζηά δπλαηή ηελ ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία κνλνπξφζσπσλ θεθαιαηνπρηθψλ εηαηξηψλ (βι. π.θ. 53/1 επ.). - Η επηηξνπή εξάλσλ, κνινλφηη ιεηηνπξγηθά πξνζνκνηάδεη πξνο ην ίδξπκα, εληάζζεηαη (ΑΚ 122) ζηηο ελψζεηο πξνζψπσλ. Οη βαζηθέο θαηεγνξίεο ελψζεσλ πξνζψπσλ είλαη δχν, ε εηαηξία ηνπ αζηηθνχ θψδηθα θαη ην ζσκαηείν. Η δνκή θαη νξγάλσζε ησλ δχν απηψλ βαζηθψλ κνξθψλ ελψζεσλ πξνζψπσλ δηαθέξνπλ νπζησδψο κεηαμχ ηνπο. Ο θχξηνο ιφγνο ηεο δηαθνξάο βαζίδεηαη ζην πξαγκαηηθφ γεγνλφο ηνπ αξηζκνχ ησλ κειψλ πνπ έρεη θάζε κία θαηά ηελ ηππηθή ηεο κνξθή. Η εηαηξία ηνπ ΑΚ απνηειεί έλσζε κε κηθξφ θαη θιεηζηφ αξηζκφ κειψλ, ηα νπνία δξνπλ φια καδί απφ θνηλνχ γηα λα πεηχρνπλ ηνλ εηαηξηθφ ζθνπφ. Αληίζεηα ην ζσκαηείν (ΑΚ 78) είλαη πνιπκειήο έλσζε πξνζψπσλ αλνηθηνχ ηχπνπ. Σα ζηνηρεία απηά θάλνπλ αλαγθαία ηελ νξγάλσζε απφ ηνλ λφκν ηνπ ηξφπνπ δξάζεσο ηνπ ζσκαηείνπ. Η επίηεπμε ηνπ ζθνπνχ ηνπ ζσκαηείνπ έρεη αλαηεζεί απνθιεηζηηθά ζε νιηγνκειέο, επέιηθην φξγαλν δηνηθήζεσο, ελψ ηα κέιε ηνπ εθθξάδνπλ ηε βνχιεζε ηνπο πεξηνδηθά θαη κφλν ζηε ζπλέιεπζε. (Αληίζεηα δελ απνηειεί δηαθνξά νπζίαο αιιά λνκνζεηηθή επηινγή ην φηη ε εηαηξία έρεη θαηά θαλφλα θεξδνζθνπηθφ ζθνπφ, ελψ ην ζσκαηείν ππνρξεσηηθά κε θεξδνζθνπηθφ) (Λεβαληήο & Γξεγνξάθνο, 1991).

11 ηηο δχν απηέο θαηεγνξίεο ελψζεσλ πξνζψπσλ, ηελ εηαηξία ηνπ ΑΚ θαη ην ζσκαηείν, εληάζζνληαη, απφ πιεπξάο δνκήο, φινη νη επί κέξνπο εηαηξηθνί ηχπνη πνπ γλσξίδεη ε έλλνκε ηάμε. Έηζη νη κελ πξνζσπηθέο εηαηξίεο ππάγνληαη ζηελ θαηεγνξία ηεο εηαηξίαο ηνπ ΑΚ, ελψ νη θεθαιαηνπρηθέο εηαηξίεο θαη νη ζπλεηαηξηζκνί έρνπλ ζσκαηεηαθή δνκή. Βέβαηα ππάξρνπλ θαη εηαηξηθέο κνξθέο, νη νπνίεο έρνπλ απφ ηνλ λφκν κηθηφ ραξαθηήξα, φπσο ε εηαηξία πεξηνξηζκέλεο επζχλεο. Πξέπεη επίζεο λα ιεθζεί ππφςε φηη ην αλ ζπγθεθξηκέλε εηαηξία έρεη θαη κέρξη πνηνπ βαζκνχ ελνρηθά κφλν ζηνηρεία ή (θαη) ζηνηρεία ζσκαηεηαθήο δνκήο (δει. νξγαλσηηθά ζηνηρεία) δελ είλαη εθ ησλ πξνηέξσλ θαζνξηζκέλν ζε φζεο ελψζεηο πξνζψπσλ επηηξέπεη ε έλλνκε ηάμε ζηνπο ζπκβαιινκέλνπο ηελ ειεχζεξε δηακφξθσζε ησλ πξνο ηα έζσ ζρέζεσλ ηνπο. ηηο πεξηπηψζεηο απηέο ε ηδησηηθή βνχιεζε κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη άηππεο εηαηξηθέο κνξθέο, νη νπνίεο λα απνθιίλνπλ απφ ην «κνληέιν» ηνπ λφκνπ. Έηζη, γηα παξάδεηγκα, ην θαηαζηαηηθφ πνιππξφζσπεο πξνζσπηθήο εηαηξίαο (π.ρ. ηεο ιεγφκελεο αζηηθήο κε θεξδνζθνπηθήο εηαηξίαο, βι. κέξνο Β/2) κπνξεί λα πξνβιέπεη εηαηξηθά φξγαλα (φπσο ζπλέιεπζε ησλ εηαίξσλ, φξγαλα δηνηθήζεσο), ειεχζεξε είζνδν θαη έμνδν κειψλ θιπ. Όπνπ ε εηαηξηθή βνχιεζε δελ είλαη ειεχζεξε λα δεκηνπξγήζεη άηππεο δηακνξθψζεηο, φπσο ζηελ αλψλπκε εηαηξία, ε νπνία έρεη θαηά αλαγθαζηηθφ δίθαην ζσκαηεηαθή θαη θεθαιαηνπρηθή δνκή, κπνξνχλ λα δεκηνπξγεζνχλ πξνβιήκαηα ζε πεξίπησζε πξνζσπνπαγνχο δηακφξθσζεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εηαηξίαο (βι. 25/14 επ.). Σν αλ κία εηαηξία έρεη ελνρηθή ή ζσκαηεηαθή δνκή έρεη ζεκαζία, δηφηη κφλν ζηελ πξψηε πεξίπησζε ππάξρνπλ ζπκβαηηθέο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ κειψλ θαη άξα (ζπκβαηηθή) ππνρξέσζε πίζηεο. Καη νη δχν βαζηθέο απηέο κνξθέο ελψζεσλ πξνζψπσλ, ε εηαηξία θαη ην ζσκαηείν, παξά ηηο δηαθνξέο πνπ παξνπζηάδνπλ, ππάγνληαη ζηελ παξαπάλσ ππφ ηελ επξεία έλλνηα ηεο εηαηξίαο. Η εηαηξία κε ηε ζηελή ηεο έλλνηα, ε νπνία απνηειεί εμέιημε ηεο ξσκατθήο societas, πξνζδηνξίδεηαη ζηελ ΑΚ 741: Δίλαη ε ζχκβαζε κεηαμχ δχν ή

12 πεξηζζνηέξσλ, νη νπνίνη έρνπλ αλαιάβεη ηελ ππνρξέσζε λα επηδηψθνπλ κε θνηλέο εηζθνξέο θνηλφ ζθνπφ Πξνζωπηθέο θαη θεθαιαηνπρηθέο εηαηξίεο Βαζηθή είλαη ε παξαδνζηαθή δηάθξηζε ησλ εηαηξηψλ ζε πξνζσπηθέο θαη θεθαιαηνπρηθέο (Ληαθφπνπινο, 1991). Γλωξίζκαηα πξνζωπηθώλ εηαηξηώλ ηηο πξνζσπηθέο εηαηξίεο ην πξφζσπν θαη ε πξνζσπηθή ζπκβνιή θάζε εηαίξνπ είλαη βαζηθφο παξάγνληαο γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο εηαηξίαο. Ο εηαηξηθφο ζθνπφο δελ επηηπγράλεηαη κφλν κε ηε ζπγθέληξσζε θεθαιαίσλ -ηα νπνία κάιηζηα νχηε ελλνηνινγηθά νχηε εθ ησλ πξαγκάησλ είλαη πάληα αλαγθαία- αιιά, ηδίσο, κε ηε δηαξθή εξγαζία θαη ζχκπξαμε φισλ ησλ εηαίξσλ, νη νπνίνη θαη δηνηθνχλ ηελ εηαηξία. Ο ελνρηθφο δεζκφο πνπ ζπλδέεη ηνπο εηαίξνπο έρεη πξνζσπνπαγή ραξαθηήξα (Αιεμαλδξίδνπ, 2009). Γη' απηφ ν ζάλαηνο, ε πηψρεπζε ή ε ππνβνιή ζε δηθαζηηθή ζπκπαξάζηαζε ελφο απφ ηνπο εηαίξνπο επηθέξεη ηε ιχζε ηεο εηαηξίαο, ελψ ε έμνδνο ή ε είζνδνο εηαίξνπ δελ είλαη δπλαηή ρσξίο ηε ζπλαίλεζε φισλ (intuitus personae). Γηα ηηο ππνρξεψζεηο ηεο εηαηξίαο δελ επζχλεηαη κφλν ε έλσζε κε ηελ εηαηξηθή ηεο πεξηνπζία αιιά θαη νη εηαίξνη κε ηε δηθή ηνπο αηνκηθή πεξηνπζία. Χο πξνο ηα εηαηξηθά δηθαηψκαηα θαη ηηο εηαηξηθέο ππνρξεψζεηο ηζρχεη ε αξρή ηεο ηζφηεηαο, ε νπνία ζεκαίλεη φηη φινη νη εηαίξνη έρνπλ ηα ίδηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ίδηεο ππνρξεψζεηο, αλεμάξηεηα απφ ην χςνο ηεο εηζθνξάο ηνπο. Δπηπιένλ, ε ζρέζε ζπλεξγαζίαο θαη εκπηζηνζχλεο, ηελ νπνία πξνυπνζέηεη ε ιεηηνπξγία ηεο εηαηξίαο, δεκηνπξγεί ππνρξέσζε πίζηεο ησλ εηαίξσλ ζηηο κεηαμχ ηνπο ζρέζεηο (Ρφθαο, 2008).

13 Απφ ηα παξαπάλσ γίλεηαη θαλεξφ φηη ζηηο πξνζσπηθέο εηαηξίεο, νιηγνκειείο ζηελ ηππηθή ηνπο κνξθή θαη κε θιεηζηφ αξηζκφ εηαίξσλ, αξκφδεη ε δνκή ηεο εηαηξίαο ηνπ αζηηθνχ θψδηθα θαη φρη ηνπ ζσκαηείνπ. Γλωξίζκαηα θεθαιαηνπρηθώλ εηαηξηώλ ε αληίζεζε κε ηηο πξνζσπηθέο, βαζηθφ πξναπαηηνχκελν γηα ηελ ίδξπζε θεθαιαηνπρηθήο εηαηξίαο είλαη ε ζπγθέληξσζε θεθαιαίσλ.η ηαπηφηεηα ηνπ λνκηθνχ πξνζψπνπ δελ επεξεάδεηαη, φηαλ ηξνπνπνηνχληαη δηαηάμεηο ηνπ θαηαζηαηηθνχ, φπσο φηαλ κεηαβάιιεηαη ε επσλπκία ηνπ ή ε ζχλζεζε ησλ κειψλ ηνπ, παξαηείλεηαη ε δηάξθεηα ηνπ ή κεηαηξέπεηαη ζε άιινλ εηαηξηθφ ηχπν. ηηο εηαηξίεο κε λνκηθή πξνζσπηθφηεηα εθαξκφδνληαη ζπκπιεξσκαηηθά νη δηαηάμεηο ηνπ ΑΚ πεξί λνκηθψλ πξνζψπσλ (άξζξα 61-77). Πάλησο, νη δηαηάμεηο ηνπ αζηηθνχ θψδηθα γηα ηα λνκηθά πξφζσπα αθνξνχλ βαζηθά ελψζεηο πξνζψπσλ ζσκαηεηαθήο δνκήο, γη' απηφ θαη δελ είλαη ζσζηή ε δηαηππσζείζα γλψκε φηη ζηηο αζηηθέο εηαηξίεο κε λνκηθή πξνζσπηθφηεηα εθαξκφδνληαη θαηά πξψην ιφγν νη δηαηάμεηο ησλ ΑΚ 61 επ., θαη φρη απηέο ησλ ΑΚ 741 επ. Ο απζηεξφο δηαρσξηζκφο ηνπ λνκηθνχ πξνζψπνπ απφ ηα κέιε ηνπ ππάξρεη πεξηζζφηεξν ζηηο θεθαιαηνπρηθέο θαη ιηγφηεξν ζηηο πξνζσπηθέο εηαηξίεο. Δπνκέλσο, ν ζεζκφο ηνπ λνκηθνχ πξνζψπνπ ζρεηηθνπνηείηαη αλάινγα κε ηε δνκή ηεο ζπγθεθξηκέλεο έλσζεο πξνζψπσλ. Γηάζπαζε ηεο αξρήο ηνπ ρσξηζκνχ εηζάγεη ε δηάηαμε ηνπ αξζξ. 22 ΔκπΝ, ζχκθσλα κε ηελ νπνία γηα ηα ρξέε ηεο νκφξξπζκεο εηαηξίαο επζχλνληαη παξάιιεια πξνο απηήλ θαη νη εηαίξνη ηεο (βι. θαη ΚΠνιΓ 920, ). Δπίζεο ε πηψρεπζε νκφξξπζκεο εηαηξίαο έρεη σο ζπλέπεηα ηε ζπκπηψρεπζε ησλ νκφξξπζκσλ εηαίξσλ. Αιιά θαη ζηηο θεθαιαηνπρηθέο εηαηξίεο, ν δηαρσξηζκφο κεηαμχ λνκηθνχ πξνζψπνπ θαη κειψλ βξίζθεη ηα φξηα ηνπ ζε πεξηπηψζεηο θαηάρξεζεο ηεο λνκηθήο πξνζσπηθφηεηαο (βι. ζρεηηθά 33/24 επ.) (Ρφθαο, 2008). Σν λνκηθφ πξφζσπν είλαη ν πιένλ θαηάιιεινο θνξέαο γηα ηελ άζθεζε εηαηξηθήο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο (Λεβαληήο & Γξεγνξάθνο, 1991).

14 1.4. Δκπνξηθόηεηα ηωλ εηαηξηώλ Δκπνξηθέο εηαηξίεο θαηά ην ηππηθφ ζχζηεκα, αλεμάξηεηα δει. απφ ηελ εκπνξηθφηεηα ηνπ ζθνπνχ ηνπο, είλαη ε αλψλπκε εηαηξία, ε εηαηξία πεξηνξηζκέλεο επζχλεο, ε εηεξφξξπζκε θαηά κεηνρέο εηαηξία, ε επξσπατθή εηαηξία θαη ν ζπλεηαηξηζκφο. Η νκφξξπζκε θαη ε εηεξφξξπζκε εηαηξία είλαη εκπνξηθέο θαηά ην νπζηαζηηθφ ζχζηεκα, πξέπεη δει. ν ζθνπφο ηνπο λα ζπλίζηαηαη ζηε δηελέξγεηα εκπνξηθψλ πξάμεσλ (γηα ηελ αθαλή βι. 23/2, γηα δε ηνλ ΔΟΟ βι. 16/4) (Ληαθφπνπινο, 1991). Γελ αξθεί φκσο φηη ν ζθνπφο πξνζσπηθήο εκπνξηθήο εηαηξίαο είλαη ζχκθσλα κε ην θαηαζηαηηθφ ηεο εκπνξηθφο αιιά πξέπεη θαη λα αζθείηαη πξάγκαηη εκπνξηθή δξαζηεξηφηεηα γηα λα επέιζνπλ νη ζπλέπεηεο ηεο εκπνξηθφηεηαο. Όηαλ δελ ζπκβαίλεη ηνχην, ε εηαηξία (ή ν ελαγφκελνο εηαίξνο) θέξεη ην βάξνο ηεο απνδείμεσο φηη δελ ελεξγεί εκπνξηθέο πξάμεηο. ηελ πεξίπησζε απηή νη θαιφπηζηνη ηξίηνη πξέπεη λα πξνζηαηεπζνχλ (ζχκθσλα κε ηελ αξρή ηνπ θαηλνκέλνπ δηθαίνπ), πξάγκα πνπ επηηπγράλεηαη κε ηελ έλαληη απηψλ εθαξκνγή νξηζκέλσλ θαλφλσλ πνπ ηζρχνπλ ζηηο εκπνξηθέο εηαηξίεο, φπσο ηδίσο ηνπ αξζξ. 22 ΔκπΝ γηα ηελ απεξηφξηζηε θαη εηο νιφθιεξνλ επζχλε ησλ εηαίξσλ. Αλ, αληίζεηα, ν ζθνπφο πνπ αλαθέξεηαη ζην θαηαζηαηηθφ πξνζσπηθήο εηαηξίαο δελ είλαη εκπνξηθφο, ζηελ πξαγκαηηθφηεηα φκσο αζθείηαη εκπνξηθή δξαζηεξηφηεηα, ε εηαηξία γίλεηαη εκπνξηθή θαη εθαξκφδνληαη νη θαλφλεο ησλ νκφξξπζκσλ εηαηξηψλ (Ρφθαο, 2008). ηηο εκπνξηθέο εηαηξίεο κε λνκηθή πξνζσπηθφηεηα εθαξκφδνληαη νη ζπλέπεηεο ηεο εκπνξηθήο ηδηφηεηαο (παξάγσγε εκπνξηθφηεηα, ππνρξέσζε ηήξεζεο εκπνξηθψλ βηβιίσλ, πησρεπηηθή ηθαλφηεηα, πξνζσπνθξάηεζε εθπξνζψπσλ θιπ) (Αιεμαλδξίδνπ, 2009). Λφγσ ηεο απηνηέιεηαο ηνπ λνκηθνχ πξνζψπνπ ν εκπνξηθφο ραξαθηήξαο εηαηξίαο κε λνκηθή πξνζσπηθφηεηα δελ πξνζδίδεη ηελ εκπνξηθή ηδηφηεηα ζηνπο εηαίξνπο. Δμαίξεζε ππάξρεη θαηά ηελ θξαηνχζα γλψκε σο πξνο ηνπο νκνξξχζκνπο εηαίξνπο νκφξξπζκεο ή εηεξφξξπζκεο εηαηξίαο. Γηάθνξν είλαη ην δήηεκα, αλ ε

15 ζπκκεηνρή ζε ίδξπζε εκπνξηθήο εηαηξίαο απνηειεί εκπνξηθή πξάμε, ζην νπνίν ε θξαηνχζα γλψκε δίλεη ζεηηθή απάληεζε. Οη εκπνξηθέο εηαηξίεο ξπζκίδνληαη απφ ηνλ εκπνξηθφ λφκν θαη απφ λεφηεξνπο λφκνπο (Ρφθαο, 2008). 1. Σα άξζξα ΔκπΝ αλαθέξνληαη ζηελ νκφξξπζκε, ηελ εηεξφξξπζκε (απιή θαη θαηά κεηνρέο), ηελ αθαλή θαη ηελ αλψλπκε εηαηξία. Σα αξζξ ΔκπΝ, πνπ αθνξνχλ ζηνλ ηξφπν ιχζεσο ησλ δηαθνξψλ κεηαμχ ησλ εηαίξσλ, θαηαξγήζεθαλ απφ ην αξζξ. 7 1 ΔηζΝΚΠνιΓ. 2. Οη ιίγεο δηαηάμεηο ηνπ ΔκπΝ γηα ηηο πξνζσπηθέο εηαηξίεο ζπκπιεξψλνληαη απφ ηηο δηαηάμεηο ηνπ αζηηθνχ θψδηθα γηα ηελ αζηηθή εηαηξία (ΑΚ ). Ήδε ην αξζξ. 18 ΔκπΝ νξίδεη φηη «ην εηαηξηθφλ ζπλάιιαγκα θαλνλίδεηαη απφ ην πνιηηηθφλ δίθαηνλ...». Άιιεο δηαηάμεηο ηνπ ΑΚ, πνπ κπνξνχλ λα εθαξκνζζνχλ ζπκπιεξσκαηηθά θαη ζηηο εκπνξηθέο εηαηξίεο κε λνκηθή πξνζσπηθφηεηα, είλαη απηέο γηα ηα λνκηθά πξφζσπα (ΑΚ 62-77). 3. Γηα ηνλ επξσπατθφ φκηιν νηθνλνκηθνχ ζθνπνχ, βι. 16/4, γηα δε ηελ επξσπατθή εηαηξία βι. 26/ Σν δίθαην ηεο αλψλπκεο εηαηξίαο ξπζκίδεηαη απφ ηνλ λ. 2190/1920 πεξί αλσλχκσλ εηαηξηψλ. 5. Η εηαηξία πεξηνξηζκέλεο επζχλεο ξπζκίδεηαη απφ ηνλ λ. 3190/1955πεξί εηαηξηψλ πεξηνξηζκέλεο επζχλεο. 6. Η εηεξφξξπζκε θαηά κεηνρέο εηαηξία αλαγλσξίδεηαη σο εηαηξηθφο ηχπνο απφ ηελ ειιεληθή λνκνζεζία (αξζξ. 38 ΔκπΝ) θαη ξπζκίδνληαη νξηζκέλα ζρεηηθά κε απηή δεηήκαηα (50α, 61α λ. 3190/1955), ρσξίο φκσο λα ππάξρεη ζπλνιηθή ξχζκηζε. 7. Ο (αζηηθφο) ζπλεηαηξηζκφο ξπζκίδεηαη απφ ηνλ λ. 1667/1986 (ν νπνίνο θαηάξγεζε ηνλ λ. 602/1915), γηα νξηζκέλνπο φκσο ζπλεηαηξηζκνχο ππάξρνπλ εηδηθά λνκνζεηήκαηα, φπσο ηδίσο γηα ηηο αγξνηηθέο ζπλεηαηξηζηηθέο νξγαλψζεηο (λ. 2810/2000) θαη ηνπο νηθνδνκηθνχο ζπλεηαηξηζκνχο (π.δ. 93/1987). 8. ην πέκπην θεθάιαην ηνπ ζρεδίνπ Δκπνξηθνχ Κψδηθα πεξηέρνληαη δηαηάμεηο γηα ηηο εκπνξηθέο πξνζσπηθέο εηαηξίεο (άξζξα 40-

16 54). Η φιε ξχζκηζε δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί επηηπρήο. ε αξθεηά νπζηαζηηθά ζέκαηα ην ρδκ δελ έιαβε ζέζε, ελψ άιια, δεπηεξεχνληα, ξπζκίδνληαη δηεμνδηθά, ρσξίο λα ππάξρεη αλάγθε ύγρξνλε εμέιημε ηνπ εηαηξηθνύ δηθαίνπ Δπξωπαϊθό εηαηξηθό δίθαην Δμέιημε ηνπ εηαηξηθνύ δηθαίνπ ην επίθεληξν ηεο λεφηεξεο εμέιημεο ηνπ εηαηξηθνχ δηθαίνπ βξίζθεηαη ηδίσο ε κεγάιε επηρείξεζε (Αιεμαλδξίδνπ, 2009). Πξφηππν ησλ εμειίμεσλ απηψλ απνηειεί ην επέιηθην ακεξηθαληθφ δίθαην, ην νπνίν ζπλέβαιε ζηε ζχγθιηζε ηφζν ησλ εζληθψλ δηθαίσλ φζν θαη ζηελ αλακφξθσζε ηνπ επξσπατθνχ εηαηξηθνχ δηθαίνπ. Βαζηθνί ιφγνη ηεο ηάζεο ζχγθιηζεο ησλ εζληθψλ εηαηξηθψλ δηθαίσλ είλαη ε ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ε κε πζηέξεζε ζηελ πξνζπάζεηα πξνζέιθπζεο μέλσλ θεθαιαίσλ, ηα νπνία ζπκβάιινπλ ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε. πλέπεηα ηεο ακεξηθαληθήο επηξξνήο είλαη θαη ε απνξχζκηζε ηνπ εηαηξηθνχ δηθαίνπ (Μηραιφπνπινο, 2004): Τπάξρεη ηάζε ραιάξσζεο ησλ αζθπθηηθψλ θαλφλσλ αλαγθαζηηθνχ δηθαίνπ θαη αληηθαηάζηαζεο ηνπο κε θαλφλεο ελδνηηθνχ ή «ήπηνπ» δηθαίνπ. Παξάιιεια ηνλίδεηαη ε αλάγθε παξνρήο δξαζηηθφηεξεο πξνζηαζίαο ζηε κεηνςεθία. Άιινο παξάγνληαο πνπ ζπκβάιιεη ζηελ εμέιημε ηνπ εηαηξηθνχ δηθαίνπ είλαη ε επηξξνή ηνπ δηθαίνπ ηεο θεθαιαηαγνξάο. Σν δίθαην ηεο θεθαιαηαγνξάο επέβαιε ηελ αλαζεψξεζε ηνπ ηξφπνπ δηαθπβέξλεζεο ησλ εηαηξηψλ, ψζηε λα γίλεη πεξηζζφηεξν ππεχζπλε θαη δηάθαλε, θαη ηελ παξνρή απνηειεζκαηηθφηεξεο πξνζηαζίαο ζηνπο κεηφρνπο θαη ηνπο εηαηξηθνχο δαλεηζηέο (βι. 31/65 επ.). Δπίζεο ηα κεγάια νηθνλνκηθά ζθάλδαια ζε Ακεξηθή θαη Δπξψπε έθαλαλ αλαγθαία ηελ αλακφξθσζε ηνπ ινγηζηηθνχ, ειεγθηηθνχ, επνπηηθνχ αιιά θαη ηνπ πησρεπηηθνχ δηθαίνπ (Αιεμαλδξίδνπ, 2009). Η απνδνρή ηεο «εηαηξηθήο θνηλσληθήο επζχλεο» (βι. 25/24) απνηειεί άιιν ζεκείν, ζην νπνίν ζπγθιίλνπλ νη ζχγρξνλεο ηάζεηο εμέιημεο ηνπ εηαηξηθνχ δηθαίνπ. Παξάιιεια, ιφγσ ηνπ

17 ιεγφκελνπ «αληαγσληζκνχ ησλ ελλφκσλ ηάμεσλ», εκθαλίζηεθε ε αλάγθε ζεζκνζέηεζεο εηδηθνχ επέιηθηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ γηα ηηο κηθξέο αλψλπκεο εηαηξίεο. Γπζηπρψο ην ειιεληθφ εηαηξηθφ δίθαην βξίζθεηαη αθφκα πίζσ ζηελ πξνζπάζεηα εθζπγρξνληζκνχ ηνπ (Ρφθαο, 2008). Άιιε εμέιημε, ε νπνία είλαη παιαηά, αιιά, ιφγσ ηεο πξντνχζαο παγθνζκηνπνίεζεο επηηάζεθε, αθνξά ηα πξνβιήκαηα πνπ δεκηνπξγεί ε απμαλφκελε ζπγθέληξσζε ησλ επηρεηξήζεσλ. Σα πξνβιήκαηα φκσο απηά δελ εληάζζνληαη κφλν ζην εηαηξηθφ δίθαην αιιά θαη ζην δίθαην ηνπ αληαγσληζκνχ. πλνπηηθά κπνξνχλ λα παξαηεξεζνχλ ηα εμήο (Ρφθαο, 2008): Η ειιεληθή λνκνζεζία δελ πξνβιέπεη γεληθέο ξπζκίζεηο γηα ηηο ζπλδεδεκέλεο επηρεηξήζεηο (θνληζέξλ), αλ θαη πξνζδηνξίδνληαη πεξηπηψζεηο πνπ ππάξρεη ζχλδεζε επηρεηξήζεσλ. Η εγθπξφηεηα ζπκθσλίαο (ζπλήζσο εηαηξηθήο θχζεσο) κεηαμχ επηρεηξήζεσλ, ε νπνία έρεη σο αληηθείκελν ηνλ πεξηνξηζκφ ηνπ αληαγσληζκνχ (θαξηέι), θξίλεηαη θαηά ην αξζξ. 1 λ. 703/1977 πεξί ειέγρνπ κνλνπσιίσλ θαη νιηγνπσιίσλ θαη πξνζηαζίαο ηνπ ειεχζεξνπ αληαγσληζκνχ. Γπλαηφλ κία επηρείξεζε λα ηδξχζεη ζπγαηξηθέο εηαηξίεο ή ππνθαηαζηήκαηα ζε δηάθνξεο ρψξεο, ηηο νπνίεο δηνηθεί ε θεληξηθή επηρείξεζε (πνιπεζληθέο εηαηξίεο). Σν δίθαην ησλ ζπγρσλεχζεσλ θαη εμαγνξψλ βξίζθεηαη ππφ αλακφξθσζε ιφγσ ηεο θηλεηηθφηεηαο ησλ θεθαιαίσλ ζε παγθφζκηα θιίκαθα Δπξωπαϊθό εηαηξηθό δίθαην ην πιαίζην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζπληειείηαη ζεκαληηθή εμέιημε ηνπ εηαηξηθνχ δηθαίνπ, ηδίσο ηεο αλψλπκεο εηαηξίαο, κε ζηφρν ηελ ελνπνίεζε ησλ δηθαίσλ ησλ θξαηψλ κειψλ. Σα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηνλ ζθνπφ απηφλ είλαη δηάθνξα (Λεβαληήο & Γξεγνξάθνο, 1991). Καη' αξρήλ έρεη εθδνζεί ζεηξά θαηεπζπληήξησλ νδεγηψλ, νη νπνίεο ζηνρεχνπλ ζηελ ελαξκφληζε ησλ εηαηξηθψλ δηθαίσλ ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΚ κε βάζε ην

18 αξζξ δ πλζδκ, ζχκθσλα κε ην νπνίν ν ζπληνληζκφο ησλ δηαηάμεσλ ηνπ εηαηξηθνχ δηθαίνπ αλήθεη ζηηο ππνρξεψζεηο ηνπ πκβνπιίνπ θαη ηεο Δπηηξνπήο (βι. θαη άξζξα 94, πλζδκ). Ο έιιελαο λνκνζέηεο, φπσο άιισζηε έρεη ππνρξέσζε, έρεη πξνρσξήζεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ηελ ελαξκφληζε ηνπ εζληθνχ δηθαίνπ. εκαληηθφ είλαη φηη κεηά ηελ ελαξκφληζε δελ κπνξεί πιένλ ν λνκνζέηεο νχηε λα κεηαβάιεη ηηο ελαξκνληζζείζεο ξπζκίζεηο νχηε λα ζεζπίζεη δηαηάμεηο πνπ λα αληηβαίλνπλ ζηηο ξπζκίζεηο απηέο (βι. ηέηνηεο πεξηπηψζεηο «αληηθνηλνηηθψλ» ξπζκίζεσλ π.θ. 39/2). Δπηπιένλ ε εμέιημε νδεγεί ζηε δεκηνπξγία ππεξεζληθψλ εηαηξηθψλ κνξθψλ (φρη εζληθνχ αιιά επξσπατθνχ δηθαίνπ), άκεζεο κάιηζηα εθαξκνγήο (άξζξα 308, 249 πλζδκ). Σέηνηα επξσπατθή επηρεηξεκαηηθή κνξθή εηζήρζε κε ηνλ θαλνληζκφ γηα ηνλ Δπξσπατθφ Όκηιν Οηθνλνκηθνχ θνπνχ (βι, 16/4). Τπεξεζληθή εηαηξηθή κνξθή είλαη θαη ε εηζαρζείζα κε ηνλ Καλνληζκφ 2001/2157 Δπξσπατθή Δηαηξία (Societas Europaea, SE), φρη σο ππνθαηάζηαην ησλ εζληθψλ αλψλπκσλ εηαηξηψλ αιιά σο εηαηξηθφο ηχπνο πνπ ζα εμππεξεηεί ηε δηαζπλνξηαθή ζπλεξγαζία ησλ επηρεηξήζεσλ θαη νκίισλ επηρεηξήζεσλ (βι. 25/11). Αληίζηνηρα ηζρχνπλ γηα ηηο επξσπατθέο ζπλεηαηξηζηηθέο εηαηξίεο (Societas Cooperativa Europaea, SCE) πνπ εηζήρζεζαλ κε ηνλ Καλνληζκφ 1435/2003 (βι. θαη πδ 44/ 2008). Τπάξρνπλ επίζεο ζρέδηα Καλνληζκψλ γηα ην Δπξσπατθφ σκαηείν θαη πξνζρέδην Καλνληζκνχ γηα ηελ Δπξσπατθή Ιδησηηθή Δηαηξία (Ρφθαο, 2008). ηε δεκηνπξγία επξσπατθνχ εηαηξηθνχ δηθαίνπ ζπκβάιιεη θαη ε ζχλαςε δηεζλψλ ζπκβάζεσλ (ζχκθσλα κε ην άξζξν 293 πλζδκ), φπσο ε ζχκβαζε ηνπ 1968 γηα ηελ ακνηβαία αλαγλψξηζε εηαηξηψλ, ε νπνία φκσο δελ έρεη ηεζεί ζε ηζρχ ιφγσ κε επίηεπμεο ζπλαίλεζεο απφ φια ηα θξάηε κέιε. Δμαηξεηηθήο ζεκαζίαο ξφιν γηα ηε δηάπιαζε ηνπ επξσπατθνχ εηαηξηθνχ δηθαίνπ παίδεη ε λνκνινγία ηνπ ΓΔΚ, ε νπνία, εθαξκφδνληαο θαη εξκελεχνληαο επξχηαηα ην πξσηνγελέο θνηλνηηθφ δίθαην, θαη ηδίσο ζεκειηαθέο θνηλνηηθέο ειεπζεξίεο, φπσο ε ειεπζεξία εγθαηάζηαζεο (άξζξα 43, 48 πλζδκ) θαη ε

19 ειεπζεξία, θίλεζεο θεθαιαίσλ (άξζξν 56 πλζδκ), αλέηξεςε βαζηθέο παξαδνζηαθέο αξρέο ησλ εηαηξηθψλ δηθαίσλ ηεο επεηξσηηθήο ηδίσο Δπξψπεο (Ρφθαο, 2008). Έηζη, θξίζεθε φηη ε άξλεζε θξάηνπο κέινπο λα αλαγλσξίζεη αιινδαπέο εηαηξίεο πνπ κεηαθέξνπλ ηελ πξαγκαηηθή ηνπο έδξα ζ' απηφ γηα ηνλ ιφγν φηη δελ έρνπλ θαηαβάιεη ην ειάρηζην φξην θεθαιαίνπ πνπ απαηηεί ε εζληθή λνκνζεζία, δελ ζπκβηβάδεηαη κε ηελ ειεπζεξία εγθαηάζηαζεο (βι. 7/8). Κξίζεθε επίζεο φηη ε, ζχκθσλα κε πνιιέο επξσπατθέο λνκνζεζίεο, παξαρψξεζε δηθαησκάησλ ζην δεκφζην ζρεηηθά κε ηδησηηθνπνηνχκελεο επηρεηξήζεηο («εηδηθέο» ή «ρξπζέο» κεηνρέο, πξβι Δηαηξηθό θαη ζπληαγκαηηθό δίθαην Η ζπληαγκαηηθή πξνζηαζία ζην δίθαην ησλ εηαηξηψλ αλαθέξεηαη ηφζν ζηελ πξνζηαζία ηνπ λνκηθνχ πξνζψπνπ ηεο εηαηξίαο θαηά θξαηηθψλ επεκβάζεσλ φζν θαη ζηελ πξνζηαζία ηεο ζπκκεηνρηθήο ηδηνθηεζίαο ησλ εηαίξσλ (Λεβαληήο & Γξεγνξάθνο, 1991). Σελ ειεπζεξία ίδξπζεο εκπνξηθψλ εηαηξηψλ, σο εηδηθφηεξε έθθαλζε ηεο νηθνλνκηθήο ειεπζεξίαο, εγγπάηαη ην αξζξ. 5 1 πλη. Σν αξζξ. 5 1 πλη πξνζηαηεχεη επίζεο ηελ απηνλνκία θαη απηνδηνίθεζε ησλ λνκηθψλ πξνζψπσλ, δεδνκέλνπ φηη ε δηάηαμε δελ αλαθέξεηαη κφλν ζε θπζηθά αιιά θαη ζε λνκηθά πξφζσπα. πλεπψο, ε αλαγθαζηηθή ηξνπνπνίεζε θαηαζηαηηθνχ ή ν δηνξηζκφο δηνηθήζεσο λνκηθνχ πξνζψπνπ κε πνιηηεηαθή πξάμε αληηβαίλεη ζην χληαγκα (Ληαθφπνπινο, 1991). Αληίζεηα ε λνκνινγία θαη κέξνο ηεο ζεσξίαο, επηθαινχκελεο, ρσξίο ηδηαίηεξε αλάιπζε θαη ζηάζκηζε ζπκθεξφλησλ, ηελ αφξηζηε έλλνηα ηνπ δεκφζηνπ ζπκθέξνληνο, έρνπλ ηαρζεί ππέξ ηεο ζπληαγκαηηθφηεηαο ηέηνησλ θξαηηθψλ παξεκβάζεσλ. Βέβαηα ε θαηάθαζε ηεο ζπληαγκαηηθφηεηαο απφ ηα δηθαζηήξηα δελ ήηαλ γεληθή αιιά αθνξνχζε επηρεηξήζεηο κε «ηδηαίηεξε νηθνλνκηθή θαη

20 θνηλσληθή ζεκαζία», ηδίσο ηξαπεδηθέο αλψλπκεο εηαηξίεο θαη πξνβιεκαηηθέο επηρεηξήζεηο πνπ είραλ ππαρζεί ζηνλ λ. 1386/1983. Έηζη θξίζεθε ζπληαγκαηηθή ε αλαγθαζηηθή (κε δηάηαγκα) ζπγρψλεπζε αλψλπκσλ ηξαπεδηθψλ εηαηξηψλ (λ. 2292/ 1953), ε αλαγθαζηηθή δηάιπζε θαη εθθαζάξηζε αεξνπνξηθήο εηαηξίαο, ε αλαγθαζηηθή αχμεζε θεθαιαίνπ ηξαπεδηθήο εηαηξίαο (βι. 39/2), ν δηνξηζκφο επηηξφπνπ ζε ηξάπεδεο (α.λ. 1665/1951, πδ 861/1975, λ. 236/1975), ε αλάιεςε ηεο δηνίθεζεο πξνβιεκαηηθψλ επηρεηξήζεσλ απφ ηνλ νξγαληζκφ νηθνλνκηθήο αλαζπγθξφηεζεο επηρεηξήζεσλ χζηεξα απφ ππνπξγηθή απφθαζε (Ρφθαο, 2008). Βέβαηα δελ πξέπεη λα παξαβιέπεηαη φηη νη θνηλσληθέο δεζκεχζεηο ησλ κεγάισλ ηδίσο επηρεηξήζεσλ ζπλερψο απμάλνληαη. Η ζαθψο δηαγξαθφκελε ηάζε απηή νδεγεί, ηνπιάρηζηνλ θαηά νξηζκέλεο απφςεηο, ζηνλ κεηαζρεκαηηζκφ ηνπ εηαηξηθνχ δηθαίνπ πξνο έλα δίθαην ησλ επηρεηξήζεσλ (πξβι. θαη 1/15, 25/9). Σν εηαηξηθφ δίθαην έρεη παχζεη πιένλ λα είλαη έλα νπδέηεξν νξγαλσηηθφ δίθαην αιιά εθπιεξψλεη θαη ζεκαληηθέο θνηλσληθννηθνλνκηθέο ιεηηνπξγίεο. Η εμέιημε απηή δελ κπνξεί λα είλαη ρσξίο ζεκαζία γηα ηε ράξαμε ησλ νξίσλ ζηηο παξεκβάζεηο ηεο Πνιηηείαο ζην εθάζηνηε δηακνξθνχκελν θνηλσληθφ θξάηνο δηθαίνπ (πξβι. θαη αξζξ πλη). Έηζη θξίζεθε ζηε Γ. Γεξκαλία ζπληαγκαηηθφο ν λφκνο γηα ηε ζπκκεηνρή εθπξνζψπσλ ησλ εξγαδνκέλσλ ζηε δηνίθεζε ησλ επηρεηξήζεσλ (Μηραιφπνπινο, 2004). Οη παξεκβάζεηο φκσο ηεο Πνιηηείαο ζα πξέπεη λα βξίζθνληαη ζηα πιαίζηα ησλ αξρψλ ηεο αλαινγηθφηεηαο θαη ηνπ αλαγθαίνπ κέζνπ, αξρέο ηηο νπνίεο δελ θαίλεηαη λα ιακβάλεη ππφςε ν έιιελαο λνκνζέηεο (Ληαθφπνπινο, 1991). Δληνχηνηο ζηε ζχγρξνλε εμέιημε ησλ πξαγκάησλ ηείλεη λα επηθξαηήζεη ε ζέζε φηη νη θνηλσληθννηθνλνκηθέο δεζκεχζεηο δελ ζα πξέπεη λα επηβάιινληαη κε αλαγθαζηηθνχ δηθαίνπ θαλφλεο αιιά φηη ζα πξέπεη λα αλαιακβάλνληαη εθνχζηα απφ ηηο επηρεηξήζεηο, νη νπνίεο σζνχληαη πξνο ηνχην απφ ηνλ αληαγσληζκφ. Πξφθεηηαη γηα ηε ιεγφκελε εηαηξηθή θνηλσληθή επζχλε (βι. 25/24) (Ρφθαο, 2008).

21 Όζνλ αθνξά ηηο πξνυπνζέζεηο, ηελ έθηαζε θαη ηα φξηα ηεο θξαηηθνπνίεζεο επηρεηξήζεσλ, απηά θαζνξίδνληαη απφ ην αξζξ πλη: Μφλν κνλνπσιηαθέο επηρεηξήζεηο ή επηρεηξήζεηο πνπ έρνπλ ζεκαζία γηα ηελ εζληθή νηθνλνκία ή ην θνηλσληθφ ζχλνιν κπνξνχλ λα θξαηηθνπνηεζνχλ, θαη πάιη κφλν κε ηε δηαδηθαζία πνπ πξνδηαγξάθνπλ νη παξαπάλσ δηαηάμεηο ηνπ πληάγκαηνο. πλεπψο θάζε άκεζε ή έκκεζε θξαηηθνπνίεζε ρσξίο ηε δηαδηθαζία απηή δελ είλαη ζπληαγκαηηθή (Λεβαληήο & Γξεγνξάθνο, 1991). χκθσλα κε νξζή γλψκε ηα ζπκκεηνρηθά δηθαηψκαηα πξνζηαηεχνληαη απφ ην άξζξν 17 πλη. Βέβαηα πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε φηη ε ηδηάδνπζα θχζε ηεο κεηνρηθήο ηδηνθηεζίαο, ζε ζχγθξηζε κε ηα «αηνκηθά» (κε «ζπκκεηνρηθά») δηθαηψκαηα, δηθαηνινγεί ελδερνκέλσο δηαθνξνπνηεκέλε πξνζηαζία. Η πξνζβνιή φκσο ηνπ ππξήλα ηεο κεηνρηθήο ηδηνθηεζίαο επηηξέπεηαη κφλν κε ηηο πξνυπνζέζεηο ηνπ αξζξ πλη (Ρφθαο, 2008). Ννκνινγία. χκθσλα κε λεφηεξε λνκνινγία ζηελ έλλνηα ηεο πεξηνπζίαο, φπσο απηή θαζνξίδεηαη ζην άξζξν 1 ηνπ πξψηνπ πξφζζεηνπ πξσηνθφιινπ ηεο ΔΓΑ, δελ πεξηιακβάλνληαη κφλν ηα εκπξάγκαηα δηθαηψκαηα αιιά φια ηα πεξηνπζηαθά δηθαηψκαηα (νιαπ 40/98, ΔΔκπΓ 1999). Έρεη επίζεο λνκνινγεζεί φηη ε κε πξάμε ηεο Πνιηηείαο πξνζβνιή ηεο νηθνλνκηθήο αμίαο ηεο κεηνρηθήο ηδηνθηεζίαο δεκηνπξγεί αμίσζε απνδεκίσζεο ησλ κεηφρσλ θαηά ηνπ Γεκνζίνπ, ελφςεη θαη ηνπ αξζξ. 1 1 ηνπ πξψηνπ πξφζζεηνπ πξσηνθφιινπ ηεο ΔΓΑ (νιαπ 14/99, ΔΔκπΓ 1999, 501, ΑΠ 795/00, ΝνΒ 2001, 1307, βι. θαη 39/2). εκαζία έρεη επίζεο ε ηήξεζε ηεο ζπληαγκαηηθήο αξρήο ηεο ηζφηεηαο. Δηδηθφηεξε ζπλέπεηα ηεο αξρήο απηήο είλαη ε απαγφξεπζε επηδφηεζεο ή επλντθήο θνξνινγηθήο κεηαρείξηζεο νξηζκέλσλ επηρεηξήζεσλ ή νξηζκέλσλ επηρεηξεκαηηθψλ θιάδσλ ή εηαηξηθψλ ηχπσλ κε απζαίξεηα θξηηήξηα (Μηραιφπνπινο, 2004) Δηαηξηθό θαη θνξνινγηθό δίθαην Σν θνξνινγηθφ δίθαην επεξεάδεη έκκεζα αιιά ηδηαίηεξα έληνλα ην εηαηξηθφ δίθαην. Απφ ηνπο βαζηθνχο ιφγνπο επηινγήο απφ ηνπο ζπκβαιινκέλνπο ζπγθεθξηκέλνπ εηαηξηθνχ ηχπνπ είλαη ε θνξνινγηθή ηνπ κεηαρείξηζε (Ληαθφπνπινο, 1991).

22 Παξά ηε κείσζε ησλ θνξνινγηθψλ ζπληειεζηψλ κε ηνλ λ. 3296/2004, ππάξρνπλ δηαθνξνπνηήζεηο σο πξνο ηνλ ζπληειεζηή αλάινγα κε ηνλ εηαηξηθφ ηχπν. Πάλησο, ζε αληίζεζε κε ην ηζρχζαλ δίθαην, ππνθείκελν θφξνπ είλαη πιένλ θαη νη πξνζσπηθέο εηαηξίεο θαη φρη νη εηαίξνη (άξζξν 2 4 λ. 2238/1994' βι. φκσο θαη άξζξν 28 4 ηνπ ίδηνπ λφκνπ). Σν φηη ε θνξνινγία ησλ πξνζσπηθψλ εηαηξηψλ, αθφκα θαη απηψλ πνπ έρνπλ λνκηθή πξνζσπηθφηεηα, ππάγεηαη ζηε θνξνινγία εηζνδήκαηνο θπζηθψλ θαη φρη λνκηθψλ πξνζψπσλ, φπσο ε αε, ε έπε θαη νη ζπλεηαηξηζκνί (αξζξ λ. 2238/1994), απνηειεί ζπζηεκαηηθή αηέιεηα θαη φρη νπζηαζηηθή δηαθνξά. Κεθάιαην 2 ν Γηαρξνληθή θξηηηθή πεξηγξαθή ηεο θνξνινγίαο ηωλ εκπνξηθώλ θεθαιαηνπρηθώλ εηαηξηώλ 2.1. Ζ Αλώλπκε εηαηξεία - Φνξνινγία Α.Δ Έλλνηα θαη ραξαθηεξηζηηθά Αλψλπκε εηαηξία είλαη ε κε λνκηθή πξνζσπηθφηεηα, εκπνξηθή, θεθαιαίνπ κεηνρηθή εηαηξία, ε νπνία επζχλεηαη κφλε απηή, κε ηελ πεξηνπζία ηεο, γηα ηα εηαηξηθά ρξέε. Γελ επζχλνληαη, δειαδή, γη απηά, παξάιιεια, νη ζπγθξνηνχληεο απηήλ εηαίξνη, κέηνρνη. 1 Η ΑΔ ππφθεηηαη, θαηά ηα ινηπά, θαη ζε ζηνηρεηψδε θξαηηθή επνπηεία. Η αλψλπκε εηαηξία ξπζκίδεηαη ζηνλ θσδηθνπνηεκέλν λφκν 2190/1920, ν νπνίνο έρεη ππνζηεί κέρξη ζήκεξα πάκπνιιεο ηξνπνπνηήζεηο, εμαηηίαο, ηδίσο, ηεο πιεζσξηθήο θαη αιιεπάιιειεο παξάγσγεο θνηλνηηθήο λνκνζεζίαο, πνπ απαηηνχζε -θαη απαηηεί- ελαξκφληζε (Πεξάθεο, 2012). 1 Βι. άξζξν 1 1 θ.λ. 2190/1920

23 Πέξαλ, φκσο, ηνπ γεληθήο εθαξκνγήο, σο άλσ, λνκνζεηήκαηνο, πνηθίιεο κνξθέο αλσλχκσλ εηαηξηψλ, αλάινγα, ηδίσο, κε ηελ ηδηαηηεξφηεηα ηνπο ή ηελ βαξχλνπζα γηα κηαλ νηθνλνκία ή θνηλσλία ζεκαζία ηνπ αληηθείκελνπ ηεο δξαζηεξηφηεηάο ηνπο, δηέπνληαη απφ εηδηθέο, γηα θάζε κηα, λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο (Πεξάθεο, 2012). Δηδηθή, έηζη, λνκνζεζία ππάξρεη γηα ηηο ηξαπεδηθέο αλψλπκεο εηαηξίεο, γηα ηηο αζθαιηζηηθέο εηαηξίεο, γηα ηηο αζιεηηθέο αλψλπκεο εηαηξίεο, γηα ηηο εηαηξίεο πξαθηνξείαο επηρεηξεκαηηθψλ απαηηήζεσλ, γηα ηηο εηαηξίεο ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο, γηα ηα αληαιιαθηήξηα ζπλαιιάγκαηνο, γηα ηηο εηαηξίεο εθδφζεσο ειεθηξνληθνχ ρξήκαηνο, γηα ηηο εηαηξίεο παξνρήο εγγπήζεσλ, γηα ηηο ρξεκαηηζηεξηαθέο εηαηξίεο, γηα ηηο εηαηξίεο δηαρείξηζεο ακνηβαίσλ θεθαιαίσλ θ.ν.θ. Φπζηθά, ν θ.λ. 2190/1920, σο γεληθφηεξνο, εθαξκφδεηαη θαη ζηηο εηαηξίεο απηέο, ζηελ έθηαζε κφλνλ, πνπ θάζε εηδηθφηεξνο λφκνο θαηαιείπεη θελά ή παξαπέκπεη ξεηά ζ απηφλ. Δμάιινπ, ε εηζαγσγή ησλ κεηνρψλ κηαο αλψλπκεο εηαηξίαο ζε ρξεκαηηζηήξην έρεη σζήζεη ζηε δεκηνπξγία ελφο ηδηαίηεξνπ λνκνζεηηθνχ θαζεζηψηνο γηα ηέηνηεο αλψλπκεο εηαηξίεο, ην νπνίν δηαθξίλεηαη ήδε ζε δηαηάμεηο ηνπ θ.λ. 2190/1920, αιιά, θπξίσο, έρεη δηακνξθσζεί κε βάζε ηελ ηδηαίηεξε πεξί θεθαιαηαγνξάο λνκνζεζία, κε βαζηθφ ζηφρν ηελ πξνζηαζία ησλ επελδπηψλ (Παπαγηάλλεο, 1995). Γεληθψο, νη θαλφλεο, πνπ ξπζκίδνπλ ηελ αλψλπκε εηαηξία είλαη, σο επί ην πιείζηνλ, αλαγθαζηηθνχ δηθαίνπ- πξσηίζησο δε, εθείλνη πεξί ηεο νξγάλσζεο ηεο ΑΔ θαη ησλ ζρέζεσλ κε ηνπο κεηφρνπο (^ηππνπνίεζε» ηεο κεηνρηθήο ζρέζεο). Δπηδίσμε είλαη ε δεκηνπξγία επαξθνχο αζθάιεηαο δηθαίνπ γηα ηνπο θαζηζηακέλνπο κεηφρνπο, επελδπηέο. Η επηδίσμε, βέβαηα, απηή θαη νη ζρεηηθνί θαλφλεο, πνπ ηελ απνηππψλνπλ, έρνπλ ιάβεη ππφςε ηνπο ηελ «ηδεαηή» κφλνλ κνξθή κηαο ΑΔ, απηήο κε επηρεηξεκαηηθφ φγθν θαη κεγάιν αξηζκφ κεηφρσλ (Παπαγηάλλεο, 1995). Γελ αληαπνθξίλνληαη, έηζη, πιήξσο θαη ζηηο ηδηαηηεξφηεηεο κηαο «κηθξήο» ή «πξνζσπνπαγνχο» (ζπλήζσο, νηθνγελεηαθήο) ή θαη κνλνπξφζσπεο ΑΔ. Οη ζρεηηθέο ειάρηζηεο, εηζαρζείζεο κε ηνπο λφκνπο 2941/2001 θαη 3604/2007, δηα-

24 ηάμεηο, αθήλνπλ πνιιά ζέκαηα νπζίαο ηεο κηθξήο ΑΔ αξξχζκηζηα (Πεξάθεο, 2012). Ζ εηαηξηθή ζρέζε Η αλψλπκε εηαηξία είλαη, θαηαξρήλ, «εηαηξία». Σν ίδην ηεο, δειαδή, ην φλνκα θαη ε ηζηνξηθή ηεο δηάπιαζε ζηε λνκνζεζία θαη ηελ πξαθηηθή ησλ ζπλαιιαγψλ ηελ ηνπνζεηνχλ ζεκειηαθά κεηαμχ ησλ ελψζεσλ πξνζψπσλ, πνπ κε θνηλέο εηζθνξέο επηδηψθνπλ θνηλφ ζθνπφ, 2 παξφηη εκθαλίδεη ηδηαηηεξφηεηεο, ηηο νπνίεο έρεη δεκηνπξγήζεη, κε αλαγθαζηηθνχ δηθαίνπ δηαηάμεηο, ή ηηο επηηξέπεη ν λφκνο, ζην πιαίζην ηεο θαηαιεηπνκέλεο ζπκβαηηθήο ειεπζεξίαο. Καηά ηνλ ηζηνξηθφ ηεο πξννξηζκφ, ε ελ ιφγσ εηαηξία δεκηνπξγήζεθε, γηα λα απνηειέζεη ηνλ ηξφπν ηεο απαηηνχζεο κεγάιε πεξηνπζηαθή επρέξεηα επηρεηξεκαηηθήο δξάζεο ελφο λένπ ππνθεηκέλνπ δηθαίνπ (λνκηθνχ πξνζψπνπ), κε δηθή ηνπ πεξηνπζία θαη κε δηθά ηνπ φξγαλα θαη απνθιεηζηηθή επζχλε, απεμαξηεκέλνπ απφ ηελ πξνζσπηθφηεηα ησλ ηδξπηψλ ηνπ θαη ησλ κεηερφλησλ ζηνλ ζρεκαηηζκφ ηεο πεξηνπζηαθήο ηνπ βάζεο, ζηελ ιεηηνπξγία ηνπ θαη ζηα νηθνλνκηθά απνηειέζκαηα ηεο δξάζεο ηνπ. Η αλψλπκε εηαηξία έρεη, έηζη, θαηαζηεί κέζν ζπγθέληξσζεο κεγάισλ θεθαιαίσλ (πεξηνπζίαο), γηα ηελ επηδίσμε πςεινχ θφζηνπο εκπνξηθψλ ή άιισλ ζθνπψλ. Δπεηδή δε ε ζπγθέληξσζε ηέηνηαο έθηαζεο θεθαιαίσλ θαζίζηαηαη ζπλήζσο δπλαηή -έρεη αλάγθε- ηε ζπλεηζθνξά πιεηφλσλ πξνζψπσλ, ηα πξφζσπα απηά, θαηαζέηνληαο ζηελ εηαηξία ηελ εηζθνξά ηνπο, θαζίζηαληαη εηαίξνη, νη νπνίνη, ελ πξνθεηκέλσ, θαινχληαη «κέηνρνη» (Πεξάθεο, 2012). Ο ιφγνο είλαη φηη ην νξηδφκελν ζην θαηαζηαηηθφ πξνο ζπγθέληξσζε θεθάιαην ηεο εηαηξίαο δηαηξείηαη ζε ηκήκαηα κηθξήο νλνκαζηηθήο αμίαο, ηα νπνία ελζσκαηψλνληαη ζε ηίηινπο (αμηφγξαθα) θαινχκελα «κεηνρέο», ψζηε ν απνθηψλ, ηνπιάρηζηνλ, κία κεηνρή, θαηαβάιινληαο σο εηζθνξά ηελ αμία ηεο, λα γίλεηαη κέηνρνο ηεο εηαηξίαο. Αλ δε ε εηαηξία εηζαγάγεη ηηο κεηνρέο ηεο (ζε άπιε πιένλ κνξθή) -πξνο 2 Βι. ΑΚ 741

25 δηαπξαγκάηεπζε κεηαμχ κεηφρσλ, πνπ επηδηψθνπλ ηε κεηαβίβαζή ηνπο, θαη ηξίησλ ή άιισλ κεηφρσλ, πνπ ελδηαθέξνληα! λα ηηο απνθηήζνπλ, πξνο δηεμαγσγή, δειαδή, αγνξαπσιεζηψλ- ζε νξγαλσκέλε αγνξά (ρξεκαηηζηήξην), εθαξκφδνληαη επ απηήο, ηφζνλ νη θαλφλεο ηνπ δηθαίνπ ηεο θεθαιαηαγνξάο, φζν θαη νη εηδηθνί θαλφλεο, πνπ έρνπλ ηεζεί γηα ηηο «εηζεγκέλεο αλψλπκεο εηαηξίεο», ράξηλ πξνζηαζίαο ησλ απνθηψλησλ ηηο κεηνρέο λέσλ κεηφρσλ, επελδπηψλ. Η εηζαγσγή ησλ κεηνρψλ ζε ρξεκαηηζηήξην, ε νπνία εμαζθαιίδεη ζηνπο κεηφρνπο επρέξεηα κεηαβίβαζεο θαη δπλαηφηεηα ζπλάκα εθκεηάιιεπζεο επθαηξηψλ γηα επηπιένλ θέξδνο απφ ηελ ηπρφλ απμεκέλε ρξεκαηηζηεξηαθή ηηκή ηνπο, ζπλέπεηα ησλ νπνίσλ είλαη ε ειθπζηηθφηεηα απφθηεζεο ησλ εθδηδνκέλσλ κεηνρψλ, θαζηζηά ηελ εηαηξία ηθαλή λα ζπγθεληξψλεη επρεξψο ηα αλαγθαία γηα ηε δξάζε ηεο θεθάιαηα. Η αλψλπκε εηαηξία έρεη θαηαζηεί ηαπηφρξνλα θαη φξγαλν αληίζηνηρεο κε ηα δηαηηζέκελα θεθάιαηα αλάιεςεο κεγάινπ νηθνλνκηθνχ, επηρεηξεκαηηθνχ θηλδχλνπ. Σνχηνλ, φκσο, πεξηνξίδεη ε πεξί ηεο αλψλπκεο εηαηξίαο λνκνζεζία ζηελ ίδηα ηεο ηελ πεξηνπζία. Έλαληη, δειαδή, ησλ δαλεηζηψλ ηεο επζχλεηαη κφλνλ ε εηαηξία, σο λνκηθφ πξφζσπν, κε ηελ ζπγθεληξσζείζα πεξηνπζία ηεο. Οη κέηνρνη δηαθηλδπλεχνπλ ηελ νηθνλνκηθή, απιψο, αμία ηεο ζπκκεηνρήο ηνπο ζην θεθάιαην ηεο εηαηξίαο. Παξάιιεια, ε βαζηθή εηαηξηθή ππνρξέσζε λα επηδηψθνπλ νη εηαίξνη απφ θνηλνχ ηνλ θνηλφ εηαηξηθφ ζθνπφ, ακβιχλεηαη, ελ πξνθεηκέλσ, δξαζηηθά, θαηά πεξηερφκελν θαη νπζία, αθνχ απηή εκθαλίδεηαη σο ππνρξέσζε κφλνλ ζεβαζκνχ ησλ φξσλ ιήςεσο ησλ απνθάζεσλ, ζην πιαίζην ηεο γεληθήο ζπλέιεπζεο ησλ κεηφρσλ, θαη ησλ δηθαησκάησλ ηεο κεηνςεθίαο απφ ηελ πιεηνςεθία. Η δηαρείξηζε ηεο εηαηξίαο απνηειεί απνθιεηζηηθή επζχλε, φρη ησλ κεηφρσλ, αιιά ησλ αλαδεηθλπνκέλσλ απφ ηελ γεληθή ζπλέιεπζε πξνζψπσλ, πνπ ζπγθξνηνχλ εηδηθφ φξγαλν δηνηθήζεσο ηνπ λνκηθνχ πξνζψπνπ, ην δηνηθεηηθφ ζπκβνχιην. Η ζπλερψο επαπμαλφκελε ζεκαζία ηεο ζπγθέληξσζεο θαη ηεο ρξήζεο ηνπ θεθαιαίνπ γηα ηελ επίηεπμε ζπγθεθξηκέλνπ ζθνπνχ, ρσξίο αλάιεςε πξνζσπηθήο επζχλεο απ απηφλ, πνπ ην θαηαβάιιεη, έρεη νδεγήζεη ζηελ ζέζπηζε κνξθψκαηνο αλψλπκεο εηαηξίαο -θαη εηαηξίαο πεξηνξηζκέλεο επζχλεο- κε έλαλ κφλνλ θαη

26 κνλαδηθφ εηαίξν, κέηνρν {κνλνπξφζσπε -νηνλεί- εηαηξία). ηελ 3 ηνπ άξζξνπ 1 ηνπ θ.λ. 2190/1920 νξίδεηαη, πξάγκαηη, φηη «ε αλψλπκε εηαηξία κπνξεί λα ηδξπζεί απφ έλα ή πεξηζζφηεξα πξφζσπα ή λα θαηαζηεί κνλνπξφζσπε κε ηε ζπγθέληξσζε φισλ ησλ κεηνρψλ ζε έλα κφλν πξφζσπν...». Σν κφξθσκα ηνχην, παξφηη δελ ζπληζηά, θαηά θπξηνιεμία, «εηαηξία» ή «ζσκαηείν» (=έλσζε πξνζψπσλ), αιιά αηνκηθή επηρείξεζε, ρσξίο επζχλε ηνπ θνξέα ηεο, θπζηθνχ πξνζψπνπ, εληάζζεηαη ξπζκηζηηθά ζηνπο ίδηνπο πεξί εηαηξίαο (αλψλπκεο ή πεξηνξηζκέλεο επζχλεο) θαλφλεο, κε ειαθξέο απνθιίζεηο (Πεξάθεο, 2012). Ζ λνκηθή πξνζωπηθόηεηα Η αλψλπκε εηαηξία θέξεη «λνκηθή πξνζσπηθφηεηα» δειαδή είλαη λνκηθφ πξφζσπν. 3 Η λνκηθή πξνζσπηθφηεηα απνθηάηαη «κε ηελ θαηαρψξηζε ζην νηθείν Μεηξψν Αλσλχκσλ Δηαηξηψλ ηεο ηδξπηηθήο πξάμεο κε ην θαηαζηαηηθφ, καδί κε ηελ δηνηθεηηθή απφθαζε γηα ηε ζχζηαζε ηεο εηαηξίαο θαη ηελ έγθξηζε ηνπ θαηαζηαηηθνχ ηεο, φπνπ απαηηείηαη». 4 Μεηά ηε ιεηηνπξγία ηνπ Γ.Δ.ΜΗ. (Γεληθνχ Δκπνξηθνχ Μεηξψνπ), ε λνκηθή πξνζσπηθφηεηα ηεο ΑΔ απνθηάηαη κε ηελ θαηαρψξηζε ησλ σο άλσ ζηνηρείσλ ζ απηφ. 5 Καηά ζπλέπεηα, επζείαο κελ, αιιά ζπκπιεξσκαηηθήο εθαξκνγήο επί ηεο αλψλπκεο εηαηξίαο ηπγράλνπλ θαη νη γεληθέο πεξί λνκηθψλ πξνζψπσλ δηαηάμεηο ηνπ ΑΚ, φπσο, ηδίσο, ησλ άξζξσλ 66, 69, 70 θαη 71 ΑΚ. Φνξέαο, θαη αθνινπζίαλ, ηεο ζρεκαηηδνκέλεο εηαηξηθήο πεξηνπζίαο θαη ηεο ελ γέλεη αζθνπκέλεο επηρεηξήζεσο θαζίζηαηαη απηφ ηνχην ην λνκηθφ πξφζσπν, ην νπνίν εθθξάδεη ηδία βνχιεζε κέζσ ησλ πξνβιεπνκέλσλ ζην λφκν νξγάλσλ ηνπ. Απηνλφεηα, ε επζχλε γηα ηα εηαηξηθά ρξέε θέξεηαη απφ ην λνκηθφ πξφζσπν θαη, κάιηζηα, ελ πξνθεηκέλσ -ζε αληίζεζε πξνο ηηο πξνζσπηθέο εηαηξίεο-, απνθιεηζηηθά θαη κφλνλ απφ ηνχην, απνθιεηφκελεο νπνηνζδήπνηε παξάιιειεο επζχλεο ησλ κεηφρσλ. ην δίθαην ηεο αλψλπκεο εηαηξίαο δελ Βι. άξζξν 1 1 θ.λ. 2190/1920 Βι. άξζξν 7β 10 θ.λ /1920 Βι. άξζξα 15 1 εδ. α' θαη 18 3

27 ζπλαληάηαη, πξάγκαηη, δηάηαμε εμαηξεηηθήο, «παξάιιειεο» ή «αιιειέγγπαο» πξνζσπηθήο επζχλεο θαη ησλ κεηφρσλ, φπσο ζην άξζξν λ. 4072/2012 (πξψελ άξζξν 22 ηνπ ΔΝ), σο πξνο ηνπο νκνξξχζκνπο εηαίξνπο. Έλαληη, πξάγκαηη, ησλ ηξίησλ, απφ ηηο πξάμεηο ησλ νξγάλσλ δηνίθεζεο ηεο εηαηξίαο (δηνηθεηηθνχ ζπκβνπιίνπ ή εθθαζαξηζηψλ), δεκηνπξγείηαη επζχλε ηνπ λνκηθνχ κφλνλ πξνζψπνπ. Γηα ηα ρξέε, κε άιια ιφγηα ηεο εηαηξίαο, «επζχλεηαη κφλνλ ε ίδηα κε ηελ πεξηνπζία ηεο» (άξζξν 1 1) (Πεξάθεο, 2012). Δμαίξεζε κπνξεί λα γίλεη δεθηή ζε κεκνλσκέλεο πεξηπηψζεηο άξζεσο ηεο λνκηθήο πξνζσπηθφηεηαο, φηαλ ην λνκηθφ πξφζσπν απνηειεί ην πξνθαλέο πξνθάιπκκα ηεο δξάζεο ζεκαληηθνχ ή κνλαδηθνχ κεηφρνπ, ν νπνίνο, ελψ απνηειεί ηνλ κνλαδηθφ ηζχλνληα λνπ ηεο επηρείξεζεο θαη νπζηαζηηθφ παξάγνληα ηεο νηθνλνκηθήο αμηνπηζηίαο ηεο, ρξεζηκνπνηεί ην λνκηθφ πξφζσπν θαηαρξεζηηθά, πξνο απνθπγή απιψο ηεο αηνκηθήο, πξνζσπηθήο ηνπ, έλαληη ησλ ηξίησλ, επζχλεο. Η αλψλπκε εηαηξία ζπληζηά, αζθαιψο, λνκηθφ πξφζσπν ηδησηηθνχ δηθαίνπ, αθνχ ηδξχεηαη κε δηθαηνπξαμία θαη φρη κε ηδξπηηθή (ζπζηαηηθή) δηνηθεηηθή πξάμε. Ιδξχεηαη, επνκέλσο, θαη ιεηηνπξγεί κε βάζε ηνπο θαλφλεο ηνπ ηδησηηθνχ δηθαίνπ. Απνθιίζεηο απφ ην δίθαην ηνχην έρνπλ, σζηφζν, εηζαρζεί, σο πξνο ηηο αλψλπκεο εηαηξίεο, ηηο νπνίεο ηδξχεη ην θξάηνο κε δηα λφκνπ επηθχξσζε ηνπ θαηαζηαηηθνχ ηνπο, ζηηο νπνίεο απηφ ζπκκεηέρεη σο κνλαδηθφο ή θχξηνο κέηνρνο. 6 Ζ εκπνξηθόηεηα Η αλψλπκε εηαηξία είλαη «έκπνξνο», κε βάζε ην ηππηθφ θξηηήξην ηεο εκπνξηθφηεηαο. Έρεη, δειαδή, ηελ εκπνξηθή ηδηφηεηα, επεηδή ν ίδηνο ν λφκνο ηεο ηελ απνλέκεη, κε βάζε κφλνλ ηελ κνξθή ηεο, ηνλ ηφπν ηεο, αλεμάξηεηα απφ ηελ νπζία, αλ νη επηρεηξνχκελεο απ απηήλ «θαη επάγγεικα» πξάμεηο (άξζξν 1 ΔΝ) είλαη, πξάγκαηη, εκπνξηθέο ή φρη. Η δηάηαμε ηεο 2 ηνπ άξζξνπ 1 ηνπ θ.λ. 2190/1920 αλαθέξεη επ απηνχ: «Κάζε αλψλπκε εηαηξία είλαη εκπνξηθή, έζησ θη 6 Βι. λ. 3429/2005 «Γεκφζηεο επηρεηξήζεηο θαη νξγαληζκνί - Γ.Δ.Κ.Ο» θαη λ. 3049/2002 «Απνθξαηηθνπνίεζε επηρεηξήζεσλ Γεκνζίνπ θαη άιιεο δηαηάμεηο»

28 αλ ν ζθνπφο ηεο δελ είλαη ε άζθεζε εκπνξηθήο επηρείξεζεο». Μάιινλ, αλαπφθεπθηα, θάζε (αζηηθήο θχζεσο) πξάμε ηεο ηππηθά κφλνλ εκπνξηθήο αλψλπκεο εηαηξίαο θαζίζηαηαη, νκνίσο, εκπνξηθή θαη, κάιηζηα, θαηά ηεθκήξην (εκπνξηθφηεηαο) ακάρεην. Η αλψλπκε εηαηξία, φπσο θαη θάζε λνκηθφ πξφζσπν, έρεη αλάγθε νξγάλσλ, πνπ ζα δεκηνπξγνχλ, κε εζσηεξηθέο απνθαζηζηηθέο δηεξγαζίεο, ηελ θπξίαξρε βνχιεζε ηνπ λνκηθνχ πξνζψπνπ, ζα εθθξάδνπλ πξνο ηα έμσ ηε βνχιεζε απηή, επηδηψθνληαο ηελ πξαγκάησζε ηνπ θαηαζηαηηθνχ ζθνπνχ, θαη ζα ειέγρνπλ εζσηεξηθά ηε ζχλλνκε θαη θαηαζηαηηθά νξζή ιεηηνπξγία ησλ πνιχπινθσλ νξγαλσηηθψλ επηρεηξεκαηηθψλ δνκψλ ηεο εηαηξίαο. Σα πξνβιεπφκελα ζην λφκν ππνρξεσηηθά φξγαλα ηεο αλψλπκεο εηαηξίαο, κε αληίζηνηρεο πξνο ηηο αλσηέξσ, απηνλφεηεο πεξίπνπ, σο αλαγθαίεο, αξκνδηφηεηεο, είλαη (Πεξάθεο, 2012): ε γεληθή ζπλέιεπζε ησλ κεηφρσλ (εθεμήο θαη Γ), ην δηνηθεηηθφ ζπκβνχιην ηεο εηαηξίαο (εθεμήο θαη Γ) θαη νη ειεγθηέο ηεο εηαηξίαο. Η γεληθή ζπλέιεπζε ησλ κεηφρσλ είλαη ην αλψηαην ζπιινγηθφ φξγαλν ηεο αλψλπκεο εηαηξίαο, ην νπνίν ζπγθξνηείηαη απφ ην ζχλνιν ησλ κεηφρσλ, πνπ εθδειψλνπλ ηε βνχιεζή ηνπο λα ζπκκεηάζρνπλ ζ απηφ, θαηά ηελ εθάζηνηε λφκηκε ζχγθιεζή ηνπ, γηα λα αληαιιάμνπλ απφςεηο, λα απνθαζίζνπλ επί ζεκάησλ ηεο εηαηξίαο θαη λα δεζκεπζνχλ ζηελ πιεηνςεθνχζα απφθαζε, εθθξάδνληαο, έηζη, ηε βνχιεζε ηεο εηαηξίαο ζηηο εζσηεξηθέο ηεο ζρέζεηο. 7 Παξ φια απηά, ε γεληθή ζπλέιεπζε δελ αζθεί δηαρείξηζε, ηελ νπνία, σζηφζν, επεξεάδεη θαη θαηεπζχλεη κε ηηο απνθάζεηο ηεο. Γηα ηνλ ιφγν αθξηβψο απηφλ, δελ κπνξεί λα αλαζέηεη δηαρεηξηζηηθέο ελέξγεηεο επζέσο ζε ηξίηνπο, παξαθάκπηνληαο ηελ αξκνδηφηεηα ηνπ Γ. ηελ απνθιεηζηηθή αξκνδηφηεηα ηεο γεληθήο ζπλέιεπζεο αλήθνπλ ηα αθφινπζα ζέκαηα (Πεξάθεο, 2012): 7 Βι. άξζξν 33 θ.λ. 2190/1920

29 Οη ηξνπνπνηήζεηο ηνπ θαηαζηαηηθνχ (π.ρ. αιιαγή επσλπκίαο, ζθνπνχ, απμήζεηο ή κεηψζεηο θεθαιαίνπ θ.ιπ.), πνπ δελ απαγνξεχνληαη ξεηά απφ δηαηάμεηο ηνπ. Η εθινγή κειψλ ηνπ Γ θαη ειεγθηψλ. Η έγθξηζε ηνπ ηζνινγηζκνχ ηεο εηαηξίαο. Η δηάζεζε ησλ εηήζησλ θεξδψλ. Η ζπγρψλεπζε, ε δηάζπαζε, ε κεηαηξνπή, ε αλαβίσζε, ε παξάηαζε ηεο δηάξθεηαο ή ε ιχζε ηεο εηαηξίαο. Ο δηνξηζκφο εθθαζαξηζηψλ. 8 Η έθδνζε νκνινγηαθνχ δαλείνπ, ζηηο πεξηπηψζεηο, θπξίσο, ησλ άξζξσλ 3α θαη 3β θ.λ. 2190/ Η απαιιαγή ησλ κειψλ ηνπ Γ θαη ησλ ειεγθηψλ απφ θάζε επζχλε απνδεκηψζεσο ή ε άζθεζε ησλ αμηψζεσλ ηεο εηαηξίαο, θαηά ησλ κειψλ ηνπ Γ, απφ ηελ δηνίθεζε ησλ εηαηξηθψλ ππνζέζεσλ. 10 Οη παξερφκελεο ζε κέιε ηνπ Γ ακνηβέο θαη απνδεκηψζεηο. 11 Η ζπλαίλεζε πξνο ην Γ γηα απνθηήζεηο ζηνηρείσλ ηνπ ελεξγεηηθνχ απφ ηδξπηέο, κέιε ηνπ Γ θ.ιπ., ζηα πξψηα δχν ρξφληα απφ ηελ ίδξπζε ή ηελ αχμεζε θεθαιαίνπ ηεο εηαηξίαο, ή γηα δηνξηζκφ ή εθινγή ή ακνηβή θαη απνδεκίσζε ησλ πξνζψπσλ, απφ ηνπο νπνίνπο απνθηψληαη ηέηνηα ζηνηρεία, θαηά ηα ρξφληα απηά. 12 Η ρνξήγεζε άδεηαο πξνο κέιε ηνπ Γ θαη δηεπζπληέο ηεο εηαηξίαο γηα ηελ ελέξγεηα πξάμεσλ αληαγσληζκνχ. 13 Η ρνξήγεζε εηδηθήο άδεηαο, ηφζν γηα ηελ παξνρή εγγχεζεο ή άιιεο αζθάιεηαο ππέξ κειψλ ηνπ Γ, ειεγθηψλ, ζπδχγσλ θαη ζπγγελψλ ηνχησλ κέρξη ηξίηνπ βαζκνχ θαη ππέξ ησλ ειεγρνκέλσλ απ απηνχο λνκηθψλ Βι. γηα ηα ππφ α-ζη' ζέκαηα, άξζξν 34 θ.λ. 2190/1920 Βι. θαη άξζξα 1 2, εδ. α', λ. 3150/2003 Βι. άξζξν 35 θ.λ. 2190/1920 Βι. άξζξν 24 θ.λ. 2190/1920 Βι. άξζξν θ.λ. 2190/1920 Βι. άξζξν 23 θ.λ. 2190/1920

30 πξνζψπσλ, ππφ ηνπο ινηπνχο φξνπο ηνπ λφκνπ, φζν θαη γηα ηελ ζχλαςε ζπκβάζεσλ (άιισλ, πιελ δαλείσλ ή πηζηψζεσλ, πνπ απαγνξεχνληαη) κε ηα σο άλσ πξφζσπα, φηαλ νη ζπκβάζεηο απηέο εμέξρνληαη ησλ νξίσλ ησλ ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ ηεο εηαηξίαο κε ηξίηνπο. 14 Σα ζέκαηα, γηα ηα νπνία ην θαηαζηαηηθφ ή εηδηθέο δηαηάμεηο λφκσλ πξνβιέπνπλ αξκνδηφηεηα ηεο Γ. Οη γεληθέο ζπλειεχζεηο ησλ κεηφρσλ ζηελ αλψλπκε εηαηξία δηαθξίλνληαη ζε ηαθηηθέο, έθηαθηεο, ζπλήζεηο, θαηαζηαηηθέο ή εμαηξεηηθέο θαη ζε επαλαιεπηηθέο, αλάινγα, ηδίσο, κε ηελ ηαθηηθφηεηα ζπγθιήζεσο ηνπο, ηελ ζπνπδαηφηεηα ησλ πξνο ζπδήηεζε ζεκάησλ θαη ηνλ ηξφπν ιήςεσο ησλ απνθάζεσλ. πρλά, επί κηθξψλ ηδίσο (κε ιίγνπο κεηφρνπο) ΑΔ, ζπλαληάηαη ε θαζνιηθή, ιεγνκέλε, γεληθή ζπλέιεπζε. Αλ ε ΑΔ έρεη εθδψζεη πξνλνκηνχρεο κεηνρέο, νη κέηνρνη πνπ ηηο θαηέρνπλ ζπγθξνηνχλ ηδηαίηεξε Γ Ζ θνξνινγία ζηελ Α.Δ. Η θνξνινγηθή κεηαρείξηζε ηεο αλψλπκεο εηαηξείαο επηβάιιεη πξνεγνπκέλσο, φπσο δηεξεπλεζεί ν ηξφπνο πξνζδηνξηζκνχ ησλ αθαζαξίζησλ εζφδσλ θαη ηνπ θνξνινγεηένπ εηζνδήκαηνο ηεο. Δπεηδή δε ζηα αθαζάξηζηα έζνδα κηαο αλψλπκεο εηαηξείαο πεξηιακβάλνληαη εθηφο απφ έζνδα απφ εκπνξηθέο εξγαζίεο (ηίκεκα πσιήζεσλ), ακνηβέο απφ παξνρή ππεξεζηψλ θαη άιια έζνδα, φπσο π.ρ. έζνδα απφ αθίλεηα, απφ θηλεηέο αμίεο θιπ., επηβάιιεηαη λα γίλεη κηα εηδηθφηεξε αλάιπζε γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ θνξνινγεηένπ εηζνδήκαηνο ηεο ελ ιφγσ εηαηξείαο (αθέιιεο, 2006). Γηα ηα έζνδα απφ αθίλεηα δελ έρνπλ εθαξκνγή νη δηαηάμεηο ηνπ άξζξνπ 23 ηνπ Κ.Φ.Δ. (αλαθεξφκαζηε ζηελ έθπησζε ηνπ πνζνζηνχ 5% ή ηνπ 10% γηα απνζβέζεηο, σο θαη ζηελ έθπησζε ησλ δαπαλψλ επηζθεπήο 5% ή 10% θιπ.), γηαηί νη γελφκελεο δαπάλεο πνπ αθνξνχλ ηα αθίλεηα ζα αθαηξεζνχλ ελ πξνθεηκέλσ εμ νινθιήξνπ ρσξίο θαλέλαλ πνζνζηηαίν πεξηνξηζκφ. Η κφλε εμαίξεζε αλαθέξεηαη ζηελ πεξίπησζε ηεο παξ. 1 ηνπ αξ. 23, 14 Βι. άξζξν 23α θ.λ. 2190/1920

31 πνπ αθνξά πνζφ απνδεκίσζεο γηα ηε ιχζε ηεο κηζζσηηθήο ζρέζεο ηνπ αθηλήηνπ, φπνπ ζα εθαξκνζηεί ε δηάηαμε ηνπ ελ ιφγνπ άξζξνπ (Κφληνο - Μάλαιεο, 2007). Αλαθνξηθά κε ηα έζνδα απφ θηλεηέο αμίεο ηα νπνία κπνξεί λα είλαη έζνδα απφ ηφθνπο δαλείσλ πνπ ρνξεγήζεθαλ ή έζνδα απφ ηφθνπο εληφθσλ γξακκαηίσλ ηνπ δεκνζίνπ ή αθφκα έζνδα απφ ηφθνπο θαηαζέζεσλ ζε εκεδαπή ηξάπεδα (γηα ηα ηειεπηαία ππάξρεη εμάληιεζε ηεο θνξνινγηθήο ππνρξέσζεο κε ηελ παξαθξάηεζε ηνπ θφξνπ 15%), πξέπεη λα ζεκεηψζνπκε φηη, ζηα βηβιία ηεο Α.Δ. θαηαρσξείηαη ην κηθηφ πνζφ ηνπ εζφδνπ απφ ηφθνπο, ρσξίο δειαδή ηελ αθαίξεζε ηνπ θφξνπ, σο θαη ην πφζν ηνπ θφξνπ πνπ παξαθξαηήζεθε κε βάζε ην 15%, ζηνπο ζρεηηθνχο ινγαξηαζκνχο πνπ επηβάιινληαη απφ ην Γ.Λ.. (αθέιιεο, 2006). Πξάγκαηη, κεηαμχ ησλ εηζνδεκάησλ ησλ λνκηθψλ πξνζψπσλ ζπκπεξηιακβάλνληαη κεξίζκαηα ή θέξδε απφ ζπκκεηνρή ζε άιιεο εηαηξείεο, φπνπ ηα θέξδε απηά έρνπλ θνξνινγεζεί πξνεγνπκέλσο ζχκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ Κ.Φ.Δ. (αξ.10 θιπ.), ηα εηζνδήκαηα απηά αθαηξνχληαη απ ηα ζπλνιηθά θαζαξά θέξδε, πξνθεηκέλνπ λα γίλεη ν ππνινγηζκφο ησλ θνξνινγεηέσλ θεξδψλ ηνπ Ν.Π ο ζςνηελεζηήρ θοπολογίαρ ηος ζςνολικού θοπολογηηέος ειζοδήμαηορ αςξάνεηαι ζε 26%.. (Κφληνο - Μάλαιεο, 2007). ε πεξίπησζε, φκσο, πνπ ζηα θαζαξά θέξδε εκεδαπήο Α.Δ., ζπλεηαηξηζκνχ ή Δ.Π.Δ. ζπκπεξηιακβάλνληαη (εθηφο απφ ηα κεξίζκαηα θαη ηα θέξδε απφ ζπκκεηνρέο ζε άιιεο εηαηξείεο πνπ αλαθέξνληαη πην πάλσ) θαη εηζνδήκαηα θνξνινγεζέληα θαηά εηδηθφ ηξφπν κε εμάληιεζε ηεο θνξνινγηθήο ππνρξέσζεο ή αθνξνιφγεηα έζνδα θιπ., γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ δηαλεκνκέλσλ θεξδψλ πνπ αλαινγνχλ ζηα εηζνδήκαηα θαη πξνβιέπνπλ νη ζρεηηθέο δηαηάμεηο, ιακβάλνληαη ηα ζπλνιηθά θαζαξά θέξδε, πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηνπο ηζνινγηζκνχο ησλ λνκηθψλ απηψλ πξνζψπσλ. εκεησηένλ, φηη αλ ζηα θαζαξά θέξδε πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηζνινγηζκνχο εηαηξεηψλ Δ.Π.Δ. θαη εκεδαπψλ Α.Δ., πιελ ηξαπεδηθψλ θαη αζθαιηζηηθψλ Α.Δ., ζπκπεξηιακβάλνληαη θαη έζνδα αθνξνιφγεηα, γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ θνξνινγεηέσλ θεξδψλ απηνχ ηνπ λνκηθνχ πξνζψπνπ, πξνζηίζεηαη ζε απηά, ην