Παρατιρθςθ, ςυμμετοχικι παρατιρθςθ και καταγραφζσ. Η οπτικι των κρίςιμων ςυμβάντων

Transcript

1 Παρατιρθςθ, ςυμμετοχικι παρατιρθςθ και καταγραφζσ. Η οπτικι των κρίςιμων ςυμβάντων Τρίτθ 28 Φεβρουαρίου 2017 Χ.Δαφζρμου

2 Αξιοποιώντασ την παρατήρηςη για την κατανόηςη τησ εκπαιδευτικήσ διαδικαςίασ το πλαίςιο του μακιματοσ: Παρατιρθςθ ςτο νθπιαγωγείο. Ανάλυςθ και κατανόθςθ του πλαιςίου τθσ τάξθσ Σι παρατθροφςατε και τι καταγράφατε; Με ποιουσ άξονεσ; Ποιοσ ο ρόλοσ ςασ, τι κάνατε ακριβϊσ ςτο πλαίςιο τθσ τάξθσ; Πϊσ καταγράφατε; Ποια μορφι κειμζνου;

3 Ποιεσ διαφορζσ ςε ςχζςθ με τισ περςινζσ ςασ καταγραφζσ εντοπίηετε ςτθν περιγραφι που ακολουκεί;

4 Περιγραφή: Η φοιτιτρια που καταγράφει βλζπει κάποια κορίτςια δίπλα από τθν παρεοφλα να παίηουν το γιατρό. Πλθςιάηει διπλωμζνθ ςτα δφο και κρατϊντασ τθν κοιλιά τθσ. Παρακολουκιςτε τθν καταγραφι όπωσ τθν κατζκεςε θ φοιτιτρια: Εγϊ: - Πονάει θ κοιλιά μου γιατρζ, δεν νιϊκω καλά. Η Ε. με πλθςιάηει κρατϊντασ ζνα μακρφ κορδόνι, που το ακουμπάει από το ζνα άκρο ςτθν κοιλιά μου και από το άλλο άκρο ςτο αυτί τθσ καταλαβαίνω ότι πρόκειται για τα ακουςτικά - και ρωτάει: Ε: - Φάγατε μιπωσ παγωτό; Φ: - Όχι, μόνο κοτόπουλο με ρφηι. Με βάηει να ςτακϊ πίςω από ζνα κουτί που είναι πάνω ςε ζνα καρεκλάκι. Ε. Κρατιςτε τθν αναπνοι ςασ (κάνει κλικ, ιχοσ μάλλον του ακτινοςκοπικοφ μθχανιματοσ) Ζχετε κρυϊςει. Αυτά είναι τα φάρμακά ςασ, μπορείτε να πάρετε δφο χάπια κάκε δφο μζρεσ. (Μου δίνει ςτο χζρι ζνα κανονικό κουτί Panadol, άδειο). Φ: - Πότε να ξεκινιςω τθν αγωγι; Ε: - ιμερα, και τϊρα μπορείτε. Φ: - A μπορϊ και τϊρα. Ζχετε νερό; Ε: - Ναι, ζχουμε, φζρτε νερό! (γυρίηει το βλζμμα τθσ και κοιτάει τουσ βοθκοφσ τθσ, θ μία από τισ βοθκοφσ φζρνει αμζςωσ ζνα μολφβι ωσ ποτιρι). Ορίςτε και οι εξετάςεισ ςασ. Φ: - Σι λζνε οι εξετάςεισ μου; Μπορείτε να μου πείτε; Ε: - Θα ςασ εξθγιςουμε τθν άλλθ εβδομάδα που κα ζρκετε πολλά πράγματα.

5 Ι: - Θα πρζπει να ζρκω πάλι τθν επόμενθ εβδομάδα; Είμαι τόςο ςοβαρά; Ε: - Όχι, αλλά πρζπει να ςασ παρακολουκϊ. Ι: - Χρειάηεται να πάρω άλλα φάρμακα; Ε: Σθν άλλθ εβδομάδα κα ςασ ποφμε και κα ςασ δϊςουμε τθ ςυνταγι. Ι: -Σελειϊςαμε γιατρζ; Ε: - Ναι. Ι: - Να ςασ πλθρϊςω για τθν επίςκεψθ; Ε: - Ναι. Ι: - Πόςο κοςτίηει; Ε: - 10 ευρϊ (Ψάχνω για χριματα ςτθ τςζπθ του παντελονιοφ μου και κάνω πωσ τθσ τα δίνω ςτο χζρι ). Ε: - Μιςό λεπτό να ςασ δϊςω τθν απόδειξθ. (Μου δίνει ςτο χζρι μια απόδειξθ από τθ γωνιά του μπακάλικου ). Ι: - ασ ευχαριςτϊ πολφ, γεια ςασ γιατρζ.

6 Ποιεσ διαφορζσ εντοπίηετε ςτο ςχολιαςμό που ακολουκεί και ςτον ςχολιαςμό των καταγραφϊν ςασ ςτο 2 ο ζτοσ;

7 Σο κεωρϊ κρίςιμο ςυμβάν γιατί αποκαλφπτει γνϊςεισ των παιδιϊν ςχετικά με ενζργειεσ και κοινωνικζσ ςυμπεριφορζσ ςε ζνα ιατρείο. το ελεφκερο παιχνίδι μια ομάδα κοριτςιϊν ζφτιαξαν μια φανταςτικι κατάςταςθ και ζκεςαν τουσ δικοφσ τουσ κανόνεσ που τουσ τθροφςαν με ςυνζπεια. Για παράδειγμα το γεγονόσ ότι ζνα παγκάκι από τθ γωνιά τθσ παρεοφλασ, που βρίςκεται δίπλα ςτθ γωνιά του ιατρείου, ζγινε χϊροσ εξζταςθσ και κανζνα παιδί δεν πιγε να κάτςει εκεί εκτόσ από εμζνα που ιμουν θ αςκενισ, αποκαλφπτει πωσ τα παιδιά ζχουν ιδθ αναπτφξει τθν ικανότθτα αυτο-ρφκμιςθσ, τθν ικανότθτα δθλαδι να ρυκμίηουν τθ ςυμπεριφορά τουσ (Παπαδοποφλου, 2016 ). Σα παιδιά είναι γιατροί και νοςθλευτζσ. Παίηουν παιχνίδι προςποίθςθσ, ςτο οποίο χρθςιμοποιοφν αντικείμενα ωσ να ιταν άλλα, αυτά που τουσ χρειάηονται για το ρόλο (μολφβι ωσ ποτιρι, κουτί ωσ μθχάνθμα για ακτινογραφίεσ). Κατά τθν διάρκεια του παιχνιδιοφ, τα παιδιά ςυνεργάηονται μεταξφ τουσ χωρίσ να ξεφεφγουν από το ρόλο που ζχει ςτο παιχνίδι το κακζνα. Σόςο θ γιατρόσ, όςο και οι νοςθλεφτριεσ ςυμφωνικθκε ςτο πλαίςιο του παιχνιδιοφ να αναλάβουν αυτοφσ τουσ ρόλουσ, δεν τουσ απζνειμε κάποιοσ ενιλικοσ, και τουσ τθροφν με ςυνζπεια. Εγϊ είχα εμπλακεί ςτθν φανταςτικι κατάςταςθ των παιδιϊν αναπτφςςοντασ ςυμπεριφορά που κατά τθ γνϊμθ μου κα εμπλοφτιηε το παιχνίδι, χωρίσ να αλλοιϊνει το χαρακτιρα του. Νομίηω ότι με τθ ςυμμετοχι μου το παιχνίδι είχε λίγο μεγαλφτερθ διάρκεια. Αν ο χϊροσ ιταν περιςςότερο εμπλουτιςμζνοσ με υλικά (π.χ. άςπρεσ ποδιζσ, ακουςτικά, χϊρο εξζταςθσ των αςκενϊν, μπλοκ για να γράφει ο γιατρόσ τισ ςυνταγζσ, ίςωσ μάςκεσ μιασ χριςεωσ για προςταςία από ιοφσ ι και πίνακα ανακοινϊςεων) ίςωσ το παιχνίδι του γιατροφ να εξελιςςόταν περιςςότερο.

8 τθν πρακτικι άςκθςθ του 3 ου ζτουσ Τπάρχει ποικιλία ςυμμετοχισ, από τθν απλι παρατιρθςθ ζωσ τθν παρατιρθςθ ςτο πλαίςιο πλιρουσ ςυμμετοχισ ςτθ δραςτθριότθτα τθσ τάξθσ.

9 τθ ςυμμετοχικι παρατιρθςθ Ο παρατθρθτισ ςυμμετζχει ςτθ διαδικαςία που παρατθρεί. Είναι ταυτόχρονα εςωτερικόσ (ςυμμζτοχοσ) και εξωτερικόσ παρατθρθτισ

10 Πλεονεκτιματα τθσ ςυμμετοχικισ παρατιρθςθσ Εξοικειϊνεςτε περιςςότερο με τθν κατάςταςθ που παρατθρείτε. Μπορεί να ςυλλζξετε ςτοιχεία και από όςουσ ςυμμετζχουν ςτισ διαδικαςίεσ, ςυηθτϊντασ μαηί τουσ, ανταλλάςςοντασ ςκζψεισ, διατυπϊνοντασ απορίεσ. Μπορείτε ςταδιακά να εμβακφνετε. Μπορείτε να διαφοροποιιςετε τουσ άξονεσ παρατιρθςθσ με βάςθ τα όςα ςυνειδθτοποιείτε κακϊσ εμπλζκεςτε ςτθ διαδικαςία.

11 Δυςκολίεσ ςυμμετοχικισ παρατιρθςθσ Είναι πολφ δφςκολο να ςυλλζγετε ςυγκεκριμζνα ςτοιχεία (για παράδειγμα ζναν διάλογο, ςυγκεκριμζνεσ κινιςεισ ), ενϊ ςυμμετζχετε. Παρατθρείτε ταυτόχρονα τον εαυτό ςασ και τουσ άλλουσ και καταγράφετε αντικειμενικζσ παρατθριςεισ και υποκειμενικά ςυναιςκιματα. Όςο απομακρφνεςτε από τθ διαδικαςία που παρατθρείτε είναι πιο εφκολο να φιλτράρετε τα ςτοιχεία μζςα από τθ δικι ςασ οπτικι και τθν αντίλθψθ που ιδθ ζχετε για όςα παρατθρείτε.

12 Για τισ καταγραφζσ ςασ Σθρείτε με ςυςτθματικό τρόπο θμερολόγιο παρατιρθςθσ

13 Αρχζσ τιρθςθσ θμερολογίου παρατιρθςθσ Η καταγραφι είναι ςθμαντικό να γίνεται τακτικά μετά από κάκε παρατιρθςθ. Όςο πιο κοντά ςτο χρόνο παρατιρθςθσ γράφεται, τόςο πιο πλιρεσ είναι το θμερολόγιο. Χρθςιμοποιείτε τετράδιο για τθν καταγραφι (ςυγκεντρωμζνο το υλικό). το θμερολόγιο γράφετε ελεφκερα, χωρίσ αυτολογοκριςία. * Περιςςότερα και πιο αναλυτικά ςχετικά με το θμερολόγιο παρατιρθςθσ διαβάςτε ςτο Αυγθτίδου, Σηεκάκθ, Σςάφοσ (2016) Οι υποψιφιοι εκπαιδευτικοί παρατθροφν, παρεμβαίνουν και αναςτοχάηονται, τεφχοσ 2, ςς

14 Πριν τθν παρατιρθςθ: Μελετάτε τουσ άξονεσ παρατήρηςησ που ζχουν δοθεί ςτο πλαίςιο του μαθήματοσ και επιςθμαίνετε ςυγκεκριμζνεσ οποίεσ κα εςτιάςετε: π.χ. αν τα παιδιά αναπτφςςουν πρωτοβουλίεσ, ποια θ ςτάςθ και ο ρόλοσ του/τθσ εκπαιδευτικοφ, ποιοσ μιλάει ςε ποιον και για πόςο, ποιοι δεν ςυμμετζχουν ςτθ διαδικαςία που αναπτφςςεται ι ό,τι άλλο μπορεί να ςχετίηεται με τουσ ςυγκεκριμζνουσ άξονεσ. Οι άξονεσ και τα ερωτιματα που ςασ δίνονται κάκε φορά ςυνδζονται με όςα ζχουν ςυηθτθκεί ςτο πλαίςιο του μακιματοσ και βαςίηονται ςε ζνα κεωρθτικό πλαίςιο (προυποκζςεισ: παρακολοφκθςθ και παράλλθλθ μελζτθ ςχετικισ κάκε φορά βιβλιογραφίασ)

15 Περιγράφετε όςο πιο γλαφυρά μπορείτε τθ ςυνκικθ που παρατθριςατε, εςτιάηοντασ ςτουσ άξονεσ που ζχουν ςυηθτθκεί ςτο πλαίςιο του μακιματοσ, γιατί μόνο αν είναι λεπτομερισ και γλαφυρι θ περιγραφι ςασ κα είναι πολφτιμθ πθγι για τθν άντλθςθ των κρίςιμων ςυμβάντων, που κα επεξεργαςτείτε περαιτζρω ςτο πλαίςιο του δελτίου ςασ.

16 Ημερολόγιο: Περιγραφι& ςχολιαςμόσ Γράφετε ςτθν αριςτερι ςελίδα (περιγραφικό μζροσ) και αφινετε λευκι τθν αντικριςτι τθσ για ςχόλια, ςθμειϊςεισ, ανακεωριςεισ, δεφτερεσ ςκζψεισ, ανάλυςθ δεδομζνων, αξιολογιςεισ (ερμθνευτικό μζροσ)

17 Περιγραφικό μζροσ Οι περιγραφζσ είναι ςθμαντικό να περιλαμβάνουν: Ενδεικτικοφσ διαλόγουσ, Χειρονομίεσ, τόνο φωνισ, περιγραφι εκφράςεων του προςϊπου και ςτάςεισ του ςϊματοσ, Περιγραφζσ τόπων, εγκαταςτάςεων και καταςτάςεων.

18 ΕΡΜΗΝΕΤΣΙΚΟ ΜΕΡΟ χολιαςμόσ ενεργειϊν και ςυμπεριφορϊν με αξιοποίθςθ και τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ. Κάποτε ιδζεσ Εναλλακτικζσ προτάςεισ Τποκζςεισ ςχετικά με τισ αντιλιψεισ ι τισ πεποικιςεισ των υποκειμζνων τθσ δράςθσ Απόψεισ άλλων ςυνεργατϊν Ερωτιματα που προκφπτουν για περαιτζρω διερεφνθςθ

19 Αρχζσ καταγραφισ Προςπακείτε, όςο μπορείτε, να διαχωρίςετε αυτά που καταγράφετε από: α) τισ προςδοκίεσ ςασ (τόχοσ τθσ παρατιρθςθσ δεν είναι να επιβεβαιϊςετε αυτό που ξζρετε ι αυτό που πιςτεφετε, αλλά και να διερευνιςετε διαδικαςίεσ, που ίςωσ ςασ οδθγιςουν και ςε απρόβλεπτεσ απόψεισ) β) τισ ερμθνείεσ ςασ (Η ςυςτθματικι ερμθνεία αποτελεί ςφνκεςθ των ςτοιχείων και προςπάκεια για εξαγωγι ςυμπεραςμάτων με τθ βοικεια και τθσ κεωρίασ) γ) τθ ςυναιςκθματικι φόρτιςθ λόγω τθσ ςυμμετοχισ ςασ ςτθ διαδικαςία. (Προςπακείτε ςτο βακμό του δυνατοφ να αποςταςιοποιθκείτε από τα ςτοιχεία που καταγράφετε. Μποροφν τα ςυναιςκιματα να καταγράφονται ςτθ ςυνζχεια.)

20 υμμετοχικι Παρατιρθςθ (Ανα)ςτοχαςμόσ Παρατθρείτε, καταγράφετε και ςτοχάηεςτε ςχετικά με τθν ςυμμετοχι ςασ ςτθ διαδικαςία Εμπλζκεςτε ςε μια διαδικαςία διερεφνθςθσ όχι μόνο τθσ πρακτικισ ςασ (τι κάνετε) αλλά και των επιλογϊν ςασ (γιατί το κάνετε; Σο μάκατε κάπου ι από ςυνικεια ι.; Πϊσ μπορείτε να το βελτιϊςετε;) Αρχίηετε να ερευνάτε και τθν πρακτικι ςασ και τισ απόψεισ ςασ (εκπαιδευτικόσ-ερευνθτισ)ϋ.

21 Βαςικό ςτοιχείο του εκπαιδευτικοφ-ερευνητή είναι οι αναςτοχαςτικζσ διαδικαςίεσ. Ένα από τα «μεθοδολογικά εργαλεία» για τον αναςτοχαςμό είναι η επιςήμανςη και η ανάλυςη του «κρίςιμου ςυμβάντοσ» (ςημαντικοφ γεγονότοσ τησ εκπ/κήσ διαδικαςίασ). Γεγονότα υπάρχουν πάντα. Σημαντικά γεγονότα είναι αυτά που προκύπτουν από τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τα πράγματα Woods P. (1993), Critical Events in Education

22 Σα κρίςιμα ςυμβάντα Tripp, D. (1993). Critical Incidents in Teaching: developping professional judgement. London & New York: Routledge Falmer. Σα κρίςιμα ςυμβάντα δεν είναι αντικείμενα που υπάρχουν ανεξάρτθτα από τον παρατθρθτι και περιμζνουν να ανακαλυφτοφν ςαν τα ψιγματα χρυςοφ ι τα ακατοίκθτα νθςιά αλλά, όπωσ όλα τα ερευνθτικά δεδομζνα τα κρίςιμα ςυμβάντα δθμιουργοφνται. Γεγονότα υπάρχουν πάντα, όμωσ τα κρίςιμα ςυμβάντα παράγονται από τον τρόπο με τον οποίο βλζπουμε μία κατάςταςθ: ζνα κρίςιμο ςυμβάν είναι μια ερμθνεία τθσ ςθμαςίασ ενόσ γεγονότοσ. Σο να κεωριςουμε ζνα ςυμβάν ωσ κρίςιμο είναι μια αξιολογικι κρίςθ και θ βάςθ γι αυτιν τθν κρίςθ είναι θ ςθμαςία που αποδίδουμε ςτο νόθμα του ςυμβάντοσ* ] Tripp, 1993, 8, 24-25

23 Περιςςότερα ςχετικά με τα κρίςιμα ςυμβάντα ωσ μεκοδολογικό εργαλείο για τθν κατανόθςθ τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ διαβάςτε ςτο Αυγθτίδου, Σηεκάκθ, Σςάφοσ (2016) Οι υποψιφιοι εκπαιδευτικοί παρατθροφν, παρεμβαίνουν και αναςτοχάηονται, τεφχοσ 2, ςς

24 τισ παρατθριςεισ που κα πραγματοποιιςετε ςτο πλαίςιο των ςυγκεκριμζνων μακθμάτων μπορείτε να κεωριςετε ςθμαντικό ζνα γεγονόσ όταν κατά τθ γνϊμθ ςασ:

25 ςασ αποκαλφπτει γνϊςεισ και δεξιότθτεσ των παιδιϊν, ςυμβάλλει ςτθν καλφτερθ κατανόθςθ από πλευράσ ςασ πτυχϊν τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ, που ζχουμε προςεγγίςει ςτο επίπεδο τθσ κεωρίασ, επιφζρει αλλαγζσ ςτον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το παιδί, επιφζρει αλλαγζσ ςτον τρόπο με τον οποίο ςκζφτεςτε εςείσ ςχετικά με τθν εκπαιδευτικι διαδικαςία.

26 υνοψίηοντασ: Σα κρίςιμα ςυμβάντα δεν υπάρχουν ανεξάρτθτα από τον παρατθρθτι, αλλά παράγονται από τον τρόπο με τον οποίο βλζπουμε μία κατάςταςθ, από τθ ςθμαςία που εμείσ τθσ δίνουμε. Η ςυηιτθςθ των κρίςιμων ςυμβάντων με άλλα μζλθ μιασ μικρότερθσ ι μεγαλφτερθσ ομάδασ και θ διαχείριςθ ςυμφωνιϊν, διαφωνιϊν και αντιπαρακζςεων, ςυμβάλλει ςτθ ανάπτυξθ μιασ ανα-ςτοχαςτικισ ςυηιτθςθσ που οδθγεί ςτθν παραγωγι κοινισ γνϊςθσ, αλλά και ςτθν καλφτερθ ςυγκρότθςθ τθσ προςωπικισ ςασ οπτικισ.

27 Μεγάλο μζροσ των φετινϊν καταγραφϊν (παρατιρθςθσ και ςυμμετοχικισ παρατιρθςθσ) κα γίνει αξιοποιϊντασ τθν οπτικι των κρίςιμων ςυμβάντων. Είναι ςθμαντικό κάκε φορά να αιτιολογείτε τθν επιλογι των κρίςιμων ςυμβάντων που παρακζτετε και ςχολιάηετε.

28 Για τθν ερμθνεία αξιοποιοφνται: - Οι ςθμειϊςεισ από το μάκθμα. - Σα κείμενα και οι ςθμειϊςεισ που αναρτϊνται ςτθν θ-τάξθ - Η βιβλιογραφία ςτθν οποία γίνεται αναφορά ςτο μάκθμα. - Άλλεσ βιβλιογραφικζσ πθγζσ που γνωρίηετε από άλλα μακιματα. - Οι ςυηθτιςεισ που αναπτφςςονται ςτο μάκθμα και ςτισ εποπτείεσ. Σο μάκθμα απαιτεί διάβαςμα, ομαδικι δουλειά, προβλθματιςμό και ςυμμετοχι ςε όλθ τθ διάρκεια του εξαμινου