ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΚΑΙ ΔΙΚΣΤΑ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΤ - ΧΟΛΗ ΘΕΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΗΜΩΝ Σμιμα Μθχανικϊν Πλθροφοριακϊν & Επικοινωνιακϊν υςτθμάτων Ρρόγραμμα Μεταπτυχιακϊν Σπουδϊν: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφοριακϊν & Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Κατεφκυνςθ: Ρλθροφοριακά και Επικοινωνιακά Συςτιματα ΔΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΚΑΙ ΔΙΚΣΤΑ ΖΑΧΑΡΗ ΧΡΤΟΤΛΑ ΖΑΧΑΡΗ ΠΛΑΣΩΝ Εργαςία υποβλθκείςα ςτο Τμιμα Μθχανικϊν Ρλθροφοριακϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων του Ρανεπιςτθμίου Αιγαίου, ωσ μζροσ των απαιτιςεων για τθν απόκτθςθ του Μεταπτυχιακοφ Διπλϊματοσ Σπουδϊν ςτισ «Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Πλθροφοριακϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων» κατεφκυνςθ Πλθροφοριακά και Επικοινωνιακά Συςτιματα

2 ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΤ - ΧΟΛΗ ΘΕΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΗΜΩΝ Σμιμα Μθχανικϊν Πλθροφοριακϊν & Επικοινωνιακϊν υςτθμάτων Ρρόγραμμα Μεταπτυχιακϊν Σπουδϊν: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφοριακϊν & Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Κατεφκυνςθ: Ρλθροφοριακά και Επικοινωνιακά Συςτιματα ΔΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΚΑΙ ΔΙΚΣΤΑ Επιβλζπων: Χαράλαμποσ κιάνθσ, Αναπλθρωτισ Κακθγθτισ Τμιματοσ Μθχανικϊν Ρλθροφοριακϊν & Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων (Μ.Ρ.Ε.Σ.) Εγκρίκθκε από τθν τριμελι εξεταςτικι επιτροπι τθν 22α Ιουνίου 2016 Χ. κιάνθσ Αναπλθρωτισ κακθγθτισ Τμιματοσ Μ.Ρ.Ε.Σ. Γ. Κορμζντηασ Αναπλθρωτισ κακθγθτισ Τμιματοσ Μ.Ρ.Ε.Σ. Δ. Βουγιοφκασ Αναπλθρωτισ κακθγθτισ Τμιματοσ Μ.Ρ.Ε.Σ. Σάμοσ, Ιοφνιοσ 2016

3 Περύληψη Σκοπόσ τθσ παροφςασ διπλωματικισ εργαςίασ είναι θ διερεφνθςθ του τοπίου τθσ εκπαίδευςθσ ςε κζματα επικοινωνιακϊν ςυςτθμάτων και δικτφων με χριςθ εργαςτθριακϊν υποδομϊν και νζων τεχνολογιϊν. Ζχει δοκεί ζμφαςθ ςτθν Πρωτοβάκμια και Δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ κακϊσ και ςτθν αξιοποίθςθ ςφγχρονων μεκόδων εκπαίδευςθσ, απομακρυςμζνων υποδομϊν μάκθςθσ και του Διαδικτφου. Το περιεχόμενο τθσ εργαςίασ είναι οργανωμζνο ωσ εξισ: Στο πρϊτο κεφάλαιο γίνεται μια ειςαγωγι ςτο κζμα τθσ εργαςίασ, αναδεικνφεται θ ςθμαςία των δικτφων ςτθ ςφγχρονθ εποχι και επιςθμαίνονται οι λόγοι για τουσ οποίουσ διδάςκονται. Στο δεφτερο κεφάλαιο αποτυπϊνεται θ υπάρχουςα κατάςταςθ όςον αφορά τθν διδαςκαλία των επικοινωνιακϊν ςυςτθμάτων και δικτφων ςτισ δυο πρϊτεσ βακμίδεσ τθσ ελλθνικισ εκπαίδευςθσ. Παρουςιάηεται θ φλθ των ςχετικϊν μακθμάτων ςτο Δθμοτικό, το Γυμνάςιο, το Γενικό και Επαγγελματικό λφκειο κακϊσ και οι τρόποι με τουσ οποίουσ διδάςκονται ςτθν τάξθ. Το τρίτο κεφάλαιο επικεντρϊνεται ςτο ρόλο των νζων τεχνολογιϊν ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία. Καταγράφεται θ ςθμαςία των Τεχνολογιϊν τθσ Πλθροφορίασ και των Επικοινωνιϊν (ΤΠΕ) ςτθν εποχι μασ και το πωσ ζχουν ειςχωριςει ςτθν εκπαιδευτικι κακθμερινότθτα. Παρουςιάηονται ζννοιεσ όπωσ e-learning, εξ' αποςτάςεωσ εκπαίδευςθ, ςυςτιματα διαχείριςθσ μάκθςθσ, mobile learning, διαδικτυακά μακιματα και εκπαιδευτικό λογιςμικό και δίνονται παραδείγματα χριςθσ των τεχνολογιϊν αυτϊν ςτθ διδαςκαλία των επικοινωνιακϊν ςυςτθμάτων και δικτφων. Στο τζταρτο κεφάλαιο παρουςιάηεται ψθφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο το οποίο προορίηεται για τθν υποβοικθςθ τθσ διδαςκαλίασ των επικοινωνιακϊν ςυςτθμάτων και δικτφων. Παρουςιάηονται εκπαιδευτικζσ εφαρμογζσ και ολοκλθρωμζνα ςενάρια διδαςκαλίασ που φζρουν τα ςτοιχεία τθσ αλλθλεπιδραςτικότθτασ και τθσ οπτικοποίθςθσ τθσ γνϊςθσ. Αναδεικνφονται τα πλεονεκτιματα τθσ χριςθσ του βίντεο και των θλεκτρονικϊν παιχνιδιϊν ωσ εκπαιδευτικά εργαλεία. Στο επόμενο κεφάλαιο γίνεται αναφορά ςτθν ζννοια τθσ προςομοίωςθσ (simulation) και παρουςιάηονται εκτενϊσ τζςςερα λογιςμικά προςομοίωςθσ δικτφων τα οποία μποροφν να χρθςιμοποιθκοφν ςτο ςχολικό εργαςτιριο. Γίνεται περιγραφι των βαςικϊν λειτουργιϊν τουσ και δίνονται παραδείγματα χριςθσ τουσ μζςα από ςτιγμιότυπα. Στθ ςυνζχεια τα λογιςμικά αξιολογοφνται βάςθ ςυγκρίςιμων χαρακτθριςτικϊν και τα αποτελζςματα καταγράφονται ςε βακμολογθμζνο ςυγκριτικό πίνακα. Τζλοσ, ςτο ζκτο κεφάλαιο, γίνεται ανάλυςθ των ςυμπεραςμάτων τα οποία προζκυψαν από τθν εκπόνθςθ τθσ εργαςίασ, αναφζρονται προβλθματιςμοί και κατατίκενται προτάςεισ για τθν εκπαίδευςθ πάνω ςτα επικοινωνιακά ςυςτιματα και δίκτυα.

4 Λζξεις κλειδιά: Εκπαίδευςθ, Δίκτυα, Επικοινωνιακά Συςτιματα, Νζεσ Τεχνολογίεσ, Εκπαιδευτικό Λογιςμικό, Προςομοίωςθ, Λογιςμικά Προςομοίωςθσ Δικτφων, Σφγχρονεσ Μζκοδοι. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 2

5 Abstract The scope of this master's thesis is to map the landscape of education in communication systems and networks. Emphasis has been given to Primary and Secondary education and the use of modern teaching methods, distance learning and the Internet. The first chapter is an introduction to the topic of the thesis. We highlight the importance of networks and communication systems in the modern era and designate the reasons why they are taught in school. The second chapter analyses the current situation regarding the teaching of communication systems and networks in the first two grades of Greek education. We list course outlines from elementary school to high school and examine various instructional methods that are currently used. The third chapter focuses on the role of new technologies in the modern educational process. Information and Communication Technologies (ICT) are nowadays an indispensable part of educational routine. The concepts of e-learning, distance learning, learning management systems, mobile learning, online courses and educational software are introduced and we give examples of implementing these new technologies in a classroom. In the fourth chapter we introduce digital educational content suitable for communication systems and networks. The content consists of educational applications and teaching scenarios focusing on interactivity and knowledge visualization. We also showcase the advantages of audiovisual content and video games as training tools. The following chapter introduces the concept of simulation. We are reviewing four network simulators with the potential of using them in a school laboratory. Their basic functions are presented through snapshots and commentary. Then the applications are evaluated based on comparable features and the results are displayed in a comparison table. The last section of our thesis is an analysis based on the conclusions derived from the research. We state our concerns and propose potential improvements regarding educational practices in communication systems and networks. Keywords: Education, Networks, Communication Systems, New Technologies, Educational Software, Simulation, Network Simulators, Contemporary methods. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 3

6 Ευχαριςτύεσ Θα κζλαμε να ευχαριςτιςουμε κερμά τον κ. Χαράλαμπο Σκιάνθ, Αναπλθρωτι Κακθγθτι του Τμιματοσ Μθχανικϊν Πλθροφοριακϊν & Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων του Πανεπιςτθμίου Αιγαίου, υπό τθν επίβλεψθ του οποίου εκπονικθκε θ διπλωματικι αυτι εργαςία, για τθν πολφτιμθ βοικεια και τισ ςυμβουλζσ που μασ προςζφερε κακϊσ και για τθν άψογθ ςυνεργαςία που είχαμε μαηί του. Ιδιαίτερεσ ευχαριςτίεσ και ευγνωμοςφνθ κζλουμε να εκφράςουμε επίςθσ ςτθν οικογζνεια μασ για τθν ςυμπαράςταςθ, τθν υπομονι και τθν και τθν ςτιριξθ τουσ όλα αυτά τα χρόνια. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 4

7 Πύνακασ περιεχομϋνων Περίλθψθ... 1 Abstract... 3 Ευχαριςτίεσ... 4 Πίνακασ Εικόνων... 7 Κεφάλαιο 1. Ειςαγωγι... 9 Κεφάλαιο 2. Διδαςκαλία των Επικοινωνιακϊν ςυςτθμάτων και Δικτφων ςτθν Πρωτοβάκμια και Δευτεροβάκμια Εκπαίδευςθ Αποτφπωςθ τθσ υπάρχουςασ κατάςταςθσ Τα Δίκτυα ςτο Δθμοτικό Τα Δίκτυα ςτο Γυμνάςιο Τα Δίκτυα ςτο Γενικό λφκειο (ΓΕΛ) Τα Δίκτυα ςτο Επαγγελματικό λφκειο (ΕΡΑΛ) Διδακτικι διαδικαςία Κεφάλαιο 3. Νζεσ τεχνολογίεσ ςτθν εκπαίδευςθ E-learning Εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθ Σφγχρονθ εκπαίδευςθ Αςφγχρονθ εκπαίδευςθ Συςτιματα Διαχείριςθσ Μάκθςθσ - ΣΔΜ Εικονικά Ρεριβάλλοντα Μάκθςθσ - ΕΡΜ Εκπαίδευςθ μζςω φορθτϊν ςυςκευϊν (M-learning) Διαδικτυακά Μακιματα Εκπαιδευτικό λογιςμικό Κεφάλαιο 4. Ψθφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο κατάλλθλο για Επικοινωνιακά ςυςτιματα και Δίκτυα Φωτόδεντρο «Σφνδεςθ Υπολογιςτϊν» «Σφνδεςθ υπολογιςτι ςτο Διαδίκτυο» «Ταξίδι ςε ζνα Δίκτυο» «Βαςικζσ Υπθρεςίεσ Διαδικτφου» «υκμόσ Μετάδοςθσ» «Τα μζςα μετάδοςθσ ςτθ λειτουργία των Δικτφων» ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 5

8 4.8 «Ανίχνευςθ λακϊν ςτθ μετάδοςθ δεδομζνων - Μζκοδοσ τθσ δυαδικισ ιςοτιμίασ» Εκπαιδευτικά βίντεο Εκπαιδευτικά θλεκτρονικά παιχνίδια Οι εφαρμογζσ EclipseCrossword και Quizlet Εκπαιδευτικά θλεκτρονικά Ραιχνίδια τθσ Cisco Κεφάλαιο 5. Λογιςμικά προςομοίωςθσ Δικτφων (Network Simulators) Λογιςμικό Δικτφων (Conceptum Α.Ε.) Τοπολογίεσ Δικτφων Filius (Siegen University) Packet Tracer (Cisco) Αξιολόγθςθ Λογιςμικϊν προςομοίωςθσ - Συγκριτικόσ πίνακασ Κεφάλαιο 6. υμπεράςματα - Προτάςεισ Βιβλιογραφία Ηλεκτρονικζσ πθγζσ Παράρτθμα Επιλεγμζνα αναλυτικά προγράμματα ςπουδϊν των ΕΡΑΛ ςχετικά με τα Επικοινωνιακά ςυςτιματα και Δίκτυα, ςφμφωνα με το νζο πρόγραμμα ςπουδϊν ( ) ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 6

9 Πύνακασ Εικόνων Εικόνα 1: Εξ' αποςτάςεωσ εκπαίδευςθ Εικόνα 2: Χριςθ τθσ τεχνολογίασ του Mobile learning από μακθτζσ Επαγγελματικοφ Λυκείου Εικόνα 3: Διαδικτυακά μακιματα ςτα Δίκτυα Υπολογιςτϊν από το πανεπιςτιμιο τθσ Washington Εικόνα 4: Στιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Σφνδεςθ Υπολογιςτϊν» Εικόνα 5: Στιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Σφνδεςθ Υπολογιςτϊν» Εικόνα 6: Στιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Σφνδεςθ Υπολογιςτϊν» Εικόνα 7: Στιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Σφνδεςθ Υπολογιςτϊν» Εικόνα 8: Στιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Σφνδεςθ υπολογιςτι ςτο Διαδίκτυο» Εικόνα 9: Στιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Σφνδεςθ υπολογιςτι ςτο Διαδίκτυο» Εικόνα 10: Στιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Σφνδεςθ υπολογιςτι ςτο Διαδίκτυο» Εικόνα 11: Στιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Ταξίδι ςε ζνα Δίκτυο» Εικόνα 12: Στιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Ταξίδι ςε ζνα Δίκτυο» Εικόνα 13: Στιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Ταξίδι ςε ζνα Δίκτυο» Εικόνα 14: Στιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Ταξίδι ςε ζνα Δίκτυο» Εικόνα 15: Στιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Ταξίδι ςε ζνα Δίκτυο» Εικόνα 16: Στιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Βαςικζσ Υπθρεςίεσ Διαδικτφου» Εικόνα 17: Στιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Βαςικζσ Υπθρεςίεσ Διαδικτφου» Εικόνα 18: Στιγμιότυπο από το εκπαιδευτικό ςενάριο «υκμόσ Μετάδοςθσ» Εικόνα 19: Στιγμιότυπο από το εκπαιδευτικό ςενάριο «υκμόσ Μετάδοςθσ» Εικόνα 20:. Στιγμιότυπο από λογιςμικό Modellus Εικόνα 21: Στιγμιότυπο από λογιςμικό Modellus Εικόνα 22: Στιγμιότυπο από το εκπαιδευτικό ςενάριο «υκμόσ Μετάδοςθσ» Εικόνα 23: Στιγμιότυπο από το εκπαιδευτικό λογιςμικό «Modeler PC» Εικόνα 24: Στιγμιότυπο από το εκπαιδευτικό λογιςμικό «Modeler PC» Εικόνα 25: Στιγμιότυπο από το εκπαιδευτικό λογιςμικό «Modeler PC» Εικόνα 26: Στιγμιότυπο από το εκπαιδευτικό λογιςμικό «Modeler PC» Εικόνα 27: Στιγμιότυπο από το εκπαιδευτικό λογιςμικό «Modeler PC» Εικόνα 28: Στιγμιότυπο από το εκπαιδευτικό λογιςμικό «Δ.Ε.Λ.Υ.Σ.» Εικόνα 29: Στιγμιότυπο από το «EXCEL» Εικόνα 30: Στιγμιότυπο από παρουςίαςθ μετάδοςθσ δεδομζνων Εικόνα 31:. Στιγμιότυπο από εκπαιδευτικό βίντεο για τα δίκτυα LAN/WAN Εικόνα 32: Στιγμιότυπο από εκπαιδευτικό βίντεο για τα τισ Δορυφορικζσ επικοινωνίεσ Εικόνα 33: Αναηιτθςθ εκπαιδευτικϊν βίντεο ςτθν ιςτοςελίδα YouTube Εικόνα 34: Σταυρόλεξο «Δίκτυα Υπολογιςτϊν» Εικόνα 35: Κουίη «Οι επικοινωνίεσ ςτα δίκτυα» Εικόνα 36: Θ λειτουργία Quizlet Live τθσ εφαρμογισ Quizlet Εικόνα 37: Στιγμιότυπο από το θλεκτρονικό παιχνίδι Mind Share τθσ Cisco Εικόνα 38: Ρεριβάλλον τθσ εφαρμογισ προςομοίωςθσ λειτουργίασ επιπζδων OSI Εικόνα 39: Κονςόλα ελζγχου προςομοίωςθσ ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 7

10 Εικόνα 40: Ραράκυρο πλθροφορίασ για το επίπεδο OSI Εικόνα 41: Ρεριβάλλον τθσ εφαρμογισ προςομοίωςθσ «Τοπολογίεσ Δικτφων» Εικόνα 42: Γραφικι απεικόνιςθ τθσ τοπολογίασ δικτφου «Αςτζρασ» Εικόνα 43: Σφάλμα κατά τθ προςομοίωςθ τθσ τοπολογίασ δικτφου «Αρτθρίασ» Εικόνα 44: Ολοκλιρωςθ τθσ προςομοίωςθσ με τοπολογία δικτφου «Αςτζρασ» Εικόνα 45: Ρεριβάλλον λογιςμικοφ προςομοίωςθσ Filius Εικόνα 46: Ραραμετροποίθςθ εξαρτθμάτων ςτο Filius Εικόνα 47: Λίςτα εφαρμογϊν προςομοίωςθσ ςτο Filius Εικόνα 48: Ραράκυρο Data Exchange κατά τθ διάρκεια προςομοίωςθσ ςτο Filius Εικόνα 49: Γραφικό περιβάλλον λογιςμικοφ προςομοίωςθσ Cisco Packet Tracer Εικόνα 50: Φυςικι επιφάνεια εργαςίασ ςτο Cisco Packet Tracer Εικόνα 51: Δυνατότθτα παραμετροποίθςθσ ςυςκευϊν με modules ςτο Cisco Packet Tracer ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 8

11 Κεφϊλαιο 1. Ειςαγωγό Τα τελευταία χρόνια βιϊνουμε μια τεχνολογικι επανάςταςθ, θ οποία ζχει αλλάξει ριηικά τον τρόπο που επικοινωνοφμε, αναηθτοφμε και ανταλλάςουμε πλθροφορίεσ. Βαςικό πυλϊνα τθσ επανάςταςθσ αυτισ αποτελεί θ εξζλιξθ τθσ πλθροφορικισ και θ εν ςυνεχεία αλματϊδθσ εξάπλωςθ των δικτφων και επικοινωνιακϊν ςυςτθμάτων. Στθν εποχι μασ τα δίκτυα υπολογιςτϊν ζχουν γίνει αναπόςπαςτο κομμάτι τθσ κακθμερινότθτασ και είναι απαραίτθτα ςε ολοζνα και περιςςότερουσ τομείσ τθσ ςφγχρονθσ ηωισ, αποτελϊντασ δομικι ςυνιςτϊςα του ςυνόλου των δραςτθριοτιτων μασ. Δίκτυα και επικοινωνιακά ςυςτιματα χρθςιμοποιοφνται ςε ςχολεία, πανεπιςτιμια, νοςοκομεία, τράπεηεσ, επιχειριςεισ και οργανιςμοφσ ακόμα και μζςα ςτο οικιακό μασ περιβάλλον. Ζνα παράδειγμα το οποίο αποδεικνφει τθ διείςδυςθ των δικτφων και επικοινωνιακϊν ςυςτθμάτων ςτθν κακθμερινότθτα μασ είναι θ ςυνεχισ αφξθςθ των ευρυηωνικϊν ςυνδζςεων παγκοςμίωσ. Συγκεκριμζνα ςτθν Ελλάδα ςφμφωνα με τα ςτοιχεία τθσ Εκνικισ Επιτροπισ Τθλεπικοινωνιϊν και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) ςτο τζλοσ του 2015 οι ευρυηωνικζσ ςυνδζςεισ ανιλκαν ςε ζναντι ςτο τζλοσ του 2014, ςθμειϊνοντασ άλμα τθσ τάξθσ του 9% κατά τθ διάρκεια του ζτουσ. Τα δίκτυα επικοινωνιϊν και υπολογιςτϊν είναι ίςωσ ο ταχφτερα αναπτυςςόμενοσ τομζασ ςτθν επιςτιμθ τθσ πλθροφορικισ. Κρίνεται λοιπόν επιτακτικι, ςτα πλαίςια του τεχνολογικοφ αλφαβθτιςμοφ, θ ειςαγωγι ςχετικϊν μακθμάτων ι ενοτιτων ςτα προγράμματα ςπουδϊν του ςυνόλου τθσ ςχολικισ εκπαίδευςθσ (πρωτοβάκμια και δευτεροβάκμια) με ςτόχο να αποκτιςουν οι μακθτζσ τισ βαςικζσ εκείνεσ γνϊςεισ και δεξιότθτεσ ϊςτε να μποροφν να προςαρμοςτοφν ςε ζνα κόςμο που ςυνεχϊσ εξελίςςεται γφρω τουσ. Επιπλζον ςτθν αγορά εργαςίασ υπάρχει ολοζνα και αυξανόμενθ ηιτθςθ για καταρτιςμζνο και εξειδικευμζνο ανκρϊπινο δυναμικό ςτο χϊρο των δικτφων και επικοινωνιϊν. Ραράλλθλα, θ ραγδαία εξζλιξθ των τεχνολογιϊν τθσ Ρλθροφορίασ και των Επικοινωνιϊν (ΤΡΕ) τα τελευταία 20 χρόνια ζχει επθρεάςει ανάμεςα ςε άλλουσ τομείσ και τθν εκπαίδευςθ, διαμορφϊνοντασ νζεσ τάςεισ ςτθν διδαςκαλία και επαναπροςδιορίηοντασ τθ μακθςιακι διαδικαςία. Προι όπωσ e-learning, εξϋ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθ και εκπαιδευτικό λογιςμικό ζχουν ειςχωριςει πλζον ςτθν εκπαιδευτικι κακθμερινότθτα και ζχουν γίνει ςυνϊνυμεσ με τθν ζννοια τθσ μάκθςθσ ςτθ ςφγχρονθ εποχι. Κατ' επζκταςθ ο τρόποσ διδαςκαλίασ των επικοινωνιακϊν ςυςτθμάτων και δικτφων με τον παραδοςιακό τρόπο (βιβλίο - πίνακασ) κακίςταται παρωχθμζνοσ. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 9

12 Θ παροφςα διπλωματικι εργαςία φιλοδοξεί να διερευνιςει το τοπίο τθσ εκπαίδευςθσ ςτα επικοινωνιακά ςυςτιματα και δίκτυα ςτθν πρωτοβάκμια και δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ, να αναηθτιςει και να καταγράψει τουσ υπάρχοντεσ αλλά και νζουσ και πιο αποτελεςματικοφσ τρόπουσ διδαςκαλίασ, προτείνοντασ ζτςι ςφγχρονα εργαλεία ςτον εκπαιδευτικό και τον μακθτι. Εργαλεία τα οποία ενιςχφουν τθν αναηιτθςθ, τθν δθμιουργικότθτα και ςτοχεφουν ςτθν ζξυπνθ εφαρμογι τθσ κεωρίασ και τον πειραματιςμό. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 10

13 Κεφϊλαιο 2. Διδαςκαλύα των Επικοινωνιακών ςυςτημϊτων και Δικτύων ςτην Πρωτοβϊθμια και Δευτεροβϊθμια Εκπαύδευςη 2.1 Αποτύπωςη τησ υπϊρχουςασ κατϊςταςησ Θ ραγδαία εξζλιξθ των Τεχνολογιϊν τθσ Ρλθροφορίασ και των Επικοινωνιϊν (ΤΡΕ) που χαρακτθρίηει τθν εποχι μασ κακϊσ και θ εξάπλωςθ των υπολογιςτικϊν και δικτυακϊν τεχνολογιϊν ςε όλουσ ςχεδόν τουσ τομείσ τθσ ανκρϊπινθσ δραςτθριότθτασ διαμορφϊνουν νζεσ τάςεισ ςτθν εκπαίδευςθ. Οι τεχνολογίεσ αυτζσ παίηουν ςθμαντικό ρόλο ςτθν εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ και οδθγοφν ςτθν εμφάνιςθ καινοφριων επαγγελματικϊν ευκαιριϊν. Για το λόγο αυτό θ πολιτεία ζχει φροντίςει να ειςάγει εξειδικευμζνα μακιματα ςτα ςχολεία ι μεμονωμζνεσ ενότθτεσ που ςχετίηονται με τα δίκτυα και τα επικοινωνιακά ςυςτιματα. Σφμφωνα με το ιςχφον διακεματικό πλαίςιο ςτθν εκπαίδευςθ ςχετικά με τα μακιματα πλθροφορικισ, οι μακθτζσ του Δθμοτικοφ και του Γυμναςίου είναι απαραίτθτο να αποκτιςουν μια ςυγκροτθμζνθ και ςφαιρικι αντίλθψθ των βαςικϊν λειτουργιϊν του υπολογιςτι. Να ζλκουν ςε επαφι με τισ διάφορεσ χριςεισ του ωσ εποπτικοφ μζςου διδαςκαλίασ, ωσ γνωςτικοφ και διερευνθτικοφ εργαλείου και ωσ εργαλείου επικοινωνίασ και αναηιτθςθσ πλθροφοριϊν ςτα πλαίςια των κακθμερινϊν ςχολικϊν δραςτθριοτιτων. Ταυτόχρονα ςτα Γενικά λφκεια δίνεται ζμφαςθ περιςςότερο ςτο κομμάτι του προγραμματιςμοφ και τθσ ανάπτυξθσ εφαρμογϊν. Ζτςι ςτα βιβλία πλθροφορικισ που δίνονται ςτουσ μακθτζσ υπάρχουν αναφορζσ ςτισ ΤΡΕ, χωρίσ όμωσ εμβάκυνςθ και αφοροφν κυρίωσ ςτοιχειϊδεισ γνϊςεισ χριςθσ και λειτουργίασ των τεχνολογιϊν. Στα Επαγγελματικά Λφκεια (ΕΡΑΛ) όπωσ κα δοφμε και παρακάτω το τοπίο διαφοροποιείται κι ζτςι το μάκθμα των Δικτφων και Επικοινωνιϊν διδάςκεται ςε διάφορουσ τομείσ και ειδικότθτεσ ωσ ξεχωριςτό μάκθμα και είναι ζνα από τα δφο πανελλαδικϊσ εξεταηόμενα μακιματα ειδικότθτασ. 2.2 Σα Δύκτυα ςτο Δημοτικό Στθν Ε' τάξθ του Δθμοτικοφ γίνεται ςαφισ αναφορά ςτα δίκτυα. Επιδιϊκεται οι μακθτζσ να είναι ςε κζςθ να αναγνωρίηουν τον θλεκτρονικό υπολογιςτι ωσ αυτόνομο ςτακμό εργαςίασ ι ωσ μονάδα ενόσ ευρφτερου δικτφου και να περιγράφουν τα οφζλθ που προκφπτουν από τθ χριςθ των δικτφων. Ταυτόχρονα μζςα από προτεινόμενεσ δραςτθριότθτεσ οι μακθτζσ ςυηθτοφν, αναφζρουν και περιγράφουν δίκτυα που ιδθ γνωρίηουν (οδικό δίκτυο, τθλεφωνικό δίκτυο κ.λ.π.) και προβλθματίηονται για τθ χριςθ του όρου «δίκτυο». Επίςθσ διδάςκονται και καλοφνται να αναγνωρίηουν τισ ζννοιεσ του τοπικοφ δικτφου, του δικτφου ευρείασ περιοχισ και του παγκόςμιου δικτφου υπολογιςτϊν (Διαδίκτυο). Οι υπόλοιπεσ προτάςεισ διδαςκαλίασ του αναλυτικοφ προγράμματοσ αποτελοφν ςε κάποιεσ περιπτϊςεισ για τουσ μακθτζσ ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 11

14 «αςυναίςκθτθ» χριςθ δικτφων, διαδικτφου και επικοινωνιϊν. Άλλωςτε όπωσ αναφζρκθκε παραπάνω, ςφμφωνα με το ιςχφον διακεματικό πλαίςιο ο γενικόσ χαρακτιρασ του μακιματοσ τθσ πλθροφορικισ ςτα δθμοτικά ςχολεία ζχει ςυγκεκριμζνο λόγο φπαρξθσ, κακϊσ θ διδαςκαλία ςτισ θλικίεσ αυτζσ αφορά ςε ικανότθτεσ και δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτφξουν οι μακθτζσ και όχι ςτθν εξειδικευμζνθ γνϊςθ. Ζτςι κεωρείται ότι δεν ζχει νόθμα ςτο Δθμοτικό να διδάςκεται το ςυγκεκριμζνο αντικείμενο. Οι μακθτζσ κα πρζπει να αναπτφξουν δεξιότθτεσ, να μάκουν τι είναι θ Ρλθροφορικι και να χρθςιμοποιιςουν τον υπολογιςτι και το Διαδίκτυο ωσ εργαλείο για τα υπόλοιπα μακιματα. Από τα παραπάνω, γίνεται αντιλθπτι θ απουςία εξειδικευμζνθσ διδαςκαλίασ των επικοινωνιακϊν ςυςτθμάτων και δικτφων ςτο Δθμοτικό. Γίνεται βζβαια ςχετικι αναφορά, άλλοτε με λιγότερεσ και άλλοτε με περιςςότερεσ λεπτομζρειεσ, αλλά χωρίσ ιδιαίτερθ εμβάκυνςθ. 2.3 Σα Δύκτυα ςτο Γυμνϊςιο Συνεχίηοντασ ςτο Γυμνάςιο, όπωσ αναφζρεται ςτο κοινό βιβλίο των τριϊν τάξεων, ςκοπόσ είναι μζςα από το μάκθμα τθσ Ρλθροφορικισ ο μακθτισ να γνωρίςει τον υπολογιςτι ωσ ςυςκευι εργαλείο, τθν οποία χρθςιμοποιεί αρκετά ςυχνά ςτθν κακθμερινότθτα του. Τα αντικείμενα διδαςκαλίασ είναι θ γνωριμία με τον υπολογιςτι, το λογιςμικό του υπολογιςτι, θ χριςθ εργαλείων ζκφραςθσ και δθμιουργίασ, θ γνωριμία με το Διαδίκτυο (Internet) και τισ υπθρεςίεσ του και ο υπολογιςτισ ςτθν κακθμερινι ηωι. Αναλυτικότερα, οι μακθτζσ ςτθν Α' Γυμναςίου διδάςκονται βαςικζσ ζννοιεσ τθσ Ρλθροφορικισ όπωσ δεδομζνα, επεξεργαςία πλθροφορίασ, υλικό του Θ/Υ και ιςτορία τθσ πλθροφορικισ. Μακαίνουν τι είναι λογιςμικό, γραφικό περιβάλλον (Windows), προςταςία λογιςμικοφ-ιοί και κάνουν χριςθ εργαλείων ζκφραςθσ και δθμιουργίασ όπωσ ηωγραφικι και επεξεργαςία κειμζνου. Επίςθσ ζρχονται ςε επαφι με το Διαδίκτυο και τισ υπθρεςίεσ του. Τζλοσ αναλαμβάνουν διάφορεσ διακεματικζσ εργαςίεσ ςε ςυνδυαςμό με μακιματα όπωσ γεωγραφία, τεχνολογία κ.α. Αντίςτοιχα, ςτθ Β' Γυμναςίου ςκοπόσ είναι θ γνωριμία με τον υπολογιςτι ωσ ενιαίο ςφςτθμα, θ επικοινωνία μαηί του, θ χριςθ εργαλείων ζκφραςθσ, επικοινωνίασ, ανακάλυψθσ και δθμιουργίασ, θ διαςφνδεςθ υπολογιςτϊν και θ χριςθ υπολογιςτι ςε διάφορα επαγγζλματα. Ο μακθτισ διδάςκεται τισ βαςικζσ αρχζσ λειτουργίασ του υπολογιςτι και πιο ςυγκεκριμζνα για το εςωτερικό του Θ/Υ, bit, byte, αναπαράςταςθ τθσ πλθροφορίασ, πολυμζςα, Δίκτυα Θ/Υ, αρχείαφάκελοι, χριςθ εργαλείων ζκφραςθσ, επικοινωνίασ, ανακάλυψθσ και δθμιουργίασ όπωσ οι υπθρεςίεσ αναηιτθςθσ ςτον παγκόςμιο ιςτό, θ επεξεργαςία δεδομζνων και τα υπολογιςτικά φφλλα, γραφιματα και παρουςιάςεισ, νζεσ τεχνολογίεσ και επαγγζλματα. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 12

15 Στθ Γ' τάξθ περνά ςτθν πρϊτθ γνωριμία με τον προγραμματιςμό, μακαίνοντασ τα βαςικά ςτάδια επίλυςθσ προβλιματοσ με τθ χριςθ υπολογιςτι, τθ δθμιουργία και εκτζλεςθ προγράμματοσ, τθ δθμιουργία πολυμεςικϊν εφαρμογϊν, τθν επίδραςθ ςτθν επιςτιμθ, τθν τζχνθ, τον πολιτιςμό κλπ. Ππωσ φαίνεται από τα παραπάνω απουςιάηει και εδϊ θ ενότθτα των δικτφων ωσ αυτόνομο γνωςτικό αντικείμενο. Μόνο ςτθν Α' Γυμναςίου ο μακθτισ παίρνει μία γεφςθ από τισ υπθρεςίεσ του Διαδικτφου και ςτθ Β' Γυμναςίου υπάρχει το κεφάλαιο Δίκτυα Θ/Υ. Σε αυτό οι μακθτζσ μακαίνουν να περιγράφουν τουσ τρόπουσ ςφνδεςθσ δφο υπολογιςτϊν, να περιγράφουν ζνα δίκτυο, ζνα τοπικό δίκτυο, ζνα δίκτυο ευρείασ περιοχισ και το Διαδίκτυο. Να διακρίνουν τισ μεταξφ τουσ διαφορζσ και να αναφζρουν τα βαςικά πλεονεκτιματα που προκφπτουν από τθ χριςθ των δικτφων. Επιπροςκζτωσ παρατθροφν το εργαςτιριό τουσ και διαπιςτϊνουν τθν φπαρξθ πολλϊν υπολογιςτϊν και ενόσ εκτυπωτι ςτον οποίο ο κακζνασ μπορεί να εκτυπϊνει από τθ κζςθ εργαςίασ του. Ρροβλθματίηονται και ειςάγονται ςτθν ζννοια τθσ κοινισ χριςθσ και εκμετάλλευςθσ των πόρων ενόσ υπολογιςτικοφ ςυςτιματοσ και ςτθν ζννοια του τοπικοφ δικτφου. 2.4 Σα Δύκτυα ςτο Γενικό λύκειο (ΓΕΛ) Στο Γενικό Λφκειο, με τισ Ρανελλαδικζσ και τθν επιλογι ςχολισ να πλθςιάηει, ςφμφωνα με το νζο πρόγραμμα ςπουδϊν ( ), θ Ρλθροφορικι ςτθν Α' τάξθ αποτελεί μάκθμα επιλογισ με τίτλο «Εφαρμογζσ Ρλθροφορικισ», ωσ μάκθμα γενικισ παιδείασ ςτθ Βϋ τάξθ, με τίτλο «Ειςαγωγι ςτθν Επιςτιμθ των Θ/Υ». Στθν Γ' τάξθ υπάρχει θ «Ανάπτυξθ Εφαρμογϊν ςε Ρρογραμματιςτικό Ρεριβάλλον» (μάκθμα κατεφκυνςθσ), το οποίο και εξετάηεται πανελλαδικά. Από τα παραπάνω μακιματα, μόνο τα δφο πρϊτα περιζχουν ενότθτεσ που αφοροφν κακαρά τα δίκτυα, με οκτϊ μικρά κεφάλαια ςτο βιβλίο τθσ Α' τάξθσ και ζνα μικρό κεφάλαιο ςτο βιβλίο τθσ Β' τάξθσ, αναπαράγοντασ ουςιαςτικά γνϊςεισ από το Γυμνάςιο, με μικρι ςχετικά εμβάκυνςθ. Ριο ςυγκεκριμζνα: Εφαρμογζσ Πλθροφορικισ (ϋ τάξθ επιλογισ): ΕΝΟΤΘΤΑ 3: ΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Κεφάλαιο 8: Δίκτυα Υπολογιςτϊν Κεφάλαιο 9: Διαδίκτυο, Web 2.0 και Web X.0 Κεφάλαιο 10: Υπθρεςίεσ και Εφαρμογζσ Διαδικτφου Κεφάλαιο 12: Θ Μάκθςθ ςτο Διαδίκτυο ΕΝΟΤΘΤΑ 4: ΣΥΝΕΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 13

16 Κεφάλαιο 13: Εφαρμογζσ Νζφουσ Κεφάλαιο 14: Τθλεργαςία Αςφγχρονθ και Σφγχρονθ Συνεργαςία από Απόςταςθ Κεφάλαιο 15: Κοινωνικά Δίκτυα Κεφάλαιο 16: Αςφάλεια και Ρροςταςία ςτο Διαδίκτυο Ειςαγωγι ςτισ αρχζσ τθσ Επιςτιμθσ των Η/Τ (Βϋ τάξθ γενικισ παιδείασ): ΕΝΟΤΘΤΑ 3. ΘΕΜΑΤΑ ΕΦΑΜΟΣΜΕΝΘΣ ΕΡΙΣΤΘΜΘΣ ΤΩΝ ΥΡΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Κεφάλαιο 3.3. Δίκτυα - Τι είναι ζνα Δίκτυο Υπολογιςτϊν - Στοιχεία δικτφων - Κατθγορίεσ δικτφων - -Είδθ δικτφων ανάλογα με τθν τεχνολογία μετάδοςθσ -- Είδθ δικτφων ανάλογα με τθν τεχνολογία προϊκθςθσ τθσ πλθροφορίασ -- Είδθ δικτφων βάςει περιοχισ που καλφπτουν - Τοπολογίεσ Δικτφων - Σφγχρονεσ υπθρεςίεσ δικτφων 2.5 Σα Δύκτυα ςτο Επαγγελματικό λύκειο (ΕΠΑΛ) Τα μακιματα των Α' και Β' τάξεων του Γενικοφ λυκείου που παρουςιάςτθκαν παραπάνω είναι κοινά και για τουσ μακθτζσ των Επαγγελματικϊν λυκείων (με μόνθ διαφορά το γεγονόσ ότι το μάκθμα Εφαρμογζσ Ρλθροφορικισ τθσ Α' τάξθσ δεν είναι επιλογισ αλλά γενικισ παιδείασ). Στθ Γϋ τάξθ υπάρχει το μάκθμα Ειςαγωγι ςτισ αρχζσ τθσ Επιςτιμθσ των Θ/Υ, το οποίο επεκτείνει τισ γνϊςεισ που απζκτθςαν οι μακθτζσ ςτθ Β' τάξθ. Τα πράγματα διαφοροποιοφνται ςε πολφ μεγάλο βακμό ςε ςυγκεκριμζνεσ ειδικότθτεσ ςτισ οποίεσ το μάκθμα των Δικτφων και Επικοινωνιϊν κατζχει δεςπόηουςα κζςθ. Για παράδειγμα ςτον Τομζα πλθροφορικισ τθσ Γ' τάξθσ, το μάκθμα αυτό μαηί με τον Ρρογραμματιςμό Θ/Υ είναι τα δυο πανελλαδικϊσ εξεταηόμενα μακιματα, ςτα οποία οι μακθτζσ του τομζα εξετάηονται για τθν είςοδό τουσ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ. Αποτελεί ταυτόχρονα ζνα από τα βαςικά γνωςτικά αντικείμενα τθσ Β' και Γ' τάξθσ ςε ςυγκεκριμζνουσ τομείσ και ειδικότθτεσ. Οι τομείσ και οι ειδικότθτεσ ςτισ οποίεσ διδάςκονται Δίκτυα και Επικοινωνίεσ είναι οι εξισ: ΣΟΜΕΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ - Ειδικότθτεσ: Τεχνικόσ Εφαρμογϊν Ρλθροφορικισ, Τεχνικόσ Θ/Υ και Δικτφων Θ/Υ, Τεχνικόσ Εφαρμογϊν Λογιςμικοφ ΣΟΜΕΑ ΗΛΕΚΣΡΟΛΟΓΙΑ, ΗΛΕΚΣΡΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΑΤΣΟΜΑΣΙΜΟΤ - Ειδικότθτεσ: Τεχνικόσ Θλεκτρονικϊν και Υπολογιςτικϊν Συςτθμάτων Εγκαταςτάςεων, Τεχνικόσ Δικτφων και Τθλεπικοινωνιϊν ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 14

17 Ακολουκοφν οι τίτλοι των ςχετικϊν με τα δίκτυα και τισ επικοινωνίεσ ενοτιτων ςτο μάκθμα γενικισ παιδείασ τθσ Γϋ τάξθσ ΕΡΑΛ κακϊσ και ςτα διάφορα μακιματα ειδικότθτασ. Ειςαγωγι ςτισ αρχζσ τθσ Επιςτιμθσ των Η/Τ (Γ' τάξθ γενικισ παιδείασ): 3.3. Δίκτυα 3.1. Ειςαγωγι 3.2. Δίκτυα επικοινωνιϊν Δίκτυα κινθτισ τθλεφωνίασ Ρροςωπικά δίκτυα Αςφρματα Ρροςωπικά δίκτυα 3.3. Σφγχρονεσ υπθρεςίεσ δικτφων Μετάδοςθ φωνισ μζςω Διαδικτφου Διαδικτυακι τθλεόραςθ Κοινωνικά δίκτυα Νεφοπλθροφορικι 3.4. Κανόνεσ ςυμπεριφοράσ ςτο Διαδίκτυο χεδιαςμόσ και Ανάπτυξθ Ιςτοτόπων (καλφπτει και το αντίςτοιχο μάκθμα τθσ Βϋ Σάξθσ Εςπερινοφ ΕΠΑΛ): 1. Διαδίκτυο και παγκόςμιοσ ιςτόσ 1.1 Θ εξζλιξθ του Διαδικτφου 1.2 Δομι του παγκόςμιου ιςτοφ 1.3 Υπθρεςίεσ Διαδικτφου 1.4 Ορολογία - Βαςικά WebStandards 1.5 Ρνευματικά δικαιϊματα ςτο Διαδίκτυο Σεχνικά Θζματα Πωλιςεων & Προδιαγραφϊν Τλικοφ και Λογιςμικοφ καλφπτει και το αντίςτοιχο μάκθμα τθσ Βϋ Σάξθσ Εςπερινοφ ΕΠΑΛ): 5. Δίκτυα Θ/Υ 5.1 Τφποι δικτφων, ςυςκευζσ και καλϊδια. 5.2 Τφποι δικτφων, και τοπολογίεσ Tοπολογίεσ τοπικϊν δικτφων Tεχνολογίεσ δικτφων για ςυνδζςεισ μζςω διαδικτφου, IPS. 5.3 Συςκευζσ τοπικϊν δικτφων Dial up modems Switches κϋ Hubs Wireless, Access points, Bridges Δρομολογθτζσ (Routers) Ethernet καλϊδια κ connectors. 5.4 υκμίςεισ τοπικϊν δικτφων και επίλυςθ προβλθμάτων Εργαλεία που χρθςιμοποιοφν οι τεχνικοί δικτφων Σφνδεςθ καλωδίων ςυνεςτραμμζνου ηεφγουσ. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 15

18 «Τλικό και Δίκτυα Τπολογιςτϊν» (μάκθμα Σομζα Πλθροφορικισ Βϋ ΕΠΑΛκαλφπτει και το αντίςτοιχο μάκθμα τθσ Γϋ Σάξθσ Εςπερινοφ ΕΠΑΛ) Σκοπόσ του μακιματοσ είναι οι μακθτζσ να αποκτιςουν βαςικζσ γνϊςεισ ςτο υλικό και τθν αρχιτεκτονικι των υπολογιςτϊν (με ζμφαςθ ςτον προςωπικό υπολογιςτι) (1 ο μζροσ μακιματοσ). Ταυτόχρονα να αποκτιςουν γνϊςεισ ςε βαςικζσ ζννοιεσ των δικτφων υπολογιςτϊν (2 ο μζροσ μακιματοσ). Επίςθσ, οι μακθτζσ κα πρζπει να αποκτιςουν δεξιότθτεσ με τισ οποίεσ κα είναι ικανοί να εγκαταςτιςουν ζνα τοπικό δίκτυο και να κάνουν τθν αρχικι παραμετροποίθςθ του δικτφου. Θ διδαςκαλία του μακιματοσ προτείνεται να γίνεται ςτο Εργαςτιριο Ρλθροφορικισ, με τισ ςυνολικζσ ϊρεσ διδαςκαλίασ να διαρκρϊνονται, τόςο ςε κεωρθτικό χαρακτιρα, για τα διδακτικά αντικείμενα ςτα οποία δε μπορεί να γίνει πρακτικι εφαρμογι, όςο και ςε εργαςτθριακό χαρακτιρα με αςκιςεισ, καταςκευζσ και παρουςιάςεισ βίντεο. Οι επιμζρουσ ςκοποί του προγράμματοσ ςπουδϊν του μακιματοσ είναι θ ανάπτυξθ αναγκαίου γνωςτικοφ υποβάκρου από τουσ μακθτζσ, με ταυτόχρονθ ανάπτυξθ τεχνικϊν δεξιοτιτων, κριτικισ ςκζψθσ και δθμιουργικότθτασ και θ απόκτθςθ ςυνεργατικισ ςτάςθσ και ςυμπεριφοράσ. Ενδεικτικά οι επικεφαλίδεσ των ενοτιτων του 2 ου μζρουσ του ςχολικοφ βιβλίου είναι οι εξισ: 2. Μετάδοςθ Ρλθροφορίασ 3. Δίκτυα Θ/Υ 4. Τοπικά Δίκτυα Υπολογιςτϊν 5. Ενςφρματα και Αςφρματα Δίκτυα 6. Θζματα Αςφαλείασ Δικτφων «Δίκτυα Τπολογιςτϊν» (μάκθμα Σομζα Πλθροφορικισ Γϋ ΕΠΑΛ, Πανελλαδικϊσ εξεταηόμενο - καλφπτει και το αντίςτοιχο μάκθμα τθσ Δϋ Σάξθσ Εςπερινοφ ΕΠΑΛ) Σκοπόσ του μακιματοσ είναι να αποκτιςουν οι μακθτζσ γνϊςεισ που ςχετίηονται με τισ τθλεπικοινωνίεσ δεδομζνων και τον τρόπο λειτουργίασ τθσ ςυνεχϊσ αυξανόμενθσ χριςθσ των δικτφων ευρείασ περιοχισ. Να κατανοιςουν τισ απαιτοφμενεσ κεμελιϊδεισ ζννοιεσ και να ζλκουν ςε επαφι με τισ ςφγχρονεσ τεχνολογίεσ, μζςω τθσ χριςθσ εποπτικϊν μζςων διδαςκαλίασ, αλλά και τθν εξάςκθςθ τουσ ςε εργαςτθριακό περιβάλλον. Το μάκθμα αποτελεί ςυνζχεια του μακιματοσ Υλικό και Δίκτυα Υπολογιςτϊν τθσ Βϋ τάξθσ ΕΡΑΛ, ςτο οποίο ζχουν διδαχκεί οι βαςικζσ ζννοιεσ μετάδοςθσ δεδομζνων και δικτφων θλεκτρονικϊν υπολογιςτϊν. Το πρόγραμμα ςπουδϊν χωρίηεται ςε κεματικζσ ενότθτεσ, οι οποίεσ ζχουν ςκοπό να περιγραφεί μια ολοκλθρωμζνθ εικόνα τθσ αρχιτεκτονικισ δικτφων και των τεχνολογιϊν επικοινωνίασ και προτείνεται μια «από κάτω προσ τα πάνω» διδακτικι προςζγγιςθ του μοντζλου διαςτρωμάτωςθσ δικτφων. Θ μζκοδοσ αυτι βαςίηεται ςτθν ιςτορικι εξζλιξθ τθσ διαςφνδεςθσ των δικτφων ευρείασ περιοχισ, όπωσ ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 16

19 προζκυψε ωσ ανάγκθ για τον διαμοιραςμό πόρων και τελικά χρθςιμοποιείται ςτθ ςθμερινι δομι του διαδικτφου. Θ ανάγκθ αυτι και το γενικό πρόβλθμα τθσ διαςφνδεςθσ οδθγοφν ςε μια λογικι διαίρεςθ ςε ανεξάρτθτα αλλθλοτροφοδοτοφμενα επίπεδα. Με αυτι τθν «από κάτω προσ τα πάνω» προςζγγιςθ των επιπζδων, αντιμετωπίηονται ανεξάρτθτα προβλιματα διαςφνδεςθσ και επικοινωνίασ ςε κακζνα από αυτά. Το περιεχόμενο ζχει χωριςτεί ςε οκτϊ ενότθτεσ, οι οποίεσ καλφπτουν το κεωρθτικό μζροσ, κι όπου κρίνεται απαραίτθτο χρθςιμοποιοφνται κατάλλθλεσ κεωρθτικζσ και εργαςτθριακζσ δραςτθριότθτεσ του μακιματοσ. Κρίνεται απαραίτθτθ μια επαναλθπτικι παρουςίαςθ κεμάτων και βαςικϊν εννοιϊν με ςκοπό τθν ςφνδεςθ με το γνωςτικό αντικείμενο των δικτφων τθσ προθγοφμενθσ τάξθσ. Το περιεχόμενο των ενοτιτων δομείται με βαςικό κορμό τθν διαςτρωμάτωςθ του μοντζλου TCP / IP OSI καλφπτοντασ βαςικά κζματα που αντιμετωπίηονται ςε κάκε επίπεδο. Σφμφωνα με τισ οδθγίεσ διδαςκαλίασ του μακιματοσ, επειδι το ςυγκεκριμζνο γνωςτικό αντικείμενο αποτελεί πανελλαδικϊσ εξεταηόμενο μάκθμα, υπάρχουν παράγοντεσ που περιορίηουν τθν ευελιξία ςτθν οποία γίνεται θ προςζγγιςθ τθσ διδακτικισ μεκοδολογίασ των διαφορετικϊν ενοτιτων. Ραρ όλα αυτά επειδι το περιεχόμενο του ςυγκεκριμζνου μακιματοσ πραγματεφεται ρεαλιςτικά τεχνολογικά προβλιματα που αντιμετωπίςτθκαν κατά τθν εξελικτικι πορεία των δικτφων ςε τοπικό και ευρφτερο επίπεδο, επιτρζπει τθ δυνατότθτα τθσ προςζγγιςθσ κάκε κεματικισ ενότθτασ με διάφορεσ διδακτικζσ μεκόδουσ. Σφμφωνα με τθ διδακτικι μεκοδολογία που προτείνεται από το πρόγραμμα ςπουδϊν, ςε κρίςιμεσ ενότθτεσ όπου απαιτείται βακφτερθ κατανόθςθ των εννοιϊν, όπωσ θ διευκυνςιοδότθςθ, υποδικτφωςθ, χαρτογράφθςθ κυρϊν (port-mapping), ονοματοδοςία DNS κλπ. προτείνεται υπό μορφι άςκθςθσ, είτε ςτθν αίκουςα διδαςκαλίασ είτε ςτο εργαςτιριο, να γίνει εποικοδομθτικι εκμετάλλευςθ των υποδομϊν του δικτφου του ςχολικοφ εργαςτθρίου ϊςτε οι μακθτζσ να εξοικειωκοφν με δικτυακά χαρακτθριςτικά. Ο απϊτεροσ ςτόχοσ του μακιματοσ είναι παράλλθλα με τθν προετοιμαςία για τισ πανελλαδικζσ εξετάςεισ να αποκτιςει ο μακθτισ μια ολοκλθρωμζνθ εικόνα για τθ δομι και λειτουργία των δικτφων και των ςφγχρονων τεχνολογιϊν επικοινωνιϊν και να προετοιμαςτεί επαγγελματικά για τθ μετζπειτα πορεία του ςτθν αγορά εργαςίασ. Ενδεικτικά οι επικεφαλίδεσ των ενοτιτων του βιβλίου είναι οι εξισ: 1. Βαςικζσ Ζννοιεσ Αρχιτεκτονικισ και Διαςφνδεςθσ Δικτφων 2. Τοπικά Δίκτυα Επίπεδο Ρρόςβαςθσ Δικτφου (TCP/IP) 3. Επίπεδο Δικτφου - Διαδικτφωςθ 4. Επίπεδο Μεταφοράσ 5. Επεκτείνοντασ το Δίκτυο Δίκτυα Ευρείασ Ρεριοχισ 6. Επίπεδο Εφαρμογισ 7. Διαχείριςθ Δικτφου 8. Αςφάλεια Δικτφων ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 17

20 2.6 Διδακτικό διαδικαςύα Τα αναλυτικά προγράμματα των παραπάνω μακθμάτων αλλά και των υπολοίπων ςχετικϊν με δίκτυα και επικοινωνίεσ μακθμάτων που διδάςκονται ςτα ΕΡΑΛ, παρουςιάηονται ςτο ΡΑΑΤΘΜΑ (Αναγράφονται μόνο οι ενότθτεσ που αφοροφν τα δίκτυα και τισ επικοινωνίεσ). Εκεί αναφζρονται ενδεικτικά και οι δραςτθριότθτεσ που μποροφν να λάβουν χϊρα για κάκε μάκθμα, τόςο ςτθν αίκουςα όςο και ςτο εργαςτιριο, κακϊσ και οι ϊρεσ που κα πρζπει να αφιερϊνονται ςε κάκε ενότθτα. Μελετϊντασ κανείσ τα αναλυτικά προγράμματα ςπουδϊν, αντιλαμβάνεται ξεκάκαρα ότι απουςιάηει παντελϊσ θ διδαςκαλία μζςω εκπαιδευτικϊν λογιςμικϊν. Πταν εκπαιδευτικά λογιςμικά επιδεικνφονται και χρθςιμοποιοφνται, αυτό γίνεται μόνο κατόπιν πρωτοβουλίασ του κάκε εκπαιδευτικοφ, που επικυμεί ςτο διακζςιμο χρόνο να προςεγγίςει με διαφορετικό τρόπο, χριςιμο και ελκυςτικό, τθ διδακτικι διαδικαςία, να ειςάγει νζεσ μεκόδουσ, ςτοχεφοντασ ςτθν αναβάκμιςθ του μακιματοσ. Ρροτάςεισ για εκπαιδευτικά λογιςμικά (π.χ. όπωσ αυτά που περιλαμβάνονται ςτο περιβάλλον προςομοίωςθσ δικτυακϊν ςυςτθμάτων και λειτουργιϊν επικοινωνίασ δεδομζνων υπό το γενικό τίτλο «Λαζρτθσ» κ.α.) δίνονται από τουσ ςχολικοφσ ςυμβοφλουσ Ρλθροφορικισ, από τουσ υπευκφνουσ τομζων Ρλθροφορικισ, ενϊ υπάρχουν οργανωμζνοι ςχετικοί ιςτότοποι υποςτθριηόμενοι από το Υπουργείο Ραιδείασ και το Ρανελλινιο Σχολικό Δίκτυο. Ππωσ αναφζρκθκε παραπάνω για το μάκθμα των Δικτφων τθσ Γ' τάξθσ ειδικότθτασ του ΕΡΑΛ, είναι πανελλαδικϊσ εξεταηόμενο και υπάρχουν παράγοντεσ που περιορίηουν τθν ευελιξία ςτθν οποία γίνεται θ προςζγγιςθ τθσ διδακτικισ μεκοδολογίασ των διαφορετικϊν ενοτιτων. Ζτςι για παράδειγμα δεν πραγματοποιείται ςχεδόν ςε κανζνα ςχολείο το εργαςτθριακό κομμάτι του μακιματοσ διότι δεν υπάρχει χρόνοσ. Τθν προαναφερκείςα «ζλλειψθ» εργαςτθριακϊν ωρϊν ςτο μάκθμα των δικτφων ζρχονται μερικϊσ να καλφψουν διάφορεσ εκπαιδευτικζσ ερευνθτικζσ εργαςίεσ (projects) ι ειδικζσ κεματικζσ δραςτθριότθτεσ με ςυμμετοχι δφο ι περιςοτζρων ειδικοτιτων (π.χ. τομζασ πλθροφορικισ τομζασ θλεκτρολογίασ). Στα πλαίςια των παραπάνω, οι μακθτζσ εκπαιδεφονται ςτο να καταςκευάηουν και να ελζγχουν τθ δομθμζνθ καλωδίωςθ ενόσ τοπικοφ δικτφου (καλϊδια, μπριηάκια, patch panels, switches κ.α.), να κάνουν τισ απαραίτθτεσ ρυκμίςεισ ϊςτε οι υπολογιςτζσ και διάφορεσ δικτυακζσ ςυςκευζσ (π.χ. εκτυπωτζσ) να ςυμμετζχουν ςτο δίκτυο και να εγκακιςτοφν δικτυακζσ εφαρμογζσ. Σε πολφ λίγεσ περιπτϊςεισ γίνεται και επίδειξθ ςχετικοφ λογιςμικοφ. Στθ Β τάξθ, με δεδομζνο ότι δεν υπάρχει θ πίεςθ των πανελλαδικϊν εξετάςεων πραγματοποιοφνται εργαςτθριακζσ αςκιςεισ όπωσ εγκατάςταςθ δικτυακοφ εκτυπωτι, εφαρμογι εντολϊν ping, ipconfig, tracert κτλ. Επίςθσ οι μακθτζσ ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 18

21 μακαίνουν μζςα από διάφορα παιχνίδια ερωτιςεων ςχετικϊν με τα δίκτυα και τισ επικοινωνίεσ, μζςα από καταςκευζσ ςταυρολζξων, προβολι βίντεο για διάφορα κζματα (όπωσ καταπόντιςθ υποκαλάςςιων καλωδίων, εγκαταςτάςεισ τθσ Google) κ.α. Ρροσ τθν κατεφκυνςθ αυτι ςτοχεφουν και διάφορεσ εκπαιδευτικζσ επιςκζψεισ ςε χϊρουσ που λειτουργοφν δίκτυα, όπωσ ΟΤΕ, Ρανεπιςτιμια κτλ. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 19

22 Κεφϊλαιο 3. Νϋεσ τεχνολογύεσ ςτην εκπαύδευςη Θ εξζλιξθ των Τεχνολογιϊν τθσ Ρλθροφορίασ και των Επικοινωνιϊν (ΤΡΕ) τα τελευταία είκοςι χρόνια υπιρξε εντυπωςιακι με αποτζλεςμα να ζχουν ειςχωριςει ςε κάκε πτυχι των κοινωνικϊν, οικονομικϊν και πολιτιςτικϊν μασ δραςτθριοτιτων. Ταυτόχρονα θ ειςαγωγι τουσ ςτθν εκπαίδευςθ υπιρξε αρκετά γριγορθ και δυναμικι. Ρλζον ζννοιεσ όπωσ e-learning, εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθ και εκπαιδευτικό λογιςμικό ζχουν μπει για τα καλά ςτθν εκπαιδευτικι κακθμερινότθτα και ζχουν γίνει ςυνϊνυμεσ με τθν ζννοια τθσ μάκθςθσ ςτθν ςφγχρονθ εποχι. Θ αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία ζχει επίςθσ οδθγιςει ςτθν ανάπτυξθ πολυάρικμων εκπαιδευτικϊν εφαρμογϊν οι οποίεσ χρθςιμοποιοφνται ευρζωσ. Οι νζεσ αυτζσ τεχνολογίεσ μποροφν να αποτελζςουν ζνα χριςιμο και ιςχυρό εργαλείο ςτα χζρια των εκπαιδευτικϊν για τθν διδαςκαλία των Επικοινωνιακϊν ςυςτθμάτων και Δικτφων αλλά και οποιουδιποτε άλλου μακιματοσ, κάνοντασ τθν εκπαιδευτικι διαδικαςία πιο ηωντανι και ενδιαφζρουςα, ειςάγοντασ τα ςτοιχεία τθσ διαδραςτικότθτασ και τθσ προςομοίωςθσ, υπερβαίνοντασ ταυτόχρονα γεωγραφικά και χρονικά πλαίςια. Στο παρϊν και ςτα επόμενα δυο κεφάλαια κα παρουςιάςουμε τισ τεχνολογίεσ αυτζσ και το ρόλο που διαδραματίηουν. 3.1 E-learning Το e-learning, ι όπωσ χρθςιμοποιοφμε τον όρο ςτα ελλθνικά «θλεκτρονικι μάκθςθ», περικλείει οποιαδιποτε μορφι εκπαίδευςθσ χρθςιμοποιεί γενικά τουσ θλεκτρονικοφσ υπολογιςτζσ ι τουσ πόρουσ του διαδικτφου. O οριςμόσ αυτόσ καλφπτει ζνα ευρφ φάςμα δραςτθριοτιτων, από τθν απλι χριςθ του θλεκτρονικοφ υπολογιςτι για πρόςβαςθ ςε εκπαιδευτικό περιεχόμενο μακθμάτων που πραγματοποιοφνται με φυςικι παρουςία του διδάςκοντοσ, ζωσ τθν χριςθ του υπολογιςτι ι άλλων θλεκτρονικϊν ςυςκευϊν (π.χ. smartphone ι tablet) ωσ μζςο παρακολοφκθςθσ μακιματοσ ςε μια εικονικι αίκουςα διδαςκαλίασ. Σε παραδοςιακά εκπαιδευτικά προγράμματα τα οποία υποςτθρίηονται από τθν τεχνολογία, θ διδαςκαλία λαμβάνει χϊρο ςε φυςικι αίκουςα και γίνεται χριςθ μζςων θλεκτρονικισ μάκθςθσ ςε κάποιο ι όλα τα μακιματα με τθ μορφι παρουςιάςεων διαφανειϊν, διαδικτυακϊν δραςτθριοτιτων, εξετάςεων μζςω υπολογιςτι κτλ. Στα υβριδικά εκπαιδευτικά προγράμματα γίνεται ςυνδυαςμόσ τθσ ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 20

23 εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθσ και ςτοιχείων τθσ παραδοςιακισ διδαςκαλίασ, π.χ. κάποιεσ διαλζξεισ οι οποίεσ πραγματοποιοφνται ςε φυςικό χϊρο αντικακίςτανται με διαλζξεισ ςε εικονικι τάξθ. Τζλοσ υπάρχουν προγράμματα τα οποία βαςίηονται εξ ολοκλιρου ςτθν θλεκτρονικι μάκθςθ όςον αφορά τθ διδαςκαλία και γενικότερα τθ μακθςιακι διαδικαςία. Συνικωσ αυτά τα προγράμματα αφοροφν τθν εκπαίδευςθ εξ αποςτάςεωσ. Το 2013 και κυρίωσ το 2014 παρατθρικθκε μια ςθμαντικι αφξθςθ τθσ χριςθσ μζςων θλεκτρονικισ μάκθςθσ ςτθν Ελλάδα, κυρίωσ ςτον τομζα των διαδικτυακϊν μακθμάτων, τόςο από Ελλθνικά πανεπιςτιμια όςο και από ιδιωτικοφσ φορείσ. Εκτιμάται ότι θ άνοδοσ αυτι κα ςυνεχιςτεί δεδομζνου ότι θ θλεκτρονικι μάκθςθ ζχει ςθμαντικά πλεονεκτιματα ςε ςχζςθ με τθν παραδοςιακι διδαςκαλία αλλά και γιατί θ ανάγκθ για τθν δια βίου μάκθςθ διευρφνεται ςυνεχϊσ. Μζςα θλεκτρονικισ μάκθςθσ Ρροςωπικοί υπολογιςτζσ Βίντεο/ιχοσ Smartphones/tablets Θλεκτρονικζσ ςυλλογζσ υλικοφ (eportfolios) Ψθφιακοί δίςκοι πολυμζςων (multimedia CD-ROMs) Ιςτοςελίδεσ και κοινότθτεσ (web 2.0) Θλεκτρονικοί χϊροι αςφγχρονθσ ςυηιτθςθσ (forums) Συςτιματα Διαχείριςθσ Μάκθςθσ - ΣΔΜ Εικονικά Ρεριβάλλοντα Μάκθςθσ Τθλεδιάςκεψθ Θλεκτρονικό ταχυδρομείο Θμερολόγια διαδικτφου (Blogs) Θλεκτρονικζσ εγκυκλοπαίδειεσ Εκπαιδευτικά κινοφμενα ςχζδια Εξομοιωτζσ Εκπαιδευτικά θλεκτρονικά παιχνίδια Εκπαιδευτικό λογιςμικό ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 21

24 3.2 Εξ αποςτϊςεωσ εκπαύδευςη Με τον όρο εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθ εννοοφμε τθ μορφι εκείνθ τθσ εκπαίδευςθσ όπου ο διδαςκόμενοσ βρίςκεται ςε διαφορετικό χϊρο από τον διδάςκοντα ι τον εκπαιδευτικό φορζα. Θ εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθ ςτθρίηεται ςε μζςα όπωσ ο θλεκτρονικόσ υπολογιςτισ, το διαδίκτυο, θ τθλεδιάςκεψθ, το θλεκτρονικό ταχυδρομείο, το CD-ROM, το DVD-ROM αλλά και ςε πιο παραδοςιακά μζςα όπωσ θ τθλεόραςθ και το ραδιόφωνο. Στισ μζρεσ μασ θ εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθ υλοποιείται ςχεδόν αποκλειςτικά με τθ χριςθ του θλεκτρονικοφ υπολογιςτι και του διαδικτφου. Για το λόγο αυτό ςυχνά ταυτίηεται με ζννοιεσ όπωσ θ θλεκτρονικι μάκθςθ (e-learning), θ μάκθςθ υποβοθκοφμενθ από υπολογιςτι (computer assisted learning), θ μάκθςθ μζςω διαδικτφου (online learning), θ διαδικτυακι εκπαίδευςθ (online education) και θ εκπαίδευςθ βαςιςμζνθ ςτο διαδίκτυο (web-based education). Θ διαπροςωπικι επαφι μεταξφ εκπαιδευόμενου και εκπαιδευτι αρκετζσ φορζσ είναι μικρι ζωσ και μθδαμινι και εξαρτάται από το είδοσ τθσ επικοινωνίασ μεταξφ τουσ. Ανάλογα με το είδοσ αυτό τθσ επικοινωνίασ, θ εκπαίδευςθ από απόςταςθ μπορεί να χαρακτθριςτεί ωσ ςφγχρονθ ι αςφγχρονθ. Θ αςφγχρονθ εκπαίδευςθ είναι πιο διαδεδομζνθ από τισ δυο. Ρολλζσ φορζσ γίνεται και ςυνδυαςμόσ των δυο ειδϊν με ςτόχο το βζλτιςτο μακθςιακό αποτζλεςμα. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 22

25 Εικόνα 1: Εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθ Σύγτρονη εκπαίδεσζη Ωσ ςφγχρονθ εκπαίδευςθ ορίηεται το είδοσ τθσ εκπαίδευςθσ κατά το οποίο υπάρχει άμεςθ αλλθλεπίδραςθ μεταξφ εκπαιδευτϊν και εκπαιδευόμενων ςε πραγματικό χρόνο. Μπορεί να ζχει είτε τθ μορφι τθσ παραδοςιακισ διδαςκαλίασ ςε πραγματικι αίκουςα, είτε τθ μορφι διδαςκαλίασ ςε εικονικζσ αίκουςεσ, μζςω τθλεδιάςκεψθσ. Ρροςφζρει αρκετά πλεονεκτιματα όπωσ θ ηωντανι και άμεςθ επικοινωνία, θ ανταλλαγι ερωτιςεων και απαντιςεων ςε πραγματικό χρόνο και θ αίςκθςθ τθσ ςυλλογικότθτασ. Μειονεκτιματα αυτοφ του τρόπου εκπαίδευςθσ είναι κυρίωσ θ δζςμευςθ των ςυμμετεχόντων ςε ςυγκεκριμζνο ωράριο, θ δζςμευςθ παρουςίασ ςε ςυγκεκριμζνο χϊρο και θ δυςκολία εφαρμογισ και λειτουργίασ για μεγάλεσ ομάδεσ. Θ ςφγχρονθ εκπαίδευςθ μζςω τθλεδιάςκεψθσ γίνεται με χριςθ θλεκτρονικοφ υπολογιςτι, ςυγκεκριμζνου εξοπλιςμοφ για τθ δυνατότθτα κλιςεων με ιχο και εικόνα (όπωσ web κάμερα και μικρόφωνο) και του διαδικτφου. Ο διδαςκόμενοσ ζχει τθ δυνατότθτα να παρακολουκεί τθ διάλεξθ ςε πραγματικό χρόνο, να κζτει ερωτιςεισ κατά τθ διάρκεια του μακιματοσ και να λαμβάνει απαντιςεισ τθν ίδια χρονικι ςτιγμι. Στθν πιο απλι μορφι τθλεδιάςκεψθσ ςυμμετζχουν μόνο δυο ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 23

26 υπολογιςτζσ (point to point). Σε περίπτωςθ που ςυμμετζχουν περιςςότεροι χρθςιμοποιείται κάποιοσ ενδιάμεςοσ εξυπθρετθτισ και δθμιουργείται μια εικονικι αίκουςα διδαςκαλίασ Αζύγτρονη εκπαίδεσζη Θ αςφγχρονθ εκπαίδευςθ δεν απαιτεί τθν ςφγχρονθ ςυμμετοχι εκπαιδευόμενων και εκπαιδευτϊν. Θ μζκοδοσ αυτι εκπαίδευςθσ δίνει τθν δυνατότθτα ςτουσ εκπαιδευόμενουσ να διδαχκοφν ανεξαρτιτωσ χρονικϊν και γεωγραφικϊν πλαιςίων, ζχοντασ όμωσ παράλλθλα τθν δυνατότθτα αςφγχρονθσ επικοινωνίασ με τουσ υπόλοιπουσ ςυμμετζχοντεσ και τον εκπαιδευτι. Στθν εποχι μασ θ αςφγχρονθ εκπαίδευςθ ταυτίηεται τισ περιςςότερεσ φορζσ με τθν διαδικτυακι εκπαίδευςθ. Κφριεσ μορφζσ τθσ είναι τα e-courses, τα online forums, οι θχογραφιςεισ μακιματοσ, τα wikis, το κακϊσ και τα CD-ROMs και DVD-ROMs. Είδθ αςφγχρονθσ εκπαίδευςθσ αποτελοφν θ Αυτοδιδαςκαλία και θ Θμιαυτόνομθ εκπαίδευςθ: Αυτοδιδαςκαλία είναι το είδοσ εκπαίδευςθσ ςτο οποίο ο εκπαιδευόμενοσ μακαίνει μόνοσ του, χρθςιμοποιϊντασ μζςα τθσ επιλογισ του Ημιαυτόνομθ μάκθςθ είναι το είδοσ εκπαίδευςθσ ςτο οποίο ο εκπαιδευόμενοσ μακαίνει μόνοσ του, όπωσ και ςτθν αυτοδιδαςκαλία, όμωσ υπάρχει ςυγκεκριμζνο χρονοδιάγραμμα επικοινωνίασ με τον διδάςκοντα είτε μζςω φυςικι παρουςίασ ςε τάξθ, είτε μζςω του διαδικτφου (π.χ. τθλεδιάςκεψθ) Μεγάλο πλεονζκτθμα τθσ αςφγχρονθσ εκπαίδευςθσ είναι θ ευελιξία όςον αφορά το χϊρο, το χρόνο και το ρυκμό μάκθςθσ. Ο ίδιοσ ο εκπαιδευόμενοσ ζχει τθ δυνατότθτα να κακορίςει τθν διαδικαςία τθσ μάκθςθσ. Μειονεκτιματα αποτελοφν το γεγονόσ ότι ο εκπαιδευόμενοσ δεν είναι ςε κζςθ να υποβάλει άμεςα τυχόν ερωτιματα και απορίεσ, απουςιάηει θ ηωντανι επικοινωνία και ο διάλογοσ και πολλζσ φορζσ θ επικοινωνία μεταξφ εκπαιδευόμενου και εκπαιδευτι είναι απρόςωπθ. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 24

27 ΔΙΡΛΩΜΑΤΙΚΘ Ε ΓΑΣΙΑ: ΕΚΡΑΙΔΕΥΣΘ ΣΤΑ ΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑ ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΑ 3.3 υςτόματα Διαχεύριςησ Μϊθηςησ - ΔΜ Τα ςυςτιματα διαχείριςθσ μάκθςθσ είναι ολοκλθρωμζνα υπολογιςτικά ςυςτιματα τα οποία βαςίηονται ςτισ τεχνολογίεσ διαδικτφου και παρζχουν ζνα ςφνολο εργαλείων και τθν απαραίτθτθ υποδομι για τθν υποςτιριξθ τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ. Χρθςιμοποιοφνται για τθν ανάρτθςθ και προβολι εκπαιδευτικοφ υλικοφ, για τθν ανάπτυξθ εκπαιδευτικϊν δραςτθριοτιτων και τθν διεξαγωγι διαδικτυακϊν μακθμάτων. Οι βαςικζσ δυνατότθτεσ που προςφζρονται ςε ζνα ςφςτθμα διαχείριςθσ μάκθςθσ είναι οι εξισ: Διαχείριςθ μακθμάτων - Ρεριλαμβάνει λειτουργίεσ όπωσ οργάνωςθ λίςτασ μακθμάτων, καταχϊρθςθ εγγραφϊν ςτο ςφςτθμα, θλεκτρονικό παρουςιολόγιο μακιματοσ, online βακμολόγθςθ εργαςιϊν, χϊρουσ ανάρτθςθσ ανακοινϊςεων. Ανάρτθςθ εκπαιδευτικοφ υλικοφ - οι διδάςκοντεσ μποροφν να αναρτοφν εκπαιδευτικό υλικό ςτο διαδίκτυο χωρίσ να απαιτείται θ γνϊςθ HTML ι κάποιασ άλλθσ διαδικτυακισ γλϊςςασ. Αςφγχρονθ επικοινωνία - Οι εκπαιδευόμενοι μποροφν να επικοινωνιςουν μεταξφ τουσ αλλά και με τουσ εκπαιδευτζσ με αςφγχρονο τρόπο, μζςω μθνυμάτων ι μζςω forums. φγχρονθ επικοινωνία - Σφγχρονθ επικοινωνία ςυμμετεχόντων μζςω chat και τθλεδιάςκεψθσ. Θ διάδοςθ των ΣΔΜ τα τελευταία χρόνια είναι ραγδαία, με όλο και περιςςότερουσ εκπαιδευτικοφσ οργανιςμοφσ και ιδρφματα τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ να τα εντάςςουν ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία. Τα ςθμαντικότερα ςφγχρονα εμπορικά ΣΔΜ είναι το WebCT και το Blackboard. Επιπλζον διατίκενται αρκετά δωρεάν και ανοιχτοφ κϊδικα ςυςτιματα, γνωςτότερα εκ των οποίων είναι τα: Moodle, Wordpress LMS, Sakai και ATutor. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 25

28 3.4 Εικονικϊ Περιβϊλλοντα Μϊθηςησ - ΕΠΜ Ζνα εικονικό περιβάλλον μάκθςθσ είναι ζνα διαδικτυακό περιβάλλον εκπαίδευςθσ το οποίο μοντελοποιεί τθν παραδοςιακι μορφι διδαςκαλίασ ςε εικονικι μορφι. Στα εικονικά περιβάλλοντα μάκθςθσ όλοι οι εκπαιδευόμενοι βρίςκονται ταυτόχρονα ςε μια εικονικι αίκουςα διδαςκαλίασ, ςυνδεδεμζνοι μζςω του θλεκτρονικοφ τουσ υπολογιςτι. Ο εκπαιδευτισ παραδίδει το μάκθμα τθν ίδια ςτιγμι, χρθςιμοποιϊντασ εκπαιδευτικό περιεχόμενο, διαφάνειεσ και βίντεο. Υπάρχει θ δυνατότθτα επικοινωνίασ ςτο μάκθμα μζςω chat, μικροφϊνου ι ςυνδυαςμοφ και των δυο, κακϊσ και θ δυνατότθτα χριςθσ webcam. Oι διδαςκόμενοι μποροφν να κζςουν ερωτιςεισ και να εκφράςουν απορίεσ ςε πραγματικό χρόνο όπωσ ακριβϊσ και ςε μια παραδοςιακι αίκουςα διδαςκαλίασ. Τα εικονικά περιβάλλοντα μάκθςθσ επιτρζπουν τθ δθμιουργία, πρόςβαςθ και χριςθ εκπαιδευτικϊν πθγϊν. Κάκε χριςτθσ ζχει το προςωπικό του προφίλ χριςτθ, ςτο οποίο ζχει πρόςβαςθ και δυνατότθτεσ παραμετροποίθςθσ. Τα πιο είναι διαδεδομζνα είναι τα Fronter, Moodle, Frog, LP+ και Kaleidos. 3.5 Εκπαύδευςη μϋςω φορητών ςυςκευών (M-learning) Θ εκπαίδευςθ μζςω φορθτϊν ςυςκευϊν ι αλλιϊσ M-learning (Mobile learning) αποτελεί μια από τισ πιο πρόςφατεσ εξελίξεισ ςτον τομζα τθσ θλεκτρονικισ μάκθςθσ και τθσ εξ' αποςτάςεωσ εκπαίδευςθσ. Το Mobile learning εςτιάηει ςτθ μάκθςθ με χριςθ εκπαιδευτικοφ υλικοφ μζςω φορθτϊν ςυςκευϊν, οι οποίεσ μπορεί να είναι laptop, netbook, smartphone, tablet ι MP3 player. Το βαςικό πλεονζκτθμα του mobile learning είναι θ δυνατότθτα διεκπεραίωςθσ τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ οπουδιποτε και οποτεδιποτε. Επιπλζον οι εκπαιδευόμενοι είναι εξοικειωμζνοι και χρθςιμοποιοφν ςυχνά ςτθν κακθμερινότθτα τουσ φορθτζσ ςυςκευζσ, ζτςι είναι πιο πικανό να τισ χρθςιμοποιιςουν και για τθν εκπαίδευςθ τουσ. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 26

29 Στθν εικόνα 2 ζνασ κακθγθτισ χρθςιμοποιεί τθν τεχνολογία του mobile learning για να διδάξει Ενςφρματα και Αςφρματα μζςα Μετάδοςθσ, ςτθν Β' τάξθ του τομζα πλθροφορικισ ενόσ Επαγγελματικοφ Λυκείου. Χρθςιμοποιϊντασ το λογιςμικό LessonLAMS ο εκπαιδευτικόσ αποκτά πρόςβαςθ ςε εργαλεία που τον βοθκοφν να δθμιουργιςει ψθφιακά πλάνα μακιματοσ τα οποία κάνει διακζςιμα online ςτουσ μακθτζσ του. Κάκε πλάνο ζχει το δικό του URL και οι μακθτζσ ζχοντασ ο κακζνασ ζναν προςωπικό λογαριαςμό ςτο LessonLAMS μποροφν οποιαδιποτε ςτιγμι, όπου και αν βρίςκονται μζςω τθσ φορθτισ τουσ ςυςκευισ να ζχουν πρόςβαςθ ςτο μάκθμα. Εικόνα 2: Χριςθ τθσ τεχνολογίασ του Mobile learning από μακθτζσ Επαγγελματικοφ Λυκείου ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 27

30 3.6 Διαδικτυακϊ Μαθόματα Στθν εποχι μασ θ ραγδαία ανάπτυξθ τθσ εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθσ ζχει φζρει μεγάλεσ αλλαγζσ ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία και γενικότερα ςτον τρόπο που κάποιοσ αποκτά πρόςβαςθ ςτθ γνϊςθ. Ρολλά πανεπιςτιμια και εκπαιδευτικοί οργανιςμοί προςφζρουν πλζον ςτο ευρφ κοινό μακιματα μζςω διαδικτφου (online courses). Τα μακιματα αυτά καλφπτουν ζνα ευρφτατο πεδίο επιςτθμονικϊν πεδίων με κυριότερουσ τομείσ τθν επιςτιμθ των υπολογιςτϊν, τθν μθχανικι, τισ ανκρωπιςτικζσ και κοινωνικζσ επιςτιμεσ, τα μακθματικά, τθν φυςικι, τθν βιολογία και τθν ιατρικι. Μια κατθγορία διαδικτυακϊν μακθμάτων, θ οποία ζχει γνωρίςει ευρεία διάδοςθ τα τελευταία χρόνια είναι τα Μαηικά Ανοικτά Διαδικτυακά Μακιματα - ΜΑΔΜ ι αλλιϊσ MOOCs (Massive Open Online Courses). Τα MOOCs είναι μια πρόςφατθ εξζλιξθ τθσ εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθσ. Ειςιχκθκαν αρχικά το 2008 και εξελίχκθκαν πολφ ςφντομα ςε δθμοφιλζσ μζςο μάκθςθσ. Τα μακιματα αυτά παρζχονται μζςω ψθφιακισ πλατφόρμασ ςτθν οποία ο χριςτθσ αποκτά πρόςβαςθ ζχοντασ πρϊτα πραγματοποιιςει εγγραφι ςτο ςφςτθμα. Χρθςιμοποιϊντασ τα ςτοιχεία πρόςβαςθσ που του παρζχονται (username και password) ζχει τθ δυνατότθτα να δει τθ λίςτα των διαδικτυακϊν μακθμάτων που είναι διακζςιμα. Στθ ςυνζχεια επιλζγει το μάκθμα που επικυμεί να παρακολουκιςει και δθλϊνει ςυμμετοχι ςε αυτό. Αφοφ γίνει δεκτόσ, αποκτά πρόςβαςθ ςτο εκπαιδευτικό περιεχόμενο, τισ δραςτθριότθτεσ και ενθμερϊςεισ του μακιματοσ, θ χρονικι διάρκεια του οποίου είναι ςυνικωσ λίγεσ εβδομάδεσ. Θ ςυμμετοχι και παρακολοφκθςθ των μακθμάτων είναι δωρεάν, ςε περίπτωςθ όμωσ που ο εκπαιδευόμενοσ επικυμεί να αποκτιςει πιςτοποιθτικό παρακολοφκθςθσ πρζπει να καταβάλει κάποιο χρθματικό ποςό. Γνωςτά πανεπιςτιμια τα οποία δραςτθριοποιοφνται ςτον τομζα των MOOCs είναι τα Stanford, Harvard, Michigan, MIT, Berkeley και άλλα. Τζλοσ, αξίηει να αναφζρουμε και τθν περίπτωςθ τθσ Coursera, μια εκπαιδευτικι τεχνολογικι εταιρία θ οποία προςφζρει μαηικά ανοικτά διαδικτυακά μακιματα. Θ Coursera ςυνεργάηεται με πανεπιςτιμια παγκοςμίωσ προςφζροντασ διαδικτυακά μακιματα πάνω ςε διάφορουσ τομείσ επιςτθμϊν, ανάμεςα τουσ και ςτα δίκτυα και επικοινωνιακά ςυςτιματα. Ρ.χ. το πανεπιςτιμιο τθσ Washington προςφζρει ςε ςυνεργαςία με τθν Coursera διαδικτυακά μακιματα πάνω ςτα Δίκτυα Τπολογιςτϊν (εικόνα 3). ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 28

31 Εικόνα 3: Διαδικτυακά μακιματα ςτα Δίκτυα Τπολογιςτϊν από το πανεπιςτιμιο τθσ Washington ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 29

32 3.7 Εκπαιδευτικό λογιςμικό Το εκπαιδευτικό λογιςμικό περιλαμβάνει εφαρμογζσ λογιςμικοφ που χρθςιμοποιοφνται για τθν υποςτιριξθ τθσ διδαςκαλίασ και τθσ μάκθςθσ. Ζνασ οριςμόσ που χρθςιμοποιείται επίςθσ ςυχνά είναι «υπολογιςτικό περιβάλλον για τθ διδαςκαλία και τθν ανκρϊπινθ μάκθςθ». Το εκπαιδευτικό λογιςμικό μπορεί να ζχει ςαφι μακθςιακό και διδακτικό ςκοπό ι να είναι λογιςμικό γενικισ χριςθσ, π.χ. κειμενογράφοσ ι λογιςμικό επεξεργαςίασ εικόνων. Το εκπαιδευτικό λογιςμικό ανάλογα με τισ κεωρίεσ μάκθςθσ πάνω ςτισ οποίεσ βαςίηεται θ ανάπτυξθ του και τθ διδακτικι προςζγγιςθ που ακολουκεί διακρίνεται ςτισ εξισ κατθγορίεσ: υςτιματα κακοδιγθςθσ και διδαςκαλίασ: Είναι ςυςτιματα εξάςκθςθσ και πρακτικισ κακϊσ και ςυςτιματα κακοδιγθςθσ-διδαςκαλίασ (tutorials). Ρρόκειται για ςυςτιματα πολυμεςικοφ περιεχομζνου, κλειςτοφ τφπου (δεν ευνοοφν εφκολα διαφοροποιιςεισ ςτθ διδακτικι παρζμβαςθ) και απευκφνονται κυρίωσ ςτθν απόκτθςθ γνϊςεων χαμθλοφ επιπζδου. Ρρόκειται για διδακτικά μζςα που υποςτθρίηουν με εποπτικό τρόπο ι υποκακιςτοφν τον εκπαιδευτικό και επιτρζπουν τθν εξάςκθςθ του μακθτι ςε γνϊςεισ και δεξιότθτεσ. Στθρίηονται κυρίωσ ςε ςυμπεριφοριςτικζσ κεωρίεσ για τθ μάκθςθ. Στα ςυςτιματα αυτά περιλαμβάνονται λογιςμικά εξάςκθςθσ και πρακτικισ, λογιςμικά πολυμζςων ι υπερμζςων, θλεκτρονικά παιχνίδια και ςυςτιματα θλεκτρονικισ αξιολόγθςθσ. υςτιματα μάκθςθσ μζςω ανακάλυψθσ, διερεφνθςθσ και οικοδόμθςθσ: Είναι ςυςτιματα ανοικτοφ τφπου, δθλαδι το περιεχόμενο τουσ μπορεί να διαφοροποιθκεί εφκολα από τον εκπαιδευτικό ι το μακθτι. Επιτρζπουν τθ δθμιουργία νζων εκπαιδευτικϊν ςεναρίων και ευνοοφν τθν ανάπτυξθ γνϊςεων και δεξιοτιτων υψθλοφ επιπζδου. Βαςίηονται και υποςτθρίηουν τθν επίλυςθ προβλθμάτων, ευνοοφν τθν λιψθ αποφάςεων και τθν ανάπτυξθ τθσ κριτικισ ςκζψθσ των εκπαιδευόμενων. Στθρίηονται ςε εποικοδομθςτικζσ και κοινωνικοπολιτιςμικζσ προςεγγίςεισ τθσ μάκθςθσ. Στα ςυςτιματα αυτά περιλαμβάνονται ςυςτιματα διαχείριςθσ δεδομζνων, ςυςτιματα εννοιολογικισ χαρτογράφθςθσ, ςυςτιματα οπτικοποίθςθσ, εφαρμογζσ προςομοίωςθσ και μοντελοποίθςθσ και προγραμματιςτικά περιβάλλοντα. υςτιματα ζκφραςθσ, αναηιτθςθσ και επικοινωνίασ: Είναι κατά κανόνα λογιςμικό γενικισ χριςθσ και εφαρμογζσ Διαδικτφου. Ρρόκειται για λογιςμικό που χρθςιμοποιοφνται από τον εκπαιδευτικό ι τον μακθτι ςε όλο το εφροσ τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ και ζχει ιδιαίτερθ ςθμαςία για τθ ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 30

33 γλωςςικι εκπαίδευςθ, αφοφ τα περιβάλλοντα αυτά αποτελοφν μζςα για γραφι, ανάγνωςθ και επικοινωνία. Στθρίηονται ςε εποικοδομθςτικζσ και κοινωνικοπολιτιςμικζσ προςεγγίςεισ τθσ μάκθςθσ. Χαρακτθριςτικά εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ Λειτουργικότθτα Αξιοπιςτία Ευχρθςτία Αποδοτικότθτα Ρροςαρμοςτικότθτα Συμμόρφωςθ με τουσ ιςχφοντεσ κανονιςμοφσ Διαβακμιςμζνα επίπεδα δυςκολίασ Ραροχι κινιτρων ςτον εκπαιδευόμενο (προςζλκυςθ τθσ προςοχισ, κινθτοποίθςθ φανταςίασ) Αλλθλεπιδραςτικότθτα Επεκταςιμότθτα Υποςτιριξθ αυτοδιδαςκαλίασ Υποςτιριξι διερευνθτικισ μάκθςθσ και πειραματιςμοφ Ραροχι πλθροφοριϊν για τθν απόδοςθ του εκπαιδευόμενου Εξαςφάλιςθ ανωνυμίασ του εκπαιδευόμενου όταν αυτό απαιτείται Αςφάλεια (προςταςία από μθ εξουςιοδοτθμζνουσ χριςτεσ) ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 31

34 Κεφϊλαιο 4. Ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο κατϊλληλο για Επικοινωνιακϊ ςυςτόματα και Δύκτυα Ζνασ ςφγχρονοσ εκπαιδευτικόσ ο οποίοσ κζλει να διδάξει επικοινωνιακά Συςτιματα και δίκτυα μπορεί με μια απλι αναηιτθςθ ςτο Διαδίκτυο και ςε ςχετικά φόρουμ να βρει πλθκϊρα ψθφιακοφ εκπαιδευτικοφ περιεχομζνου κάνοντασ ζτςι το μάκθμα του πιο αποτελεςματικό και ελκυςτικό για τουσ μακθτζσ, ειςάγοντασ τα ςτοιχεία τθσ διαδραςτικότθτασ, τθσ μοντελοποίθςθσ και τθσ προςομοίωςθσ, μζςω των ΤΡΕ. Εδϊ όμωσ προκφπτουν τα ηθτιματα τθσ καταλλθλότθτασ και τθσ ποιότθτασ του εκπαιδευτικοφ περιεχομζνου. Το περιεχόμενο πρζπει να ανταποκρίνεται ςτισ ανάγκεσ διδαςκαλίασ του εκάςτοτε μακιματοσ αλλά και τθσ εκάςτοτε εκπαιδευτικισ βακμίδασ. Επίςθσ πρζπει να πλθροί ςυγκεκριμζνα κριτιρια ποιότθτασ, ϊςτε να είναι χριςιμο και αποδοτικό ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία. Για το λόγο αυτό ζχει δθμιουργθκεί από το Υπουργείο Ραιδείασ και Θρθςκευμάτων θ εκπαιδευτικι υπθρεςία «Φωτόδεντρο» θ οποία ζχει ςαν ςτόχο τθν ςυγκζντρωςθ και κατθγοριοποίθςθ κατάλλθλου εκπαιδευτικοφ περιεχομζνου για τισ ανάγκεσ τθσ ςχολικισ εκπαίδευςθσ. Τι εννοοφμε όμωσ με τον όρο ψθφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο; Ρρόκειται για περιεχόμενο το οποίο ζχει δθμιουργθκεί εξ' ολοκλιρου ι μετατραπεί ςε ψθφιακι μορφι για τισ ανάγκεσ τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ και μπορεί να αποτελείται από: Εκπαιδευτικά ςενάρια και μακιματα Ιςτοςελίδεσ και ιςτολογία Εκπαιδευτικά παιχνίδια Ρειράματα και προςομοιϊςεισ Διερευνιςεισ και ανοιχτζσ δραςτθριότθτεσ Λογιςμικό και εφαρμογζσ Αςκιςεισ και τεςτ αξιολόγθςθσ Ρολυμεςικό περιεχόμενο (εικόνα, βίντεο, ιχοσ) Ραρουςιάςεισ Webcasts Το περιεχόμενο το οποίο κα παρουςιάςουμε ςτο παρϊν κεφάλαιο ανικει ςτισ παραπάνω κατθγορίεσ και ζχει δθμιουργθκεί αποκλειςτικά για τθν διδαςκαλία των Επικοινωνιακϊν ςυςτθμάτων και Δικτφων. Στο ςφνολο του βρίςκεται ςτθν ιςτοςελίδα photodentro.edu.gr. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 32

35 4.1 Υωτόδεντρο Το Φωτο δεντρο αποτελει τθν κεντρικθ διαδικτυακθ υπθρεςιά του Υπουργειόυ Ραιδείασ και Θρθςκευμάτων για τθ ςυγκζντρωςθ, οργάνωςθ, αποδοτικι αναηιτθςθ και δια κεςθ ςτθν εκπαιδευτικθ κοινο τθτα ψθφιακου ε κπαιδευτικοφ περιεχομζνου. Ρεριλαμβάνει μια ςειρα απο ψθφιακα αποκετθ ρια ε κπαιδευτικοφ περιεχομζνου, κακζνα από τα οποία εξυπθρετεί διαφορετικοφσ ςτόχουσ. Πλα τα αποκετιρια είναι ανοιχτά ςε όλουσ, μακθτζσ, δαςκάλουσ, γονείσ αλλά και κάκε ενδιαφερόμενο. Το Φωτο δεντρο παρζχει δυνατότθτεσ αναηιτθςθσ και πλοιγθςθσ ςτο ψθφιακό περιεχόμενο με ποικίλουσ τρόπουσ : με βα ςθ το γνωςτικο αντικει μενο (κεματικι κατθγορία, κεματικι ενότθτα ι ζννοια), τον τυ πο του μακθςιακου αντικειμε νου, τθν θλικία των μακθτϊν, τθ βακμι δα εκπαι δευςθσ, τισ ςυλλογε σ ο που περιλαμβα νεται, κακϊσ και αναηιτθςθ ελεφκερου κειμζνου, με λε ξεισ-κλειδιά, ι ςφνκετθ αναηιτθςθ. Για κα κε μακθςιακο αντικει μενο δι νεται ςυνοπτικθ περιγραφθ κακω σ και α λλα ςτοιχεία που το χαρακ τθρίηουν. Τα μακθςιακα αντικει μενα ςτθν πλειοψθφιά τουσ λειτουργοφν άμεςα μζςα ςε περιβάλλον φυλλομετρθτι (browser). Κάκε μακθςιακό αντικείμενο ζχει μοναδικό αναγνωριςτικό αρικμό και μπορεί να δεικτοδοτθκεί άμεςα μζςα ςε θλεκτρονικά αρ χεία όπωσ εκπαιδευτικά ςενάρια, δραςτθριότθτεσ, φφλλα εργαςίασ, κ.α. με χρθ ςθ τθσ διευ κυνςθσ φυςικου πο ρου. Επίςθσ, παρζχεται δυνατότθτα μεταφόρτωςθσ των μακθςιακϊν αντικειμζνων για χριςθ τουσ εκτόσ διαδικτφου. Πλα τα αντικείμενα του Φωτόδεντρου διατίκενται ελεφκερα με τθν άδεια Creative Commons CC BY-NC-SA. Το Φωτο δεντρο υλοποιει τθν εκνικθ ςτρατθγικθ για το ψθφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο και προωκεί τθ χριςθ των ανοιχτϊν εκπαιδευτικϊν πόρων (OER) για τα ςχολειά. Συγκεκριμζνα, ζωσ και ςιμερα λειτουργοφν τα εξισ Αποκετιρια: Σο Πανελλινιο Ψθφιακό Αποκετιριο Μακθςιακϊν αντικειμζνων - Φιλοξενεί μακθςιακά αντικείμενα ωσ αυτόνομεσ επαναχρθςιμοποιιςιμεσ μονάδεσ ψθφιακου υλικοφ που μπορου ν να αξιοποιθκου ν για τθ διδαςκαλι α και τθ μα κθςθ, όπωσ πειρα ματα, διαδραςτικζσ προςομοιω ςεισ, διερευνιςεισ, εικόνεσ, εκπαιδευτικά παιχνίδια, τριςδιάςτατουσ χα ρτεσ, αςκιςεισ και α λλα. Ρεριλαμβάνει τθ ςυλλογθ με τα μακθςιακα αντικείμενα που αναπτυ χκθκαν ςτο πλαίςιο του Ψθφιακου Σχολείου για τον εμπλουτιςμό των ςχολικω ν βιβλι ων κακω σ και ςυλλογε σ με επιλεγμε να αντικείμενα που ε χουν αναπτυχκει ςτο πλαι ςιο διαφο ρων δρα ςεων του Υπουργείου Ραιδει ασ θ άλλων φορεών. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 33

36 Σο Πανελλθ νιο Ψθφιακο Αποκετιριο Εκπαιδευτικϊν Βίντεο - Φιλοξενεί ςυλλογζσ εκπαιδευτικϊν βίντεο μικρισ διάρκειασ (ζωσ 10 λεπτϊν), που εξυπθρετοφν διδακτικοφσ ςτόχουσ τθσ Ρρωτοβάκμιασ και Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ και μποροφν να ενταχκοφν μζςα ςε εκπαιδευτικ ζσ δραςτθριότθτεσ για τθν υποςτιριξθ τθσ διδαςκαλίασ και τθσ μάκθςθσ, κακϊσ και ςυλλογε σ βι ντεο που διακρι κθκαν ςε μακθτικου σ διαγωνιςμου σ. Σο Αποκετθ ριο Εκπαιδευτικω ν Λογιςμικω ν - Φιλοξενεί εκπαιδευτικά λογιςμικά και εκπαιδευτικά πακζτα με εκπαιδευτικζσ δραςτθριότθτεσ για τοπικι μεταφόρτωςθ. Στθν παρου ςα φα ςθ αναρτω ντα ι και περιγρα φονται λογιςμικά και πακζτα που αναπτφχκθκαν ι προςαρμόςτθκαν ςτο πλαίςιο ζργων του Υπουργείου Ραιδείασ και Θρθςκευμάτων ι φορζων το υ απο το 1998 ζωσ ςιμερα ι άλλα. Σο Αποκετθ ριο Εκπαιδευτικου Τλικου Χρθςτω ν του Τπουργειόυ Παιδειάσ - Στο χω ρο αυτο οι εκπαιδευτικοι αναρτου ν τα δικα τουσ μα κθςιακά αντικείμενα ι αναηθτοφν μακθςιακά αντικείμενα άλλων χρθςτϊν. Το αποκετιριο αυτό πρόκειται να αντικαταςτιςει μζροσ τθσ ςθμερινισ υπθρεςίασ τθσ Εκπαιδευτικισ Ρφλθσ (e-yliko) του Υπουργειόυ Ραιδειάσ και Θρθςκευμάτων. Στθν παρου ςα φα ςθ μεταφε ρεται ςτο αποκετθ ριο επιλεγμζνο υλικό και προτάςεισ διδαςκαλίασ τθ σ Εκπαιδευτικθ σ Ρυ λθσ e- yliko. Στόχοσ είναι να δθμιουργθκεί μία ενεργι κοινότθτα ανάπτυξθσ ψθφιακοφ εκπαιδευτικοφ περιεχομζνου, όπου εκπαιδευτικοί (επϊνυμα και ζχοντασ δθμόςιο προφίλ ) κα αναρτου ν και κα μοιραήονται το δικο τουσ ψθφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο, κα αξιολογου ν και κα ανταλλα ςουν απόψεισ. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 34

37 ΔΙΡΛΩΜΑΤΙΚΘ Ε ΓΑΣΙΑ: ΕΚΡΑΙΔΕΥΣΘ ΣΤΑ ΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑ ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΑ 4.2 «ύνδεςη Τπολογιςτών» Ρρόκειται για μια διαδραςτικι εφαρμογι θ οποία δθμιουργικθκε με ςκοπό τθν ειςαγωγι των μακθτϊν του Γυμναςίου ςτα δίκτυα υπολογιςτϊν και τθν λειτουργικι αξιοποίθςθ τουσ. Δθμιουργικθκε ςτο πλαίςιο χρθματοδότθςθσ ΡΛΕΙΑΔΕΣ ( , ΕΡ«ΚτΡ», ΓϋΚΡΣ) και φζρει τθν ςφραγίδα ποιότθτασ του παιδαγωγικοφ ινςτιτοφτου. Αποτελείται από 5 ενότθτεσ-δραςτθριότθτεσ όπωσ φαίνεται ςτθν εικόνα 4. Εικόνα 4: τιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «φνδεςθ Τπολογιςτϊν» Ο μακθτισ κάνοντασ χριςθ ποντικιοφ, πλοθγείται ςτθν εφαρμογι, θ οποία κάνοντασ χριςθ animation διδάςκει το μακθτι-χριςτθ για τα τοπικά δίκτυα, τα δίκτυα ευρείασ περιοχισ, τισ κάρτεσ δικτφου, τουσ κατανεμθτζσ (Hubs), τθν αςφρματθ επικοινωνία και το διαδίκτυο. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 35

38 Εικόνα 5: τιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «φνδεςθ Τπολογιςτϊν» Θ εφαρμογι περιζχει επίςθσ διαδραςτικά παιχνίδια κακιςτϊντασ ζτςι τθν εκπαιδευτικι διαδικαςία ευχάριςτθ και εποικοδομθτικι. Ραραδείγματοσ χάριν ςτθν εικόνα 6 θ εφαρμογι διδάςκει τον μακθτι για τισ κάρτεσ δικτφου, παροτρφνοντασ τον να τισ ςυνδζςει ςωςτά ςτισ μθτρικζσ πλακζτεσ. Σε άλλθ δραςτθριότθτα ο μακθτισ καλείται να ςυνδζςει με ζνα καλϊδιο Ethernet δφο υπολογιςτζσ, μακαίνοντασ με αυτό τον τρόπο για τθν ενςφρματθ επικοινωνία. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 36

39 Εικόνα 6: τιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «φνδεςθ Τπολογιςτϊν» Τζλοσ να αναφζρουμε ότι θ εφαρμογι περιζχει δραςτθριότθτεσ αυτοαξιολόγθςθσ. Οι μακθτζσ καλοφνται να αξιολογιςουν και να αφομοιϊςουν τθ νζα γνϊςθ μζςω αντιςτοίχθςθσ εννοιϊν και ερωτιςεων πολλαπλισ επιλογισ οι οποίεσ παρουςιάηονται ςε ευχάριςτο γραφικό περιβάλλον (εικόνα 7). Εικόνα 7: τιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «φνδεςθ Τπολογιςτϊν» ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 37

40 4.3 «ύνδεςη υπολογιςτό ςτο Διαδύκτυο» Θ απλι αυτι εφαρμογι ζχει ςαν ςτόχο τθν οπτικοποίθςθ του τρόπου ςφνδεςθσ ενόσ υπολογιςτι ςτο Διαδίκτυο. Απευκφνεται ςε μακθτζσ Γυμναςίου και γενικοφ/τεχνολογικοφ Λυκείου. Ανικει ςτο I.T.Y.E-ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ και δθμιουργικθκε ςτο πλαίςιο χρθματοδότθςθσ "Ψθφιακό Σχολείο" ( , ΕΡ«ΕΔΒΜ», ΕΣΡΑ). Φζρει τθν ςφραγίδα ποιότθτασ του "Ψθφιακοφ Σχολείου". Ππωσ φαίνεται ςτα παρακάτω ςτιγμιότυπα παρουςιάηονται ςτο μακθτι όλοι οι ενδιάμεςοι κόμβοι του δικτφου για να πραγματοποιθκεί μια ςφνδεςθ ςτο Διαδίκτυο και ο χριςτθσ μπορεί να επιλζξει κάποιον από τουσ κόμβουσ και να πάρει περιςςότερεσ πλθροφορίεσ για τθ λειτουργία και το ρόλο που επιτελοφν ςτθν υποςτιριξθ τθσ επικοινωνίασ μζςω Διαδικτφου. Εικόνα 8: τιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «φνδεςθ υπολογιςτι ςτο Διαδίκτυο» ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 38

41 Εικόνα 9: τιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «φνδεςθ υπολογιςτι ςτο Διαδίκτυο» Εικόνα 10: τιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «φνδεςθ υπολογιςτι ςτο Διαδίκτυο» ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 39

42 Ππωσ παρατθροφμε οι πλθροφορίεσ που δίνονται για τουσ διάφορουσ κόμβουσ είναι αρκετά ςυμπτυγμζνεσ και ουςιαςτικά αποςκοποφν ϊςτε ο μακθτισ να αποκτιςει γενικζσ γνϊςεισ για το πωσ ςυνδζεται ζνασ υπολογιςτισ ςτο Διαδίκτυο. 4.4 «Σαξύδι ςε ϋνα Δύκτυο» Ρρόκειται για ζνα ολοκλθρωμζνο εκπαιδευτικό πακζτο το οποίο ζχει ςαν ςτόχο τθν απόκτθςθ γνϊςεων και τθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων ςτα Δίκτυα υπολογιςτϊν και τισ Επικοινωνίεσ Δεδομζνων. Ζχει δθμιουργθκεί ςτο πλαίςιο χρθματοδότθςθσ ΡΛΕΙΑΔΕΣ/ΝΘΘΙΔΕΣ ( , ΕΡ«ΚτΡ» ΓϋΚΡΣ) και φζρει τθν ςφραγίδα ποιότθτασ "Νθρθίδεσ". Θ ςυγκεκριμζνθ εφαρμογι ζχει αναπτυχκεί με βάςθ τουσ διδακτικοφσ ςτόχουσ των προγραμμάτων ςπουδϊν του Γυμναςίου και του Γενικοφ Λυκείου. Σφμφωνα με τουσ δθμιουργοφσ θ δομι των εκπαιδευτικϊν ςεναρίων που παρουςιάηεται είναι βαςιςμζνθ ςτθ μζκοδο διδαςκαλίασ «από επάνω προσ τα κάτω», δθλαδι μοιάηει με τθν αρχιτεκτονικι οργάνωςθσ ενόσ δικτφου ςε επίπεδα. Αρχικά παρουςιάηονται ζννοιεσ γνωςτζσ ςτο μακθτι (υψθλότερα επίπεδα) με ςκοπό τθν ςταδιακι μφθςθ του ςε ζννοιεσ και διαδικαςίεσ άγνωςτεσ (χαμθλότερα επίπεδα). Θ εφαρμογι είναι δομθμζνθ ςτισ εξισ κεματικζσ ενότθτεσ - ςενάρια: ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 40

43 Η επικοινωνία ςτα Δίκτυα - Ραρουςιάηονται βαςικά ςτοιχεία και ειςαγωγικζσ ζννοιεσ των Δικτφων. Οι εφαρμογζσ του χριςτθ «εξυπθρετοφνται» ςτα επίπεδα - Ραρουςιάηονται οι ζννοιεσ τθσ εθαξκνγήο, ησλ πξσηνθόιισλ, ηνπ πειάηε/εμππεξεηεηή, ησλ επηπέδσλ ζηα πξόηππα ησλ δηθηύσλ θαη άιισλ βαζηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηελ επηθνηλσλία ησλ δηθηύσλ ππνινγηζηώλ. Η διαςφνδεςθ των δικτφων δεδομζνων - Ραρουςιάηονται οι ζννοιεσ τθσ μεταγωγισ και των τοπολογιϊν δικτφωςθσ. Σα δεδομζνα «ελζγχονται» και μεταφζρονται με αςφάλεια - Ραρουςιάηονται οι ζννοιεσ ηεο απνζηνιήο δεδνκέλσλ, ηνπ ειέγρνπ ησλ δεδνκέλσλ, ηεο αλίρλεπζεο ιαζώλ θαη άιισλ βαζηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηελ επηθνηλσλία ησλ δηθηύσλ ππνινγηζηώλ. Σα δεδομζνα «ταξιδεφουν» ςτο δίκτυο - Παξνπζηάδνληαη νη έλλνηεο ηεο δηακόξθσζεο θαη ηεο κεηάδνζεο ησλ ςεθηαθώλ ζεκάησλ, ν ξπζκόο κεηάδνζεο θαη ε ρσξεηηθόηεηα ελόο θαλαιηνύ θαη άιισλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηελ ηερλνινγία ησλ δηθηύσλ ππνινγηζηώλ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί όηη θάζε ζεκαηηθή ελόηεηα απνηειείηαη από Θεωρία, δραζηηριόηηηες, αζκήζεις, ζσνδέζμοσς γηα πεξεηαίξσ εκβάζπλζε ησλ ελλνηώλ πνπ δηδάζθνληαη αιιά θαη παροσζιάζεις. Επίζεο αμηνπνηνύληαη εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά εγθεθξηκέλα από ην ππνπξγείν Παηδείαο όπσο ηα ινγηζκηθά «ΔΕΛΥΣ» θαη «Δίθηπα». Όια ηα παξαπάλσ θαζηζηνύλ ηελ εθαξκνγή "Ταμίδη ζε έλα Δίθηπν" έλα πιεξέζηαην θαη ρξήζηκν εξγαιείν γηα ηελ δηδαζθαιία ησλ επηθνηλσληαθώλ ζπζηεκάησλ θαη δηθηύσλ θαη θαηά ηε γλώκε καο κηα από ηηο πην νινθιεξσκέλεο πξνζπάζεηεο αλάπηπμεο νινθιεξσκέλνπ ςεθηαθνύ εθπαηδεπηηθνύ πεξηερνκέλνπ γηα ην κάζεκα. Αθνινπζνύλ ραξαθηεξηζηηθά ζηηγκηόηππα από ηελ εθαξκνγή. Σηελ εικόνα 11 παξνπζηάδεηαη ην γξαθηθό πεξηβάιινλ ηεο εθαξκνγήο ελώ ζηελ εικόνα 12 παξαηεξνύκε έλα ζηηγκηόηππν από παξνπζίαζε γηα ηηο ππεξεζίεο ησλ επίπεδσλ ηνπ κνληέινπ OSI, όπνπ γίλεηαη παξαιιειηζκόο ησλ ιεηηνπξγηώλ ζε θάζε επίπεδν κε ηελ επηθνηλσλία ησλ πξνέδξσλ δύν δηαθνξεηηθώλ εηαηξηώλ. Παξνπζηάζεηο ζρεηηθέο κε ηηο δηδαζθόκελεο έλλνηεο βξίζθνληαη ζε θάζε ζεκαηηθή ελόηεηα. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 41

44 Εικόνα 11: τιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Σαξίδι ςε ζνα Δίκτυο» Εικόνα 12: τιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Σαξίδι ςε ζνα Δίκτυο» ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 42

45 Σηελ εηθόλα 13 παξαηεξνύκε έλα ζηηγκηόηππν από ηελ ζεκαηηθή ελόηεηα Τα δεδομένα «ηαξιδεύουν» ζηο δίκηυο. Υπάξρεη πιεζώξα δξαζηεξηνηήησλ αλάινγα κε ηελ εθπαηδεπηηθή βαζκίδα. Τέινο ζηηο εηθόλεο 13 θαη 14 παξαζέηνπκε παξαδείγκαηα αζθήζεσλ από ηελ ζεκαηηθή ελόηεηα Η διαζύνδεζη ηων δικηύων δεδομένων. Εικόνα 13: τιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Σαξίδι ςε ζνα Δίκτυο» ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 43

46 Εικόνα 14: τιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Σαξίδι ςε ζνα Δίκτυο» Εικόνα 15: τιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Σαξίδι ςε ζνα Δίκτυο» ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 44

47 ΔΙΡΛΩΜΑΤΙΚΘ Ε ΓΑΣΙΑ: ΕΚΡΑΙΔΕΥΣΘ ΣΤΑ ΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑ ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΑ 4.5 «Βαςικϋσ Τπηρεςύεσ Διαδικτύου» Η εθαξκνγή απηή είλαη κηα δηαδξαζηηθή παξνπζίαζε ησλ βαζηθώλ ππεξεζηώλ ηνπ Δηαδηθηύνπ. Ανικει ςτο I.T.Y.E-ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ και δθμιουργικθκε ςτο πλαίςιο χρθματοδότθςθσ "Ψθφιακό Σχολείο" ( , ΕΡ«ΕΔΒΜ», ΕΣΡΑ). Φζρει τθν ςφραγίδα ποιότθτασ του "Ψθφιακοφ Σχολείου". Θ εφαρμογι απευκφνεται κυρίωσ ςε μακθτζσ Γυμναςίου. Σκοπόσ τθσ εφαρμογισ είναι μζςω τθσ αλλθλεπιδραςτικότθτασ (interactivity) να κινιςει το ενδιαφζρον του μακθτι-χριςτθ, ο οποίοσ παίρνει πλθροφορίεσ για βαςικζσ υπθρεςίεσ του Διαδικτφου όπωσ ο παγκόςμιοσ ιςτόσ (www), το θλεκτρονικό ταχυδρομείο ( ), θ μεταφορά αρχείων (ftp), θ ςυνομιλία (chat), οι ομάδεσ ςυηθτιςεων (newsgroup) και θ τθλεδιάςκεψθ (teleconference). Στισ εικόνεσ 16 και 17 παρουςιάηεται το γραφικό περιβάλλον τθσ εφαρμογισ και οι πλθροφορίεσ που παρζχονται ςτο μακθτι για τθν υπθρεςία τθσ μεταφοράσ αρχείων. Εικόνα 16: τιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Βαςικζσ Τπθρεςίεσ Διαδικτφου» ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 45

48 Εικόνα 17: τιγμιότυπο από τθν εφαρμογι «Βαςικζσ Τπθρεςίεσ Διαδικτφου» ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 46

49 4.6 «Ρυθμόσ Μετϊδοςησ» Ρρόκειται για ζνα εκπαιδευτικό ςενάριο το οποίο δθμιουργικθκε με ςκοπό τθν εξοικείωςθ των μακθτϊν με τισ τεχνικζσ και τα χαρακτθριςτικά μετάδοςθσ δεδομζνων. Ανικει ςτο I.T.Y.E-ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ και δθμιουργικθκε ςτο πλαίςιο χρθματοδότθςθσ ΡΛΕΙΑΔΕΣ/ΝΘΘΙΔΕΣ ( , ΕΡ«ΚτΡ» ΓϋΚΡΣ). Φζρει τθν ςφραγίδα ποιότθτασ "Νθρθίδεσ". Το ςενάριο αυτό αποτελείται από φφλλο εργαςίασ μακθτϊν και φφλλο οδθγιϊν για τον εκπαιδευτικό (εικόνα 17). Επίςθσ ςυνοδεφεται από πρόςκετο υλικό με τθ μορφι βίντεο και παρουςιάςεων ςχετικϊν με το γνωςτικό αντικείμενο (εικόνα 18). Οι μακθτζσ καλοφνται να χρθςιμοποιιςουν το λογιςμικό «Modellus 2.5 Ελλθνικι ζκδοςθ», το οποίο επίςθσ βρίςκεται ςτο Φωτόδεντρο και να παρατθριςουν τα χαρακτθριςτικά και τουσ παράγοντεσ που επθρεάηουν τθν ψθφιακι μετάδοςθ δεδομζνων. Με τθν δραςτθριότθτα αυτι οι μακθτζσ εξοικειϊνονται με τθν ζννοια του ρυκμοφ μετάδοςθσ και κακίςταται δυνατό να κατανοιςουν βαςικζσ ζννοιεσ. Εικόνα 18: τιγμιότυπο από το εκπαιδευτικό ςενάριο «Ρυκμόσ Μετάδοςθσ» ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 47

50 Εικόνα 19: τιγμιότυπο από το εκπαιδευτικό ςενάριο «Ρυκμόσ Μετάδοςθσ» Λίγα λόγια για το Modellus 2.5 Το Modellus είναι ζνα εργαλείο για τθν καταςκευι και διερεφνθςθ μακθματικϊν μοντζλων, το οποίο δίνει τθ δυνατότθτα ςτουσ μακθτζσ να καταςκευάηουν, να προςομοιϊνουν και να αναλφουν μοντζλα με διαλογικό τρόπο. Είναι ιδιαίτερα χριςιμο για τθ διδαςκαλία των κετικϊν επιςτθμϊν, κυρίωσ για τθν υποςτιριξθ των Μακθματικϊν, τθσ Φυςικισ, τθσ Χθμείασ, των Οικονομικϊν και δευτερευόντωσ τθσ Βιολογίασ. Μπορεί να χρθςιμοποιθκεί για modeling, πειραματιςμό και simulation, αλλά και για τθν ανάπτυξθ μακθματικϊν μοντζλων και τθν επεξεργαςία τουσ μζςα από γραφικζσ παραςτάςεισ, πίνακεσ και animations. Ακολουκοφν ςτιγμιότυπα από τθ χριςθ του Modellus 2.5. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 48

51 Εικόνα 20:. τιγμιότυπο από λογιςμικό Modellus 2.5 ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 49

52 Εικόνα 21: τιγμιότυπο από λογιςμικό Modellus 2.5 Οι μακθτζσ αφοφ ζχουν εκτελζςει τθ δραςτθριότθτα του εκπαιδευτικοφ ςεναρίου ςτο Modellus, ςυμπλθρϊνουν τον παρακάτω πίνακα (εικόνα 22) ςτο φφλλο εργαςίασ με τισ τιμζσ που ζλαβαν από τθν εφαρμογι. Εικόνα 22: τιγμιότυπο από το εκπαιδευτικό ςενάριο «Ρυκμόσ Μετάδοςθσ» ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 50

53 4.7 «Σα μϋςα μετϊδοςησ ςτη λειτουργύα των Δικτύων» Ζνα ακόμα εκπαιδευτικό ςενάριο το οποίο ζχει δθμιουργθκεί με ςκοπό τθν εξοικείωςθ των μακθτϊν του Γυμναςίου και του γενικοφ Λυκείου με τα βαςικά ςυςτατικά ενόσ δικτφου υπολογιςτϊν. Ανικει ςτο I.T.Y.E - "Διόφαντοσ" και δθμιουργικθκε ςτο πλαίςιο χρθματοδότθςθσ ΡΛΕΙΑΔΕΣ/ΝΘΘΙΔΕΣ ( , ΕΡ«ΚτΡ» ΓϋΚΡΣ). Φζρει τθν ςφραγίδα ποιότθτασ "Νθρθίδεσ". Στο παρόν εκπαιδευτικό ςενάριο οι μακθτζσ κάνουν χριςθ του εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ "Modeller PC" και καλοφνται να οπτικοποιιςουν και να απεικονίςουν με τθ βοικεια του λογιςμικοφ τα βαςικά μζρθ από τα οποία αποτελείται ζνα δίκτυο. Το ςενάριο αποτελείται από φφλλο εργαςίασ μακθτϊν και φφλλο οδθγιϊν για τον εκπαιδευτικό κακϊσ και πρόςκετο υλικό με τθν μορφι παρουςιάςεων. Λίγα λόγια για το "Modeller PC" Το "Modeler PC" ι αλλιϊσ "Δθμιουργόσ Μοντζλων ΙΙ" είναι ζνα εκπαιδευτικό λογιςμικό μζςω του οποίου οι μακθτζσ τθσ πρωτοβάκμιασ και δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ μποροφν να καταςκευάςουν μοντζλα από ςτοιχειϊδθ δομικά ςτοιχεία και να πειραματιςτοφν με διδαςκόμενεσ ζννοιεσ και τισ μεταξφ τουσ αλλθλεπιδράςεισ. Ο μακθτισ καταςκευάηοντασ ζνα τζτοιο μοντζλο μπορεί να αναπτφξει ςυλλογιςμοφσ και να διαπραγματευτεί ζννοιεσ οι οποίεσ είναι δφςκολο να προςεγγιςτοφν με τον παραδοςιακό τρόπο. Το λογιςμικό βρίςκει εφαρμογι ςτθ διδαςκαλία τθσ Φυςικισ, των Μακθματικϊν, των ΤΡΕ (Τεχνολογίεσ Ρλθροφορίασ και Επικοινωνιϊν), τθσ Χθμείασ, τθσ Βιολογίασ, αλλά και τθσ περιβαλλοντικισ εκπαίδευςθσ. Αξίηει να αναφερκεί ότι το "Modeler PC" μπορεί να χρθςιμοποιθκεί και από τον εκπαιδευτικό με ςκοπό να διερευνιςει τουσ τρόπουσ και τισ διαδικαςίεσ ςτισ οποίεσ εμπλζκονται οι μακθτζσ κατά τθν καταςκευι μοντζλων. Στθν εικόνα 23 παρατθροφμε το γραφικό περιβάλλον του λογιςμικοφ "Modeler PC" ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 51

54 Εικόνα 23: τιγμιότυπο από το εκπαιδευτικό λογιςμικό «Modeler PC» Ο μακθτισ εκτελεί ςτο "Modelus PC" το ζτοιμο αρχείο εργαςίασ connections.prb το οποίο παρζχεται από το εκπαιδευτικό ςενάριο. Το αρχείο περιζχει το κζμα μελζτθσ connections μζςω του οποίου παρουςιάηονται οι διάφοροι τρόποι ςφνδεςθσ δικτφων (εικόνα 24). ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 52

55 ΔΙΡΛΩΜΑΤΙΚΘ Ε ΓΑΣΙΑ: ΕΚΡΑΙΔΕΥΣΘ ΣΤΑ ΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑ ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΑ Εικόνα 24: τιγμιότυπο από το εκπαιδευτικό λογιςμικό «Modeler PC» Αφοφ ο μακθτισ μελετιςει τουσ διάφορουσ τρόπουσ ςφνδεςθσ ςτθ ςυνζχεια εκτελεί το μοντζλο connections (εικόνα 25) και ςυμπλθρϊνει τθν ιεραρχθμζνθ κατθγοριοποίθςθ που εμφανίηεται ςτο παράκυρο τθσ εφαρμογισ (εικόνα 26). ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 53

56 ΔΙΡΛΩΜΑΤΙΚΘ Ε ΓΑΣΙΑ: ΕΚΡΑΙΔΕΥΣΘ ΣΤΑ ΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑ ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΑ Εικόνα 25: τιγμιότυπο από το εκπαιδευτικό λογιςμικό «Modeler PC» Εικόνα 26: τιγμιότυπο από το εκπαιδευτικό λογιςμικό «Modeler PC» ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 54

57 Στθν παρακάτω εικόνα (εικόνα 27) φαίνεται ςυμπλθρωμζνο το μοντζλο των διάφορων τφπων ςφνδεςθσ δικτφου, όπωσ δθμιουργικθκε ςτθν εφαρμογι. Εικόνα 27: τιγμιότυπο από το εκπαιδευτικό λογιςμικό «Modeler PC» ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 55

58 4.8 «Ανύχνευςη λαθών ςτη μετϊδοςη δεδομϋνων - Μϋθοδοσ τησ δυαδικόσ ιςοτιμύασ» Ρρόκειται για εκπαιδευτικό ςενάριο ςτο οποίο οι μακθτζσ κάνοντασ χριςθ εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ εξετάηουν τθν ανίχνευςθ και διόρκωςθ λάκουσ από τον παραλιπτθ κατά τθν μετάδοςθ δεδομζνων με ςκοπό τθν κατανόθςθ τθσ μεκόδου τθσ δυαδικισ ιςοτιμίασ. Το ςενάριο απευκφνεται ςτισ εκπαιδευτικζσ βακμίδεσ του γενικοφ και τεχνολογικοφ Λυκείου. Ανικει ςτο I.T.Y.E - "Διόφαντοσ" και δθμιουργικθκε ςτο πλαίςιο χρθματοδότθςθσ ΡΛΕΙΑΔΕΣ/ΝΘΘΙΔΕΣ ( , ΕΡ«ΚτΡ» ΓϋΚΡΣ). Φζρει τθν ςφραγίδα ποιότθτασ "Νθρθίδεσ". Οι μακθτζσ χρθςιμοποιοφν το εκπαιδευτικό λογιςμικό «Δ.Ε.Λ.Υ.Σ.» (εικόνα 28) και το λογιςμικό υπολογιςτικϊν φφλλων «EXCEL» (εικόνα 29) Το πρϊτο χρθςιμοποιείται για τθν εφρεςθ του δυαδικοφ κωδικοφ ASCII ενόσ χαρακτιρα, ο οποίοσ πρόκειται να μεταδοκεί ςε ζνα δίκτυο υπολογιςτϊν και το δεφτερο για τθν προςομοίωςθ του αλγορίκμου ανίχνευςθσ ςφάλματοσ με τθ μζκοδο τθσ δυαδικισ ιςοτιμίασ κατά τθ μετάδοςθ των δεδομζνων. Το ςενάριο αποτελείται από φφλλο εργαςίασ μακθτϊν και φφλλο οδθγιϊν για τον εκπαιδευτικό κακϊσ και πρόςκετο υλικό με τθν μορφι παρουςιάςεων. Λίγα λόγια για το «Δ.Ε.Λ.Υ.Σ.» Το Δ.Ε.Λ.Υ.Σ. (Διαδραςτικό Εκπαιδευτικό Λογιςμικό για Υπολογιςτικά Συςτιματα) είναι εκπαιδευτικό λογιςμικό για τθ υποςτιριξθ τθσ διδαςκαλίασ τθσ Ρλθροφορικισ ςτθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ. Το λογιςμικό αποτελείται από 4 μικρόκοςμουσ διερεφνθςθσ και εργαςίασ και ζνα εικονικό εργαςτιριο ςτο οποίο οι μακθτζσ μποροφν να εργαςτοφν ςτα πλαίςια διαφόρων δραςτθριοτιτων και εκπαιδευτικϊν ςεναρίων. Ρεριλαμβάνει ακόμα μικρόκοςμουσ διερεφνθςθσ των τμθμάτων ενόσ Θ/Υ και τθσ λειτουργίασ του, κωδικοποίθςθσ δεδομζνων και προγραμματιςμοφ. Σθμαντικό πλεονζκτθμα του λογιςμικοφ είναι θ διαδραςτικότθτα του. Ο χριςτθσ μπορεί να παρζμβει ςτουσ μικρόκοςμουσ και να τουσ παραμετροποιιςει με ςκοπό τθν επίλυςθ προβλθμάτων. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 56

59 Εικόνα 28: τιγμιότυπο από το εκπαιδευτικό λογιςμικό «Δ.Ε.Λ.Τ..» Εικόνα 29: τιγμιότυπο από το «EXCEL» ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 57

60 Το εκπαιδευτικό ςενάριο περιζχει επίςθσ ςφντομεσ παρουςιάςεισ (εικόνα 30), οι οποίεσ περιζχουν παραδείγματα, μζςω των οποίων γίνεται ευκολότερα κατανοθτι από τον μακθτι θ διαδικαςία τθσ ανίχνευςθσ και διόρκωςθσ λακϊν κατά τθν μετάδοςθ δεδομζνων. Εικόνα 30: τιγμιότυπο από παρουςίαςθ μετάδοςθσ δεδομζνων ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 58

61 4.9 Εκπαιδευτικϊ βύντεο Το περιεχόμενο το οποίο κα παρουςιάςουμε αποτελείται από μικρά βίντεο τα οποία ςυμβάλλουν ςτθν διδαςκαλία των Δικτφων και Επικοινωνιακϊν ςυςτθμάτων κάνοντασ τθν πιο ελκυςτικι, ουςιαςτικι και αποδοτικι. Το βίντεο ωσ μζςο διδαςκαλίασ αποτελεί ιςχυρό εργαλείο για τθν εκπαιδευτικό. Ωσ εκπαιδευτικό βίντεο μποροφμε να ορίςουμε μια ενοποιθμζνθ ςυλλογι από κινοφμενεσ εικόνεσ, ιχο και κείμενο, που ζχει ςτόχο να διεγείρει τθν προςοχι του εκπαιδευόμενου και να παρζχει οπτικοποιθμζνθ γνϊςθ. Είναι ζνα μζςο που όλο και περιςςότερο χρθςιμοποιείται ςτθν εκπαίδευςθ και μάλιςτα προτιμάται από τουσ μακθτζσ ςε πολλζσ περιπτϊςεισ ζναντι παραδοςιακϊν μζςων διδαςκαλίασ. Το βίντεο ωσ μζςο είναι ιδιαίτερα προςιτό και οικείο αφοφ ιδθ χρθςιμοποιείται ευρζωσ ςτθν κακθμερινι ενθμζρωςθ και ψυχαγωγία. Άλλα πλεονεκτιματα του βίντεο είναι θ απλότθτα του χειριςμοφ αλλά και θ δυνατότθτα αναπαραγωγισ του ςε πλθκϊρα θλεκτρονικϊν μζςων (τθλεόραςθ, θλεκτρονικόσ υπολογιςτισ, tablet, smartphone). Το βίντεο επίςθσ προςφζρει τθ δυνατότθτα βραδείασ ι ταχείασ κίνθςθσ και ακινθτοποίθςθσ τθσ εικόνασ. Ο εκπαιδευτικόσ μπορεί να επωφελθκεί από το χαρακτθριςτικό αυτό, "παγϊνοντασ" τθν αναπαραγωγι του βίντεο για να απευκφνει ερωτιςεισ ςτθν τάξθ, να απαντιςει τυχόν απορίεσ και να παρζχει επεξθγιςεισ ςτο περιεχόμενο που προβάλλεται. Τα βίντεο τα οποία αφοροφν τθ διδαςκαλία των δικτφων και επικοινωνιακϊν ςυςτθμάτων βρίςκονται ςτο Πανελλινιο Ψθφιακό Α ποκετιριο Ε κπαιδευτικϊν βίντεο του Φωτόδεντρου και είναι παραγωγζσ τθσ Εκπαιδευτικισ αδιοτθλεόραςθσ. Απευκφνονται ςε μακθτζσ Γυμναςίου και γενικοφ Λυκείου και είναι μικρά ςε διάρκεια, γεγονόσ που τα κακιςτά κατάλλθλα για τθν ςφντομθ παρουςίαςθ του διδαςκόμενου κζματοσ. Ζνα πλεονζκτθμα τθσ μικρισ διάρκειασ τουσ είναι ότι δεν κουράηουν τουσ μακθτζσ και ζτςι δεν δρουν αναςταλτικά ςτθν προςοχι τουσ κατά τθν διδαςκαλία. Πλα τα βίντεο μποροφν να αναπαραχκοφν απευκείασ από τθν ιςτοςελίδα ι να αποκθκευτοφν για περαιτζρω χριςθ. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 59

62 Οι ενότθτεσ τισ οποίεσ καλφπτουν τα εκπαιδευτικά βίντεο είναι οι εξισ: Ειςαγωγι ςτα Δίκτυα Ειςαγωγι ςτο Διαδίκτυο Υπθρεςίεσ Διαδικτφου Δίκτυα PSTN/ISDN Modem Δίκτυα LAN/WAN Δορυφορικζσ επικοινωνίεσ URL/ πρωτόκολλο μεταφοράσ υπερκειμζνων http Ρελάτθσ - Εξυπθρετθτισ Εικόνα 31:. τιγμιότυπο από εκπαιδευτικό βίντεο για τα δίκτυα LAN/WAN ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 60

63 Εικόνα 32: τιγμιότυπο από εκπαιδευτικό βίντεο για τα τισ Δορυφορικζσ επικοινωνίεσ Εδϊ πρζπει να ςθμειϊςουμε ότι o εκπαιδευτικόσ ζχει τθ δυνατότθτα να αναηθτιςει και να βρει τεράςτια αποκζματα εκπαιδευτικϊν βίντεο ςχετικά με τα Επικοινωνιακά ςυςτιματα και τα Δίκτυα ςτισ ιςτοςελίδεσ προβολϊν βίντεο YouTube (εικόνα 33) και Vimeo. Μάλιςτα πολλά από τα βίντεο είναι και ςτα ελλθνικά. Είναι κακικον του εκπαιδευτικοφ όμωσ αφοφ τα βίντεο αυτά δεν φζρουν κάποια ςφραγίδα ποιότθτασ και δεν είναι εγκεκριμζνα από το ΥΡΕΡΘ να τα αξιολογιςει ο ίδιοσ και να επιλζξει εκείνα τα οποία είναι κατάλλθλα για τθν εκπαιδευτικι διαδικαςία και ανταποκρίνονται ςτο επίπεδο τθσ εκπαιδευτικισ βακμίδασ και του μακθςιακοφ αντικειμζνου. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 61

64 Εικόνα 33: Αναηιτθςθ εκπαιδευτικϊν βίντεο ςτθν ιςτοςελίδα YouTube ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 62

65 4.10 Εκπαιδευτικϊ ηλεκτρονικϊ παιχνύδια Θ εξζλιξθ των τεχνολογιϊν τθσ πλθροφορικισ και των επικοινωνιϊν (ΤΡΕ) ζχει ςυντελζςει ςε μεγάλο βακμό ςτθν ανάπτυξθ ςφγχρονων εκπαιδευτικϊν μεκόδων, οι οποίεσ επιτρζπουν τθν χριςθ νζων, δυναμικϊν μζςων αναπαράςταςθσ τθσ γνϊςθσ και ςυμμετοχισ ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία. Ζνα τζτοιο μζςο είναι τα εκπαιδευτικά θλεκτρονικά παιχνίδια. Τα θλεκτρονικά παιχνίδια ςτθν εποχι μασ είναι ευρζωσ διαδεδομζνα και ελκυςτικά ςτο νεανικό κοινό. Εγγενι χαρακτθριςτικά τουσ όπωσ θ φανταςία, ο ζλεγχοσ του περιεχομζνου, θ πρόκλθςθ και ο ανταγωνιςμόσ προκαλοφν εςωτερικι υποκίνθςθ ςτο χριςτθ. Θ υποκίνθςθ είναι βαςικι προχπόκεςθ για τθν εκπαιδευτικι διαδικαςία και αποτελεί κινθτιριοσ δφναμθ θ οποία ωκεί τον εκπαιδευόμενο ςτθν ευκολότερθ πρόςλθψθ νζασ γνϊςθσ, τον κακιςτά ενκουςιϊδθ και προςθλωμζνο. Τα αποτελζςματα των ερευνϊν ςχετικά με τθν ενςωμάτωςθ των παιχνιδιϊν ςτθν εκπαίδευςθ είναι ιδιαίτερα ενκαρρυντικά. Ζχει διαπιςτωκεί ότι αποτελοφν κίνθτρο για τουσ εκπαιδευόμενουσ ϊςτε να δοκιμάςουν, να αναπτφξουν και να εφαρμόςουν τισ γνϊςεισ τουσ, αλλά και να αποκτιςουν νζεσ γνϊςεισ, ενϊ ταυτόχρονα διαςκεδάηουν. Θ μάκθςθ και θ διαςκζδαςθ εξάλλου δεν είναι ζννοιεσ αςυμβίβαςτεσ. Τα εκπαιδευτικά θλεκτρονικά παιχνίδια προςδίδουν ζνα γριγορο και ενδιαφζρον ρυκμό ςτθ διδαςκαλία, ςε αντίκεςθ με τα ςυμβατικά μζςα τα οποία τισ περιςςότερεσ φορζσ τθν κακιςτοφν αργι και βαρετι. Σφμφωνα με τα παραπάνω οδθγοφμαςτε ςτο ςυμπζραςμα ότι θ χριςθ των θλεκτρονικϊν παιχνιδιϊν ςτθν εκπαίδευςθ ζχει πολλά και ςθμαντικά πλεονεκτιματα. Τα εκπαιδευτικά θλεκτρονικά παιχνίδια τα οποία προορίηονται για τθν διδαςκαλία των Δικτφων και Επικοινωνιακϊν ςυςτθμάτων ςτισ εκπαιδευτικζσ βακμίδεσ του Γυμναςίου και Λυκείου ζχουν κυρίωσ τθν μορφι διαδραςτικϊν ςταυρόλεξων (εικόνα 34) και κουίη-αξιολόγθςθσ (εικόνα 35). Ο εκπαιδευτικόσ υιοκετϊντασ τισ ςυγκριμζνεσ εφαρμογζσ ςτο μάκθμα, ενκαρρφνει τουσ μακθτζσ δθμιουργϊντασ ςυνκικεσ διερευνθτικισ και ςυνεργατικισ μάκθςθσ. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 63

66 Εικόνα 34: ταυρόλεξο «Δίκτυα Τπολογιςτϊν» Στθν εφαρμογι τθσ εικόνασ 34 ο μακθτισ επιλφοντασ το ςταυρόλεξο, ανακαλεί βαςικοφσ όρουσ ςχετικά με τα δίκτυα υπολογιςτϊν και παράλλθλα αυτοαξιολογείται και ελζγχει τισ γνϊςεισ του. Θ εφαρμογι παρζχει ςυγκεκριμζνο χρόνο για τθν ολοκλιρωςθ τθσ δραςτθριότθτασ ενϊ επιπλζον υπάρχει θ δυνατότθτα ελζγχου των απαντιςεων αλλά και βοικειασ. Στθν εικόνα 35 παρατθροφμε ζνα ςτιγμιότυπο από κουίη το οποίο είναι μζροσ τθσ εφαρμογισ «Ταξίδι ςε ζνα Δίκτυο», τθν οποία παρουςιάςαμε ςε προθγοφμενο υποκεφάλαιο. Οι μακθτζσ καλοφνται να αξιολογιςουν τισ γνϊςεισ τουσ ςτθ μετάδοςθ δεδομζνων ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 64

67 και τα δίκτυα υπολογιςτϊν ςε μια ςειρά ερωτιςεων τφπου διαηευκτικισ απάντθςθσ (ερωτιςεισ Σωςτοφ-Λάκουσ). Εικόνα 35: Κουίη «Οι επικοινωνίεσ ςτα δίκτυα» Οι εθαρμογές EclipseCrossword και Quizlet Σε αυτι τθν ενότθτα κα αναφζρουμε επίςθσ δυο πολφ χριςιμα εργαλεία τα οποία ο ίδιοσ ο εκπαιδευτικόσ μπορεί να χρθςιμοποιιςει για να δθμιουργιςει δικά του ςταυρόλεξα και κουίη τα οποία μπορεί να εντάξει ςτο μάκθμα του. Τα εργαλεία αυτά είναι το EclipseCrossword και το Quizlet. Στο EclipseCrossword ο χριςτθσ ειςάγει τισ επικυμθτζσ λζξεισ και τα αντίςτοιχα ςτοιχεία που οδθγοφν ςε αυτζσ και θ εφαρμογι κάνει όλα τα υπόλοιπα δθμιουργϊντασ το ςταυρόλεξο. Θ εφαρμογι αυτι είναι ιδιαίτερα δθμοφιλισ και μπορεί να χρθςιμοποιθκεί τόςο για εκπαιδευτικό, όςο και για ψυχαγωγικό ςκοπό. Στο Quizlet (εικόνα 36) ο εκπαιδευτικόσ μπορεί να δθμιουργιςει μζςω τθσ εφαρμογισ κουίη ςχετικό με το αντικείμενο διδαςκαλίασ του και χρθςιμοποιϊντασ τθν λειτουργία Quizlet Live να χωρίςει τθν τάξθ ςε ομάδεσ οι οποίεσ να διαγωνιςτοφν απαντϊντασ ςτισ ερωτιςεισ του κουίη. Αξίηει να ςθμειωκεί ότι και οι δυο αυτζσ εφαρμογζσ διανζμονται δωρεάν. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 65

68 Εικόνα 36: Η λειτουργία Quizlet Live τθσ εφαρμογισ Quizlet Εκπαιδεσηικά ηλεκηρονικά Παιτνίδια ηης Cisco Τα πλεονεκτιματα των εκπαιδευτικϊν θλεκτρονικϊν παιχνιδιϊν ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία δεν ζχουν περάςει απαρατιρθτα οφτε από τθν Cisco, μια από τισ μεγαλφτερεσ πολυεκνικζσ εταιρίεσ τεχνολογίασ θ οποία δραςτθριοποιείται ςτο χϊρο των δικτφων και επικοινωνιακϊν ςυςτθμάτων. Για το λόγο αυτό θ Cisco ζχει δθμιουργιςει μια ςειρά από εκπαιδευτικζσ εφαρμογζσ για υπολογιςτι, smartphone και tablet. Κάποιεσ από αυτζσ τισ εφαρμογζσ διατίκενται δωρεάν, ενϊ κάποιεσ άλλεσ διατίκενται επί πλθρωμι. Τα εκπαιδευτικά αυτά θλεκτρονικά παιχνίδια ζχουν όμορφο γραφικό περιβάλλον και καλφπτουν ζνα ευρφ φάςμα δικτυακοφ περιεχομζνου, το οποίο υπερκαλφπτει τθν διδαςκόμενθ φλθ των ςχετικϊν με τα δίκτυα μακθμάτων του Γυμναςίου και ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 66

69 Λυκείου. Κάποια από αυτά απαιτοφν πιο εξειδικευμζνθ γνϊςθ δικτυακϊν κεμάτων, π.χ. το Cisco Mind Share (εικόνα 37) καλφπτει κζματα για το πρόγραμμα CCNA (Cisco Certified Network Associate) το οποίο ζχει ςτόχο τθν κατάρτιςθ και πιςτοποίθςθ Ειδικϊν για δίκτυα Θ/Υ. O εκπαιδευτικόσ λοιπόν πρζπει να επιλζξει με προςοχι τα παιχνίδια που κα ειςάγει ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία ϊςτε να είναι ςυμβατά με το επίπεδο των μακθτϊν του. Ρρζπει να ςθμειωκεί επίςθσ ότι το περιβάλλον των εφαρμογϊν είναι ςτθν Αγγλικι γλϊςςα. Εικόνα 37: τιγμιότυπο από το θλεκτρονικό παιχνίδι Mind Share τθσ Cisco ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 67

70 Κεφϊλαιο 5. Λογιςμικϊ προςομούωςησ Δικτύων (Network Simulators) Θ προςομοίωςθ (simulation) είναι θ τεχνικι μίμθςθσ τθσ ςυμπεριφοράσ ενόσ ςυςτιματοσ από ζνα άλλο ςφςτθμα. Ωσ διαδικαςία αποςκοπεί ςτθν ορκι αναπαράςταςθ του ςυςτιματοσ με ςτόχο τθν μελζτθ, τθν εξοικείωςθ με τα χαρακτθριςτικά και τθν κατανόθςθ των λειτουργιϊν του. Το ςφςτθμα το οποίο προςομοιϊνεται μπορεί να ζχει τθ μορφι αντικειμζνου, φαινομζνου, δραςτθριότθτασ ι διαδικαςίασ. Θ προςομοίωςθ ωσ διαδικαςία πραγματοποιείται τισ περιςςότερεσ φορζσ μζςω των λογιςμικϊν προςομοίωςθσ. Τα λογιςμικά προςομοίωςθσ μασ επιτρζπουν να πειραματιςτοφμε πάνω ςε πραγματικά και αρκετζσ φορζσ πολφπλοκα ςυςτιματα χωρίσ να ζχουμε άμεςθ επαφι ι πρόςβαςθ ςε αυτά μζςω του θλεκτρονικοφ υπολογιςτι. Αποτελοφν μια πολφ χριςιμθ κατθγορία εργαλείων με εξαιρετικά ευρφ πεδίο εφαρμογισ. Είναι δυνατό να εφαρμοςτοφν ςε επιςτιμεσ όπωσ θ φυςικι, θ πλθροφορικι, θ βιολογία, θ οικονομία και οι κοινωνικζσ επιςτιμεσ. Εξαιρετικά χριςιμθ είναι επίςθσ θ εφαρμογι τουσ ςτθ μθχανικι. Στο πεδίο των επικοινωνιακϊν ςυςτθμάτων και δικτφων θ χριςθ τζτοιων λογιςμικϊν αφορά τθν προςομοίωςθ των αλγορίκμων δικτφων ι ςυςτθμάτων. Χριςθ λογιςμικϊν προςομοίωςθσ δικτφων γίνεται από ακαδθμαϊκοφσ, ερευνθτζσ, προγραμματιςτζσ και τεχνικοφσ δικτφων υπολογιςτϊν. Τα λογιςμικά αυτά παρζχουν ςτο χριςτθ ζνα μεγάλο φάςμα τεχνολογιϊν, πρωτοκόλλων και δομικϊν μονάδων ενόσ δικτφου μζςω των οποίων είναι δυνατόσ ο πειραματιςμόσ και θ ςχεδίαςθ περίπλοκων δομϊν και τοπολογιϊν κακϊσ και θ μελζτθ πρωτοκόλλων. Πλεονεκτιματα χριςθσ λογιςμικϊν προςομοίωςθσ Το κόςτοσ χειριςμοφ τουσ μπορεί να είναι ςθμαντικά μικρότερο από το κόςτοσ χειριςμοφ ενόσ πραγματικοφ ςυςτιματοσ Θ χριςθ ενόσ λογιςμικοφ προςομοίωςθσ μπορεί να αποτελεί τθν μοναδικι προςζγγιςθ για τθν επίλυςθ ςφνκετων προβλθμάτων Θ μζκοδοσ τθσ προςομοίωςθσ είναι αςφαλισ, ςε αντίκεςθ με κάποια πραγματικά πειράματα Θ χριςθ ενόσ λογιςμικοφ προςομοίωςθσ δίνει τθ δυνατότθτα επανάλθψθσ ενόσ φαινομζνου για περαιτζρω μελζτθ και κατανόθςθ Δίνουν τθ δυνατότθτα πολφπλευρθσ εξζταςθσ ενόσ ςυςτιματοσ ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 68

71 Μειονεκτιματα χριςθσ λογιςμικϊν προςομοίωςθσ Κάποιεσ φορζσ απαιτοφν ςθμαντικό χρόνο για τθν εκμάκθςθ τουσ Κάποια λογιςμικά προςομοίωςθσ ζχουν υψθλό κόςτοσ Θ χριςθ ενόσ λογιςμικοφ προςομοίωςθσ δεν είναι πάντα θ κατάλλθλθ μζκοδοσ επίλυςθσ ενόσ προβλιματοσ Το λογιςμικό προςομοίωςθσ δεν εγγυάται ότι κα οδθγιςει ςτθν καλφτερθ δυνατι λφςθ Το λογιςμικό προςομοίωςθσ μπορεί να μθν αναπαριςτά με ακρίβεια τθν υπό μελζτθ διαδικαςία Ζνασ άλλοσ τομζασ ςτον οποίο θ προςομοίωςθ είναι εξαιρετικά χριςιμθ είναι αυτόσ τθσ εκπαίδευςθσ. Σε μια εκπαιδευτικι προςομοίωςθ ο μακθτισ μακαίνει να χειρίηεται το μοντζλο ενόσ φαινομζνου, μιασ ςυςκευισ ι μιασ διαδικαςίασ, αλλθλεπιδρϊντασ με αυτό. Είναι ςθμαντικό ςε μια εκπαιδευτικι προςομοίωςθ ο μακθτισ να μπορεί να αλλάηει κφριεσ μεταβλθτζσ του φαινομζνου που μελετάται, λαμβάνοντασ ενεργό ρόλο ςτθν εξζλιξθ του και όχι απλϊσ να απαντά ςε ερωτιςεισ οι οποίεσ τίκενται από τουσ δθμιουργοφσ του εκάςτοτε λογιςμικοφ προςομοίωςθσ. Η προςομοίωςθ ωσ διδακτικι πρακτικι μπορεί να χρθςιμοποιθκεί με τρεισ τρόπουσ: 1. Διδαςκαλία με χριςθ τθσ προςομοίωςθσ από τον εκπαιδευτικό ωσ εποπτικό μζςο 2. Χριςθ τθσ προςομοίωςθσ από τον μακθτι και αλλθλεπίδραςθ με τον εκπαιδευτικό για ςυμπλθρωματικι ανατροφοδότθςθ 3. Κλαςςικι προςομοίωςθ (ατομικι ι ςυλλογικι χριςθ ενόσ μοντζλου από μακθτζσ) Στισ επόμενεσ παραγράφουσ κα παρουςιάςουμε λογιςμικά προςομοίωςθσ τα οποία είναι κατάλλθλα για τθν διδαςκαλία των επικοινωνιακϊν ςυςτθμάτων και δικτφων. Σκοπόσ τθσ παρουςίαςθσ είναι να δείξουμε πωσ μια εφαρμογι προςομοίωςθσ μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο ςτθ διδαςκαλία μιασ ςχετικισ κεματικισ ενότθτασ και να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ μακθτζσ να ζρκουν ςε επαφι με τισ εςωτερικζσ διεργαςίεσ και λειτουργίεσ ενόσ δικτφου. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 69

72 5.1 Λογιςμικό Δικτύων (Conceptum Α.Ε.) Το «Λογιςμικό Δικτφων» είναι ζνα λογιςμικό προςομοίωςθσ δικτυακϊν ςυςτθμάτων και λειτουργιϊν το οποίο ζχει δθμιουργθκεί από τθν εταιρία Conceptum A.E. ςτo πλαίςιo χρθματοδότθςθσ ΟΔΥΣΣΕΙΑ/ΛΑΕΤΘΣ ( , ΕΡΕΑΚ Β ΚΡΣ). Απευκφνεται ςε μακθτζσ του γενικοφ και τεχνολογικοφ Λυκείου. Το λογιςμικό αποτελείται από τζςςερισ επιμζρουσ εφαρμογζσ-προςομοιϊςεισ οι οποίεσ ζχουν δθμιουργθκεί με ςτόχο να λειτουργοφν επικουρικά ςτθν εξοικείωςθ των μακθτϊν με τισ βαςικζσ ζννοιεσ του γνωςτικοφ αντικειμζνου. Οι εφαρμογζσ οι οποίεσ το αποτελοφν είναι: 1. Προςομοίωςθ λειτουργίασ επικοινωνίασ δεδομζνων (μόντεμ) 2. Προςομοίωςθ λειτουργίασ επιπζδων OSI 3. Προςομοίωςθ λειτουργιϊν μεταγωγισ 4. χεδίαςθ τοπικϊν δικτφων και ςτοιχείων απόδοςισ τουσ με κανόνεσ επιλογισ τοπολογιϊν, μονάδων διαςφνδεςθσ και μζςων μετάδοςθσ Πλεσ οι παραπάνω εφαρμογζσ-προςομοιϊςεισ αποτελοφνται από φφλλο εργαςίασ μακθτι, οδθγίεσ προσ τον εκπαιδευτικό και επιπλζον βοθκθτικό υλικό. Δεν απαιτείται εγκατάςταςθ για τθν λειτουργία τουσ ενϊ το γραφικό περιβάλλον χριςτθ (Graphical User Interface) και τα μενοφ είναι ςτθν ελλθνικι γλϊςςα. Στο παρόν κεφάλαιο κα παρουςιάςουμε τθν προςομοίωςθ τθσ λειτουργίασ των επιπζδων OSI. Θ φλθ που καλφπτει θ ςυγκεκριμζνθ προςομοίωςθ εντάςςεται ςτθ διδακτικι ενότθτα Δίκτυα Επικοινωνίασ Δεδομζνων του μακιματοσ Μετάδοςθ Δεδομζνων και Δίκτυα Τπολογιςτϊν των ΕΠΑΛ. Προςομοίωςθ λειτουργίασ επιπζδων OSI Θ διδακτικι αξιοποίθςθ τθσ ςυγκεκριμζνθσ προςομοίωςθσ ςτοχεφει ςτον πειραματιςμό των μακθτϊν, ςφμφωνα με τισ οδθγίεσ που παρζχονται ςτο φφλλο εργαςίασ, με διάφορα είδθ δικτυακϊν υπθρεςιϊν, τφπουσ ςφνδεςθσ και ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 70

73 λειτουργικά ςυςτιματα. Ο ςκοπόσ είναι να παρατθριςουν οι μακθτζσ τισ μεταβολζσ που πραγματοποιοφνται ςτθν επικεφαλίδα τθσ μεταφερόμενθσ πλθροφορίασ ςτα διάφορα επίπεδα του μοντζλου OSI. Ο μακθτισ ζχει τθ δυνατότθτα μζςω τθσ κακοδιγθςθσ του εκπαιδευτικοφ να αλλάξει διάφορεσ παραμζτρουσ τθσ προςομοίωςθσ. Περιγραφι προςομοίωςθσ Στο περιβάλλον του λογιςμικοφ (εικόνα 38) ο χριςτθσ εκπροςωπεί ζναν πελάτθ (client) δικτφου. Ζχει τθ δυνατότθτα να επιλζξει μια από τισ βαςικζσ υπθρεςίεσ Διαδικτφου (http, ftp, ), ζνα λειτουργικό ςφςτθμα (Windows ι Unix) και ζναν τρόπο διαςφνδεςθσ με τον εξυπθρετθτι (μζςω δικτφου LAN ι modem). Στθ ςυνζχεια ανάλογα με τισ επιλογζσ του χριςτθ εκκινείτε θ εφαρμογι και γίνεται προςομοίωςθ τθσ ανταλλαγισ δεδομζνων με τον εξυπθρετθτι. Θ προςομοίωςθ πραγματοποιείται ςε ειδικό παράκυρο, ςτο οποίο ο εξυπθρετθτισ και ο πελάτθσ απεικονίηονται ςε δυο ςτιλεσ επτά κελιϊν, αριςτερά και δεξιά αντίςτοιχα. Κακζνα από αυτά τα κελιά αντιπροςωπεφει ζνα επίπεδο OSI. (εικόνα 39). Κακϊσ θ πλθροφορία μεταφζρεται από τον πελάτθ ςτον εξυπθρετθτι και αντίςτροφα, διζρχεται από τα επίπεδα OSI μζςα από τα οποία μορφοποιείται. Θ διαδικαςία ςυνεχίηεται μζχρι το φυςικό επίπεδο και από εκεί ξεκινά θ αντίςτροφθ διαδικαςία αποκωδικοποίθςθσ των πρωτοκόλλων. Εικόνα 38: Περιβάλλον τθσ εφαρμογισ προςομοίωςθσ λειτουργίασ επιπζδων OSI ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 71

74 Εικόνα 39: Κονςόλα ελζγχου προςομοίωςθσ Στθν παραπάνω εικόνα (εικόνα 39) φαίνεται θ κονςόλα ελζγχου προςομοίωςθσ μζςω τθσ οποίασ ελζγχεται θ μετάβαςθ τθσ πλθροφορίασ ςτα επίπεδα OSI από τον πελάτθ ςτον εξυπθρετθτι και αντίςτροφα. Ραρατθροφμε ότι θ κονςόλα περιλαμβάνει τα ακόλουκα πλικτρα και λειτουργίεσ: υνεχισ ροι - Δίνει τθ δυνατότθτα ςυνεχισ εκτζλεςθ τθσ προςομοίωςθσ Παφςθ - Ραφςθ τθσ ςυνεχοφσ εκτζλεςθσ τθσ προςομοίωςθσ Αρχικό επίπεδο - Μετάβαςθ ςτο αρχικό επίπεδο τθσ προςομοίωςθσ Προθγοφμενο επίπεδο - Μετάβαςθ ςτο προθγοφμενο επίπεδο τθσ προςομοίωςθσ Επόμενο επίπεδο - Μετάβαςθ ςτο επόμενο επίπεδο τθσ προςομοίωςθσ Σελευταίο επίπεδο - Μετάβαςθ ςτο τελευταίο επίπεδο τθσ προςομοίωςθσ Παράκυρο πλθροφορίασ - Επιλογι για εμφάνιςθ/απόκρυψθ του παρακφρου πλθροφορίασ για το τρζχον επίπεδο OSI Αν επιλζξουμε τθν λειτουργία «Ραράκυρο πλθροφορίασ» εμφανίηεται ζνα ενεργό παράκυρο ςτο οποίο παρουςιάηεται θ κωδικοποιθμζνθ πλθροφορία για το τρζχον επίπεδο OSI (εικόνα 40). Θ εφαρμογι δίνει τθ δυνατότθτα αποκικευςθσ και εκτφπωςθσ τθσ πλθροφορίασ για περεταίρω ανάλυςθ και μελζτθ. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 72

75 Εικόνα 40: Παράκυρο πλθροφορίασ για το επίπεδο OSI Σοπολογύεσ Δικτύων Ρρόκειται για μια εφαρμογι προςομοίωςθσ θ οποία ανικει ςτο ΙΤΥΕ-ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ και δθμιουργικθκε ςτο πλαίςιο χρθματοδότθςθσ ΨΘΦΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ( , ΕΡ«ΕΔΒΜ», ΕΣΡΑ). Απευκφνεται ςτισ ςχολικζσ βακμίδεσ του Γυμναςίου και του γενικοφ/τεχνολογικοφ Λυκείου. Θ εφαρμογι προςομοιϊνει ζνα τυπικό ςχολικό εργαςτιριο και μζςω αυτισ οι μακθτζσ μποροφν να πειραματιςτοφν και να εξοικειωκοφν με τισ βαςικζσ τοπολογίεσ δικτφου (αρτθρία, δακτφλιοσ, αςτζρασ) και τισ λειτουργίεσ τουσ. Ζνα μεγάλο τθσ πλεονζκτθμα είναι θ παραςτατικι απεικόνιςθ τθσ ροισ τθσ πλθροφορίασ μζςα ςτο ςχολικό δίκτυο κάνοντασ χριςθ κινοφμενων γραφικϊν ςτοιχείων. Μια επιπλζον δυνατότθτα είναι θ τριςδιάςτατθ περιιγθςθ μζςα ςτο ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 73

76 ςχολικό εργαςτιριο. Ο μακθτισ ζχει τθ δυνατότθτα να παραμετροποιιςει ςτοιχεία τθσ προςομοίωςθσ και να επζμβει ςε αυτι. Θ εφαρμογι δεν απαιτεί εγκατάςταςθ, μπορεί να τρζξει αυτόνομα ι μζςω θςλλομεηπηηή και υποςτθρίηει τθν ελλθνικι γλϊςςα. Περιγραφι προςομοίωςθσ Το περιβάλλον τθσ εφαρμογισ απεικονίηει ζνα ςχολικό εργαςτιριο, το οποίο αποτελείται από ζνα κεντρικό και τουσ περιφερειακοφσ ςτακμοφσ εργαςίασ (εικόνα 41). Ο μακθτισ ζχει τθ δυνατότθτα να επιλζξει οποιοδιποτε κόμβο και να τον κζςει ωσ ενεργό, ανενεργό, αποςτολζα ι παραλιπτθ. Στθν ςυνζχεια επιλζγει από το βαςικό μενοφ τθσ εφαρμογισ τθν τοπολογία δικτφου που κζλει να προςομοιϊςει (αρτθρία, δακτφλιοσ, αςτζρασ) και πατά τθν επιλογι προςομοίωςθ. Κάκε τοπολογία απεικονίηεται παραςτατικά όπωσ φαίνεται ςτθν εικόνα 42. Θ προςομοίωςθ δείχνει τθν πορεία που ακολουκεί το πακζτο για να πάει από τον αποςτολζα ςτον παραλιπτθ, ενϊ ςτθν περίπτωςθ που παρουςιαςτεί κάποιο ςφάλμα (π.χ. δεν ζχει οριςτεί παραλιπτθσ ι θ ςυνδεςμολογία του δικτφου δεν επιτρζπει τθν παραλαβι του πακζτου, θ εφαρμογι ενθμερϊνει το χριςτθ και του υποδεικνφει το λάκοσ του (εικόνα 43). Το γεγονόσ ότι θ εφαρμογι παρζχει πλθκϊρα κόμβων δίνει τθ δυνατότθτα ςτο μακθτι να πειραματιςτεί με πολλζσ διαφορετικζσ διατάξεισ και να κατανοιςει τθ χρθςιμότθτα κάκε τοπολογίασ παρατθρϊντασ τθ λειτουργία τθσ ςτθν πράξθ. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 74

77 Εικόνα 41: Περιβάλλον τθσ εφαρμογισ προςομοίωςθσ «Σοπολογίεσ Δικτφων» Εικόνα 42: Γραφικι απεικόνιςθ τθσ τοπολογίασ δικτφου «Αςτζρασ» ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 75

78 ΔΙΡΛΩΜΑΤΙΚΘ Ε ΓΑΣΙΑ: ΕΚΡΑΙΔΕΥΣΘ ΣΤΑ ΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑ ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΑ Εικόνα 43: φάλμα κατά τθ προςομοίωςθ τθσ τοπολογίασ δικτφου «Αρτθρίασ» Στθν παραπάνω εικόνα (εικόνα 43) ζχει γίνει προςομοίωςθ τθσ τοπολογίασ «Αρτθρία». Ο κόμβοσ με το κίτρινο χρϊμα είναι ο αποςτολζασ, ο κόμβοσ με το γαλάηιο είναι ο παραλιπτθσ, ενϊ ο κόμβοσ με το κόκκινο, ο οποίοσ μπλοκάρει τθν μετάδοςθ του πακζτου είναι ανενεργόσ. Ο μακθτισ εκτελϊντασ τθ ςυγκεκριμζνθ προςομοίωςθ αντιλαμβάνεται τον τρόπο λειτουργίασ τθσ ςυγκεκριμζνθσ τοπολογίασ και το μειονζκτθμα τθσ. Εκτελϊντασ ξανά τθν προςομοίωςθ με διαφορετικι τοπολογία π.χ. «Αςτζρασ» και ζχοντασ ειςάγει πάλι ζναν ι περιςςότερουσ ανενεργοφσ κόμβουσ παρατθρεί ότι το πακζτο φτάνει ςτον παραλιπτθ επιτυχϊσ (εικόνα 44). ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 76

79 Εικόνα 44: Ολοκλιρωςθ τθσ προςομοίωςθσ με τοπολογία δικτφου «Αςτζρασ» ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 77

80 5.3 Filius (Siegen University) Το Filius είναι ζνα λογιςμικό προςομοίωςθσ το οποίο ζχει αναπτυχκεί από το πανεπιςτιμιο Siegen ςτθ Γερμανία. Ζχει ςχεδιαςτεί ειδικά για τθ διδαςκαλία των δικτφων ςε μακθτζσ τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ, με γνϊμονα τθν ανάπτυξθ ςυνκθκϊν διερευνθτικισ μάκθςθσ. Αποτελεί ζνα ανοικτό περιβάλλον μάκθςθσ και εξερεφνθςθσ παρζχοντασ ςτον μακθτι και τον εκπαιδευτικό τα βαςικά εργαλεία για τθν δθμιουργία καταςτάςεων εξομοίωςθσ ςε δικτυακά περιβάλλοντα. Το περιβάλλον χριςθσ του είναι απλό, γεγονόσ που επιτρζπει τθν εφκολθ εκμάκθςθ του, χωρίσ όμωσ να ςτερείται επιλογϊν και δυνατοτιτων παραμετροποίθςθσ. Το λογιςμικό διατίκεται δωρεάν για Windows, Ubuntu και MacOS ςτα γερμανικά και ςτα αγγλικά, ενϊ ςτθν τελευταία του ζκδοςθ (Filius 1.7) ςυνοδεφεται από εγχειρίδιο χριςθσ ςε θλεκτρονικι μορφι. Περιγραφι προςομοίωςθσ Το περιβάλλον του λογιςμικοφ όπωσ φαίνεται ςτθν εικόνα 45 αποτελείται από δυο βαςικζσ λειτουργίεσ: τθν λειτουργία ςχεδίαςθσ (design mode) και τθν λειτουργία προςομοίωςθσ (simulation mode) Εικόνα 45: Περιβάλλον λογιςμικοφ προςομοίωςθσ Filius ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 78

81 Χρθςιμοποιϊντασ τθ λειτουργία ςχεδίαςθσ που είναι και θ προεπιλεγμζνθ λειτουργία του λογιςμικοφ, ο χριςτθσ ζχει τθ δυνατότθτα να ςχεδιάςει ζνα δίκτυο. Οι ςυςκευζσ που μπορεί να προςκζςει αποτελοφνται από ςτακεροφσ υπολογιςτζσ, laptops, μεταγωγείσ (switches), δρομολογθτζσ (routers) και καλϊδια. Πλα επιλζγονται από τθν αριςτερι ςτιλθ του περιβάλλοντοσ του λογιςμικοφ και ειςάγονται πολφ απλά με τθ διαδικαςία drag and drop. Επιλζγοντασ ςτθ ςυνζχεια κάποια ςυςκευι, π.χ. ζνα laptop, ο χριςτθσ μπορεί να του δϊςει κάποιο όνομα, να του αποδϊςει διεφκυνςθ IP, μάςκα δικτφου και να κάνει διάφορεσ άλλεσ παραμετροποιιςεισ όπωσ φαίνεται ςτθν εικόνα 46. Ο μακθτισ μακαίνει τα μζρθ από τα οποία αποτελείται ζνα δίκτυο και μπορεί ο ίδιοσ να ςχεδιάςει μια δικι του τοπολογία. Ρ.χ. μπορεί πολφ εφκολα να καταλάβει τθ χρθςιμότθτα του switch, χρθςιμοποιϊντασ το για να ενϊςει ζνα ςφνολο από υπολογιςτζσ (εικόνα 46). Εικόνα 46: Παραμετροποίθςθ εξαρτθμάτων ςτο Filius ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 79

82 Αφοφ ο μακθτισ ςχεδιάςει το δίκτυο που επικυμεί μπορεί να προχωριςει ςτθν λειτουργία προςομοίωςθσ, κάνοντασ κλικ ςτο ςφμβολο. Επιλζγοντασ τθ ςυςκευι τθσ επιλογισ του ζχει τθ δυνατότθτα να εγκαταςτιςει ςε αυτι ζνα ςφνολο εφαρμογϊν και να προςομοιϊςει τθ λειτουργία τουσ (εικόνα 47). Οι εφαρμογζσ αυτζσ ταξινομοφνται ςε τρεισ κατθγορίεσ: εφαρμογζσ πελάτθ, εφαρμογζσ εξυπθρετθτι και εφαρμογζσ ςυςτιματοσ. Αναλυτικά: Εφαρμογζσ πελάτθ program: Μζςω αυτισ τθσ εφαρμογισ δίνεται θ δυνατότθτα να ςτείλουμε και να λάβουμε εικονικά . Web browser: Εικονικόσ φυλλομετρθτισ ιςτοςελίδων. Υποςτθρίηει όλεσ τισ βαςικζσ εντολζσ HTML Generic Client: Θ εφαρμογι ςυνδζεται με ζνα εξυπθρετθτι (server). Μπορεί να χρθςιμοποιθκεί για να διαπιςτωκεί εάν το δίκτυο είναι κατάλλθλα ςυνδεδεμζνο. Gnutella: Ρρόκειται για μια peer-to-peer εφαρμογι μζςω τθσ οποίασ δίνεται θ δυνατότθτα να διαμοιραςτοφν αρχεία ςτο εικονικό μασ δίκτυο. εφαρμογζσ εξυπθρετθτι DNS Server: Δίνει τθ δυνατότθτα προςομοίωςθσ τθσ μετάφραςθσ ςυμβολικϊν URLs ςε IP διευκφνςεισ. Server: Δίνει τθ δυνατότθτα δθμιουργίασ λογαριαςμϊν , οι οποίοι μποροφν να χρθςιμοποιθκοφν από τθν εφαρμογι . Web Server: Θ εφαρμογι αυτι μετατρζπει ζνα υπολογιςτι ςε εξςπηπεηηηή ιζηού. Δίνει ηη δςναηόηηηα ζε έναν πελάηη να επιζκεθηεί μια ιζηοζελίδα η οποία είναι αποθηκεςμένη ζηον εξςπηπεηηηή, σπηζιμοποιώνηαρ ηον θςλλομεηπηηή ιζηοζελίδων. Echo Server: Ο ζςγκεκπιμένορ εξςπηπεηηηήρ απανηά ζηα αιηήμαηα ηων πελαηών επιζηπέθονηαρ ηο μήνςμα ηο οποίο ηος ζηέλνεηαι. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 80

83 εφαρμογζσ ςυςτιματοσ File Explorer: Θ ςυγκεκριμζνθ εφαρμογι επιτρζπει τθν αντιγραφι πραγματικϊν αρχείων ςε ζνα εικονικό υπολογιςτι ςτο Filius Command Line: Επιτρζπει το χειριςμό του εικονικοφ υπολογιςτι χρθςιμοποιϊντασ ςυγκεκριμζνεσ εντολζσ ςτο τερματικό του ςυςτιματοσ. Text Editor: Δίνει τθ δυνατότθτα δθμιουργίασ και τροποποίθςθσ απλϊν αρχείων κειμζνου π.χ. HTML. Firewall: Μπορεί να χρθςιμοποιθκεί για το άνοιγμα ι το κλείςιμο κυρϊν (ports) ςτο δίκτυο Εικόνα 47: Λίςτα εφαρμογϊν προςομοίωςθσ ςτο Filius Ρρζπει ακόμα να αναφερκεί ότι κατά τθ διάρκεια μιασ προςομοίωςθσ δίνονται δυο πολφ χριςιμεσ δυνατότθτεσ. Θ πρϊτθ είναι θ δυνατότθτα μεταβολισ τθσ ταχφτθτασ τθσ προςομοίωςθσ (από 0 ζωσ 100%) και θ δεφτερθ είναι θ δυνατότθτα ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 81

84 επικεϊρθςθσ τθσ δραςτθριότθτασ δικτφου (Data Exchange). Ρ.χ. ζχοντασ ςυνδζςει δυο υπολογιςτζσ ςτο Filius κάνοντασ χριςθ τθσ εντολισ ping ςτο command line του πρϊτου υπολογιςτι μπορϊ να παρατθριςω ςε πραγματικό χρόνο τα δεδομζνα που ανταλλάςςονται μεταξφ των υπολογιςτϊν, τα πρωτόκολλα που χρθςιμοποιοφνται και τα επίπεδα OSI τα οποία χρθςιμοποιοφνται ςτθ προςομοίωςθ (εικόνα 48). Στθν παρακάτω εικόνα φαίνεται ςτισ δυο πρϊτεσ γραμμζσ ότι χρθςιμοποιείται το πρωτόκολλο ARP, για να βρεκεί θ φυςικι διεφκυνςθ του δεφτερου υπολογιςτι. Στισ επόμενεσ οκτϊ γραμμζσ φαίνεται θ ανταλλαγι των εντολϊν ping-pong και χρθςιμοποιείται το πρωτόκολλο ICMP. Ραρατθριςτε το επίπεδο OSI (Internet) ςτθ ςτιλθ Layer. Εικόνα 48: Παράκυρο Data Exchange κατά τθ διάρκεια προςομοίωςθσ ςτο Filius ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 82

85 5.4 Packet Tracer (Cisco) Το Packet Tracer είναι ζνα πλιρεσ λογιςμικό προςομοίωςθσ δικτφων το οποίο ζχει δθμιουργθκεί από τθν εταιρία Cisco. Βρίςκεται ςτθν ζκδοςθ 6.2 και διατίκεται ςε εκδόςεισ για Windows και Linux αλλά και ςε ζκδοςθ για smartphone ι tablet (Packet Tracer mobile). Θ διάκεςθ του είναι δωρεάν με τθν προχπόκεςθ εγγραφισ ςτθν ιςτοςελίδα τθσ Cisco. Το λογιςμικό παρζχει ςτθ διάκεςθ του χριςτθ εικονικζσ ςυςκευζσ όπωσ ςτακεροί υπολογιςτζσ, laptops, tablets, δρομολογθτζσ, μεταγωγείσ, εξυπθρετθτζσ και ςυνδζςεισ με διαφορετικά είδθ καλωδίων. Ρολλζσ από τισ ςυςκευζσ αυτζσ είναι πραγματικζσ ςυςκευζσ τθσ Cisco, οι οποίεσ διατίκενται ςτο εμπόριο. Το αποτζλεςμα είναι μια ιδιαίτερα ακριβισ και ρεαλιςτικι διαδικαςία προςομοίωςθσ δίνοντασ ςτο χριςτθ τθν αίςκθςθ πραγματικοφ δικτυακοφ περιβάλλοντοσ. Το γραφικό περιβάλλον του λογιςμικοφ είναι πολυεπίπεδο και παρζχει πλθκϊρα επιλογϊν και παραμετροποιιςεων (εικόνα 49). Εικόνα 49: Γραφικό περιβάλλον λογιςμικοφ προςομοίωςθσ Cisco Packet Tracer ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 83

86 Περιγραφι προςομοίωςθσ Το λογιςμικό αποτελείται από δυο επιφάνειεσ εργαςίασ. Τθ Λογικι (Logical Workspace) και τθ Φυςικι (Physical Workspace). Στθν πρϊτθ, ο χριςτθσ μπορεί να ςχεδιάςει και να παραμετροποιιςει το δικτυακό περιβάλλον και τισ ςυςκευζσ που το αποτελοφν. Θ διαδικαςία τθσ προςομοίωςθσ πραγματοποιείται ςε αυτι τθν επιφάνεια εργαςίασ. Στθ δεφτερθ επιφάνεια εργαςίασ το Packet Tracer δίνει μια πιο φυςικι διάςταςθ ςτθν τοπολογία δικτφου που ζχει ςχεδιαςτεί. Οι ςυςκευζσ που αποτελοφν το δίκτυο απεικονίηονται ςτθν πραγματικι τουσ μορφι (εικόνα 50). Επίςθσ δίνεται θ δυνατότθτα παρουςίαςθσ του δικτφου με πανοραμικό τρόπο, ςε επίπεδο κτιρίου ι ακόμθ και ςε επίπεδο πόλθσ ςε περίπτωςθ δικτυακϊν τοπολογιϊν πολφ μεγάλου μεγζκουσ. Ο χριςτθσ μπορεί να επεκτείνει το δίκτυο ι να δθμιουργιςει αλλθλοςυνδεόμενα δίκτυα που καλφπτουν ζναν ευρφτερο γεωγραφικό χϊρο. Εικόνα 50: Φυςικι επιφάνεια εργαςίασ ςτο Cisco Packet Tracer ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 84

87 Για τθν δθμιουργία ενόσ δικτφου ο χριςτθσ επιλζγει ςυςκευζσ από τθν κάτω αριςτερι ςτιλθ τθσ Λογικισ επιφάνειασ εργαςίασ. Ππωσ αναφζραμε, το λογιςμικό υποςτθρίηει υπάρχουςεσ εμπορικζσ ςυςκευζσ. Σε περίπτωςθ όμωσ που ο χριςτθσ δεν επικυμεί να χρθςιμοποιιςει κάποια ςυγκεκριμζνθ ςυςκευι τθσ Cisco υπάρχει θ επιλογι generic, θ οποία δθμιουργεί μια τυπικι εκδοχι τθσ ςυςκευισ που ζχει επιλεγεί. Στθν ςυνζχεια ο χριςτθσ επιλζγει τον τφπο ςφνδεςθσ που επικυμεί, ενϊ υπάρχει και θ επιλογι αυτόματθσ εφρεςθσ κατάλλθλου τφπου καλωδίου για τθν διαςφνδεςθ. Για να δείξουμε το βάκοσ και τον ρεαλιςμό του Packet Tracer αρκεί να αναφζρουμε ότι προςφζρονται οκτϊ διαφορετικά είδθ καλωδίων μεταξφ αυτϊν και οπτικζσ ίνεσ. Ο ρεαλιςμόσ του λογιςμικοφ επεκτείνεται και ςτθν παραμετροποίθςθ τθσ κάκε ςυςκευισ, όπου δίνεται θ δυνατότθτα ειςαγωγισ μονάδων (modules), οι οποίεσ ανταποκρίνονται ςτισ τελευταίεσ τεχνολογικζσ εξελίξεισ ςτον τομζα των δικτφων και επικοινωνιϊν. Συγκεκριμζνα ςτθν εικόνα 51 δίνεται θ επιλογι να ειςάγουμε ςε ζναν ςτακερό υπολογιςτι ζνα interface module 5Ghz το οποίο δίνει τθ δυνατότθτα να προςομοιϊςουμε αςφρματα δίκτυα a. Τζλοσ, θ προςομοίωςθ τθσ λειτουργίασ του δικτφου γίνεται ςε πραγματικό χρόνο, π.χ. για να γίνει επιτυχισ διαςφνδεςθ απαιτείται ζνα μικρό χρονικό διάςτθμα μζχρι να γίνει ςυντονιςμόσ όλων των δικτυακϊν ςυςκευϊν, όπωσ ακριβϊσ ςυμβαίνει και ςτθν πραγματικότθτα. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 85

88 Εικόνα 51: Δυνατότθτα παραμετροποίθςθσ ςυςκευϊν με modules ςτο Cisco Packet Tracer Στο ςθμείο αυτό πρζπει να ςθμειϊςουμε ότι το πλικοσ των χαρακτθριςτικϊν και των δυνατοτιτων του λογιςμικοφ ενδζχεται να προκαλζςει ςφγχυςθ ςε ζνα νζο ι άπειρο χριςτθ. Για το λόγο αυτό, με τθν εγγραφι ςτθν ιςτοςελίδα ο χριςτθσ προτείνεται να παρακολουκιςει ςτα αγγλικά ζνα διαδικτυακό μάκθμα διάρκειασ περίπου μιασ ϊρασ (Packet Tracer 101), όπου αναλφονται όλα τα χαρακτθριςτικά και δίνονται παραδείγματα χριςθσ του λογιςμικοφ. Επιπλζον παρζχεται πλιρθσ διαδικτυακι υποςτιριξθ και οδθγόσ αντιμετϊπιςθσ προβλθμάτων. ΡΜΣ: Τεχνολογίεσ και Διοίκθςθ Ρλθροφορικϊν και Επικοινωνιακϊν Συςτθμάτων Σελ. 86