Θυρεοειδικά νοσήματα Ζ. Μούσλεχ Ενδοκρινολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής ΑΠΘ Διευθυντής Πολυιατρείου ΕΟΠΥΥ Ανάληψης Θεσσαλονίκη
Θυρεοειδής Mοιάζει με θυρεό Μπροστά από την τραχεία Μεγαλύτερος ενδοκρινικός αδένας 10-20 gr σε ενήλικες 2 λοβοί - συνδέονται με τον ισθμό κάτω από το κρικοειδή χόνδρο Πίσω επιφάνεια του αδένα = παραθυρεοειδείς
Συνεχής «συνομιλία» μεταξύ υποθαλάμου-υπόφυσης & Θυρεοειδούς Υποθάλαμος TRH TRH - ρυθμίζει έκκριση TSH (υπόφυση) Υποθάλαμος Η TSH - κινητοποιεί παραγωγή Τ3 & Τ4 Θυρεοειδής
Feeback Σε περίπτωση που η ποσότητα των θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα δεν είναι επαρκής, παρεμβαίνουν ο υποθάλαμος και η υπόφυση απελευθερώνοντας τις TRH και TSH
Feeback Αν τα επίπεδα των Τ3 και Τ4 είναι υπερβολικά υψηλά, η υπόφυση και ο υποθάλαμος μειώνουν την έκκριση των δικών τους ορμονών, ώστε να περιοριστεί και η δραστηριότητα του θυρεοειδούς
Δράση θυρεοειδικών ορμονών Αιμοφόρο αγγείο Κυτταρική μεμβράνη ~Στεροειδική ορμόνη Κυτταροπλασματικός υποδοχέας ~Πολυπεπτιδική ορμόνη (α αγγελιοφόρος) Μεμβρανικός υποδοχέας Ενεργοποίηση του β αγγελιοφόρου DNA Μεταβολή δραστηριότητας ενζύμου Μεταβολή στη δραστηριότητα του γονιδίου Πυρήνας Ανταπόκριση στόχου Κυτταρόπλασμα
Διαταραχές μεγέθους σύστασης του Θυρεοειδούς Βρογχοκήλη = διόγκωση του Θυρεοειδούς. Απλή διάχυτη Βρογχοκήλη Οζώδης νόσος του Θυρεοειδούς. μονήρης όζος ή πολυοζώδης Βρογχοκήλη θεραπεία Παρακολούθηση χορήγηση θυροξίνης??? Χειρουργική
ΒΡΟΓΧΟΚΗΛΗ
Υποθυρεοειδισμός Ανεπάρκεια θυρεοειδικών ορμονών Ενδομήτρια ζωή, νεογνική & παιδική ηλικία Δυσμενής επίπτωση σε ωρίμαση του εγκεφάλου και ανάπτυξη Ενήλικες 2% γυναίκες 0,2% άνδρες 7-15% ηλικιωμένους Γενική «επιβράδυνση» ζωτικών λειτουργιών Λήθαργος, κόπωση
Υποθυρεοειδισμός Α παθής Χαμηλή FT4 Υψηλή TSH Αίτια: Hashimoto Θυρεοειδεκτομή Ακτινοβόληση Ένδεια ιωδίου Αναστολείς της σύνθεσης θυρεοειδικών ορμονών
Υποθυρεοειδισμός B παθής Χαμηλή FT4 Χαμηλή TSH Αίτια: Όγκοι της υπόφυσης Υποφυσεκτομή Υποφυσίτιδα Ακτινοβόληση Κρανιοφαρυγγίωμα Σαρκοείδωση
Υποθυρεοειδισμός Πλειονότητα - θυρεοειδίτιδα Hashimoto Μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία αλλά συχνότερα προσβάλλει γυναίκες μέσης ηλικίας Μπορεί να επιδεινώνεται (σπάνια μυξοιδηματικό κώμα)
Υποθυρεοειδισμός Διάγνωση Θυρεοειδικές ορμόνες = χαμηλές TSH Αυξημένη στον πρωτοπαθή υποθυρεοειδισμό (παθολογία στον θυρεοειδή) Χαμηλή στο δευτεροπαθή και τριτοπαθή υποθυρεοειδισμό (υποφυσιακή ή υποθαλαμική νόσο αντίστοιχα)
Υποθυρεοειδισμός Απαιτείται θεραπεία υποκατάστασης με θυροξίνη και στόχος είναι η αποκατάσταση και διατήρηση ευθυρεοειδισμού με τιμές FT4 και TSH στο ευθυρεοειδικό τους εύρος
Υποθυρεοειδισμός σε παιδική ηλικία Ανάσχεση ανάπτυξης, δυσγενεσία των επιφύσεων και καθυστέρηση οστικής ηλικίας Αναπλήρωση με Τ4 οδηγεί σε catchup growth αλλά με έλλειμμα τελικού ύψους ανάλογο της διάρκειας και βαρύτητας του υποθυρεοειδισμού
Υπερθυρεοειδισμός Κατάσταση κατά την οποία η συγκέντρωση στον ορό και η δραστικότητα των θερεοειδικών ορμονών υπερβαίνουν το φυσιολογικό.
Υπερθυρεοειδισμός Κατά σειρά συχνότητος συνήθη αίτια υπερθυρεοειδισμού είναι; νόσος Graves τοξική πολυοζώδης βρογχοκήλη το τοξικό αδένωμα υποξεία θυρεοειδίτιδα στην οξεία της φάση (θυρεοειδίτιδα De Quervain) υπερδοσολογία θυροξίνης
Νόσος Graves Νόσος Graves = πιο συχνή αιτία του υπερθυρεοειδισμού (60%-80%) Αντισώματα που συνδέονται με τον υποδοχέα της TSH (αντι-tsh-r) = κυρίως θυρεοδιεγερτικά αντισώματα - προκαλούν αύξηση της έκκρισης camp
Νόσος Graves
Νόσος Graves Εναποτίθεται μη φυσιολογικός φλεγμαίνων συνδετικός ιστός στον οφθαλμικό κόγχο πίσω από τους βολβούς και στους εξωτερικούς οφθαλμικούς μυς
Αυτόνομο αδένωμα
Υπερθυρεοειδισμός Οι κλινικές εκδηλώσεις που σχετίζονται με υπερθυρεοειδισμό οφείλονται στα αυξημένα επίπεδα των ορμονών στο αίμα Μπορεί δε να είναι ήπιες ή εκσεσημασμένες, να εμφανίζουν εξάρσεις και υφέσεις
Υπερθυρεοειδισμός Συχνότητα εμφάνισης: Υγρά και θερμά άκρα!!!!!!!!! Ταχυκαρδία (100 %) Βρογχοκήλη (99 %) Εκνευρισμός (98 %) Τρόμος (97 %) Αίσθημα παλμών (89 %) Κόπωση (88 %) Απώλεια βάρους (85 %)
Ευρήματα από το γεννητικό σύστημα του θήλεος επί υπερθυρεοειδισμό Καθυστέρηση στην εμφάνιση ενήβωσης-εμμηναρχής Ταχύτερη ανάπτυξη του σκελετού Αμηνόρροια Ανωοθυλακιορρηκτικοί κύκλοι Ολιγομηνόρροια Πολυμηνόρροια (σπάνια) Μηνομητρορραγία Αυξημένα επίπεδα LH,FSH και ολίγων οιστρογόνων Εκσεσημασμένη ανταπόκριση των γοναδοτροφινών σε GnRH Ελαττωμένη ή απούσα αιχμή LH του μέσου του κύκλου Σεξουαλική δυσλειτουργία Εκτρώσεις και νεογνικός θάνατος
Υπερθυρεοειδισμός Αντιμετώπιση Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει: Αντιθυρεοειδικά φάρμακα Μεθιμαζόλη Καρβαμιζόλη προπυλθειουρακίλη Ραδιενεργό ιώδιο (131Ι) Χειρουργική PTU CBZ MTZ
Υπερθυρεοειδισμός Αντιμετώπιση Τοξικό αδένωμα προτιμάται χορήγηση Ραδιενεργού Ιωδίου 131 ή απευθείας αδενωματεκτομή Τοξική πολυοζώδη βρογχοκήλη - ολική θυρεοειδεκτομή - χορήγηση Ραδιενεργού Ιωδίου 131?
όζος θυρεοειδούς Διαγνωστικό πρόβλημα και πηγή ανησυχίας τόσο για τον ασθενή όσο και για τον γιατρό για το ενδεχόμενο κακοήθειας
Υπερηχογράφημα Οι περισσότεροι όζοι με κακοήθεια είναι συμπαγείς, ακανόνιστοι και υποηχογενείς Αποτιτανώσεις υπάρχουν σε 10-15% όλων των όζων και εάν εντοπίζονται στη περιφέρεια του όζου είναι υπέρ της καλοήθειας ενώ εάν υπάρχουν στικτές αποτιτανώσεις μέσα στον όζο είναι πιθανόν να πρόκειται για θηλώδες καρκίνωμα
Σπινθηρογράφημα 15% περίπου των ψυχρών είναι κακοήθεις Χλιαροί όζοι που αντιπροσωπεύουν το 10% των όζων έχουν 6% πιθανότητα κακοήθειας 5% των θερμών όζων εμφανίζουν κακοήθεια
Βιοψία με λεπτή βελόνα (FNA) (Gold stander) Όταν το υλικό της βιοψίας είναι ικανοποιητικό Καλοήθης, κακοήθης απροσδιόριστο (ύποπτο) Ευαισθησία 80-90% Ειδικότητα 90-98%
Καρκίνος θυρεοειδούς 90% όλων των κακοήθων όγκων του ενδοκρινικού συστήματος 0,5% όλων των θανάτων από καρκίνο στον άνθρωπο
Καρκίνος θυρεοειδούς Ενήλικες (νεκροτομές) = 4%-36% 10% των ενηλίκων (>18 ετών) Κλινική πράξη (σε όζους) = 6%-10% 3,5% των ενηλίκων Ελλήνων (>18 ετών)
Καρκίνος θυρεοειδούς Γυναίκες/άνδρες = 2-3/1
Κύριες μορφές του καρκίνου του θυρεοειδούς Θηλώδη (διαφοροποιημένα) 70%-80% Θυλακιώδη (διαφοροποιημένα) 15%-20% Μυελοειδή 5%-8% Αναπλαστικά 3%-5%
Αίτια Γονιδιακές μεταλλάξεις Θηλώδη - γονίδιο RET Θυλακιώδη ογκογονίδιο RAS Μυελοειδή - γονίδιο RET Αναπλαστικά γονίδιο p53 Ακτινοβόληση του τραχήλου και της κεφαλής Ιωδιοπενία
Διάγνωση Ιστορικό Κλινική εξέταση σκληρός, συμφυόμενος, παράλυση VC, τραχηλικοί λεμφαδένες Βιοχημικός - απεικονιστικός έλεγχος TSH, FT4, FT3, Calcitonin U/S υποηχογένεια, μικροαποτιτανώσεις, ανώμαλο περίγραμμα, αυξημένη ροή εντός με Doppler, λεμφαδένες Κυτταρολογική εξέταση βιοψίας με λεπτή βελόνα
Θεραπεία στα διαφοροποιημένα και τα μυελοειδή καρκινώματα Περιλαμβάνει την ολική ή σχεδόν ολική θυρεοειδεκτομή με συναφαίρεση, εάν υπάρχουν, των διηθημένων λεμφαδένων του τραχήλου Στα διαφοροποιημένα καρκινώματα, μετεγχειρητικά χορηγείται ραδιενεργό ιώδιο-131 για καταστροφή των υπολειμμάτων
Διαφοροποιημένα καρκινώματα & MTC που δεν προσλαμβάνουν RAI Ακτινοβολία και η χημειοθεραπεία, με πολύ πτωχά αποτελέσματα
Θεραπεία διά βίου Σε όλες τις περιπτώσεις χορηγείται θεραπεία καταστολής με θυροξίνη
Πρόγνωση, εκτός από αναπλαστικά είναι καλύτερη από άλλους Ca 10ετής επιβίωση Θηλώδη καρκινώματα - 93% Θυλακιώδη - 85% Μυελοειδή - 75% Αναπλαστικά 2-6 μήνες και σε σπάνιες περιπτώσεις >1 έτος