ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ

ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ε ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΕΥΧΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΘ. ΠΑΠΑΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ Π. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ MSc ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΑΣ ΤΟΠΑ ΑΘΗΝΑ, 015

ΜΕΤΡΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΑΣΗΣ Αριθμητικός Μέσος ( ) x x x N Όπου Χ: η υπό εξέταση μεταβλητή με τιμές Χ1, Χ, Χ3,, ΧΝ και Ν: το πλήθος των τιμών της. Πεδίο Εφαρμογής: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (011) Σημείωση: Υ σε εκ. ευρώ Αριθμητικός Μέσος σε Κατανομή Συχνοτήτων ( ) Όπου Χ: το ερευνώμενο χαρακτηριστικό (κεντρική τιμή του διαστήματος τάξης), και Y011 ΠΕ Ζακύνθου 765 ΠΕ Κέρκυρας 1.735 & Ιθάκης 670 ΠΕ Λευκάδας 361 Ιόνιοι Νήσοι 3.531 x x N x f : η συχνότητα εμφάνισής του. 3.531 4 fx f 88,75 x Πεδίο Εφαρμογής: Δήμοι της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, με πληθυσμό 10-50χιλ. κατοίκους Τάξη μεγέθους (χιλ. Χ f fx κάτοικοι) 10-0 15 15 5 0-30 5 11 75 30-40 35 5 175 40-50 45 5 5 Σ 36 900 Σημείωση: X σε χιλ. κατοίκους Σημείωση: η εξαγωγή του μέσου αριθμητικού από τα ίδια, ωστόσο αταξινόμητα, δεδομένα δίνει διαφορετικό αποτέλεσμα, καθώς στην περίπτωση της κατανομής συχνοτήτων δεχόμαστε ως μέσο πληθυσμό την κεντρική τιμή του εκάστοτε διαστήματος τάξης (X ).

x fx f 900 36 5 Σταθμικός Μέσος (σε περίπτωση μέσου όρου λόγων) x X Όπου Χ: το ερευνώμενο χαρακτηριστικό (λόγος) Φ : η στάθμιση του χαρακτηριστικού. Πεδίο Εφαρμογής: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (011) y P011 Py ΠΕ Ζακύνθου 18,77 40,76 765 ΠΕ Κέρκυρας 16,6 104,37 1.735 17,17 39,03 670 ΠΕ Λευκάδας 15,4 3,69 361 Ιόνιοι Νήσοι 07,86 3.531 Σημείωση: Υ σε xιλ. Ευρώ, P σε χιλ. κατοίκους Όπου y : κκαεπ, και P : Πληθυσμός. x Py P 3.531 07,86 16,99 Γεωμετρικός Μέσος (G) Χρησιμοποιείται όταν υπάρχουν πολύ υψηλές ή πολύ χαμηλές άκρες τιμές, οπότε και επηρεάζεται σημαντικά ο αριθμητικός μέσος G X 1 X X Όπου Χ: το υπό εξέταση περιφερειακό χαρακτηριστικό και : το πλήθος των παρατηρήσεων. 3

Y011 ΠΕ Ζακύνθου 765 ΠΕ Κέρκυρας 1.735 & Ιθάκης 670 ΠΕ Λευκάδας 361 Ιόνιοι Νήσοι 3.531 Σημείωση: Υ σε εκ. ευρώ G 4 X X1 X 7651.735 670 361 1 ( 765 1.735 670 361) 4 75, 7 4

ΜΕΤΡΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ Διάμεσος (Μ) Αποτελεί την τιμή που είναι μεγαλύτερη από το 50% των τιμών της μεταβλητής, και μικρότερη από το υπόλοιπο 50%. Η θέση της διαμέσου υπολογίζεται από τον ακόλουθο τύπο: : +1 Πεδίο Εφαρμογής: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (011) + 1 4 + 1,5 Για την εξαγωγή της Διαμέσου οι τιμές της εξεταζόμενης μεταβλητής απαιτείται να καταταχθούν αυξητικά. Εάν οι μετρήσεις αποτελούν περιττό αριθμό, τότε η διάμεσος ισούται με την τιμή του μεγέθους της συγκεκριμένης χωρικής ενότητας που βρίσκεται στη εν λόγω θέση κατάταξης (ΘΜ). Εάν το πλήθος των παρατηρήσεων είναι άρτιος αριθμός, τότε η διάμεσος υπολογίζεται ως ο μέσος όρος των τιμών της μεταβλητής στην προηγούμενη και επόμενη θέση της κατάταξης από τη ΘΜ (πχ για ΘΜ1,5 χρησιμοποιούνται οι τιμές των χωρικών ενοτήτων στην 1 η και η θέση της κατάταξης). Y011 Y011 ΠΕ Ζακύνθου 765 ΠΕ Λευκάδας 361 ΠΕ Κέρκυρας 1.735 670 670 ΠΕ Ζακύνθου 765 ΠΕ Λευκάδας 361 ΠΕ Κέρκυρας 1.735 Ιόνιοι Νήσοι 3.531 Ιόνιοι Νήσοι 3.531 ( 670 + 765) / 717,5 5

Διάμεσος σε Κατανομή Συχνοτήτων (Μ) Στην περίπτωση κατανομής συχνοτήτων η θέση της Διαμέσου δίνεται από τον τύπο: Σε αυτή την περίπτωση οι τιμές έχουν ήδη καταταχθεί αυξητικά, μέσω της αυξητικής κατάταξης των διαστημάτων. Ενώ η τιμή της Διαμέσου δίνεται από τον τύπο: k + f f 1 i Όπου k: το κατώτερο όριο του διαστήματος τάξης που περιέχει τη διάμεσο, i: το εύρος του διαστήματος τάξης, f-1: η προηγούμενη αθροιστική συχνότητα, και f: η συχνότητα του διαστήματος τάξης που περιέχει τη διάμεσο 36 18 Πεδίο Εφαρμογής: Δήμοι της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, με πληθυσμό 10-50χιλ. κατοίκους Τάξη μεγέθους (χιλ. κάτοικοι) f F 10-0 15 15 0-30 11 6 30-40 5 31 40-50 5 36 k + f f 1 i 18 15 0 + 10,73 11 6

ΜΕΤΡΑ ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ Δίνουν πληροφόρηση για τις αποκλίσεις του συνόλου των τιμών του εξεταζόμενου χαρακτηριστικού από την κεντρική του τιμή. Μέση Απόκλιση (ΜΑ) x x N Όπου x: η τιμή του υπό εξέταση χαρακτηριστικού στην χωρική μονάδα x : ο μέσος αριθμητικός της εν λόγω μεταβλητής, και Ν: το πλήθος των παρατηρήσεων Πεδίο Εφαρμογής: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (011) Y011 ΠΕ Ζακύνθου 765 117,75 ΠΕ Κέρκυρας 1.735 85,5 & Ιθάκης 670 1,75 ΠΕ Λευκάδας 361 51,75 88,75 Σ:1.704,5 x Σημείωση: Υ σε εκ. ευρώ x x x N x 1.704,5 5 340,9 Μέση Απόκλιση Τετραγώνου (ή Τυπική Απόκλιση) ( x) x N Παρόμοια με το προηγούμενο μέτρο όπου: x: η τιμή του υπό εξέταση χαρακτηριστικού στην χωρική μονάδα x : ο μέσος αριθμητικός της εν λόγω μεταβλητής, και Ν: το πλήθος των παρατηρήσεων 7

Διακύμανση (ή Διασπορά) Αποτελεί το τετράγωνο της τυπικής απόκλισης ( x) x N Παραδείγματα Πεδίο Εφαρμογής: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (011) Y011 x x ΠΕ Ζακύνθου 765-117,75 13.865,06 ΠΕ Κέρκυρας 1.735 85,5 76.330,1 & Ιθάκης 670-1,75 45.6,56 ΠΕ Λευκάδας 361-51,75 7.3,1 88,75 Σ 1.057.681 x x Σημείωση: Υ σε εκ. ευρώ x x ( ) ( x) x N 1.057.681 4 514, ( x) x N 1.057.681 64.40, 4 Τα παραπάνω μέτρα μειονεκτούν γιατί: εκφράζονται στις μονάδες μέτρησης του εκάστοτε εξεταζόμενου χαρακτηριστικού, και εξαρτώνται από τον αριθμητικό μέσο, προκαλώντας δυσχέρεια στις συγκρίσεις. Αντίθετα, τα μέτρα που ακολουθούν επιτρέπουν συγκρίσεις διαχρονικές, διαπεριφερειακές (διαφορετικοί μέσοι), καθώς και μεταξύ μεγεθών σε διαφορετικές μονάδες μέτρησης. 8

Συντελεστής Μεταβλητότητας CV 100 x Όπου σ: η Μέση Απόκλιση Τετραγώνου της εξεταζόμενης μεταβλητής και x : ο Μέσος Αριθμητικός των τιμών της. Πεδίο Εφαρμογής: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (011) CV 514, 100 100 58,5% x 88,75 Σταθμισμένος Συντελεστής Μεταβλητότητας WCV ( y y) y p 100 Όπου y: το περιφερειακό κατά κεφαλήν εισόδημα y : το μέσο κατά κεφαλήν εθνικό εισόδημα, και p: η συμμετοχή του περιφερειακού πληθυσμού σε αυτόν του συνόλου των περιφερειών Πεδίο Εφαρμογής: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (011) Y011 P011 y ( ) p y y y y y ΠΕ Ζακύνθου 765 40,76 18,77 0,0 1,78 3,17 0,6 ΠΕ Κέρκυρας 1.735 104,37 16,6 0,50-0,36 0,13 0,07 670 39,03 17,17 0,19 0,18 0,03 0,01 ΠΕ Λευκάδας 361 3,69 15,4 0,11-1,75 3,06 0,35 Ιόνιοι Νήσοι 3.531 07,86 16,99 1,00 Σ 1,04 Σημείωση: Υ σε εκ. ευρώ, P σε χιλ. κατοίκους y ( ) p 9

WCV ( y y) y P 100 1,04 100 6,01% 16,99 Σύγκριση Μέτρων Κεντρικής Τάσης και Θέσης (011) Μεταβλητή G M YΕλλάδα 15.981 9.09 8.838 Y Ιόνιοι Νήσοι 88,75 75,7 717,50 Σημείωση: Υ σε εκ. ευρώ x Παρατηρήσεις Αριθμητικός Μέσος: περίπτωση απόλυτης ισοκατανομής του εισοδήματος μεταξύ των περιφερειών στην περίπτωση της Χώρας και μεταξύ των Περιφερειακών ενοτήτων στην περίπτωση της Περιφέρειας Γεωμετρικός Μέσος: αισθητά χαμηλότερη τιμή στην περίπτωση της χώρας λόγω της μετρίασης της επίδρασης των άκρων τιμών (βλ. Αττική) Διάμεσος: η κεντρική τιμή της κατανομής Σύγκριση Μέτρων Συνολικής Διασποράς Μεταβλητή σ CV YΕλλάδα 5.393 159% Y Ιόνιοι Νήσοι 514, 58,5% Παρατηρήσεις Μέση Απόκλιση Τετραγώνου: δυσχερής εξαγωγή συμπερασμάτων για την ανισοκατανομή του ΑΕΠ εντός της Χώρας και της Περιφέρειας, και αδύνατη η σύγκριση των δύο. Συντελεστής Μεταβλητότητας: η αναφορά ως προς το μέσο όρο της εκάστοτε κατανομής δίνει μια περισσότερο εύληπτη εικόνα για τις ανισότητες, με αυτές στο εθνικό επίπεδο να εμφανίζονται σημαντικά υψηλότερες λόγω της επίδρασης της Περιφέρειας Αττικής. 10

Εφαρμογή Y011 P011 y P*y Δείκτης y Δείκτης y (R100) (N100) ΠΕ Ζακύνθου 765 40,76 18,77 765 110,48 97,71 ΠΕ Κέρκυρας 1.735 104,37 16,6 1.735 97,8 86,5 & Ιθάκης 670 39,03 17,17 670 101,06 89,38 ΠΕ Λευκάδας 361 3,69 15,4 361 89,70 79,33 Ιόνιοι Νήσοι (R) 3.531 07,86 16,99 3.531 100,00 88,44 Ελλάδα 07.75 10.816 19,1 100,00 Σημειώσεις: Υ σε εκ. ευρώ, P σε χιλ. κατοίκους και y σε χιλ. ευρώ. Δείκτης y (R100): Δείκτης κκαεπ ως προς την Περιφέρεια, Δείκτης y (N100): Δείκτης κκαεπ ως προς τη Χώρα y Y P ( y P ) P 765 + 1.735 + 670 + 361 07,86 3.531 07,86 16,99 Η ακόλουθη παράσταση δεν ισχύει, αποτελώντας λανθασμένο τρόπο υπολογισμού του μέσου κκαεπ, καθώς διαιρούνται επιμέρους κατά κεφαλήν ΑΕΠ που αναφέρονται σε διαφορετικούς πληθυσμούς. y y 1 + y +... + y N N.196 148 1.396 + +... + 111 5.05 15 14,84 + 1,55 +... + 16,1 13,67 5 11

ΜΕΤΡΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ Καμπύλη Loez (ή συγκέντρωσης) Διαγραμματική αποτύπωση του βαθμού συγκέντρωσης Κάνοντας χρήση δεδομένων ΑΕΠ και Πληθυσμού οι απαιτούμενες ενέργειες είναι: Ανακατάταξη των χωρικών υποενοτήτων κατά αύξουσα τάξη μεγέθους του κατά κεφαλήν ΑΕΠ Μετατροπή των αρχικών δεδομένων σε ποσοστά Δημιουργία αθροιστικών ποσοστών για κάθε χαρακτηριστικό Πεδίο Εφαρμογής: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (001, 011) Y001 P001 y Y % P% FY % FP% ΠΕ Ζακύνθου 693 38,88 17,83 ΠΕ Λευκάδας 7,64 10,44 7,64 10,44 ΠΕ Κέρκυρας 1.481 111,08 13,34 ΠΕ Κέρκυρας 50,4 5,99 58,06 63,44 539 37,76 18,35 18,01 76,41 81,45 14,8 ΠΕ Λευκάδας 4 1,89 10,5 ΠΕ Ζακύνθου 3,59 18,55 100,00 100,00 Ιόνιοι Νήσοι.938 09,61 Ιόνιοι Νήσοι 100,00 100,00 Σημείωση: Υ σε εκ. ευρώ, P σε χιλ. κατοίκους, y σε χιλ. ευρώ. Y011 P011 y Y % P% FY % FP% ΠΕ Ζακύνθου 765 40,76 18,77 ΠΕ Λευκάδας 10, 11,40 10, 11,40 ΠΕ Κέρκυρας 1.735 104,37 16,6 ΠΕ Κέρκυρας 49,14 50,1 59,36 61,61 670 39,03 17,17 18,97 18,78 78,33 80,39 ΠΕ Λευκάδας 361 3,69 15,4 ΠΕ Ζακύνθου 1,67 19,61 100,00 100,00 Ιόνιοι Νήσοι 3.531 07,86 Ιόνιοι Νήσοι 100,00 100,00 Σημείωση: Υ σε εκ. ευρώ, P σε χιλ. κατοίκους, y σε χιλ. ευρώ. 1

ΑΕΠ Ακολούθως, ορίζονται σημεία με συντεταγμένες τα αθροιστικά ποσοστά πληθυσμού και ΑΕΠ κάθε περιφέρειας σε σύστημα ορθογωνίων αξόνων με κλίμακες 0-100. Συνήθως, ο κατακόρυφος άξονας αντιπροσωπεύει τη μεταβλητή με τα μικρότερα αθροιστικά ποσοστά (ΑΕΠ). Η περίπτωση περιφερειακής ισοκατανομής αποτυπώνεται με σύμπτωση της καμπύλης συγκέντρωσης με τη διαγώνιο της ισοκατανομής, ενώ σε περίπτωση τέλειας ανισοκατανομής η καμπύλη συμπίπτει με την τεθλασμένη που αποτελείται από την κάτω και την δεξιά πλευρά του τετραπλεύρου διαγράμματος. Καμπύλες Συγκέντρωσης των Νομαρχιακών ΑΕΠ της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων (001, 011) 100 90 80 70 60 50 40 30 0 10 0 0 10 0 30 40 50 60 70 80 90 100 Πληθυσμός Ισοκατανομή Καμπύλη Συγκέντρωσης 001 Καμπύλη Συγκέντρωσης 011 13

Συντελεστής Gii-Hischma GH 100 i Τιμές: 100, τέλεια συγκέντρωση 100/, ισοκατανομή Όπου : η τιμή του χαρακτηριστικού Α στην περιφέρεια (ή χωρική υποενότητα) R : η τιμή του στο σύνολο της χώρας (ή της ευρύτερης χωρικής ενότητας), και : το πλήθος των χωρικών μονάδων. Πεδίο Εφαρμογής: ΑΕΠ (Y) της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων (001, 011) Y001 Y/Y (Y/Y) Y011 Y/Y (Y/Y) ΠΕ Ζακύνθου 693 0,4 0,06 765 0, 0,05 ΠΕ Κέρκυρας 1.481 0,50 0,5 1.735 0,49 0,4 539 0,18 0,03 670 0,19 0,04 ΠΕ Λευκάδας 4 0,08 0,01 361 0,10 0,01 Ιόνιοι Νήσοι.938 1,00 Σ: 0,349 3.531 1,00 Σ: 0,335 Σημείωση: Α σε χιλ. Συντελεστής Gii-Hischma στο ΑΕΠ της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων για το 001: GH 100 0,349 001 59,09 Συντελεστής για το ΑΕΠ της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων το 011: GH 100 0,335 011 57,86 14

Συντελεστής Συγκέντρωσης R R P Y 1 P Τιμές: 0<R<1 0, ισοκατανομή εισοδήματος 1, ανισοκατανομή Όπου P: η συμμετοχή της περιοχής στον πληθυσμό, και Y: η συμμετοχή της περιοχής στο εισόδημα Συντελεστής Floece F 1 1 1 P Y Τιμές: 0<F<1 0, πλήρης συγκέντρωση 1, ισοκατανομή Όπου P P 1 P και Y Y 1 Y Παραδείγματα Πεδίο Εφαρμογής: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (011) Y011 P011 ΠΕ Ζακύνθου 765 40,76 0, 0,0 0,01 ΠΕ Κέρκυρας 1.735 104,37 0,49 0,50 0,011 670 39,03 0,19 0,19 0,00 ΠΕ Λευκάδας 361 3,69 0,10 0,11 0,01 Ιόνιοι Νήσοι 3.531 07,86 1,00 1,00 Σ: 0,045 Y P P Y 15

F 1 P Y R P 1 1 0,045 *1 1 P Y 1 0,03 1 (0,045) 0,977 Συντελεστής Gii G 1 1 1 P P Y P Y P Τιμές: 0, μέγιστη ισότητα 1-P mi, μέγιστη ανισότητα Όπου P: η συμμετοχή του πληθυσμού της περιφέρειας στον συνολικό πληθυσμό Y: η συμμετοχή του εισοδήματος της περιφέρειας στο συνολικό εθνικό εισόδημα της χώρας PΠ: η συμμετοχή του πληθυσμού της περιφέρειας Π στον συνολικό πληθυσμό YΠ: η συμμετοχή του εισοδήματος της περιφέρειας Π στο συνολικό εθνικό εισόδημα της χώρας, και, π: τυχαίο ζεύγος περιφερειών Ο εν λόγω συντελεστής προσεγγίζει καλύτερα τις περιφερειακές ανισότητες συγκρινόμενος με τους προηγούμενους συντελεστές συγκέντρωσης λόγω της στάθμισής του με τα γινόμενα των πληθυσμών. Ωστόσο το μέγεθος του συντελεστή Gii μειονεκτεί στο ότι εξαρτάται από την εκάστοτε περιφερειακή διαίρεση (μικρότερος αριθμός περιφερειών συμπιέζει προς τα κάτω την τιμή του συντελεστή), κάτι που επηρεάζει γενικώς τους συντελεστές συγκέντρωσης. 16

Πεδίο Εφαρμογής: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (011) Y011 P011 Y P Y/P ΠΕ Ζακύνθου 765 40,76 0, 0,0 1,10 ΠΕ Κέρκυρας 1.735 104,37 0,49 0,50 0,98 ΠΕ Κεφαλληνίας & Ιθάκης 670 39,03 0,19 0,19 1,01 ΠΕ Λευκάδας 361 3,69 0,10 0,11 0,90 Ιόνιοι Νήσοι 3.531 07,86 1,00 1,00 Σημείωση: Υ σε εκ. ευρώ, P σε χιλ. κατοίκους Πολλαπλασιάζονται τα γινόμενα των συμμετοχών στον συνολικό πληθυσμό όλων των δυνατών ζευγών των περιφερειών (μία φορά) επί τις αντίστοιχες απόλυτες διαφορές των λόγων περιφερειακού ΑΕΠ προς τον περιφερειακό πληθυσμό G 1 Y Y P P 1 1 P P (0,0*0,50)1,10 0,98 + + (0,0*0,19)1,10 1,01 + (0,0*0,11)1,10 0, 90 + + (0,50*0,19) 0,981,01 + (0,50*0,11) 0,98 0, 90 + + (0,19*0,11)1,01 0,90 0,01 + 0,03+ 0,05+ 0, 03+ + 0,05 + 0,0 0,031 17

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ Συντελεστής Συμμετοχής QL i i Όπου QL: ο συντελεστής συμμετοχής (Locatio Quotiet) i: η απασχόληση του κλάδου i στην περιφέρεια : η συνολική απασχόληση της περιφέρειας i: η απασχόληση του κλάδου i στη χώρα, και : η συνολική απασχόληση της χώρας Εάν QL 1, τότε η δραστηριότητα i είναι ανεπτυγμένη στην περιφέρεια όσο και στο σύνολο της χώρας. QL > 1, η δραστηριότητα i είναι περισσότερο αναπτυγμένη στην περιφέρεια απ ότι στο σύνολο της χώρας. QL < 1, η δραστηριότητα i είναι λιγότερο αναπτυγμένη στην περιφέρεια απ ότι στο σύνολο της χώρας Ο εν λόγω συντελεστής θεωρήθηκε από κάποιους μελετητές ικανοποιητικός δείκτης του εξαγωγικού προσανατολισμού της δραστηριότητας που αναφέρεται. Σύμφωνα με τα προηγούμενα: Εάν QL > 1, η δραστηριότητα i θεωρείται βασική ή εξαγωγική. QL < 1, η δραστηριότητα i θεωρείται μη βασική. QL 1, η δραστηριότητα i θεωρείται εξισορροπημένη Ο συντελεστής συμμετοχής μπορεί να διατυπωθεί και με τον ακόλουθο τρόπο. QL i i Σε αυτή την περίπτωση: Εάν QL 1, η περιφέρεια συμμετέχει στην δραστηριότητα i κατά το ίδιο ποσοστό που συμμετέχει στο σύνολο των δραστηριοτήτων. 18

QL < 1, η περιφέρεια συμμετέχει στην δραστηριότητα i κατά μεγαλύτερο ποσοστό απ αυτό με το οποίο συμμετέχει στη συνολική δραστηριότητα της χώρας. QL < 1, η συμμετοχή της περιφέρειας στην δραστηριότητα I είναι μικρότερη από τη συμμετοχή της στο σύνολο των δραστηριοτήτων Πεδίο Εφαρμογής: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (011) ΑI ΑII ΑIII Σ ΠΕ Ζακύνθου,16 1,91 11,14 15,1 ΠΕ Κέρκυρας,51 4,79 9,18 36,48 1,43,39 9,71 13,53 ΠΕ Λευκάδας 0,81 1,48 5,85 8,14 Ιόνιοι Νήσοι 6,90 10,57 55,88 73,35 Σημείωση: Α σε χιλ. απασχολούμενους Να συμπληρωθεί ο Πίνακας με τους συντελεστές συμμετοχής (QL) για τους τρεις τομείς των ΠΕ της Περιφέρειας. QL I QL II QL III ΠΕ Ζακύνθου 1,51 0,87 0,96 ΠΕ Κέρκυρας 0,73 0,91 1,05 1,1 1,3 0,94 ΠΕ Λευκάδας 1,05 1,6 0,94 Πρωτογενής Τομέας, ΠΕ Ζακύνθου QL i i,16 15,1 6,90 73,35 1,51 Δευτερογενής Τομέας, ΠΕ Ζακύνθου QL i i 1,91 15,1 10,57 73,35 0,87 Τριτογενής Τομέας, ΠΕ Ζακύνθου QL i i 11,14 15,1 55,58 73,35 0,96 19

Συντελεστής Ειδίκευσης CS 1 i i i Τιμές: 0 < CS < 1 Εάν CS 0, τότε η περιφέρεια δεν είναι ειδικευμένη σε σχέση με την εθνική κατανομή των δραστηριοτήτων (η κλαδική της διάρθρωση είναι ταυτόσημη με την κλαδική διάρθρωση του εθνικού συνόλου). CS 1, η χωρική ενότητα θεωρείται ειδικευμένη (η κλαδική της διάρθρωση είναι εντελώς διαφορετική από την αντίστοιχη εθνική). Πεδίο Εφαρμογής: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (011) ΑI ΑII ΑIII ΣΑ ΠΕ Ζακύνθου,16 1,91 11,14 15,1 ΠΕ Κέρκυρας,51 4,79 9,18 36,48 1,43,39 9,71 13,53 ΠΕ Λευκάδας 0,81 1,48 5,85 8,14 Ιόνιοι Νήσοι 6,90 10,57 55,88 73,35 Σημείωση: Α σε χιλ. απασχολούμενους Να συμπληρωθεί ο Πίνακας με τους συντελεστές ειδίκευσης (CS) των Περιφερειακών Ενοτήτων. I II III CS ΠΕ Ζακύνθου 0,048 0,018 0,09 0,048 ΠΕ Κέρκυρας 0,05 0,013 0,038 0,038 0,011 0,033 0,044 0,044 ΠΕ Λευκάδας 0,005 0,038 0,043 0,043 0

Πχ, Συντελεστής Ειδίκευσης ΠΕ Κέρκυρας CS K 1 i i 1,51 36,48 6,90 73,35 + + 4,79 36,48 10,57 73,35 + 9,18 36,48 55,58 73,35 1 ( 0,05 + 0,013+ 0,038) 0, 038 Συντελεστής Ειδίκευσης CS 1 i i 1 1,43 13,53 6,90 73,35 + +,39 13,53 10,57 73,35 + 9,71 13,53 55,58 73,35 1 ( 0,011+ 0,033+ 0,044) 0, 044 Καμπύλη Ειδίκευσης (συγκεκριμένης χωρικής ενότητας) Διαγραμματική αποτύπωση του βαθμού ειδίκευσης συγκεκριμένης χωρικής ενότητας Απαιτούμενες ενέργειες Δημιουργία ποσοστιαίων τομεακών κατανομών απασχόλησης Ανακατάταξη των τριών τομέων κατά φθίνουσα τάξη μεγέθους του συντελεστή συμμετοχής τους για συγκεκριμένη χωρική ενότητα και το σύνολο αναφοράς Δημιουργία αντίστοιχων αθροιστικών ποσοστιαίων κατανομών Ακολούθως, ορίζονται σημεία με συντεταγμένες τα αθροιστικά ποσοστά της απασχόλησης για τους τομείς της εν λόγω χωρικής ενότητας, αλλά και του ευρύτερου χωρικού συνόλου αναφοράς σε σύστημα ορθογωνίων αξόνων με κλίμακες 0-100. Ο κατακόρυφος άξονας αντιπροσωπεύει την εκάστοτε εξεταζόμενη χωρική ενότητα και ο οριζόντιος το ευρύτερο χωρικό σύνολο. Όσο ο συντελεστής ειδίκευσης (CS) είναι υψηλός τόσο η καμπύλη απομακρύνεται από την διαγώνιο (μεγαλύτερη διαφοροποίηση από την κλαδική διάρθρωση του ευρύτερου χωρικού συνόλου). 1

ΠΕ Λευκάδας Πεδίο Εφαρμογής: Περιφερειακή Ενότητα Έβρου (011) ΑI ΑII ΑIII Σ ΑI (%) ΑII (%) ΑIII (%) Σ (%) ΠΕ Ζακύνθου,16 1,91 11,14 15,1 14,19 1,57 73,4 100,00 ΠΕ Κέρκυρας,51 4,79 9,18 36,48 6,88 13,1 80,00 100,00 1,43,39 9,71 13,53 10,54 17,68 71,78 100,00 ΠΕ Λευκάδας 0,81 1,48 5,85 8,14 9,89 18,3 71,88 100,00 Ιόνιοι Νήσοι 6,90 10,57 55,88 73,35 9,40 14,4 76,18 100,00 Σημείωση: Α σε χιλ. απασχολούμενους Τομείς ΑΛ (%) ΑΙΝ (%) QLΛ Τομείς ΑΛ (%) ΑΙΝ (%) FΑΛ (%) FΑΙΝ (%) I 9,89 9,40 1,05 II 18,3 14,4 18,3 14,4 II 18,3 14,4 1,6 I 9,89 9,40 8,1 3,8 III 71,88 76,18 0,94 III 71,88 76,18 100,00 100,00 Καμπύλη Ειδίκευσης της Περιφερειακής Ενότητας Λευκάδας (011) 100 90 80 70 60 50 40 30 0 10 0 0 10 0 30 40 50 60 70 80 90 100 Ιόνιοι Νήσοι Διαγώνιος Ταύτισης Καμπύλη Ειδίκευσης ΠΕ Λευκάδας

Συντελεστής Εγκατάστασης 1 CL i i Τιμές: 0 < CS < 1 Εάν CL 0, τότε η δραστηριότητα i είναι εγκατεστημένη στις περιφέρειες κατά τρόπο ταυτόσημο με την εγκατάσταση του συνόλου των δραστηριοτήτων. CL 1, η δραστηριότητα i είναι εγκατεστημένη στο χώρο κατά τρόπο εντελώς διαφορετικό από το σύνολο των δραστηριοτήτων. Πεδίο Εφαρμογής: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (011) ΑI ΑII ΑIII ΣΑ ΠΕ Ζακύνθου,16 1,91 11,14 15,1 ΠΕ Κέρκυρας,51 4,79 9,18 36,48 1,43,39 9,71 13,53 ΠΕ Λευκάδας 0,81 1,48 5,85 8,14 Ιόνιοι Νήσοι 6,90 10,57 55,88 73,35 Σημείωση: Α σε χιλ. απασχολούμενους Να συμπληρωθεί ο Πίνακας με τους συντελεστές εγκατάστασης (CL) στους τρεις τομείς παραγωγής της Περιφέρειας. I II III ΠΕ Ζακύνθου 0,106 0,07 0,008 ΠΕ Κέρκυρας 0,133 0,045 0,05 0,0 0,04 0,011 ΠΕ Λευκάδας 0,006 0,09 0,006 CL 0,133 0,071 0,05 3

Πχ, Συντελεστής Εγκατάστασης Πρωτογενούς Τομέα CL I 1 i i 1 1,16 6,90 15,1 73,35 +,51 6,90 36,48 73,35 + 1,43 6,90 ( 0,106 + 0,133+ 0,0 + 0,006) 0, 133 13,53 73,35 + 0,81 6,90 8,14 73,35 Καμπύλη Εγκατάστασης (συγκεκριμένου τομέα παραγωγής) Διαγραμματική αποτύπωση του προτύπου εγκατάστασης συγκεκριμένου τομέα παραγωγής στο χώρο Απαιτούμενες ενέργειες Δημιουργία ποσοστιαίων περιφερειακών κατανομών απασχόλησης για συγκεκριμένο τομέα και το σύνολο της απασχόλησης Ανακατάταξη των περιφερειών κατά φθίνουσα τάξη μεγέθους του συντελεστή συμμετοχής στο συγκεκριμένο τομέα Δημιουργία αντίστοιχων αθροιστικών ποσοστιαίων κατανομών Ακολούθως, ορίζονται σημεία με συντεταγμένες τα αθροιστικά ποσοστά της απασχόλησης του εν λόγω τομέα και της συνολικής απασχόλησης για την χωρική ενότητα σε σύστημα ορθογωνίων αξόνων με κλίμακες 0-100. Ο κατακόρυφος άξονας αντιπροσωπεύει τον εκάστοτε εξεταζόμενο τομέα παραγωγής. Όσο ο συντελεστής εγκατάστασης (CL) είναι υψηλός τόσο η καμπύλη απομακρύνεται από την διαγώνιο (μεγαλύτερη διαφοροποίηση της εγκατάστασης του τομέα από αυτή της συνολικής απασχόλησης). 4

Δευτερογενής Πεδίο Εφαρμογής: Δευτερογενής Τομέας, Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (011) ΑIΙ (%) Α (%) QLIΙ ΑIΙ (%) Α (%) FΑIΙ (%) FΑ (%) ΠΕ Ζακύνθου 18,07 0,73 0,87 ΠΕ Λευκάδας 14,03 11,10 14,03 11,1 ΠΕ Κέρκυρας 45,7 49,73 0,91,6 18,44 36,65 9,54,6 18,44 1,3 ΠΕ Κέρκυρας 45,7 49,73 81,9 79,7 ΠΕ Λευκάδας 14,03 11,10 1,6 ΠΕ Ζακύνθου 18,07 0,73 100,00 100,00 Ιόνιοι Νήσοι 100,00 100,00 Ιόνιοι Νήσοι 100,00 100,00 Καμπύλη Εγκατάστασης του Δευτερογενούς Τομέα (Ιόνιοι Νήσοι, 011) 100 90 80 70 60 50 40 30 0 10 0 0 10 0 30 40 50 60 70 80 90 100 Σύνολο Διαγώνιος Ταύτισης Καμπύλη Εγκατάστασης Δευτερογενούς 5

Το Υπόδειγμα της Οικονομικής Βάσης (Περιφερειακός Πολλαπλασιαστής) 1 Δεδομένα απασχόλησης τριών κλάδων για τρεις από τις περιφέρειες μιας χώρας τη χρονιά t. I II III Σ R1 3 10 800 R 6 10 4 900 R3 0 3 500 N 100 60 50 1.000 Σημείωση: Απασχόληση σε χιλ. απασχολούμενους Ακολούθως υπολογείστε για την R1 τους συντελεστές συμμετοχής στους τρεις κλάδους, τους πολλαπλασιαστές (σε όποιον κλάδο υφίστανται), καθώς και τον συνολικό πολλαπλασιαστή. IR1 IIR1 IIIR1 QL 0,30 0,75 3,00 K K K 800 100 1.000 6,67 i IR1 i i 3 800 3 60 1.000 i IIR1 i i K R E 15 6,67 * 1 i i 4 10 10 800 10 50 10 3,33 1.000 i IIIR1 i i,5 0 0 1,5 6

Πεδίο Εφαρμογής: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (011) ΑI ΑII ΑIII Σ ΠΕ Ζακύνθου,16 1,91 11,14 15,1 ΠΕ Κέρκυρας,51 4,79 9,18 36,48 1,43,39 9,71 13,53 ΠΕ Λευκάδας 0,81 1,48 5,85 8,14 Ιόνιοι Νήσοι 6,90 10,57 55,88 73,35 Σημείωση: Α σε χιλ. απασχολούμενους Να συμπληρωθεί ο Πίνακας με την εξαγωγική δραστηριότητα των ΠΕ στους τρεις τομείς παραγωγής. ΕI ΕII ΕIII ΠΕ Ζακύνθου 0,73-0,8-0,45 ΠΕ Κέρκυρας -0,9-0,47 1,39 0,16 0,44-0,60 ΠΕ Λευκάδας 0,04 0,31-0,35 Πχ, ΠΕ Ζακύνθου, Πρωτογενής Τομέας E Z i i 15,1,16 6,90 0,73 73,35 Να σημειωθεί ότι στο συγκεκριμένο παράδειγμα, δεν υπάρχει αναλυτική κλαδική και περιφερειακή διαμέριση. Ως εκ τούτου ο Πολλαπλασιαστής τείνει να υπερεκτιμάται, και συνεπώς από τους υπολογισμούς δεν μπορούν να βγουν ασφαλή συμπεράσματα. ΠΕ Ζακύνθου, Δευτερογενής Τομέας E i i 15,1 1,91 10,57 0,8 73,35 ΠΕ Ζακύνθου, Τριτογενής Τομέας E i i 15,1 11,14 55,88 0,45 73,35 7

Πολλαπλασιαστές των τριών τομέων παραγωγής (όπου υφίστανται) ΚI ΚII ΚIII ΠΕ Ζακύνθου,96 - - ΠΕ Κέρκυρας - - 1,01 9,09 5,43 - ΠΕ Λευκάδας 18,30 4,8 - Να συμπληρωθεί ο Πίνακας με τους πολλαπλασιαστές (Ki), όπου αυτοί υφίστανται. Πχ, Πρωτογενής Τομέας, ΠΕ Ζακύνθου K E i i,16 0,73,96 Δευτερογενής Τομέας, K E i i,39 0,44 5,43 Τριτογενής Τομέας, ΠΕ Λευκάδας K E i i 5,85 0,35 8

ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Η Ανάλυση Απόκλισης-Συμμετοχής Η μεταβολή της βιομηχανικής απασχόλησης (M) διακρίνεται στις συνιστώσες συμμετοχής (ΕΣ) και απόκλισης (Κ). Δηλαδή ισχύει: + Όπου, Μ: η μεταβολή της απασχόλησης στην περιφέρεια EΣ: η συνιστώσα εθνικής συμμετοχής στην περιφέρεια, η οποία αποτυπώνει τη μεταβολή της απασχόλησης στην, που θα λάμβανε χώρα εάν αυτή μεταβαλλόταν με τον ίδιο ρυθμό που μεταβάλλεται η απασχόληση σε εθνικό επίπεδο. Κ: η συνιστώσα απόκλισης στην περιφέρεια, η οποία αποτυπώνει κάθε είδους αποκλίσεις μεταξύ της μεταβολής της περιφερειακής απασχόλησης και της συνιστώσας εθνικής συμμετοχής, διακρίνοντας τις ανεπτυγμένες περιφέρειες (θετική Κ) από τις φτωχές και φθίνουσες (αρνητική Κ). Η συνιστώσα εθνικής συμμετοχής" (ΕΣ), δίνεται από τον τύπο: Όπου t E 0 0 : η συνολική απασχόληση στην περιφέρεια : η συνολική απασχόληση της χώρας 0: η αρχική χρονιά της ανάλυσης t: η τελική χρονιά της ανάλυσης 0 Εν συνεχεία η συνιστώσα απόκλισης (Κ) μπορεί να αναλυθεί περαιτέρω στις συνιστώσες ομολογικής απόκλισης (ΟΣ) και διαφορικής απόκλισης (ΔΣ). Δηλαδή ισχύει: 9

+ και συνακόλουθα για το σύνολο της απασχόλησης + + Η συνιστώσα "ομολογικής απόκλισης" (ΟΣ) μετρά το μέγεθος της απόκλισης που οφείλεται στην κλαδική διάρθρωση, δηλαδή στη σύνθεση των κλάδων της περιφέρειας, και δίνεται από τον ακόλουθο τύπο: O it i0 t 0 i0 Όπου i: η απασχόληση του κλάδου i στην περιφέρεια i: η απασχόληση του κλάδου i στο σύνολο της χώρας : η συνολική απασχόληση στην περιφέρεια : η συνολική απασχόληση της χώρας 0: η αρχική χρονιά της ανάλυσης t: η τελική χρονιά της ανάλυσης Η συνιστώσα διαφορικής απόκλισης" (ΔΣ) μετρά το ποσό της περιφερειακής απόκλισης που προκύπτει από ορισμένους κλάδους, οι οποίοι αναπτύσσονται ταχύτερα ή βραδύτερα στην περιφέρεια απ' ότι σε εθνικό επίπεδο δίνεται από τον ακόλουθο τύπο: i t io it io Όπου i: η απασχόληση του κλάδου i στην περιφέρεια i: η απασχόληση του κλάδου i στο σύνολο της χώρας 0: η αρχική χρονιά της ανάλυσης t: η τελική χρονιά της ανάλυσης 30

1 Πεδίο Εφαρμογής: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (008, 011) 008 ΑI ΑII ΑIII Σ Ιόνιοι Νήσοι 15,11 13,85 67,77 96,73 Ελλάδα 59,44 944,14 3.38,78 4.856,36 011 ΑI ΑII ΑIII Σ Ιόνιοι Νήσοι 14,43 10,50 59,60 84,54 Ελλάδα 498,38 693,30 3.18,86 4.374,55 Σημειώσεις: Α σε χιλ. απασχολούμενους, Τα στοιχεία του 011 είναι προσωρινά Να υπολογιστούν οι επιμέρους συνιστώσες σύμφωνα με τα παραπάνω δεδομένα (έτος 0: 008, έτος t: 011). 4.374,55 E t 0 96,73* 96, 73 0 0 4.856,36 96,73* 0,90 96,73 87,13 96,73 9,6 498,38 4.374,55 O it t * 15,11 + i0 i0 0 59,44 4.856,36 693,30 4.374,55 3.18,86 4.374,55 + *13,85 + * 67,77 944,14 4.856,36 3.38,78 4.856,36 ( 0,94 0,90) *15,11 + ( 0,73 0,90) *13,85 + ( 0,94 0,90) * 67,77 ( 0,04*15,11) + ( 0,17) *13,85 + ( 0,04*67,77) 0,60 + (, )+ 35 +,71 0,96 31

498,38 it i 14,4315,11 t io + io 59,44 693,30 3.18,86 + 10,50 13,85 + 59,60 67,77 944,14 3.38,78 14,43 (15,11*0,94) + 10,50 (13,85*0,73 + ) + 59,60 - (67,77*0,94) (14,43 14,0) + (10,50 10,11) + + ( 59,60 63,70) 0,3 + 0,40 + ( 4,10) 3,47 Απασχόληση (σε χιλ.) Έτος 0 Έτος t Ι ΙΙ ΙΙΙ Σ Ι ΙΙ ΙΙΙ Σ R1 5 5 5 15 6 6 6 18 R 6 5 7 18 6 6 6 18 R3 7 5 9 1 5 4 10 19 R4 8 5 11 4 8 8 14 30 Σ 6 0 3 78 5 4 36 85 Να συμπληρωθούν οι συνιστώσες στους παρακάτω πίνακες. Μεταβολές και Συνιστώσες (σε χιλ.) Πρωτογενής Τομέας (Ι) Ε Ο Δ Μ R1 0,45-0,64 1,19 1,00 R 0,54-0,77 0,3 0,00 R3 0,63-0,90-1,73 -,00 R4 0,7-1,03 0,31 0,00 Σ,33-3,33 0,00-1,00 Δευτερογενής Τομέας (ΙΙ) Ε Ο Δ Μ R1 0,45 0,55 0,00 1,00 R 0,45 0,55 0,00 1,00 R3 0,45 0,55 -,00-1,00 R4 0,45 0,55,00 3,00 Σ 1,79,1 0,00 4,00 3

x Τριτογενής Τομέας (ΙΙΙ) Ε Ο Δ Μ R1 0,45 0,18 0,38 1,00 R 0,63 0,5-1,88-1,00 R3 0,81 0,3-0,13 1,00 R4 0,99 0,39 1,63 3,00 Σ,87 1,13 0,00 4,00 Σύνολο (Σ) Ε Ο Δ Μ R1 1,35 0,09 1,57 3,00 R 1,6 0,03-1,64 0,00 R3 1,88-0,03-3,86 -,00 R4,15-0,09 3,93 6,00 Σ 7,00 0,00 0,00 7,00 Ταξινόμηση των Περιφερειών βάσει των Κριτηρίων του Boudeville Ταξινόμηση των περιφερειών βάσει του μεγέθους και του προσήμου της ομολογικής και της διαφορικής συνιστώσας. Περιφερειακός Τύπος Κριτήρια Boudeville 1 ΟΣ>0 ΔΣ>0 ΟΣ > ΔΣ ΟΣ>0 ΔΣ>0 ΟΣ < ΔΣ 3 ΟΣ>0 ΔΣ<0 ΟΣ > ΔΣ 4 ΟΣ<0 ΔΣ>0 ΟΣ < ΔΣ 5 ΟΣ<0 ΔΣ>0 ΟΣ > ΔΣ 6 ΟΣ>0 ΔΣ<0 ΟΣ < ΔΣ 7 ΟΣ<0 ΔΣ<0 ΟΣ > ΔΣ 8 ΟΣ<0 ΔΣ<0 ΟΣ < ΔΣ Πεδίο εφαρμογής: Περιφέρειες του Παραδείγματος που προηγήθηκε για την ανάλυση απόκλισης-συμμετοχής. Να συμπληρωθούν τα κενά σύμφωνα με τα κριτήρια του Boudeville. ΟΣ ΔΣ ΟΣ, ΔΣ Περιφερειακός Τύπος R1 >0 >0 ΟΣ < ΔΣ R >0 <0 ΟΣ < ΔΣ 6 R3 <0 <0 ΟΣ < ΔΣ 8 R4 <0 >0 ΟΣ < ΔΣ 4 33