1 η δεκάδα θεµάτων επανάληψης

1 1 η δεκάδα θεµάτων επανάληψης 1. Α. Έστω α = (x 1, y 1 ) και β = (x, y ) δύο διανύσµατα Να γράψετε την αναλυτική έκφραση του εσωτερικού γινοµένου τους i Αν τα διανύσµατα δεν είναι παράλληλα προς τον άξονα y y και λ 1, λ είναι οι συντελεστές διεύθυνσής τους, αποδείξτε την ισοδυναµία α β λλ 1 = 1 ii Αν τα διανύσµατα είναι µη µηδενικά και θ είναι η γωνία τους, δείξτε ότι x1x+ y1y συνθ = x + y x + y 1 1 Β. ίνονται τα διανύσµατα α = (λ, λ 1) και β = (4, λ), λ 0 Για ποια από τις παρακάτω τιµές του λ τα διανύσµατα είναι κάθετα ; λ =1, λ = 3, λ =, λ =, λ = 3. Κυκλώστε την σωστή απάντηση i Αν u = (1, 3 ), ν = (, 3 ), w = ( 3, 1) Να αντιστοιχίσετε κάθε γωνία της στήλης Α µε το µέτρο της, της στήλης Β Στήλη Α Στήλη Β π Γωνία των u και v π Γωνία των u και w 6 π Γωνία των v και w 4 π 3 3π 4 π 3 Α. α β = x1 x + y 1 y Α.i α β α β =0 x1 x + y 1 y = 0 (1) και αφού τα διανύσµατα δεν είναι παράλληλα στον άξονα y y, θα είναι x 1 x 0. x1x Οπότε διαιρώντας τα δύο µέλη της (1) µε x 1 x έχουµε x x + y y 1 x x = 0 1 1

Α.ii Γνωρίζουµε ότι α β = α β α β α, β 0 α β 0 α β x1x + y1y Οπότε η () συνθ = = α β x + y x + y Β. α β συνθ (), όπου θ = ( ) α β = 0 4λ + λ(λ 1) = 0 οπότε κυκλώνουµε την τιµή 3 Β. i Είναι συν(u v) = u v = u v Οµοίως βρίσκουµε ότι (u w) λ + 3λ = 0 λ( λ + 3) = 0 λ = 0 ή λ = 3 1 1 1 3 3 1+ y 1 x 1 y x = 0 1+ λ 1 λ = 0 λ 1 λ = 1 1 + ( 3) + ( 3) 4 1 π = = Άρα (u v) 4 16 3 συν π = 0 Άρα (u w) και συν(v w) = 3 π Άρα (v w) 6

3. ίνονται τα σηµεία Α(8, 0) και Β(0, 4) Να βρείτε την εξίσωση της ευθείας που ορίζεται από την αρχή των αξόνων και το µέσο του τµήµατος ΑΒ i Να βρείτε την εξίσωση της ευθείας (ε) που διέρχεται από το και είναι κάθετη στην ευθεία Ο ii Αν Μ τυχαίο σηµείο της (ε), δείξτε ότι ΜΑ +ΜΒ = ΜΟ xa + xb µέσο του ΑΒ x = = 8 + 0 y = 4 και A + yb y = = 0 + 4 = Η ευθεία Ο που διέρχεται από την αρχή των αξόνων Ο(0, 0) και το (4, ) έχει συντελεστή διεύθυνσης λ = 0 = 1 4 0 Εποµένως η εξίσωση της ευθείας Ο είναι y = λx y = 1 x i (ε) Ο λ ε.λ Ο = 1 1 λ ε = 1 λ ε = Επειδή η (ε) διέρχεται από το (4, ) θα έχει εξίσωση y = (x 4) y = x + 10 (1) ii Αν Μ ( x, y) τυχαίο σηµείο της (ε), λόγω της (1) θα είναι Μ( x, x + 10) Οπότε MA = ( xα x Μ, y A y M ) = (8 x, x 10), MB = ( xβ x Μ, y Β y M ) = ( x, 4 + x 10) = ( x, x 6) MO = ( xο x Μ, y Ο y M ) = ( x, x 10) Εποµένως ΜΑ +ΜΒ = ΜΟ ΜΑ + ΜΒ = ΜΟ ( (8 x) + (x 10) ) + ( ( x) + (x 6) ) = ( ( x) + (x 10) ) 64 16x + x + 4x 40x + 100 + x + 4x 4x + 36 = (x + 4x 40x + 100) 10x 80x + 00 = 10x 80x + 00 η οποία είναι προφανής.

4 3. Έστω η εξίσωση (x 1) + y = λ(x + y 1) (1) όπου λ = 1,, 3,, 011. Να δείξετε ότι η (1) είναι εξίσωση κύκλου για όλες τις τιµές του λ, του οποίου κύκλου να βρείτε το κέντρο και την ακτίνα. i Να δείξετε ότι οι κύκλοι που προκύπτουν από την (1) για τα διάφορα λ διέρχονται από σταθερό σηµείο Α του οποίου να βρείτε τις συντεταγµένες. ii Να δείξετε ότι όλοι οι κύκλοι της (1) εφάπτονται της ευθείας x + y 1 = 0 στο σηµείο Α. (x 1) + y = λ(x + y 1) Είναι x x + 1 + y = λx + λy λ x x + 1 + y λx λy + λ = 0 x + y + ( λ)x λy + λ + 1= 0 Α +Β 4Γ = ( λ) +( λ) 4(λ+1) = 4 + 8λ + 4λ + 4λ 8λ 4 = 8λ > 0 για κάθε λ = 1,, 3,, 011 Άρα η (1) είναι εξίσωση κύκλου Α Β µε κέντρο : Κ, = Κ λ λ, = Κ(λ + 1, λ) και ακτίνα : ρ = A +Β 4Γ 8λ = = λ i Για λ = 1 και λ = από την (1) προκύπτουν οι κύκλοι C 1 : x + y 4x y +3 = 0 και C : x + y 6x 4y + 5 = 0 Λύνουµε το σύστηµα αυτών των εξισώσεων. Αφαιρώντας κατά µέλη τις εξισώσεις έχουµε x + y = 0 y = 1 x () Η C 1 γίνεται x + (1 x) 4x (1 x) +3 = 0 x + 1 x + x 4x + x + 3 = 0 x 4x + =0 x x + 1= 0 (x 1) = 0 x = 1 και λόγω της () y = 0 Οπότε οι κύκλοι C 1 και C εφάπτονται στο σηµείο µε συντεταγµένες ( 1, 0) Η (1) για x = 1 και y = 0 γίνεται 0 = 0λ πράγµα που σηµαίνει ότι επαληθεύεται για κάθε λ = 1,, 3,,011 Άρα όλοι οι κύκλοι της (1) διέρχονται από το σταθερό σηµείο Α(1, 0) ii Είναι προφανές ότι οι συντεταγµένες του σηµείου Α(1, 0) επαληθεύουν την εξίσωση x + y 1= 0, άρα το Α ανήκει και στην ευθεία (ε) µε εξίσωση x + y 1= 0 y = x +1 της οποίας ο συντελεστής διεύθυνσης είναι : λ ε = 1

5 λ 0 H ακτίνα ΚΑ έχει συντελεστή διεύθυνσης: λ ΚΑ = λ+ 1 1 = 1 Επειδή λ ε λ ΚΑ = 1, η ακτίνα ΚΑ είναι κάθετη στην ευθεία (ε) Εποµένως όλοι οι κύκλοι της (1) εφάπτονται στην (ε) στο σηµείο Α. 4. Πότε λέµε ότι ο ακέραιος α διαιρείται µε τον ακέραιο β 0 ; i Αν ο ακέραιος αριθµός λ δεν διαιρείται µε το 3, να δείξετε ότι ο αριθµός λ + 5 είναι πολλαπλάσιο του 3. ii Να αποδείξετε ότι, για κάθε ακέραιο αριθµό κ ο ακέραιος κ(κ + 5) είναι πολλαπλάσιο του 3. Θα λέµε ότι ο ακέραιος α διαιρείται µε τον µη µηδενικό ακέραιο β όταν η διαίρεση του α µε τον β είναι τέλεια, δηλαδή όταν υπάρχει ακέραιος κ έτσι ώστε να ισχύει α = κ β i Αφού ο λ δεν διαιρείται µε το 3, η διαίρεσή του µε το 3 θα αφήνει υπόλοιπο 1 ή, οπότε ο λ θα είναι της µορφής λ = 3κ + 1 ή λ = 3κ + Όταν λ = 3κ + 1 λ + 5 = (3κ+1) + 5 = 9κ + 6κ + 1 + 5 = 9κ + 6κ + 6 = 3(3κ + κ + ) = 3µ, όπου µ = (3κ + κ + ) Z Άρα λ + 5 = πολ3 Όταν λ = 3κ + λ + 5 = (3κ + ) + 5 = 9κ + 1κ + 4 + 5 = 9κ + 1κ + 9 = 3(3κ + 4κ + 3) = 3ν, όπου ν = (3κ + 4κ + 3) Z Άρα λ + 5 = πολ3 ii Θα είναι κ = 3µ ή κ = 3µ + 1 ή κ = 3µ + Όταν κ = 3µ κ(κ + 5) = 3µ( 9µ + 5) = 3ρ, όπου ρ = µ( 9µ + 5) Z δηλαδή κ(κ + 5) = πολ3 Όταν κ = 3µ + 1 ή κ = 3µ + Όπως αποδείξαµε στο (i o κ + 5 είναι πολλαπλάσιο του 3, άρα και ο κ( κ + 5) = πολ3.

6 5. Στο παρακάτω σχήµα µε καρτεσιανό σύστηµα αξόνων Οxy, τα σηµεία Α, Β, Γ παριστάνουν τις θέσεις τριών χωριών, ο άξονας y y παριστάνει µία εθνική οδό και τα ευθύγραµµα τµήµατα ΑΒ και ΑΓ δύο επαρχιακούς δρόµους µε µήκος 5km και 13km αντίστοιχα. Οι αποστάσεις των χωριών Β και Γ από την εθνική οδό είναι 3km και 5km αντίστοιχα. Να βρείτε Τις συντεταγµένες των σηµείων Α, Β, Γ y i Την απόσταση των χωριών Β και Γ Α ii Την εξίσωση της ευθείας ΒΓ και τις 5 10 συντεταγµένες του σηµείου Σ, Β στο οποίο η ευθεία ΒΓ συναντάει την Κ 3 13 εθνική οδό. 5 Σ Αφού ΟΓ= 5 προφανώς θα είναι Γ( 5, 0) ΑΟ = ΑΓ ΟΓ ΑΟ = 13 5 = 169 5 = 144 ΑΟ = 144 =1 Εποµένως οι συντεταγµένες του Α είναι Α( 0, 1) ΑΚ = ΑΒ ΒΚ ΑΚ = 5 3 = 5 9 = 16 Ο 5 ΑΚ = 16 = 4 Συνεπώς ΟΚ = ΟΑ ΑΚ = 1 4 = 8, άρα Κ( 0, 8) και εποµένως Β( 3, 8) i ΒΓ = ii = (x x ) + (y y ) Β Γ Β Γ ( 3 5) + (8 0) = 64 = 8 yb yγ Η ευθεία ΒΓ έχει συντελεστή διεύθυνσης λ = = 8 0 xβ xγ 3 5 = 1, και επειδή διέρχεται από το Γ(5, 0), η εξίσωση αυτής θα είναι y 0 = 1(x 5) y = x + 5 Επειδή για x = 0 έχουµε y = 5, το σηµείο τοµής Σ της ΒΓ µε την εθνική οδό έχει συντεταγµένες Σ(0, 5) Γ x

7 6. Να γράψετε την εξίσωση του κύκλου που έχει κέντρο Κ(x ο, y ο ) και ακτίνα ρ i Με ποια προϋπόθεση η εξίσωση x + y + Αx + Βy + Γ= 0 παριστάνει κύκλο; Ποιο είναι το κέντρο και η ακτίνα του; ii Να αποδείξετε ότι η εφαπτοµένη του κύκλου x + y = ρ σ ένα σηµείο του Α(x 1, y 1 ) έχει εξίσωση xx 1 + yy 1 = ρ. iν) ίνεται ο κύκλος x + y = 10 και το σηµείο του Μ(1, 3). Η εφαπτοµένη του που διέρχεται από το Μ είναι η ευθεία µε εξίσωση : x + 3y =10, 5x y = 8, x 3y =10, 3x + y = 3, x + y = 10. Κυκλώστε τη σωστή απάντηση. Η ζητούµενη εξίσωση είναι (x x o ) + (y y o ) = ρ i Θα πρέπει να ισχύει Α +Β 4Γ > 0 Α Β Το κέντρο του κύκλου είναι το σηµείο Κ, Α +Β 4Γ ρ = ii Μ( x, y ) τυχαίο σηµείο της εφαπτοµένης στο Α ΟΑ ΑΜ ΟΑ ΑΜ ΟΑ ΑΜ =0 (x 1, y 1 ) (x x 1, y y 1 ) = 0 x 1 (x x 1 ) + y 1 ( y y 1 ) = 0 xx 1 x 1 + yy 1 y 1 = 0 xx 1 + yy 1 = x 1 + y 1 (1) και η ακτίνα του ρ είναι Επειδή το σηµείο Α( x 1, y 1 ) ανήκει στον κύκλο θα είναι x 1 + y 1 = ρ. Η (1) γίνεται xx 1 + yy 1 = ρ iν) Σύµφωνα µε το (ii η ζητούµενη εφαπτοµένη θα έχει εξίσωση x 1 + y ( 3) = 10 x 3y =10 y O ρ A(x 1, y 1 ) x Μ(x, y)

8 7. Στην στήλη Α δίνονται οι εξισώσεις δύο κύκλων και στην στήλη Β τα κέντρα και οι ακτίνες τους. Αντιστοιχίστε κάθε κύκλο στο κέντρο και την ακτίνα του. Στήλη Α Στήλη Β C 1 : x + y 6x + 4y 3 = 0 (α) Κ(0, 1), ρ = C : x + (y + 1) = 4 (β) Κ(3, ), ρ = 1 (γ) Κ(3, ), ρ = 4 i Χαρακτηρίστε τις παρακάτω προτάσεις µε τις λέξεις ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ δικαιολογώντας την απάντηση σας α) Το σηµείο (1, 1) ανήκει στον κύκλο x + y = β) Ο κύκλος x + y = 4 και η ευθεία y = x εφάπτονται γ) Η εξίσωση x + y + λ = 0, όπου λ πραγµατικός αριθµός, είναι εξίσωση κύκλου. ii Στη στήλη Α δίνονται δύο κύκλοι. Αντιστοιχίστε σε αυτούς τη σχετική τους θέση που αναφέρεται στην στήλη Β δικαιολογώντας την απάντηση σας. Στήλη Α Στήλη Β C 1 : (x 6) + y = 4 (α) Οι κύκλοι τέµνονται C : x + y 4x 6y 1=0 (β) Οι κύκλοι εφάπτονται εσωτερικά (γ) Οι κύκλοι εφάπτονται εξωτερικά O κύκλος C 1 έχει κέντρο το σηµείο Α Β Κ, = Κ( 3, ) A +Β 4Γ 36+ 16+ 1 και ακτίνα ρ = = = 4 Ο κύκλος C έχει κέντρο το σηµείο Κ( 0, 1) και ακτίνα ρ =. Εποµένως C 1 (γ) και C (α) i α) Επειδή η εξίσωση x + y = επαληθεύεται για x = 1 και y = 1, το δοσµένο σηµείο ανήκει στον κύκλο, άρα η πρόταση είναι ΣΩΣΤΗ. β) Επειδή ο κύκλος x + y = 4 έχει κέντρο το σηµείο Ο(0, 0) από το οποίο διέρχεται η ευθεία y = x, η ευθεία τέµνει τον κύκλο και εποµένως η πρόταση είναι ΛΑΘΟΣ. γ) Η εξίσωση γράφεται x + y = λ µε λ 0, άρα η εξίσωση δεν είναι εξίσωση κύκλου. Εποµένως η πρόταση είναι ΛΑΘΟΣ. ii O κύκλος C 1 έχει κέντρο Κ 1 (6, 0) και ακτίνα ρ 1 = Α Β Ο κύκλος C έχει κέντρο Κ, = Κ (, 3) και ακτίνα ρ = A 4 +Β Γ 16+ 36+ 48 = = 5

9 Η διάκεντρος Κ 1 Κ των δύο κύκλων έχει µήκος Κ 1 Κ = Επίσης ρ ρ 1 = 5 = 3 και ρ + ρ 1 = 5 + = 7 Όµως 3 < 5 < 7, δηλαδή ρ ρ 1 < Κ 1 Κ < ρ + ρ 1 Άρα οι κύκλοι τέµνονται. (6 ) + (0 3) = 5 8. Έστω ο ακέραιος α = 16κ 9, κ Z. Να δείξετε ότι ο α είναι περιττός. i Να βρείτε το υπόλοιπο της διαίρεσης του α µε το 8. ii Να δείξετε ότι ο αριθµός Α = (α + 15)(α 1 ) είναι πολλαπλάσιο του 64 α = 16κ 10 + 1 = (8κ 5) + 1 = ρ + 1, όπου ρ = (8κ 5) Z Άρα ο α είναι περιττός i α = 16κ 9 = 16κ 16 + 7 = 8(κ ) + 7 = 8π + 7, όπου π = (κ ) Z. Άρα το υπόλοιπο είναι 7 ii Γνωρίζουµε ότι το τετράγωνο κάθε περιττού ακεραίου είναι ακέραιος της µορφής 8λ + 1 Επειδή λοιπόν ο α είναι περιττός θα είναι α = 8λ + 1, λ Z Άρα Α = (8λ +1 + 15)( 8λ + 1 1) = (8λ + 16) 8λ = 8(λ + ) 8λ = 64ν, όπου ν = λ( λ + ) Z Οπότε Α = πολ64.

10 9. Για τα διανύσµατα α, β ισχύει α + 3β = (4, ) και α 3β = ( 7, 8) Να δείξετε ότι α = ( 1, ) και β = (, ) i Να βρείτε τον πραγµατικό αριθµό κ ώστε τα διανύσµατα κα + β και α + 3β να είναι κάθετα ii Να αναλυθεί το διάνυσµα γ = (3, 1) σε δύο κάθετες µεταξύ τους συνιστώσες από τις οποίες η µία να έχει την διεύθυνση του α. Σύστηµα των εξισώσεων α + 3β = (4, ) (1) και α 3β = ( 7, 8) () Προσθέτοντας κατά µέλη έχουµε 3α = ( 4, ) + ( 7, 8) 3α = ( 3, 6) 3α = 3( 1, ) α = ( 1, ) Η (1) γίνεται ( 1, ) + 3β = ( 4, ) 3β = ( 4, ) ( 1, ) i 3β = ( 4, ) (, 4) 3β = ( 6, 6) 3β = 3(, ) β = (, ) Με βάση το ( έχουµε κα + β = κ( 1, ) + (, ) = ( κ +, κ ) και α + 3β = ( 1, ) + 3(, ) = (, 4 ) + ( 6, 6) = ( 4, ) Οπότε (κα + β ) ( α + 3β ) (κα + β ) ( α + 3β ) = 0 ( κ +, κ ) ( 4, ) = 0 4κ + 8 4κ + 4 = 0 κ = 3 ii Έστω γ = γ1 + γ, όπου γ1 = λα = Είναι α γ = α προβ γ α = α λα = λα προβ γ α και γ γ 1 = λ α ( 1, )(3, 1) = λ(1 + 4) 3 = 5λ λ = 1 Εποµένως γ1 = λα = 1( 1, ) = ( 1, )

11 και γ = γ1 + γ Άρα γ = ( 1, ) + (, 1) γ = γ γ 1 = (3, 1) ( 1, ) = (, 1) γ

1 10. Αν α = ( x 1, y 1 ) και β = ( x, y ), να γράψετε τις συντεταγµένες των διανυσµάτων α + β και λα +µβ όπου λ, µ πραγµατικοί αριθµοί. i Αν Α(x 1, y 1 ) και Β(x, y ) δύο σηµεία του επιπέδου και (x, y) οι συντεταγµένες του µέσου Μ του ΑΒ να αποδείξετε ότι x + x y + y x = 1 και y= 1 ii Αν Α(x 1, y 1 ) και Β(x, y ) δύο σηµεία του επιπέδου να γράψετε τις σχέσεις που δίνουν τις συντεταγµένες του διανύσµατος ΑΒ και την απόσταση των σηµείων Α, Β iν) Στον παρακάτω πίνακα στη στήλη Α δίνονται οι συντεταγµένες δύο σηµείων Α και Β και στην στήλη Β δίνονται οι συντεταγµένες του διανύσµατος ΑΒ και η απόσταση των σηµείων Α, Β. Να κάνετε τις σωστές αντιστοιχίσεις. Στήλη Α Στήλη Β α. Α(1, 3) και Β(, 5) κ. ΑΒ= ( 3, ) και ( ΑΒ ) = 15 β. Α(, 1) και Β(, 3) λ. ΑΒ= (0, ) και ( ΑΒ ) = γ. Α(4, 3) και Β(6, 3) µ. ΑΒ= ( 3, ) και ( ΑΒ ) = 13 ν. ΑΒ= (,0) και ( ΑΒ ) = ν) Αν Κ(x 1, 6) και Λ( 9, y ) δύο σηµεία του επιπέδου και Μ( 5, 4) το µέσο του τµήµατος ΚΛ, τότε x 1 = 1 και y = x 1 = 1 και y = x 1 = 3 και y = x 1 = 4 και y = 5 τίποτα από αυτά. Κυκλώστε την σωστή απάντηση. α + β = (x 1 + x, y 1 + y ), λα +µβ = (λx 1 + µx, λy 1 + µy ) i Γνωρίζουµε ότι ΟΜ = ( x, y), Ακόµη ΟΜ = 1 (ΟΑ +ΟΒ ΟΑ = ( x 1, y 1 ), ΟΒ = ( x, y ) ) (x, y) = 1 [(x 1, y 1 ) + ( x, y )] (x, y) = 1 (x 1 + x, y 1 + y ) x1+ x y1+ y (x, y) =, x1+ x y + y x = και y = 1

13 ii ΑΒ = ( x x 1, y y 1 ) και AB) = (x x ) + (y y ) 1 1 iν) Όταν Α( 1, 3) και Β(, 5) τότε ΑΒ = ( 1, 5 3) = ( 3, ) και (AB) = ( 1) + (5 3) = 13 Εποµένως (α) (µ) Όταν Α(, 1) και Β(, 3) τότε ΑΒ = (, 3 + 1) = ( 0, ) και (AB) = ( ) + ( 3+ 1) = Εποµένως (β) (λ) Όταν Α(4, 3) και Β(6, 3) τότε ΑΒ = (6 4, 3 + 3) = (, 0) Εποµένως (γ) (ν) και (AB) = (4 6) + ( 3+ 3) = ν) x1 9 6+ y Είναι 5= x 1 = 1 και 4= y = Οπότε κυκλώνουµε την x 1 = 1 και y =